1362.04.10

روزشمار جنگ سال 1362 1362.04.10
نام‌های دیگر	ده تیر
تاریخ شمسی	1362.04.10
تاریخ میلادی	1 ژوئیه 1983
تاریخ قمری	19 رمضان 1403

1360.04.10

1361.04.10

1363.04.10

1364.04.10

1365.04.10

1366.04.10

1367.04.10

1. امروز جلسهای با حضور فرماندهان و مسئولان قرارگاه خاتم‌الانبيا(ص) و قرارگاه نجف با موضوع بررسی عملیات والفجر۳ در منطقه مهران و چشم‌انداز اجراي عمليات در ساير مناطق محدوده مأموريتي قرارگاه نجف در مناطق مرزی غرب كشور، برگزار شد.* در ابتدای این جلسه که مهم‌ترین بخش آن سخنان رحیم صفوی درباره وضعیت نیروهای خودی و دشمن بود، وی از فرماندهان قرارگاه نجف خواست که درباره بررسی طرح‌های ابلاغ‌شده به آن قرارگاه و تصمیمات اتخاذشده برای عملیات در منطقه مهران توضیح دهند. بر همین اساس، سرهنگ جاودانی ضمن اشاره به سه طرح ابلاغشده به قرارگاه نجف در مناطق دربندیخان، نفت‌شهر و مهران و مخیربودن فرماندهان این قرارگاه برای انتخاب یکی از این سه منطقه برای اجرای عملیات، اظهار کرد که ما منطقه مهران را برای عملیات برگزیدیم، ولی برای تجزیه قوا و فرماندهی دشمن پیشنهاد کردیم یک عملیات پشتیبانی در بیشگان اجرا شود. وی سپس ضمن بیان توضیحات کلی درباره طرح مانور، استعداد‌های مورد نظر برای اجرای این عملیات را ۶ گردان از ارتش و ۲۱ گردان از سپاه اعلام کرد و افزود: عناصر شناسایی تیپ۴ لشکر۲۱ به منطقه آمده و شناسایی‌های خود را شروع کردهاند، ولی باتوجهبه اصل غافلگیری درحال‌حاضر عِده و عُده تیپ به منطقه نیامده است. رحیم صفوی درمورد نیروهای موجود دشمن در منطقه سؤال کرد که سرهنگ خدایاری در پاسخ گفت: هم‎اکنون ۲ تیپ از دشمن در منطقه گسترش دارند، تیپ۴ از لشکر۲ و تیپ۴۲۵ پیاده. صفوی همچنین پرسید دشمن ظرف ۴۸ ساعت چند یگان و از کجا می‌تواند به منطقه درگیری وارد کند؟ وی جواب داد: دشمن این توانایی را دارد که در طول دو روز تیپ۴۱۷ را از مناطق بالادستی و واحدهایی از لشکر۱۲ را از منطقه میمک به منطقه وارد کند. پس از شنیدن این اطلاعات، فرماندهان قرارگاه نجف و به‌ویژه سرهنگ رضاییپور فرمانده ستاد قرارگاه نجف، درباره امکان اجرای عملیات در چند منطقه ازجمله نفتشهر، گیسکه، سرپل ذهاب - قصر شيرين (بیشگان) و میان‎تنگ مطالبي بيان كرد. بعد از گزارش فرماندهان قرارگاه نجف به‎خصوص درباره اطلاعات داده‎شده از دشمن، رحیم صفوی با تشکر از انسجام بهوجودآمده در قرارگاه مشترک نجف و دادن طرح‌های عملیاتی، ضمن بررسی روند کلی جنگ، درباره واقعیت‌های جنگ اعم از توانایی‌های نیروهای خودی و عراقی درزمینه اطلاعات رزمی، روحیه، آموزش، قدرت تحرک دشمن و آسیبپذیری‌های قوای خودی مطالبی را بیان کرد. وی گفت: «ما مسلمان هستیم و می‌دانیم که خداوند پشتیبان ما است و روحیه خودمان را در مقابله با کفار هیچ موقع پایین نمی‌بینیم و همیشه از یک روحیه خدایی برخوردار هستیم، ولی در مقابله با دشمن نباید از واقعیت‌ها پرهیز کنیم و در برآوردهای خودمان او را خوار و ذلیل و حقیر بشماریم. دشمن از یک اطلاعات خوب برخوردار است. یقیناً دشمن می‌داند که ما در کجا می‌خواهیم عملیات بکنیم. صدام در سخنرانی اخیرش اشاره کرد: «ما می‌دانیم شماها در جنوب ناکام ماندید و می‌خواهید به جبهه‌های غرب روی بیاورید. ما می‌دانیم که شماها می‌خواهید عملیات محدود انجام بدهید.» اینها عین سخنرانی صدام است. دشمن را بیاطلاع ندانیم. [درحالحاضر] اطلاعات خوبی نداریم، ما از عمق دشمن در مهران، در گسیکه، در منطقه بیشگان اطلاعی نداریم. نه شناسایی‌های ما در عمق انجام گرفته و نه عکس هوایی خوبی داریم برای اینکه بدانیم آرایش دشمن در عمق چیست و در این عملیات هم هیچ‌کدام به عمق دشمن نمی‌زنیم. به توپخانه‌های سنگین دشمن نمی‌زنیم. حداکثر توپخانه‌های ۱۰۵ [میلی‌متری] دشمن را می‌زنیم و می‌گیریم و ما اطلاعات چندانی از دشمن نداریم و برآوردهایی که می‌کنیم، شاید یک مقدار قدیمی ‌باشد و یقیناً الآن دشمن متوجه تحرکات ما شده است. ... روحیه دشمن پایین نیست. روحیه دشمن خیلی هم خوب است. در چندین عملیات گذشته به ما ضربه زده است و در تمام رسانه‌های گروهی هم گفته «بله، دیگر آن روز گذشت که ایرانیان به ما حمله می‌کردند و از ما اسیر می‌گرفتند.» از عملیات رمضان به بعد ما آن‌چنان پیروزی نداشتیم. بجز پیروزی‌های بزرگ و عملیات‌هایی که در گذشته داشتیم بقیه عملیات‌های ما به‌صورتی بوده که او توانسته ما را سر جای خودمان برگرداند و الآن عراقی‌ها روحیه خوبی دارند، آنطور نیست که بگوییم روحیه دشمن پایین است. نه، عراقی‌ها روحیه خوبی دارند و با ما خوب می‌جنگند. ... آموزش‌های نیروهای عراقی خوب است به اندازه کافی فرصت و زمان برای بازسازی نیروهایش داشته است و تمام دانشکده‌ها و مراکز آموزشی عراق بهشدت فعال است. از افسران پاکستانی گرفته تا افسران فرانسوی دارند به نیروهای عراقی آموزش می‌دهند، پس آموزش آنها پایین نیست. الآن سه ماه است که دارند نیروهای احتیاطشان را آموزش می‌دهند و از یک تحرک خوبی برخوردار هستند. فقط ۱۴۰۰ تریلی و کمرشکن دارد که می‌توانند نیروهای سنگین و زرهی و مهندسیشان را جابه‌جا کنند. دشمن می‌تواند ظرف ۴۸ ساعت از غرب به جنوب و برعکس خودش را انتقال بدهد. اینطور نیست که مثلاً دشمن دیر متوجه شود. در عملیات‌های اخیر هرکجا که ما قدم گذاشتیم و جلو رفتیم، با تمام نیرو و تمرکز نیرو، ما را عقب زد و می‌خواهد که دیگر نگذارد. صدام گفته «ما دیگر به شما اجازه نمی‌دهیم که جلو بیایید.» در عملیات آن طرف سردشت و ارتفاع دوپازا، نیروهای ما حمله کردند و آنجا را گرفتند، ولی دشمن آمد با هلیکوپتر و نیروی پیاده و توپخانه زدوزد تا اینکه ارتفاعات بلفت را از ما پس گرفت. بههرجهت، آنچه برای ما مسلم است این است که اگر ما یک جایی حمله بکنیم، عراق ما را بیکار نمی‌گذارد، او از نیروی احتیاط خیلی خوبی برخوردار است. بیش از ۳ لشکر آزاد دارد، شما بدانید که با این ۳ لشکر آزادش هرکجا که لازم بداند، با آن قدرت تحرکی که دارد می‌تواند برای ما مشکلی بهوجود بیاورد. ... ما باید در برآوردهای خودمان برتری آتش و هوایی و زرهی دشمن را بهحساب بیاوریم. اینها چیزهایی است که ما را اذیت می‌کند و ما آسیبپذیر هستیم. این باید برای ما قابلقبول باشد که آتش سنگین دشمن در مقابل آتش ناچیز ما نیروهای ما را اذیت می‌کند. آسیب می‌بینند و برتری نیروی هوایی‌اش بدین‌صورت است که حداقل اگر بمب‌هایش اثر نکند ازنظر روحیه اثر دارد. ما باید پیشبینی بکنیم که دشمن شهرهای مرزی ما را بمباران می‌کند. باید پیشبینی بکنیم که دزفول را با موشک می‌زند. عملیات‌هایی که ما شروع کردیم این را نشان می‌دهد که یک آدم وحشی و خون‎خواری است. جداً در جنایتپیشگی روی همه جنایت‎کارها را سفید کرده است. لذا باید پیشبینی بکنیم که شهرهای ما را با موشک می‌زند، دزفول را می‌زند، می‌آید همهجا را بمباران می‌کند، ایلام و گیلانغرب و جاهای دیگر را زیر آتش هوایی و بمباران هوایی خودش قرار می‌دهد. ... بزرگترین عیب عملیات مهران محدودبودن آن است، یعنی عملیات مهران یک عملیات محدودی است که ما از ارتفاعات قلاویزان تا نمه‌كلان‌بو را می‌گیریم. یعنی به عمق دشمن نمی‌زنیم و توپخانه سنگین دشمن را از بین نمی‌بریم. وقتی رسیدیم به این دشت عقبه‌های دشمن و حداقل قرارگاه تیپ دشمن را تهدید می‌کنیم. ما به نیروهای سطحی دشمن نمی‌زنیم. دشمن باتجربه شده، دیگر نیروهای خوب خود را در خط نمی‌گذارد. نیروهای بي‌كيفيت جیش‌الشعبی، شهربانی، ژاندارمری، گارد مرزی و... در خط اول می‌گذارد و نیروهای سازمانی و رزمی ‌خودش را عقب نگه مي‌دارد، علاوه‌ بر آنكه ما به نیروهای عمقی دشمن دست نمی‌زنیم. توپخانه دشمن را از کار نمی‌اندازیم. تدارککردن نیرو در ارتفاعات کانیسخت برای ما خیلی مشکل است. ما جادهای نداریم، یعنی تحرک و تدارک روی این ارتفاعات برای ما خیلی کار مشکلی است. دشمن بهخوبی قادر به تدارک، پشتیبانی و تحرک نیروهایش هست. ... شما پیشبینی کنید اگر به یاری خدا این عملیات موفقیتآمیز بود عملیات خودتان را حداقل تا ارتفاع بهطور کامل ادامه دهید. یعنی استفاده از اصل موفقیت را بگذارید برای اینکه بتوانید این ارتفاعات قلاویزان را بهطور کامل بگیرید، چون گرفتن این ارتفاعات برای ما می‌تواند خیلی مؤثر باشد. پیشبینی کنید که نیروهای آنجا را منهدم کنید. البته خاکریززدن در اینجا خیلی مشکل است، ولی ما اگر بتوانیم یک مقداری در امتداد این ارتفاعات و در امتداد ارتفاعات کانیسخت پیش بیاییم و اگر در این ارتفاعات در دامنه‌های پایینتر، از یک آمادگی کامل برخوردار باشیم و همچنین بتوانیم روی ارتفاعات قلاویزان بهطور کامل در تک‌های آینده عملیات انجام بدهیم و بگیریم، خیلی خوب است.» وی همچنین محدودبودن منطقه عملیاتی و دسترسی‎نداشتن به عقبه‌های دشمن را به‌عنوان برخورداری نیروهای عراق از عقبه‌های مناسب و امکان ترابری و پشتیبانی از نیروهای درگیر را از قوت‌های دشمن در این عملیات نام برد. صفوی در ادامه توصیه کرد که برای فریب دشمن جبهه‌های دیگر در منطقه غرب فعال شود و لشکر۸۱ خرم‎آباد را در خطوط پدافندی به تلاش و تحرک بیشتر وادار کنند و در برخی جبهه‌ها ازجمله تنگه بیجار و گیلان‎غرب تک‌های ایذایی اجرا شود. وی سپس به اهمیت ویژه منطقه بیشگان و اجرای عملیات در ین منطقه اشاره کرد و حساسیت‌ها و واکنش‌های احتمالی ارتش عراق درخصوص اجرای این عملیات را یادآوری شد و گفت: بهنظر من حساسترین و خطرناکترین جبهه، بیشگان است. این منطقه محوری است که به خانقین و سپس به بغداد منتهی می‌شود و درواقع محور اصلی قصر شیرین، خسروی، خانقین و بغداد می‏باشد، لذا درصورت اجرای عملیات، دشمن شما را در آنجا راحت نخواهد گذاشت. عملیات آنجا هرچند محدود است، ولی شما پیشبینی کنید که دشمن با حجم و تراکم زیاد برای مقابله با شما بیاید و شاید بخواهد جاده قصر شیرین را قطع کند و این شهر را پس بگیرد. بنابراین، باید نیروی در نظر گرفتهشده برای عملیات در این منطقه، کفاف تهدیدات بعدی عراق را بدهد.

________________________________________

2. امروز فرماندهان قرارگاه نجف و فرماندهان یگان‌های عملکننده در قرارگاه تاکتیکی لشکر۵ نصر با تشکیل جلسه، به بررسی مانور عملیات، آمادگی یگان‌های شرکت‌کننده در عملیات مهران (والفجر۳) و شناسایی‌های انجام‌شده یگان‌ها پرداختند.** در ابتدای جلسه عزیز جعفری فرمانده قرارگاه، با اظهار خرسندی از آمدن نیروهای جدید به یگان‌ها، از فرماندهان حاضر خواست تا در امور مربوط به آمادهسازی یگان‌ها شتاب کنند. وی اضافه کرد: در این منطقه، دشمن در محور شمالی به ما جناح داده و اگر در این عملیات موفق شویم می‌توانیم اسیر زیادی از نظامیان عراقی بگیریم. جعفری همچنین یادآوری کرد بعد از آنکه عملیات در جنوب بهنوعی قفل شد، صدام اعلام کرد که ایران قصد دارد در غرب عملیات اجرا کند و لذا ما باید در رعایت حفاظت سعی کنیم نظر دشمن به این منطقه معطوف نشود، البته ما در این منطقه با اجرای عملیات در چند محور سعی خواهیم کرد تمرکز آتش و تمرکز فرماندهی دشمن را تجزیه کنیم و این عملیات هرچند گسترده نیست، ولی سعی خواهیم کرد انشاءالله حداکثر استفاده را بکنیم. وی از فرماندهان یگان‌ها خواست به فرماندهان گردان‌ها تأکید کنند طوری برنامهریزی و عمل کنند که بتوانند اسرای زیادی از عراقی‌ها بگیرند. به‎دلیل اهمیتی که پیروزی و گرفتن اسیر در ارتش عراق دارد و بازتابی که در مجامع بینالمللی خواهد داشت مجدد تأکید کرد که باتوجهبه سکوت جبهه‌های جنوب، ما از هر نظر به پیروزی در این عملیات نیاز داریم، زیرا دنیا روی این پیروزی ما حساب می‌کند. پس از سخنان فرمانده قرارگاه نجف، مرتضی قربانی فرمانده لشکر۵ نصر، درباره شناسایی‏های انجام‌شده این یگان در شمال منطقه عملیات گزارش داد و گفت اغلب شناسایی‌های ما موفق بوده و در پاسگاه غلامی ‌(منتهیالیه خط حد لشکر۵ نصر) تا بیست متری دشمن را هم شناسایی کردهایم. در برخی مناطق مثل ارتفاع نمهکلانبو تا محل استقرار خمپاره‌های دشمن هم شناسایی شده و در همه محورهای یگان خودمان چند معبر را مشخص کردهایم. وی همچنین اعلام کرد که برای لشکر، ۳ محور تعیین کرده‌ایم و گردان‌های مأمور به اجرا در این محورها هم مشخص شدهاند. وی درباره استعداد لشکر اظهار کرد: ما درحال‏حاضر ۷ گردان نیرو داریم، ولی ازنظر تربیت افراد کادر و آموزش عمومی‌ نیرو، به زمان نیاز داریم. دراین‎حال، عزیز جعفری به وی یادآوری کرد که عملیات تا سه هفته دیگر شروع خواهد شد و شما باید تا آن موقع همه عقب‌ماندگی‌ها را جبران و آموزش نیروها را تمام کنید. وی با این پیشزمینه که توپخانه‌های دشمن در شب عملیات دردسرساز خواهند شد، پیشنهاد کرد که هر یگان یک گروهان از افراد داوطلب تشکیل بدهد که شب عملیات فارغ از عملیات کلی یگان، به عمق دشمن نفوذ کنند و توپخانه‌ها و خمپارهاندازهای دشمن را که در عقبه‌ها مستقر شدهاند، منهدم کنند و در پشت آن نیرو مستقر کنیم. گروه‌های اطلاعاتی لشکر تاکنون چند مرحله به شناسایی رفتهاند، ولی اطلاعات قابل‌توجهی از حضور دشمن به دست نیاوردهاند. قربانی در جواب گفت: در طرح اولیه مانور، ما درحالحاضر ۴ گردان و یک گروهان نیرو داریم که آموزشدیده و آمادهاند و ۳ گردان برای عملیات در نظر گرفته‌ایم، ولی همچنان روی طرح مانور کار می‌کنیم. پس از گزارش فرماندهان، عزیز جعفری توضیح داد که طرح مانور اصلی برای اجرای عملیات در این منطقه، تصرف کامل ارتفاعات شمالی منطقه، زرباطیه، ورمهزیار و ارتفاعات قلاویزان است، ولی بهعلت کمبود نیرو به‌ویژه نیروهای ارتش مجبور شدیم طرح را کمی تعدیل کنیم و از بخشی از ارتفاعات شمال زرباطیه، ورمهزیار و قلاویزان چشم بپوشیم. حسین اردستانی راوی قرارگاه نجف، در پایان جلسات امروز هدف از اجرای عملیات را بدین‌صورت جمعبندی کرد: در جلسات امروز با فرماندهان موضوعی که روی آن تکیه ‌شد و از آن به‌عنوان علت اصلی عملیات نام ‌بردند گرفتن اسیر بود. وی همچنین نوشته است: اگر این عملیات اجرا شود چیزی که عاید ما خواهد شد تأمین جاده مهران - دهلران و برقراری مجدد اتصال جنوب و غرب از این منطقه می‌باشد، البته اگر عملیات براساس آنچه پیشبینی شده اجرا شود.

________________________________________

3. در عملیات پاک‌سازی نیروهای سپاه در جنوب‌غربی ارومیه، ۳ تن از افراد گروه‌های مسلح غیرقانونی کشته و ۳ تن دستگیر شدند. همچنین در عملیات عناصر مسلح غیرقانونی در مناطق کردنشین آذربایجان‌غربی، ۱۵ نفر از نیروهای خودی شهید یا زخمی شدند و افراد مهاجمان ۴ کشته داشتند. امروز، نیروهای سپاه در بخش سیلوانا در جنوب و جنوبغربی ارومیه، عملیاتی با هدف پاکسازی این منطقه اجرا کردند که در نتیجه آن روستاهای دربند، دلی و ناری پاکسازی شدند. در این عملیات، ۳ تن از افراد هیز سیمیتکو حزب دمکرات کردستان کشته و ۳ تن دیگر دستگیر شدند. همچنین ۳ قبضه آر.پی.جی۷ همراه با مهمات، ۷ قبضه انواع سلاح انفرادی و مهمات مربوط به آن و مبلغی پول به دست نیروهای خودی افتاد. به‌علاوه، در عملیات گشت و بازرسی بعدی که در روستاها اجرا شد افراد سپاه یکی از چتههای سازمان کومهله را دستگیر کردند. از سوی دیگر، در شمالغربی سلماس، خودروی فرمانده ژاندارمری این شهر که برای بازدید از پایگاه چهارستون درحال تردد بود به یک مین که افراد وابسته به گروههای مسلح غیرقانونی کار گذاشته بودند، برخورد کرد. براثر این انفجار ۴ نفر ازجمله فرمانده ژاندارمری سلماس، یک درجهدار و ۲ سرباز به شهادت رسیدند و ۴ تن دیگر شامل یک درجهدار و ۳ سرباز زخمی شدند. براساس آخرین اطلاعات، حال هر ۴ زخمی وخیم است. در پیرانشهر نیز افراد وابسته به گروههای مسلح غیرقانونی با شلیک گلوله به سر یکی از پیشمرگان مسلمان کرد وی را در مغازه‎اش ترور کردند. علاه‎براین، در شمال صائین‌دژ، افراد حزب دمکرات یا سلاح سنگین پایگاه پارلو متعلق به را هدف قرار دادند که با آتش متقابل نیروهای پاسدار به عقب رانده شدند در نتیجه این تهاجم حزب دمکرات، خسارت فراوانی به ساختمان پایگاه وارد آمد و ۴ تن از افراد آن شهید و ۲ نفر زخمی شدند. ازطرفی، در محور تکاب - صائیندژ، افراد مسلح حزب دمکرات کردستان به گروه تأمین جاده حمله کردند که با اعزام نیروی کمکی ۴ تن از مهاجمان ازجمله یکی از مسئولان نظامی این حزب کشته شد.

________________________________________

4. یک روزنامه چاپ ترکیه گزارش کوتاهی از وضعیت امنیتی منطقه مرزی ایران و ترکیه منتشر کرد که تا حدودی با واقعیت‌های موجود مطابقت دارد. در بخشی از گزارش روزنامه گون آیدین، منطقه مرزی سرو مد نظر بوده و آمده است: «در ناحیه مرزی به جهت کمبود نفرات، پاسداران و مأمورین گمرک فقط روزها قادر به انجام وظیفه هستند و بعدازظهرها از ساعت ۱۶، پست‌های مرزی را تعطیل کرده و به قرارگاه دیگری می‌روند.» این روزنامه در ادامه درج کرده است: «پس از این ساعت تجزیهطلبان، اداره امور را در دست گرفته و به کامیون‌های حامل کالا اجازه ورود نمی‌دهند و به این ترتیب کامیون‌هایی که قصد دارند به ایران کالا حمل کنند می‌بایست روزها از مرز بگذرند.» گون آیدین در قسمت دیگری از خبر خود افزوده است: «در ناحیه مرزی مذکور و منطقه اطراف آن زدوخوردهایی بین تجزیهطلبان و پاسداران انقلاب در جریان بوده که اخیراً شدت گرفته است و در آخرین زدوخوردها ۱۵ نفر از پاسداران توسط تجزیهطلبان کشته شدند.***

________________________________________

5. امروز، اعلام شد که ایران برای حفاظت از تأسیسات بندری خود، از شرکت‌های انگلیسی ۲ فروند یدک‌کش خریداری کرده است. خبرگزاری کویت دراینباره به نقل از شرکت کشتیرانی لویدز اعلام کرد که هر ۲ قایق به وزن ۵/۳ تن بوده و سرعتی معادل ۵/۱۳ کیلوگره دریایی (حدود ۲۵ کیلومتر در ساعت) دارند. این شرکت اضافه کرده است خرید این قایق‌های یدککش نشانه افزایش نگرانی ایران در حفاظت از تأسیسات بندری خود است که تاکنون بارها هدف ارتش عراق قرار گرفته است. براساس این گزارش، ایران در اجرای برنامه افزایش خریدهای خارجی خود، امسال ۲۰ میلیون تن اجناس و محموله از خارج خریداری خواهد کرد و این رقم در مقایسه با سال گذشته که جمع واردات ایران بالغ بر ۱۷ میلیون تن بود، حدود ۳ میلیون تن افزایش دارد.

________________________________________

6. آیت‌الله خامنهای رئیس‌جمهور، امروز در خطبه دوم نماز جمعه درباره بنی‌صدر و عملکرد وی در زمان تصدی ریاستجمهوری و همچنین جنگ و جایگاه آن در سیاست‌های جمهوری اسلامی مطالبی بیان کرد. خطیب جمعه تهران درباره بنی‌صدر و رفتار سیاسی وی که بر مبنای واگرایی با سیاست‌های کلان جمهوری اسلامی و امام خمینی شکل گرفته بود، اظهار کرد: «از اولین روزهایی که انقلاب پیروز شد و نظام جمهوری اسلامی سر کار آمد به انواع و اقسام حیله سعی کردند مردم را ناامید کنند. گاهی می‌گفتند ابرقدرت‌ها حمله خواهند کرد، گاهی می‌گفتند ناوگان امریکا در خلیج‌فارس لنگر انداخته و بهزودی به ایران حمله خواهد کرد، گاهی می‌گفتند که شاه برمی‌گردد یا فلان و بهمان برخواهند گشت، برای اینکه مردم را ناامید کنند، [ما] نتوانستند، مردم آن‎چنان گرم و پرشور در این راه حرکت می‌کردند که این افسون‌ها نمی‌توانست مردم را ناامید کند. بنی‌صدر مصداق واقعی دجال در جامعه ما بود وقتی نوبت به دجال زمان بنی‌صدر رسید ناامیدکردن مردم با آهنگ دیگری و با تدبیر جدیدی شروع شد. مردم را از حرکت انقلاب ناامید کردند، نهادهای انقلابی را زیر فشار گذاشتند و پدیده‌های انقلاب را در چشم مردم خوار و خفیف کردند. حرف‌هایی که می‌زد، نظراتی که اظهار می‌کرد، آیندهای که پیشبینی می‌کرد برای وضع داخلی و خارجی همه ناامیدکننده بود. امام می‌گفتند ما باید انقلاب را صادر کنیم او می‌گفت ما در دنیا منزوی شدهایم.» رئیس‌جمهور سپس به اولویت جنگ در تصمیمگیری سیاسی اشاره کرد و نابودی رژیم بعث عراق را سرآغاز آزادی قدس دانست و دراینباره خاطرنشان کرد: «مسئله جنگ همچنان در صدر مسائل این ملت قرار دارد، برای ما سرکوبکردن متجاوزانی که اعتراف می‌کنند که به صلاح و صرفه دولت‌های غربی می‌جنگند یک فریضه است و این یک جهاد تمامعیار اسلامی است. علاوهبر ملت ایران، ملت عراق هم محتاج پیروزی این جهاد است، علاوه‎بر ملت ایران و ملت عراق، ملت فلسطین هم محتاج ازبینرفتن این سرطان بدخیم خطرناک از رأس جامعه عراقی است. تا اینها هستند مطمئناً مسئله فلسطین به جایی نخواهد رسید. یک حکومت مثل حکومت عراق کافی است که بین نیروهای مسلمان تفرقه بیندازد، حواس‌ها، همت‌ها، فکرها را بهسمت دیگری معطوف کند، لذا مادامی‌که این رژیم غیرمردمی ‌و تحمیلی بر مردم عراق بر سرکار است مسئله قدس و فلسطین هم حل نخواهد شد. ما بهعنوان یک انسان مسلمان نه بهعنوان مسئول در جمهوری اسلامی، من بهعنوان یک انسان مسلمان که از احساسات انسان‏های مسلمانی شبیه خودم در سراسر جهان مطلع هستم اعلام می‌کنم آزادی قدس که یکی از آرزوهای بزرگ امت عظیم اسلامی است یک مقدمه واجب و لازم دارد و آن مقدمه عبارت است از نابودشدن این دستگاه جباری که امروز بر عراق حکومت می‌کند.»

________________________________________

7. کمیسیون برنامهوبودجه مجلس شورای اسلامی درحال مطالعه و بررسی پیشنویس اولین برنامه توسعه پنج‌ساله جمهوری اسلامی ایران که دولت اقدام به تهیه آن کرده است، می‌باشد تا با اعلام دیدگاه‌ها و رایزنی‌های لازم و اعمال این دیدگاه‎ها ازسوی دولت برنامه مذکور به‌صورت یک لایحه برای بررسی نهایی تقدیم مجلس شورای اسلامی شود.**** رادیو کلن به همین بهانه برنامه توسعه پنج‌ساله ایران را بررسی و تحلیل کرد. مهمترین بخش مورد اشاره رادیو کلن در این تحلیل، مسیر توسعه اقتصادی ایران از سرمایهداری صنعتی به توسعه ملی کشاورزی با هدف رونق اقتصادی روستاها برای جلوگیری از مهاجرت روستائیان به شهرها است. بخش‌هایی از تحلیل رادیوی مذکور بدین‌شرح است: «پارلمان ایران درحال بررسی روی اولین برنامه عمرانی پنجساله کشور در دوره بعد از انقلاب سال ۱۹۷۹ است و هرچند ارقام نهایی این برنامه بعد از تصویب آن معلوم خواهد شد، معهذا در این برنامه سرمایه‌گذاری‌های دولتی به میزان دویستوهشتاد میلیارد دلار پیشبینی شده که ۶۰ درصد آن از محل فروش نفت و گاز تأمین خواهد شد اعلام برنامه پنجساله عمرانی ایران نشانه اعتمادبهنفسی تازه در میان تکنوکرات‌های آن کشور یعنی آن عده از مأمورین و مسئولین دولت ایران است که برای فنون و صنایع اولویت و تقدم قائل هستند. واقعیت نیز این است که باتوجهبه بیکار بودن چهارمیلیون نفر از مردم ایران و نرخ تورم دورقمی ‌در آن کشور، شانس موفقیت این جمهوری نوپا بستگی تام به یک برنامه اقتصادی جدی دارد. هدف اصلی برنامه پنجساله فعلی ایجاد کار بهخصوص در مناطق روستایی کشور است، زیرا جمعیت روستاهای ایران در دوره بعد از انقلاب به نحو خطرناک و هشداردهندهای کاهش یافته است. یک نکته مشخص دیگر اینکه درحالیکه شاه تصمیم داشت که با کمک تکنولوژی خارجی بهخصوص آلمان و ژاپن، ایران را تبدیل به یکی از ۵ قدرت صنعتی بزرگ جهان کند دولت فعلی ایران بر آن است که اقتصاد ملی ایران را در درجه اول معطوف و متکی به کشاورزی نماید به همین جهت در برنامه عمرانی پنجساله کشور برای تقویت و توسعه کشاورزی سرمایهگذاری به مبلغ بیست‎وهشت‎میلیارد دلار در نظر گرفته شده است و مضاف بر این مبلغ حداقل بیست‌میلیارد دلار دیگر نیز به برقکشی مناطق روستایی، احداث جاده‌های مواصلاتی، اجرای طرح‌های بهداشتی، ساختمان مدارس روستایی، خانهسازی و گسترش صنایع دستی در روستاها اختصاص داده شده است. طراحان این برنامه امیدوارند که به این ترتیب از یک طرف سیل هجوم کشاورزان و روستائیان به شهر را متوقف کنند و از طرف دیگر طرز زندگی سنتی عشایر را که تعداد آنها به چهارمیلیون نفر تخمین زده می‌شود حفظ نمایند. همچنین در نظر است که جمعیت شهرنشین کشور درحدود ۵۰ درصد از کل جمعیت ایران، ثابت نگاه داشته شود و این نسبتی است که در پنج سال قبل به دست آمده بود. هنگام ارائه طرح برنامه به پارلمان، وزیر مسئول مربوطه محمدتقی بانکی، سایر اهداف مقدم برنامه را مبارزه با بیسوادی و استقرار عدالت اجتماعی معرفی نمود، ولی منتقدین این برنامه در داخل پارلمان ایران دراینمورد تردید دارند که ایران بدون تقویت چشمگیر صنایع بتواند به اندازه کافی برای جمعیتی شغل فراهم کند که رقم آن تا سال ۱۹۸۸ [۱۳۶۷] به بیش از ۴۶ میلیون نفر بالغ خواهد شد. یک مشکل اساسی دیگر دولت ایران نداشتن نیروهای متخصص برای اجرای موارد مختلف برنامه است و هم آقای بانکی و هم وزیر صنایع ایران بهزاد نبوی، آماری درباره تعداد و رشته‌های مختلف کارشناسان را در مجلس ذکر کردند که وجودشان برای تحقق اهداف برنامه لازم است. طبق اظهارات آنها، درحال‎حاضر ایران با کمبود یک‎صدوسی هزار تکنیسین و مهندس روبهرو است و بهطوریکه محمدتقی بانکی اظهار داشت در ایران همچنین به وجود پانزده‏هزار پزشک علاوهبر پزشکان موجود در کشور و بیش از چهلهزار پرستار احتیاج است و رقم آموزگاران مورد احتیاج دویست‏هزار نفر ذکر شده است. کمبود کارگران متخصص در زمان شاه نیز وجود داشت، ولی قسمتی از این نقیصه بهوسیله کارگران متخصص خارجی که در دوره قبل از انقلاب در ایران کار می‌کردند جبران می‌شد، ولی دولت جمهوری اسلامی ایران از استخدام کارگران خارجی پرهیز می‌کند. اما تکنوکرات‌های دولت ایران امیدوارند که بتوانند از این نظر تغییری بهوجود بیاورند. ازآنجاکه اغلب مؤسسات آموزشی ایران تعطیل هستند و عده دانشجویانی که برای تحصیل به کشورهای خارجی می‌روند بسیار قلیل است، به اعتقاد رئیس بانک مرکزی ایران محسن نوربخش، ممکن است کمبود نیروهای متخصص تا سال ۱۹۸۸، ابعاد فاجعهآمیز به خود بگیرد. زمینه دیگر برنامه عمرانی پنجساله ایران واردکردن یا انتقال تکنولوژی به کشور است و تکنوکرات‌های ایران توانستهاند مقامات دولتی را قانع کنند که عادیشدن کامل روابط و مبادلات فنی با همه کشورها، البته به استثنای اسرائیل و جمهوری افریقای جنوبی، امری است ضروری. در اجرای این هدف از مدیریت قبل هیئت‌های ویژه به کشورهای اروپای غربی و امریکا اعزام شدند تا ترتیب انتقال تکنولوژی‌های لازم به ایران داده شود. پیشبینی شده است که واردات ایران از کشورهای غربی که در سال گذشته بالغ‎بر ده‎میلیارد دلار شده بود تا پایان برنامه پنجساله فعلی حداقل سه‎برابر شود.»

________________________________________

8. يك دادگاه امریکایی درخواست استیناف***** ایران برای بررسي مجدد پرونده شکایت ایران از خاندان پهلوی درباره بازگرداندن ۵۶ میلیارد دلار از دارایی‌های ایران را رد کرد و بدين‎ترتيب این شکایت مختومه اعلام شد. بنا به اعلام خبرگزاری یونایتدپرس «یک دادگاه استیناف نیویورک رأی بر مختومهشدن پرونده ۵۶ میلیارد دلاری که توسط ایران علیه شاه (سابق) ایران و خانواده وی تسلیم دادگاه شده بود را تأیید کرد. در این دادخواست که در ماه نوامبر ۱۹۷۹ و بعد از خلع شاه ارائه گردیده ادعا شده است که میلیاردها دلار از خزانه ایران به سرقت رفته است و اینکه این غارت بهوسیله کشتار، شکنجه و یک شبکه بین‌المللی فساد به دست آمده است. یک دادگاه در منهتن نیویورک از رأی نوامبر ۱۹۸۱ [آبانماه ۱۳۶۰] دادگاه عالی ایالت نیویورک مبنیبر مختومه‌شدن این دادخواست به‌علت اینکه پرونده مزبور را نمی‌شود به طرز درستی در امریکا بهویژه در دادگاه فوق بررسی نمود، حمایت کرد.» رادیو اسرائیل هم ضمن اعلام این خبر به سابقه موضوع اشاره کرد و دراینباره گفت: «رأی دادگاه استیناف درحقیقت تأیید و تقویت حکمی ‌بود که دو سال پیش ازجانب دادگاه عادی نیویورک انتشار یافت و در آن درخواست حکومت اسلامی برای دریافت اموال خاندان سلطنتی در نیویورک رو شده بود. معاون نخستوزیر ایران ماه گذشته گفته بود که حکومت تهران موفق شده اموال خاندان سلطنتی را در چند کشور جهان شناسایی کند و برای تصاحب آن اقدام نماید.»

________________________________________

9. در پایان سفر دو روزه معاون وزیر صنایع و فلزات عراق به مسکو و دیدار و گفتوگوی وی با همتایان روسی خود، یک قرارداد فنی و اقتصادی بین دو کشور امضا شد. خبرگزاری فرانسه درباره توافقات انجام‌شده بين دو طرف اعلام کرد: «خبرگزاری تاس روز جمعه اعلام کرد که شوروی و عراق یک پروتکل مبادلات بازرگانی با یکدیگر امضا کردهاند. این پروتکل توسط معاون وزیر بازرگانی خارجی شوروی و معاون وزیر صنایع نفتی عراق طی سیزدهمین اجلاس کمیسیون همکاری‌های اقتصادی، علمی ‌و فنی دو کشور که از هفتم تا نهم تیرماه در مسکو برگزار گردید، امضا شده است. ریاست کمیسیون فوق را رئیس کمیته دولتی روابط اقتصادی شوروی و وزیر صنایع و منابع معدنی عراق به‌عهده داشتهاند. تاس افزود که طی اجلاس یادشده مسائل مربوط به توسعه روابط اقتصادی دو کشور بهویژه درزمینه‌های صنعتی، نفتی، کشاورزی، آبیاری و آموزش حرفهای عراقی‌ها توسط شوروی مورد بررسی قرار گرفته است.» رادیو اسرائیل نیز دراینباره گفت: «همزمان با تیرهشدن مناسبات حکومت اسلامی ایران و دولت اتحاد شوروی یک معاهده دادوستد بازرگانی بین عراق و شوروی به امضا رسید. این معاهده دیشب در پایان سومین اجلاس کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی، علمی‌ و فنی شوروی و عراق به امضا رسید. دو کشور در امور فراورده‌های نفتی، انرژی، کشاورزی و آبیاری همکاری خواهند کرد و هیئت‌های عراقی در شوروی به کارآموزی خواهند پرداخت.» این رادیو همچنین درباره سفر آتی یک هیئت عراقی به ژاپن برای استمهال بدهی عراق به ژاپن اعلام کرد: «یک هفته پس از آنکه هیئت سیاسی - اقتصادی ایران از ژاپن دیدن کرد یک هیئت سیاسی - اقتصادی ژاپن رهسپار عراق می‌شود. هدف این هیئت آن است که به دولت عراق برای استفاده از اعتبار مالی ژاپن به مبلغ یکمیلیارد و پانصدمیلیون دلار مهلت دوساله اعطا کند، بهعلت جنگ ایران و عراق دولت بغداد تاکنون فقط پانصدمیلیون دلار از اعتبار دومیلیارد دلاری ژاپن را پرداخت کرده است.»

________________________________________

10. با اعلام سفر طارق عزیز وزیر امور خارجه عراق و دومین فرد قدرتمند این کشور به مصر، رادیو امریکا این موضوع را مورد توجه قرار داد و در یک مقاله رادیویی کمک‌های تسلیحاتی مصر به عراق و علت نزدیکی و سابقه قطع رابطه دو کشور را بررسی کرد. در بخشی از این مقاله آمده است: «از زمانی‎که مصر در جنگ ایران و عراق به حمایت از بغداد برخاست روابط قاهره و بغداد بهبود چشمگیری یافت. مصر یکی از عرضهکنندگان اصلی و مهم تسلیحات و تجهیزات نظامی به عراق بوده و از تلاش‌های جنگی دولت عراق حمایت سیاسی کرده است. صدها مصری داوطلبانه راهی عراق شدهاند تا به سود عراق در جنگ با ایران شرکت کنند. آخرین نشانه بهبود روابط دو کشور را در دیدار روز یکشنبه طارق عزیز وزیر امور خارجه عراق، از قاهره می‌توان دید. [یک سخنگوی دولتی عراق] هنگام اعلام این سفر، حسنی مبارک رئیس‌جمهور مصر و موضع دولت وی را دررابطهبا جنگ ایران و عراق ستود و گفت: این موضع صداقت و بیریایی مصر را نشان می‌دهد ... روابط دو کشور درپی دیدار انور سادات رهبر مصر، از بیتالمقدس قطع شد. عراق که در این قطع رابطه پیش‎گام شده بود بعدها رهبری ۱۷ کشور عرب را در جریان قطع روابط سیاسی و اقتصادی‎شان با قاهره پس از امضای توافقنامه‌های ۱۹۷۹ کمپ دیوید به‎عهده گرفت. برخی گزارش‌ها حکایت از آن دارد که دیدار طارق عزیز از قاهره ممکن است منجر به ازسرگیری روابط دو کشور شود این گزارش‌ها برای حدس و گمان خود دلایلی نیز دارد، نخست اقدام سوریه در راه کنترل سازمان آزادیبخش فلسطین و به‌دستآوردن موقعیتی محکمتر در منطقه؛ دیرگاهی است که سوریه و عراق اختلافنظر دارند و در جنگ ایران و عراق نیز دمشق جانب رژیم ایران را گرفته است. عامل دیگر می‌تواند فشاری باشد که عراق از تداوم بنبست موجود در جنگ و خودداری رژیم ایران از پذیرش پیشنهادهای صلح حس می‌کند. پیشتر نیز نشانه‌هایی از بهبود روابط مصر و عراق وجود داشته است، بنا به گزارش‌ها، افسران عراقی بهطور محرمانه از مصر دیدن کردهاند تا درباره خرید تجهیزات نظامی به گفتوگو پردازند. مقام‌های رسمی ‌نهچندان بلندپایه عراقی نیز چندینبار به‎گونهای بیسروصدا به مصر رفتهاند. تماس‌های دو کشور زمانی نمایانتر شد که پطرس غالی وزیر مشاور در امور خارجه مصر، از بغداد دیدن کرد و کمال حسن‎علی وزیر امور خارجه مصر، در پاریس با همتای عراقی خود ملاقات کرد.» جوزف سیسکو معاون پیشین وزارت امور خارجه امریکا نیز نزدیکی دو کشور را گام مهمی ‌در خروج مصر از انزوا در میان کشورهای عربی و تحکیم پایه‌های قرارداد کمپ دیوید ارزیابی کرد. رادیو امریکا به نقل از وی گفت: «مصر آشکارا به حمایت از عراق علاقهمند است، زیرا به هیچ روی مایل نیست که ایران، عراق را شکست دهد. بنابراین از نقطهنظر مصر درهمآمیختگی با دیگر کشورهای عربی است چه عراق باشد و چه عربستان سعودی عاملی است که می‌تواند از انزوایش در جهان عرب بکاهد. درزمینه خواستار مصر در جهان عرب دکتر سیسکو اظهار داشت بهنظر او سیاست‌های پرزیدنت مبارک مؤثر واقع شده است، او گام‌های مثبت، اما احتیاطآمیزی به جلو برداشته است و در دیگر بخش‌های جهان عرب نیز این شناخت بهوجود آمده است که مصر هرچه باشد نیرومندترین قدرت عرب در منطقه است. بهنظر من مبارک در کاستن از انزوایش در جهان عرب و در همان حال به‌خطر نینداختن قرارداد صلح مصر و اسرائیل و پرهیز از ایجاد نگرانی در اسرائیل بسیار مؤثر حرکت کرده است.»

________________________________________

• افراد شرکتکننده در جلسه و عناوین سازمانی آنها بدین‌شرح است: محمد باقری (مسئول اطلاعات عملیات قرارگاه خاتم‌الانبياء(ص) سپاه)، سرهنگ جاودانی (فرمانده ارتشي قرارگاه مشترک نجف)، سرهنگ خدایاری (رکن۲ فرماندهی قرارگاه نجف)، سرهنگ رضایی‌پور، غلامعلی رشید (جانشین قرارگاه خاتم‌الانبيا(ص) سپاه و معاون طرح و عملیات ستاد مرکزی سپاه)، سرهنگ سروری (رکن۳ فرماندهی نیروی زمینی ارتش)، امین شریعتی (معاون فرمانده قرارگاه نجف)، رحیم صفوی (مسئول طرح و عملیات قرارگاه خاتم‌الانبياء(ص) سپاه)، عزیز جعفری (فرمانده سپاهی قرارگاه نجف)، مهدی کیانی (مسئول عملیات قرارگاه خاتم‌الانبياء(ص) سپاه)، عباس محتاج (فرمانده سپاه منطقه۷).
  • حاضران در جلسه عبارت بودند از: عزیز جعفری، امین شریعتی، مرتضی قربانی، مهدی ربانی فرمانده و قائممقام لشکر۵ نصر، قاسم سلیمانی، علیرضا رزم حسینی قائممقام لشکر۴۱ ثارالله، محمدباقر قالیباف فرمانده تیپ۲۱ امام رضا(ع)، اکبر دانشیار فرمانده تیپ۱۱۴ امیرالمؤمنین(ع)، ؟؟؟ رضایی اطلاعات عملیات لشکر۵ نصر، قندهاریون معاون ستاد قرارگاه نجف، ؟؟؟ حسنپور اطلاعات و عملیات قرارگاه نجف، نورعلی شوشتری فرمانده یکی از تیپهای لشکر۵ نصر، غزالی فرمانده سپاه منطقه۴ و حسین اردستانی راوی قرارگاه نجف در عملیات والفجر۳.
    • احتمالاَ نوشته اين بخش روزنامه مربوط به عملیات صورت گرفته در منطقه جعفرآباد (شاید) در ۲ روز گذشته اشاره دارد که طی آن ۱۵ تن از افراد شورشی کشته شدند.
      • دولت این برنامه را در مردادماه ۱۳۶۲، به مجلس شورای اسلامی تقدیم کرد، ولی باتوجهبه مخالفتهای کمیسیون برنامهوبودجه مجلس این برنامه در صحن عمومی مطرح نشد و به دولت ارجاع شد و برنامه توسعه پنج‎ساله تا سال ۱۳۶۷ به تعویق افتاد. حجت‎الاسلام هاشمی رفسنجانی در یادداشت‎های روزانه خود در تاریخ 6 دیماه درباره برخوردها با این برنامه پنج‎ساله نوشته است: «بعد از شروع مذاکرات جلسه را به آقای یزدی سپردم و به جلسه کمیسیون برنامه [و بودجه] رفتم. مخالفت شدیدی در کمیسیون با برنامه پنجساله وجود دارد. ایرادات زیادی به آن دارند. احتمال ردشدن آن بسیار زیاد است. نظر من این است که باید همین برنامه را اصلاح کرد. اگر برگردد، ضرر سیاسی دارد و به این زودی هم برنامه نخواهیم داشت. گفتم اشکالات برنامه یکی یکی مطرح شود و دولت جواب بدهد، حدود بیست اشکال مطرح کردند و دولتیها هم جواب دادند. بیاشکال نیست، ولی آنطور هم که [اعضای] کمیسیون [برنامه‌وبودجه مجلس] برخورد میکنند، درست نیست. قرار شد در یک جلسه دیگر هم شرکت کنیم. اولین برنامه پنجساله در نظام جمهوری اسلامی است و تجربه نوشتن برنامههای طولانیمدت، کم است هم در مجلس و هم در دولت.» [اکبر هاشمی رفسنجانی، آرامش و چالش (کارنامه و خاطرات سال ۱۳۶۲)، به اهتمام مهدی هاشمی، تهران: دفتر نشر معارف انقلاب، ۱۳۸۶، ص۳۲۲]
        • استيناف: تحقيق مجدد یا بازگشایی مجدد پروندهای که در دادگاه قبلی رد شده است.

پاورقی‌ها

منابع و مآخذ روزشمار 1362/04/10