1362.09.11

از دانشنامه روز شمار دفاع مقدس
پرش به ناوبری پرش به جستجو
روزشمار جنگ سال 1362
1362.09.11
نام‌های دیگر یازده آذر
تاریخ شمسی 1362.09.11
تاریخ میلادی 2 دسامبر 1983
تاریخ قمری 26 صفر 1404





گزارش- 726

افراد وابسته به گروه‌های مسلح غیرقانونی امروز در محورهای مختلف مناطق کردنشین در شمال‌غرب کشور دست به اقداماتی علیه نیروهای خودی زدند. عناصر مسلح ضدانقلاب ساعت 14 امروز در محور سردشت - مهاباد بین روستای کله‌گاوی و زمزیران با سوء‌استفاده از نبود نیروهای تأمین جاده و در یک عملیات کمین مینی‌بوس حامل 19 تن از درجه‌داران و سربازان را که همگی غیرمسلح و درحال ‌رفتن به مرخصی بودند، متوقف کرده و 17 تن از آنان را به گروگان بردند. 2 تن از سرنشینان این خودرو با مخفی‌شدن توانستند از دست مهاجمان فرار کنند.* در حادثه دیگری در همین منطقه افراد مسلح غیرقانونی با حمله به یک خودروی حامل کارمندان اداره برق مهاباد که عازم سردشت بودند، یک تن از آنان را شهید و 2 نفر را زخمی کردند.[۱] درپی وقوع این حوادث فرماندهی سپاه سردشت در گزارشی به فرماندهی قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) وقوع دو حادثه فوق را ناشی‌از بی‌تعهدی برخی ارگان‌ها، در گماردن نیروی لازم برای تأمین جاده اعلام کرد و از فرماندهی این قرارگاه خواست تا با اقدامات لازم، مانع تکرار این‌گونه سهل‌انگاری‌های خسارت‌بار شود.[۲] در منطقه عمومی پاوه نیز در جریان عملیات کمین عناصر یکی از گروه‌های مسلح غیرقانونی یکی از افراد سپاه به شهادت رسید.[۳] علاوه‌بر وقایع مذکور، در جنوب پیرانشهر اعضای گروه‌های مسلح ضدانقلاب با حمله به پایگاه میرآباد قصد تصرف آنجا را داشتند، اما با مقاومت نیروهای خودی، مهاجمان پس از یک ساعت منطقه را ترک کردند. در این درگیری یک تن از افراد پایگاه زخمی شد.[۴] در جنوب‌شرقی صائین‌دژ نیز افراد حزب دمکرات به‌قصد تصرف پایگاه سپاه در روستای منبر به آنجا حمله کردند. با هوشیاری و عکس‌العمل به‌موقع نیروهای خودی افراد این حزب پس از 4 ساعت مجبور به عقب‌نشینی شدند. در این عملیات به نیروهای خودی آسیبی وارد نشد، ولی بنا به اعلام فرماندهی سپاه صائین‌دژ براثر آتش افراد پایگاه، 5 تن از مهاجمان کشته و 8 تن نیز زخمی شدند.[۵] در درگیری نیروهای سپاه پیرانشهر با یک گروه از افراد مسلح در محور سردشت - پیرانشهر پس از یک ساعت افراد مسلح محارب با تحمل تلفاتی مجبور به فرار شدند.[۶] عناصر مسلح ضدانقلاب همچنین در مسیر تردد نیروهای خودی در حوالی پایگاه نهنی بانه اقدام به کاشت مین کردند، اما نیروهای ژاندارمری موفق به کشف و خنثی‌سازی آنها شدند.[۷]

گزارش- 727

امروز علاوه‌بر دستگیری 20 تن از افراد حزب دمکرات 5 تن از افراد این حزب نیز خود را تسلیم کردند. نیروهای خودی با بهره‌گیری از اطلاعاتی که از افراد تسلیم‌شده حزب دمکرات کردستان ایران به دست آورده بودند در منطقه جنوب و جنوب‌شرقی نقده، 19 تن از افرادی را که با حزب دمکرات همکاری می‌کردند دستگیر کردند.[۸] در جنوب‌غربی سقز نیز یکی از افراد این حزب در حوالی پایگاه تموغه دستگیر شد.[۹] همچنین در ادامه تسلیم‌شدن افراد وابسته به گروه‌های مسلح غیرقانونی امروز نیز 4 نفر از عناصر حزب دمکرات کردستان با تحویل اسلحه و مهمات مربوط به آن، خود را به نیروهای سپاه معرفی و درخواست امان‌نامه کردند.[۱۰] در جنوب‌غربی خوی در منطقه مرزی قُطور نیز یکی از افراد با نفوذ حزب دمکرات که متهم به قتل بود و سابقه تهدید مردم برای حمایت از حزب دمکرات و همچنین زورگیری داشته و تحت تعقیب سپاه قطور بود، درحالی‌که چند قبضه اسلحه به‌همراه داشت، خود را تسلیم کرد.[۱۱]

گزارش- 728

برخی منابع از پناهندگی یکی از افراد حزب دمکرات کردستان عراق به گروه‌ اتحادیه میهنی کردستان عراق و اقدام بارزانی‌ها در گروگان‌گرفتن 3 تن از کارشناسان فرانسوی خبر دادند. یکی از افراد وابسته به حزب دمکرات کردستان عراق (بارزانی‌ها) که دارای اطلاعات فراوانی از فعالیت‌های این حزب در مناطق اشنویه ایران و حاج‌عمران عراق بود به‌همراه اسلحه و مهمات خود را به نیروهای اتحادیه میهنی کردستان عراق (طالبانی‌ها) تسلیم کرده است.* امروز همچنین حزب دمکرات کردستان عراق (بارزانی‌ها) 3 تن از کارشناسان یک شرکت الکترونیکی فرانسوی را که در شمال‌غربی بغداد مشغول به کار بودند، گروگان‌ گرفتند. به گفته رادیو بی‌بی‌سی حزب دمکرات کردستان عراق با پذیرش مسئولیت ربودن این سه کارشناس فرانسوی، آزادی این افراد را به خلاصی 47 تن از اعضای این حزب که ازطرف دولت عراق محکوم به اعدام شده‌اند و همچنین بازگشت 8 هزار خانواده‌ کرد که از عراق اخراج شده‌اند، مشروط کرده است.[۱۲]

گزارش- 729

رئیس‌جمهور عراق امروز در مصاحبه با روزنامه مصری الاهرام به سیاست امریکا و شوروی در قبال جنگ، تهدید ایران درمورد تنگه هرمز و مداخله احتمالی قدرت‌های بزرگ دراین‌زمینه، موضع سوریه دربرابر جنگ و روابط مصر و عراق پرداخت. صدام حسین در پاسخ به سؤالی درباره موضع دو ابرقدرت امریکا و شوروی دربرابر جنگ ایران و عراق گفت: «اتحاد شوروی و امریکا در شروع جنگ موافقت کردند حداقل به‌طور ضمنی که اجازه دهند [جنگ] مسیر خود را طی کند. شوروی‌ها فکر می‌کردند که جنگ، ایران را به آنان نزدیک‌تر خواهد کرد و امریکا فکر می‌کرد فشار جنگ، عراق را به قیمت منافع آن به امریکا نزدیک‌تر می‌کند.» صدام حسین در ادامه با بیان اینکه «متوجه تغییر تازه‌ای در رفتار شوروی و امریکا شده است، ... از بازگشت اتحاد شوروی به چارچوب دوستی با عراق و تفاهم بیشتری که امریکا نسبت به خطر اقدامات غیرمسئولانه ایران در منطقه نشان می‌دهد ابراز رضایت کرد.» وی همچنین درمورد تهدید ایران به انسداد تنگه هرمز اظهار کرد: «معتقد نیست ایران جرئت کند تنگه هرمز را مسدود کند، اما اگر این کار را انجام دهد، انسداد مدت زیادی طول نخواهد کشید.» وی گفت: «انسداد این خط دریایی همانند محبوس‌کردن خود در یک گاوصندوق فولادی است.» صدام درعین‌حال اضافه کرد «نمی‌تواند به‌طورکلی این احتمال را که ایران جرئت انجام چنین اقدامی‌ را بکند، نادیده بگیرد... .» رئیس‌جمهور عراق درباره احتمال مداخله قدرت‌های بزرگ نیز خاطرنشان کرد: «اگر جهان ماورای این منطقه مداخله کند تا از منافع مشروع خود محافظت کند، من انگیزه‌های آن را درک می‌کنم هرچند که من طرف‌دار چنین مداخله‌ای نیستم.» وی ضمن متهم‌کردن ایران به «توسعه‌طلبی در خاک عراق و کشورهای حوزه خلیج [فارس]» گفت: «جنگ عراق و ایران فقط زمانی خاتمه می‌یابد که ایران پی ببرد که نمی‌تواند به اهداف خود دست یابد و اینکه غالب ایرانیان اکنون به بطالت ادعاهای رهبران خود که آنها جهت دفاع از خاک ایران می‌جنگند، پی برده‌اند.» صدام همچنین مدعی شد: «عراق قادر به نفوذ به داخل عمق خاک ایران است. زمانی که ما شرایط را برای چنین اقدامی ‌مناسب بیابیم و زمانی که دنیا کاملاً متقاعد شود که ایران متجاوز است و از پاسخ‌گویی به منطق خودداری می‌کند.» وی گفت: «عراق از هواپیماهای سوپراتاندارد که از فرانسه دریافت کرده، استفاده نکرده است، هرچند که گزارش‌ها ادعا کرده‌اند که عراق در حملات اخیر خود به ناوگان و کشتی‌های تجاری ایران از آنها استفاده کرده است.» رئیس‌جمهور عراق در ادامه به موضع سوریه درقبال جنگ پرداخته و مدعی شد: «عراق احتمال یک تعدی سوریه به داخل خاک عراق ازجانب غرب را نیز به حساب آورده بود.» وی افزود: «حافظ اسد رئیس‌جمهوری سوریه، تعدادی از لشکریان خود را در مرز مستقر کرده بود، اما تجاوز مورد انتظار سوریه به‌خاطر اینکه قادر به انجام آن نبود، محقق نشد.» صدام حسین همچنین با بیان اینکه «اعمال سوری‌ها و لیبیایی‌ها علیه عراق و مداخله آنها در لبنان و امور سازمان آزادی‌بخش فلسطین برای ملت عرب و آرمان فلسطین مخرب است»، از فقدان عکس‌العمل مناسب اعراب اظهار تأسف کرد. وی افزود: «به دو یا سه کشور نباید اجازه داده شود که مانعی بر سر راه همبستگی اعراب بشوند.» صدام حسین درمورد روابط عراق و مصر تصریح کرد: «روابط عراق با مصر از تحویل اسلحه و مهمات توسط مصر به عراق بسیار فراتر رفته و دو کشور درمورد مسائل مهم سیاسی با یکدیگر مشورت می‌کنند.» وی گفت که «اگر به‌خاطر مشغله‌اش نبود از سفر به مصر در هر زمان که برای پرزیدنت حسنی مبارک مناسب باشد، خودداری نمی‌کرد. رئیس‌جمهور عراق خاطرنشان کرد: «از سفر مبارک به عراق در هر زمان که مایل باشد استقبال می‌شود.» به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی‌ روزنامه اقتصادی لزکو (چاپ پاریس)، رادیو قاهره در بخش عربی ساعت 8:30، رادیو امریکا در بخش فارسی ساعت 6:30، رادیو بی‌بی‌سی در برنامه فارسی ساعت 19:45، همچنین خبرگزاری فرانسه مصاحبه صدام با روزنامه مصری الاهرام را مخابره کردند.[۱۳]

گزارش- 730

به‌منظور برآورد خسارات واردشده به مناطق غیرنظامی ایران و عراق، دبیرکل سازمان ملل با نمایندگان دو کشور در این سازمان گفت‌وگو کرد. به گزارش خبرگزاری فرانسه، این مطلب در مقر سازمان ملل متحد اعلام و افزوده شد: «این اقدام به‌دنبال تقاضای مکرر تهران از این سازمان صورت می‌گیرد.» خبرگزاری فرانسه همچنین گزارش داد: «طی ماه‌های اخیر ایران به‌طور سیستماتیک، درمورد حملات عراق به شهرها و مراکز پرجمعیت و با استناد به مدارک و عکس‌های مختلف به سازمان ملل اطلاع داده است.» گزارش مذکور همچنین حاکی است: خاویر پرز دکوئیار دبیرکل سازمان ملل متحد، امروز با سعید رجایی‌خراسانی نماینده ایران در این سازمان، ملاقات و گفت‌وگو کرد. این دیدار یک روز پس از ملاقات دکوئیار با ریاض القیسی نماینده عراق در سازمان ملل انجام شد. درحال‌حاضر عراق با یک چنین اقدامی ‌مخالف است. القیسی در پاسخ سؤال خبرگزاری فرانسه دراین‌زمینه گفت: «حرکت ایران یک مانور برای جلوگیری از اجرای قطعنامه‌های شورای امنیت که خواستار قطع جنگ میان دو کشور شده است، می‌باشد.» خبرگزاری فرانسه همچنین یادآور شد: «در گزارش کارشناسان سازمان ملل متحد که در ژوئن گذشته از ایران دیدار کرده بودند به‌طور صریح آمده بود که خسارات هدف‌های غیرنظامی‌ ایران نسبت به عراق بسیار شدید بوده است.» این گزارش افزود: «تهران اظهار امیدواری می‌کرد که پس از دیدار کارشناسان از ایران، شورای امنیت به‌خاطر زیرپاگذاردن کنوانسیون 1949 ژنو درمورد حفظ و حمایت افراد و اماکن غیرنظامی‌ در زمان جنگ توسط عراق، صریحاً بغداد را محکوم کند، لیکن درمورد یک متن قابل‌قبول توسط دو کشور هرگز توافقی به عمل نیامد. در قطعنامه مصوبه 31 اکتبر گذشته توسط شورای امنیت [قطعنامه شماره 540] که از طرفین درگیر خواسته شده بود سریعاً به جنگ میان خود خاتمه داده و عملیات خصمانه در تمام منطقه دریایی و ساحلی خلیج [فارس] را قطع کنند یک پاراگراف به یک چنین محکومیتی اختصاص یافته بود.» خبرگزاری فرانسه در پایان این گزارش به نقل از ناظران اضافه کرده است «چنانچه بغداد از مأموریت هرگونه هیئت تازه سازمان ملل سر باز زند، بعید به نظر نمی‌رسد که کارشناسان سازمان به ایران اعزام شوند تا نتایج حملات اخیر عراق علیه اهداف غیرنظامی‌ در ایران را از نزدیک مشاهده کنند.»[۱۴] در همین زمینه رادیو اسرائیل نیز به نقل از خبرگزاری رویتر گزارش داد که یک سخنگوی سازمان ملل متحد گفته است: «باوجودی‌که ایران با این قطعنامه مخالفت ورزیده است، ولی تاکنون بیش از بیست شکایت‌نامه [برای] دبیرکل سازمان ملل ارسال داشته و طی آنها از عراق به‌خاطر بمباران‌کردن مناطق غیرنظامی‌ ایران شکایت کرده است.»[۱۵]

گزارش- 731

عراق با متهم‌کردن ایران به حمله علیه مناطق غیرنظامی این کشور هشدار داد درصورت ادامه این حملات مواضعی در خاک ایران را مجدداً مورد حمله قرار می‌دهد. خبرگزاری رویتر از بغداد دراین‌باره گزارش داد: یک سخنگوی نظامی در بغداد امشب ضمن اعلام این مطلب اضافه کرد: «هشدارهای قبلی برای به سر عقل آوردن رهبران ایران ظاهراً بی‌نتیجه بوده است.» رویتر در ادامه، به بیانیه نظامی روز گذشته عراق اشاره کرد که در آن ادعا شده بود: «ایرانیان شهر مرزی مندلی واقع در 110 کیلومتری شرق بغداد را گلوله‌باران کرده و به یک مدرسه ابتدایی و همچنین دیگر ساختمان‌های غیرنظامی نیز خساراتی وارد آورده‌اند.» گزارش رویتر همچنین حاکی است دیپلمات‌ها در بغداد احتمال می‌دهند عراقی‌ها با استفاده از موشک‌هایی با بُرد زیاد و جنگنده‌های سوپراتاندارد مجهز به موشک‌های اگزوست ترمینال نفتی ایران در جزیره خارک را مورد حمله قرار دهند.[۱۶]

گزارش- 732

رئیس مجلس شورای اسلامی در خطبه‌های نمازجمعه این هفته تهران به موضوعات مختلفی ازجمله متناسب نبودن مالیات‌های دریافتی در کشور نسبت به سطح درآمدها‌، اجلاس آتی اوپک و لزوم افزایش قیمت نفت، انتخابات آینده مجلس و تحولات اخیر لبنان پرداخت. حجت‌الاسلام‌والمسلمین اکبر هاشمی رفسنجانی در آغاز سخنان خود به موضوع عدالت اجتماعی در اسلام پرداخت و با اشاره به مسئله تناسب نداشتن مالیات‌‌ها با درآمد در میان طبقات بالای جامعه گفت: «شما بدانید ای خواهرها، برادرها، ای پولدارها، مالیات‌ها هنوز هیچ تناسبی با درآمدها ندارد. آنهایی که قبله‌شان غرب است و غرب را دنیای سرمایه‌داری می‌‌دانند، بروند، بپرسند که در کشورهای غرب چقدر مالیات می‌‌دهند؟ و مالیات تا کجا پیش می‌‌رود؟ مالیات تصاعدی در کشور ما هنوز یک‌دهم آنجا هم نیست. بی‌جهت از این چیزها گله نکنید. باید با واقعیت‌ها خودتان را منطبق کنید. این‌طرف قضیه کسانی هستند که فداکاری و گذشت از خودشان نشان می‌‌دهند، اثر مثبت روی جامعه می‌‌گذارند و جامعه را به فرم دیگری بار می‌‌آورند. کار آن لاشخورها این است که همه را مثل خودشان تبهکار می‌‌کنند. رئیس اداره اگر رشوه خورد، زیردست او هم می‌‌خورد، پولدارها اگر تجاوز کردند، کاسب‌های جزء هم تجاوز می‌‌کنند. تاجرها اگر احتکار کردند، کاسب جزء هم احتکار می‌‌کند و این سرایت فساد ادامه پیدا می‌‌کند. اما اگر روحیه فداکاری و گذشت و ایثار و انفاق رشد کند، اثر می‌‌گذارد روی جامعه و کم‌کم جامعه را به‌طرف صلاح می‌‌برد.» رئیس مجلس ضمن اشاره به ایثارگری‌های مردم در جنگ اظهار کرد: «ما در چه جامعه‌ای و با چه مردمی ‌‌برای انقلاب خدمت می‌‌کنیم و چه گردن‌کلفت‌هایی در این مملکت هستند که مثل لاشخورها و مثل کفتار افتاده‌اند به جان مردم و با این مردم این‌طور رفتار می‌‌کنند. ما‌لشان را می‌‌خورند، دزدی می‌‌کنند، گران‌فروشی و احتکار می‌‌کنند علیه این مردم. چقدر تفاوت است، آنها واقعاً فرشته‌اند و اینها واقعاً گرگ هستند، اصلاً قابل‌مقایسه نیستند. چه منطقی است که بگوید ما این‌جور افراد را مثل آنها حساب کنیم، آیا عدالت اجتماعی این است که حساب این را با حساب آن یکی بکنیم؟ خیلی بی‌انصافی است. نه منطق می‌‌پذیرد، نه احساسات می‌‌پذیرد، نه بشریت، هیچ‌کس با این طرز تفکر نمی‌‌تواند موافقت کند و اگر کسی بخواهد انقلاب اسلامی‌ را از این مسیر به‌طرف آن گردن‌کلفت‌های زورگوی لاشخور برگرداند، بدترین جنایت را مرتکب شده است. خون و مال و شمشیر و تفنگ و الله‌اکبر و حضور اینها این عظمت را به این مملکت و به این امام داده است و ما بیاییم در سایه این عظمت که از دست اینها تحصیل شده است برای منافع دیگران سینه بزنیم؟ عدالت و حق و منطق و همه‌چیز ایجاب می‌‌کند که باید انسان‌های فداکار جهت و هدف حرکت‌ها باشند.» هاشمی رفسنجانی در خطبه دوم نماز درمورد مسئله قیمت‌گذاری نفت در اجلاس آتی کشورهای عضو اوپک خاطرنشان کرد: «در جلسه سال قبل، اواخر سال قبل، اوپک با کارگردانی عربستان سعودی و بعضی از شیوخ دیگر خلیج‌فارس 5 دلار قیمت نفت را پایین آوردند، یعنی قیمت را از 34 دلار در هر بشکه به 29 دلار در هر بشکه رساندند. این ظلم و این خیانت به هیچ منطقی قابل‌قبول نیست.» وی افزود: «خوب قیمت را که پایین آوردید باید بیشتر تولید کنید، برای اینکه پول بیشتری بگیرید، چون اکثر این کشورها بودجه‌شان بسته به نفت می‌‌باشد. نیجریه اگر نفت صادر نکند، خفه می‌‌شود، الجزایر اگر نفت صادر نکند، خفه می‌‌شود، ایران اگر نفت صادر نکند، خفه می‌‌شود، ونزوئلا اگر نفت صادر نکند، خفه می‌‌شود، لیبی اگر نفت صادر نکند، خفه می‌‌شود، اینها مقیاس را خودشان قرار دادند که ده‌ها میلیارد دلار پول‌های مردم را در بانک‌های دنیا دارند که تازه همین را هم مراعات نکردند و عربستان به‌جای 5 میلیون بشکه اکنون 6 میلیون‌ و اندی بشکه نفت صادر می‌‌کند و از سهمیه‌اش هم بالا می‌‌زند.» سخنگوی شورای‌عالی دفاع سپس موضع جمهوری اسلامی ایران درمورد قیمت نفت را این‌گونه بیان کرد: «ما پیشنهادمان این است که از وزیر محترم نفتمان می‌‌خواهیم که در اجلاس آینده اوپک از قول این ملت مستضعف، ازطرف همه ملل محروم منطقه، آنجا حرف بزند و بگوید که بیایید آن جنایتی را که مرتکب شده‌اید، جبران کنید و حداقلش این است که قیمت نفت را به 34 دلار قبلی برگردانید.» وی افزود: «یک نکته‌ای هم عرض می‌‌کنم و این را هم به کشورهای جنوب خلیج‌فارس می‌‌گویم و هم به بقیه می‌‌گویم و هم به دنیا. ما تحقیقاً اجازه نمی‌‌دهیم در آینده این‌گونه غارتگران جهانی منابع و ثروت نفت مردم را به این شکل غارت کنند. امروز اگر کاری از دستمان بر نیاید، شما اگر بخواهید این سیاست توطئه‌آمیز را ادامه بدهید، بالاخره روزی فرا خواهد رسید که ما این قدرت را داشته باشیم و اجازه ندهیم که از این خلیج‌فارس نفت ارزان به جیب کشورهای استعمارگر برود. بنابراین موضع ما مشخص است و موضع ما در اوپک درمورد قیمت نفت، بالارفتن معقول قیمت نفت است تا در آینده بتوانیم محاسبات را انجام بدهیم.» رئیس مجلس شورای اسلامی در ادامه ضمن تأکید بر نقش سرنوشت‌ساز انتخابات مجلس و اشاره به این نکته که کل اداره کشور براساس انتخابات است، گفت: «حالا ممکن است مغرضانی باشند که مثلاً صحبت از غیرآزادبودن انتخابات کنند، اما ما این حرف را با خودتان مطرح می‌‌کنیم و ما کاری به مغرضان نداریم. شما خودتان می‌‌دانید که در تمام این انتخابات هیچ‌کس از هیچ مقامی ‌‌به شما نگفته، مجبور نکرده شما را به چه کسی رأی بدهید یا به چه کسی رأی ندهید. نظرات خودشان را، مسئولان مطرح کرده‌اند و شما مردم خواستید و پذیرفته‌اید یا نخواسته‌اید و نپذیرفته‌اید. یک وقتی شایع کرده بودند که اگر کسی رأی ندهد و در شناسنامه‌اش مهر شرکت در انتخابات نباشد، فلان می‌‌شود، که این حرف‌ها تماماً دروغ است. هرکس مایل است شرکت می‌‌کند و هرکس مایل نیست شرکت نمی‌‌کند و البته نظر ما این است که به‌عنوان یک وظیفه اسلامی‌، انسانی، مردمی‌‌ و وطنی همه باید در انتخابات شرکت کنند، البته اگر نظر ما را قبول نداشته باشند در انتخابات شرکت نمی‌‌کنند و در گذشته هم این‌چنین بوده است. انتخابات را هم دیده‌اید که نوسان داشته، گاهی 18 میلیون شرکت کرده‌اند، گاهی 20 ‌میلیون شرکت کرده‌اند، گاهی 16 میلیون شرکت کرده‌اند، گاهی 14 میلیون شرکت کرده‌اند و هیچ‌کس هم نگفته آن بقیه‌ای که شرکت نکرده‌اند، چه شد؟ آیا تابه‌حال به کسی حرفی زده‌اند؟ یک نفر پیدا بشود بیاید و بگوید که من چون در انتخابات شرکت نکرده‌ام، فلان مأمور به من چنین چیزی گفت و اگر هم گفته باشد، خائن است. هیچ اجباری ما ازلحاظ قانونی انجام نمی‌‌دهیم و انتخابات آزادِ آزاد است که در آن مردم شرکت کنند.» حجت‌الاسلام هاشمی رفسنجانی همچنین درمورد تبلیغات داوطلبان نمایندگی مجلس اظهار داشت: «ازنظر ما تبلیغات انتخابات باید اسلامی‌ و انسانی باشد. کسانی که بخواهند با بعد منفی و بدنام‌کردن رقیب‌های خودشان تبلیغات کنند ازنظر ما که نظر اسلام هم همین است، نظر امام هم همین است، این خودش دلیل بر بی‌لیاقتی آنهاست، یعنی این یک گناه است.» خطیب نمازجمعه تهران همچنین تأکید کرد: «بنابراین باید شیوه انتخابات مثبت باشد و کسانی که می‌‌خواهند انتخاب بشوند خودشان را به مردم معرفی کنند به هر شکلی تا آنجایی که مربوط به اشخاص است، اشخاص هر امکانی برای معرفی خودشان باید به کار ببرند.» رئیس مجلس شورای اسلامی در بخش پایانی سخنان خود به مسئله لبنان پرداخت و اظهار کرد: «در لبنان این هفته مسائلی پیش آمد که برای دنیا شکل کابوس گرفته و برای دنیا وحشت به ارمغان آورده، البته برای مستکبران دنیا، ولی ملل مختلف راضی هستند و یکی از حرف‌هایی که ما در طول این چهار، پنج سال زده‌ایم امروز تحقق آن را مشاهده می‌‌کنیم. ما از صدور انقلابی که قبلاً مطرح کرده‌ایم منظورمان همین است که اکنون در لبنان درحال پیش‌آمدن هست.» وی ضمن اشاره به تصمیم دولت لبنان به قطع روابط سیاسی با جمهوری اسلامی ایران گفت: «فالانژهای لبنان تصمیم گرفتند به دستور صریح امریکا که رابطه‌شان را با ما قطع کنند. البته ما دلمان نمی‌‌خواهد رابطه‌مان با لبنان به‌خاطر مردمش قطع بشود و اصولاً ما برای امریکا ارزشی قائل نیستیم چه رسد فالانژها که از خرس امریکا به اندازه یک مویی هم بیشتر نیستند. بنابراین ما دیگر روی فالانژها حساب نمی‌‌کنیم، اما روی مردم لبنان حساب می‌‌کنیم. بنابراین وقتی‌که اینها تصمیم به قطع رابطه با ایران گرفتند ببینید که در لبنان چه شد.» رئیس مجلس شورای اسلامی افزود: «مردم لبنان در چه شرایطی ریختند توی خیابان‌ها و متحصن شدند که ما نمی‌‌گذاریم سفیر ایران از لبنان برود. در شرایطی که آن طرف‌ترشان خونخواران امریکایی و فرانسوی بودند و دور سفارت را جلادان فالانژ گرفته بودند و در ده کیلومتر یا پانزده کیلومتری‌شان خونخواران صهیونیست بودند و ناوگان امریکا و فرانسه و اسرائیل گلوله‌های توپشان به سفارت ما می‌‌رسید و هواپیماهای جنگنده این قدرت‌های جهنمی ‌‌در فضای بیروت پرواز می‌‌کردند و دیوار صوتی را می‌‌شکستند و نیروهای چپ که دل خوشی از اسلام ندارند با ما همکاری نمی‌‌کردند و در چنین شرایطی موج مردم از توی خانه‌های مخروبه‌شان و در خیابان‌های پرخون و شیشه‌های شکسته و ماشین‌های له‌شده جمع شدند در سفارت و آنجا تحصن کردند و چه حرف‌هایی زدند. آنها گفتند که هریک از خانه‌های ما برای ایران یک سفارتخانه است.» هاشمی رفسنجانی یادآور شد: «شما را به خدا فکر بکنید که مردم چقدر رشد کرده‌اند، انقلاب چقدر نفوذ کرده و چه مقدار قلوب مردم را تسخیر کرده که با این‌گونه تهدیداتی که این مردم شده‌اند، ایمانشان و تحرکشان و نشاطشان در راه انقلاب قوی‌تر بشود و وحشت انداخته‌اند به دل امریکایی‌ها و فرانسوی‌ها و برای اولین‌بار امریکا پناه برد به کامیون‌های زباله و قاذورات برای اینکه کاخ سفید را حفظ کند و اطراف کاخ سفید کامیون زباله چید. برای اولین‌بار فرانسه درهای کاخ الیزه را بست و ماشین را مطلق راه نداد. اینها از چه کسی می‌‌ترسند؟ از این مردم لبنان، خوب آدم چقدر احمق باشد که بمبی بریزد که این‌گونه خودش بیشتر بترسد. شما این‌طور به وحشت افتاده‌اید و مردم را بیشتر تحریک کردید و مردم را بیشتر زنده کردید به این جریانی که در لبنان پیش آمد و این حرکتی که مردم لبنان به نفع جمهوری اسلامی‌ انجام دادند برای ما بسیارگویاست و ما معتقدیم اگر در عراق هم بگذارند همین است، در بقیه کشورهایی که اسم بردم نیز همین‌طور است و این کشورهای کوچک چند وجبی که اطراف ما هستند که دیگر خیلی از آنها حرف نمی‌‌خواهم بزنم. بنابراین وضع اینها چنین است و بیایند با ملت‌هایشان آشتی کنند و ما هم هیچ‌چیز غیر از این نمی‌‌خواهیم، آخر معنا ندارد در لبنان دو میلیون مسلمان باشد و چند صد هزار فالانژ مسیحی باشد و فالانژها حکومت بکنند، این چه معنایی دارد؟»[۱۷]

گزارش- 733

باوجود نیازهای ارزی ایران و عراق، اوپک احتمالاً قادر نخواهد بود قیمت‌های نفت را تا چند سال آینده در سطح فعلی نگه‌ دارد. به گزارش بری وود خبرنگار رادیو امریکا این پیش‌بینی را "شرکت برادران سلمان" یکی از شرکت‌های معتبر سرمایه‌گذاری درزمینه سهام و اوراق بهادار در نیویورک در آستانه اجلاس وزرای نفت اوپک در ژنو که روز هفتم دسامبر (16 آذر) برگزار می‌شود اعلام کرد. شرکت مذکور در توضیح این مسئله گفته است: «تقاضا برای نفت نسبت به میزان کنونی که خود در سطحی بسیار پایین است، فقط اندکی افزایش خواهد یافت.» بر پایه این گزارش، شرکت برادران سلمان همچنین با برآورد کسری موازنه 50 هزار میلیون دلاری اعضای اوپک در سال 1986 اعلام کرده است: «کسری موازنه ارزی در تاریخ 22 ساله اوپک بیشترین مشکل را برای این سازمان به وجود آورده است. اوپک برای نخستین‌بار ناگزیر شد که قیمت‌های نفت را معادل 9 درصد کاهش دهد و به سطح بشکه‌ای 29 دلار برساند. میزان تولید نیز کاهش یافت و اکنون کمتر از 18 میلیون بشکه در روز است. اوپک تا دو سال پیش، روزانه حدود 36 میلیون بشکه نفت تولید می‌کرد، از سوی دیگر قیمت نفت در بازارهای آزاد به سطح بشکه‌ای 28 دلار کاهش یافته و اتحاد جماهیر شوروی نیز نفت خود را بشکه‌ای 25 سنت ارزان‌تر از نفت اوپک قیمت‌گذاری کرده است.» به گزارش رادیو امریکا شرکت مذکور در گزارش خود همچنین پیش‌بینی کرده است: «اختلافات داخلی اوپک ممکن است رقابت بین کشورهای عضو این سازمان را در بازارهای نفتی جهان شدت بخشد که نتیجه آن تولید نفت اضافی خواهد بود. شورای وزیران اوپک در چنین شرایطی باید در اجلاس خود در ژنو به درخواست ایران و عراق نیز که هر دو به درآمدهای ارزی بیشتری نیاز دارند و می‌خواهند از سهمیه تولید بیشتری برخوردار شوند، رسیدگی کند.»[۱۸]

گزارش- 734

یکی از مقامات مجلس انگلیس از موضع شورای همکاری خلیج‌فارس درمورد جنگ ایران و عراق اعلام حمایت کرد. امروز همایش ویژه‌ای راجع به شورای همکاری خلیج‌فارس در غرفه بازرگانی انگلستان و عرب در لندن ترتیب داده شد که در آن لرد جلیکو رئیس کمیسیون امور بازرگانی ماورای اقیانوس‌های پارلمان انگلیس در سخنانی با اشاره به مناسبات انگلستان با کشورهای منطقه خلیج‌فارس در گذشته و استقبال دولت این کشور از تشکیل شورای همکاری خلیج‌فارس، درباره آنچه وی "کشمکش خلیج میان ایران و عراق" خواند، گفت: «انگلستان از اینکه جنگ میان ایران و عراق آغاز و تاکنون ادامه دارد شدیداً احساس تأسف و ناراحتی می‌کند.» وی تأکید کرد این جنگ «به‌طور مستقیم و یا غیرمستقیم بر منطقه خلیج [فارس] اثراتی از خود گذاشته است.» لرد جلیکو ضمن اشاره به تلاش انگلیس برای تشریک مساعی با کشورهای خلیج‌فارس درزمینه راه‌حل مسالمت‌آمیز خاتمه جنگ افزود: «انگلستان از طرح پیشنهادی کشورهای شورای همکاری خلیج [فارس]* دراین‌مورد پشتیبانی می‌کند.» براساس گزارش رادیو بی‌بی‌سی، عبدالله بشاره دبیرکل شورای همکاری خلیج‌فارس نیز به‌عنوان سخنران دیگر این همایش ضمن اشاره به اهمیت مناسبات اقتصادی و بازرگانی در استقرار صلح بین‌المللی گفت: «جنگ ایران و عراق حدود ده ماه قبل از تشکیل این شورا آغاز شد، ولی این جنگ و نتایج هولناک آن کشورهای شورای همکاری را از ادامه پیشرفت اقتصادی و همکاری مشترک و اجرای برنامه‌های عمرانی باز نخواهد داشت.» بشاره اضافه کرد: «این شورا درحال‌حاضر به یک نیروی تازه‌ای که در تغییر تشنجات و برقراری استقرار امنیت در منطقه سهمی دارد مبدل شده است.» وی افزود: «استقرار امنیت در منطقه خلیج[فارس] از استقرار امنیت در دریای سرخ جدا نیست و بدون استقرار امنیت در این منطقه استراتژیکی، امنیتی در جهان نخواهد بود.» دبیرکل شورای همکاری خلیج‌فارس تأکید کرد: «یافتن راه‌حل مسالمت‌آمیزی برای این جنگ [ایران و عراق] برای صلح بین‌المللی و جلوگیری از اختلافات جهانی به‌ویژه میان دو ابرقدرت، یک مسئله ضروری است.»[۱۹]

گزارش- 735

امروز در مراسمی مخفی، یک کشتی جدید موشک‌انداز که ایتالیا آن را برای عراق ساخته است، به آب انداخته شد. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی از رم، این کشتی که در نزدیکی "ونیز" به آب انداخته شد و عراق آن را "سعدبن‌‌ابی‌وقاص" نام‌گذاری کرده است، دارای30/62 متر طول و 30/6 متر عرض بوده و قدرت حمل 675 تن محموله را دارد.[۲۰]

گزارش- 736

عضویت مجدد مصر در کنفرانس کشورهای اسلامی،‌ اختلافات داخلی سازمان آزادی‌بخش فلسطین و جنگ ایران و عراق احتمالاً از مسائل بحث‌برانگیز اجلاس آتی وزرای امور خارجه کشورهای اسلامی در بنگلادش است. رادیو بی‌بی‌سی در گزارشی دراین‌زمینه با اشاره به سفر امروز عبدالحمید معاون وزیر امور خارجه مصر به بنگلادش، که میزبان اجلاس وزرای امور خارجه کشورهای اسلامی در روز سه‌شنبه آینده (6 دسامبر/ 15 آذر) خواهد بود، گفت که وی «به‌منظور جلب حمایت دولت بنگلادش برای بازگشت مصر به کنفرانس وزرای خارجه کشورهای اسلامی‌ به داکا سفر کرده است.» این رادیو یادآور شد: «عضویت مصر در کنفرانس کشورهای اسلامی‌ به‌دنبال امضای عهدنامه کمپ دیوید میان اسرائیل و مصر و امریکا لغو گردید. یکی دیگر از کشورهایی که عضویتش در کنفرانس کشورهای اسلامی‌ لغو شده افغانستان است.» بی‌بی‌سی سپس افزود: «در داکا گفته می‌شود که دولت مصر مایل است هیئتی از مقامات عالی‌رتبه خود را به این کنفرانس اعزام دارد. اما چنانچه با شرکت مصر در کنفرانس کشورهای اسلامی‌ مخالفت شود، مقامات مصر لااقل سعی خواهند کرد که حمایت این کشورها را جلب کنند. عربستان سعودی هیئتی از مقامات بلندپایه دولت را به داکا اعزام خواهد کرد، اما انتظار می‌رود که کشورهای عرب طرف‌دار شوروی نیز نظیر لیبی و سوریه با بازگشت مصر به کنفرانس کشورهای اسلامی‌ مخالفت کنند.» به گفته رادیوی مذکور «بجز مسئله بازگشت مصر به کنفرانس کشورهای اسلامی،‌ اختلافات داخلی در سازمان آزادی‌بخش فلسطین و جنگ ایران و عراق نیز احتمالاً از مسائل بحث‌انگیز این کنفرانس خواهد بود. از سوی دیگر، معلوم نیست که مقامات افغانستان چگونه می‌خواهند نظر کشورهای اسلامی‌ در قبال مداخله شوروی در کشورشان را تغییر دهند، اما باتوجه‌به حضور کشورهای متنفذ و دوست افغانستان در این کنفرانس آنها احتمالاً موفق خواهند شد که از شدت لحن قطعنامه کنفرانس درمورد افغانستان بکاهند، ولی از آنجایی که کشورهای مسلمان محافظه‌کار بر کنفرانس داکا مسلط خواهند بود، می‌توان انتظار داشت که شرکت‌کنندگان در کنفرانس با مداخله شوروی در افغانستان به‌شدت مخالفت کنند.»[۲۱]

گزارش- 737

درپی سفر رئیس‌جمهور لبنان به امریکا، گزارش‌ها حاکی‌از توافقاتی مبهم درزمینه خروج نیروهای خارجی ضمن وعده کمک‌های نظامی و اقتصادی امریکا به دولت لبنان است. امین جمیل رئیس‌جمهور لبنان در دیدار خود از امریکا «نسبت به شانس‌های خروج قریب‌الوقوع نیروهای بیگانه از لبنان ابراز خوش‌بینی کرد.» به گفته رادیو کلن جمیل که با رئیس‌جمهور و وزیر امور خارجه امریکا ملاقات کرد اعلام داشت «به‌خصوص امیدوار به خروج نیروهای سوری در آینده نزدیک است. این گزارش همچنین حاکی است رئیس‌جمهور امریکا، موافقت‌نامه بین اسرائیل و لبنان را به‌عنوان پایه و اساسی برای خروج سربازان اسرائیلی تلقی کرده و هم‌زمان از دیگر نیروهای خارجی خواسته است لبنان را ترک کنند.»[۲۲] همچنین درپی ارسال پیام ملک فهد پادشاه عربستان سعودی ‌به ریگان رئیس‌جمهوری امریکا، روزنامه واشنگتن تایمز در خبری اعلام کرد فهد درپیام خود «اطمینان داده است که سوریه حاضر است نیروهایش را از خاک لبنان خارج کند به شرط آنکه اسرائیل نیز جدول زمان‌بندی‌شده برای خروج نیروهای خود از خاک لبنان را تعیین نماید و همچنین قسمت مربوط به عادی‌شدن روابط لبنان و اسرائیل از قرارداد بین دو کشور حذف شود.» به نوشته واشنگتن تایمز مقامات امریکا درمورد اتخاذ چنین موضعی ازسوی سوریه تردید دارند. یک مقام بلندپایه امریکایی گفت: «براساس اطلاعاتی که دراختیار دولت امریکاست، سوریه اساساً از گفت‌وگو درمورد خروج نیروهایش از لبنان سر باز می‌زند.»[۲۳] از سوی دیگر، به گزارش خبرگزاری فرانسه به‌دنبال توافقات اخیر نظامی و سیاسی امریکا و رژیم صهیونیستی، جورج شولتز وزیر امور خارجه امریکا، امروز اعلام کرد مقامات امریکا و دولت لبنان نیز تصمیم گرفته‌اند به‌منظور بررسی کمک‌های نظامی و اقتصادی امریکا به این دولت دو کمیسیون مشترک تشکیل دهند. خبرگزاری فرانسه یادآور شد: اواخر سال گذشته امریکا تصمیم گرفت 400 میلیون دلار کمک نظامی دراختیار دولت جمیل قرار دهد که تاکنون نیمی از آن واگذار شده است. به‌ گفته وزیر امور خارجه امریکا دیدار اخیر جمیل، که به‌دنبال سفر نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی به امریکا صورت گرفت، «بخشی از روندی است که هدفش حل بحران لبنان می‌باشد.» وی با بیان اینکه «من احساس می‌کنم که ما در لبنان موفق خواهیم شد»، افزود: «در مذاکره با جمیل بیشتر به مسائلی پرداختیم که به‌نظر ما انجام آن اهمیت دارد ازجمله رفع محاصره شهر طرابلس در لبنان و گسترش کنترل مقامات کشوری لبنان بر مناطقی که توسط اسرائیل و سوریه اشغال گردیده است.» در همین حال، سناتور چارلز پرسی که ریاست کمیسیون امور خارجی سنای امریکا را برعهده دارد اعلام کرد درحال‌حاضر 500 کارشناس شوروی در لبنان به سر می‌برند. پرسی که این سخنان را در پایان دیدار جمیل از کنگره امریکا ایراد کرد، بدون توضیح درمورد اینکه این کارشناسان در چه نقطه‌ای به سر می‌برند و تخصص آنها در چه زمینه‌ای است فقط یادآور شد: «حضور این کارشناسان یک خطر به شمار می‌رود و این مسئله باید هرچه سریع‌تر حل شود.»[۲۴]

گزارش- 738

یاسر عرفات اعلام کرد به شرط حضور ناظرانی ازسوی سازمان ملل آماده است همراه هواداران خود از لبنان خارج شود. در همین حال، پادشاه اردن برای گفت‌وگو با عرفات به‌منظور تعیین خط ‌مشی مذاکرات آینده صلح با رژیم صهیونیستی اعلام آمادگی کرد. به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس در بیروت سخنگوی یاسر عرفات رهبر سازمان آزادی‌بخش فلسطین، اعلام کرد: «عرفات خواستار کشتی‌هایی ازسوی سازمان ملل متحد شده تا نیروهایش را به کشورهای عربی منتقل کند.» این سخنگو «همچنین خواستار پاسداری نیروهای سازمان ملل و نظارت آنها بر عملیات خروج فلسطینی‌ها شد.» بر پایه این گزارش، شورای امنیت نیز امروز مشورت‌هایی را درمورد این درخواست که درپیام عرفات به دبیرکل سازمان ملل متحد مطرح شده است آغاز کرد. گزارش روزنامه کیهان حاکی است امروز در طرابلس و اطراف این شهر نبرد توپخانه میان هواداران عرفات و مخالفان وی درگرفت. در همین حال، مردم برای پناه‌گرفتن به قسمت‌های امن‌تر شهر که نسبتاً به مدت یک هفته به‌دنبال جنگ شدید سه‌هفته‌ای، آرام بوده هجوم بردند. کیهان همچنین به نقل از خبرگزاری فرانسه گزارش داد درپی آغاز سفر پنج‌روزه وزیر امور خارجه تونس به چین وزرای امور خارجه دو کشور امروز در پکن بار دیگر از عرفات که درحال‌حاضر در طرابلس تحت محاصره نیروهای ناراضی ساف قرار دارد حمایت کرده و خواستار آشتی در داخل سازمان آزادی‌بخش فلسطین شدند.[۲۵] از سوی دیگر، با اعلام آمادگی عرفات برای پیگیری اقدام مشترک اردن و ساف به‌منظور مذاکره با رژیم صهیونیستی رادیو بی‌بی‌سی امروز گزارش داد ملک حسین پادشاه اردن، اعلام کرد آماده مذاکره با یاسر عرفات رهبر سازمان آزادی‌بخش فلسطین است تا «بدین‌وسیله در راه برقراری صلح با اسرائیل توافق کنند.» وی در مصاحبه‌ با نشریه نیویورک تایمز (چاپ امریکا) گفته است «عرفات می‌تواند برای فعالیت جهت یافتن یک خط مشی مشترک در مذاکرات آینده با اسرائیل به اردن بیاید؛ مذاکراتی که درمورد ساحل اشغالی غرب رود اردن و باریکه غزه خواهد بود.» بی‌بی‌سی یادآور شد: «ملک حسین اوایل سال جاری میلادی نیز پیشنهاد مشابهی ارائه کرده بود، اما پس از آنکه سازمان آزادی‌بخش فلسطین اعلام کرد که ملک حسین دیگر ازطرف این سازمان نمایندگی ندارد، پیشنهاد مذکور با شکست مواجه شد.» همچنین اسحاق شامیر نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی پس از بازگشت از امریکا «از ملک حسین و فلسطینیان مقیم ساحل غربی رود اردن دعوت کرده است که به گفت‌وگوهای صلح‌جویانه خاورمیانه که براساس چارچوب موافقت‌نامه کمپ دیوید انجام می‌گیرد، بپیوندند.»[۲۶] به گزارش خبرگزاری یونایتدپرس صدام حسین رئیس‌جمهور عراق نیز در مصاحبه با روزنامه الاهرام گفت که «موافق ازسرگیری مذاکرات ساف و اردن باتوجه‌به رابطه ویژه طبیعی و ضروری آنها می‌باشد.»[۲۷]



پاورقی‌ها

منابع و مآخذ روزشمار 1362/09/11

  1. سند شماره 400620 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبه‌ای قرارگاه شمال‌غرب ژاجا (رکن3)، 12/9/1362؛ و- سند شماره 355532 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) (اطلاعات عملیات) به ستاد مرکزی (اطلاعات عملیات)، 12/9/1362؛ و- سند شماره 356768 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از شمال‌غرب (رکن2) به فرماندهی نزاجا و معاونت عملیات و اطلاعات، 14/9/1362.
  2. سند شماره 400620 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبه‌ای قرارگاه شمال‌غرب ژاجا (رکن3)، 12/9/1362؛ و- سند شماره 355532 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) (اطلاعات عملیات) به ستاد مرکزی (اطلاعات عملیات)، 12/9/1362؛ و- سند شماره 356768 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از شمال‌غرب (رکن2) به فرماندهی نزاجا و معاونت عملیات و اطلاعات، 14/9/1362.
  3. سند شماره 95506 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از فرماندهی منطقه7 به فرماندهی ستاد مرکزی، 19/9/1362.
  4. سند شماره 400613 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از قرارگاه عملیاتی شمال‌غرب (رکن3) به فرماندهی نزاجا (معاونت عملیات و اطلاعات)، 12/9/1362.
  5. سند شماره 361393 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از سپاه صائین‌دژ به سپاه منطقه11 (طرح و عملیات)، 1/10/1362.
  6. سند شماره 400777 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از فرمانده سپاه پیرانشهر به فرمانده قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع)، 13/9/1362.
  7. سند شماره 400620 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین.
  8. سند شماره 400620 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین.
  9. سند شماره 400621 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از قرارگاه عملیات شمال‌غرب ژاجا (رکن3) به فرمانده ژاجا (رکن3)، 13/9/1362.
  10. سند شماره 95506 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین.
  11. سند شماره 357091 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از واحد اطلاعات سپاه خوی به واحد اطلاعات منطقه11، 15/9/1362؛ و- سند شماره 357081 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از واحد اطلاعات سپاه خوی به واحد اطلاعات قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع)، 16/9/1362.
  12. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 266، 20/9/1362، ص27، رادیو بی‌بی‌سی.
  13. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 258، 12/9/1362، صص 6 - 4، قاهره - خبرگزاری یونایتدپرس، 11/9/1362.
  14. همان، ص2، سازمان ملل - خبرگزاری فرانسه، 11/9/1362.
  15. واحد مرکزی خبر صداوسیمای جمهوری اسلامی، بولتن رادیوهای بیگانه، 12/9/1362، ص10، رادیو اسرائیل، 11/9/1362.
  16. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 259، 13/9/1362، ص2، بغداد - خبرگزاری رویتر، 12/9/1362.
  17. روزنامه جمهوری اسلامی، 12/9/1362، صص 5 و 10.
  18. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 258، 12/9/1362، ص10، رادیو امریکا، 11/9/1362.
  19. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 259، 13/9/1362، صص 24 - 22، رادیو بی‌بی‌سی، 13/9/1362.
  20. همان، ص4، رم - خبرگزاری جمهوری اسلامی، 12/9/1362.
  21. واحد مرکزی خبر صداوسیمای جمهوری اسلامی، بولتن رادیوهای بیگانه، 12/9/1362، صص 24 و 25، رادیو بی‌بی‌سی، 11/9/1362.
  22. همان، ص9، رادیو کلن، 11/9/1362.
  23. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 258، 12/9/1362، ص14، رادیو ایران، 11/9/1362.
  24. روزنامه کیهان، 12/9/1362، ص20.
  25. همان.
  26. واحد مرکزی خبر صداوسیمای جمهوری اسلامی، بولتن رادیوهای بیگانه، 12/9/1362، ص8، رادیو بی‌بی‌سی، 11/9/1362.
  27. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 258، 12/9/1362، ص6، قاهره - خبرگزاری یونایتدپرس، 11/9/1362.