1363.02.01

روزشمار جنگ سال 1363 1363.02.01
نام‌های دیگر	یک اردیبهشت
تاریخ شمسی	1363.02.01
تاریخ میلادی	21 آوریل 1984
تاریخ قمری	19 رجب 1404

1360.02.01

1361.02.01

1362.02.01

1364.02.01

1365.02.01

1366.02.01

1367.02.01

گزارش - 1

1. درحالیکه دیشب و امروز، جبهههای جنگ نسبتاً آرام بود و فقط در برخی مناطق تبادل آتش توپخانه و گلولهباران شهرهای مرزی ایران ادامه داشت، عراق ضمن تقویت نیروهای خود در شرق بصره تهدید کرد بمباران مراکز راهبردی ایران ادامه خواهد یافت. در جبهههای جنوب و قصرشیرین تبادل آتش توپخانه میان دو طرف شدیدتر از مناطق دیگر بود. براثر آتشباری شدید توپخانه ایران در جبهه جنوب، برای مدتی آمدوشد خودروهای عراقی در محور فاو - بصره مختل شد. شهر آبادان نیز بهطور پراکنده زیر آتش توپخانه عراق قرار داشت. براثر این گلولهباران بیش از 10 باب منزل مسکونی و مغازه آسیب دید. از سوی دیگر، دولت عراق مدعی شد امروز شهرهای بصره، مندلی و حومه این دو شهر هدف آتش توپخانه سنگین نیروهای ایرانی قرار گرفته و درنتیجه آن 6 غیرنظامی کشته و تعدادی مجروح شدهاند و به 5 باب منزل مسکونی و تعدادی خودرو نیز آسیب وارد آمده است. همچنین فرمانده نیروی هوایی عراق امروز در پنجاهودومین سالگرد تأسیس نیروی هوایی این کشور در سخنانی تهدیدآمیز درمورد بمباران اهداف راهبردی در خاک ایران گفت: «هدفهای استراتژیک و حیاتی در عمق خاک ایران شناسایی شدهاند ... و نیروهای هوایی عراق در آمادهباش دائمی به سر میبرد و هر موقع لازم باشد علیه آنها اقدام خواهد کرد.»

گزارش - 2

2. فعالیت گروههای مسلح غیرقانونی در مناطق کردنشین بیشتر به یک جنگ ایذایی و محلی تبدیل شده است که بهتناسب شرایط منطقه، نیروهای عملکننده و وضعیت آبوهوایی کاهش یا افزایش مییابد. طبق گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی از باختران در روزهای اخیر، فعالیت افراد مسلح غیرقانونی در منطقه گهواره* در استان باختران، افزایش یافته است. آنها با تشکیل گروههای چریکی ضمن جذب نیرو، اقدام به اجرای کمین علیه نیروهای نظامی میکنند. در همین رابطه امروز براثر تیراندازی عناصر ضدانقلاب بهسوی خودروی نیروهای سپاه پاسداران در محلی به نام گورگاورز (واقع در سه کیلومتری گهواره) خودروی مزبور واژگون شد و 3 نفر از سرنشینان آن به شهادت رسیدند و یک نفر دیگر مجروح شد. همچنین، در جاده سردشت به روستای اسلامآباد، براثر انفجار مین 2 بسیجی و یک غیرنظامی مجروح شدند. بلافاصله مجروحان به بیمارستان امام خمینی سردشت منتقل و بستری شدند. در بوکان، درحالیکه نیروهای گروهان جندالله طبق روال عادی مشغول گشت و جوله در منطقه ازجمله در روستاهای چهار دیوار (از توابع مهاباد) و کوکه (در 13 کیلومتری جاده بوکان - میاندوآب) بودند، بین نیروهای پایگاه شهر بوکان و عوامل ضدانقلاب درگیری محدودی رخ داد که خسارتی درپی نداشت و مهاجمان با واکنش افراد پایگاه ناگزیر به فرار شدند. در مناطق کردنشین ایران، بعد از آزادسازی شهرها و جادههای ارتباطی اصلی در سالهای 1359 و 1360 و آزادسازی مناطق بینابینی در سال گذشته (1362) ازطریق اجرای چندین عملیات ازجمله عملیاتهای "شهید ناصر کاظمی" و "شهید حسینی"، فعالیت گروههای مسلح غیرقانونی محدود و ثبات نسبی در این مناطق برقرار شده است.** خبرگزاری جمهوری اسلامی در گزارشی از ارومیه وضعیت نظامی و سیاسی مناطق کردنشین را در فروردینماه سال جاری چنین تشریح کرده است: جایگاه مردمی گروههای غیرقانونی در استان آذربایجانغربی بهشدت کاهش یافته و اکنون در وضعیتی نیستند که بتوانند ازنظر نظامی مسائل جدی برای جمهوری اسلامی ایران ایجاد کنند. باوجوداین، آنها همچنان در فروردینماه 1363 به عملیاتهای ایذایی خود ادامه داده و تلاش کردند با کاشت مین در اطراف راه و مسیر حرکت یگانها و ایجاد درگیری در روستاهای دوردست حضور خود را در منطقه نشان دهند. برگزاری بیدردسر انتخابات دومین دوره مجلس شورای اسلامی در منطقه و افزایش تعداد نادمین و تسلیمشدگان وابسته به گروههای مسلح غیرقانونی، گویای برقراری ثبات نسبی در منطقه است. طبق این گزارش، در ساعات معینی از روز عبورومرور در راههای اصلی ارومیه - مهاباد، مهاباد - سردشت، سردشت - پیرانشهر، و بوکان - مهاباد آزاد است و در بقیه ساعات با فراخوان نیروهای تأمین رفتوآمد قطع میشود.

گزارش - 3

3. در روزهای اخیر خبرهای ضدونقیضی از وضعیت نیروهای اتحادیه میهنی کردستان عراق (طالبانیها) و احتمال همکاری آنها با رژیم عراق بر ضد ایران انتشار مییابد. برخی منابع نظامی از سفر اخیر جلال طالبانی رئیس اتحادیه میهنی کردستان عراق، به بغداد و ملاقات و مذاکرات وی با صدام حسین خبر دادند، بااینحال جلال طالبانی دراینمورد سکوت کرده است. خبرهای ضدونقیض دیگری حاکی است دولت مرکزی عراق میخواهد بدون دادن امتیاز اساسی به اتحادیه میهنی کردستان عراق، طالبانیها را تجهیز و از توان آنها علیه جمهوری اسلامی ایران بهره گیرد. براساس گزارش رکن2 ژاندارمری جمهوری اسلامی ایران، حدود 1500 نفر از نیروهای طالبانی به فرماندهی فردی به نام مصطفی عمو مقابل منطقه حاج عمران تجمع کرده و قصد دارند با پشتیبانی تیپ2 ارتش عراق در این منطقه عملیات نظامی اجرا کنند. استانداری کردستان نیز اعلام کرد: «اخیراً ارتش بعث عراق تعداد 200 دستگاه خودروی تویوتا و 4000 قبضه تفنگ کلاشینکف در اختیار اکراد جلال طالبانی گذاشته است و قرار است به هر خانواده بیسرپرست حدود 3000 دینار کمک مالی بنمایند.»

گزارش - 4

4. مسئول ستاد اعزام مبلغ حوزه علمیه قم صبح امروز با آیتالله خامنهای رئیسجمهور، دیدار و از عملکرد این ستاد و استقبال گسترده روحانیون برای رفتن به جبهههای جنگ گزارش داد. حجتالاسلام شریعتی اظهار داشت: فقط در سال 1362، حدود 6500 روحانی بهمنظور تبلیغ به جبههها اعزام شدهاند و تاکنون بیش از 700 نفر از روحانیون در کنار سایر رزمندگان اسلام به فیض شهادت نائل آمدهاند. رئیسجمهور نیز با تشکر از عملکرد ستاد اعزام مبلغ حوزه علمیه قم، بر گسترش هرچه بیشتر این حرکت الهی و مردمی در سراسر کشور و تشکیل ستادهای اعزام روحانیون و طلاب به جبهههای جنگ در کلیه شهرهای کشور تأکید کرد. رئیس مجلس شورای اسلامی نیز در دیدار با مسئولان دفاتر نمایندگی امام در سپاه پاسداران ضمن اشاره به شهادت 700 روحانی در طول جنگ گفت: در مقاطع تاریخ، هیچ حوزه علمیهای اینهمه شهید نداشته است و امیدوارم خداوند آن کسانی که چشم خود را به این حقایق بستهاند، بیدار کند.

گزارش - 5

5. دو ماه بعد از آغاز عملیات خیبر در جزایر مجنون*** واقع در هورالعظیم و درحالیکه آرامش نسبی در مناطق عملیاتی برقرار است و نیروهای ایرانی درپی تثبیت موقعیت خود و کسب آمادگی برای اجرای عملیات بعدی در این منطقه هستند، امروز جلسه مشترک حجتالاسلاموالمسلمین هاشمی رفسنجانی نماینده امام در شورایعالی دفاع، محسن رضایی فرمانده کل سپاه پاسداران و سرهنگ صیاد شیرازی فرمانده نیروی زمینی ارتش، برای بررسی وضعیت جبههها، پیشرفت کار جنگ و اجرای عملیات جدید در منطقه هورالعظیم در دفتر ریاست مجلس شورای اسلامی تشکیل شد. آقای هاشمی رفسنجانی در یادداشتهای امروز خود ضمن گزارش کوتاهی دراینباره آورده است: در این جلسه موضوع اجرای عملیات جدید مورد بحث و بررسی قرار گرفت. فرماندهان نظامی برای تدارک عملیات آینده در هور یک ماه مهلت خواستند که با آن موافقت شد و «[سرهنگ] صیاد [شیرازی] از تفاهم با فرماندهان سپاه خبر داد و از تز فرماندهی واحد دست برداشت.» بعد از پایان این جلسه، سرهنگ صیاد شیرازی در گفتوگو با رئیس مجلس بر همکاری میان ارتش و سپاه تأکید کرد. به نوشته حجتالاسلاموالمسلمین هاشمی رفسنجانی، این تغییر بعد از ملاقات فرماندهان جنگ با امام خمینی و برخورد قاطع ایشان با موضوعات مورد اختلاف اتفاق افتاده است.****

گزارش - 6

6. وزیر امور خارجه عراق امروز در شهر انتیب واقع در جنوب فرانسه، علاوهبر دیدار با همتای فرانسوی خود، با مسعود رجوی نیز ملاقات و گفتوگو کرد. طارق عزیز و کلود شیسون در ملاقاتی سهساعته درمورد روابط دو کشور، جنگ ایران و عراق، مسائل سوریه و لبنان و عادیشدن روابط مصر با کشورهای عربی بحث و گفتوگو کردند. وزیر امور خارجه فرانسه در یک نشست خبری با بیان اینکه تحلیل دو کشور عراق و فرانسه از مسائل عمده بینالمللی یکسان است، بر گسترش روابط با بغداد تأکید کرد. وی با اشاره به قراردادهای گوناگون فرانسه با عراق، گفت: فرانسه به قراردادهای جاری خود با عراق درزمینه فروش اسلحه و کمکهای فنی به آن کشور احترام خواهد گذاشت. هرچند این سلاحها تأثیر چندانی در نتیجه جنگ ندارند و چند فروند هواپیمای سوپراتاندارد نمیتواند نتایج جنگ را تغییر دهد. طارق عزیز نیز بعد از این ملاقات در نشستی مطبوعاتی به ایران درمورد آغاز عملیات نظامی جدید هشدار داد و مدعی شد: «ایران برای دستزدن به حمله جدید علیه خاک ما آماده میشود، ولی ما همانند گذشته نیروهای مهاجم را درهم خواهیم شکست.» گفتنی است وزیر امور خارجه عراق که بعد از شرکت در کمیسیون قدس در فاس مراکش، وارد فرانسه شده بود با مسعود رجوی رهبر سازمان مجاهدین خلق (منافقین) نیز به دور از انظار عمومی دیدار کرد.***** روزنامه ایتالیایی کوریره دلاسرا دراینباره نوشته است: «طارق عزیز در پاریس با رجوی که نگران پایان جنگ است، ملاقات و بهطور محرمانه با یکدیگر گفتوگو کردند. هرچند در یک سال گذشته، عملیاتهای ایران در جبهههای جنوبی نتایج قابلتوجهی نداشتند، اما دو طرف از انعطافناپذیری آیتالله خمینی نگران هستند.»

گزارش - 7

7. سفر هیئت امریکایی به منطقه غرب آسیا به ریاست ریچارد مورفی دستیار ویژه وزیر امور خارجه امریکا در امور غرب آسیا، بدون دستیابی به هدفهای خود درزمینه فروش سلاح به کشورهای عضو شورای همکاری خلیجفارس و امکان احداث پایگاه نظامی در منطقه، پایان یافت. این هیئت در سفر یکهفتهای خود به منطقه، از کشورهای حاشیه جنوبی خلیجفارس، اردن، سرزمینهای اشغالی فلسطین و مصر دیدار کرد. هفتهنامه نیوزویک سفر هیئت امریکایی به غرب آسیا را در راستای نگرانی دولت امریکا از طولانیشدن جنگ ایران و عراق دانسته و نوشته است: «هر چقدر جنگ خلیج [فارس] طولانیتر میشود، دولت ریگان بیشازپیش به هراس میافتد که مبادا منافع استراتژیک امریکا درصورت شکست عراق از ایران با خطری جدی روبهرو گردد.» براساس گزارش واشنگتن پست، این هیئت که در آن مقامات بلندپایهای از وزارت دفاع ایالات متحده (پنتاگون) و معاون مشاور امنیت ملی امریکا دریادار پویندکستر، حضور داشتند، مأموریت داشت تا با بزرگ نشاندادن خطر جمهوری اسلامی ایران و تداوم جنگ ایران و عراق، نظر کشورهای منطقه را به دادن امتیازات نظامی بیشتر به نیروهای امریکایی جلب کند. هیئت مذکور پیشنهادهای خوب و مناسبی را به مقامات عرب داد ازجمله اینکه هر چیزی که بخواهند از جنگندههای اف15 تا مانورهای نظامی در خاک کشورهایشان، در اختیار آنها قرار خواهند داد، اما هیچکدام از کشورهای منطقه درخواستی را مطرح نکردند. به نوشته واشنگتن پست، ضعف امریکا در جلوگیری از اشغال لبنان ازسوی رژیم صهیونیستی اسرائیل، شکست نیروهای امریکایی در لبنان و خروج آنها از این کشور و ناتوانی در متقاعدکردن کشورهای عرب به پذیرش تضمینهای امنیتی امریکا، از میزان نفوذ و اعتبار امریکا در منطقه تا حدود زیادی کاسته است. درحقیقت، کشورهای منطقه از این بیم دارند که همکاری آشکار با واشنگتن موجب بروز واکنشهای تند و افراطی ازسوی گروههای داخلی و منطقهای شود. روزنامه جمهوری اسلامی نیز در سرمقاله خود با اشاره به پایان سفر مورفی به منطقه، موضوع تشدید نگرانی امریکا از شکست عراق در جنگ و تلاش برای متقاعدکردن کشورهای منطقه به افزایش کمکهای خود به عراق را ازجمله دلایل سفر هیئت امریکایی برشمرده و افزوده است: باوجود استقبال گرم برخی پایتختهای عربی از مورفی بعید به نظر میرسد که کشورهای منطقه سرنوشت خود را به حکومتی وابسته کنند که درحال سقوط است. دربارهای منطقه به این میاندیشند که باید پس از سقوط بغداد در منطقه نیز بتوانند به حیات خود ادامه دهند. درهمینحال، سعید رجایی خراسانی نماینده دائمی ایران در سازمان ملل متحد، نیز با اشاره به سفر مورفی به منطقه گفت: «امریکا سقوط صدام را قریبالوقوع میداند؛ لذا خود و منطقه را برای مقابله با آثار احتمالی این رویداد آماده میکند. هیئت حاکمه امریکا با اعزام مورفی به منطقه کوشید از یکسو روحیه ضعیف عمالش را حفظ کند و از سوی دیگر با ایجاد اضطراب در بین دولتهای حامی رژیم بعثی صدام نفوذش را در منطقه و میزان وابستگی رژیمهای حامی صدام را به خود افزایش دهد.» رادیو مسکو نیز با اشاره به پایگاههای امریکا در جزیره دیهگوگارسیا در مرکز اقیانوس هند، استفاده آن کشور از خاک عربستان برای ذخیرهسازی تسلیحات و تجهیزات، دسترسی اسکادران هوایی امریکا به فرودگاههای عمان در تنگه هرمز و نیز پایگاه جفیر در بحرین، سفر مورفی به منطقه را در ادامه ماجراجوییهای جدید امریکا تفسیر کرد و گفت: دولت امریکا از جنگ ایران و عراق بهعنوان بهانهای برای اجرای نقشههای خطرناک و بلندمدت خود در خلیجفارس استفاده میکند و تأکید بر ضرورت تأمین آزادی کشتیرانی در منطقه، که بارها ازسوی هیئت امریکایی در کشورهای گوناگون طرح شد، فقط پوششی برای ماجراجوییهای مسلحانه جدید امریکا در خلیجفارس است. این رادیو با اشاره به جلسه یک ماه پیش شورای امنیت ملی امریکا، به نقل از روزنامه وال استريت ژورنال افزود: ریگان رئیسجمهور امریکا، در این جلسه با امضای دستورالعمل محرمانهای به همکاران خود دستور داد تا طرحهای احتمالی تازهای را برای بهکارگیری نیروهای زمینی، هوایی و دریایی امریکا در منطقه تدارک ببینند، سفر هیئت امریکایی به منطقه در راستای اجراییکردن این دستور انجام گرفته است.

گزارش - 8

8. شوروی با ارسال موشکهای دوربرد زمینبهزمین و سوئد با آموزش متخصصان برج مراقبت و هدایت هواپیما به عراق کمک میکنند. روزنامه الوطن (چاپ کویت) امروز با اختصاص تیتر اول خود به تجهیز عراق به موشکهای دوربرد پیشرفته، به نقل از منابع دیپلماتیک نوشت: شوروی اخیراً عراق را به بهانه مقابله با نفوذ امریکا در منطقه، به تعداد زیادی سلاح ازجمله موشکهای دوربرد زمینبهزمین مجهز کرده است. همچنین این کشور متعهد شده است که رآکتور اتمی جدیدی برای عراق تأسیس کرده و حفاظت از آن را نیز برعهده بگیرد. روزنامه سوئدی سونسکا داگ بلادت نیز در گزارشی به تصمیم دولت سوئد برای آموزش متخصصان برج مراقبت و هدایت هواپیما در عراق پرداخته و آورده است: «متخصصین هدایت پروازها از برج مراقبت عراقی کسانی هستند که سالها در این رشته کار کردهاند و برای آموزش عالیتر در سوئد تعلیم میبینند و تعدادی از آنها بنا به اظهار خودشان پس از اتمام دوره آموزشی در بخشهای نظامی به کار مشغول خواهند شد.» این روزنامه با اشاره به سفر سال گذشته رئیس آموزشگاه هدایت هواپیماهای عراق به سوئد و دیدار وی با مقامات این کشور افزوده است: بعد از این سفر، اولین دسته پنج نفره متخصصان عراقی برج هدایت هواپیماها در تاریخ 24 بهمن 1362 به سوئد اعزام شده و در آموزشگاه شهر اسپروب در جنوب سوئد، در یک دوره چهارهفتهای آموزش دیدند. روزنامه سونسکا به نقل از رئیس این آموزشگاه سوئدی درمورد کارشناسان عراقی نوشته است: آنها تجربه کاری زیادی داشتند و گرچه غیرنظامی بودند، اما مطمئنم که در جنگ شرکت داشته و یقیناً در بخش نظامی هدایت رادارهای پرواز مشغول بودهاند و عراق از این افراد در بخش نظامی استفاده خواهد کرد.

گزارش - 9

9. تلاشهای دیپلماتیک برای پایاندادن به جنگ ایران و عراق یکی از سازوکارهای سیاسی دولتهای حامی عراق برای اعمال فشار به ایران است. آنها میکوشند با سفر به کشورهای مختلف و طرح مسئله ضرورت خاتمه منازعه، جمهوری اسلامی ایران را به تجدیدنظر در مواضع خود درمورد جنگ وادار کنند. دراین زمینه شیخ خلیفه بن حمد آل ثانی امیر قطر و رئیس شورای همکاری خلیجفارس، به هند سفر کرد و در دیدار با خانم گاندی نخستوزیر هند، پیشنهاد کرد بهمنظور تهیه طرحی برای پایاندادن به جنگ ایران و عراق کمیتهای در جنبش غیرمتعهدها تشکیل شود. عیسی بن غانم الکواری وزیر اطلاعات قطر، در یک مصاحبه مطبوعاتی به نقل از امیر قطر گفت: خانم گاندی که اکنون ریاست سازمان عدمتعهد را برعهده دارد، طرح تشکیل کمیتهای ویژه در این سازمان را پذیرفته و قول داده است که با دیگر کشورهای عضو این جنبش درخصوص خاتمهدادن به جنگ ایران و عراق مشورت کند. درهمینحال، امروز اروین لانک وزیر امور خارجه اتریش، با هدف مذاکره با مقامات کشورهای منطقه و یافتن راهحلی برای پایاندادن به جنگ ایران و عراق وارد امارات متحده عربی شد. لانک به خبرگزاری امارات گفت که «دیدار وی از امارات بخشی از سفرش به پنج کشور منطقه است که بهمنظور بحث پیرامون نقشی که اتریش میتواند در حل مشکلات خاورمیانه [غرب آسیا] ایفا کند، صورت میگیرد.» وزیر امور خارجه اتریش قبل از این، از کشورهای عربستان، قطر، عمان و کویت دیدار کرده بود.

منابع و مآخذ روزشمار 1363/02/01