1361.12.05

از دانشنامه روز شمار دفاع مقدس
پرش به ناوبری پرش به جستجو
روزشمار جنگ سال 1361
1361.12.05
نام‌های دیگر پنج اسفند
تاریخ شمسی 1361.12.05
تاریخ میلادی 24 فوریه 1983
تاریخ قمری 10 جمادی‌الاول 1403






گزارش - 69

در ادامه‌ عزیمت نیروهای داوطلب مردمی به جبهه‌های جنگ و به‏منظور پشتیبانی از رزمندگان و همچنین کمک به بازسازی مناطق جنگ‌زده، در چند روز گذشته، شماری از مردم شهرها و روستاهای کشور راهی این مناطق شدند. به گزارش روزنامه‌ کیهان: «هم‌زمان با عزیمت این رزمندگان گروه‌های فنی و ساختمانی برای بازسازی شهرهای جنگ‌زده عازم این مناطق شدند که به شرح زیر می‌خوانیم: چهل‏وپنجمین گروه از بسیج زنجان؛ گروهی از بسیج ممسنی؛ جمعی از روستاییان اهل تسنن مهکویه، سیف‌آباد، خمامی و خنج استان فارس؛ یک گروه از بسیج قزوین؛ عده‌ای از بسیج خورموج بوشهر؛ 5 گروه از بسیج یاسوج؛ بسیج لامرد، فیروزآباد، فسا و شیراز؛ عده‌ای از بسیج و سپاه خدابنده؛ سپاه و بسیج منطقه9 کشور؛ گروه‌هایی از سپاه و بسیج خرم‌آباد، الیگودرز، الشتر، پلدختر، کوهدشت و نورآباد؛ عده‌ای از بسیج اشکنان و علامرودشت؛ بسیج بوانات استان فارس؛ گروه‌هایی از دهدشت، گچساران و عشایر بویراحمد، بسیج رزن، گروهی از فیروزآباد، فراشبند و میمند و جمعی از سربازان فسا؛ گروهی از ژاندارمری بیرجند؛ گروهی از بسیج قم؛ عده‌ای از کربال استان فارس؛ جمعی از بسیج دهاقان و عطاآباد اصفهان؛ عده‌ای از بسیج اردبیل، سراب، مشکین‌شهر، خلخال، گرمی و بیله‌سوار؛ گروهی دیگر از سپاه و بسیج منطقه9؛ عده‌ای از ژاندارمری دهدشت و لنده، بسیج اقلید، بسیج ساوه؛ یک اکیپ امدادگر از بسیج ساوه؛ یک اکیپ امدادگر از هلال‌احمر یاسوج؛ بسیج بخش ابرقو؛ بسیج بخش اسکو؛ عده‌ای از ابهر؛ بسیج دیر از توابع بوشهر؛ گروهی از بسیج منطقه‌ گرگان؛ عده‌ای از اصطهبانات؛ گروهی از عشایر کهکیلویه؛ یک تیم پزشکی ازسوی سازمان بهداری گیلان؛ بسیج علی‌آباد و کردکوی؛ بسیج آباده؛ بسیج خمینی‌شهر، کاشان و زرین‌شهر؛ گروهی از بسیج بهشهر و بروجن؛ یک گروه امدادگر از هلال‌احمر ارومیه؛ گروهی از هنرجویان و معلمین هنرستان اقبال لاهوری یاسوج؛ بسیج گناوه؛ عده‌ای از سپاه ملایر؛ گروهی دیگر از بسیج بوشهر؛ بسیج دشتستان و برازجان؛ بسیج بابل؛ بسیج چاه‌وزیر، خیرگو و وراویل استان فارس؛ بسیج جهرم؛ عده‌ای دیگر از گناوه؛ گروهی از تکاوران پایگاه دریایی بوشهر؛ یک تیم امدادگر از شیراز؛ گروهی از برخوان، میمه و شاهین‌شهر اصفهان؛ 2 گروه دیگر از بسیج دهدشت؛ اولین گروه رزمنده از دادسرای انقلاب اسلامی یزد به سرپرستی حجت‌الاسلام خانی؛ گروهی از طلاب حوزه علمیه شیراز؛ یک گروه از بسیج 3؛ دوازدهمین گروه یگان شهید آیت‌الله صدوقی یزد؛ عده‌ای از طلاب مدرسه علمی شهید آیت‌الله دستغیب شیراز؛ یک‏صد و شصت‏وهفتمین گروه لنجان سفلی؛ عده‌ای از نجف‌آباد؛ گروهی از ورامین، یک‏صد و شصت‏ونهمین گروه از بسیج و سپاه خمینی‌شهر؛ یک گروه از سپاه و بسیج فریدن و گروهی جهادگر کمپرسی‌دار از قوچان. همچنین گروه‌هایی متشکل از نیروهای فنی و امدادگر از هلال‌احمر ارومیه؛ عده‌ای از کارکنان کارخانه قند فریمان؛ یک تیم فنی و راننده از سمنان؛ جمعی کمپرسی‌دار با مصالح ساختمانی و عده‌ای جهادگر از کازرون؛ گروهی راننده، جوشکار و مکانیک از جهاد سازندگی وراوی و گروه کثیری متخصص و تدارکاتی از شیراز؛ عده‌ای آشپز، نانوا، راننده و جوشکار از جهاد کاشان و یک تیم متخصص فنی و ساختمانی با 25 کمپرسی از محمودآباد و فریدون‏کنار به‌منظور بازسازی شهرهای جنگ‌زده هویزه، آبادان و سوسنگرد عازم این مناطق شدند. همچنین هیئتی متشکل از ائمه جمعه ارومیه، نقده و صائین‌دژ با 4 کامیون حامل هدایای مردم آذربایجان غربی عازم جبهه‌های جنوب شدند.»[۱] در ادامه کمک‌های داوطلبانه مردمی به جبهه‌های جنگ، مردم دورود از استان لرستان نیز انواع کمک‌های مردمی خود را به جبهه‌های جنگ ارسال کردند.*[۲]

گزارش - 70

دژبانی ارتش عراق آن دسته از جوانان بصره و حومه را که از خدمت زیر پرچم این کشور متواری هستند، دستگیر و سپس به مراکز آموزشی اعزام می‌کند. ژاندارمری خوزستان با اعلام این خبر افزوده است هر شب یگان دژبانی اقدام به تفتیش و بازرسی منازل، انبارها و مسافرخانه‌ها می‌کند تا هرکسی را که برای خدمت نظام مناسب تشخیص داد دستگیر کند.[۳]

گزارش - 71

افراد وابسته به گروه‌های مسلح ضدانقلاب در ادامه تحرکات خود در حوالی نقده، شمال اسلام‌آباد و شرق سنندج با نیروهای خودی و مردم درگیر شدند. امروز همچنین براثر انفجار مین 3 سرباز زخمی شدند. در درگیری نیروهای خودی با عناصر مسلح غیرقانونی در منطقه قبه و پیرکانی در جنوب‏شرقی نقده، یک نفر از افراد خودی شهید شد و 2 نفر از افراد وابسته به گروه‌های مسلح غیرقانونی دستگیر شدند. در این درگیری تعدادی از نیروهای خودی دچار سرمازدگی شدند که به بیمارستان انتقال یافتند.[۴] در شمال اسلام‌آباد نیز افراد مسلح غیرقانونی در منطقه گهواره به نیروهای خودی حمله کردند که براثر آن 2 نفر از افراد خودی زخمی شدند و 4 قبضه اسلحه نیز به دست مهاجمان افتاد.[۵] در شمال دهگلان در شرق سنندج نیز عناصر مسلح غیرقانونی به روستای حسین‌آباد حمله کردند، این افراد قصد داشتند برخی روستاییان هوادار جمهوری اسلامی را دستگیر کنند که با مقاومت اهالی روستا متواری شدند.[۶] در دو حادثه جداگانه، 3 سرباز در حوالی روستای داشکند در محور سقز - بوکان و روستای ناچیت در محور بوکان - میاندوآب، به مین برخورد کردند که هر سه زخمی شدند.[۷]

گزارش - 72

سازمان چریک‌های فدایی خلق (شاخه اقلیت) در جزوه‌ای که اخیراً در داخل تشکیلات خود انتشار داده، موضوع براندازی نظام جمهوری اسلامی را مطرح و برنامه‌های آتی این سازمان در مرحله پس از براندازی نظام را اعلام کرده است. در مرحله اول این خط مشی، تشکیل کمیته‌های مخفی اعتصاب و مقاومت در ابعاد سیاسی و نظامی، تشکیل کانون‌های پارتیزانی و تسخیر منطقه قدرت در مناطق مورد نظر، مورد توجه قرار گرفته است و در مرحله بعدی برای هدایت کشور و دردست‏گرفتن قدرت به برقراری دمکراسی توده‌ای، ملی‌کردن سرمایه‌های بزرگ و بانک‌ها و تجارت خارجی، واگذاری زمین به دهقانان و... اشاره شده است. یک منبع رسمی اطلاعاتی با اشاره به ناتوانی مفرط سازمان چریک‌های فدایی خلق در همه ابعاد و همچنین بروز چندین انشعاب در این سازمان، این‏گونه طرح‌های گردانندگان سازمان مذکور را رویایی و به‌منزله راهی برای گریز از رخوت و دادن انگیزه به هوادارانشان توصیف کرد.[۸]

گزارش - 73

امروز نخست‌وزیر با جمعی از روحانیون، مسئولان ادارات و نهادها و تعدادی از خانواده‌های شهدای کرج دیدار کرد. قدردانی از مردم و روحانیت شهرستان کرج به‏دلیل اهتمام به اقدامات ایثارگرانه، اشاره به گذر از مرحله رکود اقتصادی و ورود به مرحله رونق اقتصادی، بهبود اوضاع ارزی و بازپرداخت همه دیون ارزی گذشته، تأمین استقلال اقتصادی کشور، اشاره به اقدام برخی کشورها در کاهش قیمت نفت با هدف ضربه‏زدن به اقتصاد ایران و... ازجمله محورهای سخنان نخست‌وزیر در این دیدار بود. به نوشته روزنامه کیهان، در این دیدار ابتدا فرماندار کرج درخصوص وضعیت این شهرستان و پیشرفت کار بازسازی شهر جنگ‌زده شوش - که مردم کرج مسئولیت آن را به عهده گرفته‌اند - گزارش داد. سپس مهندس موسوی ضمن تقدیر از مردم، روحانیون و مسئولان این شهرستان که بازسازی شوش را به‌سرعت ادامه می‌دهند، گفت: وحدت و انسجامی که بین روحانیت و مردم و مسئولان کرج وجود دارد، این شهر ایثارگر را در رأس حرکت بازسازی قرار داده است. موسوی در ادامه سخنانش ضمن اشاره به توطئه‌های ابرقدرت‌ها علیه انقلاب اسلامی ایران و اقدامات تفرقه‌افکنانه آنان به تشریح وضعیت اقتصادی کشور پرداخت و گفت: ما در مرحله‌ای هستیم که رکود اقتصادی را پشت سر گذارده و وارد دوران رونق اقتصادی شده‌ایم و ازنظر ذخایر ارزی نیز در سطح بهتری از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی قرار داریم. از طرف دیگر، درحالی‏که 16 یا 17 میلیارد دلار بدهی از رژیم سابق برای ما باقی مانده بود، درحال‏حاضر بجز مقدار کمی که مربوط به قراردادها و پروژه‌های نیمه‌تمام است، همه را پرداخت کرده‌ایم و از این نظر نسبت به کشورهای جهان در بهترین موضع قرار داریم. بدین‏ترتیب نظام ما ازنظر اقتصادی استقلال کامل دارد. بدین مفهوم که به هیچ‏کس مقروض نیستیم و ذخایر ارزی ما نیز خوب است. اما این موقعیت نباید ما را از توطئه‌های اقتصادی دیگر غافل کند. موسوی آن‌گاه به اجلاس اخیر اوپک و حرکت‌هایی که در این نشست برای پایین‏آوردن قیمت‌ها انجام شد، اشاره کرد و گفت: پس از پایان اجلاس اوپک برخی کشورها به‏طور یک‌جانبه اقدام به کاهش بهای نفت کردند و به این ترتیب چراغ سبز را به بقیه کشورها برای کاهش نرخ نفت نشان دادند. طبیعی است که چنین ترفندهایی باتوجه‏به اینکه در مدت طولانی بازار جهانی نفت توسط همین کشورها اشباع شده است، صرفاً برای ضربه‏زدن به موقعیت اقتصادی کشور ما و به‏نوعی تکمیل محاصره اقتصادی ایران و از پای درآوردن انقلاب اسلامی صورت می‌گیرد، اما ملت ما باتوجه‏به توطئه‌های گوناگونی که پس از پیروزی انقلاب با آنها مواجه بوده است با صبر و تحمل خود به‏راحتی خواهد توانست این توطئه را هم به سرنوشت سایر توطئه‌ها دچار سازد.[۹]

گزارش - 74

احمد عزیزی قائم‌مقام وزارت امور خارجه که در سوریه به سر می‌برد، امروز در دمشق با حافظ اسد رئیس‌جمهور سوریه، ملاقات کرد و نامه رئیس‌جمهور را به وی تسلیم کرد. در این ملاقات که با حضور سفیر جمهوری اسلامی ایران در دمشق انجام شد، درخصوص روابط دوجانبه و اوضاع جاری منطقه نیز بحث و تبادل‏نظر به عمل آمد.[۱۰]

گزارش - 75

کیم زه سوک معاون سیاسی وزارت امور خارجه جمهوری دمکراتیک خلق کره (کره شمالی)، که در تهران به سر می‌برد، امروز با آقای کاظم‌پور اردبیلی معاون اقتصادی وزارت امور خارجه دیدار و گفت‌وگو کرد. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی، در این دیدار درباره مناسبات اقتصادی و بازرگانی دو کشور، همچنین مسائل مختلف بین‌المللی بحث و تبادل‏نظر شد. آقای کیم زه سوک با اشاره به دستاوردها و پیروزی‌های چشمگیر جمهوری اسلامی گفت: ما خوشحالیم که از نزدیک پیروزی‌ها و موفقیت‌های ارزنده جمهوری اسلامی ایران تحت رهبری امام خمینی را مشاهده می‌کنیم و می‌بینیم که مردم ایران چه در جبهه‌های جنگ و چه در سازندگی ایران جدید به پیروزی‌های بزرگی دست یافته‌اند. وی همچنین بر همکاری بین کشورهای جهان سوم در ابعاد مختلف اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و فنی تأکید کرد و گفت: اجلاس آتی غیرمتعهدها باید درجهت این اهداف باشد. آقای کاظم‌پور اردبیلی نیز ضمن حمایت از کاندیداتوری جمهوری خلق کره برای میزبانی هشتمین اجلاس غیرمتعهد‌ها اظهار کرد: ما در زمینه‌های مختلف به‏خصوص اقتصادی، بازرگانی و سیاسی می‌توانیم با کشورهای مستقلی نظیر کره شمالی همکاری خوبی داشته باشیم.[۱۱]

گزارش - 76

عدنان خیرالله وزیر دفاع عراق، در گفت‌وگویی با مجله الحوادث درباره مسائل مختلف جنگ سخن گفت. خودداری وی از پاسخ به پرسشی درباره علل شکست ارتش عراق در عملیات بیت‌المقدس (آزادسازی خرمشهر) و تکرار ادعاهای گذشتة عراق درباره استان خوزستان به‌عنوان یک سرزمین عربی ازجمله مطالب قابل‏توجه در این مصاحبه است. گزارش امروز خبرگزاری جمهوری اسلامی از این مصاحبه بدین شرح است: «مجله الحوادث (چاپ لندن) در آخرین شماره خود مصاحبه‌ای با عدنان خیرالله وزیر دفاع رژیم بعثی - صهیونیستی عراق را منتشر کرده است. در ابتدا، وزیر دفاع رژیم صدام از پاسخ به نخستین سؤال مجله الحوادث درمورد چگونگی فتح خرمشهر به‏دست نیروهای اسلام و شکست نیروهای بعثی در این شهر از جواب صریح طفره رفته و اظهار می‌دارد که زود است الآن درباره سقوط خرمشهر سخن بگوییم. وی درمورد هزینه سنگین جنگ برای رژیم عراق و جست‏وجوی بغداد برای یافتن کمک‌های جدید مالی، ضمن طبیعی‏خواندن مشکلات اقتصادی رژیم متبوعش گفت: با طولانی‏شدن جنگ و مشکلات اقتصادی ما حق داریم به جست‏وجوی منابع دیگر مالی بپردازیم و راه‌های دیگر برای صدور نفتمان پیدا کنیم و منطقی نیست که اقتصاد و امنیت ملی و آینده خودمان را تحت اراده دیگران قرار دهیم. وزیر دفاع عراق درزمینه فرسایشی‏شدن جنگ تحمیلی می‌افزاید این جنگ یک جنگ فرسایشی تمام‏عیار نیست و به عقیده ما رژیم ایران و هم‌پیمانان او مأموریت سرگرم‏کردن عراق را به عهده دارند تا سرانجام صفحه دوم کمپ‌ دیوید را به پایان برسانند تا آنجا که سرنگونی رژیم عراق را در سرلوحه اهداف خود قرار داده‌اند. وی می‌افزاید هدف دیگر جنگ جلوگیری از ایفای نقش فعال بعث عراق در صحنه کنونی جهان عرب است و هرآنچه که هم‏اکنون علیه ما جریان دارد به‏خاطر پیشگیری از تشکیل کنفرانس بغداد دیگری است، زیرا که ما همه معاملات استعماری را در کنفرانس بغداد بر هم زدیم و اوضاع اعراب را ازجانب شکست و تفرقه در صفوف به پایداری و مقاومت حقیقی مبدل ساختیم. عدنان خیرالله اضافه می‌کند از زمانی‏که رژیم ایران از سرنگونی رژیم عراق عاجز ماند سعی در سرگرم‏نمودن عراق را دارد تا آنکه عراق نتواند در خنثی‌سازی به رسمیت شناخته‏شدن اسرائیل و تأمین حوزه‌های امن برای این رژیم، موفق باشد. وزیر دفاع رژیم عراق در پاسخ به این سؤال که با شکست نیروهای عراقی در خاک ایران و رانده‏شدن آنان از خوزستان آیا هنوز خوزستان را سرزمین عربی می‌دانید، گفت: بله، عربستان (خوزستان) یک سرزمین عربی است و همچنان ازلحاظ زمین و سکنه عربی خواهد ماند و ما از مردم عربستان می‌خواهیم که خصوصیات عربی خود را حفظ نمایند. وی در ادامه مطالب خود یکی از اهداف رژیم بعثی عراق در تجاوز به جمهوری اسلامی ایران را آشکار ساخته و می‌افزاید، اگر اعراب در این جنگ موضع عراق را پیش می‌گرفتند، اکنون در عربستان عربی (خوزستان) پرچم عربی برافراشته بودند نه پرچم ایرانی.» به‏رغم این‏گونه ادعاها وی در پایان مصاحبه گفت: «من مخلصانه از مقامات مسئول ایرانی می‌خواهم که منافع ملتشان را در نظر داشته باشند، زیرا با ادامه این جنگ نمی‌توانند چیز جدیدی را به دست آورند، ایرانی‌ها اگر سرزمین‌هایشان را می‌خواستند که اکنون دراختیارشان است و ملیتشان نیز محفوظ است و ما تقبل کردیم که شورایی تشکیل شود و متجاوز را تعیین نماید تا متجاوز خسارات را پرداخت نماید. باید بدانند که نمی‌توانند شرطی را بر ما تحمیل کنند حتی اگر این جنگ بیست سال طول بکشد که ما قادریم تا چهل سال هم به جنگ ادامه دهیم.»[۱۲] برخلاف شعارهای تبلیغاتی صلح‌طلبانه دولت عراق، فرمانده ارتش چهارم این کشور ادعاهای ارضی تازه‌ای را درباره مرزهای مشترک دو کشور ایران و عراق مطرح کرد. وی در ادامة این مصاحبه گفت: مرز ایران و عراق را استعمار به نفع ایران تعیین کرده و بلندی‌ها را به ایران داده است، الآن که ما این بلندی‌ها را در دست داریم آن را نگاه می‌داریم و مرز جدید را خودمان خواهیم کشید.[۱۳]

گزارش - 77

نمایندگی دائمی جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل امروز در نامه‌ای به دبیرکل این سازمان با اشاره به سخنان امروز فرمانده ارتش چهارم عراق، سیاست‌های دوگانه دولت عراق را یادآوری و به این گفته‌ها اعتراض کرد.*[۱۴] متن نامه مورخ 24 فوریه 1982 (5 اسفند 1361) نمایندگی دائمی جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل خطاب به دبیرکل بدین شرح است: بنا به اطلاع دولت متبوعم، احتراماً توجه شما را به گزارش هفته‌نامه لبنانی الحوادث که در جدیدترین شمارة اخیر خود، مورخ 18 فوریه 1983، تحت عنوان "الحوادث در جبهه عراق" منتشر شده، جلب می‌نمایم این هفته‌نامه به نقل از فرمانده سپاه چهارم ارتش عراق می‌نویسد: «ما خطوط مرزی را مجدداً ترسیم خواهیم کرد و ارتفاعات و کوه‌ها را بازپس نخواهیم داد.» در این گزارش فرمانده سپاه چهارم عراق مواردی را به شرح ذیل خاطرنشان ساخته است: «استعمارگران که خطوط مرزی را میان عراق و ایران ترسیم می‌کردند جانب ایران را گرفتند ... به‏صورتی‏که کلیه ارتفاعات و کوه‌ها را در مرز ایران قرار دادند و دشت‌ها و زمین‌های کم ارتفاع را به عراقی‌ها واگذار کردند به‏خاطر اینکه عراق ازنظر استراتژیکی تحت لطف و مرحمت ایران باقی بماند.» وی افزود: «همان‏طور می‌توانید ملاحظه کنید این کوهستان‌ها و نقاط مرتفع اکنون در دست ماست و همچنان در دست ما باقی خواهند ماند و پس نخواهیم داد ... وقتی مرزهای جدید ترسیم خواهد شد که ما آن را ترسیم نماییم نه استعمارگران. به‏عبارت‏دیگر، کوهستان‌ها در دست ما باقی خواهد ماند.» (ترجمه غیررسمی از عربی) دولت جمهوری اسلامی ایران لازم می‌‌داند توجه جامعه بین‌المللی را یک‏ بار دیگر به حقایق ذیل جلب کند: 1. این نخستین‏بار نیست که مقامات عالی‌رتبه عراقی به جاه‌طلبی‌های ارضی خود اقرار می‌کنند. رژیم حاکم بر عراق نیز نسبت به ایران این ادعاها را دارد. 2. بلندی‌های غرب جزء سرزمین‌های ایران می‌باشند که عراق الحاق آن به خود را در ذهن می‌پروراند. 3. این اظهارات شکی درمورد اهداف واقعی جنگ تجاوزگرانه عراق علیه ایران، یعنی نابودی انقلاب اسلامی و الحاق سرزمین‌های ایران باقی نخواهد گذاشت. 4. عراق مبارزه تبلیغاتی گسترده‌ای را طی سه سال گذشته، به عمل آورده و استادانه جامعه بین‌المللی را علی‌رغم حقایقی که در جبهه‌های جنگ رخ داده، فریب داده است. دلیل واضح‌تر از پوچی سخنان صدام حسین این است که وی سال گذشته رسماً اعلام کرده بود که نیروهایش از مرزهای بین‌المللی جهت دستیابی به صلح کاملاً عقب‌نشینی کرده‌اند، درحالی‏که فرمانده سپاه چهارم ارتش عراق در هفته گذشته این حقیقت را فاش ساخت که عراق قصد دارد سرزمین‌هایی را که اشغال کرده، حفظ کند. همچنین صدام حسین اعلام کرده بود که به مفاد قرارداد 1975 درمورد خطوط مرزی ایران و عراق احترام خواهد گذاشت، درحالی‏که ژنرال‌های وی از ترسیم مجدد و یک‏طرفه خطوط مرزی توسط عراق سخن می‌رانند. 5. حقیقت اینکه رهبران رژیم صهیونیستی و عراق به استدلال‌های مشابهی جهت توجیه سیاست‌های توسعه‌طلبانه خود تمسک می‌جویند و برای مردم مسلمان ایران تعجب‌آور نیست، به‏خاطر اینکه آنها این رهبران را می‌شناسند که پرچم امپریالیستی همانندی برافراشته‌اند. 6. برای اینکه جامعه بین‌المللی موضع جمهوری اسلامی ایران را درباره جنگ تجاوزگرانه عراق علیه ایران درک نمایند می‌بایست دقیقاً به‏دنبال واقعیات موجود در جبهه‌های نبرد باشند و تحت‏تأثیر تبلیغات واهی عراق قرار نگیرند.[۱۵]

گزارش - 78

به گزارش خبرگزاری عراق، صدام حسین امروز پیامی از شیخ بن سلمان آل خلیفه امیر بحرین، دریافت کرد. گفته می‌شود این پیام درباره نتایج جلسه اخیر وزیران امور خارجه کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس بوده است. خبرگزاری عراق افزود: این پیام را وزیر مسکن بحرین در جریان یک ملاقات و گفت‌وگو با طارق عزیز تسلیم وی کرده است.[۱۶]

گزارش - 79

درخواست عراق از یک کشور همسایه برای دراختیارگرفتن فرودگاه‌های آن کشور و به‌کارگیری متخصصان نظامی مصر در ارتش عراق ازجمله موضوعاتی است که هفته‌نامه الموقف العربی (چاپ قبرس) به آن پرداخته است. از سوی دیگر، دبیرکل اتحادیه عرب نیز خواستار حمایت کشورهای عربی از عراق شد. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی، هفته‌نامه الموقف‌ العربی (چاپ قبرس) در شماره اخیر خود نوشت: عراق در تقاضایی از یکی از کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس خواسته است که فرودگاه‌های خود را دراختیار هواپیماهای عراقی بگذارد.* این نشریه به نقل از منابع مطلع کشورهای عرب خلیج‌فارس افزوده است: تقاضای عراق که با اصرار همراه بوده درپی حمله گسترده اخیر نیروهای ایرانی مطرح شده است، اما این کشور درخواست رژیم عراق را به‏بهانه اینکه نمی‌خواهد به‌عنوان طرف دیگری در جنگ کنونی ایران و عراق درآید، رد کرده است. همچنین این مجله در گزارش دیگری از تقاضای رژیم بغداد از یک کشور بزرگ نفتی برای دریافت یک وام بزرگ چند میلیارد دلاری خبر داد.[۱۷] به‌ نوشته‌ الموقف العربی، منابع مصری فاش ساختند درحال‌حاضر تعداد زیادی کارشناس مصری متخصص در امر به‌کارگیری موشک‌های زمین‏به‏هوا ازنوع سام فعالانه در جبهه‌های جنگ تحمیلی عراق علیه ایران حضور دارند.[۱۸] در همین حال، دبیرکل اتحادیه عرب خواستار حمایت کشورهای عربی از عراق شد، به گفته رادیو صوت‌الجماهیر، آقای شاذلی قلیبی دبیرکل اتحادیه عرب، از تمامی اعراب خواست تا در رویارویی با تجاوز تقریباً سی‏ماهه حکومت ایران، در کنار عراق قرار گیرند. قلیبی امروز در مراسم افتتاح سی‏وچهارمین دوره شورای اقتصادی و اجتماعی عربی در تونس تأکید کرده بزرگ‌ترین خطرهایی که میهن عرب در معرض آن قرار گرفته ادامه جنگ عراق و ایران است که قدرت‌های عراق را نابود می‌سازد.[۱۹]

گزارش - 80

درپی اظهارات وزیر خارجه الجزایر درباره تعدیل شرایط ایران برای پایان جنگ، سخنگوی وزارت خارجه الجزایر به سؤالات خبرنگاران دراین‌باره پاسخ داد. خبرنگار خبرگزاری جمهوری اسلامی از وی سؤال کرد: «وزیر خارجه الجزایر اخیراً در یک مصاحبه مطبوعاتی اعلام داشته درنتیجه کوشش‌های میانجیگری الجزایر در جریان جنگ عراق و ایران برخی نقطه‌نظرات دو کشور نزدیک شده، این نقطه‌نظرات چیست؟» سخنگوی وزارت خارجه الجزایر گفت: چون می‌خواهیم میانجیگری به‏صورت سری ادامه یابد ترجیح می‌دهیم این نقطه‌نظرات را نگوییم. وی در پاسخ سؤال دیگری درمورد اظهارات وزیر خارجه الجزایر مبنی‏بر چشم‌پوشی ایران از شرط سقوط رژیم صدام درنتیجه میانجیگری الجزایر و نیز اعلام نخست‌وزیر ایران مبنی‌بر منصرف‌نشدن جمهوری اسلامی ایران از این شرط، گفت: امروز در روزنامه خواندم ولایتی وزیر خارجه ایران در بلگراد طی یک مصاحبه مطبوعاتی اعلام کرده است سرنگونی رژیم صدام از شرایط ایران برای پایان‏دادن به جنگ نیست.[۲۰]

گزارش - 81

نشریه ایندین اکسپرس (چاپ دهلی‏نو) از تلاش‌های سیاسی دولت عراق برای برگزاری هشتمین اجلاس سران غیرمتعهد‌ها در بغداد خبر داد. این نشریه نوشت: درپی دیدار اخیر عصمت کتانی معاون وزیر خارجه عراق با ایندیرا گاندی و نیز دیدار وی با وزیر امور خارجه هند، نشانه‌های موجود حاکی است عراق که شانس برگزاری هفتمین اجلاس سران را از دست داده* برای میزبانی هشتمین کنفرانس غیرمتعهد‌ها تلاش‌های گسترده‌ای را آغاز کرده است تا موافقت اعضای جنبش عدم‏تعهد را دراین‏زمینه به دست آورد. ایندین اکسپرس افزود: کتانی در دیدار با گاندی پیام شفاهی صدام را که مربوط به مسائل جنگ ایران و عراق بود، به اطلاع وی رساند. بر پایه شواهد موجود، درخواست میزبانی عراق برای هشتمین اجلاس احتمالاً با واکنش شدید سران کشورهای غیرمتعهد‌ روبه‌رو خواهد شد. به‏طور معمول، در اجلاس سران در دهلی‏نو محل اجلاس بعدی تعیین خواهد شد.[۲۱]

گزارش - 82

امروز در پایان دیدار نیکلای نیخانف نخست‌وزیر شوروی از یونان بیانیه مشترکی انتشار یافت. در این بیانیه ضمن ابراز نگرانی از اوضاع خطرناک خاورمیانه و تأکید بر خروج کامل نیروهای اشغالگر صهیونیستی از سرزمین‌های عربی، از ایران و عراق دعوت شده است تا هرچه زودتر به جنگ میان خود پایان دهند.[۲۲]

گزارش - 83

روابط ایران و شوروی، که به‌ویژه پس از دستگیری سران حزب توده رو به وخامت گذاشته است، موضوعی است که در رسانه‌های خارجی بسیار مورد توجه قرار گرفته است. روزنامه امریکایی کریستین ساینس مانیتور در مقاله‌ای با عنوان "تیرگی روابط ایران و مسکو" به علت سردی روابط دو کشور پرداخته و می‌نویسد: روابط بین مسکو و ایران اسلامی که شوروی امیدوار بود گسترش یابد، ظاهراً بعد از دستگیری سران حزب کمونیست ایران هرچه بیشتر تیره شده است. یک متخصص خاورمیانه‌ای مسکو در مصاحبه‌ای در تاریخ 22 فوریه (سوم اسفند) ضمن اشاره به اظهارات "ضد شوروی ایران" گفت که ورود نیروهای ایران به عراق پس از بیرون‏راندن نیروهای متجاوز عراق از خاک ایران در جنگ خلیج‌فارس نیز به این ناهمواری روابط افزود. مسکو در پاسخ به دستگیری‌های ماه پیش،** تنها خود را به جنگ لفظی محدود کرد، روزنامه پراودا به‌شدت از دستگیری‌ها انتقاد کرده‌ و تیرگی کامل در روابط آینده دو کشور را نیز مطرح کرد. درمورد جبهه‌های ایران و عراق، دیپلمات‌های خارجی تأیید می‌کنند که مسکو پس از عبور ایران از مرز و ورود به خاک عراق، ارسال لوازم یدکی نظامی به عراق را از سر گرفته است، اما تحویل تجهیزات هنوز محدود است. این درحالی است که اکثر رسانه‌های گروهی شوروی درمورد جنگ از گرایش به‏طرف هریک از دو کشور خودداری می‌کنند. پراودا اخیراً یک گزارش طولانی از مواضع عراق، بدون پرداختن به مواضع ایران، را منتشر کرده است، تحلیل‌گران روسی معتقدند که روابط با ایران به‏احتمال قوی در مسیر فعلی سردی روابط سیاسی ادامه خواهد یافت، درحالی‏که درزمینه اقتصادی خیلی "تاجرمآبانه" خواهد بود. ساینس مانیتور می‌افزاید: یک نشانه دیگر از نامطلوبی روابط، واقعه‌ای است که رخ نداد، روزنامه دولتی ایزوستیا معمولاً سالگرد انقلاب اسلامی را با مقاله‌ای که لحن مثبت دارد یادآوری می‌کند، ولی متخصص خاورمیانه‌ای شوروی گفت: باوجود جو موجود در ایران چگونه ما می‌توانیم چنین مقاله‌ای را امسال نیز به چاپ برسانیم. وی در عوض به مقاله انتقادی پراودا درمورد دستگیری اعضای حزب توده بدون ذکری از سالگرد انقلاب ایران اشاره کرد.[۲۳] روزنامه لیبراسیون نیز ضمن اشاره به تیرگی روابط ایران و شوروی می‌نویسد: «درست است که بازداشت رهبران رده اول حزب توده دگرگونی سیاست جمهوری اسلامی را دربرابر مسکو به نمایش می‌گذارد، اما سیاست اتحاد جماهیر شوروی دربرابر جمهوری اسلامی قبل از این واقعه دستخوش دگرگونی شده بود. اتحاد شوروی ضمن آنکه مناسبات دولتش را با عراق ادامه می‌دهد با سعودی‌ها و اردنی‌ها روابط رو به گسترشی را آغاز کرده است و این موضوع که دبیرکل حزب کمونیست شوروی در نظر دارد در نخستین سفر رسمی خود به خارج از اردوگاه شوروی، از اردن بازدید کند - یعنی از کشوری که از آغاز جنگ خلیج‌فارس حمایت خود را از عراق اذعان کرده است - ظاهراً مقامات رژیم اسلامی ایران را به‌هیچ‏رو خشنود نساخته است و عکس‌العمل [آنها] ... با بازداشت سران حزب توده آغاز شده است.»[۲۴]

گزارش - 84

رادیو بی‌بی‌سی امروز، به‏بهانه سفر آقای ولایتی به یوگسلاوی و دیدار وی با مقامات آن کشور در برنامه‏ای به بررسی آخرین وضعیت جنگ ایران و عراق، مصاحبه دکتر ولایتی در بلگراد و جایگاه سیاسی یوگسلاوی در جنبش عدم‏تعهد و نقش احتمالی این کشور در میانجیگری بین ایران و عراق پرداخت. بی‌بی‌سی در گزارش خود آورده است: «ملک حسین پادشاه اردن، در سفر اخیر خود ایران را علی‌رغم تقاضاهای صلح متهم به ادامه جنگ کرد، رئیس حزب حاکم کمونیست در یوگسلاوی هفته گذشته، جنگ ایران و عراق را نبرد میان اسلام متعصب و ناسیونالیزم عرب توصیف کرد. هر دوی این نظرات امروز با مخالفت شدید آقای علی‌اکبر ولایتی وزیر امور خارجه ایران، که سرگرم دیدار از بلگراد است، روبه‌رو شد. وی در یک مصاحبه مطبوعاتی در بلگراد جنگ ایران و عراق را جنگ میان مهاجم و قربانی تهاجم توصیف کرد که مهاجم عراق و قربانی تهاجم ایران باشد. وی افزود ما خواهان صلح اما صلحی عادلانه‌ایم و این مهم تنها با محو تهاجم و عواقب آن صورت می‌گیرد و در اینجاست که دریافت غرامت برای خرابی‌های جنگ بااهمیت باقی ماند. آقای ولایتی در پاسخ به سؤالات، ادعای مربوط به دریافت کمک تسلیحاتی از اسرائیل را تکذیب کرد و گفت اسرائیل ترجیح می‌دهد به دوستانی چون مصر و عراق کمک کند نه دشمنی چون ایران و به‏هرحال پیروزی در جنگ نه با تکیه بر سلاح بلکه با اعتقاد به خداوند میسر می‌گردد. آقای ولایتی افزود ایران با مهاجم بر سر میز مذاکرات نمی‌نشیند، اما سقوط رژیم بغداد نیز شرط ایران برای خاتمه نبرد نیست، امید آن است که ملت عراق حکومتی را که 15 سال قبل با یک کودتای نظامی بر او مسلط شد سرنگون سازد، اما وظیفه خود نمی‌دانیم که در این مسیر اقدامی کنیم. وزیر خارجه ایران گفت ما مخالف دخالت در امور داخلی کشورها هستیم. وی هر گونه فکر بهبود رابطه با امریکا را - که امپریالیسم خطاب کرد - رد نمود و با هرنوع تلاش اعراب جهت سازش با اسرائیل مخالفت کرد. وزیر خارجه ایران دیشب پس از دو دور مذاکره با وزیر خارجه و ملاقات با آقای استامبولیچ رئیس‌جمهور یوگسلاوی به ایران بازگشت. سفر دوروزه آقای ولایتی به یوگسلاوی در خلال مشاورت‌های فشرده‌ای انجام گرفت که یوگسلاوی به‌عنوان یک کشور مهم نهضت نامتحد [غیرمتعهد] قبل از تشکیل کنفرانس سران این نهضت در 7 مارس در دهلی‏نو به عمل می‌آورد. شک نیست که جنگ ایران و عراق از مسائل عمده مورد بحث این کنفرانس خواهد بود، یوگسلاوی علاوه‌بر ملک حسین با سایر رهبران عرب من‏جمله سرهنگ قذافی در طرابلس و مقامات عالی‌رتبه دولتی در الجزیره و بغداد گفت‌وگو کرده است.»[۲۵]

گزارش - 85

درحالی‏که بحران پنهانی کاهش قیمت نفت همچنان ادامه دارد، آسوشیتدپرس از تلاش عربستان برای تشکیل گروهی از کشورهای صادرکننده نفت عضو سازمان اوپک برای کاهش قیمت نفت خبر داد. به گزارش این خبرگزاری از ریاض: عربستان سعودی دیشب کشورهای عربی صادرکننده نفت را برای تعیین یک راهبرد کاهش بهای نفت سازماندهی و تماس‌هایی را آغاز کرد تا کشورهای تندرو و نیز کشورهای نفت‌خیز از امریکای جنوبی را به این خط بکشاند. همچنین وزرای نفت سعودی و کویت دیشب با وزیر نفت لیبی در ریاض ملاقات کردند. ازطرفی، انتظار می‌رود نیجریه که از کاهش بهای نفت عربستان سعودی به‏میزان 5/5 دلار در هر بشکه به‏شدت خشمگین است،* امروز وزیر نفت کشورش را به‌منظور گفت‌وگو با مقامات عربستان، به ریاض اعزام کند. هدف اولین گفت‌وگوها متوقف‏کردن کاهش جاری بهای نفت در بازار بین‌المللی است. زکی یمانی وزیر نفت عربستان، قبل از ملاقات با وزیر نفت لیبی و پس از پایان مذاکرات وزرای نفت عربستان، کویت، امارات، قطر و عراق اعلام کرد که این گروه درخصوص کاهش قیمت نفت به توافق رسیده‌اند. به گفته منابع آگاه، عربستان سعودی همچنان تلاش می‌کند که 4 دلار کاهش قیمت در هر بشکه نفت به‏طور یکپارچه، اجرا شود و درعین‏حال تهدید کرده است که چنانچه این توافق صورت نگیرد، بهای نفت را به‏میزان بسیار زیادی کاهش خواهد داد.[۲۶] در همین ‌حال، رادیو بی‌بی‌سی از تشکیل یک جلسه غیرعلنی میان وزرای نفت ونزوئلا، مکزیک، الجزایر و کویت در پاریس به‌منظور تبادل‏نظر درخصوص قیمت نفت خبر داد. به گزارش این رادیو: «منابع دیپلماتیک می‌گویند که این مذاکرات کاملاً سری خواهد بود و ممکن است نمایندگانی از کشورهای تولیدکننده نفت در کرانه خلیج‌فارس نیز در آن شرکت جویند. انتظار می‌رود که مذاکرات امروز در پاریس به‌عنوان پیش‌درآمدی بر یک جلسه فوق‌العاده سازمان اوپک باشد که هفته آینده برای مباحثه پیرامون همگام‌سازی کاهش قیمت نفت [باحضور] اعضای اوپک برگزار خواهد شد.»[۲۷]

گزارش - 86

رادیو امریکا در بازتاب سخنان معاون وزیر خارجه ایران درباره تسهیلاتی که برای اسرای عراقی در نظر گرفته شده است، گفت: ایران تصمیم گرفته است تا اسیران معلول عراقی را آزاد ساخته و به خویشان دیگر اسیران عراقی اجازه بدهند تا در ایران از وابستگان خود دیدن کنند. رادیو تهران می‌گوید که در قدم اول یک گروه مرکب از 22 اسیر معلول عراقی آزاد خواهند شد. همچنین ایران اعلام کرده که به 200 هزار تن از وابستگان 50 هزار اسیر عراقی اجازه داده خواهد شد تا با وابستگان خویش ملاقات کنند. همچنین گفته شده است که این اتباع عراقی مجبور نخواهند بود پاسپورت گرفته و مراحل رسمی مسافرت را بگذرانند.[۲۸]

ضمیمه گزارش69: مشروح کمک‌های مردمی شهرستان دورود به جبهه‌های جنگ گزارش خبرنگار کیهان از کمک‌های ارسالی مردم دورود به جبهه‌های جنگ حاکی است: «طی چند روز گذشته توسط سه کامیون و 18 وانت‌بار کمک‌های ایثارگرانه امت حزب‌اللهی و همیشه در صحنه این شهر با حضور حجت‌الاسلام حاج شیخ عبدالحسین محمودی بهبهانی امام‌جمعه دورود، برادر عبدالکریم لر فرمانده سپاه پاسداران، و دیگر مسئولین ادارات دولتی و نهادهای انقلابی دورود به‏همراه یک‏صد تن از نیروهای تازه‌نفس متشکل از برادران بسیجی که دوره نظامی را گذرانده بودند در میان بدرقه مردم با شعارهای "مرگ بر امریکا" و "مرگ بر صدام" راهی جبهه‌های نبرد حق علیه باطل شد. ضمناً یک کامیون دررابطه‏با لوازم موردنیاز جبهه‌ها برای لشکر امام حسین(ع) ازسوی طرح اشغال امور جنگ‌زدگان که به‏وسیله مردم دورود تهیه شده بود به جبهه‌های جنگ تحمیلی ارسال شد. کمک‌های مردم دورود شامل: 15 رأس گوسفند؛ 5500 عدد گونی خالی؛ 42 کارتن خرما؛ یک دستگاه آمبولانس مملو از داروهای ضروری جبهه‌ها؛ 14 دستگاه چراغ خوراک‌پزی؛ 3 عدد کلمن؛ 2 عدد گاز پیک‌نیکی؛ 150 بسته پودر لباس‌شویی؛ تعدادی دستمال کاغذی، خودکار، قرآن و مفاتیح؛ 2600 قوطی کنسرو؛ یک‏صد کیلو قند و شکر و نبات؛ 480 شیشه مربا؛ 2 کامیون نان و آرد؛ 4034 قوطی کنسرو؛ 1250 قوطی مربای چین‌چین؛ 535 بسته پنبه بهداشتی و باند زخم؛ 235 عدد کلاه، شال‌گردن و گرمکن؛ 210 قطعه لباس گرم؛ 200 جفت جوراب؛ 1010 قالب صابون؛ یک‌ هزار کیلو برنج، نخود و لوبیا؛ مقداری آبغوره و روغن نباتی و تعدادی سیگار و کبریت، عینک و کلاه موتوری؛ چراغ‌قوه؛ چراغ‌توری؛ الکل؛ باطری؛ توری چراغ؛ اورکت؛ شلوار و بلوز ارتشی؛ پوتین و چکمه؛ فانسقه؛ کوله‏پشتی؛ کت و شلوار و پیراهن. به گزارش خبرنگار ما بنا به اعلام امام‌جمعه دورود، در مراسم نمازجمعه هفته گذشته، ازسوی روستاییان شامل طرح شهید رجائی مبلغ 60 هزار تومان از محل دریافتی مستمری ماهیانه خود برای کمک به جبهه‌های حق علیه باطل اختصاص یافت.»[۲۹]



پاورقی‌ها

منابع و مآخذ روزشمار 1361/12/05

  1. روزنامه کیهان، 5/12/1361، ص18.
  2. روزنامه کیهان، 5/12/1361، ص8.
  3. سند شماره 125529 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبه‌ای عملیاتی سرپرست ناحیه ژاندارمری خوزستان، شماره 429، 12/12/1361، سند تک‏برگی.
  4. سند شماره 066655 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش وضعیت روزانه، از سماجا3 (مرکز فرماندهی) به نزاجا - معاونت عملیات و اطلاعات (مد عملیات)، شماره 342، 8/12/1361، ص1؛ و- سند شماره 350068 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبه‌ای عملیاتی، از قرارگاه حمزه سیدالشهدا (رکن3) به فرماندهی نزاجا - معاونت عملیات و اطلاعات (مد عملیات)، شماره 193، 5/12/1361، ص2 و- سند شماره 350067 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبه‌ای عملیاتی، از قرارگاه حمزه‌سیدالشهدا (رکن3)، به فرماندهی نزاجا - معاونت عملیات و اطلاعات (مد عملیات)، شماره 194، 6/12/1361، ص2.
  5. سند شماره 66635 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش وضعیت روزانه، از سماجا3 (مرکز فرماندهی) به نزاجا - معاونت عملیات و اطلاعات (مد عملیات)، شماره 341، 7/12/1361، ص2؛ و- سند شماره 89208 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: بولتن ویژه مناطق کردنشین غرب کشور، دفتر اطلاعات و تحقیقات نخست‌وزیری، 14/12/1361، ص2.
  6. سند شماره 346780 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از لشکر28 (رکن2)، به فرماندهی ناحیه 04 (رکن2)، 10/12/1361، سند تک‏برگی.
  7. سند شماره 66635 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص 1 و 3؛ و- سند شماره 89208 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین؛ و- سند شماره 340505 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از ناحیه ژاندارمری کردستان (رکن سوم) به استانداری کردستان، 6/12/1361، سند تک‏برگی.
  8. روزنامه کیهان، 5/12/1361، ص18.
  9. روزنامه کیهان، 7/12/1361، ص18.
  10. روزنامه اطلاعات، 7/12/1361، ص2.
  11. همان، ص12.
  12. همان، ص12.
  13. سند شماره 213687 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: نشریه خبرها و نظرها، دفتر مطالعات و پژوهش‌های وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، شماره 378، 7/12/1361، ص1، به نقل از مجله الحوادث چاپ لندن.
  14. همان.
  15. جنگ ایران و عراق در اسناد سازمان ملل، ترجمه محمدعلی خرمی، جلد دوم، تهران: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، 1387، صص 35 و 36.
  16. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 342، 6/12/1361، ص21، پاریس، خبرگزاری فرانسه، 5/12/1361، به نقل از خبرگزاری عراق.
  17. همان، ص10، تهران، خبرگزاری جمهوری اسلامی، 5/12/1361، به نقل از هفته‌نامه الموقف العربی چاپ قبرس.
  18. روزنامه کیهان، 5/12/1361، ص18.
  19. همان، ص46، رادیو صوت‌الجماهیر، 5/12/1361.
  20. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 343، 7/12/1361، ص2، الجزیره، خبرگزاری جمهوری اسلامی، 6/12/1361.
  21. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 342، 6/12/1361، ص20، دهلی، خبرگزاری جمهوری اسلامی، 5/12/1361، به نقل از نشریه ایندین اکسپرس چاپ دهلی‏نو.
  22. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 343، 7/12/1361، ص2، تهران، خبرگزاری جمهوری اسلامی، 6/12/1361، به نقل از خبرگزاری فرانسه.
  23. همان، ص3، واشنگتن، خبرگزاری جمهوری اسلامی، 6/12/1361، به نقل از روزنامه امریکایی ساینس مانیتور، به نقل از روزنامه پراودا.
  24. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 342، 6/12/1361، صص 35 و 36، رادیو ایران، 5/12/1361.
  25. همان، ص23، رادیو بی‌بی‌سی، 5/12/1361.
  26. سند شماره 213687 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص2، گزارشی از آسوشیتدپرس از ریاض.
  27. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 342، 6/12/1361، ص24، 5/12/1361.
  28. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 341، 5/12/1361، ص17، رادیو امریکا، 4/12/1361، به نقل از رادیو تهران.
  29. روزنامه کیهان، 5/12/1361، ص8.