1361.03.02

از دانشنامه روز شمار دفاع مقدس
پرش به ناوبری پرش به جستجو
روزشمار جنگ سال 1361
1361.03.02
نام‌های دیگر دو خرداد
تاریخ شمسی 1361.03.02
تاریخ میلادی 23 مه 1982
تاریخ قمری 29 رجب 1402



گزارش- 1

1. در ادامه مرحله چهارم عملیات بیت‏المقدس، امروز رزمندگان ایران به پیشروی خود در منطقه شمال‌غربی خرمشهر ادامه داده و با رسیدن به جاده خرمشهر شلمچه و سپس اروندرود، خرمشهر را محاصره کردند و آماده ورود به این شهر و پاک‌سازی آن از وجود اشغالگران عراقی شدند. از نخستین دقایق بامداد امروز، یگان‌های قرارگاه‌های فتح، فجر و نصر که از شب گذشته در محور شمال‌غربی خرمشهر و در حدفاصل جاده اهواز خرمشهر و دژ مرزی وارد عمل شده‏ بودند، به ‌پیشروی خود به‌طرف جنوب ادامه دادند. در پشتیبانی از این عملیات نیز یگان‏های قرارگاه قدس در دو محور پاسگاه شهابی و کوشک به‌سمت مواضع نیروهای عراقی به ‌پیش رفتند. در محور قرارگاه فتح (حدفاصل جاده اهواز خرمشهر و نهر عرایض) تیپ8 نجف اشرف سپاه پاسداران در غرب جاده و تیپ14 امام حسین(ع) در شرق نهر عرایض، هماهنگ باهم و با تانک‏های چراغ روشن به‌طرف دروازه غربی خرمشهر پیشروی کردند.[۱] در ساعت 00:45 پست شنود قرارگاه مرکزی کربلا اعلام کرد که فرماندهی دشمن به نیروهای خود، که در مقابل حمله رزمندگان ایران با ترک خاکریزهای دفاعی‌شان ‌درحال فرار هستند دستور داده که مقاومت کنند تا نیروهای کمکی به یاری‏ آنها بیایند. حدود ساعت 01:00 غلامعلی رشید فرمانده سپاهی قرارگاه فتح نیز آخرین وضعیت این دو یگان سپاه را چنین تشریح کرد: «سه کیلومتر خط اول مقدم دشمن توسط حسین خرازی (تیپ امام حسین(ع)) و احمد کاظمی (تیپ نجف اشرف) شکسته شده و توی عمق رفتند.»[۲] درحالی‌که نیروهای عراقی با حمله نیروهای بسیجی و سپاهی مجبور به ترک مواضع دفاعی خود یکی پس از دیگری شده و ضمن درخواست کمک به‌طرف خرمشهر درحال فرار بودند، این دو تیپ سپاه به‌طرف جنوب پیشروی کردند و ساعت 02:56 اعلام شد که تیپ امام حسین(ع) به ‌جاده خرمشهر شلمچه رسیده است و تیپ نجف هنوز به‌ جاده نرسیده و داخل نخلستان با دشمن درگیر است. تیپ امام حسین(ع) که مأموریت داشت در شرق نهر عرایض از جاده عبور کرده و پس از رسیدن به اروندرود به‌طرف غرب (پشت نهر فیلیه و در حدفاصل جاده و رودخانه) پدافند کند، در ساعت 08:15 اعلام کرد به هدف خود رسیده و با تصرف جاده شنی (مرزی) کنار اروندرود مانع ادامه فرار نیروهای عراقی به‌طرف پل روی نهر خین شده است.[۳] تیپ نجف هم که باید در شمال جاده خرمشهر شلمچه به‌طرف شرق (خرمشهر) پدافند می‌کرد، هنوز به هدف خود نرسیده و با دشمن درگیر بود. در این هنگام، نیروهایی از دشمن که حدود 2 گردان پیاده برآورد شده است، با هجوم به نیروهای تیپ نجف در سمت راست صد دستگاه (شمال خرمشهر) خاکریز ازدست‌داده خود را مجدداً اشغال کردند.[۴] درنتیجه، درگیری میان طرفین ادامه یافت تا اینکه در ساعت 11:15 تیپ نجف با انهدام این دو گردان عراقی بار دیگر خاکریز دفاعی آنها را تصرف کرد[۵] و علاوه‌بر ورود به پادگان دژ تا پاسگاه پلیس‌راه و پس‌ از آن تا چهارراه کشتارگاه (شمال ایستگاه راه‏آهن خرمشهر) و گمرک پیش رفت و با نیروهای اشغالگر عراقی در حاشیه غربی شهر درگیر شد.[۶] ساعت 14:04 اعلام شد که عراقی‏ها در دروازه غربی خرمشهر (ابتدای جاده اهواز) همچنان مقاومت می‏کنند و تیپ48 پیاده و یک گردان نیروی مخصوص برای تقویت آنها به این نقطه اعزام شده‏اند.[۷] حمید معینیان مسئول واحد اطلاعات عملیات سپاه در قرارگاه کربلا، در گزارش به فرماندهی این قرارگاه، آخرین وضعیت دشمن را چنین تشریح کرد: «تیپ‌های 283، 501 و 48 پیاده لشکر11 [ارتش عراق] بعد از عملیات صبح همه فرار می‏کنند و به داخل شهر خرمشهر می‏آیند. تعدادی از اینها به داخل ساختمان‏های بلند کنار رودخانه می‌روند. البته عده‏ای هم توی شهر پراکنده می‏شوند. تعداد آنها حدود 5 تا 6 هزار نفر است. ... اینها شدیداً ترسیده‏اند و آخرین باری که به آنها غذا رسیده دیروز ساعت 5 بعدازظهر بوده که بعد از آن غذای چندانی به آنها نرسیده است. درواقع آنها الان آب، غذا و مهمات ندارند و خیلی هم وحشت کرده‌اند که تنومه به‌وسیله ما تصرف شده و هیچ راه فراری ندارند و به‌طور کامل محاصره شده‏اند. یک تعداد از آنها ازطریق آب [اروندرود] فرار کرده و به آن‌طرف رفته‏اند. ساعت 2 بعدازظهر امروز، سرگردی که داخل شهر بود به‌وسیله بی‏سیم با فرمانده خود تماس گرفت. به او دستور داده شد که باید مقاومت کنی تا نیروهای کمکی برسند و جاده شلمچه را باز کنند و شما هم بتوانید از محاصره نجات پیدا کنید. امروز بعدازظهر هم رادیو عراق برنامه‏اش را قطع کرده و اطلاعیه‏ای به زبان عربی و فارسی صادر کرده است. در این اطلاعیه گفته که نیروهای ایرانی خرمشهر را محاصره کرده‏اند و نیروهای المنصور، که همان تیپ10 زرهی است، در راه هستند که بروند این محاصره را بشکنند و آنها را نجات بدهند. بعد برای کسانی که در داخل شهر هستند پیام فرستاده و گفته که شما 24 روز برای گرفتن خرمشهر زحمت کشیدید و شهید و زخمی دادید، حالا طوری نباشد که یک‌روزه خرمشهر را از چنگتان دربیاورند. خلاصه از این طریق آنها را ترغیب کرده‏اند که مقاومت کنند و این پیام را هم داده که تیپ10 در راه است و شما مقاومت کنید تا بیاید شما را نجات دهد. پس از آن ما گفتیم چه‌کار کنیم که این 5، 6 هزار نفر که در شهر هستند پناهنده شوند؛ گفتیم هیچ راهی ندارد مگر اینکه به‌وسیله بلندگو اعلام کنیم که شهر کاملاً محاصره شده و اگر شما در اینجا بمانید از گرسنگی و تشنگی می‏میرید و اگر بیایید خودتان را تسلیم کنید در پناه اسلام هستید و هیچ مسئله‌ای برای شما پیش نمی‏آید. بنابراین می‏توان آنها را به این وسیله تسلیم کرد.»[۸] به‌ این‌ ترتیب، قرارگاه فتح که در عملیات امروز خود موفق شد در شرق جاده اهواز خرمشهر به‌طرف جنوب پیش رفته و ابتدا با دستیابی به ‌جاده خرمشهر شلمچه و سپس پیشروی تا اروندرود، ارتباط زمینی اشغالگران خرمشهر را در حدفاصل شهر تا نهر فیلیه را مسدود کند، با استقرار در محدوده پادگان دژ، پاسگاه پلیس‌راه و تا بخش غربی گمرک، محاصره خرمشهر را به‏طور کامل برقرار کرد و تا پایان امروز ضمن درگیری با دشمن در حاشیه شهر، که همچنان مقاومت می‏کند، آماده شد تا بنا به دستور، عملیات خود را برای ورود به شهر و پاک‌سازی آن از وجود دشمن ادامه دهد. در محور قرارگاه فجر (محدوده سه کیلومتری غرب نهر عرایض)، که تیپ‏33 المهدی(عج) سپاه و 2 تیپ ادغامی 35 امام سجاد(ع) سپاه و 3 تیپ پیاده لشکر77 ارتش از مواضع دفاعی ارتش عراق در شمال سیل‌بند عرایض عبور کرده‏اند، در ساعت 00:04 بامداد نیروهای خودی به نهر عرایض رسیده و سپس به‌طرف جاده خرمشهر شلمچه ادامه مسیر دادند. تیپ المهدی(عج) که در حاشیه غربی نهر پیش رفته و در شکستن خاکریزهای پدافندی دشمن کفایت فراوان از خود نشان داده است، در ساعت 04:14 اعلام کرد که به ‌جاده خرمشهر شلمچه رسیده و بر پل‌نو (واقع در پنج کیلومتری غرب خرمشهر) مسلط شده است. دقایقی بعد دو یگان دیگر قرارگاه فجر، که در جناح راست تیپ المهدی(عج) حرکت می‏کردند، نیز به‌ جاده خرمشهر شلمچه رسیدند و تکبیرگویان به تانک‏های عراقی که از روی این جاده به‌طرف غرب درحال فرار بودند، هجوم برده و تعدادی از آنها را به آتش کشیدند. در این هنگام، گروهی از نیروهای پیاده عراقی (250 تا 300 نفر) نیز که در فاصله 500 متری سمت راست پل‌نو حضور داشته و دچار وحشت و سرگردانی شده بودند، با شنیدن ندای الله‏اکبر ایرانی‏ها در ساعت 04:33 خود را تسلیم کردند.[۹] در ادامه عملیات، درحالی‌که تیپ المهدی(عج) در امتداد نهر عرایض به‌سمت اروندرود پیش می‌رفت، تیپ امام سجاد(ع) نیز در جناح راست او می‌کوشید پس از رسیدن به اروندرود و نهر خین ضمن پدافند در حاشیه قسمت شرقی این نهر، با جناح چپ نیروهای قرارگاه نصر الحاق کند. بر همین اساس، در ساعت 08:30 اعلام شد یک گردان از تیپ امام سجاد(ع) در شهرک ولی‌عصر(عج) (واقع در جنوب‌غربی پل‌نو) با دشمن درگیر است و بقیه نیروهای این تیپ تا کناره اروندرود و نهر خین پیش رفته‏اند. در این هنگام، مجید بقایی فرمانده سپاهی قرارگاه فجر، به محمد نبی‌رودکی فرمانده تیپ امام سجاد(ع)، دستور داد بقیه نیروهایش را تا آنجا که می‏تواند به‌سمت جاده و تیپ27 محمد رسول‌الله(ص) ببرد و سعی کند در نقاط شرقی‏تری با احمد متوسلیان الحاق کند.[۱۰] نیروهای عراقی که نتوانسته‏ بودند خود را از مهلکه نجات دهند، به‌صورت گروهی یا انفرادی تسلیم می‏شدند. این درحالی است که عراقی‏ها تلفات زیادی داده بودند. حدود ساعت 12:00 پس از اینکه مجید بقایی در گزارش خود به فرماندهی قرارگاه مرکزی کربلا اعلام کرد تیپ امام سجاد(ع) در کنار اروند و نهر خین و تیپ المهدی(عج) در اطراف پل‌نو و نهر عرایض حضور دارند، محسن رضایی فرمانده سپاهی قرارگاه کربلا، که از پراکندگی نیروهای قرارگاه فجر در منطقه ناراضی بود، به وی گفت: «آقا این‏طور نمی‏شود؛ این‏طور پراکندگی است. اینها را لااقل در یک امتدادی سروسامان بدهند و در همان محل یک‌مقدار استراحت کنند، غذا بخورند، آب بخورند و برای [ادامه عملیات] امشب آماده بشوند.»[۱۱] به‌ این‌ ترتیب مقرر شد قرارگاه فجر که در اجرای مأموریت خود در چهارمین مرحله از عملیات بیت‏المقدس از محور غرب نهر عرایض تا اروندرود و نهر خین پیشروی کرده بود، آماده شود تا بنا به دستور فرماندهی قرارگاه مرکزی کربلا در ادامه عملیات آزادسازی خرمشهر شرکت کند. در محور قرارگاه نصر (شرق نوار مرزی شلمچه)، نصر2 (تیپ27 محمد رسول‏الله(ص) و تیپ2 پیاده لشکر21 ارتش) در پایان روز گذشته با متلاشی‌کردن یک گردان تانک عراق به‌ جاده شلمچه‌ خرمشهر رسیده و منتظر بود تا پس از پوشش منطقه شمال جاده ازسوی نصر3 (تیپ7 ولی‌عصر(عج) سپاه و تیپ3 پیاده لشکر21 ارتش) با اطمینان‌خاطر بیشتری به‌طرف نهر خین ادامه مسیر دهد، اما تأخیر نصر3 در رسیدن به‌ جاده، که ناشی‌از برخورد او با میدان مین و سپس درگیری با دشمن در شمال جاده بود، موجب شد نصر2 نتواند مأموریت خود در جنوب جاده را که رسیدن به نهر خین و تصرف پل ارتباطی دشمن* و سپس پدافند به دو سمت جنوب و غرب بود، ادامه دهد. در ساعت 00:20 با اعلام خبر پست شنود قرارگاه مرکزی کربلا مبنی‌بر آرایش یک گردان تانک تیپ10 مستقل زرهی در غرب شملچه برای پاتک قرارگاه نصر[۱۲]، محسن رضایی فرمانده سپاهی قرارگاه کربلا به سرهنگ علی صیاد شیرازی فرمانده ارتشی قرارگاه کربلا، پیشنهاد کرد که توپخانه ارتش در شرق شلمچه و روی جاده شلمچه‌ خرمشهر اجرای آتش کند. وی به حسن باقری فرمانده سپاهی قرارگاه نصر هم گفت: «شمال همان‌جایی که تیپ10 دارد آماده می‏شود را من به [صیاد] شیرازی گفتم [که توپخانه اجرای آتش کند] و او گفت دارند می‏زنند. من گفتم این‌جوری فایده ندارد و باید یک توده آتش روی آنجا بریزند. پس باتوجه‌به اینکه رئوفی [تیپ7 ولی‌عصر(عج) از نصر 3] هم دارند کند پیش می‏روند، مختصات محل آن را دقیقاً پیدا کن و به [صیاد] شیرازی بده و بگو که همین الان آتش آنجا را یک‌مقدار شدیدتر کند.»[۱۳] درحالی‌که نصر2 زیر آتش شدید دشمن بیش از سه ساعت منتظر بود تا نصر3 ضمن رسیدن به‌ جاده شلمچه خرمشهر پوشش کامل منطقه شمال جاده را تا دژ مرزی برقرار سازد، فرماندهی قرارگاه کربلا که تأخیر بیش از این در ادامه عملیات نصر2 را جایز نمی‌دانست، دستور داد این واحد نظامی، پیشروی خود را در جنوب جاده آغاز کند.[۱۴] درپی این دستور، نصر2 در ساعت 03:15 خبر داد که دو گردان خود را از جاده به‌طرف جنوب فرستاده است. هم‌زمان با پیشروی نیروهای نصر2 به‌طرف نهر خین نیروهای عراقی دائماً درخواست کمک می‌کردند یا به‌سمت غرب شلمچه یا به‌سمت پل نهر خین می‌گریختند.[۱۵] اگرچه در ساعت 05:05، اعلام شد که دو گروهان از نصر3 به‌ جاده رسیده‏اند، اما نصر2 که از جناحین خود تأمین نداشت، ضمن گسترش به‌سمت چپ و راست، که بعضاً همراه با درگیری با دشمن بود، درحال پیمودن مسافت چهار کیلومتری جاده تا نهر خین بود. هنگامی‌که نیروهای این قرارگاه به حدود یک کیلومتری نهر خین و پل شناور آن رسیدند، هوا روشن شده بود و درنتیجه اجرای مانور آنها با اختلال مواجه شد، علاوه‌براین اجرای آتش ازسوی حدود 25 تانک عراقی که در شمال پل موضع گرفته بودند، مانع از ادامه پیشروی نیروهای نصر2 شد. در این هنگام ارتش عراق ضمن مقاومت در مقابل پل، هم جاده شلمچه‌ خرمشهر را زیر آتش شدید توپخانه و کاتیوشای خود قرار داده و هم هرازگاهی با هواپیما مناطق حضور رزمندگان ایران را بمباران می‏‌کرد.[۱۶] دراین‌میان، نصر3 نیز که با رسیدن به‌ جاده با نیروهای عراقی درگیر شده بود، توانست بخشی از نیروهایش را به‌همراه تیپ55 هوابرد ارتش به‌سمت دژ مرزی اعزام کند و با استقرار در پشت دژ به پاک‌سازی منطقه بپردازد. در همین ارتباط، محسن رضایی خطاب به حسن باقری گفت: «تیپ هوابرد تعداد زیادی [تفنگ] 106 دارد. الان ازطریق سرهنگ [صیاد] شیرازی و برادرهای دیگر به آن فشار بیاورید که این 106ها را بیاورند و تا خاکریز دشمن ردیف کنند؛ یعنی از همان‌جایی که بودند تا این خاکریز دراز شوند و یک توده آتش در آن روبه‏رو درست کنند که هیچ تانکی نتواند از آن‌طرف دژ به سر جاده برسد.»[۱۷] اگرچه منطقه شمال جاده شلمچه تا دژ مرزی در کنترل نصر3 قرار گرفت، اما در جنوب جاده، به‏ویژه در شمال پل نهر خین، نصر2 به‌شدت با عراقی‏ها درگیر بود. حمید معینیان مسئول واحد اطلاعات عملیات سپاه در قرارگاه کربلا، در گزارشی به فرماندهی این قرارگاه ضمن اشاره به آرایش هلالی‌شکل نیروهای عراقی در شمال پل خین اظهار داشت: «فشار ما در آنجا روی آنها خیلی زیاد است؛ تا جایی که دشمن مجبور شد عقب‏نشینی کند. ولی فرماندهان آنها تهدید کرده‌اند که هرکس عقب‏نشینی کند، اعدامش می‏کنند و گفتند به‌هرصورت ممکن باید آنجا مقاومت کنید.» معینیان ادامه داد: «تردد خودرو و تانک روی پل خیلی زیاد است که باید آتش توپخانه روی پل اجرا شود.»[۱۸] ارتش عراق که با مشاهده هجوم نصر2 به‌سمت پل خین تصور می‏کرد هدف قوای ایران عبور از این پل و نفوذ به داخل خاک عراق است، با بمباران هوایی و اجرای آتش توپخانه و کاتیوشا ازسمت غرب شلمچه روی نیروهای نصر3 سعی کرد از دستیابی این نیروها به پل جلوگیری به عمل آورد. حمید معینیان در گزارشی دیگر به فرماندهی قرارگاه کربلا پس از اشاره به تلاش ارتش عراق برای انتقال واحدهایی از لشکرهای 5 مکانیزه و 6 زرهی خود از مناطق مقابل طلائیه و کوشک به‌سمت شلمچه و تقویت و تحکیم مواضع پدافندی‏اش در این منطقه، اظهار داشت: «دشمن می‏ترسد که نیروهای ما به این پل برسند و از روی پل به جنوب بصره بروند و از قسمت شلمچه به شرق بصره بروند.» باتوجه‌به این گزارش و سایر گزارش‏هایی که از تلاش ارتش عراق برای تقویت مواضع خود در غرب شلمچه حکایت داشت، فرماندهی قرارگاه کربلا دستور داد این منطقه سریعاً زیر آتش شدید توپخانه قرار گیرد.[۱۹] این فرماندهی همچنین از واحد شنود خود خواست تا در شبکه ارتباطی دشمن قرار گرفته و به زبان عربی از نیروهای دشمن بخواهد تسلیم شوند. واحد شنود هم اعلام کرد که «ما تا حالا موفق شدیم 2 گردان را برای تسلیم‌شدن هدایت کنیم.»[۲۰] عراقی‏ها که در منطقه شمال پل خین متحمل تلفات بسیار شده‏ بودند،** ضمن ادامه مقاومت خود در این منطقه، به سازماندهی دفاعی سایر قوای خود در غرب نوار مرزی شلمچه تا جاده حسینیه (پاسگاه کیلومتر25) مشغول بودند.[۲۱] آنها همچنین سعی داشتند با پوشش هوایی و اجرای آتش توپخانه روی نیروهای ایران جاده خرمشهر شلمچه را به تصرف درآورند و منطقه جنوب این جاده تا نهر خین و اروندرود را به‏طور کامل تصرف کرده و مانع بسته‌شدن راه ارتباطی زمینی عراقی‏های حاضر در خرمشهر شوند.[۲۲] بر همین اساس و از آنجا که از یک‌سو مقاومت شدید عراقی‏ها در شمال پل خین مانع از دستیابی رزمندگان ایران به این پل شده و ازسوی دیگر تمرکز و تجمع بسیاری از یگان‏های عراقی در غرب نوار مرزی پاتک آنها را برای تسلط مجدد بر جاده شلمچه خرمشهر محتمل کرده بود، فرماندهی قرارگاه مرکزی کربلا تحکیم مواضع پدافندی نیروهای قرارگاه نصر در دژ مرزی شلمچه را در اولویت مأموریت این قرارگاه اعلام کرد و از این قرارگاه خواست تا با احداث خاکریز شمالی‌ جنوبی به تثبیت مواضع تصرف‌شده خود بپردازد.[۲۳] این فرماندهی همچنین پس از دریافت خبر تلاش نیروهای عراقی برای فرار ازطریق اروندرود در ساعت 15:03[۲۴]، از واحد توپخانه نیز خواست تا علاوه‌بر اجرای آتش روی منطقه تجمع دشمن در غرب شلمچه، نقاط مختلف اروندرود را برای نیروهای عراقی نا‏امن کند.[۲۵] به‌ این‌ ترتیب، قرارگاه نصر نیز اگرچه در عملیات امروز خود در تصرف پل نهر خین ناکام ماند، اما موفق شد ضمن دستیابی به سایر اهداف خود، خط پدافندی‏اش را از دژ مرزی شلمچه تا سمت چپ نهر خین برقرار کند و بر منطقه شلمچه بجز قسمتی از شمال نهر خین مسلط شود. در محور قرارگاه قدس (پاسگاه شهابی و کوشک)، قدس1 (تیپ37 نور سپاه و تیپ1 زرهی لشکر16 ارتش) در محور پاسگاه شهابی و قدس4 (تیپ41 ثارالله(ع) سپاه و تیپ58 ذوالفقار ارتش) در محور کوشک همچنان درحال پیشروی بودند. در ساعت 01:05 اعلام شد قدس4 با نیروهای عراقی در محور کوشک درگیر شده است و عراقی‏ها با ازدست‌دادن 35 تانک و حدود یک گردان نیروی پیاده، یک انبار مهمات و 3 اسیر، 8 کیلومتر عقب‌نشینی کرده‌ و در نزدیکی نوار مرزی موضع گرفته‌اند. قدس1 هم که مسیر خود را به اشتباه رفته بود، هنوز با دشمن مواجه نشده و به هدف مورد نظر نرسیده بود.[۲۶] از آنجا که قدس4 به‌علت نداشتن مواضع مناسب و باز بودن جناحین خود در موقعیت آسیب‏پذیری قرار داشت، ساعت 03:30 بامداد بنا به دستور، به مواضع اولیه خود مراجعت کرد.[۲۷] گزارش‏های رسیده نیز نشان می‌داد که ارتش عراق با مشاهده عملیات رزمندگان قرارگاه نصر در محور شلمچه و نگرانی از احتمال پیشروی آنها به‌سوی بصره، تعدادی از یگان‌های خود در مناطق طلائیه و کوشک را به‌سمت شلمچه روانه و بقیه یگان‏ها را در این مناطق به پشت دژ و نوار مرزی منتقل کرده است. بر همین اساس و در آخرین ساعات امروز قدس‌های 1 و 4 بنا به دستور مجدداً در مناطق محوله پیشروی کردند. قدس1 بدون برخورد با دشمن شش کیلومتر جلو آمده در خاکریز اول دشمن در یک‌ونیم کیلومتری جنوب پاسگاه شهابی موضع گرفت. قدس4 نیز با تصرف پاسگاه کوشک در خط دژ مرزی مستقر شد.[۲۸] به‌ این‌ ترتیب، درنتیجه عملیات امروز رزمندگان ایران که بسیار موفقیت‏آمیز بود، قرارگاه‏های فتح، فجر و نصر توانستند منطقه غرب خرمشهر را بجز بخشی کوچک از شمال نهر خین آزاد کرده و با بستن همه راه‏های ارتباط زمینی دشمن، اشغالگران خرمشهر را در محاصره قرار دهند. قرارگاه قدس نیز در محور کوشک به دژ مرزی رسید و در محور پاسگاه شهابی (شمال طلائیه قدیم) باوجود پیشروی نتوانست به نوار مرزی دست یابد.[۲۹] در مقابل، ارتش عراق نیز اگرچه در جریان این مرحله از عملیات بیت‏المقدس تعدادی از نیروهایش کشته یا زخمی شدند و تعدادی نیز به اسارت تن داده*** یا فرار کردند، اما بخشی از قوای آن همچنان در داخل خرمشهر حضور داشتند و بخشی دیگر نیز در غرب نوار مرزی شلمچه در سرپل نهر خین موضع گرفته‏ بودند. تعدادی از یگان‏های عراقی نیز از مناطق مقابل طلائیه و کوشک به منطقه غرب شلمچه اعزام شده‏ تا ضمن جلوگیری از هرگونه نفوذ قوای ایران به داخل خاک عراق در پاتک احتمالی در این منطقه شرکت کنند.[۳۰] فرماندهی قرارگاه مرکزی کربلا با رضایت از نتیجه عملیات امروز ضمن بررسی آخرین وضعیت قرارگاه‏های عملیاتی مقرر کرد که در ادامه عملیات، سه قرارگاه نصر، فجر و فتح ضمن تحکیم مواضع پدافندی در امتداد خط دژ مرزی شلمچه، تصرف سرپل دشمن در شمال نهر خین و دفع پاتک‏های احتمالی نیروهای عراقی، با ورود به خرمشهر، این شهر را از وجود اشغالگران پاک‌سازی کنند و قرارگاه قدس نیز عملیات خود را برای انهدام نیروهای دشمن و اشغال مواضع پدافندی در امتداد نوار مرزی کوشک و طلائیه ادامه دهد. همچنین، دستور داده شد که سه پل شناور از مجموع پنج پل شناور موجود در رودخانه کارون که در مرحله اول عملیات بیت‏المقدس نصب شده بود، سریعاً جمع‏آوری و در شرق خرمشهر (مناطق حفار، مارد و کارخانه شیر پاستوریزه) برای ورود رزمندگان از این محور نصب شوند.[۳۱]

گزارش- 2

2. اخبار عملیات رزمندگان ایران در جلسه رؤسای سه قوه مجریه، مقننه و قضائیه مورد بررسی قرار گرفت و نمایندگان مجلس شورای اسلامی نیز در بیانیه‏ای از رزمندگان تقدیر کردند. حجت‌الاسلام‌والمسلمین اکبر هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس شورای اسلامی، دراین‌باره آورده است: «اول وقت از جبهه اطلاع گرفتم. گزارش دادند که عملیات را دیشب آغاز و جاده خرمشهر و شلمچه را تصرف کرده‏ایم و به‌طرف پل ام‏الرصاص پیش می‏رویم. ساعت 7 به جلسه علنی مجلس رفتم. خبر عملیات پس‌گرفتن خرمشهر در فضای مجلس پیچیده بود و همه خوشحال بودند. هنگام تنفس با جبهه تماس گرفتم. معلوم شد که خرمشهر کاملاً محاصره شده و دشمن درحال تسلیم‌شدن است. پس از تنفس، این پیروزی را در شروع جلسه تبریک گفتم و از رزمندگان تقدیر کردم. تا شب به‌طور مرتب خبر از کثرت اسرا می‏رسد و هم از قلت شهدای ما.**** دشمن، هم کشته و زخمی زیادی داشته و هم غنیمت فراوان به‌جا گذاشته است. ... شب، جلسه مشورتی رؤسای سه قوه در دفتر [آیت‏الله] آقای خامنه‏ای برگزار شد. سرهنگ معین‏پور فرمانده نیروی هوایی، استعفا داده بود که قرار شد آن را نپذیریم. درباره وضع جبهه و آینده جنگ هم بحث کردیم. شام را همان‌جا خوردیم و برای خواب به مجلس رفتم. آخرین خبر را از جبهه گرفتم. معلوم شد که خرمشهر کاملاً محاصره شده، هزاران نفر از دشمن در جریان کار کشته یا اسیر شده‏اند، ولی عراقی‏ها اخبار دروغ***** پخش می‏کنند.»[۳۲]

گزارش- 3

در پایان جلسه علنی امروز مجلس شورای اسلامی نیز بیانیه‏ای با امضای بیش از 160 نفر از نمایندگان مجلس در تقدیر از رزمندگان مدافع انقلاب اسلامی قرائت شد.[۳۳] 3. با اجرای مرحله چهارم عملیات بیت‏المقدس و محاصره‌شدن اشغالگران عراقی در خرمشهر، امروز علاوه‏بر اینکه ارتش کویت به حالت آماده‏باش درآمده است، اعلام شد جنگنده‏های رژیم صهیونیستی مدتی است به‌طور منظم در فضای عربستان سعودی به گشت‏زنی می‏پردازند. بنا بر اعلام قرارگاه مقدم نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران، امروز ارتش کویت به حالت آماده‏باش درآمده و تمام وسایل نقلیه، تانک‏ها و نفربرهای این کشور سوخت‏گیری کرده و آماده فعالیت‏های جنگی شده‏اند.[۳۴] در همین حال، مجله لبنانی الکفاح العربی در شماره امروز خود فاش کرد که جنگنده‏های رژیم صهیونیستی نزدیک به یک ماه است به‌طور منظم بر فراز عربستان سعودی پرواز می‏کنند. به نوشته این مجله، مقامات پادشاهی سعودی تاکنون هیچ‏گونه بیانیه‏ای دراین‏باره منتشر نکرده‏اند. بنابراین، احتمالاً عملیات جنگنده‏های این رژیم زیر نظر امریکا و در نتیجة تحولات اخیر در جبهه خرمشهر می‌باشد.[۳۵]

گزارش- 4

4. اجرای چهارمین مرحله از عملیات بیت‏المقدس که از شب گذشته آغاز شده و همچنان ادامه دارد، بازتاب گسترده‏ای در رسانه‏های معتبر خبری دنیا داشته است؛ اما اغلب آنها فقط به نقل گزارش‏های نظامی ایران و عراق اکتفا کرده و از ارزیابی این گزارش‏ها خودداری می‌کنند. خبرگزاری فرانسه در گزارشی که ساعت 17:20 از تهران مخابره کرده است با اعلام اینکه ایران پس از حدود ده روز دفع ضدحمله‏های عراق بار دیگر ابتکار عملیات در جبهه خوزستان را به دست گرفت، آورده است: «براساس اطلاعات منتشره تاکنون نیروهای ایرانی خرمشهر را ازسوی شمال و شمال‏غربی مورد تهاجم قرار داده و با دستیابی به ساحل شط‏العرب [اورندرود]، حلقه محاصره این شهر را کامل‏تر کرده‏اند و 35هزار تن از نیروهای نظامی عراق را که در این شهر حضور دارند به دام انداخته‏اند.»[۳۶] رادیو اسرائیل نیز در اخبار ساعت 19 خود ابتدا گزارش‏های ایران را مبنی‏بر رسیدن نیروهای نظامی‏ این کشور به اروندرود، محاصره کامل خرمشهر و قطع ارتباط ارتش عراق با نیروهایش در داخل این شهر نقل کرد و سپس افزود: «سرفرماندهی ارتش عراق با انتشار بیانیه‏ای این گزارش‏های ایران را تکذیب کرد و متقابلاً اعلام نمود که حمله ایرانی‏ها با شکست روبه‏رو شده و آنها با دادن تلفات سنگینی از حومه خرمشهر فاصله گرفته‏اند.»[۳۷] در همین ‌حال، رادیو بی‏بی‏سی در گفتار ساعت 19:45 خود به انعکاس بیانیه‏های نظامی دو کشور پرداخت. این رادیو با بیان اینکه نبرد اخیر احتمالاً خونین‏ترین و شدیدترین درگیری است و سرنوشت جنگ را تعیین خواهد کرد، گفت: «از بیانیه ارتش عراق چنین برمی‏آید که نیروهای ایران در غرب خرمشهر مستقرند و همین امر ادعاهای ارتش ایران مبنی‌بر آنکه شهر را به محاصره درآورده‏اند، تأیید می‏کند؛ اما تا خاتمه جنگ مدت مدیدی باقی مانده است. درعین‌حال مقامات ایرانی ظاهراً اطمینان دارند که خرمشهر یا آنچه از آن باقی مانده است به تصرف نیروهای ایران درخواهد آمد. ازسوی دیگر، ازدست‌دادن خرمشهر برای عراقی‏ها ازنظر روانی ضایعه‏ای عظیم بوده و احتمالاً شکست نظامی شدیدی به شمار می‏آید. درصورت تصرف خرمشهر توسط نیروهای ایران، مانع اصلی در مقابل پیشروی احتمالی آنان به جنوب عراق از سر راه برداشته می‏شود و یا حداقل منطقه جنوب عراق و ذخایر نفتی آن در شعاع حمله توپخانه نیروهای ایران قرار خواهد گرفت.»[۳۸] رادیو صدای امریکا هم ساعت 20:30 با اعلام اینکه جنگ بسیار شدیدی در اطراف خرمشهر تنها شهر عمده ایران که هنوز در کنترل عراقی‏ها می‏باشد درگرفته است، به نقل از بیانیه نظامی ایران گفت: «سربازان ایرانی خرمشهر را کاملاً محاصره کرده، به آبراه شط‏العرب [اروندرود] رسیده‏اند و کنترل کوشک را در یک‌صد کیلومتری شمال این شهر بار دیگر به دست آورده‏اند.» این رادیو سپس به نقل از بیانیه نظامی ارتش عراق افزود: «عراق ضمن اذعان به حمله تازه سربازان ایرانی، ادعا کرد که نیروهای آن کشور تهاجم ایرانیان را دفع کرده و جلوی ورود آنها را به خرمشهر گرفته‏اند.»[۳۹]

گزارش- 5

5. در ادامه عملیات پاک‌سازی روستاهای محور پیرانشهر سردشت، که با شرکت نیروهای ارتشی، سپاهی و پیشمرگان مسلمان کرد آغاز شده است، تا قبل از ظهر امروز 9 روستا پاک‌سازی و 12 کیلومتر از جاده پیرانشهر سردشت آزاد شد. گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی به نقل از ستاد خبری سپاه پاسداران ارومیه و فرمانداری پیرانشهر حاکی است در این عملیات موفقیت‏آمیز که همچنان ادامه دارد تاکنون روستاهای زیدان، سه گردگان، کل‏آباد، جیران، امین‏آباد، قلعه موت‌آباد، زیوه، کهنه‌لاهیجان و گزگزک از وجود عناصر ضدانقلاب پاک‌سازی شده است.[۴۰] در این عملیات از افراد مسلح حزب دمکرات کردستان 38 نفر کشته و حدود 60 نفر زخمی شدند و 2 قبضه تفنگ106 میلی‌متری آنان نیز منهدم شد.[۴۱]

گزارش- 6

6. با اجرای چند عملیات نیروهای امنیتی، شماری از اعضای سازمان مجاهدین خلق (منافقین) کشته یا دستگیر شدند. همچنین، براثر انفجار یک بمب صوتی در قم چند نفر مجروح شدند. دادستانی انقلاب اسلامی مرکز، امروز اطلاعیه‏ای منتشر کرد که در آن آمده است: «هم‌زمان با پیروزی‏های درخشان رزمندگان در عملیات بیت‏المقدس و شکست‏های پی‏درپی مزدوران بعثی، برادران غیور و جان‌برکف گروه ضربت دادستانی انقلاب اسلامی مرکز و کمیته‏های انقلاب اسلامی موفق شدند در چند عملیات هماهنگ و ممتد داخلی، چندین لانه فساد و تیمی منافقین این حامیان امریکا را به تسخیر خود درآورند و ضربه مهلک دیگری بر پیکر نیمه‏جان این کوردلان وارد سازند. طی این عملیات‏ها، برادران ما موفق شدند حدود 50 تن از اعضا و مسئولین مختلف تشکیلاتی این سازمان را طی درگیری‏های مسلحانه، معدوم یا دستگیر نمایند.»[۴۲] واحد اطلاعات سپاه پاسداران منطقه8 (اهواز) نیز امروز به واحد اطلاعات ستاد مرکزی سپاه پاسداران گزارش داد: «درپی بازجویی‏های متعدد از فرزانه هوشمندی‏زاده، همسر حسین آقایی از اعضای مهم منافقین در خوزستان، حدود 70 نفر از منافقین در اهواز شناسایی و دستگیر شدند.»[۴۳] ازسوی دیگر، روابط عمومی سپاه پاسداران قم اعلام کرد که ساعت 13:45 امروز یک بمب ایذایی صوتی در نمازخانه مسجد راه‏آهن قم منفجر شد. در این حادثه چند نفر زخمی شدند و شیشه‏های ساختمان راه‏آهن شکست.[۴۴]

گزارش- 7

7. آیت‌الله خامنه‌ای رئیس‏ جمهور به کشورهای عرب حوزه خلیج‌فارس اطمینان داد که اگر ایران مورد تعرض قرار نگیرد، جمهوری اسلامی هیچ تهدیدی برای آنان نخواهد بود و ایران نه‏تنها به‏دنبال گسترش اراضی خود نیست، بلکه می‏کوشد روابطش را با کشورهایی که به انقلاب اسلامی احترام می‏گذارند، تقویت کند. آیت‏الله خامنه‏ای بعدازظهر امروز در گفت‏وگویی رادیو تلویزیونی با اشاره به اینکه پیروزی‏های پیاپی ایران در جبهه‏ها بر سرنوشت ما و دولت‏های مترقی منطقه، همچنین ملت‏های مسلمان در سراسر جهان ازنظر سیاسی و اقتصادی تأثیرات مهم و تعیین‏کننده‏ای برجای گذاشته است، گفت: «دشمن بزرگ ما، امریکا و وابستگان آن و تمامی مستکبران بزرگ عالم از پیروزی‏های ما نگران هستند.» وی سپس با اعلام اینکه دولت‏های مترقی در منطقه و دوست‌داران انقلاب اسلامی ایران از این پیروزی‏ها خشنودند، افزود: «برخی از دولت‏ها سعی در کتمان خبر پیروزی‏های ما داشتند ولی پس از عدم‌توانایی آنان در کتمان اخبار پیروز‏ی‌ها، سعی در تأثیرات منفی در آن داشتند و می‏خواستند با زدن اتهاماتی به ما، شیرینی این پیروزی را از کام دوست‌داران دولت جمهوری اسلامی ایران بزدایند؛ ولی دوستان و طرف‌داران انقلاب اسلامی براثر پیروزی‏های ما به آینده انقلاب و دولت جمهوری اسلامی و به آینده ترقی‏خواهی در منطقه دلگرم و امیدوار می‏شوند.» رئیس‏جمهور در ادامه به شکست اجلاس اخیر وزیران عضو شورای همکاری خلیج‏فارس در کویت اشاره کرد و با تفکیک کشورهای عضو این شورا به دو دسته «واقع‏بین» و «بدخواه»، اختلافات این دو دسته را موجب ناتوانی آنها در اتخاذ سیاست مشترک در قبال ایران دانست. وی افزود: «سران این کشورها باید بدانند اگر کشوری به ایران تعرض نکند، جمهوری اسلامی ایران هیچ‏گونه تهدیدی نسبت‌ به آنان نخواهد داشت.» آیت‌الله خامنه‌ای با تأکید بر اینکه امریکا از هر وسیله‏ای علیه سرکوب انقلاب اسلامی ایران استفاده می‏کند، اضافه کرد: «به برخی از شیوخ خلیج‌فارس تلقین شده است که دولت جمهوری اسلامی ایران برای آنان یک خطر محسوب می‏شود و گفته شده است که ایران پس از پیروزی در جنگ تحمیلی عراق به سراغ این کشورها خواهد آمد. درحالی‌که این یک تصور باطل است؛ چراکه بالاترین مقامات این کشور از رهبر انقلاب تا مقامات بلندپایه ایرانی بارها این مسئله را که ما خواهان امنیت و آرامش در خلیج‌فارس و استقرار صلح میان ملت‏های منطقه هستیم، تکرار کرده‏اند.» وی سپس ادامه داد: «اگر عراق در این جنگ تحمیلی پیروز می‏شد پس از اندکی کویت و عربستان سعودی و بقیه کشورهای خلیج‌فارس را مورد تهدید قرار می‏داد و این از سابقه سوء حکام عراق بر کشورهای خلیج‌فارس نظیر کویت و امارات مشخص است. ... خلیج‌فارس باید از پیروزی و تسلط عراق بترسد، نه از پیروزی جمهوری اسلامی ایران؛ زیرا ما همواره ثابت کرده‏ایم که تمایل به گسترش اراضی خود نداریم، ولی عراق با تجاوز به جمهوری اسلامی ایران ثابت کرد که خواهان گسترش اراضی خود و تجاوز به کشورهای همسایه است.» آیت‏الله خامنه‏ای کمک‏های مالی و تسلیحاتی را که تاکنون به عراق شده است بی‏نتیجه خواند و درباره افزایش اخیر کمک‏های مصر به این کشور نیز گفت: «حکام مصر در این فکرند که به این وسیله بتوانند بار دیگر به دنیای عرب وارد شوند و نفرت موجود میان اعراب را از خود بیرون برند و همچنین مسئله اسرائیل را به فراموشی بسپارند و مسئله‏ای درست کنند که از آنان انتظار مبارزه با اسرائیل سلب شود.» وی سپس تأکید کرد: «شرکت مصر در جنگ با ایران در دنیای عرب و مسلمان هیچ سودی را برای او نخواهد داشت و بی‏شک دیری نخواهد گذشت که مردم مسلمان مصر سؤال خواهند کرد چرا دولت تحمیلی و زورگوی مصر بر گناه سازش خود با اسرائیل گناه دیگری چون جنگ با جمهوری اسلامی را اضافه کرد و این امر عامل فشاری خواهد بود که مردم توسط آن پایه‏های رژیم وابسته مصر را فرو خواهند ریخت.» رئیس‏جمهور در بخشی دیگر از سخنان خود سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران را مبتنی‌بر قانون اساسی و اصول اسلامی معرفی کرد و با اعلام اینکه ما با کشورهایی که قصد تعرض ندارند، رابطه خصمانه نداریم ولی با کشورهایی که قصد تعرض یا سیاست خصمانه علیه ما داشته باشند مانند خود آنها رفتار خواهیم کرد، اظهار داشت: «کشورهایی که با ما خصومت ندارند و خواهان ارتباط دوستانه و برادرانه هستند ما دست دوستی به‌سوی آنان دراز می‏کنیم و طبق گفته امام امت ما با هیچ‏یک از کشورها و دولت‏های جهان چه مسلمان و چه غیرمسلمان خصومت نداریم.» وی افزود: «جهت کلی سیاست خارجی جمهوری اسلامی امروز به‌سوی گسترش و تقویت رابطه با کشورهایی است که به انقلاب اسلامی ایران احترام بگذارند و آن را قبول داشته باشند و مایلیم در این جهت بیشتر حرکت کرده و ارتباطمان را با کشورهای اسلامی تا حد توان گسترش دهیم.»[۴۵]

گزارش- 8

8. هیئت دولت امروز علاوه‌بر اعلام مفاد مصوبه تأمین هزینه‏ های بازسازی و نوسازی مناطق جنگ‏زده، بودجه‏ای را هم برای تأمین نیازهای رفاهی اسیران عراقی اختصاص داد. این مصوبه بازتاب خارجی نیز داشت. سازمان برنامه‌وبودجه امروز مفاد مصوبه هیئت وزیران را درخصوص اختصاص 50 میلیارد ریال برای تأمین هزینه ‏های بازسازی و نوسازی مناطق جنگ‏زده و نیز روش تشکیلات اجرایی بازسازی و نوسازی این مناطق اعلام کرد.[۴۶] همچنین در جلسه صبح امروز هیئت دولت به ریاست میرحسین موسوی نخست‏وزیر، پس از بررسی آخرین تحولات جبهه ‏های نبرد و پیروزی‏های اخیر رزمندگان، مسائل مهم کشور بررسی شد و مواردی نیز ازجمله اختصاص مبلغ 500 میلیون ریال برای تأمین نیازهای رفاهی اسیران عراقی به تصویب رسید.[۴۷] این مصوبه بازتاب خارجی نیز داشت؛ رادیو اسرائیل در اخبار ساعت 19:00 خود گفت: «هیئت دولت ایران امروز 50 میلیون تومان برای تأمین هزینه اسیران جنگ عراق تصویب کرد. بنا بر آماری که ایران منتشر ساخته تعداد اسیران عراقی در آن کشور بر 20 هزار نفر بالغ می‏شود که حدود نیمی از آنها در ظرف چند ماه اخیر به اسارت درآمده‏اند. 50 میلیون تومان بودجه‏ای که امروز تصویب شد برای تأمین هزینه‏های بهداشتی، پوشاک و خوراک اسیران عراقی خواهد بود. موضوع دیدار اسیران دو کشور با خانواده‏‏های خود که سه ماه پیش مطرح گردید اکنون کاملاً منتفی شده و ایران و عراق هریک دیگری را به خنثی‌کردن این برنامه بشردوستانه متهم می‏سازند.»[۴۸]

گزارش- 9

9. تولیت آستان قدس رضوی در نامه‏ای به امام خمینی برای بازسازی شهر هویزه، کسب تکلیف کرد و امام ضمن موافقت با این درخواست، تولیت آستان قدس رضوی را برای بازسازی خرابه‏های برجای مانده از جنایات حکومت صدام اولی دانستند. حجت‌الاسلام‌والمسلمین واعظ طبسی تولیت آستان قدس رضوی، در نامه‏ای به امام خمینی برای بازسازی شهر هویزه، کسب تکلیف کرد. در بخشی از این نامه آمده است: «اکنون‌که بحمدالله و المنه با عنایات الهی و رهنمودهای صائب و شایسته آن پیشوای معظم، بخش مهمی از سرزمین کشور اسلامی ما از لوث وجود متجاوزان صدامی پاک شده، براساس خط ‌مشی کلی و دستورات مؤکدی که ارائه فرموده‏اید وظیفه داریم به بازسازی و عمران شهرهای ویران‌شده بپردازیم و ازاین‌میان شهر هویزه از امتیاز ویژه‏ای برخوردار است. هویزه شهر حماسه و خون و ایثار است؛ هویزه مزار شهدای مظلوم است؛ هویزه با حماسه‏آفرینی‏های خود به مقاومت، شجاعت و ایثار معنای دیگر و به حیات و زندگی مفهوم تازه‏ای بخشید. ... آستان قدس رضوی که همیشه کوشش می‏نماید رهنمود‏ها و اوامر آن امام عزیز را از صمیم قلب پذیرا شده و اجرا نماید، در چنین موقعیتی بنا به مسئولیت اسلامی خویش احساس وظیفه می‏کند. لذا ضمن اعلام آمادگی برای ترمیم خرابی‏ها و نوسازی شهر هویزه، از محضر مقدس حضرت‌عالی برای اقدام به عمران و آبادی آن کسب اجازه می‏نماید... .»[۴۹] در بخشی از پاسخ امام خمینی به این درخواست آمده است: «اگر هویزه مظلوم با دست جنایتکار صدام این دشمن سرسخت اسلام و تشیع به‌صورت ویرانه‏ای درآمد و آن جایگاه پروانه‏های شمع ولایت در کشور ثامن‏الائمه علیه و علی آبائه الصلوات و التحیات چون جایگاه جغدان گردید و مسلمانان عرب مظلوم آن شهرِ خون و شهادت از صغیر و کبیر و مرد و زن از آتش بیداد این کافرکیش مدعی دوست عرب، سوخت؛ چه کسی اولی از تولیت آستان مطهر و خدمتگزار مرقد نورانی حضرتش در ترمیم خرابی‏ها و بنای شهر دوستان معظم اوست و کدام مقام والاتر از مقام ولایت آن سرور در نوازش دوستان عزیز او می‏باشد که خیرخواهان و دوستان محترم آن مقام مقدس اقتدا به مولای خود کرده و در راه بازسازی خوزستان و دیگر خرابه‏های یادگار این ابرجنایتکار قرن همت گمارند... .»[۵۰]

گزارش- 10

10. یک هیئت بازرگانی ایران امروز عازم سوریه شد تا توافقنامه اقتصادی دو کشور را اجرایی کند. رادیو اسرائیل این سفر را در چارچوب توافق اخیر دو کشور برای فروش نفت ارزان‌قیمت به سوریه در ازای قطع خط لوله نفت عراق اعلام کرد. به ‌گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی، صبح امروز یک هیئت بازرگانی ایران به‌منظور بررسی نحوه اجرای پروتکل اقتصادی میان ایران و سوریه، که در اسفندماه گذشته در تهران به امضا رسید، عازم دمشق شد. «در این هیئت، نمایندگانی از وزارت امور خارجه، مراکز تهیه و توزیع منسوجات، بنگاه‏های دارویی و برخی صنایع دیگر حضور دارند.»[۵۱] رادیو اسرائیل هم با اعلام این خبر افزود: «ایران ماه گذشته موافقت کرد نفت ارزان‌قیمت دراختیار سوریه قرار دهد و در مقابل منسوجات، فسفات و برخی دیگر از کالاها را دریافت کند. به‌دنبال این توافق دولت سوریه عبور نفت عراق از خاک این کشور را قطع کرد.»[۵۲]

گزارش- 11

11. درپی ادعای دو روزنامه‏نگار امریکایی مبنی‌بر اینکه جمهوری اسلامی ایران لوازم یدکی تجهیزات نظامی امریکایی خود را ازطریق رژیم صهیونیستی تهیه کرده است، مجله لبنانی الکفاح العربی از قول دولت ایران نوشت این لوازم از منابع دیگر تهیه شده است. رادیو اسرائیل در بخش خبری ساعت 19 امروز خود با اعلام اینکه دو روزنامه‏نگار امریکایی دوباره ادعا کردند که اسرائیل به ایران سلاح‏های نظامی می‏فروشد، گفت: «این دو روزنامه‏نگار در گزارش خود ادعا کرده‌اند که وزارت دفاع امریکا و سازمان مرکزی اطلاعات آن کشور «سیا» از وزارت امور خارجه خواسته‌اند به اسرائیل فشار آورد تا از فروش اسلحه به ایران خودداری ورزد، ولی آقای الکساندر هیگ وزیر امور خارجه با به‏کاربردن چنین فشاری مخالفت می‏کند.» رادیو اسرائیل در پایان این خبر افزود: «این گزارش هنوز از منبع دیگری تأیید نشده است.»[۵۳] در همین ‌حال، مجله الکفاح العربی (چاپ لبنان) در شماره امروز خود نوشته است: «دولت ایران مدارک مربوط به منابعی که از آنها لوازم یدکی هواپیماها و تانک‏های ساخت امریکا خریداری شده است را دراختیار یک پایتخت عربی خواهد گذاشت. این مدارک به‌طورقطع عدم هرگونه تماس ازسوی ایران با اسرائیل را ثابت می‏کند.»[۵۴]

گزارش- 12

12. روزنامه‏ های کویت که ظاهراً از اعلام آمادگی مصر برای ارسال تجهیزات نظامی به عراق****** بسیار خشنود شده‏اند، این امر را اعلام رسمی مصر برای شرکت در جنگ با ایران تلقی کردند. یک روزنامه‏ سوری این پشتیبانی گسترده را توطئه‏ای نیابتی ازطرف امریکا علیه انقلاب اسلامی ایران اعلام کرد و خبرگزاری فرانسه آن را ناشی‌از نگرانی مصر از پیروزی احتمالی ایران در جنگ دانست. به ‌گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی از کویت، روزنامه‏های امروز این کشور از اعلام رسمی مصر برای شرکت در جنگ علیه ایران خبر دادند. روزنامه السیاسه در گزارشی با عنوان «آمادگی مصر برای تجدید مناسبات خود با عراق با شرکت رسمی مصر در جنگ علیه ایران اعلام شد،» نوشت: «روزنامه الاهرام [چاپ قاهره] ضمن اعلام کمک‏های نظامی مصر به عراق از تمامی اعراب خواست تا در این جنگ قومی به کمک عراق علیه ایران مبارزه کنند.» روزنامه الانباء نیز در صفحه اول خود آورده است: «جنگ خلیج [فارس] به‌زودی با ورود عنصر جدید به نفع عراق شاهد تحولات چشمگیری خواهد بود.» روزنامه الرای العام هم به نقل از منابع مصری نوشت: «تجهیزات ذخیره ارتش مصر دراختیار عراق قرار می‏گیرد.» روزنامه الوطن نیز به نقل از منابع وزارت دفاع مصر چنین نقل کرده است: «درحال‌حاضر طبق دستور دولت مصر نیروهای مسلح و کارخانه‏های اسلحه‏سازی احتیاجات نظامی عراق را در اولویت قرار داده و این تجهیزات ازطریق یک پل هوایی از مصر به عراق حمل می‏شود.»[۵۵] در همین ‌حال، روزنامه الثوره (چاپ دمشق) در سرمقاله امروز خود با عنوان «مبارک و صدام دو مزدور در اجرای یک توطئه» آورده است: «رژیم مبارک با پشتیبانی نامحدود خود از صدام و به نیابت ازطرف امریکا، توطئه علیه انقلاب ایران را شروع کرده است.»[۵۶] خبرگزاری فرانسه نیز از قاهره در پایان گزارشی از افزایش کمک‏های نظامی مصر به عراق در ماه‏های اخیر، اعلام کرد: «در قاهره گفته می‏شود که حسنی مبارک [رئیس‏جمهور مصر] به‌خاطر نگرانی از پیروزی‏های ایران در موضع مصر نسبت‌ به جنگ تغییراتی داده است. مبارک که در داخل با مسئله مسلمانان متعهد روبه‏رو است، اکنون به‏شدت نگران امنیت کشورهای حوزه خلیج‌فارس است.»[۵۷]

گزارش- 13

13. رئیس‏ جمهور عراق به ازسرگیری روابط مصر با دیگر کشورهای عربی امیدوار شده و وزیر اطلاعات عمان هم معتقد است امت عرب بدون مصر قادر نخواهد بود با خطرهای پیش ‏رو مقابله کند. به ‌نوشته شماره امروز روزنامه مایو (چاپ قاهره)، صدام حسین رئیس‏ جمهور عراق در دیدار با رئیس سندیکای مطبوعاتی مصر در بغداد، گفت: «کمک علنی حسنی مبارک رئیس‏ جمهور مصر به عراق در جنگ با ایران امید ازسرگرفته ‏شدن و عادی‌شدن روابط اعراب با مصر را زنده کرده است.»[۵۸] در همین ‌حال، وزیر اطلاعات و جوانان عمان، در مصاحبه‏ای مطبوعاتی که امروز در منامه انتشار یافت با اعلام اینکه کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس به پایان هرچه سریع‏تر جنگ ایران و عراق علاقه‏مند هستند، گفت: «عمان سعی بر اطلاع از نظرات دوستان در چگونگی پایه‏ریزی مبانی و اصول سالم جهت بازگشت مصر به صفوف اعراب و تحقق همبستگی اعراب دارد که بدون آن امت عرب به رویارویی با خطراتی که در پیش‏ رو خواهند داشت، قادر نخواهد بود.»[۵۹]

گزارش- 14

14. به‌دنبال اظهارات دو تن از مقامات یوگسلاوی درمورد احتمال تغییر محل برگزاری اجلاس آتی سران جنبش عدم‌تعهد، معاون نخست‌وزیر عراق با سفیر یوگسلاوی در بغداد دیدار کرد. خبرگزاری جمهوری اسلامی از بلگراد با اعلام خبر دیدار امروز سفیر یوگسلاوی در بغداد با طارق عزیز معاون نخست‏وزیر عراق، به نقل از خبرگزاری تانیوگ گزارش داد: «به نظر می‏رسد سخن از احتمال تغییر محل کنفرانس سران غیرمتعهد ازسوی یوگسلاوی که دارای 11 میلیارد دلار سرمایه و 20 هزار کارگر و متخصص در عراق می‏باشد، باعث دلسردی و نگرانی رژیم صدام نسبت ‌به سیاست آینده یوگسلاوی در قبال پشتیبانی از تشکیل کنفرانس در بغداد شده باشد. اخیراً دو تن از مقامات عالی‏رتبه یوگسلاوی طی مصاحبه‏ هایی جداگانه ضمن اعلام حمایت شدید دولت این کشور از برگزاری هفتمین کنفرانس سران کشورهای غیرمتعهد در بغداد، برای اولین‌بار به احتمال تغییر محل برگزاری کنفرانس اشاره کردند.»[۶۰]



منابع و مآخذ روزشمار 1361/03/02

  1. سند شماره 32010 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: شرح وقایع درگیری با دشمن، 1/3/1361 تا 4/3/1361، ص2.
  2. سند شماره 32010 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: شرح وقایع درگیری با دشمن، 1/3/1361 تا 4/3/1361، ص2.
  3. سند شماره 32010 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص6.
  4. سند شماره 5050/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: (گزارش شنود) عملیات بیت‌المقدس، (قرارگاه کربلا، 2/3/1361، نوار شماره 2928)، ص7؛ و - سند شماره 7771 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبه‏ای قرارگاه مرکزی سپاه، شماره 37، 2/3/1361، ص1.
  5. سند شماره 5048/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: عملیات بیت‌المقدس، (قرارگاه کربلا، 1 و 2/3/1361، نوار شماره 2862)، عبدالله درویشی، صص 12 و 15.
  6. سند شماره 32010 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص6.
  7. سند شماره 5051/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: عملیات بیت‌المقدس، (قرارگاه کربلا، 2/3/1361، نوار شماره 2911)، عبدالله درویشی، ص11؛ و - سند شماره 32010 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص7.
  8. سند شماره 5053/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص 37 - 35.
  9. سند شماره 7771 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص1.
  10. سند شماره 2928/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص 4 و 15.
  11. سند شماره 2911/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص 16 و 22.
  12. سند شماره 2862/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص12.
  13. سند شماره 2862/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص15.
  14. سند شماره 2862/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص20.
  15. سند شماره 5048/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: عملیات بیت‌المقدس، (قرارگاه کربلا، 1 و 2/3/1361، نوار شماره 2862)، عبدالله درویشی، صص 12 و 15.
  16. سند شماره 32010 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص5؛ و - سند شماره 2928/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص9.
  17. سند شماره 2862/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص30.
  18. سند شماره 2928/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص 19 و 20.
  19. سند شماره 2928/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص 21 و 27.
  20. سند شماره 2911/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص24؛ و - سند شماره 7771 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص1؛ و - سند شماره 2928/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص20.
  21. سند شماره 2911/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص 31 و 39؛ و - سند شماره 7771 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص1؛ و - سند شماره 32010 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص 4 و 7.
  22. سند شماره 2911/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص 16 و 22.
  23. سند شماره 2911/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص 4 و 5.
  24. سند شماره 5054/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: (هدایت عملیات) عملیات بیت‌المقدس، (قرارگاه کربلا، 2/3/1361، نوار شماره 2790)، عبدالله درویشی، ص24.
  25. سند شماره 2911/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص24.
  26. سند شماره 39/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص7؛ و - سند شماره 32010 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص6.
  27. سند شماره 2928/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص 21 و 27.
  28. سند شماره 2790/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص4؛ و ـ سرتیپ2 مسعود بختیاری، عملیات بیت‏المقدس، تهران: انتشارات ایران سبز، 1387، ص150؛ و - سند شماره 5056/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: (هدایت عملیات) عملیات بیت‌المقدس، (قرارگاه کربلا، 2/3/1361، نوار شماره 2899)، عبدالله درویشی، ص6؛ و - سند شماره 7771 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص2.
  29. سند 152672 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: دستور جزءبه‌جزء قرارگاه کربلا، شماره 10، 3/3/1361.
  30. سند شماره 2862/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص30.
  31. سند شماره 152672 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین؛ و - سند شماره 39/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص12.
  32. اکبر هاشمی رفسنجانی، پس از بحران (کارنامه و خاطرات 1361)، به اهتمام فاطمه هاشمی، تهران: نشر معارف انقلاب، چاپ سوم 1386، صص 88 87.
  33. روزنامه اطلاعات، 3/3/1361، ص3.
  34. سند شماره 315481 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: رکن2 تیپ1 زرهی لشکر81 کرمانشاه به فرماندهی سپاه پاسداران، 7/3/1361.
  35. سند شماره 5053/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص 37 - 35.
  36. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه خبرها و گزارش‌ها (جهان در 24 ساعت گذشته)، صص 23 و 24، به نقل از خبرگزاری فرانسه، 2/3/1361.
  37. واحد مرکزی خبر صداوسیمای جمهوری اسلامی، بولتن رادیوهای بیگانه، 2/3/1361، ص9، رادیو اسرائیل 2/3/1361.
  38. همان، صص 6 و 7، رادیو بی‌بی‌سی، 2/3/1361.
  39. سند شماره 2929/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص 43 39.
  40. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‏های ویژه، شماره 65، 3/3/1361، ص6، ارومیه - خبرگزاری جمهوری اسلامی، 2/3/1361.
  41. سند شماره 357616 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: سپاه پاسداران پیرانشهر (عملیات) به فرماندهی و طرح‌و برنامه‌ریزی منطقه5، 23/3/1361؛ و - خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‏های ویژه، شماره 66، 4/3/1361 ص18، ارومیه - خبرگزاری جمهوری اسلامی، 3/3/1361.
  42. روزنامه اطلاعات، 3/3/1361، ص3.
  43. سند شماره 57729 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: واحد اطلاعات منطقه8 سپاه (اهواز) به اطلاعات مرکز، 2/3/1361.
  44. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‏های ویژه، شماره 66، 4/3/1361 ص17، قم - خبرگزاری جمهوری اسلامی، 2/3/1361.
  45. روزنامه اطلاعات، 3/3/1361، ص2.
  46. همان، ص15.
  47. روزنامه کیهان، 3/3/1361، ص13.
  48. واحد مرکزی خبر صداوسیمای جمهوری اسلامی، بولتن رادیوهای بیگانه، 2/3/1361، ص10، رادیو اسرائیل، 2/3/1361.
  49. روزنامه اطلاعات، 3/3/1361، ص2.
  50. مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، صحیفه امام (مجموعه آثار امام خمینی(ره))، جلد 16، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، ص256.
  51. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه خبرها و گزارش‌ها (جهان در 24 ساعت گذشته)، 3/3/1361، ص11، خبرگزاری جمهوری اسلامی، 2/3/1361.
  52. واحد مرکزی خبر صداوسیمای جمهوری اسلامی، بولتن رادیوهای بیگانه، 2/3/1361، ص11، رادیو اسرائیل، 2/3/1361.
  53. همان، صص 9 و 10.
  54. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‏های ویژه، شماره 72، 10/3/1361، ص16، 8/3/1361.
  55. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‏های ویژه، شماره 65، 3/3/1361، ص2، کویت - خبرگزاری جمهوری اسلامی، 2/3/1361.
  56. مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، صحیفه امام (مجموعه آثار امام خمینی(ره))، جلد 16، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، ص256.
  57. همان، ص13، قاهره - خبرگزاری فرانسه، 2/3/1361.
  58. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‏های ویژه، شماره 66، 4/3/1361، صص 12 و 13، بیروت - خبرگزاری جمهوری اسلامی، 3/3/1361.
  59. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‏های ویژه، شماره 65، 3/3/1361، ص20، به نقل از رادیو قطر، 2/3/1361.
  60. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‏های ویژه، شماره 66، 4/3/1361، ص26، بلگراد - خبرگزاری جمهوری اسلامی، 3/3/1361.