1362.07.21

از دانشنامه روز شمار دفاع مقدس
پرش به ناوبری پرش به جستجو
روزشمار جنگ سال 1362
1362.07.21
نام‌های دیگر بیست و یک مهر
تاریخ شمسی 1362.07.21
تاریخ میلادی 13 اکتبر 1983
تاریخ قمری 6 محرم 1404





گزارش - 826

بررسی آخرین اقدامات و تدابیر دشمن در منطقه عملیاتی دهانه‌ شیلر از مهم‌ترین محورهای جلسه امروز فرماندهان قرارگاه‌های خاتم‌الانبیا(ص) و مقدم حمزه* با محسن رضایی در پادگان مریوان (دره‌ تفی) بود. در بخشی از نشست امروز، علی اسحاقی از واحد شنود قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص) اقدامات اخیر ارتش عراق در منطقه‌ دهانه‌ شیلر را هوشیارانه توصیف کرد و در تحلیل تلاش‌های دشمن گفت: پس از عملیات والفجر2، ارتش عراق ضمن جمع‌بندی نقاط ضعف خود برای رفع آنها کوشید. درحال‌حاضر نیز دشمن باتوجه‌به تجربه‌ عملیات والفجر2، اقدامات بسیاری را در منطقه‌ عملیاتی والفجر4 در دهانه‌ شیلر انجام داده است. ارتش عراق در گام نخست طرح هلی‌برن را با 55 هلیکوپتر تهیه و تدارک دیده و حتی یک مانور پیاده در روی کله‌قندی برای شناسایی انجام داده است و در گام بعدی دفاع کلی را به‌صورت دورانی از دو محور توتمان و بین لری - کنگرک آرایش داده است. در گام نهایی نیز امکانات ارتباطی و احتیاط به‌ویژه شبکه‌ اطلاعاتی نفوذی گسترده‌ای برای منطقه در نظر گرفته است. به عبارت دیگر، دشمن با ایجاد یک شبکه سیار، ارتباط سیار در داخل نفربرهای شنی‌دار و ارسال پیک را به‌منظور حفظ و استمرار ارتباط بین عناصر خود در زمان درگیری ایجاد و شبکه اطلاعاتی نفوذی خود را به‌صورت سیار در نوار مرزی با ماشین و بی‌سیم و... مجهز کرده است. اکثر ارتباطات و مرکز ارسال پیام‌ها مناطق پنجوین، کانی‌مانگا و شمال نالپاریز می‌باشد و براساس اطلاعات جمع‌بندی‌شده، دشمن عناصر نفوذی خود را در حد افسر و سرگرد برگزیده است. ارتش عراق با استفاده از اطلاعاتی که از عوامل نفوذی دریافت كرده، زمان اجرای عملیات ایران در منطقه‌ دهانه‌ شیلر را 26 مهرماه برآورد کرده است و به‌ همین دلیل «حالت اضطراب و چشم‌به‌راهی دشمن مشخص است. ... در کارها عجله دارد و سرعت عمل نیز دارد. مرخصی افسرها هم از 40 الی 50 روز پیش متوقف شده است. علاوه‌براین، دشمن استعداد تقریبی نیروهای ایران را 40000 بسیجی و مناطق سورن به‌سمت پنجوین و لری به کنگرک را به‌عنوان دو محور کلی عملیات برآورد كرده است و براین‌اساس حساسیت زیادی بر روی ارتفاعات پنجوین دارد و برای اجتناب از دور خوردن در ارتفاعات کانی‌مانگا، در غرب این ارتفاع پایگاه زده است.»[۱] در ادامه جلسه، فدوی و فضلی مسئولان اطلاعات - عملیات و طرح و عملیات قرارگاه مقدم حمزه گزارشی را درباره وضعیت جبهه دشمن ارائه كردند. طبق این گزارش، ارتش عراق حدود 16 تیپ نیرو در محدوده‌ بانی‌بنوک تا لری مستقر کرده* که حدود 7 گردان آن نیروهای کماندویی و حدود 15 گردان آن نیز عناصر توپخانه هستند و بیشتر تجمع توپخانه دشمن در غرب سورن تا غرب کانی‌مانگا می‌باشد. مرکز احتیاط کلی منطقه نیز در نالپاریز و احتیاط نزدیک آن در روکان (پنجوین) قرار دارد. در این منطقه دو جاده‌ نالپاریز - پنجوین و سلیمانیه - کانی‌مانگا از عقبه‌های مهم ارتش عراق به شمار می‌رود. براساس اطلاعات جمع‌آوری‌شده، عناصر دشمن، منطقه‌ عملیاتی آتی ایران را محدوده‌ حلبچه تا سورکوه به عمق شهر سیدصادق و... برآورد کرده و با ایجاد موانع مختلف زمین منطقه را مسلح كرده‌اند. تا یک هفته پیش، به نظر می‌رسید دشمن اقدامات خود درمورد تقویت و تحکیم استحکامات اعم از میدان‌های مین و سیم‌خاردار را کافی ارزیابی و آن را متوقف کرده است، ولی در چند روز اخیر عناصر دشمن تلاش خود را بر تسلیح زمین در منطقه‌ بین لری و گرمک متمرکز ساخته‌اند. در منطقه‌ پنجوین نیز، که ارتفاع 1830 کلید آن محسوب می‌شود، برخی ارتفاعات به‌ویژه معابرِ محور کله‌قندی با موانع استوانه‌ای‌شکل مسدود شده است. همچنین گزارش فرمانده‌ قرارگاه مقدم حمزه و فرماندهان یگان‌های 14 امام حسین(ع)، 25 کربلا و 44 قمر بنی‌هاشم(ع) حاكی است كه ارتش عراق در منطقه‌ کردستان پایگاه‌های مستقل دارد و هر پایگاهی دارای میدان مین، سیم‌خاردار، کانال و معبر خاص خود است و دشمن در این بخش به‌صورت پایگاهی می‌جنگد. ارتش عراق در منطقه‌ مأموریت لشکر8 نجف، 29 پایگاه دارد که 19 پایگاه آن مستقل است و باید همه این 19 پایگاه سقوط کند تا پیشروی حاصل شود؛ چون دشمن یک خط ممتد تشکیل داده است. درواقع ارتش عراق با آگاهی از اهمیت ارتفاعات پنجوین، با حساسیت به تقویت و تحکیم این منطقه پرداخته و در طول ده روز گذشته به‌طور تدریجی و حساب‌شده کار كرده است. دشمن با رعایت كامل استتار و اختفا «در روز اصلاً تحرکی ندارد» و این مسئله شناسایی و فهم محورهای مواصلاتی، مسیرهای تدارکاتی و خطوط کمین و آرایش آن را برای نیروهای خودی مشکل ساخته است، به‌گونه‌ای‌که نیروهای خودی در گزارش‌های نوبه‌ای خود مدام اعلام می‌كنند که «احتمالاً سه‌درختی خالی شده، تپه شهدا خالی شده، تخم‌مرغی خالی شده است، درصورتی‌که روی همه آنها نیرو هست و دشمن در حالت آرامش به سر می‌برد چون می‌بیند که ما حمله نمی‌کنیم اصلاً هیچ تحرکی ندارد.» علاوه‌براین دشمن ضدانقلاب را هم در منطقه فعال کرده است.[۲]

گزارش - 827

در بخش دوم نشست امروز فرماندهان و مسئولان قرارگاه‌های خاتم‌الانبیا(ص) و مقدم حمزه* با فرمانده كل سپاه در پادگان مریوان (دره تفی)، درباره وضعیت مانور محور جبهه مریوان در عملیات والفجر4 بحث و تبادل‌نظر شد و پس ‌از آن، برخی فرماندهان قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص) با حضور در محورهای بانه و مریوان از معابر و راهکارهای دو لشکر8 نجف و 14 امام حسین(ع) بازدید کردند. بنا به اظهارات فرماندهان قرارگاه مقدم حمزه منطقه عملیات والفجر4 به پنج هدف «1. سورن 2. پنجوین 3. مارو، خلوزه 1 و2، بلاله و سربلاله 4. گرمک، کنگرک و لری 5. کانی‌مانگا» تقسیم و مقرر شده است عملیات در مرحله‌ اول روی ارتفاعات لری، کنگرک و گرمک، مارو و پنجوین، در مرحله‌ دوم روی ارتفاع کانی‌مانگا و در مرحله‌ سوم روی ارتفاعات سورن اجرا شود. نیروی مورد نیاز برای این کار هم 60 الی 70 گردان برآورد شده است.[۳] در ادامه این نشست فرماندهان قرارگاهی و یگانی درمورد اهمیت جبهه‌ مریوان و ضرورت تصرف منطقه‌ پنجوین و تأثیر آن در تداوم عملیات والفجر4 بحث و گفت‌وگو کردند. دراین‌زمینه فرماندهی کل سپاه منطقه‌ دهانه‌ شیلر و به‌ویژه پنجوین و کانی‌مانگا را نقاطی کلیدی برای تعقیب و انهدام دشمن ارزیابی كرد. علی‌ رضائیان فرمانده‌ قرارگاه مقدم حمزه نیز کلید سقوط ارتفاعات پنجوین را ارتفاع سنگ معدن دانست و به‌طورکلی عملیات در محور لری تا گرمک (شمال دهانه‌ شیلر) را موجب تسهیل سقوط پنجوین و تصرف ارتفاعات کانی‌مانگا و درنتیجه كمك به تصرف ارتفاعات سورن قلمداد كرد. بااین‌‌حال، حسین خرازی فرمانده‌ لشکر14 امام حسین(ع) باوجود اذعان به نقش ارتفاعات کله‌قندی و سنگ معدن در تصرف پنجوین، همچنان عقیده داشت درصورتی‌که دو لشکر قوی بر روی ارتفاعات سورن عمل کند «چه‌بسا لازم نباشد روی پنجوین عمل بشود.» در پایان این بخش قرار شد تیپ44 قمر بنی‌هاشم(ع) دوباره از شمال دهانه‌ شیلر محور بلاله و سربلاله را شناسایی کند و لشکر25 کربلا به‌عنوان احتیاط منطقه‌ مریوان به‌ترتیب اولویت عملیات، احتیاط پنجوین، مارو و کانی‌مانگا باشد. همچنین به‌علت اهمیت نفوذ و پیشروی در عمق از لشکر25 کربلا درخواست شد در مرحله دوم بیشتر روی عملیات ارتفاع کانی‌مانگا متمركز شود و تأكید شد كه کلیه شناسایی‌ها و طرح‌ریزی‌های یگان‌های 14 و 44 به عناصر احتیاط (لشکرهای 25 و 41) منتقل گردد.[۴] در بخش پایانی نشست امروز فرماندهان قرارگاه مقدم حمزه، فرماندهی کل سپاه ضمن انتقاد از کندی شناسایی‌ها، نكاتی را درباره دلایل كندی اجرای عملیات‌ها و راه‌حل آن مطرح كرد و از فرماندهان خواست این موارد را بررسی كنند. رضایی خطاب به فرماندهان حاضر گفت: در بخش اول باید دید چه عواملی موجب تأخیر در زمان اجرای عملیات می‌شود که در وضعیت فعلی «1. شناسایی 2. نقل‌وانتقالات 3. نیرو» را می‌توان از عوامل مؤثر در کندی اجرای عملیات‌ها دانست. برای رفع کندی روند شناسایی‌ها - که وقت زیادی از ما تلف می‌کند - چه باید کرد؟ «ما چه کار کنیم ظرف 48 ساعت و حداکثر تا یک هفته وارد یک منطقه بشویم و عمل کنیم؟» در پاسخ به این سؤالات یک راه این است که بیاییم اصل غافلگیری را بر شناسایی ترجیح داده و کمبود میزان شناسایی‌ها را ازطریق استمرار عملیات حل کنیم، اما «بهترین راه‌حلش این است که قرارگاه‌های ما گردان‌های شناسایی داشته باشند.» در بخش دوم نیروهای احتیاط با نفوذ به عمق و عقبه‌های دشمن نقش کلیدی در تداوم و موفقیت عملیات ایفا می‌کنند. در بخش سوم هم نباید از عملیات برون‌مرزی در منطقه‌ دهانه‌ شیلر و انهدام مقرها و توپخانه‌های دشمن غافل شد.[۵] علاوه‌بر این نشست كه به‌منظور کسب هماهنگی‌های نهایی برای اجرای عملیات والفجر4 در منطقه‌ دهانه‌ شیلر برگزار شد، امروز صبح برخی از فرماندهان ارشد سپاه* برای بازدید از وضعیت قرارگاه تاکتیکی حمزه3 و اقدامات لشکر8 نجف عازم منطقه بانه شدند. هم‌زمان معاونت عملیات قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص) نیز به‌منظور ارزیابی شناسایی‌های انجام‌شده توسط‌ لشکر14 امام حسین(ع) (قرارگاه تاکتیکی حمزه1) در روی ارتفاع قوچ‌سلطان و دیدگاه صاحب‌الزمان حضور یافت و آخرین وضعیت دشمن در مناطق سنگ معدن، کله‌قندی و حسن‌آباد را از نزدیك مشاهده کرد.[۶]

گزارش - 828

درحالی‌که از دو روز پیش، یگان‌های ایران با دریافت ابلاغ زمان قطعی اجرای عملیات والفجر4 در شب یازدهم محرم (26/7/1362)، تمام توان خود را برای کسب آمادگی نهایی متمرکز کرده‌اند، گزارش‌های نیروهای مستقر در دهانه‌ شیلر از افزایش سطح هوشیاری و گسترش چشمگیر اقدامات دشمن به‌منظور توقف و ایجاد تأخیر در اجرای عملیات آتی ایران حكایت دارد. گزارش نوبه‌ای اطلاعاتی قرارگاه مقدم حمزه حاكی است: در روزهای هجدهم تا بیست‌ویکم مهرماه تحرک و جابه‌جایی دشمن به‌ویژه «در شهر پنجوین تقریباً زیاد بوده است» و هم‌اكنون نیز 20500 نفر از افراد جیش‌الشعبی در منطقه پنجوین و سیدصادق مستقر هستند. نیروهای حاضر در پنجوین "جیشِ قادسیهِ صدام" نام دارند و دارای 80 توپ دوربرد می‌باشند. علاوه‌براین، تعداد زیادی ارابه جنگی و تریلی‌کش هم در پنجوین در یک کیلومتری نیروهای جیش‌الشعبی وجود دارد. براساس گزارش مذكور در روزهای اخیر، بیشتر فعالیت‌های پیاده دشمن درزمینه گشت رزمی، گشت شناسایی و کمین بوده است. ارتش عراق علاوه‌بر شناسایی زمینی به شناسایی هوایی و اعزام دیده‌بان نفوذی هم مبادرت ورزیده است و «فعالیت توپخانه دشمن باتوجه‌به اینکه دیده‌بان‌های دشمن با راهنمایی چته‌های علی مریوانی به داخل نیروهای خودی نفوذ کرده‌اند، خیلی زیاد شده است و اکثر مواضع عقبه نیروهای خودی را ثبت تیر کرده و در زمان‌های مختلف روی آنها آتش می‌گشاید.» علاوه‌براین، هواپیماهای دشمن دیروز و امروز چندین بار عقبه نیروهای خودی را در اطراف و داخل شهر مریوان و روی کوه‌های قسمت شمالی شهر شناسایی و بمباران کردند. قرارگاه مقدم حمزه در ادامه گزارش خود افزوده است: «فعالیت مهندسی دشمن بیش از حد افزایش یافته است» و نیروهای عراقی در تازه‌ده، شیارهای کانی‌سیف و کانی‌چنار(توتمان)، ارتفاع کله‌اسبی و ارتفاعات کانی‌مانگا، اقدام به مین‌گذاری، حفر کانال و احداث خاکریز كرده‌اند. ارتش عراق تیم‌های مهندسی خود را برای بررسی میدان‌های مین اعزام كرده و گردان‌های 4 و 5 مهندسی دشمن در منطقه به‌خصوص در کانی‌مانگا، نالپاریز و... حضور فعال دارند. در پایان این گزارش ضمن تجزیه‌وتحلیل اقدامات اخیر دشمن، به حساسیت ارتش عراق به مواضع شمالی منطقه عملیاتی دهانه‌ شیلر و تقویت مواضع دشمن در این قسمت اشاره شده و آمده است: به نیروهایی که در ارتفاعات مارو مستقر می‌باشند گفته شده که ایران از این منطقه (مارو) حمله نخواهد کرد.[۷] از سوی دیگر، رکن2 قرارگاه عملیاتی نیروی زمینی ارتش (رده جلوی شمال‌غرب مریوان) گزارش داد: به دستور سازمان استخبارات ارتش عراق تعدادی از رزگاری‌های مقیم سلیمانیه به پیشمرگانِ کردِ همکارِ عراقیِ مستقر در پشت ارتفاعات امامزاده هفت‌توانان پیوسته‌اند تا مأموریت‌هایی نظیر همکاری اطلاعاتی با رزگاری‌های مقیم قلقله و ساوجی، همکاری با گروه مهندسی ارتش عراق برای مین‌گذاری راه‌های ارتباطی مرزی تا نزدیک واحدهای ایران و همکاری با رزگاری‌های داخل ایران به‌منظور مین‌گذاری جاده‌های بین مواضع نیروهای ایران را انجام دهند. در همین زمینه تحقیقات انجام‌شده درپی کشف 4 مین ضدتانک و ضدنفر در روز سیزدهم مهرماه، از دخالت و همكاری عناصر رزگاری‌ روستای قلقله با رزگاری سلیمانیه (ستون پنجم عراق) حکایت داشت. این گزارش در ادامه افزوده است: درپی پناهندگی تعدادی از خانوارهای روستاهای شمال، شمال‌شرق و غرب مریوان به عراق، ارتش عراق ضمن تأکید بر حفظ ارتباط عناصر مرزدار این خانواده‌ها با روستاهای خود در ایران، از آنها خواسته اطلاعات و مشاهدات خود را دراختیار ارتش عراق قرار دهند.[۸] گفتنی است که گزارش‌های قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص) نیز از هوشیاری دشمن و رصد جابه‌جایی نیروهای سپاه در پادگان شیخان و نوسود و منطقه پاوه و همچنین تحرکات و ارتباطات نیروهای ایرانی و عناصر داخلی عراق نظیر مجاهدین عراقی برای حمله احتمالی به‌سمت حلبچه حکایت دارد.[۹]

گزارش - 829

براثر حملات امروز هواپیماهای عراقی به مناطق مسكونی شهرهای مریوان و بانه - كه در عقبه منطقه عملیاتی آتی قرار دارند - تعدادی از مردم عادی شهید یا زخمی شدند. به گزارش گردان مرزی شهربانی مریوان، ساعت 11:05 امروز، چند نقطه از شهر مریوان به‌وسیله هواپیماهای میراژ عراقی بمباران شد كه براثر آن، 7 تن شهید و 17 نفر مجروح شدند و تعدادی از منازل مسكونی تخریب شد.[۱۰] در همین‌ حال، گردان مرزی مریوان هم گزارش داد: در ساعت 11:10 جنگنده‌های عراقی، اطراف ستاد پشتیبانی و تدارکات سپاه را بمباران کردند.[۱۱] ساعت 11:50 نیز توپخانه‌های عراقی چند گلوله توپ به اطراف مریوان شلیک کردند.[۱۲] از سوی ‌دیگر، فرمانداری بانه در گزارشی به استانداری كردستان اعلام كرد: ساعت 11 امروز، 5 فروند هواپیمای عراقی با تجاوز به حریم هوایی این شهرستان نقاطی از شهر و روستاها و ارتفاعات اطراف بانه را بمباران کردند.[۱۳] براثر این حملات چند نفر زخمی شدند.[۱۴] ژاندارمری کردستان در گزارشی تعداد مجروحان بمباران‌های امروز را بدین‌ شرح اعلام کرد: «1. ستاد پشتیبانی جنگ 7 نفر 2. ارتش 4 نفر 3. برادران بسیج 4 نفر 4. برادران سپاه 1 نفر.»[۱۵]

گزارش - 830

در درگیری‌های امروز نیروهای خودی با گروه‌های مسلح غیرقانونی در سلماس و بانه، تلفاتی به دو طرف وارد شد. بامداد امروز، واحد جندالله سلماس كه برای گشت‌زنی و پاك‌سازی پایگاه سیاوان (واقع در 25 كیلومتری جنوب‌غربی سلماس) به منطقه گردبان و روستای بهارآباد لولیك بالا و پایین رفته بود، به‌محض ورود به روستا به محاصره ضدانقلابیون درآمده و با آنها درگیر شد.[۱۶] در این درگیری از نیروهای خودی 3 نفر شهید، 4 نفر زخمی[۱۷] و 7 نفر نیز اسیر شدند.[۱۸] باقیمانده نیروهای خودی با پشتیبانی هوایی و آتش توپخانه از محاصره بیرون آمدند.[۱۹] طبق اعلام گردان مرزی بانه، نیروهای تأمین پایگاه‌های چاتراوین و دول‌ارزن در ساعت 9 و 9:30 امروز، با عناصر ضدانقلاب درگیر شدند. درپی اعزام نیروی كمكی به محل و در جریان درگیری تعدادی از ضدانقلابیون كشته شدند. در این ‌حادثه یك افسر و 2 سرباز به شهادت رسیدند. امروز همچنین درگیری نیروهای پایگاه ولی‌آباد با افراد مسلح غیرقانونی بدون تلفات نیروهای خودی پایان یافت.[۲۰] از سوی دیگر، به گزارش واحد اطلاعات ستاد ناحیه كردستان، عراق مدتی است قسمت اعظم كمك‌های خود را به كومه‌له به‌علت همكاری با طالبانی‌ها قطع كرده است. [۲۱]

گزارش - 831

آیت‌الله خامنه‌ای، رئیس‌جمهور و دبیركل حزب جمهوری اسلامی، صبح امروز با مسئولان واحدها، بخش‌های مركزی دفاتر استان‌ها و شهرستان‌های این حزب دیدار و گفت‌وگو كرد. رئیس‌جمهور در این دیدار ضمن اظهار خرسندی از دیدار با كاركنان حزب جمهوری گفت: «ما توانستیم در سال گذشته اولین برنامه‌ زمان‌بندی‌شده حزب را با كمك برادران طرح و به اجرا بگذاریم.» وی در ادامه با پربار خواندن اولین كنگره حزب افزود: «شهید مظلوم آیت‌الله دكتر بهشتی دو سال تمام توانست با درس‌دادن در محل بی‌پیرایه و ساده حزب، اصل سادگی را به لطف الهی حفظ كند و بعد از شهادت او نیز ما در آن محل توانسته‌ایم آن را رعایت كنیم.» آیت‌الله خامنه‌ای با بیان اینكه از ابتدا، اخلاق و پایبندی به اصول اخلاقی از اساسی‌ترین ارزش‌های مورد نظر حزب بوده است، یادآور شد: «در اولین جلسات مؤسسین حزب برای دعوت از شركت‌كنندگان در جلسات خود بنا به پیشنهاد شهید بهشتی افرادی را در نظر گرفتیم كه خود برای آنان مطرح نبود. ... بنابراین در همه سطوح و مواضع استمرار این حركت باید ادامه یابد و یك جنبش اخلاقی در حزب به‌صورت عملی به وجود بیاوریم. ما در این مقطع حساس و بسیار مهم به حركت حزب بسیار امیدواریم.»[۲۲] آیت‌الله خامنه‌ای همچنین با تأكید بر لزوم تقویت دفاتر حزب جمهوری اسلامی در شهرستان‌ها و ارتباط هرچه بیشتر آنها با دفتر مركزی، افزود: «حزب ما درواقع حزب فقر است، اما درعین‌حال ازطرف دوستداران انقلاب و حزب كمك‌های مالی فراوانی شده است، ولی بااین‌وجود، حزب منبع درآمد ثابتی ندارد كه برای درازمدت برنامه‌ریزی كند. درضمن سیاست حزب همواره این بوده كه از هیچ‌یك از امكانات دولتی استفاده نشود.» دبیركل حزب جمهوری در ادامه با اعلام اینكه برخی مناطق ازجمله حزب مشهد به خودكفایی تولیدی رسیده‌اند بر لزوم رسیدن دیگر شعبات به خودكفایی مالی تأكید كرد. رئیس‌جمهور باتوجه‌به موقعیت حساس كنونی و هراس ابرقدرت‌ها از پویایی انقلاب اسلامی، اذعان كرد مقابله ابرقدرت‌ها با جمهوری اسلامی به بن‌بست‌های دشواری رسیده است. وی در ادامه تداوم جنگ را موجب بی‌ثباتی در منطقه و به ضرر قدرت‌های بزرگ دانست و خاطرنشان كرد: تمایل ابرقدرت‌ها به شكست ایران در جنگ یا یك جنگ مرزی است نه جنگ با ابعاد كنونی. دبیركل حزب جمهوری بزرگ‌كردن اختلافات شخصی را حربه دیگر ابرقدرت‌ها برای نفوذ و ایجاد هراس و تفرقه در میان مردم برشمرد. آیت‌الله خامنه‌ای در پایان این دیدار به مسئولان حزب تأكید كرد: برای انتخابات باید چهره‌های صدیق، متعهد و واجد شرایط شناسایی شوند. هنگام برگزاری انتخابات نیز باید تبلیغات سالم انجام شود كه این به نفع انقلاب و كاندیداها خواهد بود و همه موظف‌اند در برگزاری انتخابات سالم اسلامی همكاری كنند، در نمازهای جمعه كه مظهر جماعت است شركت داشته باشند و راه حزب را به‌منظور برپایی اجتماعات و تظاهرات باشكوه ادامه دهند، انضباط را در دفاتر حزب رعایت كنند و استفهام مواضع تشكیلاتی و بالابردن كیفیت اجرای تشكیلات را مدنظر قرار دهند.[۲۳]

گزارش - 832

صدام حسین رئیس‌جمهور عراق امروز با شركت در یك مصاحبه مطبوعاتی به سؤالاتی درمورد تحویل هواپیماهای سوپراتاندارد، تهدیدات ایران درمورد بستن تنگه هرمز، موضع عراق در قبال سوریه و دورنمای تجدید رابطه عراق و امریكا پاسخ داد. صدام حسین رئیس‌جمهور عراق، امروز با شركت در مصاحبه‌ای مطبوعاتی در بغداد راجع به هیاهوی تبلیغاتی درمورد تحویل هواپیماهای سوپراتاندارد فرانسوی به عراق گفت: «اخیراً سروصدای وسیعی درباره این هواپیماها راه انداخته شد و شما می‌دانید که سوپراتاندارد نمی‌تواند بمب اتمی حمل کند و عراق نیز بمب‌های اتمی ندارد. هواپیماهای سوپراتاندارد ... می‌توانند اسلحه و تجهیزاتی حمل کنند که ازنظر استفاده پیشرفته بوده و عراق می‌تواند آنها را علیه هدف‌های مشخص به‌ کار گیرد.» صدام درخصوص دلیل اعمال فشار قدرت‌های بزرگ به فرانسه برای انصراف از ایفای تعهداتش درمورد این هواپیماها گفت: «جهان غرب و ژاپن نمی‌توانند از منابع انرژی خاورمیانه [غرب آسیا] چشم‌پوشی کنند و خاورمیانه گره مواصلات بین‌المللی ازنظر جنبه‌های بازرگانی و نظامی به شمار می‌رود.» وی در بخش دیگری از این مصاحبه ضمن اشاره به سابقه استعمارگری فرانسه در جهان‌سوم و غرب آسیا اظهار كرد: «اکنون وزن فرانسه در منطقه با میزان دوستی و حجم بازرگانی آن اندازه گرفته می‌شود.» رئیس‌جمهور عراق درخصوص پیامدهای خودداری فرانسه از عمل به تعهداتش تصریح کرد: «آشکار است که دوستی فرانسه با عراق تحت‌تأثیر قرار خواهد گرفت. ... در آن وقت است که فرانسه نه‌تنها در منطقه خاورمیانه [غرب آسیا] بلکه در تمام جهان ‌سوم زیان فراوان خواهد دید.» صدام خرید تسلیحات مذکور از فرانسه را در راستای تلاش برای برقراری صلح برشمرد. وی ضمن اینکه از كشورهای غربی خواست به تهدیدهای ایران درباره بستن تنگه هرمز توجه نکنند، از پایبندی فرانسه به تعهدات خود ابراز اطمینان کرد. رئیس حزب بعث عراق با خودداری از پاسخ صریح به سؤالی درمورد تحویل قطعی سوپراتانداردهای فرانسوی به عراق و نحوه انجام این امر اظهار كرد: «برای دیدن هواپیماهای سوپراتاندارد به شما می‌گویم هروقت این هواپیماها رسید و شرایط فراهم گردید به شما اجازه دیدن آنها را خواهیم داد. ... ما یک اسکادران ایرفول مجهز به موشک‌های اگزوسه داریم که همین مأموریت‌ها را انجام می‌دهند. ... اهمیت ندارد شما بدانید که چه وقت و چگونه می‌رسند، آیا قطعه قطعه می‌رسند و یا در حالت پرواز، ما اطمینان داریم که فرانسه به قراردادهای خود پایبند است. ... ما عادت نداریم درباره قراردادهای نظامی صحبت کنیم. ... و فرض این است که تحویل‌گرفتن سوپراتانداردها تا پایان ماه جاری دریافت شود. فرانسه هیچ‌گونه محدودیتی برای استفاده از این هواپیماها قائل نشده و اگر قائل می‌شد، آن را دوست به حساب نمی‌آوردیم.» رئیس‌جمهور عراق ضمن اشاره به روابط خوب و درحال پیشرفت عراق و شوروی و به نتیجه نرسیدن ابتکارات الجزایر، کویت و امارات برای خاتمه جنگ، از فرانسه، ابرقدرت‌ها و اعضای شورای امنیت خواست که تصمیم جدی و آشکاری درمورد جنگ اتخاذ کنند. صدام همچنین درمورد تهدید ایران به بستن تنگه هرمز گفت: «من معتقدم اگر ایرانیان تنگه هرمز را ببندند آن را به روی خود بسته‌اند. ... جهان می‌تواند نفت صادرشده از تنگه هرمز را جبران کند ... ولی ایران چگونه می‌تواند زیان منبع اصلی زندگی خود را به‌هنگام بستن تنگه هرمز تأمین کند. ... و ایرانیان ... ذخیره زیاد اسلحه همانند ما ندارند و یکی از عواملی که فاصله میان هر نبرد و نبرد دیگر قرار می‌دهند آن است که منتظر محموله‌های مهمات و اسلحه می‌شوند تا وارد نبرد جدید شوند. پس چگونه با جنگ و زندگی درصورت اقدام به این کار جنون‌آمیز روبه‌رو خواهند شد.» وی در ادامه، وضعیت کنونی و تمهیدات در نظرگرفته‌شده برای آینده صادرات نفت عراق را چنین تبیین كرد: «ما اکنون یک میلیون و یک‌صدهزار بشکه نفت تولید می‌کنیم و تقریباً هشتصد هزار بشکه ازطریق ترکیه صادر می‌نماییم و قرار است تولید در سال آینده افزایش پیدا کند و درعین‌حال برادران سعودی ما موافقت کردند که خط لوله‌ای به دریای سرخ بکشیم و تماس‌ها برای توافق جریان دارد و کمیسیونی به ریاست معاون اول تشکیل داده‌ایم. برادران سعودی همچنین موافقت کرده‌اند و به ما اجازه داده‌اند از بخشی از خط لوله سعودی استفاده کنیم و ما دنباله این لوله را از عراق به سعودی خواهیم کشید و از لوله سعودی که ظرفیت بیشتری دارد استفاده خواهیم کرد، این طرح اخیر را می‌توان در مدت کوتاهی کمتر از یک‌ سال اجرا نمود، بین شش ماه تا یک‌ سال؛ با اردن نیز موافقت‌نامه‌ای امضا کرده‌ایم تا نفت خام را به‌وسیله تانکر ازطریق اردن حمل کنیم.» رئیس‌جمهور عراق در تشریح موضع کنونی عراق درمورد سوریه، اوضاع لبنان و چگونگی کمک‌های عراق به سازمان‌های فلسطینی گفت: «تماس‌ها با سوریه را برادران عرب برای رسیدن به راه‌حلی برای روابط میان دو کشور انجام می‌دهند و نه سوریه و نه عراق بحث در این موضوع را تقاضا نکرده‌اند. ... درباره لبنان ما ... از یکپارچگی و حکومت قانونی آن حمایت می‌نماییم و نیروهای بیگانه و خارجی باید از آن خارج شوند. ما معتقدیم که انشعاب در سازمان آزادی‌بخش فلسطین به گسترش تروریسم بین‌المللی کمک می‌کند. ... ما در کنار یکپارچگی ساف و رهبری یاسر عرفات هستیم. ... و ابونضال و سازمان او ازجمله سازمان‌هایی هستند که اکنون از عراق کمک‌های مالی و غیرمالی دریافت نمی‌دارند.» صدام حسین دورنمای تجدید رابطه عراق با امریکا را این‌گونه ترسیم کرد: «در هروقت مناسب بدانیم روابط خود را با ایالات متحده تجدید خواهیم کرد چه بعد از جنگ و چه درحال ادامه جنگ.»[۲۴]

گزارش - 833

ایالات متحده امریكا ضمن اعزام نیروهای بیشتری به اقیانوس هند و خلیج‌فارس و بررسی یک طرح مشترک نظامی با انگلیس و فرانسه، درمورد هرگونه لطمه به آزادی کشتیرانی در خلیج‌فارس هشدار داد. تحرکات نظامی امریکا، واکنش مسکو را نیز به‌دنبال داشته است. رادیو اسرائیل به نقل از خبرگزاری آسوشیتدپرس گزارش داد: ایالات متحده امریكا، انگلیس و فرانسه، طرحی را در دست مطالعه دارند تا برای تأمین جریان نفت از تنگه هرمز در خلیج‌فارس اقدامات نظامی مشترکی انجام دهند. روزنامه بستون گلاب (چاپ امریکا) با انتشار این گزارش به نقل از منابع دولتی امریكا، نوشت ایالات متحده همچنین در نظر دارد مانور مشترکی با عربستان سعودی در خلیج‌فارس اجرا كرده و در آن جنگنده‌های اف15 را به ‌كار گیرد.[۲۵] به گزارش خبرگزاری فرانسه از واشنگتن، لاری اسپیکز سخنگوی وزارت امور خارجه امریكا، با تأکید بر اهمیت کشتیرانی تجاری در خلیج‌فارس ابراز كرد: «درصورت لطمه‌خوردن به آزادی کشتیرانی، امریکا تدابیر ضروری برای حراست از منافع خود اتخاذ نموده و بلافاصله با کشورهایی که مستقیماً در ارتباط با منطقه و جامعه بین‌المللی هستند مشاوره خواهد کرد.»[۲۶] در همین حال، روزنامه دیلی تلگراف در شماره امروز خود نوشت یک واحد آبی - خاکی از نیروی دریایی امریکا که با دو هزار تفنگ‌دار عازم اقیانوس هند شده است، آماده خواهد بود که درصورت شعله‌ورشدن دوباره جنگ ایران و عراق هرگونه تلاش ایران برای مسدودكردن خلیج‌فارس را خنثی سازد.[۲۷] رادیو مسكو نیز اعلام كرد: امریكا علاوه‌بر ناوگان كنونی خود در حوزه خلیج‌فارس یعنی 5 ناو جنگی كه در رأس آنها ناو هواپیمابر رنجر است، 25 ناو رزمی دیگر هم در اقیانوس هند برای گشت‌زنی در منطقه قرار داده است. به‌علاوه یك گروه دو هزار نفری از تفنگ‌داران دریایی توسط كشتی‌های نفربر به‌سوی همین منطقه در حركت است. همچنین طبق آخرین اطلاعات، فرماندهی نظامی امریكا در نظر دارد مدرن‌ترین هواپیماهای رزمی اف15 را به منطقه بفرستد.[۲۸] درعین‌حال، خبرگزاری رسمی شوروی (تاس) اقدام امریكا در اعزام دو هزار تفنگ‌دار دریایی به خلیج‌فارس را به‌منزله دامن‌زدن به مناقشه میان ایران و عراق و مداخله در امور داخلی كشورهای منطقه تفسیر و خاطرنشان كرد امریكا به هر بهانه‌ فریب‌كارانه‌ای كه اقدام به اعزام نیرو كرده باشد، ماهیت این اقدام نظامی تغییر نخواهد كرد. خبرگزاری تاس همچنین افزود: یوری آندره‌پف رئیس‌جمهور شوروی، پیش از این توضیح داده بود كه وجود قوای ایالات متحده امریكا در منطقه‌ای كه كیلومترها از مواضع امریكا فاصله دارد یك بهانه خدعه‌آمیز و دخالت مسلحانه آن كشور در امور كشورهای دیگر می‌باشد.[۲۹]

گزارش - 834

رادیو اسرائیل مدعی شد تحویل سوپراتانداردهای فرانسوی به عراق در چارچوب یك قرارداد تسلیحاتی و تنها بخشی از این قرارداد است. به گزارش رادیو اسرائیل، منابع اطلاعاتی غرب گزارش دادند كه تعداد هواپیماهای سوپراتانداردی كه فرانسه متعهد شده است به عراق تحویل دهد، بیش از تعدادی است كه تاكنون اعلام شده است. این منابع یادآور شدند تاكنون رسانه‌های گروهی فقط از تحویل 5 فروند هواپیمای سوپراتاندارد به عراق خبر داده‌اند، ولی تا پایان سال 1984، قرار است تعداد بیشتری از این هواپیماها كه مجهز به موشك‌های اگزوسه می‌باشد وارد عراق گردد، كه این فقط قسمتی از یك قرارداد سری است كه بین عراق و فرانسه منعقد شده است. این گزارش حاكی ‌است كه جمهوری اسلامی ایران فشار شدیدی بر فرانسه می‌آورد تا از تحویل این هواپیماها به عراق خودداری كند. در مقابل عراق تأكید كرده است درصورت صرف‌نظر پاریس از ارسال هواپیماهای اضافه‌ای كه تعهد كرده است، عراق نیز از پرداخت بدهی مالی 7 میلیاردی‌اش به فرانسه خودداری خواهد كرد.[۳۰]

گزارش - 835

نگرانی دولت انگلستان از تحویل هواپیماهای سوپراتاندارد به عراق و پیامدهای آن در دیدار هفته آینده نخست وزیر این كشور با رئیس‌جمهور فرانسه مورد بحث قرار خواهد گرفت. رسانه‌های گروهی جهان امروز نیز به بررسی نتایج و پیامدهای احتمالی بسته‌شدن تنگه هرمز و واكنش‌های دولت‌های غربی و منطقه پرداختند. خبرگزاری فرانسه از لندن گزارش داد: محافل مطلع امروز تأكید كردند كه دولت انگلستان اخیراً نگرانی خود را از تحویل سوپراتانداردهای فرانسوی به عراق اعلام كرده است و از این كشور خواسته از مبادرت به هر عملی كه خطر گسترش جنگ را در ‌بر داشته باشد، خودداری كند. منابع مذکور تصریح كردند كه مسئله تحویل سوپراتانداردها به عراق حتماً در ملاقات مارگارت تاچر نخست‌وزیر انگلستان و فرانسوا میتران رئیس‌جمهور فرانسه، در روزهای پنجشنبه و جمعه آینده در لندن مورد بحث قرار خواهد گرفت.[۳۱] از سوی دیگر، یكی از مفسران رادیو بی‌بی‌سی در تحلیل پیامدهای مسدودشدن تنگه هرمز و گسترش بحران و جنگ خلیج‌فارس گفت: در چند هفته گذشته و درپی اعلام خبر تصمیم فرانسه دایر بر ارسال جنگنده‌های سوپراتاندارد مجهز به موشك اگزوسه به عراق بحران بالا گرفت، اما آنچه مهم‌تر از آن جنگنده‌هاست، تلاش جدید عراق است كه می‌خواهد در جنگ فرسایشی اقتصاد خود را هم‌تراز ایران كند؛ زیرا ایران درحالی نفت خود را در خلیج‌فارس صادر می‌كند كه عراق را از صدور نفت از این منطقه محروم كرده است. در چنین شرایطی مهم نیست با چه سلاحی به ایران حمله شود، احتمالاً پاسخ ایران یكسان خواهد بود. عراق مدعی است كه تهدید ایران مبنی‌بر بستن تنگه هرمز توخالی است و می‌گوید نه‌تنها نیروی نظامی ایران قادر نیست تهدید خود را عملی سازد، بلكه ابرقدرت‌ها هم اجازه نخواهند داد تنگه هرمز بسته شود. به اعتقاد عراقی‌ها، بستن تنگه هرمز صدور نفت ایران را هم قطع خواهد كرد و به اقتصاد ایران زیان می‌رساند. مفسر بی‌بی‌سی در ادامه افزود: باتوجه‌به تلاش ناوگان‌های غرب برای باز نگه‌داشتن تنگه هرمز، شاید نیروی دریایی ایران در وضع كنونی‌اش برای مین‌گذاری دائمی یا بستن تنگه هرمز كافی نباشد، اما ایران هنوز حدود 40 هواپیمای جنگنده قادر به پرواز دارد و می‌تواند در كوتاه‌مدت از آمدن نفتكش‌ها جلوگیری و امنیت هرگونه كشتیرانی در خلیج‌فارس را در كوتاه‌مدت سلب كند. براین‌اساس، باتوجه‌به بهره‌هایی كه در سیاست خارجی از چنین اقدامی نصیب ایران خواهد شد، زیان‌های اقتصادی و عدم فروش نفت چندان دور از ذهن نیست. درصورت اقدام ایران در حمله به نفتكش‌ها یا تأسیسات نفتی حامیان مالی عراق یعنی عربستان، كویت و امارات نیروهای بین‌المللی و منطقه‌ای بیكار نخواهند نشست. البته بعید است كه عربستان - كه اعلام كرده با مداخله در امور كشتیرانی مبارزه خواهد كرد - و دیگر كشورهای منطقه دست به اقدامی در دفاع از خود یا دیگران بزنند و درواقع همه این كشورها چشم به حمایت دولت‌های غربی خواهند دوخت. امریكا، فرانسه و انگلیس نیروهای زیادی در منطقه دارند و امریكا گفته است آزادی كشتیرانی در خلیج‌فارس را تضمین خواهد كرد، ولی هنوز واكنش شوروی مشخص نیست. نیروهای دول غربی، فقط به همین دلیل خواستار پرهیز از برخورد با ایران هستند.[۳۲] روزنامه كریستین ساینس مانیتور نیز در گزارشی به نقل از كارشناسان امریكایی تحویل جنگنده‌های فرانسوی به عراق را موجب گسترش خطر جنگ در خلیج‌فارس دانسته و اقدام فرانسه را در راستای برقراری توازن قوا در منطقه تحلیل كرده است. به نوشته این روزنامه، كارشناسان احتمال اقدامات تلافی‌جویانه علیه حامیان عمده عراق در منطقه ازجمله عربستان را دور از ذهن ندانسته‌اند. كریستین ساینس مانیتور به نقل از آنتونی ایچ نورثمن، مقام سابق وزارت دفاع امریكا نوشته است: امریكا چاره‌ای ندارد جز آنكه به تقویت نیروهایش در منطقه بپردازد و به ایجاد نوعی همكاری راهبردی نزدیك و غیررسمی با كشورهای دوست حوزه خلیج‌فارس همت گمارد. وی معتقد است دولت ریگان به حضور نیروهایش در منطقه توجهی ویژه مبذول داشته و كشورهای حوزه خلیج‌فارس به گزینش سیاست‌های مهمی مبادرت ورزیده‌اند. به نوشته این روزنامه، جی هنری امشلر استاد مركز مطالعات استراتژیك و بین‌الملل دانشگاه جرج تاون واشنگتن، معتقد است امریكا باید بكوشد تا از وابستگی خود به نفت وارداتی بكاهد. وی كه با دیگر كارشناسان درزمینه محدودیت توانایی ایران برای مین‌گذاری در خلیج‌فارس هم‌عقیده است، هشدار داد نباید مهارت ایران را در عملیات كماندویی یا عمق تعصب آنان را دست كم گرفت. وی افزود باآنكه ما از قدرت باز نگه‌داشتن خلیج‌فارس برخورداریم، اما مطمئن نیستیم كه اراده سیاسی لازم برای به‌كارگرفتن این قدرت را داشته باشیم.[۳۳] روزنامه یو.اس.تودی هم نوشت: برخی از كارشناسان تردید دارند كه ایران بخواهد یا بتواند بیش از مدت كوتاهی خلیج‌فارس را ببندد، چراكه خود نیز به خطوط كشتیرانی نیاز دارد، اما این درصورتی است كه بتوان از یك رژیم غیرمنطقی در تهران رفتاری منطقی را انتظار داشت. اضطراب ناشی‌از قطع كوتاه‌مدت نفت می‌تواند قیمت‌های جهانی را به دو برابر افزایش دهد. این روزنامه در ادامه با اشاره به كاهش صادرات نفت عراق و مشكلات عمیقی كه این كشور با آن درگیر است، افزود: سلاح‌های جدید كوشش تازه‌ای تلقی می‌شوند كه عراق می‌خواهد به‌وسیله آنها ایران را به قبول آتش‌بس وادار سازد، یك بحران نفتی به وجود آورد، پای امریكا را برای بازگشایی خلیج‌فارس به میان بكشد و ایران را ناچار كند كه صلح را بپذیرد. یو.اس.تودی در گزارش تفسیری خود خاطرنشان كرد: عراق سه سال پیش درحالی به ایران حمله‌ور شد كه گمان می‌كرد فشار جنگ جمهوری اسلامی را سرنگون خواهد كرد، اما این حربه كارگر نیفتاد. جنگ هدفی را به وجود آورد كه بسیاری از ایرانیان با گرایش‌های سیاسی گوناگون در اطراف آن گرد آمده‌اند. هرچند نزول اقتصادی ایران چهار سال قبل و با انقلاب آغاز شد نه با جنگ، اما جنگ توضیحی برای بیماری‌های اقتصادی ایران فراهم آورد. اقتصاد ایران رو به بهبود می‌رود و نشانه آن را باید در خارج‌كردن بسیاری از كالاهای مصرفی از فهرست جیره‌بندی جست‌وجو كرد. جنگ همچنین ابزاری به دست آیت‌الله خمینی داده تا به‌وسیله آن از میزان درگیری و جدال مقام‌های رژیم بكاهد. مفسر یو.اس.تودی ضمن تحلیل تهدیدهای ایران و عراق، افزود: اینكه تهدید استفاده از موشك‌های اگزوسه ممكن است ایران را به عقب‌نشینی و پایان‌دادن به جنگ وادار سازد، یك منطق ظاهر فریب است و ما به تجربه آموختیم كه آیت‌الله خمینی تسلیم فشار نمی‌شود. به گزارش روزنامه مذكور رابرت جوهان‌سن، از اعضای ارشد مؤسسه سیاست جهانی با اشاره به اینكه فروش‌ تسلیحات عامل دامن‌زدن به جنگ خلیج‌فارس است، یادآور شده است فروش اسلحه دلیل اصلی جنگ نیست، اما انبارهای بزرگ اسلحه بر احتمال بروز جنگ افزوده و جنگ نمی‌تواند بدون تأمین دائمی اسلحه و قطعات یدكی ادامه یابد. جوهان‌سن مدعی شده كه بیش از 17 كشور به ایران و عراق اسلحه داده‌اند. متحدان و حامیان امریكا همچون فرانسه و مصر به عراق اسلحه می‌فروشند. سوریه دشمن سرسخت اسرائیل، برای تقویت ایران می‌كوشد و جت‌های چینی به هر دو طرف فرستاده می‌شود.[۳۴]

گزارش - 836

وزرای امور خارجه كشورهای عضو سازمان كنفرانس اسلامی خواستار پایان منازعه بین ایران و عراق شدند. روزنامه‌های كویت نیز با ابراز نگرانی از گسترش جنگ، از ایران خواستند جنگ را متوقف كند. وزرای امور خارجه كشورهای عضو كنفرانس اسلامی در بیانیه پایانی اجلاس دوروزه خود كه به‌منظور انجام هماهنگی‌های لازم برای ‌سومین اجلاس سران اسلامی، در محل سازمان ملل برگزار شد، بار دیگر از ایران و عراق خواستند به جنگ پایان داده و با كمیته صلح اسلامی در ادامه مأموریت حسن نیتش همكاری كنند. در این بیانیه ضمن تمجید از تلاش‌های كمیته صلح اسلامی به‌منظور پایان‌دادن به جنگ، تأكید شده كه این جنگ فقط به نفع دشمنان اسلام است. از سوی دیگر، درحالی‌كه وزرای امور خارجه كشورهای غیرمتعهد هفته گذشته نتوانسته بودند درمورد بندی كه قرار بود بخشی از بیانیه آنها را تشكیل دهد به توافق برسند، نماینده دائم هند در سازمان ملل گفت ایندیرا گاندی رئیس جنبش عدم‌تعهد، قصد دارد كه تلاش‌های خود را برای یافتن راه‌حل مسالمت‌آمیز برای جنگ ایران و عراق دنبال كند. این اجلاس تصمیم دارد وظیفه تنظیم قطعنامه درمورد غرب آسیا را به گروه اسلامی محول كند كه به اجلاس جاری مجمع عمومی تسلیم خواهد شد. به گفته دیپلمات‌ها، این قطعنامه منعكس‌كننده عناصر اصلی طرح فاس خواهد بود.[۳۵] درعین‌حال، به‌دنبال خبر تهدید ایران مبنی‌بر بستن تنگه هرمز و استقرار كشتی‌های امریكایی در منطقه خلیج‌فارس، روزنامه‌های كویت خواستار توقف و جلوگیری از گسترش جنگ در منطقه شدند. روزنامه رأی العام ضمن اشاره به بحران اقتصادی كشورهای اروپایی و نحوه تعامل آنها با شوروی، این عوامل را به‌عنوان جرقه‌هایی برای یك جنگ قریب‌الوقوع معرفی و پیش‌بینی كرد كه جهان غرب با تصور چنین جنگی فوراً به اشغال منابع نفتی خواهد پرداخت. این روزنامه از ایران خواست حقایق موجود در جهان را بپذیرد و از دادن بهانه برای برافروختن آتشی كه جهان غرب و اسلام را خواهد سوزاند خودداری كند. روزنامه السیاسه نیز در تفسیری مشابه نوشت درصورت تشدید جنگ بین ایران و عراق بهای آن را جهان غرب كه خطرهای این جنگ را نادیده گرفت و آن را برای فروش تسلیحات و برآورده‌ساختن منافع راهبردی خود به كار بست، باید بپردازد. این روزنامه با اشاره به اینكه هیچ‌كس در منطقه خلیج‌فارس مایل به گسترش جنگ به حدی غیرقابل كنترل نمی‌باشد، از ایران خواست كه منطقی بوده و جنگ را متوقف كند.[۳۶]

گزارش - 837

كارشناسان شركت بیمه لویدز ادعای ارتش عراق درمورد غرق‌کردن دو كشتی ایرانی در خلیج‌فارس را تأیید نكردند. یك سخنگوی شركت لویدز با بیان اینكه اطلاعات آنها درمورد كشتیرانی ازطریق شبكه جهانی نماینده‌های آن به دست می‌آید و شامل كشتی‌های جنگی نمی‌شود، گفت كه شركت آنها هنوز هیچ‌گونه خبر مستقلی درمورد غرق‌شدن هرگونه كشتی از نماینده خود در ایران دریافت نكرده‌ است. نشریه لویدزیست نیز نوشت: پیدایش بحران در جنگ ایران و عراق به بازارهای بیمه لندن این اطمینان را داده است كه برای اقامت تا یك هفته در اكثر مناطق خلیج‌فارس درخواست حق بیمه جنگی كنند. روزنامه اسنشالیست شیپینگ هم دراین‌باره خبر داد: خطرهای ناشی‌از واكنش ایران به تحویل هواپیماهای جدید به عراق باعث شده است شركت‌های بیمه این مدت را در اوایل هفته از یك‌ هفته به 48 ساعت كاهش دهند. این روزنامه به نقل از منابع مطلع در بازار لندن افزود: شركت‌های بیمه حاضرند مدت اقامت در پایانه اصلی نفت ایران در جزیره خارك و بنادر جنوبی ایران چون بندرعباس و جزیره لاوان و... را به یك هفته افزایش دهند.[۳۷]

گزارش - 838

عراق درپی مشكلات اقتصادی ناشی‌از كاهش صادرات نفت، در تلاش است تا با راه‌اندازی مجدد پایانه نفتی فاو صادرات نفت خود را ازطریق خلیج‌فارس افزایش دهد. روزنامه لوموند در شماره امروز خود به نقل از منابع نفتی، نوشت: پایانه نفتی فاو در ابتدای جنگ به‌شدت آسیب دید و از سال 1980 بلااستفاده ماند. ظاهراً شركت مهندسی امریكایی براون وروت كه سال قبل 5 سیستم مهاركننده نقطه‌ای را به عراق تحویل داده، در عملیات بازسازی این پایانه مشاركت دارد. درحال‌حاضر، عراق می‌كوشد این پایانه نفتی را دوباره راه‌اندازی كند. به نوشته این روزنامه، این سیستم‌ها نیاز به زیربنای مهمی ندارد و نسبتاً به‌سادگی‌می‌تواند به شبكه لوله نفتی عراق متصل شود. البته ترمیم پایانه اصلی عراق 6 ماه تا یك‌ سال طول خواهد كشید، بااین‌حال، تأسیسات مزبور به عراق امكان می‌دهد به‌سرعت صادرات نفت خام خود را از خلیج‌فارس به میزان چند هزار بشكه در روز از سر گیرد. لوموند با اشاره به میزان صادرات كنونی نفت عراق كه 700 هزار بشكه در روز ازطریق خط لوله تركیه است، افزود: درآمد ارزی عراق از 4/26 میلیارد در سال 1980 به 6 الی 7 میلیارد در سال 1983 تقلیل یافته و این كشور با مشكلات مهم مالی روبه‌رو شده است، درحالی‌كه اضافه‌شدن 200 تا 300 هزار بشكه در روز به نفت صادراتی این كشور، درآمد ارزی عراق را بین 2 تا 3 میلیارد دلار افزایش خواهد داد.[۳۸]

گزارش - 839

رهبر نهضت مقاومت ملی ایران تحویل هواپیماهای سوپراتاندارد به عراق را بر آینده جنگ ایران و عراق چندان تأثیرگذار ندانست. شاپور بختیار رهبر نهضت مقاومت ملی ایران در مصاحبه با هفته‌نامه فرانسوی پاری‌ماچ در پاسخ به سؤالی درمورد میزان جدی‌ بودن تهدیدهای ایران مبنی‌بر بستن تنگه هرمز، احتمال انجام اقداماتی مانند مین‌گذاری را ممكن دانست و گفت: (امام) خمینی قبل از آنكه دست به چنین اقدامی در آب‌های آزاد بین‌المللی بزند، مطمئناً تأمل خواهد كرد؛ زیرا به‌خوبی می‌داند كه اخلال‌گری در خارج از حریم دریایی ایران ازلحاظ حقوق بین‌المللی واكنش‌های نظامی جهان را توجیه خواهد كرد. در این شرایط حتی شوروی را نیز با خود نخواهد داشت. شاپور بختیار درمورد نگرانی امریكا، انگلیس، آلمان و ژاپن از تحویل سوپراتانداردها به عراق و احتمال محروم‌شدن جهان غرب از نفت ایران درپی بسته‌شدن تنگه هرمز، اظهار كرد: من اطمینان دارم كه قبل از تحویل سوپراتانداردها به عراق، فرانسه متحدان خویش یا حداقل امریكا و انگلستان را از تصمیم خود آگاه ساخته است، در غیر این صورت فرانسه باید دچار تردید می‌شد كه چنین نبوده است. آلمان و ژاپن نیز فقط به‌دنبال منافع اقتصادی و روابط تجاری خود هستند. اگر جریان صدور نفت جمهوری اسلامی از جزیره خارك توسط عراقی‌ها متوقف شود، یا تنگه هرمز به‌طور موقت مسدود گردد، باز كشورهای غرب به‌هرحال سه ماه مصرف مورد نیاز خود را ذخیره دارند. از سوی دیگر، كافی‌ است تا از عربستان خواسته شود تولید خود را افزایش دهد تا نفت مورد نیاز تأمین گردد. بختیار در واكنش به اظهار مخالفت ژیسكاردستن رئیس‌جمهور سابق فرانسه درمورد تحویل سوپراتانداردها به عراق گفت: انگیزه فرانسه از تحویل سوپراتانداردها بازگرداندن صلح به منطقه و جلوگیری از شكست عراق و وادار ساختن (امام) خمینی به آغاز مذاكرات است. ایران و عراق باید به مرزهای بین‌المللی توافق‌شده در قرارداد 1975 الجزیره بازگردند، پس از آن اگر اختلافاتی باهم دارند یا باید پشت میز بنشینند یا به سازمان ملل متحد رجوع كنند، یا اینكه اختلافات خود را به دادگاه بین‌المللی لاهه ببرند.[۳۹]

گزارش - 840

درپی برگزاری مانور مشترك كشورهای عضو شورای همكاری خلیج‌فارس، روزنامه جمهوری اسلامی در شماره امروز خود به بررسی اهداف این مانور پرداخت. روزنامه جمهوری اسلامی دراین‌باره نوشت: «گفته می‌شود این کشورها این مانور را بدین لحاظ آغاز کرده‌اند که آمادگی لازم را برای مقابله با هر خطری که این کشورها را تهدید کند داشته باشند. ... اجرای مانور و خبر تشكیل یك نیروی واكنش سریع* توسط كشورهای عضو شورای مذكور درظاهر برای مقابله با خطراتی است كه ممكن است كشورهای عضو شورا را تهدید كند و همچنین ایجاد یك هماهنگی و تكامل دفاعی و امنیتی میان كشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس است، اما واقع امر نشان می‌دهد كه هدف از اجرای مانور مزبور و تشكیل یك نیروی واكنش سریع در منطقه خلیج‌فارس جهت مقابله با جمهوری اسلامی و نفوذ این انقلاب در بین مردم عرب منطقه و جهان است. چراكه انقلاب ایران نه‌تنها در میان مردم منطقه نفوذ كرده، بلكه بقای حكومت‌های عرب را تهدید می‌كند. حكام و مسئولین كشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس به‌خوبی قدرت نظامی، ایستادگی و مقاومت جمهوری اسلامی ایران را در مقابل صدام كه مورد حمایت قدرت‌های شرق و غرب بود، درك كرده‌اند. ازاین‌رو حكام كشورهای عربی برای جلوگیری از نتایج مقاومت مردم ایران با اجرای این مانور سعی در ترساندن جمهوری اسلامی ایران دارند.»[۴۰]

گزارش - 841

در سه روز اخیر، 12 نفر از مردم عراق، با عبور از مرزهای غربی به جمهوری اسلامی ایران پناهنده شده‌اند. امروز، 3 نفر از مردم عراق شامل یک دانشجو، یک کشاورز و یک راننده ازطریق یکی از مرزهای غربی وارد ایران شده و تقاضای پناهندگی کردند.[۴۱] روز چهارشنبه نیز 5 تن از اهالی کرکوک با عبور از مرزهای غربی به جمهوری اسلامی ایران پناهنده شدند.[۴۲] 4 نفر از اهالی خانقین هم روز سه‌شنبه ازطریق یکی از مرزهای غربی وارد ایران شده و درخواست پناهندگی کردند؛ یکی از این افراد دارای مدرک دکتری، 2 نفر فوق‌لیسانس مهندسی کشاورزی، و یک نفر هم فوق‌دیپلم می‌باشند.[۴۳]

ضمیمه گزارش826: استعداد و نحوه گسترش دشمن در منطقه‌ عملیاتی دهانه شیلر راوی مركز مطالعات و تحقیقات جنگ در قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص) استعداد و گسترش كامل دشمن در منطقه عملیاتی دهانه شیلر را این‌طور ذكر كرده است: - مسئولیت منطقه سپاه یکم (لشکر4 تحت امر) - مقر سپاه یکم در کرکوک (مقر تاکتیکی در سلیمانیه) - خط حد سپاه یکم مرز ترکیه تا سد دربندیخان - تیپ‌های سازمانی و زیر امر و در کنترل عملیاتی: - تیپ29 پیاده کوهستانی لشكر4 در پنجوین - تیپ498 گرمک و لاله - تیپ96 توتمان - تیپ424 جنوب سورن - تیپ5 جنوب سورن - تیپ105 شرق چوارته - تیپ602 هرزله و شیخ گزنشین - تیپ66 احتیاط پنجوین (مقر نالپاریز) - تیپ504 منطقه عمومی پنجوین زیر امر تیپ29 - تیپ101 در روکان (منطقه عمومی پنجوین) - تیپ605 در محدوده تیپ602 - تیپ116 در جنوب سورن - گردان55 مستقل شرق هرزله و مارو - گردان56 مستقل - نیروهای کماندویی الفاروق شیخ گزنشین - نیروهای کماندویی شوش شیخ گزنشین - نیروهای کماندویی مقداد گرمک - گردان زرهی الحارثه لاله حمرین - گردان 9 تانک - گردان 4 تانک - تیپ65، تیپ704، تیپ24 احتیاط در منطقه سیدصادق و نالپاریز - توپخانه15 گردان - مجموع تیپ‌ها 16 تیپ - مجموع گردان 70 گردان[۴۴]



پاورقی‌ها

منابع و مآخذ روزشمار 1362/07/21

  1. سند شماره 285/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوی قرارگاه خاتم‌الانبیا در عملیات والفجر4، داوود رنجبر، 11/7/1362 تا 28/7/1362، صص 249 - 233.
  2. سند شماره 12816/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: جلسه بررسی طرح مانور عملیات والفجر4، (قرارگاه خاتم‌الانبیا، 21/7/1362، نوار شماره 12816)، صص 17 - 15 و 28 - 27.
  3. سند شماره 285/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوی قرارگاه خاتم‌الانبیا در عملیات والفجر4، داوود رنجبر، 11/7/1362 تا 28/7/1362، صص 249 - 233.
  4. سند شماره 285/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص 255 - 243؛ و - سند شماره 12816/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص 33 - 12 و 48.
  5. سند شماره 285/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص 255 - 253.
  6. سند شماره 295/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوی قرارگاه مقدم حمزه سیدالشهدا در عملیات والفجر4، محمد دیانی، 13/7/1362 تا 29/7/1362، صص 101 - 100؛ و - سند شماره 13087/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: جلسه قرارگاه مقدم حمزه (فرماندهی)، عملیات والفجر4، (قرارگاه مقدم حمزه، 21/7/1362، نوار شماره 13087)، صص 28 - 1.
  7. سند شماره 12816/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: جلسه بررسی طرح مانور عملیات والفجر4، (قرارگاه خاتم‌الانبیا، 21/7/1362، نوار شماره 12816)، صص 17 - 15 و 28 - 27.
  8. سند شماره 285/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص 255 - 243؛ و - سند شماره 12816/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص 33 - 12 و 48.
  9. همان، از مرکز فرماندهی جنگ الکترونیک ستاد قرارگاه خاتم‌الانبیا به اطلاعات - عملیات قرارگاه خاتم‌الانبیا، شماره154، 21/7/1362، ص161؛ و - همان، از مرکز فرماندهی جنگ الکترونیک ستاد قرارگاه خاتم‌الانبیا به اطلاعات - عملیات قرارگاه خاتم‌الانبیا، شماره 155، 21/7/1362، ص 162.
  10. سند شماره 329197 مركز مطالعات و تحقیقات جنگ: از شهربانی كردستان به استانداری کردستان، 21/7/1362.
  11. سند شماره 343111 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از ناحیه ژاندارمری کردستان به استانداری کردستان، 21/7/1362.
  12. سند شماره 343084 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از ناحیه ژاندارمری کردستان (رکن3) به استانداری کردستان، 21/7/1362.
  13. سند شماره 343125 مركز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش فرمانداری بانه، 21/7/1362.
  14. سند شماره 416771 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از فرماندهی سپاه ناحیه کردستان به فرماندهی قرارگاه حمزه سیدالشهدا، 21/7/1362.
  15. سند شماره 343085 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از ناحیه ژاندارمری کردستان (رکن3) به استانداری کردستان، 21/7/1362.
  16. سند شماره 416714 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از طرح و عملیات سلماس به طرح و عملیات قرارگاه حمزه.
  17. بولتن ویژه، 30/7/1362، ص2.
  18. سند شماره 354150 مركز مطالعات و تحقیقات جنگ: نامه واحد اطلاعات سپاه سلماس به قرارگاه حمزه، 21/7/1362.
  19. سند شماره 416715 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از ف و اط سپاه سلماس به ف و اط قرارگاه حمزه.
  20. سند شماره 345911 مركز مطالعات و تحقیقات جنگ: وقایع 24 ساعته، ناحیه ژاندارمری كردستان، 22/7/1362.
  21. سند شماره 416759 مركز مطالعات و تحقیقات جنگ: تلفنگرام اطلاعات ستاد منطقه 11 به اطلاعات سردشت، 21/7/1362.
  22. روزنامه جمهوری اسلامی، 23/7/1362، ص16.
  23. روزنامه كیهان، 23/7/1362، ص13.
  24. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 209، 23/7/1362، صص 45 - 38، به نقل از رادیو صوت الجماهیر، 22/7/1362، ساعت 20:30.
  25. واحد مرکزی خبر صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، بولتن رادیوهای بیگانه، 23/7/1362، ص2، به نقل از رادیو اسرائیل، 21/7/1362، ساعت 21:30.
  26. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 209، 23/7/1362، صص 2 و 3، واشنگتن - خبرگزاری فرانسه، 22/7/1362.
  27. سند شماره 12816/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: جلسه بررسی طرح مانور عملیات والفجر4، (قرارگاه خاتم‌الانبیا، 21/7/1362، نوار شماره 12816)، صص 17 - 15 و 28 - 27.
  28. واحد مرکزی خبر صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، بولتن رادیوهای بیگانه، 23/7/1362، ص22، به نقل از رادیو مسکو، 21/7/1362، ساعت 21:30.
  29. همان، ص10، به نقل از رادیو اسرائیل، 21/7/1362، ساعت 19.
  30. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 209، 23/7/1362، صص 45 - 38، به نقل از رادیو صوت الجماهیر، 22/7/1362، ساعت 20:30.
  31. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 208، 22/7/1362، ص19، لندن - خبرگزاری فرانسه، 21/7/1362.
  32. همان، صص 36 و 37، به نقل از رادیو بی‌بی‌سی، 21/7/1362، ساعت 19:45.
  33. سند شماره 285/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوی قرارگاه خاتم‌الانبیا در عملیات والفجر4، داوود رنجبر، 11/7/1362 تا 28/7/1362، صص 249 - 233.
  34. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 208، 22/7/1362، صص 34 و 35، به نقل از رادیو امریکا، 21/7/1362، ساعت 6:30.
  35. همان، ص10، سازمان ملل - خبرگزاری یوگسلاوی، 21/7/1362.
  36. همان، صص 13 و 14، کویت - خبرگزاری کویت، 21/7/1362.
  37. همان، صص 17 و 18.
  38. همان، ص2، پاریس - خبرگزاری جمهوری اسلامی، 21/7/1362.
  39. همان، ص41، رادیو ایران، 21/7/1362، ساعت 17:00.
  40. روزنامه جمهوری اسلامی، 21/7/1362، ص10.
  41. روزنامه اطلاعات، 23/7/1362، ص3.
  42. روزنامه جمهوری اسلامی، 21/7/1362، ص2.
  43. روزنامه جمهوری اسلامی، 20/7/1362، ص2.
  44. سند شماره 285/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص 230 - 229.