1363.02.10

از دانشنامه روز شمار دفاع مقدس
نسخهٔ تاریخ ‏۲۹ آوریل ۲۰۲۳، ساعت ۱۱:۱۹ توسط Admin (بحث | مشارکت‌ها) (صفحه‌ای تازه حاوی « {{جعبه زندگینامه |عنوان =روزشمار جنگ سال 1363 |نام = 1363.02.10 |نام دیگر= ده اردیبهشت |روز=10 اردیبهشت 1363 |تاریخ شمسی=1363.02.10 |تاریخ میلادی=30 آوریل 1984 |تاریخ قمری=28 رجب 1404 |اسامی عملیات= |اسامی شهدا= |اسامی اسرا= }} <div class="bootstrap-btn">1360.02.10</div> <div class="bootstrap-btn"...» ایجاد کرد)
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)
پرش به ناوبری پرش به جستجو
روزشمار جنگ سال 1363
1363.02.10
نام‌های دیگر ده اردیبهشت
تاریخ شمسی 1363.02.10
تاریخ میلادی 30 آوریل 1984
تاریخ قمری 28 رجب 1404


گزارش - 1

1. در منطقه طلائیه، نیروهای عراقی پس از اجرای آتش سنگین بر روی محل استقرار تیپ33 المهدی(عج) در سدبند کنار هور با نیروهای کمین این یگان بهشدت درگیر شدند. ارتش عراق از ساعت 9 صبح امروز، با خمپارههای 60 و 120 میلیمتری، توپخانه و یک گروه بالگرد به استعداد 6 فروند، مواضع نیروهای خودی را زیر آتش گرفت. ساعت 2 بعدازظهر، آتش دشمن شدت یافت و ساعت 5 بعدازظهر، نیروهای عراقی بهسمت مواضع تیپ33 المهدی(عج) پیشروی کردند. درپی این اقدام، نیروهای خودی 500 متر عقبنشینی کردند و درنتیجه محل کمین اول آنها به اشغال عراقیها درآمد. در این حمله نیروهای عراقی علاوهبر آتش سنگین توپخانه از پشتیبانی بالگردها و 2 فروند قایق در هور نیز برخوردار بودند.[۱] در محل کمینها 15 تن از نیروهای تیپ33 المهدی(عج) حضور داشتند، با شروع درگیری، تعدادی از نیروهای این تیپ کوشیدند تا به افراد حاضر در کمینها بپیوندند، اما چون مسیر کمینها در دید مستقیم دشمن بود، موفق نشدند و تعدادی از آنها در بین راه براثر آتش سنگین دشمن مجروح یا شهید شدند.[۲] در درگیری امروز 2 نفر از افراد تیپ33 المهدی(عج) شهید، 9 نفر مجروح و 6 نفر مفقود شدند. علاوهبراین، چندین قبضه سلاح انفرادی و 2 دستگاه بیسیم رزمندگان از بین رفت.[۳] ارتش عراق در اطلاعیه نظامی خود اعلام کرد: نیروهای ایرانی که قصد نزدیکشدن به مواضع ما را داشتند، با عکسالعمل نیروهای عراقی روبهرو شدند. در این درگیری، تعدادی از نیروهای ایران ازجمله یک افسر دیدبانی کشته شدند.[۴] درهمینحال، قرارگاه کربلا از اقدامات مهندسی عراق و تشدید اجرای آتش قوای دشمن در جزایر مجنون و منطقه طلائیه خبر داد. براساس این گزارش عراق همزمان با اجرای آتش سنگین روی مواضع نیروهای ایرانی مستقر در منطقه، آب هور را در منطقه سیلبند شمالی جنوب هور بهشدت افزایش داده است.[۵] در جزایر مجنون، تلاطم شدید آب باعث شده است تا سیلبند شمالی و غربی جزیره جنوبی شکسته شود و درنتیجه تردد نیروها با مشکل روبهرو شده است. قرارگاه کربلا در پایان این گزارش هشدار داده است: «عدم پوشش کنار هور موجب میشود تا هلیکوپترها و قایقهای دشمن نسبت به جاده جزایر برخورد فعالی کرده و آتشبارها و قرارگاه ما را در کنار هور تهدید کنند.»[۶]

گزارش - 2

2. نیروهای تیپ شهید بروجردی که روز گذشته بههمراه نیروهای جندالله مهاباد و خوی بهمنظور پاکسازی روستاهای منطقه زاوکوه، در شرق جاده مهاباد به سردشت، وارد منطقه شده و عملیات خود را با تصرف تپههای اطراف روستاهای زاوکوه و ابراهیمحصار آغاز کرده بودند، در دومین روز عملیات، موفق شدند در جنوب این منطقه ضمن تکمیل پاکسازی روستاهای منیجیلان، نجنه پائین و نجنه بالا، پیاوین و سفیددره، با استقرار سه پایگاه در منطقه، حضور خود را تثبیت کنند.[۷] درپی این عملیات، تعداد قابلتوجهی از عناصر ضدانقلاب به جنوبغربی بانه و کوههای اطراف آرمرده و اطراف گرماب، دونیس در نوار مرزی گریختند.[۸] درهمینحال، عناصر گروههای مسلح غیرقانونی همزمان با عقبنشینی بهسمت نوار مرزی، کوشیدند با اجرای کمین و مینگذاری در محور بانه - سردشت منطقه را ناامن کنند.[۹] عناصر حزب دمکرات در جاده بانه به سردشت، در مسیر یک دستگاه خودروی مهندسی اجرای کمین کردند که براثر اجرای آتش مهاجمان، 3 تن از سرنشینان خودرو شهید شدند.[۱۰] در اقدام دیگری عناصر گروههای مسلح ضدانقلاب ساعت 17 امروز، در محلی واقع در ابتدای تأمینهای پایگاه سویر و انتهای پایگاه میرآباد، علیه دو دستگاه تویوتای سپاه بانه و یک دستگاه آمبولانس واحد جندالله سنندج کمین گذاشته و اجرای آتش کردند. با اعزام نیروهای کمکی از پایگاههای مذکور به محل درگیری و اجرای آتش نیروهای خودی، عناصر ضدانقلاب متواری شدند. در این درگیری یکی از خودروهای سپاه واژگون شد و یک نفر از سرنشینان آن به شهادت رسید.[۱۱]

گزارش - 3

3. امروز درگیریهای قابلتوجهی بین نیروهای خودی و عناصر گروههای مسلح غیرقانونی در روستاهای تازهآباد و سرخآباد سنندج، اسدآباد و کانی سواران کامیاران و کانیشوریک بخش انزل ارومیه، رخ داد. همچنین عناصر ضدانقلاب در تکاب، یک پیشمرگ مسلمان کرد را به شهادت رساندند. براساس اعلام فرماندهی ناحیه سپاه سنندج، نیروهای گردان حضرت رسول(ص) سپاه سنندج در یک عملیات ضربتی در شمالشرقی این شهر، با عناصر گروههای مسلح غیرقانونی درگیر شدند. نیروهای این گردان درپی اطلاع از حضور عناصر ضدانقلاب در منطقه خلیچیان (واقع در شمالشرقی سنندج)، ساعت 9 صبح بهطرف روستاهای تازهآباد و سرخآباد حرکت کرده و به مقابله با افراد ضدانقلاب پرداختند. در این درگیری، 11 نفر از اعضای حزب کومهله، کشته و 5 نفر مجروح شدند و یک تن هم اسیر شد.[۱۲] همچنین در روستای کانیسواران در شرق جاده کامیاران، ساعت 3:30 دقیقه بامداد، میان نیروهای خودی و تعدادی از عناصر ضدانقلاب درگیری رخ داد که در جریان آن یکی از پیشمرگان مسلمان کرد به شهادت رسید. از تلفات طرف مقابل خبری در دست نیست.[۱۳] در حادثه دیگری، افراد یگان حزبالله که برای گشتزنی به روستای اسدآباد رفته بودند با عناصر مسلح غیرقانونی درگیر شدند. در این درگیری که با فرار افراد ضدانقلاب پایان گرفت یکی از افراد محلی کشته شد. در این روستا یک انبار مهمات کشف شد و تعدادی سلاح و مهمات به دست نیروهای خودی افتاد.[۱۴] در مسیر اورامانات به پاوه نیز یکی از اعضای بسیج هدف حمله عناصر مسلح گروه رزگاری قرار گرفته و به شهادت رسید.[۱۵] در روستای کانیشوریک ارومیه، عناصر گروههای مسلح غیرقانونی با حمله به افراد ژاندارمری یک نفر از آنها را به شهادت رسانده و 5 نفر را زخمی کردند. از تلفات مهاجمان گزارشی نرسیده است.[۱۶] از سوی دیگر، امروز 3 تن از افرادی که به عراق فرار کرده و به مدت یک سال در اردوگاه ملا عمر عراق بودند، بعد از بازگشت به ایران، خود را به سپاه ارومیه معرفی کرده و تسلیم شدند.[۱۷] عناصر حزب دمکرات در اقدام خرابکارانه دیگری شب گذشته با نفوذ به شهر تکاب یکی از پیشمرگان مسلمان کرد را در منزلش به شهادت رسانده و سپس سر پدر و مادر وی را نیز از تن جدا کردند. این فرد نافق نام داشت و چندی قبل از گروههای مسلح ضدانقلاب جدا شده و پس از دریافت اماننامه با سپاه همکاری میکرد.[۱۸]

گزارش - 4

4. امروز برای سومینبار در هفت روز گذشته، هواپیماهای سمپاشی روسی از مرزهای هوایی عبور کرده و وارد آسمان ایران شدند. فرماندهی منطقه3 سپاه در نامهای به فرماندهی کل سپاه ضمن درخواست تحقیق برای روشنشدن موضوع، اعلام کرد: «5 فروند هواپیمای بلغاری که جهت سمپاشی دشت مغان دراختیار شوروی هستند، امروز برای سومینبار از مرز شوروی وارد آسمان ایران شده و ساعت 3 بعدازظهر در فرودگاه رشت به زمین نشستند.»[۱۹] هواپیماهای مذکور بعد از سوختگیری بهسوی مقصد خود در شوروی پرواز کردند. این هواپیماها علاوهبر امروز، پنج روز پیش و دیروز نیز وارد آسمان ایران شده بودند. هواپیماهای روسی که به بهانههای مختلف مانند شرایط بد آب و هوا و سوختگیری به حریم هوایی ایران وارد میشوند، روز گذشته، علاوهبر نقض حریم هوایی ایران، به مدت 25 دقیقه در آسمان آستارا مشغول گشتزنی بودند. این درحالی است که مسئولان استانداری و برج مراقبت فرودگاه رشت از این موضوع خبر نداشتند.[۲۰]

گزارش - 5

5. هیئت بلندپایه ترکیه به ریاست تورگوت اوزال نخستوزیر این کشور، پس از سه روز دیدار و مذاکره با مقامات جمهوری اسلامی ایران درخصوص گسترش روابط و همکاریهای اقتصادی، تجاری و سیاسی میان دو کشور، امروز تهران را ترک کرد. در دیدار نخستوزیر ترکیه با رئیسجمهور، رئیس مجلس شورای اسلامی و نخستوزیر بر گسترش روابط دو کشور تأکید شد. مقامات جمهوری اسلامی ایران ضمن تأکید بر ضرورت گسترش مناسبات اقتصادی با ترکیه بر اتخاذ مواضع سیاسی واحد در قبال مسائل و موضوعات منطقه تأکید داشتند. آیتالله خامنهای رئیسجمهور، در این دیدار ضمن استقبال از گسترش مناسبات اقتصادی دو کشور گفت: «بسیار بجاست که دو کشور بهموازات توسعه و تعمیق مناسبات اقتصادی، در اتخاذ مواضع سیاسی مشترک در مسائل جهانی نیز گامهای مؤثرتری بردارند، زیرا که اتخاذ مواضع مشترک ازسوی دو کشور دوست میتواند به حل بسیاری از مسائل و مشکلات منطقه کمک نماید.» تورگوت اوزال نیز در این دیدار ضمن طرح موضوع جنگ ایران و عراق و تصریح بر اینکه هرگز برای میانجیگری به ایران نیامده است، خواستار طرح مواضع ایران درباره جنگ شد که آیتالله خامنهای در پاسخ خاطرنشان کرد: «رژیم کنونی عراق با شروع جنگ و واردآوردن خسارتهای بیشماری که بخشی از آنها غیرقابل جبران است، درحقیقت این جنگ را برای ضربهزدن به انقلاب اسلامی به ما تحمیل کرد و ما درصورتی میتوانیم خود را از ضربه مصون و در امان نگه داریم که جنگ را با پیروزی به پایان ببریم.»[۲۱] رئیس مجلس شورای اسلامی نیز در گفتوگو با نخستوزیر ترکیه ضمن استقبال از دیدگاههای تورگوت اوزال درخصوص جنگ ایران و عراق و موضوع سقوط صدام بهعنوان راهحل جنگ[۲۲] بر روابط با همسایگان تأکید و اظهار امیدواری کرد که ایران و ترکیه با یاری کشورهای دوست بتوانند یک مجموعه خودکفا را در منطقه به وجود بیاورند و مردم مسلمان عراق نیز در آینده نزدیک به مجموعه کشورهای دوست بپیوندند و زندگی نوینی را پس از نابودی صدام و حزب بعث آغاز کنند.[۲۳] نخستوزیر ترکیه در بازگشت از ایران با بیان اینکه ترکیه به خاتمه جنگ ایران و عراق علاقهمند است، گفت: «درحالحاضر، شرایط برای میانجیگری بین دو کشور و پایاندادن به جنگ مناسب نشده است.» وی درمورد دستاوردهای اقتصادی این سفر گفت: ارزش موافقتنامههای منعقده بین دو کشور به 2 میلیارد دلار بالغ میشود و مهمتر از مبادلات اقتصادی ایران و ترکیه، همکاریهای مشترک صنعتی و فنی است که در گسترش مناسبات دو کشور اهمیت بسزایی دارد.[۲۴] میرحسین موسوی نخستوزیر نیز با اشاره به حجم بیش از 2/2 میلیارد دلار روابط تجاری دو کشور گفت: «از کل حجم تجارت بین دو کشور 758 میلیون دلار آن خرید قطعی ایران از ترکیه، 200 میلیون دلار هزینه ترانزیت کالا و حدود یک میلیارد و 200 میلیون دلار آن بابت فروش نفت ایران به ترکیه میباشد.»[۲۵] صادرات ترکیه به ایران در سال گذشته یک میلیارد و 100 میلیون دلار بود که این کشور را به بزرگترین طرف تجاری ایران تبدیل کرده بود.[۲۶] تورگوت اوزال در این سفر از میرحسین موسوی نخستوزیر، برای سفر به ترکیه دعوت کرد. نخستوزیر ترکیه امروز با بدرقه موسوی تهران را به مقصد آنکارا ترک کرد. هواپیمای حامل نخستوزیر ترکیه و همراهانش تا مرز ترکیه بهوسیله دو فروند هواپیمای جنگنده ایران اسکورت شد.[۲۷]

گزارش - 6

6. سفر هیئت ترکیه به ایران بازتاب متفاوتی در رسانه های داخلی این کشور و مطبوعات غربی داشت. برخی از رسانه های ترکیه با اشاره به کشته شدن یک تبعه ترک در تهران از این موضوع اظهار نارضایتی کرده و گروهی دیگر از مذاکرات سیاسی و اقتصادی دو کشور ابراز خرسندی کردند. روزنامه گونش با تیتر "اوزال صادرات را افزایش داده، لیکن انسانیت را فراموش کرده است" نگرش دوگانه فوق را درمورد سفر نخستوزیر ترکیه به ایران نشان داد.[۲۸] روزنامه حریت با انتشار خبر سوءقصد به جان بازرگان ترک از ایران خواست که پاسخگوی این حمله باشد.[۲۹] روزنامه ملیت (چاپ ترکیه) در مطلبی تحلیلی همزمان با سفر نخستوزیر ترکیه به ایران، مناسبات اقتصادی و تجاری دو کشور را بررسی کرده و خواستار همکاری واقعی میان دو طرف شده است. این روزنامه درمورد آسیبپذیری روابط دو کشور نوشته است: «ایران همکاری با ترکیه را نه بهخاطر فعالیت مؤثر ما و نه بهخاطر مرغوبیت محصولات ما، بلکه بهدلیل اجبار سیاسی و اقتصادی ناشیاز جنگ ایران و عراق ادامه میدهد. آنها چشمهای خود را به روی روابط تجاری ترکیه با عراق بسته و زرنگیهای توأم با رندی محافل تجاری ترکیه را با کلمه فعلاً نادیده میگیرند.» این روزنامه با یادآوری کیفیت پایین محصولات ترکیه، فرصت طلبی بازرگانان این کشور و نبود خدمات پس از فروش برای محصولات ترک، به برداشت منفی ایرانیها از بازرگانی و محصولات ترکیه اشاره کرده و افزوده است: «ترکیه اگر خواهان باقیماندن در بازار ایران و عراق حتی پس از پایان جنگ هست، باید کنترل دقیقی بر کارهای شرکتهای بهاصطلاح زرنگ و رند داشته باشد و مقررات و شرایط یک همکاری جدی را فراهم آورد. در غیر این صورت، در بازار این دو کشور جایی نخواهد داشت.» [۳۰] روزنامه جمهوریت نیز در مقاله ای سفر تورگوت اوزال به ایران و کشورهای منطقه را صرفاً سفری اقتصادی و تجاری توصیف کرده و آورده است: «بین ایران و ترکیه هیچگونه مسئله و مشکل سیاسی وجود ندارد و به همین دلیل، در دیدار سهروزه نخست وزیر ترکیه از ایران هیچ دستورکار سیاسی در مذاکرات نیست. ... اکنون تمایل بر این است که هماهنگی اقتصادی و تجاری نیز مکمل هماهنگی موجود در سطح سیاسی شود.» در چنین وضعیتی است که ترکیه توجه خویش را نه تنها به سوی ایران بلکه به سوی پاکستان، عراق و لیبی نیز معطوف ساخته و نخستوزیر ترکیه در سفر یکماهه خود که از ایران آغاز شد به همه این کشورها سفر میکند.[۳۱] روزنامه امریکایی کریستین ساینس مانیتور نیز با اشاره به انتخاب ایران بهعنوان نخستین مقصد سفر خارجی نخستوزیر ترکیه درمورد روابط اقتصادی رو به گسترش دو کشور نوشت: سال گذشته، صادرات ترکیه به ایران که به یک میلیارد دلار رسید، این فرصت را به آنکارا داد تا واردات نفتی خود از ایران را ـ که درحالحاضر 2/1 میلیارد دلار است ـ باز هم افزایش دهد و برای اولینبار آلمانغربی بهعنوان نخستین شریک تجاری ترکیه در رتبهبندی صادرات ترکیه در مرتبه دوم قرار گیرد. این روزنامه در گزارش خود اضافه کرد که جمهوری اسلامی ایران برای واردات کالاهای اساسی خود مانند محصولات کشاورزی و کالاهای مصرفی به ترکیه نیاز دارد.[۳۲]

گزارش - 7

7. طارق عزیز معاون نخست وزیر و وزیر امور خارجه عراق، در "همایش خلیج [فارس] و جهان" که در بغداد برگزار شد، کشورهای غربی به ویژه امریکا را مسئول ادامه جنگ ایران و عراق دانست و مدعی شد عراق اطلاعاتی دارد که نشان میدهد ایران از دولتهای غربی کمکهای اقتصادی و نظامی دریافت میکند. وی گفت: ما این اطلاعات را به اجلاس وزیران امور خارجه کشورهای عرب که در بغداد برگزار شد، ارائه دادیم. طارق عزیز ضمن تکذیب تلاشهای انگلستان و کشورهای اروپایی برای پایاندادن به جنگ، آن را امری بعید خواند و درمورد مواضع امریکا دربرابر جنگ اظهار کرد: «موضع امریکا نسبت به جنگ تاکنون هیچ تغییری نکرده است.»[۳۳]

گزارش - 8

8. در ادامه اقدامات خصمانه کویت علیه جمهوری اسلامی ایران، دولت این کشور هرگونه اجتماع ایرانیان در کویت حتی داخل سفارت ایران در این کشور را ممنوع اعلام کرد. دولت کویت بعد از وقوع انفجارهای 21 آذر سال گذشته که براثر آن تعدادی از اتباع دولتهای غربی کشته یا زخمی شدند، برخورد با ایرانیان مقیم این کشور را شدت بخشیده است. دولت کویت امروز برای دومینبار با ارسال یادداشتی به سفارت ایران در این کشور، برپایی هرگونه اجتماع یا گردهمایی ایرانیان را در داخل یا خارج از این سفارتخانه ممنوع اعلام کرد. خبرگزاری جمهوری اسلامی در گزارشی از کویت ضمن اعلام خبر این محدودیت افزود: «این عمل دولت کویت درحالی انجام میگیرد که اتباع عراقی مقیم کویت چندی پیش دربرابر سفارت رژیم بعثی عراق در کویت با حمایت پلیس این کشور اجتماع کردند.»[۳۴]

گزارش - 9

9. حافظ اسد رئیسجمهور سوریه، امروز در مصاحبه با شبکه ای.بی.سی امریکا ضمن تأکید بر ایستادگی سوریه در مقابل تجاوزات علیه جهان عرب، بر حمایت این کشور از جمهوری اسلامی ایران تصریح و پیروزی انقلاب اسلامی را یک پیروزی بزرگ برای اعراب و کشورهای جهان سوم توصیف کرد. رئیسجمهور سوریه گفت: «این انقلاب قاطعانه در کنار ما و علیه تجاوزات اسرائیل و در جهت آزادسازی سرزمینهایی که اسرائیل اشغال کرده و همچنین بازپسگیری حقوق ملت فلسطین ایستاده است.» وی در پاسخ به اظهارات خبرنگار شبکه تلویزیونی امریکا مبنیبر وجود تضاد بین عربیت و حمایت از ایران، تصریح کرد: «هیچگونه دوگانگی در این موضع وجود ندارد؛ زیرا میان قومیت عربی و قومیت ایرانی تضادی وجود ندارد و هیچ انگیزهای که باعث مناقشه میان دو قومیت باشد، وجود ندارد. ایران بهعنوان یک کشور مسلمان و همسایه شعار حمایت از اعراب و مبارزات آنان در جهت بازپسگرفتن حقوق ملت فلسطین و آزادسازی قدس عزیز را مطرح کرده است و این هدفی است که ما در جهت تحقق آن تلاش میکنیم.»[۳۵]

گزارش - 10

10. رادیو اسرائیل در تفسیری، جنگ ایران و عراق را جنگی طولانیمدت دانست که باوجود تلاش ایران برای اجرای عملیات جدید و نگرانی غرب از گسترش جنگ، پایانی در افق آن مشاهده نمیشود. این رادیو درمورد وضعیت میدانهای نبرد و اقدامات دیپلماتیک انجامگرفته برای خاتمهدادن به این منازعه گفت: «بااینکه در هفتههای اخیر تب جنگی در جبهههای ایران و عراق به نحو چشمگیری فروکش کرده است و از غرش توپها و رگبار مسلسلها و انفجار بمبها کاسته شده است، ولی این جنگ طولانی که هنوز پایانی برای آن در افق سیاسی دیده نمیشود، همچنان افکار دولتمردان منطقه و ابرقدرتها را به خود معطوف داشته است.» رادیو اسرائیل در ادامه تفسیر خود افزود: هرچند در روزهای گذشته از شدت این نبرد کاسته شده است، اما گفته میشود جمهوری اسلامی ایران در تدارک هجوم گستردهتری به داخل خاک عراق است و این حمله به دلایلی به تعویق افتاده است. این رادیو با اشاره به حملات اخیر در خلیجفارس، احتمال گسترش جنگ در آینده را یادآور شد و آن را مایه نگرانی ابرقدرتها و گسترش نفوذ شوروی در منطقه عنوان کرد.[۳۶]



منابع و مآخذ روزشمار 1363/02/10

  1. سند شماره 118875 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از فرماندهی قرارگاه کربلای سپاه به فرماندهی قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص)، 11/2/1363.
  2. سند شماره 122669 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبه‌ای عملیاتی قرارگاه کربلا به فرماندهی قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص)، شماره 201، دوره 10/2/1363 الی 12/2/1363، 13/2/1363، ص8.
  3. سند شماره 118875 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از فرماندهی قرارگاه کربلای سپاه به فرماندهی قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص)، 11/2/1363.
  4. سند شماره 81698 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از سماجا (رکن2) به فرماندهی مرکز 3، 11/2/1363.
  5. سند شماره 125939 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از تطبیق آتش قرارگاه کربلای سپاه به فرماندهی قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص)، 11/2/1363.
  6. سند شماره 122669 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص4.
  7. سند شماره 423699 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از فرماندهی ناحیه به فرماندهی منطقه11 سپاه، 11/2/1363.
  8. سند شماره 122669 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبه‌ای عملیاتی قرارگاه کربلا به فرماندهی قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص)، شماره 201، دوره 10/2/1363 الی 12/2/1363، 13/2/1363، ص8.
  9. همان، ص2.
  10. سند شماره 423699 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین.
  11. سند شماره 302482 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از ژاندارمری کردستان (رکن3) به استانداری کردستان، 11/2/1362.
  12. سند شماره 372894 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از واحد عملیات سپاه سردشت به قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع)، 16/2/1362، ص3.
  13. سند شماره 366762 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از فرماندهی ناحیه (مرکز فرماندهی) به فرماندهی منطقه11 سپاه، 13/2/1362.
  14. سند شماره 423690 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از فرماندهی ناحیه کردستان به فرماندهی منطقه11 سپاه، 13/2/1363.
  15. سند شماره 366762 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین.
  16. سند شماره 423741 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش خبری روزانه از فرماندهی منطقه11 به قرارگاه حمزه سیدالشهدا به فرماندهی کل سپاه، 13/2/1362، ص1.
  17. همان.
  18. سند شماره 372850 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبه‌ای اطلاعاتی قرارگاه عملیاتی شمال‌غرب (رکن2)، شماره 25، 20/2/1362، ص2.
  19. سند شماره 81737 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از فرماندهی ستاد منطقه3 سپاه به ستاد کل سپاه، 12/2/1362.
  20. سند شماره 443628 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از اداره داوری و حقوق بین‌المللی خصوصی وزارت امور خارجه به ستاد مشترک ارتش، 19/2/1363.
  21. روزنامه کیهان، 11/2/1363، ص3.
  22. اکبر هاشمی رفسنجانی، به‌سوی سرنوشت (کارنامه و خاطرات سال 1363)، به اهتمام محسن هاشمی، تهران: نشر معارف انقلاب، چاپ پنجم 1386، ص69.
  23. روزنامه کیهان، 11/2/1363، ص3.
  24. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 43، 12/4/1363، ص19، تهران - خبرگزاری جمهوری اسلامی، 11/2/1363.
  25. روزنامه جمهوری اسلامی، 12/2/1363، ص12.
  26. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 43، 12/2/1363، ص6، آنکارا - خبرگزاری آلمان‌غربی، 11/2/1363.
  27. همان، ص20، تهران - خبرگزاری جمهوری اسلامی، 11/2/1363.
  28. همان، ص16، خبرگزاری جمهوری اسلامی، 11/2/1363.
  29. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 41، 10/2/1363، ص10.
  30. اداره کل مطبوعات خارجی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، بررسی مطبوعات جهان، شماره 525، 23/2/1363، صص 7 - 5، به نقل از روزنامه ملیت (چاپ ترکیه).
  31. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 40، 9/2/1363، ص20، راديو تركيه، 8/2/1363.
  32. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 43، 12/2/1363، صص 22 - 20، واشنگتن ـ خبرگزاری جمهوری اسلامی.
  33. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 42، 11/2/1363، ص15، رادیو ابوظبی، 10/2/1363.
  34. همان، ص5، کویت - خبرگزاری جمهوری اسلامی، 10/2/1363.
  35. روزنامه جمهوری اسلامی، 10/2/1363، ص3.
  36. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 42، 11/2/1363، صص 11 - 9، رادیو اسرائیل، 10/2/1363.