1361.03.04

روزشمار جنگ سال 1361 1361.03.04
نام‌های دیگر	چهار خرداد
تاریخ شمسی	1361.03.04
تاریخ میلادی	25 مه 1982
تاریخ قمری	1 شعبان 1402

1360.03.04

1362.03.04

1363.03.04

1364.03.04

1365.03.04

1366.03.04

1367.03.04

گزارش- 1

1. در آخرین تلاش رزمندگان ایران در عملیات بیت‏المقدس، بامداد امروز، واحدهایی از قرارگاه‌های قدس و نصر برای رسیدن به نوار مرزی، در شمال جاده حسینیه، جنوب جاده شلمچه ـ خرمشهر و نهر‏ خین وارد عمل شدند و هرچند توانستند به اهداف خود برسند، اما به‌دلیل مقابله شدید نیروهای عراق فقط موفق به تثبیت مواضع خود در دژ مرزی شلمچه شده و در سایر محورها به عقب بازگشتند. درنتیجه، علاوه‌بر اینکه رزمندگان ایران به نوار مرزی این مناطق دست پیدا نکردند، بخشی از منطقه شمال نهر خین نیز همچنان در اشغال ارتش عراق باقی ماند. در نخستین عملیات امروز، که از ساعت 01:30، در یکی از محورهای قرارگاه قدس (شمال جاده حسینیه) آغاز شد، تیپ21 امام رضا(ع) سپاه به نیروهای عراقی که در حدفاصل دژ مرزی ایران و نوار مرزی، به طول حدود 5/1 کیلومتر حضور داشتند، هجوم برد تا ضمن دستیابی به نوار مرزی، 5 کیلومتر از جاده مرزی عراق را دراختیار گیرد. این تیپ که با 7 گروهان از دو جناح وارد عمل شده بود تا حدود ساعت 02:30، توانست نیروهای عراقی را از خاک ایران عقب براند و تا جاده مرزی عراق پیشروی کرده و درآنجا موضع بگیرد. درحالی‌که رزمندگان این تیپ مشغول تحکیم مواضع تصرف‌شده بودند، درحدود ساعت 06:30 پاتک‌های ارتش عراق علیه آنان آغاز شد. پاتک‌های اول و دوم با مقاومت رزمندگان دفع شد، اما در پاتک سوم، عراقی‌ها با نفوذ به مواضع خودی، منطقه غرب نوار مرزی را بازپس‌گرفتند و ضمن واردآوردن تلفات و خسارات به نیروهای ایران‌، در پشت نوار مرزی مستقر شدند. درخصوص این عملیات، احمد غلامپور فرمانده سپاهی قرارگاه قدس، بعدازظهر امروز، در گزارشی به فرماندهی قرارگاه مرکزی کربلا با اشاره به اینکه قرار بود پس از تصرف پنج‌کیلومتری جاده مرزی عراق، تیپ17 علی‏بن‏ابی‌طالب(ع) که در جناح چپ حضور دارد، به‌سمت راست گسترش یافته و سه‌کیلومتری آن را پوشش دهد، به نقل از رضا چراغی فرمانده تیپ21 امام رضا(ع) گفت: «این عملیات در ساعت 5/1 شروع شد و تا ساعت 5/2، حدود شش کیلومتر [مربع] از منطقه پاک‌سازی شده بود. بعد از آن، یک کیلومتر دیگر هم پاک‌سازی کردند، یعنی تا حدود ساعت 5/3، گفتند که هفت کیلومتر از منطقه را پاک‌سازی کردیم و با تیپ17 قم [علی‏بن‏ابی‌طالب(ع)] هم تماس بگیرید که بیاید و این سه کیلومتر [جاده مرزی عراق] را بگیرد ... ساعت 5/4 بود که من با برادر رشید [فرمانده سپاهی قرارگاه فتح] هم تماس گرفتم و به او گفتم که به تیپ17 قم بگوید بیاید و این سه کیلومتر که کج شدند، راست بشوند که بقیه‏اش را هم بچه‏های [تیپ 21 امام رضا(ع)] بپوشانند ... بعد هم در ساعت اولیه، مرتب گزارش می‌داد که دشمن درب‌و‌داغون شده است و دارد فرار می‌کند و تقاضای کمک کردند. از ساعت 4 به بعد بود که شنود مرتب می‌گفت که دشمن می‌خواهد پاتک کند و به نیروهای در خطش هم گفته که مقاومت کنید تا ما برای شما کمک بفرستیم. ... من تا ساعت 5/6، هرچه از فرمانده تیپ گزارش می‌خواستم، می‌گفت وضع ما خیلی خوب است و منطقه را گرفتیم و داریم تحکیم مواضع می‌کنیم ... ساعت حدود 7 بود که دشمن پاتکش را شروع کرد و بچه‌ها خب زیر فشار بودند و به‌تدریج این خط را ترک کردند و بیشتر از یک ساعت طول نکشید که کل خط را پس دادند.» غلامپور درباره علل ناموفق‌بودن این عملیات نیز گفت: «یکی اینکه، فرمانده تیپ از ساعت 5/2، مرتب به ما می‌گفت که این خط سقوط کرده و دست ما نیست و داریم تحکیم هدف می‌کنیم. ظاهراً وسط این خطی که اینها گرفته بودند، یعنی حدود سه و نیم [کیلومتر] بالاتر از گوشه جاده حسینیه [با نوار مرزی] چیزی در حد 700،800 متر جاده [مرزی عراق] سقوط نکرده بود و هنوز دست دشمن بود. درصورتی‌که فرمانده تیپ می‌گفت این کلاً سقوط کرده است و می‌گفت فرماندهان گروهان‌ها ‌به من گزارش دادند که هر دو گروهانی که از بالا و پایان آمدند، دست‌به‌دست هم دادند [الحاق کردند] ... مسئله دوم اینکه، قرار بود بعد از پنج کیلومتر که آمد، با دستگاه‌هایی [مهندسی] که ما دراختیارش قرار داده بودیم، سریع یک خاکریز بزند و سه کیلومتر را یعنی بین دژ ما و این [جاده مرزی عراق] را بپوشاند، اما او آمده بود به‌جای اینکه از آن‌طرف شروع کند، ازطرف خودشان شروع کرده بود به خاکریززدن که ظاهراً کمتر از یک کیلومتر هم زده بودند که براثر آتش دشمن دستگاه‌ها کار نکرده بودند و همین باعث شده بود وقتی که هوا روشن می‌شود، شکاف بین نیروها همچنان باقی باشد، یعنی جناح راستشان را که آنها نتوانسته بودند خاکریز بزنند، دشمن بیاید و فشار بیاورد و حدود 300 نفر (80 درصد نیروها) را شهید یا اسیر کند.» حمید معینیان مسئول واحد اطلاعات عملیات سپاه در قرارگاه کربلا، که هنگام ارائه گزارش احمد غلامپور به فرماندهی قرارگاه کربلا در آنجا حضور داشت، خطاب به وی گفت: «درصورتی‌که ما به شما اطلاع دادیم [پست] شنود مرتب می‌گفت که دشمن می گوید من اسیر گرفتم و وضعم خوب است و دارم جلو می‌روم. بعد به شما که گفتیم، می گفتید نه، اصلاً خبری نیست.» پس از استماع این گزارش، همه حاضران در مقر فرماندهی قرارگاه کربلا اتفاق‌نظر داشتند که علت اصلی ناموفق‌بودن عملیات این بوده که فرمانده تیپ 21 امام رضا(ع) از فاصله 12 کیلومتری خط مقدم* عملیات را هدایت می‌کرده است. رحیم صفوی معاون عملیاتی سپاه در قرار گاه کربلا، ضمن درخواست از محسن رضایی فرمانده سپاهی قرارگاه کربلا، برای پیگیری این مسئله از احمد غلامپور و عزیز جعفری (فرمانده و جانشین قرارگاه قدس)، اظهار داشت: «300 نفر اسیر و شهید مسئله ساده‌ای نیست.» محسن رضایی هم در پاسخ به این درخواست گفت: «یکی هم باید خود اینها را باز خواست کند ... چون اینها موافقت کردند. اینها باید پیگیری کنند که در عملیات اشکالات کجا بوده، غیر از این رخنه، حالا ما این یک رخنه را نگیریم و بگوییم خب این یک رخنه اشکالش بود. ببینید اشکال چه بود، ضعف‏ها کجا بود، چه عجله‏ای بود.» در دومین عملیات امروز نیز که به همت قرارگاه نصر در محور شلمچه و نهر خین اجرا شد، تیپ7 ولی‌عصر(عج) سپاه (از نصر3) که در خط دژ مرزی شمال جاده شلمچه ـ خرمشهر مستقر بود برای پوشش بخشی دیگر از این خط در جنوب جاده، از حدود ساعت 01:00، حرکت خود را به‌موازات دژ مرزی به‌طرف جنوب آغاز کرد. به‌دنبال آن، تیپ2 پیاده لشکر21 ارتش و سپس تیپ27 محمدرسول‌الله(ص) سپاه (نصر3) وارد عمل شدند تا در جناح چپ تیپ7ولی‌عصر (عج) علاوه‌بر دراختیارگرفتن دژ مرزی، نیروهای دشمن را از منطقه شمال نهر خین عقب برانند. تیپ7 ولی‌عصر(عج) ضمن درگیری با دشمن موفق شد تا ساعت 05:00، حدود 5/1 کیلومتر از خط دژ مرزی در جنوب‌ جاده را دراختیار گرفته و با ایجاد خاکریز، این خط را مرتفع کند و در پشت آن موضع بگیرد. تیپ2 ارتش هم از ساعت 03:15، در جناح چپ تیپ7 ولی‌عصر(عج) با نیروهای عراقی درگیر شد و تیپ محمدرسول‌الله(ص) به سمت نهر خین رفته و در ساعت 04:30، در نزدیکی این نهر با عراقی‌ها درگیر شد. درگیری در این منطقه به‌شدت ادامه داشت تا اینکه در ساعت 04:55، نیروهای تیپ27 پل خین را دراختیار گرفتند و در ساعت 05:20 نیز با اعلام اینکه وارد جزیره بوارین شده و با عراقی‌ها سخت درگیر هستند، درخواست اجرای آتش توپخانه روی این جزیره کردند. دقایقی بعد، رزمندگان بسیجی و سپاهی با پاتک سنگین عراقی‌ها عقب‌نشینی کرده و در مواضع قبلی خود در یک‌کیلومتری شمال نهر خین مستقر شدند. در ساعت 08:30، دشمن علیه دیگر واحدهای نصر2 که از تیپ2 لشکر21 ارتش بوده و در جناح چپ تیپ7 ولی‌عصر (عج) حضور داشتند، پاتک کرد. در این پاتک که بیش از یک ساعت، به‌طول انجامید، نیروهای عراقی با تحمل تلفات و خسارات عقب‌نشینی کردند. به این ترتیب، در این عملیات هرچند ارتش عراق توانست منطقه سرپل خود در شمال نهر خین را حفظ کند، اما قرارگاه نصر موفق شد خط دژ مرزی شلمچه را دراختیار گرفته و مواضع پدافندی خود را در پشت آن ایجاد کند. حسن باقری فرمانده سپاهی قرارگاه نصر بعدازظهر امروز، درباره این عملیات به فرماندهی قرارگاه مرکزی کربلا چنین گزارش داد: «پریشب که می‌خواستیم ادامه عملیات دژ [ایجاد مواضع پدافندی در خط دژ مرزی جنوب جاده شلمچه ـ خرمشهر] را بدهیم، واحدها خسته بودند و نتوانستند انجام بدهند. دیشب [بامداد امروز]، قرار بود تیپ دزفول (تیپ7 ولی‌عصر(عج)) 5/1 کیلومتر از جاده آسفالت [شلمچه ـ خرمشهر] را ادامه دژ پایین بیایند و در ادامه‌اش 5/1 کیلومتر هم نصر2 پایین بیاید و به‌موازات دژ خاکریز ادامه پیدا کند تا به نیروهایی که در یک کیلومتری خین بودند برسد. قرار نبود به خین برسند. چون وقتی که رفتند این سر خین را پل بزنند، عراقی‌ها ساعت 11 صبح، آمده بودند و این سر خین را تک‌تیرانداز و آر.پی.جی‌زن گذاشته بودند و سرتاسر خین را پوشانده بودند. شناسایی هم که شده بود، هنوز به پل نرسیده بودند. مانورشان هم این‌طوری بود که یک گردان از تیپ دزفول می‌آمد آنجا [پشت خط دژ] را می پوشاند، یک گردان هم از تیپ حضرت رسول(ص) آن پشت می آمد و یک گردان هم از روبه‌رو می‌آمد. یک گردان هم می‌آمد تا بگردد پل را پیدا و منهدم کند. هیچ قراری برای داخل‌شدن در [جزیره] بوارین نبود. البته بحث بود که اگر بتوانند، پل را منهدم بکنند، ولی به‌طور درگیر. حدود ساعت 5/3 بود که احمد [متوسلیان فرمانده تیپ27 محمدرسول‌الله(ص)] کارش را شروع کرد، ولی با تیپ دزفول تقریباً ساعت یک بود که تماس گرفتیم و گفتیم تو شروع کن. آن هم شروع کرد، خاکریزش را [در دژ مرزی جنوب جاده] می‌زد و اینها هم اینجا جلو رفته بودند ... ساعت 5/3 بود که احمد فشار آورد، شروع کردند و خیلی زود توانستند داخل جاده [مرزی حدود خین ـ خرمشهر] و روی پل خین رفتند و وارد بوارین شدند. عراقی‌ها که از قبل فکر می‌کردند ما از اینجا بخواهیم به‌سمت بصره برویم یا یک سرپلی را اینجا بگیریم، نیروهای زیادی در بوارین آورده و پنهان کرده بودند، طوری‌که این نیروی پیاده [خودی] به‌محض اینکه داخل می‌روند یک ربع، بیست دقیقه بیشتر توی بوارین نبودند، حدود ساعت4، 5/4، فشار شدیدی به آنها می‏آورند، می‌زنند و بیرونشان می‌کنند و بعد دنبالشان می‌کنند؛ که حتی احمد می‌گفت من فکر می‌کنم که اینها می‌خواهند حرکت را ادامه بدهند. البته من خودم به او گفتم که نه حرکت ادامه پیدا نمی‌کند و تو سعی کن که یک خطی را بتوانی تثبیت کنی. تیپ دزفول می‌گفت من وضعم خوب است. به او گفتم خب تو وضعیتت را حفظ کن و خاکریزت را [در کنار دژ مرزی] هم دوجداره کن. گفت دوجداره‌اش کردیم. بعد که زین‌الدین [مسئول واحد اطلاعات عملیات سپاه در قرارگاه نصر] را هم به منطقه فرستاده بودیم، یک طوری بود که خود عراقی‌ها 800 متر جلوی جاده آسفالت یک خاکریز زده بودند، خاکریزی که بچه‌ها در ادامه دژ تا 400 متری خین آن را بالا بردند، ولی در آن انتهایش دیگر روز شده بود. از طرفی، [نیروهای ما] پتروشیمی را زدند و آتش گرفته بود که 7، 8 ساعت از آن دود بلند می‌شد.** طوری که در فاصله چهار کیلومتری لودر و بولدزور خاکریزی که زدند آمدند در فاصله حدود دو کیلومتر یک خاکریزی به‌موازات خین زدند. رده بعدی‌اش هم همان 800 متری است که متعلق به عراقی‌ها بوده، ولی نیروی [خودی] نتوانستند پشتش بگذارند، یعنی عمدتاً نیرو نداشتند. نیروهای احمد بودند. بعد، نیروهایی که احمد داشته و قرار بوده پشت خاکریز دژ باشند، پشت یک خاکریزی بودند که قبلا در آنجا بودند و 1200 متر با دژ فاصله داشته است. یعنی از جاده آسفالت 5/1 کیلومتر خط دژ را تیپ دزفول با خاکریز بلندتر کرده و بقیه‌اش را هم نصر2 تا 400 متری خین بلند کردند. فاصله [نصر2] با خین همان یک کیلومتر است و فاصله تا جاده [شلمچه ـ خرمشهر] بین 5/3 تا 4 کیلومتر است ... نصر2 بیش از80 نفر اسیر گرفته و تیپ دزفول هم 30 نفر.» محسن رضایی از حسن باقری سؤال کرد: «گرفتن جزیره [بوارین] مشکل است؟» وی پاسخ داد: «[گرفتن] جزیره دیگر غیرممکن است، به‌دلیل اینکه راه نفوذ ندارد. آن داخل هم برای ما بیگانه است [آشنایی نداریم] ... مگر اینکه یک مدتی صبر کنیم، یک نیروی درست‌وحسابی آماده کنیم و یک شب یا یک دفعه از داخل نفوذ بدهیم. این‌هم [دشمن] از داخل می‌تواند بین نخل‌ها سیم بکشد و باتلاق درست کند، یعنی همه کار می‌تواند بکند. فقط ما باید آنجا را بکوبیم. باید آتش بریزیم.» سپس، محسن رضایی با اعتقاد به اینکه ارتش عراق برای تسلط بر اروندرود سعی دارد سرپل خود در شمال نهر خین را حفظ کند،*** از قرارگاه نصر خواست علاوه‌بر اینکه مواضع کنونی خود را به یکدیگر متصل و مستحکم می‌کند، به شناسایی وضعیت زمین و مواضع پدافندی دشمن در نوار مرزی و جزیره بوارین بپردازد. به این ترتیب، عملیات بیت‏المقدس پس از 26 شبانه‏روز نبرد رزمندگان ایران، با قوای اشغالگر عراقی در منطقه‏ای به وسعت 5400 کیلومتر مربع با این نتایج به پایان رسید: ـ آزادسازی 5380 کیلومتر مربع منطقه اشغال‌شده جنوب‌غربی استان خوزستان شامل شهرهای خرمشهر و هویزه (حدود 20 کیلومتر مربع در محورهای طلائیه و شمال نهر خین همچنان در اشغال ارتش بعث عراق ماند و رزمندگان ایران در محور طلائیه در 5/2 کیلومتری جنوب پاسگاه شهابی و در محور نهر خین در یک کیلومتری متوقف شدند). ـ انهدام 8 لشکرِ 5 مکانیزه، 6 زرهی، 3 زرهی، 11پیاده، 9 زرهی، 12 زرهی، 10 زرهی و 7 پیاده و همچنین 19 تیپ مستقل 10 زرهی، 9 و 10 گارد مرزی، 20 مهمات خاصه، 238، 501، 90، 409، 416، 417، 419، 601، 602، 605، 606، 109پیاده و 31، 32، 33 نیروی مخصوص همراه 30 گروهان کماندو، 10 قاطع (450 نفر) جیش‌الشعبی، 3 گردان شناسایی و یک گردان مستقل تانک ارتش بعث عراق به میزان 20 تا 100 درصد. ـ کشته یا مجروح شدن 16000 تا 16500 نفر و اسارت 18352 نفر از نیروهای عراقی (12794 نفر در مرحله چهارم عملیات اسیر شدند). همچنین، در این عملیات از مجموع 168 گردان نیرو (معادل 17 لشکر) که وارد عمل شد، 4467 نفر از نیروهای بسیجی و سپاهی و 1086 نفر از نیروهای ارتشی به شهادت رسیدند و 20980 نفر از هر سه نیرو مجروح شدند. علاوه‌براین، 180 کیلومتر از خط مرزی تأمین شد.

گزارش- 2

2. ارتش عراق در حملات هوایی امروز خود در منطقه عملیات بیت‏المقدس به چند مرکز استقرار رزمندگان و یک پایگاه پدافند هوایی آسیب رساند. امروز همچنین 3 هواپیمای عراقی سرنگون شدند. هواپیماهای مهاجم ارتش عراق امروز، در چندین نوبت مواضع نیروهای خودی در عملیات بیت‏المقدس را بمباران کردند. همچنین پایگاه پدافند هوایی موشکی هاگ مستقر در شمال‌شرقی گرمدشت، در ساعت 17، هدف حمله موشکی یک هواپیمای عراقی قرار گرفت و درنتیجه یک همافر شهید شد، 5 تن زخمی شدند و یک دستگاه شکاریاب از کار افتاد. در مقابل، پایگاه پدافند هوایی مستقر در آبادان، درساعت‌های 13:51، 14:20و 14:33، سه هواپیمای مهاجم را هدف قرار داد و سرنگون کرد. روزنامه کیهان به نقل از خبرنگار خود از اهواز، شمار هواپیماهای ساقط‌شده عراقی در طول عملیات بیت‏المقدس را تاکنون 57 فروند اعلام کرد.

گزارش- 3

3. فرماندهان قرارگاه مرکزی کربلا پس از بررسی دو عملیات بامداد امروز و با درنظرگرفتن وضعیت و توان کنونی قوای نظامی ایران، عملیات بیت‏المقدس را پایان‌یافته دانستند و در جلسات بعدازظهر روز جاری، به بررسی طرح عملیات آینده در خاک عراق پرداختند. بعدازظهر امروز، فرماندهان قرارگاه کربلا در دو مرحله تشکیل جلسه دادند. در جلسه نخست که از ساعت 15:15 و با حضور فرماندهان سپاه پاسداران ازجمله محسن رضایی فرمانده کل سپاه پاسداران و فرمانده سپاهی قرارگاه کربلا، رحیم صفوی معاون عملیات سپاه در قرارگاه کربلا، غلامعلی رشید، حسن باقری، احمد غلامپور و مجید بقایی فرماندهان اطلاعات عملیات سپاه در قرارگاه کربلا آغاز شد و در ساعت 19:00 ادامه یافت، ابتدا محسن رضایی به ملاقات روز گذشته مسئولان بلندپایه کشور با امام خمینی اشاره و اظهار کرد: «عرض کنم خدمت برادرهای عزیز، دیروز که آقایان [حجت‌الاسلام] هاشمی رفسنجانی و [آیت‌الله] خامنه‌ای [و میرحسین موسوی]**** خدمت امام رفتند، با امام دوباره بحث کردند که چه کار کنیم. قبلاً امام می‌گفت، ولی با تردید می‌گفت که آن‌طرف [خاک عراق] برویم. تازه، وقتی هم ما استدلال می‌کردیم که آقا ما نمی‌توانیم روی این مرز خاکی بایستیم، این ضربه‌پذیر است، شما اجازه بدهید ما کنار رودخانه [شط‌العرب] بیاییم، پدافند خوبی در اینجا می توان کرد، امام فرمود خب، چون این را برای دفاع می‌گویید پس اشکال ندارد. پس این‌طرف بیایید. حالا که پیش امام رفتند و این‌طورکه الآن آقای موسوی [نخست‌وزیر] می‌گفت، امام خیلی خوشحال بود و می‌گفت که خب همان کار خودتان را انجام بدهید. مثل اینکه با اطمینان بیشتری به آنها گفته که اینها خیلی خوشحال شده بودند. یعنی با رضایت بیشتری این حرف را به آنها زده بود، بنابراین حل شده است. منتها آقای موسوی می‌گفت: الآن قسمت [منطقه] نفتی هم که زیر طلائیه هست، این هم در برنامه باشد.» پس از این سخنان، حاضران در جلسه ابتدا به بررسی استعداد و توان یگان‌های عملیاتی ایران و عراق پرداختند و سپس بصره به‌عنوان هدف اصلی در عملیات بعدی معرفی شد. در ادامه جلسه، بازرسی و سازماندهی جدید قرارگاه‌های عملیاتی و مانور آینده آنها مورد بحث و بررسی قرار گرفت و درنهایت مقرر شد در عملیات بعدی، قرارگاه‌های قدس و فجر از منطقه کوشک تا تقاطع جاده حسینیه ـ نوار مرزی به‌عنوان تلاش فرعی به‌منظور انهدام قوای دشمن و قرارگاه‌های فتح و نصر از این تقاطع تا شلمچه به‌عنوان تلاش اصلی برای تهدید بصره وارد عمل شوند. در جلسه دوم که در ساعت 22:20 تا 23:30، تشکیل شد محسن رضایی با اشاره به مباحث مطرح شده جلسه قبلی گفت: «قرار شد که تلاش اصلی را بگذاریم روی بصره. قرارگاه‌های فجر و قدس را گذاشته‌ایم برای انهدام دشمن در جنوب کوشک تا طلائیه و قرارگاه‌های فتح و نصر را برای تلاش اصلی بصره در نظرگرفته‌ایم.» سرهنگ صیاد شیرازی نیز با تأکید بر اینکه «اولین برنامه، ادامه [عملیات به‌سمت] بصره است»، 15 روز آینده را مهلتی برای یگان‌های عملیاتی دانست تا به جابه‌جایی، سازماندهی، تعیین طرح مانور و شناسایی محورهای عملیاتی خود بپردازند. وی افزود «در همین مدت یک حمله هوایی هم انجام شود که دشمن فکر نکند جنگ تمام شده است.» محسن رضایی هم در تأیید این پیشنهاد اظهار داشت: «فعلاً نشوه را مرتب بزنند، چون [عراقی‌ها] دارند مرتب بازسازی می‌‌کنند.» در ادامه جلسه، پس از اینکه توافق شد به نیروهای ستاد قرارگاه کربلا مأموریت داده شود که در روزهای آینده، ضمن ایجاد هماهنگی بین قرارگاه‌ها و یگان‌های عملیاتی بر اجرای دقیق دستورالعمل‌ها نظارت کنند، قرار شد محسن رضایی و سرهنگ صیاد شیرازی بعدازظهر فردا، به تهران رفته و صبح پس‌فردا (پنجشنبه) با امام خمینی دیدار و طرح ادامه عملیات به‌سمت بصره را با ایشان مطرح کنند. دراین‌خصوص محسن رضایی گفت: «باید چند نکته را خدمت امام بگوییم، یکی اینکه مشکلات کار را دقیقاً به امام بگوییم، توجه می‌کنید؟ برادرها [اشاره به برخی مسئولان کشور] آنجا نشستند و نمی‌دانند که قضایا چیست، ما چقدر شهید دادیم و چقدر زخمی دادیم. خود اینها آن‌طوری‌که من می‌دانم خوب پشتیبانی نکردند ... من نظرم این‌است که یک مقدار آنجا بگوییم جنگ را این‌طور ساده فرض نکنید. جنگ مشکلات دارد، طرح و برنامه و مسئله دارد.»

گزارش- 4

4. یک روز پس از آنکه قوای نظامی ایران خرمشهر را آزاد کردند و هزاران تن از نیروهای اشغالگر عراقی را در این شهر به اسارت درآوردند، عراق وانمود کرد که نیروهایش از این شهر عقب‏نشینی کرده‏اند. صبح امروز، بیانیه سخنگوی نظامی عراق از رادیو بغداد پخش شد که در آن آمده است: «روز یکشنبه [2/3/1361]، نیروهای عراقی تخلیه خرمشهر را آغاز و بامداد سه‏شنبه [4/3/1361]، به مرز بین‏المللی میان دو کشور عقب‌نشینی کردند.» رادیو بی‌بی‌سی ضمن اعلام این خبر گفت: «در این بیانیه تمامی ادعای ایران مبنی‌بر تصرف مجدد خرمشهر توسط نیروهای ایران تأیید شده است.» روزنامه نیویورک تایمز نیز در این‌باره نوشته است: «سخنگوی نظامی عراق برای توجیه عقب‌نشینی عراق اعلام کرد که وظیفه اصلی کشورش در طول جنگ آن بود که سنگین‌ترین تلفات ممکن را وارد آورده و از عراق در مقابل نقشه‏های تجاوزکارانه و توسعه‏طلبانه رژیم ایران دفاع کند. ظاهراً این توضیح درباره هدف‌های جنگی عراق با بیانات سابق صدام حسین که از ابتدای جنگ تأکید می‌کرد عراق خواهان حاکمیت کامل 70 مایل آبراه شط‌العرب [اروندرود] و 374 کیلومتر مربع منطقه مرزی است، تفاوت دارد.»

گزارش- 5

5. پاک‌سازی 2 روستای شهرستان بانه، اعلام آمار شهدا و مجروحان عملیات پاک‌سازی محور پیرانشهر ـ سردشت و درخواست استاندار آذربایجان‌غربی برای بازگشت اهالی روستاهای پاک‌سازی‌شده پیرانشهر مهم‌ترین اخبار مناطق کردنشین غرب کشور است. خبرگزاری جمهوری اسلامی از باختران (کرمانشاه) به نقل از قرارگاه مقدم نیروی زمینی ارتش در غرب کشور گزارش داد که پاسداران سپاه و پیشمرگان مسلمان کرد امروز، در عملیاتی روستاهای کانی‌نو و شوی از توابع شهرستان بانه را پاک‌سازی کردند. در این عملیات شماری از افراد حزب منحله دمکرات کشته یا مجروح و عده‌ای هم دستگیر شدند. این خبرگزاری همچنین از ارومیه به نقل از ستاد خبری سپاه پاسداران گزارش داد: در عملیات پاک‌سازی محور پیرانشهر ـ سردشت که هم‌اکنون نیز ادامه دارد، در سه روز اخیر، ضمن واردآمدن تلفات سنگین به افراد ضدانقلاب، 19 تن از نیروهای خودی شهید و 57 تن مجروح شده‌اند. استاندار آذربایجان‌غربی نیز امروز، با صدور اطلاعیه‌ای از اهالی روستاهای زیوه، کهنه‌لاهیجان، گل‌آباد، قلعه موت‌آباد، مه‌گردان، جیران و زیدان از توابع پیرانشهر که در روزهای اخیر از وجود اشرار مسلح پاک‌سازی شده‌اند، خواست در اولین فرصت به روستاهای خود مراجعت کنند و در پناه دولت جمهوری اسلامی ایران به زندگی خود ادامه دهند. در این اطلاعیه اضافه شده است که همه مسئولان منطقه و فرمانداری پیرانشهر تسهیلات رفاهی لازم را برای این هم‌وطنان عزیز که مدتی از مواهب جمهوری اسلامی ایران محروم بوده‏اند، فراهم خواهند کرد.

گزارش- 6

6. گروهی از عناصر مسلح ضدانقلاب به یکی از پاسگاه‌های ژاندارمری ساری هجوم بردند که با رسیدن نیروهای کمکی گریختند. افراد مسلح غیرقانونی در آذربایجان‌غربی نیز با بستن جاده ارومیه ـ سلماس با نیروهای ژاندارمری درگیر شدند. خبرگزاری جمهوری اسلامی به نقل از دفتر سیاسی استانداری مازندران، گزارش داد که در ساعت 02:30 بامداد امروز، عناصر ضدانقلاب به پاسگاه ژاندارمری روستای هولار در 15 کیلومتری ساری حمله کردند که پس از حدود نیم‌ساعت درگیری، با رسیدن قوای کمکی و فریاد الله اکبر مردم مسلمان هولار، مهاجمان با تحمل یک کشته و 4 زخمی گریختند. در این درگیری یکی از نیروهای پاسگاه نیز زخمی شد. خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران از ارومیه نیز در گزارشی اعلام داد که شامگاه امروز، عناصر مسلح غیرقانونی ضمن مسدودکردن جاده ارومیه ـ سلماس در منطقه گردنه قوشچی و در 2 کیلومتری پاسگاه ژاندارمری این منطقه، تعدادی خودرو را غارت کرده یا به آتش کشیدند. در تیراندازی میان نیروهای خودی و افراد ضدانقلاب در این واقعه یک سرباز به شهادت رسید.

گزارش- 7

7. مردم برخی از شهرهای شمالی عراق در تظاهرات ضدحکومتی آسیب بسیاری دیدند. گروهی از مبارزان کرد نیز به یک پل مرزی عراق و ترکیه حمله کردند. خبرگزاری جمهوری اسلامی به نقل از منابع موثق نظامی در لشکر28 کردستان گزارش داد که در جریان تظاهرات گسترده مردم مسلمان عراق در سلیمانیه، خورمال و سیدصادق که علیه حکومت صدام برگزار شد، 45 نفر از اهالی سلیمانیه شهید، 20 نفر زخمی و تعدادی دستگیر شدند. رادیو اسرائیل نیز گفت: «حزب اتحاد وطنی [اتحادیه میهنی] کردستان عراق امروز، اعلام کرد که در شهرهای کردنشین شمال این کشور سلسله تظاهراتی علیه حکومت کنونی بغداد روی داده است.» همچنین بنا به گزارش خبرگزاری یوگسلاوی از آنکارا، «یک گروه ناشناس که تصور می‌شود از جدایی‌طلبان کرد باشند، به پل ارتباطی عراق و ترکیه در نزدیکی شهرک هابور در مرز این دو کشور حمله کردند و پس از شلیک چندین گلوله از توپ‌های سبک به‌سمت نامعلومی متواری شدند. این خبرگزاری با اعلام اینکه روزانه حدود 5 هزار وسیله نقلیه از این پل عبور می‌کنند، اضافه کرد که این گذرگاه به‌ویژه پس از شروع جنگ ایران و عراق اهمیت یافته است.»

گزارش- 8

8. رئیس مجلس شورای اسلامی در پاسخ به نگرانی حکام منطقه، اطمینان داد که ایران طمعی به خاک دیگران ندارد و تأکید کرد که بزرگ‌ترین حق ما سقوط صدام است. نخست‌وزیر نیز در خرمشهر خواستار ادامه نبرد رهایی‌بخش به رهبری ولی‌فقیه تا آزادی کامل قدس شد. بی‌بی‌سی و نیویورک تایمز سخنان رئیس‌مجلس را بیانگر آن دانستند که ایران فقط به باز‌پس‌گرفتن اراضی خود قانع نیست و برای برکناری صدام تا قلب بغداد پیش خواهد رفت. حجت‌الاسلام هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس شورای اسلامی در جلسه صبح امروز مجلس، ضمن تبریک آزادی خرمشهر و تشکر از مردم ایران که با حمایت‌های بی‌دریغ خود این پیروزی را امکان‌پذیر کردند، به تشریح اهمیت این واقعه پرداخت و پس از اینکه به حامیان حکومت عراق اطمینان داد که «ما طمعی به خاک شما و هیچ جای دیگر نداریم،» تأکید کرد: «ولی برای گرفتن حقوق خود حاضر نیستیم از هیچ چیزی صرف‌نظر کنیم. ما تا آخرین دینار خود را خواهیم گرفت و بزرگ‌ترین حق ما سقوط صدام است که این‌همه جنایت کرده است.» از سوی دیگر، میرحسین موسوی نخست‌وزیر که با چند تن از نمایندگان مجلس شورای اسلامی و استاندار خوزستان صبح امروز، عازم شهر آزادشده خرمشهر شد با حضور در اجتماع رزمندگان در کنار مسجد جامع این شهر، ضمن تبریک این پیروزی به آنان و تجلیل از رزمندگانی که در نبرد آزادسازی خرمشهر به شهادت رسیده‌اند، به سران کشورهای مرتجع منطقه هشدار داد همه پل‌ها را پشت‌سر خود خراب نکنند زیرا در این صورت، ملت مسلمان ایران به تکلیف الهی و انقلابی خویش عمل خواهد کرد. وی از رزمندگان نیز خواست به نبرد رهایی‌بخش خود به رهبری ولی‌فقیه تا آزادی کامل قدس عزیز از چنگال صهیونیست اشغالگر ادامه دهند. در بازتاب سخنان حجت‌الاسلام هاشمی رفسنجانی، رادیو بی‌بی‌سی در اخبار فارسی ساعت 19:45 امروز، گفت: «صبح امروز، حجت‌الاسلام هاشمی رفسنجانی در مجلس گفت ایران چشمداشتی به اراضی دیگران ندارد، اما در احقاق حقوق خویش از هیچ اقدامی فروگذاری نمی‌کند و حق بزرگی که ایران برای خود قائل است سقوط رئیس‌جمهوری عراق می‌باشد. از این گفته چنین برمی‌آید که ایران تنها به بازپس‌گرفتن اراضی خود قانع نیست.» روزنامه نیویورک تایمز نیز دراین‌باره نوشته است: «حجت‌الاسلام هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس، در سخنرانی روز سه‌شنبه اظهار داشت که دولت تهران تازمانی‌که تمام خاک ایران بازپس گرفته نشده باشد و تا سرنگونی صدام حسین نمی‌تواند جنگ را خاتمه‌یافته تلقی کند. وی اشاره‌ای نکرد به اینکه آیا اکنون ایرانی‌ها پس از آنکه بیشتر سرزمینشان پس گرفته شده به عراق حمله می‌کنند یا خیر، اما می‌توان به‌روشنی برداشت کرد که ایرانی‌ها برای برکناری صدام حسین تا قلب بغداد پیش خواهند رفت.»

گزارش- 9

9. فرمانده کل سپاه پاسداران در مصاحبه‏ای پایان‌دادن به جنگ را منوط به پذیرش حقوق ایران دانست و تأکید کرد که اگر حقوق ما را ندهند، آن را با زور خواهیم گرفت و تازمانی‌که صدام وجود دارد، این جنگ همچنان ادامه خواهد داشت. وی همچنین درباره موضوع‌هایی ازجمله آموزش و تسلیح مردم عراق، طرح تشکیل گردان‌های قدس با شرکت اسیران عراقی و آمادگی برای اعزام نیرو به سوریه توضیحاتی داد. محسن رضایی فرمانده کل سپاه پاسداران، به سؤالات خبرنگار مجله پیام انقلاب ماهنامه سپاه پاسداران، درباره نتایج عملیات بیت‏المقدس و آینده جنگ پاسخ داد.***** وی در آغاز این مصاحبه با بیان اینکه خرمشهر مهم‌ترین برگ برنده‌ای است که از دست ارتش عراق خارج شد، آزادسازی این شهر را مفهوم واقعی پیروزی بر این ارتش دانست و گفت: «الان دیگر کسی مطرح نمی‌کند که عراق در خاک ماست. همه الان دارند این را مطرح می‌کنند که ایران می‌خواهد وارد خاک کشور عراق بشود و این به‌خاطر این مسئله است که این موضوع حل شده که دیگر عراق قادر به ادامه جنگ نیست. نه‌تنها قادر به ادامه جنگ نیست، بلکه قادر به حفظ کشور خودش هم نیست. حال اینکه قبل از این عملیات اصلاً بحث به‌گونه‌ای دیگر مطرح بود. بحث این بود که آیا ایران قادر است که جنگ را تمام کند یا نه؟ به‌همین‌دلیل که ایران قدرت نظامی وسیع در منطقه پیدا کرده، همه کشورهای منطقه احساس ترس و وحشت عجیبی کردند و فکر کردند بعد از عراق نوبت آنهاست.» فرمانده سپاهی قرارگاه کربلا در پاسخ به این سؤال که آیا بعد از این پیروزی وارد خاک عراق خواهیم شد؟ تصریح کرد: «دو تا راه‌حل داریم: یا باید جنگ خود را ادامه دهیم، یا باید حقوقمان را بدهند. اگر حقوق ما را دادند که با کسی جنگ نداریم، اما اگر ندادند راه‌حل خیلی خوب و قاطعانه‌ای داریم و حق خودمان را با زور از اینها خواهیم گرفت.» محسن رضایی در پاسخ به پرسشی درخصوص زمان پایان جنگ، اظهار داشت: «ما فکر می‌کردیم واقعاً این افرادی که در عراق هستند یا پشت‌سر عراق هستند، اینها به این زودی‌ها به بن‌بست نمی‌رسند. فکر کردیم قادرند صدام را بردارند و کسی دیگر را جای او بگذارند یا تغییر و تحول‌هایی بدهند، ولی به‌نظر می‌رسد که آن کسانی که پشت‌سر صدام هستند و خود صدام و همه دچار یک بن‌بست شدند و تازمانی که در بن‌بست باشند و نتوانند بن‌بست را حل کنند، جنگ تمام نمی‌شود وتازمانی‌که صدام وجود دارد این جنگ همچنان وجود دارد ... ما واقعاً احساس قلبی‌مان این بود که اگر این ضربات مهلک را بزنیم، به‌دلیل اینکه اینها ارتش را برای حفظ رژیم خود احتیاج دارند، دیگر همان‌جا کوتاه می‌آیند و عقب می‌نشینند و مسئله را تمام می‌کنند، اما به‌نظر می‌رسد که اینها قصد دارند جنگ را مصادف کنند با پایان‌پذیرفتن رژیم خودشان و ما هم از این مسئله استقبال می‌کنیم و حالا که بنای آنها بر این است که جنگ ادامه پیدا کند تا رژیم آنها به پایان رسد، ما از این مسئله استقبال می‌کنیم و ممکن است جنگ یک مقدار دیگر طول بکشد، ولی از آنجایی‌که با پایان‌پذیرفتن جنگ مسئله رژیم عراق حل خواهد شد، ما خیلی خوشحال هم خواهیم بود و از این هم نگران نیستیم که جنگ نیز طول بکشد.» فرمانده کل سپاه پاسداران در مورد احتمال کودتا یا سرنگونی صدام توسط مردم عراق با اظهار اینکه هم‌اکنون ابهت صدام و ارتش او شکسته و انتقاد و اعتراض علیه صدام صریح و علنی شده است، گفت: «[این مسئله که] آیا این مقدار می‌تواند مردم عراق را به یک اتقلاب بکشاند یا یک کودتا شود، هنوز برای ما مسلم و قطعی نیست.» وی در پاسخ به اینکه آیا سپاه پاسداران برای تشکیل نیرویی همانند خود در عراق طرحی در نظر دارد، اظهار داشت: «ما از آنجا که ارتش عراق و رژیم آن را وابسته می‌دانیم، به خودمان حق می‌دهیم که به مردم عراق کمک کنیم ازلحاظ آموزش، تسلیح و سازماندهی و تازمانی‌که این رژیم بر عراق حاکم باشد ما به فعالیت‌های خود برای آموزش چریکی و پارتیزانی مردم عراق ادامه خواهیم داد و البته به‌این‌صورت نخواهد بود که خود ما (از نیروهای ایرانی) در آنجا کاری کنیم، بلکه از نیروهای عراق گروه‌هایی تشکیل می‌شود و خود اینها امور مملکت خود را به دست خواهند گرفت.» محسن رضایی به سؤالی درخصوص اقدامات احتمالی آتی امریکا و عواملش علیه ایران چنین پاسخ داد: «حرکتی که می‌توانند انجام دهند قطعاً بسیج عمومی کشورهای خلیج‌فارس علیه ماست. این امکانی است که در دست آنهاست، اما حالا تا چه اندازه بتوانند از این امکان استفاده کنند ... در آینده ثابت خواهد شد. فکر می‌کنیم امریکا قادر نخواهد بود مانورهای خیلی وسیع علیه ما داشته باشد ... آنچه مسلم است این است که کشورهای عربی خواهند ترسید از اینکه سرنوشتشان مثل سرنوشت صدام بشود. همان‌طورکه کنفرانسی [کنفرانس اخیر شورای همکاری خلیج‌فارس در کویت] که گرفتند تا درباره آینده جنگ صحبت کنند با شکست مواجه شد. این درحقیقت شکست نبود، بن بست بود. این بن‌بست ادامه خواهد داشت. به‌نظر ما سیاست‌ها و امکانات امریکا در خلیج‌فارس، از آنجا که می‌خواهد آنها را علیه ما به کار گیرد، آن کسانی که باید علیه ما وارد عمل بشوند از ما خواهند ترسید و از قدرت اسلامی می‌ترسند. امریکا به یک بن‌بست می‌رسد، همان‌طور که تا حالا رسیده، اما این بن‌بست در آینده بیشتر خواهد شد.» فرمانده سپاه پاسداران همچنین درمورد طرح تشکیل گردان‌های قدس با حضور اسیران عراقی، گفت: «برای مسئله قدس باید کار اساسی بشود و آن اینکه خود نیروهای ما مستقیماً وارد جنگ بشوند. برخوردی که ما با گردان جولان و گردان‌های قدس کردیم، یک حالت سیاسی بود که می‌خواستیم انجام بدهیم بستگی به اسرا و پناهندگان دارد که تا چه اندازه‌ای آنها بیایند و بخواهند شرکت کنند. ما این امر را تشکیل می‌دهیم، اما برنامه این است که از نیروهای وسیع خودمان، سپاه و نیروهای بسیجی در مسئله قدس به‌صورت جدی استفاده کنیم. همان‌طورکه قبلاً گردان جولان را تشکیل دادیم و الان همه برادران، اسرا و پناهندگان دارند کار می‌کنند. هر تعداد از اسرا و پناهندگان مایل باشند در این گردان‌ها تشکیل می‌شوند و آماده می‌شوند و درصورتی‌که شرایط مناسب شود و دولت سوریه و دولت‌های دیگر اجازه بدهند که در خاک آنها علیه اسرائیل وارد عمل بشویم، این گردان‌ها را وارد عمل خواهیم کرد.» وی درمورد احتمال اعزام نیرو به سوریه گفت: «هروقت دولت سوریه بخواهد، ما الان در حدی هستیم که بتوانیم این کار را بکنیم و ان‌شاءالله در چند عملیات آینده که وضعیت جنگ را به نهایت می‌رسانیم، به امید خدا، بیشتر از چند تیپ می‌توانیم وارد عملیات بیت‏المقدس [اسرائیل] بکنیم.» فرمانده سپاه پاسداران در پایان این مصاحبه، درباره برنامه‌های سپاه پس از پایان جنگ اظهار داشت گفت: «بعد از مسئله جنگ یک برنامه عملی داریم و آن پاک‌سازی ضدانقلاب در تمام کشور است که دیگر خیال مردم ما از مسائل داخلی به‌طورکلی راحت بشود و در کنار این امر، انسجام سپاه که به‌عنوان اساسی‌ترین کار سپاه و در ابعاد فرهنگی، اعتقادی، آموزشی، کادرسازی، تشکیلات و سازماندهی خواهد بود.»

گزارش- 10

10. شورای بازسازی مناطق جنگی در جلسه امروز خود نحوه بازسازی این مناطق را بررسی کرد. عصر امروز، جلسه شورای بازسازی مناطق جنگی به ریاست حجت‌الاسلام ناطق نوری وزیر کشور و با حضور وزیران مسکن و شهرسازی، کشاورزی و عمران روستایی، وزیر مشاور در امور اجرایی، وزیر مشاور و سرپرست سازمان برنامه‌و‌بودجه، نمایندگانی از نهادهای انقلابی و نیز استانداران مناطق جنگی در محل نخست‌وزیری تشکیل شد. در پایان این جلسه، وزیر کشور در گفت‌وگویی با خبرگزاری جمهوری اسلامی، ضمن تبریک به مردم ایران به مناسبت پیروزی رزمندگان در جبهه‌های جنگ با عراق گفت: «در این جلسه درباره رسالتی که ارگان‌های انقلابی در سازندگی کشور دارند و همچنین آئین‌نامه‌های اجرایی آن مذاکراتی به عمل آمده و کمیته‌ای تشکیل شد تا هرچه سریع‌تر آئین‌نامه مربوط را تصویب کند.» وی سپس وظایف شورای بازسازی مناطق جنگی را چنین تشریح کرد: «مسئولیتی که این ستاد [شورا] دارد، هدایت ارگان‌ها و نهادها درجهت رسیدن به اهداف کلی بازسازی، نظارت و پیگیری برنامه‌های مصوب و ایجاد هماهنگی لازم بین نهادها، هماهنگی بین استان‌های مختلف تحت‌پوشش، تهیه لوایح موردنیازی که تاکنون نبوده، اصلاح یا تغییر سیاست‌هایی که در خلال اجرا ممکن است پیش بیاید می‌باشد و بودجه آن از طریق دولت تأمین می‌شود.»

گزارش- 12

11. اخبار آزادسازی خرمشهر از دست متجاوزان عراقی در صدر مهم‌ترین اخبار رسانه‌های امروز جهان قرار گرفته است. دراین‌میان، رسانه‌های غربی ضمن اعتراف به عظمت این پیروزی ایران و شکست بسیار سنگین عراق در تلاش هستند که کشورهای عرب حوزه خلیج‌فارس را از جمهوری اسلامی ایران بترسانند. به گفته رادیو بی‌بی‌سی، روزنامه‌های امروز انگلستان، اخبار فتح خرمشهر به‌دست نیروهای ایران را به‌طور گسترده‌ای موردبررسی قرار داده‌اند. روزنامه تایمز گزارش خود را با این سؤال آغاز کرده است «که آیا ایران دست به پیشروی در خاک عراق برای سرنگونی صدام حسین خواهد زد؟» این روزنامه عواقب چنین اقدامی برای ثبات منطقه را سخت خطرناک دانسته و نوشته است: «چنانچه ایران در شرایط فعلی به خاک عراق یورش برد، تنها ملی‌گرایی اعراب می‌تواند راه آن را سد کند.» روزنامه گاردین هم آزادی خرمشهر را ضربه سختی به صدام حسین و به منزله شکست عراق در جنگ برشمرده و افزوده است «عراق دیگر نمی‌تواند حاکمیت خود بر شط‌العرب [اروندرود] را تحمیل کند و معلوم نیست صدام حسین بتواند از انتقاد ملت عراق در امان بماند.» گاردین سپس با اعلام اینکه این جنگ تاکنون 30 هزار کشته برای عراق بر جای گذاشته، اضافه کرده است: «اکنون چنین پیداست که عراق و سایر کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس چشم امید به مصر دوخته‌اند تا سد راه ایران شود.» همچنین رادیو بی‌بی‌سی، در اخبار ساعت 19:45 خود، با اعلام اینکه دیروز بندر خرمشهر پس از حدود 20 ماه اشغال به‌وسیله عراقی‌ها دوباره به دست نیروهای ایران افتاده، گفت: «به این ترتیب، ایران رسماً و حتی اسماً هم در جنگ کاملاً پیروز شده است. عراق حتی تا دیروز هم صحبت از ادامه جنگ برای حفظ خرمشهر می‌کرد، اما امروز صبح، سخنگوی عراق حرفش عوض شد و گفت که عراقی‌ها به مرزهای سابق عقب‌نشینی کرده‌اند. به‌هرحال از همان ابتدا ایران شک نداشت که به پیروزی بزرگ دست یافته است.» بی‌بی‌سی در اخبار ساعت 22:00 خود، هرچند شکست عراق را عقب‌نشینی نیروهای عراقی جلوه داد، درعین‌حال تأیید کرد: «عقب‌نشینی عراق در جبهه خرمشهر را می‌توان شکست این کشور در جنگ با ایران تلقی کرد. پیروزی ایران نیز بدون تردید نه‌تنها اسباب نگرانی رهبران عراق، بلکه بسیاری از کشورهای خاورمیانه [غرب آسیا] خواهد شد.» روزنامه‌های امروز امریکا نیز آزادسازی خرمشهر را در میان مهم‌ترین گزارش‌های خود قرار داده‌اند. به گفته رادیو صدای امریکا، روزنامه واشنگتن پست نوشته است: «اگر بازستانی خرمشهر ازسوی نیروهای ایرانی و تسلیم 30 هزار سرباز عراقی درست باشد، مفهومش این خواهد بود که عراق آخرین جای پای خود را در داخل ایران از دست داده است و احتمال می‌رود این هراس را در میان رهبران عرب منطقه خلیج‌فارس افزایش دهد که انقلاب اسلامی شیعه آیت‏الله خمینی ممکن است با پیروزی بر نیروهای صدام حسین حکومت‌های سنی آنها را مورد تهدید قرار دهد. .... خبر پیروزی ایران همچنین می‌تواند به مفهوم سقوط ارتش عراق باشد، رویدادی که امکان دارد آینده سیاسی صدام حسین را با نتایجی فوق‌العاده جدی روبه‌رو سازد.» روزنامه وال استریت ژورنال هم در بخشی از گزارش خود نوشته است: «پیروزی‌های ایران برای هواداران عرب عراق در منطقه خلیج‌فارس موجب نگرانی است. آنها منابع سیاسی و مالی زیادی را در حمایت عراق و برای جلوگیری از گسترش انقلاب اسلامی ایران در منطقه سرمایه‌گذاری کرده‌اند.» این روزنامه پس از اشاره به اعلامیه‌های نظامی ایران افزوده‌است: «به‌نظر می‌رسد که بهترین امید عراق برای گریز از سقوط کامل و تهاجم نیروهای ایرانی به خاک خودش، استفاده یا تهدید استفاده از یاری مصر است.» روزنامه بالتی‌مورسان نیز آزادسازی خرمشهر را شکست تحقیرآمیزی برای صدام حسین دانسته و آورده است: «کشورهای میانه‌روی عرب در منطقه خلیج‌فارس از آن بیم دارند که پیروزی ایران، انقلابی ایران‌گونه را بر رژیم‌های محافظه‌کارشان حاکم سازد.» روزنامه کریستین ساینس مانیتور هم نوشته است: «رویدادهای اخیر جنگ ایران و عراق کشورهای میانه‌روی عرب را بر سر یک دوراهی قرار داده است، یا باید از عراق حمایت کنند و خشم ایران را موجب شوند و یا خود را از ماجرا به دور نگه دارند و خطر وقوع انقلابی به سبک انقلاب اسلامی ایران را در داخل کشورهایشان بپذیرند.» روزنامه اینترنشنال هرالد تریبیون نیز نوشته است: «تشدید نبردها در جنگ ایران [و عراق] موجب آن شده‏‏ که کاخ سفید بحران این دو کشور را جدی‌تر از تنش موجود میان اعراب و اسرائیل بداند» این روزنامه سپس با اشاره به پشتیبانی کشورهای عربی منطقه خلیج‌فارس از عراق، ایران را تهدید کرد که: «ایالات متحده امریکا از شدت‌یابی نبردها مطلع است و تا هنگامی که هنوز بخش‌هایی از خاک ایران در تصرف نیروهای عراقی است از دور نظاره‌گر این بحران خواهد بود، لیکن دربرابر هر تحول تازه‌ای که تعادل منطقه را برهم‌زند، به‌ناچار دخالت می‌کند.» خبرگزاری آسوشیتدپرس هم در گزارشی از آزادسازی خرمشهر چنین آورده است: «سقوط خرمشهر، عراق را از داشتن آخرین موضع مستحکم خود در بخش ایرانی شط‌العرب [اروندرود] محروم خواهد کرد و شکست خفت‌باری برای صدام حسین رئیس‌جمهوری عراق، محسوب می‌شود.» همچنین، خبرگزاری آلمان‌غربی اعلام کرد: با عقب‌راندن عراقی‌ها از خرمشهر، آبراه راهبردی اروندرود بار دیگر در کنترل ایران قرار گرفته است و این واقعه نیز به‌منزله پایان‌یافتن جنگ بین دو کشور نخواهد بود. این خبرگزاری افزود: «اکنون این سؤال مطرح است که آیا با رسیدن ایران به مرز خود، جنگ پایان خواهد یافت یا اینکه این کشور با توسل به قدرت نظامی، عراق را به قبول شرایط خود مجبور خواهد کرد و در غیر این صورت درگیری و مخاصمه ادامه خواهد یافت.» این خبرگزاری در ادامه با ذکر این مطلب که «ازنظر اعضای سپاه پاسداران، جنگ با عراق نه‌تنها دفاع از میهن است، بلکه در همان حال یک جنگ مذهبی است،» اضافه کرد: «منابع دیپلماتیک معتقدند پیروزی ایران در خرمشهر می‌تواند در میان طرف‌داران عراق یعنی کشورهای محافظه‌کار منطقه چون اردن و مصر از یک طرف و کشورهای عرب عضو جبهه پایداری [سوریه، لیبی، الجزایر و یمن‌جنوبی همراه سازمان آزادی‌بخش فلسطین] از طرف دیگر، شکاف‌های عمیقی ایجاد کند.»

گزارش- 12

12. پس از اعلام پیروزی بزرگ ایران و آزادسازی خرمشهر، موج نگرانی که از مدت‌ها قبل به کشورهای عرب حوزه خلیج‌فارس القا شده بود به حدی اوج گرفته است که یک روزنامه کویتی به ایران اخطار کرد اگر قصد حمله به کشورهای همسایه را داشته باشد، با خطر درگیری با همه کشورهای عرب روبه‌رو خواهد شد. روزنامه الرأی العام (چاپ کویت) در شماره امروز خود، در مقاله‌ای نوشته است: «اگر ایران جانب احتیاط را نگه دارد باید در مرزهای بین‌المللی متوقف شود. در غیر این صورت، ممکن است همه کشورهای عرب علیه ایران اعلام جنگ کنند.» روزنامه الانباء نیز نوشته است: «به‌دنبال رویدادهای اخیر در جبهه‌های جنگ، یک سلسله تماس‌های گسترده بین سران کشورهای عرب حوزه خلیج‌فارس آغاز شده است. این کشورها با سایر کشورهای عضو جامعه عرب در تماس دائم هستند و به تبادل‌نظر ادامه می‌دهند.»

گزارش- 13

13. باوجود اظهارات دیروز رئیس‌جمهوری عراق مبنی‌بر استقبال این کشور از شرکت سربازان مصری در جنگ با ایران و درپی بیانیه دیشب جبهه پایداری عرب مبنی‌بر مخالفت با هرگونه نزدیکی کشورهای عرب به مصر و محکوم‌کردن کمک‌های نظامی مصر به عراق، رئیس‌جمهوری مصر امروز گفت که قصد ندارد به عراق نیرو اعزام کند. خبرگزاری جمهوری اسلامی این تصمیم را متأثر از پیروزی رزمندگان ایران در آزادسازی خرمشهر و نگرانی از تبعات شکست حکومت عراق تفسیر کرد و رادیو بی‌بی‌سی گفت تازمانی‌که جهان عرب پیمان صلح با رژیم‌صهیونیستی را نپذیرد رهبران مصر حاضر نیستند در جنگ ایران و عراق شرکت کنند. حسنی مبارک رئیس‌جمهور مصر، امروز، در مصاحبه با خبرنگار شبکه تلویزیونی سی‌.بی.‌اس امریکا ضمن اظهارامیدواری به پایان‌یافتن جنگ ایران و عراق بدون تجاوز قوای نظامی یکی از دو کشور به سرزمین دیگری، گفت که هیچ تمایلی مبنی‌بر افزایش ارسال اسلحه و مهمات به عراق بیش از آنچه که تاکنون به این کشور ارسال شده است، ندارد.****** وی افزود: «اعزام نیروهای مصری به خارج از کشور باید به‌دقت مورد بررسی قرار گیرد و هم‌اکنون هیچ اقدامی مبنی‌بر اعزام سربازان مصری به خارج از کشور اتخاذ نشده است و اکنون حتی یک سرباز مصری در خارج نیست.» خبرگزاری جمهوری اسلامی این اظهارات مبارک را چنین تفسیر کرد: «اعلام انصراف حاکم مصر از کمک‌رسانی و اعزام نیرو به عراق ولو اینکه اظهارات او عاری از حقیقت باشد، نشانه اهمیت و ارزش فراوان پیروزی درخشان رزمندگان اسلام در آزادسازی خرمشهر است که این‌گونه باعث دگرگونی در موضع‌گیری‌های امریکایی حسنی مبارک شده و او را وادار ساخته که برای جلوگیری از پیامدهای رسواکننده و خانمان‌برانداز ناشی‌از بی‌آبرویی صدام، حداقل ازنظر محافل رسمی امتناع از ارسال کمک به‌سوی عراق را اعلام نماید.» این خبرگزاری در ادامه، انهدام تجهیزات نظامی مصری در جبهه‌های جنگ ایران و عراق را دلیل احتمالی دیگری برای انصراف مصر از ارسال کمک‌های بیشتر به عراق دانسته و با اشاره به کمک‌های گوناگون کشورهای مرتجع منطقه به عراق، افزود اکنون حامیان صدام با این سؤال مواجه‌اند که باوجود این‌همه کمک چرا صدام نتوانست حتی یک قدم اضافه بر آنچه که در هفته اول جنگ به دست آورد، پیشروی کند و پس از آن نیز قدم‌به‌قدم در مقابل حملات سپاهیان ایران عقب رفت و توان نظامی‌اش نابود شد و سرانجام مهم‌ترین و بزرگ‌ترین منطقه تصرف‌شده یعنی خرمشهر را با تحمل تلفات و ضایعات بسیار از دست داد. از سوی دیگر، رادیو بی‌بی‌سی در تفسیر ساعت 22 خود، با اشاره به اظهارات دیروز صدام حسین برای دعوت از سربازان مصری و نیز بیانیه دیشب اعضای جبهه پایداری در مخالفت با هرگونه نزدیکی کشورهای عربی به مصر، گفت: «رهبران مصر تازمانی‌که دنیای عرب حقیقت وجودی پیمان صلح این کشور با اسرائیل را نپذیرد حاضر به درگیری در جنگ ایران و عراق نخواهند بود.» بی‌بی‌سی سپس به نگرانی کشورهای عرب منطقه از خطر گسترش انقلاب اسلامی به خارج از مرزهای ایران اشاره کرد و افزود: «مصر احتمالاً تنها کشور عربی است که توان مقابله نظامی با چنین حوادثی را دارد و بهای دخالت مصر در جنگ به سود عراق، شاید برقراری رابطه با کشورهای میانه‌روی عرب باشد و از اینجاست که کشورهای تندرو عرب [جبهه پایداری] علیه چنین تحولاتی اخطارهای خود را از سر گرفته‌اند.»

گزارش- 14

14. امروز، وزیران امور خارجه کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس در ریاض گردهم آمدند تا در سالگرد تشکیل این شورا به مذاکراتی که ده روز پیش، در کویت درباره اتخاذ موضع واحد برای کمک به عراق و تسریع در روند بازگشت مصر به جامعه عرب، آغاز کرده بودند، ادامه دهند. روزنامه اطلاعات، در گزارشی به نقل از خبرگزاری آسوشیتدپرس نوشته است: «عربستان سعودی و پنج شریکش در شورای همکاری‌های خلیج [فارس] روز سه‌شنبه [امروز] درحالی سالگرد تأسیس این شورا را برگزار کردند که ایران در جنگ با عراق به پیروزی بزرگ دست یافته است. ورود نیروهای ایرانی به بندر خرمشهر هرچند غیرمترقبه نبود، اما در پایتخت‌های عربی خلیج‌فارس با سکوت روبه‌رو شد. این حالت با توهماتی که سال گذشته هنگام اعلام منشور 21 ماده‌ای شورا همراه بود، تضاد دارد. در آن زمان عراق در جنگ هشت‌ماهه‌اش با ایران در موضع برتر بود. پس از یک سال، پیشروی‌های ایران در جبهه به‌صورت کابوسی آشکار در خلیج‌فارس درآمده است. به‌رغم تهدیدهای بی‌پروای ایران، وزیران [امور] خارجه شش کشور یادشده نتوانسته‌اند بر سر اتخاذ موضعی مشترک دربرابر جنگ ایران و عراق به توافق برسند.» رادیو بی‌بی‌سی نیز در اخبار ساعت 22 خود، درباره جلسه امروز شورای همکاری خلیج‌فارس فقط به ذکر این مطلب اکتفا کرد: «تردیدی نیست که محیط این گردهمایی با نگرانی درباره اهداف آتی ایران و پیروزی در جنگ با عراق همراه بوده است.»

منابع و مآخذ روزشمار 1361/03/04