1363.03.11

روزشمار جنگ سال 1363 1363.03.11
نام‌های دیگر	یازده خرداد
تاریخ شمسی	1363.03.11
تاریخ میلادی	1 ژوئن 1984
تاریخ قمری	1 رمضان 1404

1360.03.11

1361.03.11

1362.03.11

1364.03.11

1365.03.11

1366.03.11

1367.03.11

گزارش - 1

1. درحالیکه دیشب و امروز، جبهههای جنگ نسبتاً آرام بود و فقط در برخی مناطق تبادل آتش با سلاحهای سبک و نیمهسنگین ادامه داشت، رژیم بعث عراق همچنان شهر آبادان را آماج گلولهباران قرار داد. گزارش واحد طرح و عملیات قرارگاه کربلای سپاه از وضعیت امروز جبهههای جنگ بهویژه منطقه عملیاتی خیبر (هورالعظیم) حاکی است: «نیروهای خودی با استفاده از سلاحهای نیمهسنگین و توپخانه مواضع و تحرکات دشمن را زیر آتش گرفته و در محدوده خط حد لشکر31 عاشورا، 4 قبضه تیربار و یک سنگر دوشکای عراقی را به آتش کشیده و منهدم کردند.» همچنین، این گزارش تلفات نیروهای خودی در یک دوره زمانی حدوداً ده روزه (از 31 اردیبهشت تا 11 خرداد) را بدین شرح اعلام کرد: 1. از لشکر31 عاشورا 3 نفر شهید و 37 نفر مجروح شدند و 7 نفر جبهه را ترک کردند. 2. از لشکر7 ولیعصر(عج) 6 نفر شهید و 4 نفر مجروح شدند. 3. از یگانهای زیر نظر قرارگاه کربلای ارتش نیز 17 نفر شهید و 116 نفر مجروح شدند. 4. از لشکر92 زرهی 3 سرباز و یک درجهدار با اسلحه و تجهیزات انفرادی هنگام گشت در منطقه عملیاتی مفقودالاثر شدند. طبق این گزارش، در این مدت، یک لودر، یک بلدوزر، یک دستگاه کمپرسی، یک قبضه خمپاره120 میلیمتری آسیب دیده و یک تفنگ106 میلیمتری، یک دستگاه بیسیم، 5 فروند قایق و یک تانکر آب منهدم شدهاند و به 4 خودرو و یک موتور هم خساراتی وارد آمده است. علاوهبراین، در جبهههای شمالغرب در منطقه چومان مصطفی (واقع در روبهروی پیرانشهر) نیز نیروهای خودی در اقدامی متقابل، با اجرای آتش سنگین توپخانه روی جادهها و مسیرهای منتهی به خط مقدم جبهه، از تدارک نیروهای عراقی جلوگیری کرده و تلفاتی به آنها وارد آوردند. در این تبادل آتش یک قبضه خمپارهانداز دشمن منهدم شد و به یک دستگاه تانک عراقی آسیب وارد آمد. از نیروهای خودی نیز یک نفر شهید و یک نفر مجروح شدند. این درحالی است که امروز نیز شهر آبادان همانند روزهای گذشته، زیر آتش پراکنده توپخانه عراق قرار داشت. براثر گلولهباران مناطق مسکونی آبادان، بیش از 6 باب منزل، 3 باب مغازه و قسمتی از باند فرودگاه این شهر خسارت دید و 2 غیرنظامی مجروح شدند. در منطقه عملیاتی آبادان نیز 4 تن از نظامیان مجروح شدند و یک نفر به شهادت رسید. ارتش عراق هم در اطلاعیه نظامی خود ضمن اذعان به گلولهباران مناطق شرق بصره و تصریح بر تبادل آتش در برخی از جبهههای جنگ مدعی شد که جمهوری اسلامی ایران شهرهای بصره، شهابی، خورمال و زرباطیه را با توپخانه گلولهباران کرده است که در جریان آن به 4 باب واحد مسکونی و تعدادی از تأسیسات غیرنظامی در بصره، زرباطیه و خورمال خسارت وارد آمده است.

گزارش - 2

2. حمله عناصر گروههای مسلح غیرقانونی به پایگاه روستای دلاوان در پیرانشهر و روستای نیگجه سنندج، انفجار مین در محورهای سردشت و بانه، کشتهشدن معاون هیز افشار حزب دمکرات و تسلیمشدن 7 تن از افراد وابسته به گروههای ضدانقلاب مهمترین حوادث امروز مناطق کردنشین بود. فرماندهی قرارگاه عملیاتی شمالغرب گزارش داد: ساعت 12 نیمهشب، گروهی از هیز آواره حزب دمکرات به استعداد 45 نفر به پایگاه روستای دلاوان در پیرانشهر حمله کردند. با اجرای آتش متقابل نیروهای پایگاه، درگیری تا ساعت 2 بامداد ادامه یافت و سرانجام مهاجمان پس از دو ساعت، با دادن 4 زخمی مجبور به عقبنشینی شدند. افراد زخمی ضدانقلاب که معاون لک یک هیز آواره حزب دمکرات نیز جزو آنها بود شبانه به روستای ماشکان واقع در شمال پیرانشهر و شرق سیلوه منتقل شدند. عناصر ضدانقلاب در این روستا که محل استقرار نیروهای بارزانی است از کمکهای دارویی و پزشکی این گروه تحت حمایت جمهوری اسلامی ایران استفاده کرده و به مداوای مجروحان پرداختند. باوجوداین، کمکهای مذکور چندان مؤثر واقع نشد و براثر شدت جراحات، معاون لک یک هیز آواره و یکی دیگر از مجروحان کشته شدند. در رویدادی دیگر رأس ساعت 3 بامداد امروز، 4 نفر از عناصر گروه علی مریوانی با ورود به روستای نیگجه سنندج، 2 نفر از ساکنان آن به نامهای صادق صادقی و محمود هوشمند را از خانه بیرون آورده و با خود بردند. دو نفر از این مهاجمان مسلح بودند و یکی از آنها مرتب با بیسیمی که در اختیار داشت، به زبان کردی حرف میزد. بعد از طلوع خورشید، مردم روستا در اطراف آبادی ردپای 5 تا 20 نفر را مشاهده کرده و متوجه شدند که مهاجمان بهطرف توتمان عراق متواری شدهاند. در منطقه سردشت نیز تانکر آب پایگاه کچلآباد که پشت خودرو یدک میشد، با مین ضدتانک برخورد کرد و خسارت دید. در این حادثه یک نفر بهصورت سطحی مجروح شد. در یکی از محورهای اطراف بانه نیز یک نفر از نیروهای خودی براثر انفجار مینی که عناصر ضدانقلاب کار گذاشته بودند شهید و یک نفر دیگر مجروح شد. به گزارش سپاه بانه، فرد مینگذار دستگیر شده است. معاون لک هیز افشار و سرپل آن امروز در یک عملیات ویژه نفوذی کشته شد. براساس گزارش دفتر اطلاعات سپاه منطقه11، «فردی به نام محمد نصراللهزاده که از جنایتکاران معروف هیز افشار بود، در یک عملیات ویژه توسط منبع نفوذی به هلاکت رسید.» این گزارش حاکی است کشتهشدن این شخص ترس و وحشت عجیبی در دل سران هیز به وجود آورده و روحیه افراد آن را بهکلی متزلزل کرده است. دراینحال، امروز 7 تن از عناصر گروههای مسلح غیرقانونی به نیروهای خودی تسلیم شدند. 3 نفر از افراد گروههای ضدانقلاب با یک قبضه کلت کمری و سه تیر فشنگ و یک عدد نارنجک و خود را به پایگاه بوخلو در شهرستان سقز معرفی کرده و سلاحهایشان را تحویل دادند. همچنین از حزب دمکرات نیز یک نفر ساکن سقز درحالیکه یک عدد نارنجک دستی بههمراه داشت خود را به پایگاه سنته معرفی کرد. فرد دیگری از اعضای حزب دمکرات، امروز با یک قبضه اسلحه ژ3 و 7 عدد خشاب پر خود را به پایگاه گویله تسلیم کرد. این فرد به گردان مریوان منتقل و سپس به سپاه پاسداران این شهر تحویل داده شد. امروز همچنین 2 نوجوان 15ساله که با خانوادههای خود اختلاف داشته و به مدت 20 روز نزد سازمان کومهله بودند، به نیروهای خودی در سروآباد تسلیم شدند. علاوهبر وقایع مذکور، فرمانداری شهرستان سنندج امروز در گزارشی به استانداری کردستان اعلام کرد: اخیراً یک گروه ترور چهارنفره از سازمان کومهله که در عراق آموزش دیدهاند، وارد شهر شده و قصد انجام اقدامات خرابکارانه را دارند. این گروه ازسوی یک گروه هشتنفره دیگر محافظت میشود.

گزارش - 3

3. مسئولان نظامی ترکیه به منظور کنترل نوار مرزی خود در جنوبشرقی این کشور، نیروهای نظامی بیشتری را به منطقه اعزام و از هشت ماه پیش شروع به احداث تأسیسات جدید در ارتفاعات ایشانگل کردهاند، علاوهبراین در روزهای اخیر نیز 7 پاسگاه سیار تابستانی در مرزهای ایران مستقر ساختهاند. برنامه ایجاد این پاسگاهها که برای نخستین بار در مقابل روستاهای دشوان، بروشخواران (دو مورد)، آشناک، قزلکند، جانداران و منطقه کالیک استقرار یافتهاند، درپی افزایش درگیری در منطقه تقاطع مرزی سه کشور ایران، عراق و ترکیه در دستورکار قرار گرفت. مسئولیت اصلی این پایگاهها گشت دونفره مداوم و شبانهروزی در نوار مرزی است. همچنین در نزدیکی شهر پاتنوس بین استان وان و استان آغری ترکیه تعداد 34 زاغه مهمات در دامنه کوه ایجاد شده است. ترکیه نیروهای نظامی خود در مرزهای عراق را نیز تقویت کرده است. طبق اظهارات مسئولان حزب دمکرات کردستان عراق، ترکیه دو لشکر مجهز در طول مرزهای مشترک خود با عراق مستقر کرده است. گفتنی است مهمترین و بزرگترین پایگاه نظامی و هوایی امریکا به نام انجیرلیک در استان ازمیر ترکیه قرار دارد. اداره این پایگاه با امریکا است و بیش از 500 نفر از کارشناسان این کشور در آن حضور دارند. در این پایگاه 297 فروند جنگنده از نوع اف5 و اف16 استقرار دارند. درهمینحال، براساس گزارشهای منابع محلی، عملیات شناسایی ترکیه در منطقه در یک ماه گذشته، افزایش یافته و دو بار هواپیماهای شناسایی ترکیه وارد آسمان ایران شدهاند. همچنین نیروهای مرزبانی ترکیه در روزهای اخیر تعدادی از قاچاقچیان ایرانی را دستگیر و تحویل مقامات ایران دادند.

گزارش - 4

4. جعفر خلقانی* در گزارش مفصلی به محسن رضایی فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، وضعیت دفاتر سپاه در امور عراق، لبنان و افغانستان را تشریح و تداوم مشکلات را موجب تضعیف روحیه افراد، عدم کارایی تشکیلات، ایجاد بدبینی در مسئولان و ازدسترفتن فرصتهای طلایی عنوان کرد. در مقدمه این گزارش از دو منظر صدور انقلاب و حفاظت از «نظام مادر»، بر ضرورت حمایت از جنبشها و نهضتهای اسلامی و کار متمرکز و همهجانبه سپاه در سه کشور عراق، افغانستان و لبنان تأکید شده و آمده است: اولویتبخشی در حمایت از جنبشهایی که میتواند پویایی و گستردگی پایههای انقلاب را در منطقه تحکیم بخشد، اهمیت و کار مداوم و خستگیناپذیر با انقلاب اسلامی در کشورهای همسایه و همکیش ما را ضرورتی پایدار و اجتنابناپذیر میسازد. برایناساس، دفاتر سپاه در کشورهای مذکور باید بر این محورها تمرکز کنند: 1. حمایت و پشتیبانی همهجانبه از انقلاب اسلامی در کشورهای سهگانه. 2. کادرسازی و آموزش گسترده در تمامی ابعاد. 3. کمک به رشد فرهنگ اسلامی و پشتیبانی در امر صدور انقلاب اسلامی. 4. تلاش کامل در جهت کسب اطلاعات و شناسایی گسترده. 5. منفعلکردن دشمن با کمک به عملیات گسترده مجاهدین در این کشورها. 6. پشتیبانی تسهیلاتی و تسلیحاتی از نهضتهای اسلامی. 7. گسترش تور امنیتی و سیاسی برای دشمن و ایجاد جنگهای روانی. 8. ایجاد ارتباط مستمر و قوی بین نهضتهای مذکور و انقلاب اسلامی. 9. سازماندهی مؤثر و مفید مجاهدین و هدایت آنها بهسوی اهداف حیاتی و حساس. 10. توجه به مسائل مرزی در دفاع از نظام جمهوری اسلامی ایران بهعنوان کانون اصلی مبارزه. انجام این مأموریتها و تأمین اهداف مذکور نیازمند تشکیلاتی متمرکز با برنامهریزی و سیاستگذاری قوی و ابزار مناسب است که پس از انحلال واحد نهضتها عملاً از بین رفته است. این گزارش در بخش دوم به بررسی عملکرد دفاتر سپاه در کشورهای عراق، لبنان و افغانستان پرداخته است. در عراق، فرماندهی سپاه پاسداران تصمیم به واگذاری کامل و تمامعیار کارهای دفتر عراق به واحد اطلاعات گرفته است که باید بهتدریج عملی شود. باوجوداین، در حوزه عراق، بسیج مجلس اعلای انقلاب اسلامی این کشور میتواند در سازماندهی مجاهدین عراقی و شکلدهی به نیروهای مردمی نقش بسزایی داشته و در امور فرهنگی، سیاسی و ارتباط با جریانهای سالم مردمی، برخی از کارهای دفتر عراق را انجام دهد. موضوع دیگر در حوزه عراق بسیج اکراد است که با مشکلات عدیدهای روبهرو است و عملاً نتوانسته کاری از پیش ببرد و درحال ترک منطقه است. دفتر لبنان نیز زمینههای بسیار مناسبی برای فعالیت و گسترش انقلاب اسلامی دارد. «موقعیت استراتژیکی این منطقه دررابطهبا منافع امریکای جهانخوار و رژیم صهیونیستی و همچنین تثبیت و تحکیمبخشیدن به انقلاب اسلامی در این میدان برای ضربهزدن به استکبار از اهمیت بسزایی برخوردار بوده و ضرورت حضور ما را در پشتیبانی از انقلاب اسلامی در این منطقه امری اجتنابناپذیر میسازد.» فعالیتهای سپاه درخصوص لبنان در "دفتر لبنان سپاه مرکز" و "سپاه مستقر در سوریه و لبنان" انجام میگیرد. دفتر لبنان سپاه مرکز شامل قسمت پشتیبانی، امور هیئتها و امور سیاسی است که اعزام نیرو به منطقه، تأمین تدارکاتی اعم از نظامی و غیرنظامی، پیگیری مسائل آموزشی نیروهای لبنانی در ایران، اعزام مبلغ به منطقه و پیگیری امور مجروحان لبنانی و برنامهریزی درمورد امور لبنان ازجمله مأموریتهای آن به شمار میآید. سپاه مستقر در لبنان ازنظر تشکیلاتی موقعیت تشکیلات سپاه یک منطقه را داراست و اقدامات مشخصی را درزمینه آموزش نظامی و عقیدتی نیروهای لبنانی شروع کرده و تبلیغات گستردهای را در لبنان برای احیای مساجد و تشکیلات روحانیت و برقراری ارتباط فرهنگی با اقشار مختلف مردم انجام میدهد. این گزارش ایجاد تشکیلاتی هماهنگ، پرتوان و با برنامهریزی دقیق را شرط موفقیت سپاه در لبنان دانسته که با اقدامات اخیر به شکل نسبتاً مطلوبی فراهم شده است. در بخش دیگر این گزارش درمورد افغانستان و شکلگیری یک مقاومت مردمی علیه هرگونه سازش با متجاوزان شرق در این کشور، اضافه شده است: سپاه میتواند با بهرهگیری از این زمینه مناسب، آن را به نیروی مقاوم دربرابر استکبار شرق و غرب تبدیل و از انعقاد نطفه یک حکومت ملی یا حتی اسلامی مرتجع جلوگیری کند. «زیرا تشکیل یک حکومت با غشای مذهبی میتواند سدی در جهت گسترش انقلاب اصیل اسلامی بهسمت مسلمانان این منطقه از جهان باشد.» براساس این گزارش، مردم افغانستان بهشدت در قیدوبند تعصبات قومی و طایفهای بوده و عامل مذهب هم نمیتواند بهراحتی آنها را متحد و پایدار کند. بنابراین، کار روی انقلاب اسلامی افغانستان باید همراه با تلاشی گسترده، بلندمدت، تشکیلاتی، هماهنگ و همهجانبه باشد. دفتر افغانستان دارای بخشهای مختلف آموزشی، فرهنگی، ارتباطات، اطلاعات، سیاسی و طرح و عملیات است. بخش آموزش تاکنون 22 دوره نظامی در حد عمومی، ویژه و تخصصی برگزار کرده و تا به امروز، حدود 4000 نفر را آموزش داده است. بخش فرهنگی کار تبلیغات و آموزشهای عقیدتی را انجام میدهد و دورههای مختلفی را در شهر قم برگزار کرده است. در هر دوره، نزدیک به 200 نفر با گذراندن آموزشهای اولیه عقیدتی و سیاسی، برای انجام تبلیغات و ارائه آموزش در داخل افغانستان تربیت میشوند. بخش ارتباطات با مجاهدین افغان ارتباط گرفته و نیازمندیهای آنها را برطرف میکند. بخش اطلاعات علاوهبر فعالیت در میان مجاهدین، کار روی احزاب وابسته به رژیم کابل و جریانهای وابسته به شوروی، گروههای دیگر مجاهدین، قبایل و طوایف افغان را انجام داده و اطلاعات لازم را برای مقابله با اقدامات و توطئههای دشمنان فراهم میآورد. بخش سیاسی بهدنبال ایجاد انسجام در میان گروههای مجاهد افغان است و ضمن جمعآوری اطلاعات از جریانهای سیاسی این کشور، درصدد تحلیل درست اوضاع افغانستان است. این گزارش در پایان بر تداوم فعالیتهای سپاه بر روی نهضتهای اسلامی در کشورهای عراق، لبنان و افغانستان تأکید کرده و لازمه آن را ایجاد تشکیلاتی مطلوب و قانونی با شرح وظایف مشخص و معین دانسته که باید با تشکیل مرکزیتی قوی بهمنظور سیاستگذاری و برنامهریزی متمرکز و اولویتدادن به وضعیت کشورهای مذکور ازطریق اقدام بلندمدت، جذب نیروهای کارآمد و زیر نظر مستقیم فرماندهی کل سپاه انجام گیرد.

گزارش - 5

5. شورای امنیت سازمان ملل امشب با تصویب قطعنامه 552، حملات اخیر به کشتیهای تجاری را در آبهای خلیجفارس محکوم کرد. این قطعنامه که با 17 رأی مثبت و 2 رأی ممتنع به تصویب رسید، با شکایت نمایندگان کشورهای عضو شورای همکاری خلیجفارس از حملات ایران به کشتیهای بازرگانی، در دستور کار شورای امنیت قرار گرفته بود. قطعنامه 552 با تأیید مجدد تعهدات دولتهای عضو به اصول و مفاد منشور ملل متحد و تأکید بر اهمیت منطقه خلیجفارس برای صلح و امنیت بینالمللی و نقش حیاتی آن در ثبات اقتصاد جهانی، از حملات اخیر به کشتیهای تجاری در مسیر بنادر کویت و عربستان سعودی اظهار نگرانی عمیق کرده است. در این قطعنامه شورای امنیت «کلیه دولتها را به رعایت حق کشتیرانی آزاد، براساس قوانین بینالمللی فرامیخواند؛ بر حق کشتیرانی آزاد در آبهای ساحلی و مسیرهای دریایی برای کشتیهایی که بین کلیه بنادر و تأسیسات دولتهای ساحلی غیردرگیر در جنگ درحال تردد هستند، تأکید دارد؛ از کلیه دولتها میخواهد تا به تمامیت سرزمینی دولتهای غیردرگیر در مخاصمات احترام بگذارند و حداکثر خویشتنداری را مبذول دارند و از اقداماتی که ممکن است به تشدید و گسترش مخاصمات بینجامد، اجتناب کنند؛ حملات اخیر به کشتیهای بازرگانی درحال تردد میان بنادر کویت و عربستان سعودی را محکوم میکند؛ خواهان توقف فوری اینگونه حملات است و بر ضرورت عدم برخورد با کشتیهای درحال تردد میان دولتهای غیردرگیر در مخاصمات تأکید دارد؛ تصمیم دارد درصورت عدم رعایت قطعنامه حاضر، درخصوص بررسی اقدامات مؤثر و متناسب با اهمیت اوضاع و با هدف تضمین آزادی کشتیرانی در منطقه، مجدداً تشکیل جلسه دهد؛ از دبیرکل درخصوص پیشرفت اجرای قطعنامه حاضر درخواست گزارش میکند و تصمیم میگیرد که موضوع را زیر نظر داشته باشد.» یادآوری میشود کشورهای عرب حاشیه خلیجفارس مایل بودند که در این قطعنامه نام ایران به صراحت بیان و حملات آن علیه کشتیهای تجاری درحال آمدوشد به بنادر کویت و عربستان سعودی محکوم شود، اما بعضی از اعضای شورای امنیت با ذکر نام ایران مخالفت کرده و پس از تعدیل متن قطعنامه پیشنهادی، به آن رأی دادند. در این قطعنامه اشارهای به حملات عراق علیه کشتیهای درحال تردد به بنادر ایران نشده است و کشورهای عضو شورای همکاری خلیجفارس بهویژه عربستان و کویت میگویند که جنگ ایران و عراق نباید در جهت آنها گسترش یابد. درپی تصویب قطعنامه 552، سعید رجایی خراسانی نماینده دائمی ایران در سازمان ملل، تصمیم شورای امنیت را یک شکست تاریخی برای این شورا خواند و ضمن محکومکردن تصویب این قطعنامه گفت: «شورای امنیت سازمان ملل در این اقدام غیرمنصفانه بیش از 70 مورد حمله عراق به کشتیهای تجاری را نادیده گرفته است.» قبل از تصویب قطعنامه نیز وزارت امور خارجه و نمایندگی ایران در سازمان ملل تلاش زیادی کردند تا مانع از تصویب این قطعنامه بشوند. ولایتی وزیر امور خارجه ایران، در نامهای به دبیرکل سازمان ملل با یادآوری جنایات صدام در استفاده از سلاحهای شیمیایی و حمله به مناطق مسکونی و کشتیهای تجاری در خلیجفارس، درخصوص تلاش دولتهای عرب برای محکومساختن ایران در شورای امنیت تصریح کرد: «بیتردید هرگونه کوشش برای مرتبطساختن این تجاوز با اصل مسئله جنگ، که باید بهطور مستقل مورد رسیدگی قرار گیرد، نتیجهای جز تشویق متجاوز به ادامه تجاوز نخواهد داشت.» در نتیجه این اقدامات، جمهوری اسلامی ایران موفق شد حمایت دیپلماتیک برخی از اعضای شورای امنیت را به مواضع خود جلب کند. این گروه از کشورهای عضو شورای امنیت با اصرار بر لزوم اصلاح و تغییر متن اولیه قطعنامه، درواقع تا حدی نظر ایران را پذیرفتند، اما عراق و حامیان آن همچنان حملات عراق به کشتیها و بنادر ایرانی را بخشی از جنگ و مجاز میدانستند. رادیو بیبیسی در تفسیری درباره تصمیم شورای امنیت و استدلالهای ایران و حامیان عراق، موضوع را بسیار پیچیده دانست و گفت: ایران استدلال میکند که چون کشورهای عرب حوزه خلیجفارس مستقیم و غیرمستقیم به عراق کمک مالی میکنند، آنها در جنگ بیطرف نیستند و حمله به کشتیهای درحال آمدوشد به بنادر کویت و عربستان اقدام تلافیجویانه جنگی است. جمهوری اسلامی ایران از کشورهای مذکور خواسته است با قطع حمایت از عراق، بیطرفی خود را در جنگ نشان دهند، در غیر این صورت این کشورها باید با عواقب ادامه حمایتشان از عراق مواجه شوند. رادیو بیبیسی در ادامه با اشاره به متن قطعنامه 552 تصریح کرد: این قطعنامه بهگونهای تنظیم شده است که کشورهای حاشیه جنوبی خلیجفارس از عواقب گسترش دامنه جنگ ایران و عراق مصون بمانند و درعمل این کشورها بتوانند عراق را ترغیب کنند که از حمله به هدفهای ایرانی در خلیجفارس خودداری کند. درهمینحال، وزرای امور خارجه عربستان سعودی و کویت از تصویب قطعنامه 552 در شورای امنیت ابراز خرسندی کردند. سعود الفیصل وزیر امور خارجه عربستان، با اعلام رضایت کامل شاه عربستان از تصویب قطعنامه شورای امنیت گفت: «ما امیدواریم ایران به این قطعنامه که ازسوی ارگان بینالمللی صادر شده است، پاسخ مثبت دهد و گامی در جهت پایاندادن به جنگ ایران و عراق باشد.» شیخ صباح الاحمد الصباح وزیر امور خارجه کویت، نیز ضمن ابراز خرسندی از تصویب این قطعنامه تأکید کرد: کویت بار دیگر تلاشهای پیگیر خود را با همکاری برادران خود در شورای همکاری خلیج (فارس) و کشورهای صلحدوست جهان برای پایان فوری و عادلانه جنگ ایران و عراق و تضمین امنیت در این منطقه حساس دنبال خواهد کرد. وزیر امور خارجه کویت از شورای امنیت خواست تا تمام توان خود را برای پیادهکردن مفاد قطعنامه به کارگیرد. روزنامه کویتی الرأی العام نیز با اشاره به قطعنامه شورای امنیت مدعی شد عراق توان آن را خواهد داشت که ضربات دردآوری را به ایران وارد کند و «حملات ایران به کشتیهای کویتی و سعودی به معنای دعوت آشکار از امریکا و بنیاد صهیونیستی جهت مداخله در منطقه است.» این روزنامه تصمیم عراق دایر بر محاصره شاهرگهای اقتصاد ایران را یک تصمیم قانونی برای به زانو درآوردن ایران و قبول صلح و همچنین تصمیمی در چهارچوب وضعیت جنگی ایران و عراق دانست.

گزارش - 6

6. همزمان با تصویب قطعنامه 552 در شورای امنیت سازمان ملل، امریکا اعلام کرد قصد دارد یک فروند نفتکش عازم بحرین را اسکورت کند و تایلند هم ضمن ابراز نگرانی از اوضاع منطقه خلیجفارس اعلام کرد تمهیداتی اندیشیده است که درصورت بدترشدن اوضاع، کارگران تایلندی را از عراق خارج و به کویت منتقل کند. ناوگان دریایی ایالات متحده امریکا که در اقیانوس هند مستقر است، اعلام کرد یک کشتی جنگی این ناوگان مأمور اسکورت یک فروند نفتکش عازم بحرین شده است. نفتکش مزبور نفت مورد نیاز این ناوگان را حمل خواهد کرد. مقامات وزارت دفاع امریکا ضمن تأیید این موضوع تأکید کردند: «اسکورت این نفتکش یک گام حفاظتی است و نباید به تغییر سیاست امریکا در منطقه تعبیر شود.» باوجوداین، رادیو اسرائیل به نقل از شبکه تلویزیونی سی.بی.اس امریکا گزارش داد: کشتیهای جنگی دیگر امریکا نفتکشهایی را که رهسپار خلیجفارس میباشند، همراهی میکنند. رونالد ریگان رئیسجمهور امریکا نیز در یک سخنرانی تلویزیونی اظهار کرد که تشنج در منطقه خلیجفارس بهتدریج فرونشسته و بحران بهزودی پایان خواهد یافت. درهمینحال، دولت تایلند که تعداد قابلتوجهی از اتباع آن در عراق و کویت حضور دارند، باتوجهبه اوضاع متشنج منطقه خلیجفارس اعلام کرد اوضاع خلیجفارس را بهدقت زیر نظر دارد و درصورتیکه لازم باشد، بیش از 7 هزار کارگر تایلندی را از عراق خارج خواهد کرد. بیشتر کارگران تایلندی در شهرهای جنوبشرقی عراق و در نزدیکی مرز کویت سکونت دارند. وزارت امور خارجه تایلند اعلام کرده است: «پس از مشورت و تبادلنظر با دولت کویت، مقدمات انتقال کارگران تایلندی را از عراق به کویت فراهم آورده است.» رادیو امریکا در گزارشی از وضعیت خلیجفارس گفت: جنگ دیرپای خلیجفارس به مرحله حساس و بحرانی رسیده است و به گمان دیپلماتهای مقیم منطقه ممکن است ایران سرگرم آمادهساختن خود برای یورش قریبالوقوع بزرگ به عراق در طول ماه رمضان باشد.

گزارش - 7

7. حجت الاسلام والمسلمین هاشمی رفسنجانی در خطبههای نماز جمعه تهران مهمترین مسئله روز نهتنها ایران، بلکه دنیا را حوادث خلیجفارس عنوان و تأکید کرد جمهوری اسلامی ایران راهحل مشکلات منطقه و ایجاد امنیت و صلح در خلیجفارس را نابودی رژیم صدام حسین در عراق میداند. رئیس مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه حوادث منطقه خلیجفارس ریشه در توطئه دشمنان برای مقابله با پیروزیهای رزمندگان ایران در جبهههای جنگ دارد، افزود: «استکبار جهانی و مرتجعهای منطقه نمیتوانند پیروزی جمهوری اسلامی را که پیروزی اسلام است، تحمل کنند؛ اگر هم تحمل کنند، مثل زهری است که با زور باید به خوردشان بدهیم. آنها برای جلوگیری از پیروزی شما از هیچ چیز دریغ نمیکنند، هرچه از دستشان بیاید، البته با سنجش ضررها انجام میدهند. مدتی است که آنها در منطقه خلیجفارس بحرانی را درست کردهاند و کولاکی را به راه انداختهاند تا صدام را از آن وسط بیرون بکشند و نجات دهند.» امام جمعه موقت تهران با اشاره به اینکه عراق پس از آنکه حملات گستردهاش علیه میدانهای نفتی، کشتیهای تجاری و نفتکشها و مناطق مسکونی و شهرها باوجود استفاده از سلاحهای شیمیایی، ناکام ماند، به ایجاد بحران در خلیجفارس متوسل شده است، خاطرنشان کرد: «همه دنیا بهخوبی میدانند که خلیجفارس جایی است که میشود شاهرگها را قطع کرد، از اینجا میشود به اقتصاد ضربه زد، اینجا اگر مدت طولانی مثلاً یک سال آشوب بشود، پشت سرش دهها جنگ و آشوب در دنیا به وجود میآید. علتش هم این است که بحران در خلیجفارس، بحران اقتصادی میسازد و بحرانهای اقتصادی هم امروز تنها راهحلش جنگهای حسابنشده است. اگر برای مدتی جریان هفت، هشت میلیون بشکه نفت خلیجفارس به دنیا قطع شود، قیمت نفت به بشکهای 100 دلار افزایش مییابد.» اقتصاد دنیا کشش این وضع را ندارد. آنها میدانند که ایران نمیخواهد خلیجفارس را ببندد، منتها میخواهند کار به جایی برسد که بگویند ایران خلیجفارس را بست و افکار جهانی را آنچنان آماده کنند که هر جنایتی مرتکب شدند، دنیا بپذیرد. آنها یک چنین زمینهسازی میکنند و بیشک دست عربستان، کویت، امریکا، روسیه و فرانسه در این ماجرا وجود دارد. آن روزی که هواپیماهای آواکس، سوپراتانداردها و موشکهای اگزوسه را به عراق دادند، برنامه خود را چیدند. هاشمی رفسنجانی با اشاره به حمله عراق به کشتی عربستان و تصویب قطعنامه 552 در شورای امنیت گفت: «وقتی عراق کشتی عربستان را میزند، نفس نمیکشد، حاضر نیست حمله عراق به کشتی خودش را محکوم کند. این چه معنایی دارد؟ دیگر از این ذلت و حقارت بیشتری برای کسی که خود را خادمالحرمین میخواند، وجود دارد؟ شش تن از اینها در شورای امنیت با ذلت پیش کفار نشسته و التماس میکنند که ایران را محکوم بکنند. اینچنین محکومیتی چه ارزشی دارد؟ شورای امنیتی که در بهکاربردن اسلحه شیمیایی آنطور محافظهکاری و فرصتطلبی به خرج داد، شورای امنیتی که در شروع جنگ تحمیلی خفه بود و هیچ چیز نگفت، شورای امنیتی که در زدن شهرهای بیپناه ما اینهمه سکوت کرد، شورای امنیتی که اینهمه خلاف میبیند، حرف نمیزند، حالا حکمی صادر بکند، حکم آن رسوایی است.» امامجمعه تهران با اشاره به حملات اخیر هواپیماهای عراقی به تأسیسات اقتصادی و نفتی ایران و حمایت دولت امریکا از این حملهها افزود: «توطئه روشن است، توطئه این است که از این راه منبع اقتصاد و درآمد ما را بخشکانند و بعد ما را وادار به تسلیم کنند و صلح تحمیلی را آن جوری که میخواهند بر ما تحمیل بکنند. این توطئه است و همه آنها نیز در این توطئه شریکاند.» نماینده امام در شوارایعالی دفاع درمورد سیاست ایران گفت: «ما چهار سال است که با اینهمه مرارت یا با اینهمه خسارت و با اینهمه شهادت مقاومت کردیم و دشمن را قدمبهقدم از خاکمان بیرون کردیم و امروز دستمان بلند است که ضربه کاری را بر سرش وارد آوریم. طبیعی است که یک چنین ملتی از توطئهها نمیترسد، و بهدنبال اینگونه تبلیغات نمیتواند افتخارات چهارساله خودش را یکدفعه نادیده بگیرد. ... درهمینحال، میدانیم که پنجه در پنجه این غولهای بیرحم انداختن کار را به این آسانی تمام نمیکند، ملت ما ضمن اینکه سازندگی خود را ادامه میدهند، آماده ریاضت هم هستند. اگر آنها این ریاضت را برای دنیا قبول دارند، اگر آنها از این بحران نمیترسند، جمهوری اسلامی با اطمینانخاطر و با یقین به اینکه ملتش در مشکلات بیشتر از زمان رفاه حامی انقلاب و رهبر خواهند بود، آماده است که در این کارزاری که در خلیجفارس پیش آمده شرکت کند.» رئیس مجلس شورای اسلامی در ادامه سخنان خود بار دیگر تأکید کرد: «ما به این وضعیت راضی نیستیم. این را مصیبت میدانیم و سخت از آن پرهیز میکنیم و تا آنجایی که بشود با سیاست و با برخورد صحیح از پیشآمدن چنین فاجعهای برای بشریت جلوگیری میکنیم، اما اجتناب از آن نباید به قیمت ازدستدادن افتخارات و روح انقلابمان باشد.» امامجمعه موقت تهران با اشاره به ماجرای عقبنشینی نیروهای امریکایی از لبنان گفت: «گاهی به نظر میرسد امریکا کمی عاقل شده است، از ماجرای لبنان درس گرفته، ولی گاهی هم باز حرفهایی میزند که بوی شیطنت میدهد. ما امیدواریم اینها در حد حرف باشد و خودشان را آلوده به این مسائل نکنند و راه اساسی و صحیح را انتخاب کنند. راه میانبر نجات این است که دست دراز کنید این طاغوت عراق، این عفلقیها مخصوصاً شر صدام را از منطقه کم کنید، بعد میبینید که چه امنیتی و صلحی بر منطقه حاکم خواهد شد.» سخنان امروز حجتالاسلاموالمسلمین هاشمی رفسنجانی در نماز جمعه تهران بازتاب وسیعی در رسانههای مختلف جهان داشت. رادیو بیبیسی با اشاره به سخنان وی درمورد جنگ ایران و عراق و بحران خلیجفارس گفت: «نطقی که امروز یکی از رهبران دولت ایران به مناسبت اول ماه رمضان ایراد کرد، بهدلیل ملایمتش درمورد جنگ ایران و عراق، تعجب خبرنگاران خارجی را برانگیخت.» روزنامه تایمز مالی نوشت: «در نطقی که امروز رئیس مجلس ایران در مراسم نماز جمعه ایراد کرد گفت که ایران تا حد ممکن سعی خواهد کرد از بروز فاجعهای در خلیجفارس جلوگیری کند، مگر آنکه به قیمت انقلاب ایران تمام بشود. نطق او که بهطرز تعجبانگیزی آشتیجویانه بود، هنگامی ایراد شد که چند ساعت قبل از آن، عراق به تأسیسات نفتی در ایران حمله کرده بود. وی گفت که آسیب وارده به پالایشگاه تبریز ناچیز بود و به تلمبهخانه خرمآباد آسیبی نرسید، اما عراق را متهم کرد که میخواهد اقتصاد ایران را نابود کند.» این روزنامه به نقل از دیپلماتهای مقیم تهران سخنان رئیس مجلس را اینطور تحلیل کرد: «ایران احتمالاً تمایل ندارد درحالحاضر به حمله نظامی دست بزند، اما ممکن است که حملات عراق موجب شود که از خودش واکنش نشان دهد و زودتر از آنچه که در نظر است، دست به حمله بزند. بههمیندلیل، ناظران در تهران برآوردهای تازهای درخصوص تاریخ احتمالی شروع حمله ایران میزنند و میگویند ممکن است این حمله هر لحظه شروع شود.» آسوشیتدپرس نیز سخنان خطیب نماز جمعه امروز تهران را نشانه تمایل ایران به مذاکره دانست و افزود: «ایران برای نخستینبار بهطور ضمنی گفته است حلوفصل مسالمتآمیز جنگ 44 ماهه خلیج [فارس] از راه مذاکره امکانپذیر است. درحالیکه همزمان تأکید میکند اگر امریکا در درگیری مداخله کند، به پایگاههای این کشور در سراسر جهان ضربه خواهد زد. هاشمی رفسنجانی با ابراز این مطلب که مایل به دیدن یک فاجعه در خلیجفارس نیست، گفت ما بهشدت از آن احتراز میکنیم اما نه به اندازهای که افتخار و روح انقلاب را به مخاطره بیندازیم.» این خبرگزاری به نقل از منابع دیپلماتیک در منطقه اعلام کرد: «صحبتهای هاشمی رفسنجانی در دانشگاه تهران اولین علائمی است که ممکن است ایران پیشنهادات صلح را بپذیرد.»

گزارش - 8

8. دولت ژاپن ضمن تهیه یک طرح صلح برای پایاندادن به جنگ ایران و عراق با اعزام مدیرکل اداره امور غرب آسیا و افریقای وزارت امور خارجه این کشور به تهران، میکوشد از تشدید جنگ و گسترش آن در خلیجفارس جلوگیری کند. به گزارش خبرگزاری کیودو از توکیو، یاسو هیرو ناکاسونه نخستوزیر ژاپن، پیشنویس یک طرح سهمادهای را برای پایاندادن به جنگ ایران و عراق تنظیم کرده است. این کار اولین ابتکارعمل ژاپن برای میانجیگری در یک منازعه مسلحانه از زمان پایان جنگ جهانی دوم میباشد. در طرح مزبور از رهبران هفت کشور صنعتی غرب، خواسته شده در اجلاس آتی خود که در لندن برگزار میشود، درخواست مشترکی را برای استقرار آتشبس در جنگ صادر کنند. این طرح همچنین خواستار انعقاد یک موافقتنامه رسمی آتشبس و عقبنشینی نیروهای درگیر به مرزهای بینالمللی شده است. طرح صلح نخستوزیر ژاپن در اولین گام با مخالفت وزیر امور خارجه این کشور روبهرو شد. شینتارو آبه اعلام کرده است که این طرح صلح نمیتواند مفید باشد، زیرا تاکنون نه سازمان ملل و نه هیچ کشور دیگری نتوانسته ایران و عراق را به پای میز مذاکره بنشاند. همزمان با ارائه این طرح و سفر مقامات کشورهای عرب حامی عراق به توکیو، یوشیو هاتانا مدیرکل اداره امور غرب آسیا و افریقای وزارت امور خارجه ژاپن، برای دیداری سهروزه و گفتوگو با مقامات جمهوری اسلامی ایران وارد تهران شد. در این سفر هاتانا میکوشد ضمن ارائه گزارشی از سفر هیئت اتحادیه عرب به توکیو، مسئولان ایران را به توقف حملات علیه خطوط کشتیرانی در آبهای خلیجفارس متقاعد سازد. خبرگزاری تانیوگ به نقل از محافل وزارت امور خارجه ژاپن گزارش داد: ژاپن بهعنوان بزرگترین خریدار نفت ایران، در تهران میکوشد تا با فشار اقتصادی به این کشور از حملات علیه خطوط کشتیرانی بکاهد. براساس گزارشهای رسمی در توکیو از زمان امتناع صاحبان کشتیها و دریانوردان ژاپنی از عزیمت به پایانه نفتی خارک و همچنین افزایش نرخ بیمه برای نفتکشهای عازم شمال بندر رأسالتنوره، واردات نفت این کشور از ایران کاهش یافته و شرکتهای ژاپنی خواستار افزایش تولید نفت مکزیک شدهاند تا درصورت بروز بحران در خلیجفارس، بتوانند نیازهای خود را خارج از منطقه بحرانزده تأمین کنند.

گزارش - 9

9. درپی تشدید حملات در خلیجفارس، دولت کویت با امریکا درمورد معامله موشکهای استینگر** به توافق رسید. درهمینحال، رسانههای بینالمللی به مقایسه توان نظامی کشورهای شورای همکاری خلیجفارس با ایران پرداختند. شیخ سالم الصباح وزیر دفاع کویت، در مصاحبه با روزنامه کویتی الوطن تأیید کرد که کویت از امریکا خواسته است تعدادی موشک ضدهوایی استینگر به این کشور بفروشد. به گفته رادیو امریکا، «مقامات امریکا موافقت اولیه خود را با این درخواست بیان کردهاند.» اوایل همین هفته، دولت امریکا تعداد 400 فروند موشک استینگر در اختیار عربستان قرار داد. رادیو بیبیسی با بیان اینکه «برای نخستین بار از زمان شروع جنگ ایران و عراق، کشورهای عرب حاشیه جنوبی خلیجفارس با احتمال درگیرشدن مستقیم نظامی روبهرو هستند»، در گزارشی توان نظامی این کشورها را از نظر تسلیحاتی، آموزش نیروها و تجربه جنگی نیروهای مسلح با قدرت نظامی ایران مقایسه کرده و گفت: «باتوجهبه دامنه عملیات ایران در نواحی مرزی خود با عراق، از مجموع یکصد هواپیمای جنگی قابلپرواز خود شاید بتواند 25 فروند را برای اجرای عملیات در ناحیه خلیجفارس اختصاص دهد. در دریا نیز احتمالاً نیمی از 16 ناو موشکانداز ایران هنوز مورد استفاده است.» کشتیها و تأسیسات نفتی و اقتصادی کشورهای عرب جنوب خلیجفارس ازجمله تأسیسات آبشیرینکن کویت از اهداف بالقوه ایران در منطقه هستند. این تأسیسات درحدود 87 درصد آب شیرین کویت را تأمین میکنند. در مقایسه با ایران، عراق و حامیان منطقهای آن توان نظامی بالاتری دارند. عراق درحدود 100 فروند هواپیمای جنگنده سبک و احتمالاً 150 فروند هواپیمای بمبافکن دارد. عربستان علاوهبر هواپیماهای جنگنده و بمبافکن، تعدادی هواپیمای تجسسی و هشداردهنده موسوم به آواکس دارد که میتوانند منطقه وسیعی از مناطق پیرامون خلیجفارس را پوشش دهند. رادیو بیبیسی پس از تشریح وضعیت نامتوازن تسلیحاتی میان ایران و عراق و کشورهای عضو شورای همکاری خلیجفارس، تصریح کرد: «اعداد و ارقام فقط مبین بخشی از ماجرا است. نیروهای ایرانی از شهریور 1359 در جنگ هستند و از تجربه نبرد برخوردارند. از این گذشته، ابتکارعمل دست ایران است. نیروهای ایرانی هم میتوانند هدف را انتخاب کنند و هم درمورد زمان، محل و شیوه حمله تصمیم بگیرند. در چنین شرایطی، نیروهای ایرانی ناگزیر نیستند که همواره درحال آمادهباش باشند. درحالیکه نیروهای مسلح کشورهای عرب خلیجفارس ناگزیرند در وضعیت آمادهباش دائم باشند و بههمیندلیل هزینه سنگینی را متحمل میشوند. بهاضافه کشتیهای تجاری و نفتکشهای عربستان و کویت همواره یک هدف در دسترس برای جنگندههای ایران به شمار میآیند. تغییر مسیر نفتکشها و حرکت در خطی نزدیک به ساحل جنوب کشورهای خلیجفارس موجب امنیت آنها نشده و بر مشکلات آنها افزوده است.» این رادیو در پایان چنین جمعبندی کرد: «بهطور خلاصه، کشورهای حوزه خلیجفارس برای مقابله با وسعتگرفتن مخاصمات، توانایی محدودی دارند و ممکن است وسایل و تجهیزات آنها مناسب باشد، اما هنوز خیلی کار دارند تا بتوانند نقش معمول نیروهای مسلح خود را از حفظ امنیت داخلی تغییر دهند و به نقشی دفاعی در مقابل حملات یک نیروی بزرگ منطقهای تبدیل کنند.»

گزارش - 10

10. امریکا در بیانیهای ایران را مسئول ادامه جنگ در خلیجفارس اعلام کرد و مدعی شد این کشور با رد پیشنهادها و تلاشهای صلح، مسئول تداوم منازعه است. این بیانیه که در آستانه برگزاری اجلاس سران کشورهای گروه هفت منتشر شد تأکید دارد ایران با حمله به کشتیهای بیطرف موجب بدترشدن اوضاع خلیجفارس شده است. رونالد ریگان رئیسجمهور امریکا نیز در مصاحبهای با تأیید ضمنی پاسخ منفی کشورهای عرب منطقه به درخواست امریکا درمورد واگذاری پایگاه نظامی، درخصوص سیاست کاخ سفید در قبال بحران خلیجفارس گفت: «امریکا با متحدین منطقهای خود از نزدیک در تماس است و آنها موضع و عزم محکمی برای مقابله با مسائل منطقه بدون کمک دیگران دارند.» وی بدون اشاره به حمایتهای گسترده کشورهای حاشیه جنوبی خلیجفارس از عراق، در پاسخ به این پرسش که در خلیجفارس کدام کشور ایران یا عراق دشمن به شمار میآید، اظهار کرد: «عراق حملههای خود را به کشتیهایی که برای اقتصاد ایران حیاتی است، محدود ساخته است، ولی ایران کشتیهای بیطرفی که با کشورهایی مانند عربستان و کویت مشغول دادوستد هستند، را مورد حمله قرار داده است.» ریگان با اشاره به پیشنهاد عراق برای پایاندادن به جنگ اضافه کرد: «عراق پیشنهاداتی برای پایاندادن به جنگ با ایران بر مبنای مذاکره ارائه داده است، ولی ایران از پذیرفتن پیشنهادات سر باز زده است.» از سوی دیگر در بررسی اهداف امریکا در منطقه خلیجفارس خبرنگار اکونومیست در واشنگتن با اشاره به فروش سلاحهای پیشرفته امریکایی به عربستان، هدف دولت ریگان از حضور در خلیجفارس را در سه مورد خلاصه کرد: «نشاندادن عمق نگرانی امریکا از اوضاع منطقه، بازداشتن ایران از حمله به تأسیسات نفتی عربستان، و تقویت قدرت رژیم عربستان سعودی.» وی ضمن طرح اقدامات امریکا و مواضع کنگره و رژیم صهیونیستی در مخالفت با فروش سلاحهای پیشرفته به کشورهای عربی و نیز خودداری اعضای شورای همکاری خلیجفارس از واگذاری پایگاه نظامی به امریکا، خواستار همکاری این کشورها با دولت ریگان شد. مجله اخبار امریکا و گزارشات جهان نیز در تحلیلی از راهبرد دولت ریگان دربرابر بحران خلیجفارس نوشت: دولت امریکا در تلاش برای فرونشاندن بحران، بدون دخالت نیروهای مسلح امریکا یک راهبرد دو وجهی دارد. در بعد اقدامات نظامی میکوشد عربستان و سایر دولتهای منطقه را تشویق کند که از نیروهای مسلح خود برای مقابله با حملات ایران علیه کشتیها استفاده کنند؛ تحویل سلاحهای پیشرفته به کشورهای منطقه بهمنظور کمک به این وجه است. در بعد دیپلماتیک امریکا کشورهای حامی ایران و عراق را متقاعد میکند تا دو کشور را به قبول آتشبس یا دستکم متوقفکردن حمله به کشتیها در خلیجفارس ترغیب کنند.

منابع و مآخذ روزشمار 1363/03/11