1365.02.27

از دانشنامه روز شمار دفاع مقدس
پرش به ناوبری پرش به جستجو
روزشمار جنگ سال 1365
1365.02.27
نام‌های دیگر بیست و هفت اردیبهشت
تاریخ شمسی 1365.02.27
تاریخ میلادی 17 مه 1986
تاریخ قمری 7 رمضان 1406


گزارش - 1

1. ارتش بعث عراق از دو ماه پیش با اتخاذ سیاست جنگی جدید خود موسوم به "استرات‍ژی دفاع متحرك" در 9 حمله متوالی در 9 منطقه* بخش‌هایی از خاک جمهوری اسلامی ایران را اشغال کرد. امروز نیز در ادامه همین سیاست جنگی، نیروهایی از سپاه دوم عراق در اولین ساعت بامداد، به مواضع پدافندی ایران در منطقه عمومی مهران حمله و ضمن تصرف بخش‌های حساس منطقه، تلفاتی را بر قوای خودی وارد کردند. درپی خبرها و هشدارهای متعدد روزهای قبل، مبنی‌بر احتمال حمله عراق به مهران،‌ سرانجام امروز، واحدهایی از سپاه دوم عراق به استعداد یک لشکر، 3 تیپ زرهی و 5 تیپ پیاده، پس از اجرای آتش سنگین - که از ساعت 00:30 بامداد، شروع و بیش از یک ساعت ادامه یافت - در ساعت 2 بامداد از دو محور حمله گسترده‌ای به نام عملیات "ثارالابطال" (انتقام قهرمانان) را به مواضع پدافندی نیروهای لشکر84 خرم‌آباد و تیپ4 از لشکر21 حمزه (به استعداد 6 گردان پیاده و 2 گردان زرهی) در منطقه عمومی مهران آغاز کردند.** در محور اول (محور جنوبی)، تیپ‌های 417 پیاده و 70 زرهی عراق درحالی‌که تیپ443 پیاده در احتیاط آنها قرار داشت، ازسمت ارتفاعات قلاویزان در شیار میگ‌سوخته به‌سوی محل خاکریز نیروهای خودی حمله کردند. در محور دوم (محور شمالی)، تیپ‌های 92 و 606 پیاده و تیپ59 مختلط حمله خود را از ارتفاعات نمه‌کلان‌بو برای تصرف ارتفاع کله‌قندی، تنگه کنجانچم، جاده آسفالته مهران - ایلام و شهر مرزی مهران آغاز کردند. هجوم نیروهای عراقی در محور جنوبی منطقه عملیات، بر نقاط حساس منطقه، یعنی یال‌های قلاویزان و شیار میگ‌سوخته متمركز بود، زیرا درصورت دستیابی به این ارتفاعات، درواقع به پشت خاکریز رزمندگان مسلط می‌شدند. همچنین مهاجمان درصورت موفقیت در محور شمالی به پشت خاکریز نیروهای خودی در منطقه دوراجی تسلط می‌یافتند. در محور اول، نیروهای تحت‌امر تیپ417 پیاده عراق، پس از درگیری مختصر با یک گردان از تیپ84 خرم‌آباد در تپه 270 و نیز درگیری با نیروهایی از تیپ4 لشکر21 حمزه در تپه میگ‌سوخته به‌سرعت مواضع اولیه را اشغال کردند و در ساعت 4 صبح، همراه تیپ70 زرهی،‌ از محور بهین و بهروزان به پیشروی ادامه دادند و در امتداد جاده مهران - هرمزآباد به‌سمت دهلران پیش رفتند و درنهایت در ساعت 8 صبح، شهرک ملک‌شاهی و جاده آسفالته کمربندی مهران را تصرف و در فاصله 2 کیلومتری جاده اقدام به پدافند کردند. در محور دوم، پس از اشغال سریع مواضع خط مقدم قوای ایران، گردان‌های 22 و 23 تانک از تیپ59 زرهی و نیروهایی از تیپ417 در دو جناح، یکی ازسمت تنگه کنجانچم و دیگری از تپه‌های رضاآباد و دراجی به‌سمت اهداف خود پیشروی کرده و تا ساعت 7 صبح، بدون مواجهه با مقاومت جدی ارتفاعات 310، 330، تپه‌های 250 و 225 معروف به تپه‌های غلامی، تپه پاسگاه رضاآباد و باغ کشاورزی را به تصرف درآوردند. فرماندهان قرارگاه فتح سپاه پاسداران پس از آگاهی از درهم‌شکستن مواضع یگان‌های پدافندی در این منطقه، به‌سرعت گردان حضرت ابوالفضل(ع) از تیپ مسلم‌بن‌عقیل(ع) با استعداد 3 گروهان را به منطقه اعزام کردند. به گزارش راوی مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ در قرارگاه فتح، گروهان اول گردان مذکور با استعداد حدود 100 نفر در ساعت 3 بامداد، در تپه307 *** با قوای عراقی درگیر شد، ولی دشمن با تقویت سریع نیروها بر فشار خود افزود تاجایی‌که پس از سه بار دست‌به‌دست شدن تپه فوق،‌ سرانجام باتوجه‌به تعداد کم نیروها و تحلیل‌رفتن توان آنها، نیروهای گردان یادشده ناچار به عقب‌نشینی شدند. در این درگیری حدود 60 تن شهید یا مجروح و 40 نفر موفق به بازگشت به مواضع قبلی شدند.**** گروهان دوم نیز باوجود رشادت زیاد در کنار جاده مهران - دهلران نتوانست مانع از پیشروی دشمن شود. به‌طوری‌که حتی با انهدام 4، 5 تانک دشمن،‌ به‌دلیل آسیب‌پذیری از جناحین به محاصره قوای عراقی درآمدند. بااین‌حال، تعدادی از رزمندگان موفق به گریز از حلقه محاصره شده و به‌سمت شهرک ملک‌شاهی عقب‌نشینی کردند و تعدادی دیگر كه در روی جاده یا حاشیه آن مجروح شده بودند با نزدیک‌شدن تانک‌های عراقی خود را به وسط جاده کشیده و با پرتاب نارنجک می‌کوشیدند از پیشروی تانک‌ها جلوگیری کنند. البته همه آنها نیز به شهادت رسیدند. علاوه‌بر فرمانده گروهان و دو معاون وی که به شهادت رسیدند، 67 تن دیگر از افراد این گروهان نیز شهید یا مجروح شدند، سومین گروهان که به منطقه فرخ‌آباد (نزدیك قلاویزان) اعزام شده بود، به‌سبب روشنایی روز پیش از درگیری با دشمن، به دستور فرمانده گروهان به عقب بازگشت. درگیری منطقه آبزیادی نیز در ساعت 6:20 صبح، شدت گرفت و نیروهای عراقی با ایجاد رخنه، پاسگاه آبزیادی و ارتفاع 254 را از کنترل نیروهای ارتش جمهوری اسلامی خارج کردند و 86 تن از سربازان را به اسارت گرفتند. در ساعت 6:50، فرمانده کماندویی نیروی مخصوص در محور شمالی، خبر تصرف خاکریزهای دوم و سوم را در مسیر پیشروی یگان خود به‌سمت کنجانچم، به فرماندهی تیپ اطلاع داد و دقایقی بعد جاده مواصلاتی حسین‌آباد به سد کنجانچم به کنترل نیروهای عراقی درآمد. ساعت 7:10، پادگان حسین‌آباد اشغال شد و در ادامه پیشروی دشمن به‌سمت ملک‌شاهی، 60 تن از سربازان ایرانی اسیر شدند و پرچم عراق بالای پادگان حسین‌آباد نصب شد.[۱] ساعت 9 صبح، فرمانده گردان پیشرو دشمن در محور جنوبی، محاصره‌شدن شهر مهران و قطع جاده‌های منتهی به آن را به فرمانده تیپ خبر داد. یك ساعت و چهل دقیقه بعد در محور شمالی، نیروهای دشمن ارتفاع 273 را اشغال و رضاآباد و حومه آن را محاصره کردند و 56 تن از رزمندگان را در این منطقه به اسارت درآوردند. ساعت 11:25، فرمانده تیپ عراق در تماس با فرمانده سپاه دوم برای ورود به شهر مهران کسب اجازه کرد و در ساعت 11:55، فرمانده سپاه دوم عراق پس از بررسی گزارش سایر فرماندهان تحت‌امر، به فرمانده تیپ دستور داد که نیروها با احتیاط وارد شهر مهران شوند.[۲] خبرهای دیگری که درهمین‌زمینه با ارجحیت فوری گزارش شدند، بدین شرح است: رکن2 فرماندهی ستاد مشترک ارتش در ساعت 12 امروز، اعلام کرد نیروهای عراقی شهرک اسلامیه (شوهان) را اشغال کردند و هم‌اکنون جاده مهران - نصیریان - دهلران زیر دید و تیر دشمن قرار دارد و رفت‌وآمد در آن مختل شده است.[۳] فرماندهی قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) با ارسال تلکس با ارجحیت فوری به ستاد تیپ114 امیرالمؤمنین(ع) سپاه اطلاع داد كه دشمن توپخانه خودی در چکه‌موسی را محاصره کرده است، ولی ما برای آزادکردن توپخانه آماده پاتک هستیم.[۴] ساعت 12:05، درپی دستور فرمانده سپاه دوم عراق، گروه رزمی 38 (رشید) و 2 گروهان از گردان كماندویی لشكر20 در دو ستون، یكی به فرماندهی سرهنگ دوم رشید خلف در محور حسین‌آباد - هرمزآباد و دیگری به فرماندهی سرگرد احمد خابور در محور رضاآباد - قلعه‌كهنه به‌سوی مهران پیش رفتند و سرانجام در ساعت 12:30، مهاجمان عراقی با ورود به شهر و استقرار در مناطق كلیدی آن، رزمندگان را محاصره و پس از به‌اسارت‌گرفتن 66 نفر، شهر مهران را برای بار دوم اشغال کردند.[۵] دفتر فرماندهی سپاه ایلام نیز با ارسال گزارش فوری به فرماندهی کل سپاه ضمن انعکاس آخرین وضعیت تهاجم دشمن به مهران و خبر محاصره این شهر به‌دست قوای عراقی اعلام کرد که امکانات استان و خودروهای موجود برای کمک به نیروهای ارتش به کار گرفته شده و نیروهای پاسدار و وظیفه به‌منظور یاری‌رساندن به آنان، اعزام شدند.[۶] به ‌نوشته‌ حمیدرضا فراهانی راوی مركز مطالعات و تحقیقات جنگ، هم‌زمان با عملیات دشمن، گردان ویژه شهید محلاتی از تیپ امیرالمؤمنین(ع) از ایلام به مهران منتقل شد و یك گروهان خود را در سه‌راهی مهران - دهلران در پشت خاكریز كمربندی به‌طرف كنجانچم مستقر كرد و 2 گروهان دیگر آن در منطقه ملك‌شاهی در احتیاط قرار گرفتند كه براثر آتش شدید دشمن تعدادی از افراد آنها شهید یا مجروح شدند. حضور نیروها، باعث شد تا نیروهای عراقی بیش از این پیشروی نکنند. ضمن آنکه فرمانده لشکر5 نصر و جانشین وی که ازطریق قرارگاه از حمله عراق مطلع شده بودند، برای بررسی اوضاع عازم منطقه شدند.[۷] شایان ذكر است كه امروز، یك سرباز عراقی، از حمله قریب‌الوقوع ارتش عراق به مهران خبر داد. مدیركل امور انتظامی وزارت كشور با ارسال تلكس با تأکید فوری به سپاه پاسداران اعلام كرد كه یك نفر سرباز عراقی كه خود را به تیپ54 لشكر21 حمزه معرفی كرده، اظهار داشت كه ارتش عراق با 50 دستگاه پی.ام.پی (نفربر زرهی) و 40 دستگاه تانك و 4 گردان پیاده نظام قصد دارد به شهر مهران حمله و جاده دهلران را قطع و اشغال کند.*****[۸]

گزارش - 2

2. ساعاتی پس از حمله ارتش عراق به مهران، فرمانده سپاه دوم عراق با اعلام تصرف این شهر ادعا کرد که تلفات و خسارات زیادی بر نیروهای ایران وارد کرده است و وزیر اطلاعات عراق نیز شرط خروج از مهران را اعلام کرد. ایران نیز خبر حمله عراق به مهران را تصدیق کرد. سرلشکر ضیاء‌ توفیق ابراهیم فرمانده سپاه دوم ارتش عراق، با ارسال تلگراف به صدام حسین رئیس‌جمهور عراق، خبر تصرف مهران و روستاهای اطراف آن را به اطلاع وی رساند. در بخشی از این تلگراف که رادیو بغداد آن را قرائت کرد چنین آمده است: واحدهای سپاه دوم که در پیشاپیش آنها نیروهای قهرمان العباس قرار داشتند روز هفدهم ماه می ‌(27/2/1365)، دست به یک حمله گازانبری زدند و حدود 250 کیلومتر مربع از سرزمین‌های ایران را به تصرف درآوردند و شهرها و قصبات مهران، هرمز‌آباد، حسین‌آباد، رضا‌آباد، سیدحسن و نیز 2 لشکر دشمن را نابود کردند و چندین گروهان از ژاندارمری را به قتل رساندند و تعداد بسیاری را به اسارت درآوردند. نیروهای ما همچنین تعدادی اسلحه و جنگ‌افزار به غنیمت گرفتند.[۹] وی همچنین در گفت‌وگو با خبرگزاری عراق ضمن تکرار مطالب مذکور، افزود: «عملیات محاصره منطقه مهران تنها پنج ساعت به طول انجامید و واحدهای این سپاه توانستند تیپ چهارم لشکر21 و تیپ چهارم لشکر81 از ارتش را منهدم سازند و تعداد دیگری از گردان‌های نظامی و سپاه [امام] خمینی و ژاندارمری و داوطلبان را به قتل برسانند.»[۱۰] رادیو عربستان سعودی در گزارشی به نقل از لطیف نصیف جاسم وزیر فرهنگ و اطلاعات عراق، در ملاقات با هیئت‌های دیپلماسی مقیم بغداد، اعلام کرد: «ارتش کشورش شهر مهران را اشغال کرده، ولی این کشور حتی به یک وجب از خاک ایران چشم طمع ندارد و نیروهای عراقی بعد از عقب‌نشینی کامل دو طرف به مرزهای بین‌المللی، از شهر مهران خارج خواهند شد. جاسم تصریح کرد که تا وقتی ایران از شبه‌جزیره فاو خارج نشود،‌ عراق نیز مهران را ترک نخواهد کرد.»[۱۱] گفتنی است عملیات امروز عراق در رسانه‌های خارجی بازتاب یافت، البته محور اصلی این بازتاب‌ها به‌طور عمده معطوف به انعکاس اطلاعیه‌های نظامی دو کشور بود.

گزارش - 3

3. ارتش عراق پس از حمله امروز به مهران و اشغال این شهر مرزی، با صدور دو اطلاعیه نظامی، ضمن اعلام شروط خود برای عقب‌نشینی از مهران، از تصرف مناطق دیگری در منطقه عملیاتی مهران نظیر هرمزآباد، رضاآباد و ارتفاعات 330، 250 و 270 خبر داد. فرماندهی کل نیروهای مسلح عراق امروز، با صدور اطلاعیه‌ نظامی شماره 2229 ابتدا به روند جنگ تا پس از تصرف فاو به‌دست نیروهای ایران و نیز تغییر راهبرد نظامی ارتش عراق اشاره كرد و سپس بر اشغال شهر مرزی مهران صحه گذاشت و شرایط عقب‌نشینی ارتش عراق از این شهر را اعلام کرد. در بخشی از این اطلاعیه که از رادیو بغداد قرائت شد، آمده است: «دشمن ایرانی به‌علت پایبندبودن ما به استراتژی دفاعی ثابت در مرزها، توانسته بود به سرزمین‌های ما در این منطقه و صحنه‌های دیگر عملیاتی وارد شود تاحدی‌که مثلث فاو را در هفتم فوریه گذشته [18 بهمن 1364]، اشغال کرد.****** ... پس از آن ما مجبور شدیم در استراتژی خود تجدیدنظر کنیم و جایگزینی را برای آن با هدف بیرون‌راندن نیروهای تجاوزگر ایران در هر منطقه‌ای که باشند، چه در داخل خاکمان و چه داخل خاک ایران و به‌دست‌آوردن جایگزین‌هایی از خاک ایران، برای آماده‌کردن رجوع به اصل بازگشت دوطرفه به مرزهای بین‌المللی [در نظر بگیریم].» در ادامه این اطلاعیه با اشاره به اینکه عملیات روز جاری دارای دلایل ویژه‌ای بوده است که نیروهای عراقی در صحنه عملیاتی سپاه دوم توانستند ضربه جدیدی را بر نیروهای ایران در منطقه مهران و داخل خاک خودشان وارد سازند و آن را اشغال کنند، اضافه شده است: «درحالی‌كه شهر مهران را در اشغال داریم،‌ به خلق‌های ایران و ارتش ایران و افکارعمومی سراسر جهان در همه‌جا اعلام می‌داریم که چشمداشتی، حتی به یک وجب از خاک ایران نداریم و حاضریم از همین لحظه با پذیرفتن یکی از دو حالت، شهر مهران را ترک کنیم: 1. قبول اصل عقب‌نشینی کامل و جامع و بدون شرط دو طرف به مرزهای بین‌المللی با عنوان بخشی از پذیرش حالت صلح همه‌جانبه بین عراق و ایران و عدم دخالت در امور داخلی یکدیگر. 2. عقب‌نشینی ایران از مثلث فاو در مقابل عقب‌نشینی عراق از شهر مهران.» ارتش عراق در اطلاعیه مذکور خاطرنشان کرد که «به‌غیراز این دو شرط، بدون کمترین تردیدی به نیروهای مسلح اعلام كرده‌ایم که این شهر و دیگر اماکن را در تصرف خود نگه دارند تا وقتی که فرصت برپایی صلح کامل و جامع فراهم آید.»******* [۱۲] فرماندهی کل نیروهای مسلح عراق همچنین در اطلاعیه‌ی نظامی دوم (شماره2230)، اعلام کرد: در ادامه این عملیات که نیروهای تحت‌امر سرلشکر ایاز خلیل زکی از جناح چپ و نیروهای تحت‌امر سرتیپ مؤید اسماعیل حمادی العانی از سمت راست حمله و پیشروی کردند، توانستند علاوه‌بر شهر مهران، بر شهرها و قصبه‌هایی چون هرمزآباد، حسین‌آباد - رضاآباد، سیدحسن و ارتفاعات 330، 270، 225 و 256 که درمجموع بالغ بر 250 کیلومتر مربع می‌باشد، تسلط پیدا کنند و تعداد زیادی از نیروهای دشمن را کشته یا مجروح و تعداد زیاد دیگری را به اسارت گرفتند. همچنین در سایر جبهه‌ها و در بخش عملیاتی شمال، یک تیپ پیاده تقویت‌شده دشمن، قصد نزدیک شدن به مواضعمان را داشت که با اجرای آتش توپخانه و پشتیبانی بالگردها،‌ ناچار به فرار شدند.[۱۳] شایان ذكر است ستاد مشترك ارتش جمهوری اسلامی نیز در اطلاعیه نظامی شماره 2473 فقط به خبر حمله عراق به مهران اشاره کرد و با ذكر اینكه از بامداد روز جاری یك رشته عملیات رزمی نزدیك و نبرد تهاجمی بین نیروهای خودی و دشمن در مهران در جریان است، از جزئیات بیشتر آن گزارشی نداد.[۱۴]

گزارش - 4

4. به‌دنبال حمله نیروهای عراقی به مهران، فرمانده لشکر5 نصر سپاه پاسداران با هدف بررسی اوضاع جبهه مهران به این منطقه عزیمت و دستور انتقال سریع 2 گردان به منطقه عملیاتی را صادر کرد. محمدباقر قالیباف فرمانده لشکر5 نصر، با عزیمت به منطقه مهران به بررسی میدانی از جبهه نبرد پرداخت. راوی مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ در گزارش خود درباره اقدام فوری فرمانده لشكر5 نصر چنین نوشته است: از آنجا كه پیش‌بینی شده بود عراق در اوایل اردیبهشت‌ماه جاری، به ایران حمله کند، لشكر5 نصر بخشی از استعداد خود (3 گردان) را به ایلام انتقال داد تا درصورت حمله عراق به مهران یا میمك ظرف مدت كوتاهی خود را به منطقه درگیری برساند. با شروع حمله عراق فرمانده این لشكر كه در اهواز به سر می‌برد در تماس تلفنی از جریان حمله عراق مطلع شد. وی بلافاصله به فرمانده گردان در ایلام دستور داد تا دراسرع‌وقت نیروهایش را به‌سمت مهران حركت دهد و اگر برای نقل‌وانتقال نیرو و امكانات، با كمبود خودرو مواجه است از استانداری ایلام كمك بگیرد و تا صبح زود، خود را به منطقه كله‌قندی برسانند. وی سپس همراه معاون خود اهواز را ترك کرده و تصمیم گرفت از جاده مهران - دهلران به منطقه مهران برود. راوی در ادامه افزود: «نزدیك طلوع آفتاب بود كه به كمربندی مهران می‌رسند. ناگهان متوجه می‌شوند كه نیروهای ارتشی از مهران به‌طرف دهلران به‌طور پراكنده، ولی شتابان درحال عقب‌نشینی‌اند و اظهار می‌كنند كه نیروهای دشمن سه‌راهی مهران را بسته‌اند. بااین‌حال، قالیباف و معاونش به راه ادامه می‌دهند تا به دو كیلومتری مهران می‌رسند. متوجه چند تانك می‌شوند. ابتدا حدس می‌زنند تانك‌های ارتش باشد، ولی با اولین شلیك تانك به سمتشان متوجه می‌شوند، تانك‌های [مهاجم] عراقی‌اند و مهران و ارتفاعات رضاآباد سقوط كرده. بنابراین با بسته‌شدن راه به‌طرف قرارگاه فتح می‌روند. ... در چنین وضعی باتوجه‌به ‌سرعت پیشروی دشمن، از آنجا كه احتمال داده می‌شد، عراقی‌ها جهت تصرف ارتفاع كله‌قندی كه كلید ورود به تنگه كنجانچم است، اقدام كنند، معاون لشكر دستور می‌دهد تا نیرویی به استعداد یك گردان (گردان نصرالله) حدفاصل تنگه اس (S) تا ارتفاع 313 كه مشرف بر پاسگاه زالوآب است و گردان دوم نیز جلوتر از تنگه اس تا ارتفاع 313 مستقر شود.» [۱۵]

گزارش - 5

5. در جلسه فرماندهان نیروی زمینی سپاه وضعیت و توان نظامی عراق، تحرکات دوماهه اخیر و اهداف عملیات آفندی در راهبرد جدید نظامی، پیشنهاد راهکارهای مقابله با تهاجم دشمن و موضوع برآورد نیرو و مهمات مورد بحث و بررسی قرار گرفت. هدف از برگزاری این جلسه که ساعت 21:40، در محل قرارگاه نیروی زمینی سپاه و با حضور علی شمخانی، رحیم صفوی، محمد باقری، احمد غمخوار و سیدعلی حسینی‌تاش تشکیل شد تبادل‌نظر درمورد این هفت موضوع بود: 1. عراق تا چه زمان می‌تواند به تاکتیک آفندی ادامه دهد و هدف نهایی‌اش چیست؟ 2. عراق با چه سازمان و استعدادی و در چه مناطقی به ایران حمله کرد و چه نتایجی به دست آورد؟ 3. توان کنونی عراق چگونه است و آیا قادر به استمرار راهبرد جدید خود می‌باشد؟ 4. اهداف عراق از اجرای عملیات‌های دوماهه اخیر چیست؟ 5. مناطقی که احتمال حمله عراق متصور است، کدام می‌باشد؟ 6. راه‌حل نظامی برای مقابله با راهبرد جدید عراق چیست؟ 7. وضعیت سازمان رزم خودی چگونه است و چه مشکلاتی پیش‌ رو دارد؟ جمع‌بندی پاسخ‌های اعضای حاضر در این جلسه به پرسش‌های مذکور را مهدی انصاری راوی مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ در قرارگاه نیروی زمینی سپاه، چنین گزارش کرده است: به عقیده فرمانده نیروی زمینی سپاه، سیاست نهایی عراق تصرف فاو است و هر زمان فاو را پس بگیرد، پیروزی در عملیات‌های آفندی‌اش تکمیل می‌شود. ازاین‌رو در وضعیت کنونی، ما پیش از آنکه توجهمان را به مسائل مناطق دیگر معطوف کنیم، باید فاو را خوب نگه داریم. باید با سایر فرماندهان قرارگاه‌ها و یگان‌ها بنشینیم و روی حفظ فاو فکر کنیم. باید روی سازماندهی نیرو و واحدهای پشتیبانی شامل ادوات، ضدهوایی و... کار کنیم. طرح فریب دشمن را پیگیری کنیم تا سیاست جنگی عراق را به شکست بکشانیم. درباره عملیات در مهران باید با صبر و تأنی و دقت و توان مناسب، ضربه خوبی به دشمن بزنیم. در ادامه، انصاری به گزارش اطلاعاتی محمد باقری، درخصوص گسترش سازمان رزم عراق، توان به‌کار گرفته شده برای عملیات‌ها، نیروهای احتیاط و... اشاره کرده و نوشته است: ارتش عراق درحال‌حاضر دارای 7 سپاه سازمانی است که تعداد گردان‌‌های درگیر و احتیاط آن بدین شرح است: استعداد نام سپاه تعداد یگان درگیر تعداد یگان احتیاط پیاده زرهی و مکانیزه پیاده زرهی و مکانیزه سپاه یکم 60 گردان 3 گردان 15 گردان 3 گردان سپاه دوم 55 گردان 10 گردان 10 گردان 10 گردان سپاه سوم 50 گردان 10 گردان 5 گردان 5 گردان سپاه چهارم 70 گردان 25 گردان 10 گردان 5 گردان سپاه پنجم 45 گردان 3 گردان 10 گردان - سپاه ششم 30 گردان 2 گردان 3 گردان 3 گردان سپاه هفتم 50 گردان 5 گردان 10 گردان 5 گردان جمع کل 360 گردان 58 گردان 63 گردان 31 گردان باقری همچنین،‌ استعداد نیروی زمینی ارتش عراق و نیز عملیات‌های انجام‌شده را این‌طور توضیح داد: استعداد نیروی زمینی ارتش عراق جمع کل نیروهای ارتش عراق 600 گردان ارتش عراق 149 گردان زرهی و مکانیزه جمع کل نیروهای درگیر و احتیاط محلی 425 گردان 99 گردان جمع کل نیروهای درحال بازسازی 100 گردان 20 گردان جمع کل نیروهای آزاد در ارتش 75 گردان 30 گردان عملیات‌های انجام‌شده عراق در دو ماه اخیر شماره سپاه منطقه عملیات تاریخ عملیات منطقه تصرفی به کیلومتر مربع استعداد به‌کار گرفته تلفات و خسارات یکم والفجر4 و والفجر9 15/12/1364 270 15 گردان پیاده محدود یکم شاخ‌شمیران و برددکان 20/1/1365 100 10 گردان پیاده 500 نفر دوم سومار 22/1/1365 30 15 گردان پیاده و مکانیزه 800 نفر سوم جزیره جنوبی خیبر 10/2/1365 6 4 گردان پیاده 100 نفر چهارم فکه 13/2/1365 170 20 گردان پیاده و مکانیزه 2000 نفر چهارم زبیدات تا شرهانی 26/1/1365 30 15 گردان پیاده 200 نفر چهارم پیچ‌انگیزه تا شرهانی 20/2/1365 50 3 گردان پیاده و مکانیزه 1500 نفر + 4 بالگرد پنجم سیدکان ــ 250 5 گردان پیاده و 2000 نیروی محلی محدود پنجم حاج عمران 25/2/1365 15 10 گردان پیاده 500 نفر + 16 بالگرد به گفته باقری درمجموع 9 عملیات یادشده، ارتش عراق 124 گردان مختلط به‌کار گرفته که از این تعداد 50 گردان نیروی آزاد و 74 گردان از نیروهای درگیر بوده‌اند و کلاً بالغ‌بر 820 کیلومتر مربع و حداقل 10 ارتفاع حساس و راهبردی را به تصرف درآورده است. مسئول اطلاعات قرارگاه نیروی زمینی سپاه در ادامه درباره تلفات و خسارات دشمن افزود که تلفات عراقی‌ها در این سلسله عملیات‌ها حدود 5700 کشته و زخمی بوده است. 2 فروند هواپیما، 20 فروند بالگرد و 150 دستگاه تانک و نفربر آنها منهدم شد. دشمن به‌طور متوسط برای هر عملیات 15 گردان نیز به‌کار گرفته که 60 درصد آنها از نیروهای در خط و 40 درصد از نیروهای آزاد بوده‌اند و درمجموع با درنظرگرفتن 63 گردان پیاده احتیاط، 70 گردان نیروی در خط و 75 گردان پیاده آزاد، قادر است با حدود 180 گردان پیاده و 30 گردان زرهی و مکانیزه به عملیات‌های خود ادامه دهد. محمد باقری در تحلیلی از اهداف آفندی ارتش عراق در حملات اشاره‌شده و نیز حملات احتمالی آینده اظهار کرد که اهداف عراق از جایگزینی تاکتیک آفند به‌جای پدافند، در 5 محور قابل‌بررسی است: 1. جلوگیری از سازماندهی و تجمع یگان‌های خودی و ممانعت از آمادگی ما برای اجرای عملیات والفجر10. 2. تجزیه قوای ایران و زمین‌گیر کردن یگان‌ها در خطوط پدافندی. 3. تصرف مناطق سرکوب در خطوط پدافندی و گرفتن جای‌پا برای استمرار عملیات. 4. به‌دست‌گرفتن ابتکارعمل در جنگ و تعیین منطقه و نوع نبرد. 5. بهره‌برداری تبلیغاتی در بعد بین‌المللی و تقویت روحیه نظامی در بعد داخلی. وی باتوجه‌به دستاوردها و نتایج مثبتی که عراقی‌ها از این رشته عملیات‌ها به دست آورده‌اند، وضعیت آینده مناطق احتمالی برای عملیات را چنین پیش‌بینی کرد: الف) عراقی‌ها به این روند (تداوم عملیات) ادامه خواهند داد. ب) به‌جای اجرای عملیات گسترده اقدام به عملیات‌های محدود با استعداد حداقل و حداکثر 15 تا 20 گردان خواهند کرد. دراین‌صورت علاوه‌بر صرفه‌جویی در نیرو، ما را در چند جبهه درگیر نگه می‌دارند. باقری همچنین باتوجه‌به بررسی و شناسایی به‌عمل‌آمده از تحرکات دشمن در سایر مناطق، امکان حمله عراق در مناطقی چون سورکوه و سورن در محدوده منطقه عملیات والفجر4، سلمانه و باغ‌کوه در شمال قصرشیرین، سومار، میمک، ارتفاعات حمرین، دویرج، پیچ‌انگیزه،******** شرهانی، چزابه و جزیره جنوبی را محتمل دانست. مسئول اطلاعات قرارگاه نیروی زمینی سپاه در خاتمه درباره مقابله با راهبرد نظامی جدید عراق 4 راهكار پیشنهاد کرد: 1. سرکشی مداوم به خطوط پدافندی و ایجاد استحکامات و استقرار حداقل نیروی احتیاط در مناطق حساس و مهم. 2. اجرای طرح فریب در چندین جبهه حساس نظیر منطقه والفجر8، هورالهویزه و سومار و اجرای عملیات روانی. 3. اجرای عملیات‌های مهم در حد 30 گردان که به‌طور جدی دشمن را درگیر کند. 4. ایجاد درگیری‌های محدود در حداقل 10 جبهه که مستلزم توان بالایی می‌باشد.******** برپایه گزارش مهدی انصاری، در ادامه جلسه اکبر غمخوار، به مشکلات جاری درباره کمبود مهمات و نیروی رزمی اشاره و اظهار کرد: مهمات ارتش و سپاه رو به اتمام است. ما (سپاه) با روندی که در این عملیات‌ها (پشتیبانی آتش خوب و زیاد در فکه و پیچ‌انگیزه و حاج‌عمران) مصرف کرده‌ایم، مهمات و ادواتمان (خمپاره) رو به اتمام است، مهمات توپخانه (122 میلی‌متری و کاتیوشا) چهل روز دیگر می‌رسد. ضمن آنکه یگان‌ها دیگر به کم قانع نیستند. به نوشته راوی قرارگاه نیروی زمینی سپاه، غمخوار در ادامه با اشاره به مشكلات ترابری افزود: امکانات نقل‌وانتقالمان محدود است و قدرت جابه‌جایی زیاد و سریع - که از غرب به جنوب و برعکس آن عمل کنیم - نداریم. باید برای جبهه‌های غرب فکر کرد. آنجا مسئول عملیات،‌ مسئول عملیات مهندسی، مسئول ضدزره، مسئول پدافند، مسئول زرهی ندارند. واحدهای اساسی، مسئول ندارند. به همین دلیل هر مسئله‌ای که پیش می‌آید، مسئولین واحدها، باید فوری از منطقه جنوب عازم منطقه غرب شوند و آنجا را تقویت کنند. ازسویی یگان‌ها از نبود اعزام نیروی جدید رنج می‌برند، زیرا مأموریت 45 روزه خیلی از نیروها رو به اتمام است و یگان‌ها خالی از نیرو می‌شوند. از رادیو و تلویزیون هم هیچ برنامه‌ای راجع به اعزام نیرو نمی‌شنویم. باید پیگیری کنیم تا مرتب نیرو بیاید. اگر مردم اوضاع را بفهمند، می‌آیند.[۱۶]

گزارش - 6

6. در گفت‌وگوی فرماندهی قرارگاه نجف4 و فرماندهی قرارگاه شمال‌غرب نیروی زمینی ارتش، موضوع طرح عملیاتی تیپ155 ویژه شهدا و سایر یگان‌ها در منطقه حاج‌عمران موردبررسی قرار گرفت. پس از ورود تیپ57 حضرت ابوالفضل(ع) به منطقه حاج‌عمران و آمادگی این تیپ برای عملیات******** در غرب، فرماندهی قرارگاه نجف امروز به منصوری قائم‌مقام تیپ155 ویژه شهدا، مأموریت داد با بررسی وضعیت توان یگانش - چنانچه امکان بازسازی نیروهایش وجود دارد - دوباره روی ارتفاع 2519 عملیات اجرا کند. فرماندهی تیپ ویژه شهدا پس از بررسی‌های لازم اعلام کرد با یک گردان که استعداد نهایی این تیپ اعم از نیروهای بسیجی و کادرهای ستادی می‌شد، قادر است عملیاتی را در 24 ساعت آینده (شب یکشنبه 28/2/1365)، آغاز کند. منصوری درخواست کرد تا تیپ57 به‌عنوان کمک پشتیبانی عملیات قرار گرفته و یک گردان سازماندهی خود را در احتیاط نزدیک تیپ شهدا قرار دهد. هم‌زمان در محور راست نیز تیپ110 شهید بروجردی با کمک گردان جندالله ارومیه اقدام به تک ایذایی بر روی ارتفاعات شهید صدر (2519) کند. همچنین برنامه‌ریزی شد تا یک شب پس از عملیات مذکور، تیپ57 حضرت ابوالفضل(ع) با استعداد یک گردان سازماندهی و تحت‌امر قرارگرفتن گردان‌های جندالله و پشتیبانی کامل نیروهای باقیمانده تیپ110 شهید بروجردی آماده عملیات از دو محور بر روی ارتفاع 2435 (شهید صدر)شوند.******** براساس طرح یادشده برای آتش پشتیبانی عملیات، تیپ شهدا با ارتش و توپخانه موجود سپاه در منطقه هماهنگی به عمل آورد و قرار شد یک آتشبار105 با 5 قبضه و یک آتشبار155 با 2 قبضه به‌عنوان کمک مستقیم تحت‌امر تیپ و همچنین 3 قبضه کاتیوشا و یک آتشبار130 با 4 قبضه به‌عنوان عمل کلی تحت‌امر قرارگاه، آتش منطقه را تأمین کنند. مهندسی قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) نیز قرار شد با 8 دستگاه لودر و 3 بولدوزر تحت‌امر تیپ، اقدامات مهندسی لازم را انجام دهد. همچنین مقرر شد مسئول بهداری رزمی نجف هم برای هماهنگی امر مداوا و تخلیه مجروحان، تحت‌امر تیپ قرار گیرد و پدافند منطقه بعد از عملیات با مسئولیت کلی تیپ شهدا و گردان117 ارتش و یک گردان جندالله صائین‌دژ باشد و گردان جندالله بوکان هم به‌عنوان احتیاط آنان در نظر گرفته شد.[۱۷]

گزارش - 7

7. در جلسه امروز فرماندهان نیروی زمینی سپاه ضمن تشریح نحوه گسترش یگان‌های رزمی سپاه، راه‌های پیشگیری از حملات احتمالی عراق و اولویت‌های تاکتیکی عملیاتی موردبررسی قرار گرفت. به گزارش راوی مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ سپاه در این جلسه که با حضور علی شمخانی فرمانده نیروی زمینی سپاه، رحیم صفوی جانشین فرماندهی، عزیز جعفری، سیدعلی حسینی‌تاش و احمد غلامپور تشکیل شد، شمخانی ضمن اشاره به نحوه گسترش و توان یگان‌های سپاه وضعیت یگان‌ها را این‌گونه تشریح کرد: وضعیت یگان نام یگان یگان‌هایی که از منطقه فاو آزاد شدند یگان‌هایی که بخشی از توانشان را از فاو آزاد و در منطقه دیگری استقرار دادند. یگان‌هایی که از سایر مناطق دیگر به کار گرفته شدند. تیپ15 امام حسن(ع) 4 گردان ــ ــ تیپ10 سیدالشهداء(ع) 11 گردان ــ ــ تیپ32 انصارالحسین(ع) 3 گردان ــ ــ تیپ18 الغدیر 7 گردان ــ ــ تیپ21 امام رضا(ع) 6 گردان ــ ــ لشکر5 نصر 8 گردان ــ ــ لشکر17 علی‌بن‌ابی‌طالب(ع) 5 گردان 4 گردان ــ لشکر19 فجر ــ 4 گردان ــ لشکر27 محمدرسول‌الله(ص) ــ 2 گردان ــ لشکر41 ثارالله(ع) ــ 5 گردان ــ تیپ155 ویژه شهدا ــ ــ 5 گردان تیپ57 ابوالفضل(ع) ــ ــ 5 گردان تیپ شهید بروجردی ــ ــ 3 گردان تیپ نبی‌اکرم(ص) ــ ــ 3 گردان لشکر14 امام حسین(ع) ــ ــ 1 گردان گردان جندالله ــ ــ 10 گردان راوی مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ به نقل از علی شمخانی نوشته است: در جریان درگیری‌های دو ماه اخیر با عراق، 125 گردان از نیروهای ارتش و سپاه به کار گرفته شده‌اند. راوی در ادامه درباره استعداد نیروی پدافندی به استناد گزارش اعضای جلسه افزوده است: درحال‌حاضر در منطقه والفجر8، 30 گردان در خط مقدم استقرار دارد و 50 گردان برای پدافند نیاز است. 70 گردان هم در سایر نقاط مرزی در خط پدافندی مستقر هستند. این درحالی است که ماهانه حدود 35 گردان برای پدافند و مقابله با پاتک‌های احتمالی دشمن لازم است. به عبارتی در هر سه ماه، 105 گردان نیرو فقط برای سازمان سپاه پاسداران، لازم است. همچنین طبق محاسبه به‌عمل‌آمده میزان نیروهای یگان‌های سپاه در منطقه والفجر8، 32 گردان است که برای حفظ منطقه باید به 80 گردان افزایش یابد، یعنی هر لشکر باید 7 گردان در فاو نیرو داشته باشد. فرمانده نیروی زمینی سپس موضوع لزوم عملیات هم‌زمان را طرح و تنها راه پیشگیری از ادامه حملات عراق را واکنش سریع دانسته و تأکید کرد که باید برای مقابله با دشمن از چندین منطقه به او حمله کرد. حسینی‌تاش نیز علت بروز تحولات جدید در جبهه‌ها را ناشی‌از ضعف در انتخاب تاکتیک پدافندی و آفندی نیروهای خودی ذکر کرد. به گفته وی چون هنوز تصمیم و جمع‌بندی نهایی برای پدافند و آفند نداشتیم، دشمن سیاستش را به ما تحمیل کرد. رحیم صفوی جانشین فرمانده نیروی زمینی سپاه نیز درباره سیاست جنگی جدید سپاه گفت که بر مبنای این سیاست پدافند مستحکم در فاو و مناطق حساس دیگر در اولویت قرار دارد، ضمن آنکه آماده‌سازی یگان‌ها برای اجرای عملیات گسترده و عملیات‌های محدود و گرفتن ابتکارعمل از دشمن از دیگر سیاست‌های جنگی سپاه است. همچنین عزیز جعفری فرمانده قرارگاه قدس، ادامه عملیات در منطقه فاو، تقویت مناطق حساس و لزوم به‌کارگیری جنگ آب را ازجمله راه‌های مقابله با قوای عراقی ذکر و اظهار کرد: دشمن با ارزیابی توان ما مبنی‌بر اینکه فقط یک سال به یک سال امکان اجرای عملیات را داریم، اقدام به حمله کرده و ما را در چند جبهه درگیر کرده است. لذا یا باید در منطقه والفجر8 دست به حمله بزنیم یا با اجرای عملیات‌های محدود در طول مرز، به بازپس‌گیری مناطق تصرف‌شده اقدام کنیم، یا با تقویت جبهه‌های حساس که دشمن قصد تصرف آن را دارد مانع از حمله‌اش بشویم. ضمن آنکه اگر دشمن در ادامه تحرکاتش، دوباره حمله‌ای کرد یا باید همان شب ما هم به او حمله کنیم یا یک ماه بگذرد و سپس با آمادگی بیشتر به دشمن حمله کنیم. وی بهره‌گیری از جنگ آب در منطقه فاو را به‌منظور آزادسازی نیرو از این منطقه و به‌كارگیری آنها برای اهداف تعیین‌شده موردتأکید قرار داد و گفت: «الآن 10 یگان در منطقه والفجر8 داریم که پدافند می‌کنند. باید زودتر بین دو جاده اول و دوم آب انداخت تا بتوانیم مقداری از نیروها را [برای به‌کارگیری در جبهه‌های دیگر] آزاد کنیم.» در ادامه جلسه رحیم صفوی با اشاره به حمله امروز عراق به منطقه مهران، پیشنهاد انتقال یگان جدید به منطقه را داد و خاطرنشان كرد كه عزیز جعفری فرمانده قرارگاه قدس، با کمک قاسم سلیمانی فرمانده لشکر41 ثارالله(ع)، احمدی معاون فرماندهی تیپ21 امام رضا(ع) و محمدباقر قالیباف فرمانده لشکر5 نصر به منطقه مهران بروند. در پایان جلسه مقرر شد مناطقی که مستعد اجرای عملیات هستند، ازجمله کوشک، تبوک، جزیره جنوبی، منطقه سوئیب، حنین، فکه، شرهانی، مهران، شاخ‌شمیران، نوسود، والفجر4 (گامو)، دوپازا (سردشت) و منطقه عملیاتی قادر موردبررسی قرار گیرند. همچنین علی شمخانی آماده‌ترین مناطق برای عملیات را جبهه فاو و مهران برشمرد.******** [۱۸]

گزارش - 8

8. در جلسه امروز فرماندهان در قرارگاه نیروی زمینی سپاه پاسداران موضوع تقویت بعضی از محورهای جبهه فاو موردبررسی قرار گرفت. رحیم صفوی جانشین فرمانده نیروی زمینی سپاه، پس از گفت‌وگو با احمد غلامپور فرمانده قرارگاه کربلا، حسین خرازی و بنی‌لوحی فرمانده و مسئول ستاد لشکر14 امام حسین(ع) و امین شریعتی فرمانده لشكر31 عاشورا، تصمیم گرفت تا به‌منظور تقویت محور ام‌القصر در جبهه فاو، لشکر14 جایگزین لشکر31 شود. نظر به حملات اخیر دشمن در مناطق مختلف و استفاده عراقی‌ها از نیروهای محلی و خارج‌نکردن هیچ یگانی از منطقه فاو و ازسویی آسیب‌پذیری برخی محورهای مهم جبهه خودی در این منطقه، ازجمله محور ام‌القصر که خط دفاعی یک‌لایه‌ای دارد، بنا بر تأکید رحیم صفوی و احمد غلامپور مقرر شد لشکر14 امام حسین(ع) ضمن انجام اقدامات مهندسی و ایجاد موانع و تقویت این محور، به زنده نگه‌داشتن و پویایی محور جدید کمک کند. به نوشته راوی مركز مطالعات و تحقیقات جنگ در قرارگاه نیروی زمینی سپاه، این تصمیم باتوجه‌به نتیجه و آثار عملکرد مثبت و مؤثر لشکر14 امام حسین(ع) در خط پدافندی در محور کارخانه نمک اتخاذ شد. همچنین جانشین نیروی زمینی سپاه درمورد احتمال حمله دشمن در منطقه سومار و ادامه عملیات در منطقه حاج‌عمران هشدار داد و توان یگان‌هایی مثل تیپ ویژه شهدا را که از قوت لازم برخوردار نیستند، برای حفظ این مناطق و جلوگیری از حمله دشمن كافی ندانست.[۱۹]

گزارش - 9

9. در جلسات امروز فرماندهی نیروی زمینی سپاه با فرماندهان قرارگاه‌ها و یگان‌های رزمی و مسئولان واحدهای پشتیبانی سپاه موضوعات مختلف ازجمله اهداف عراق از حملات اخیر، تاکتیک مقابله با تحرکات دشمن، چگونگی مقابله سریع با تهاجم عراق در مناطق مهران و حاج‌عمران و بررسی امکان اجرای عملیات بر روی اسکله البکر و العمیه عراق در منطقه خلیج‌فارس موردبحث و تبادل‌نظر قرار گرفت. در این جلسات که در قرارگاه نیروی زمینی سپاه با حضور رحیم صفوی، سیدعلی حسینی‌تاش، عزیز جعفری، نبی‌رودکی، اکبر غمخوار، شفیع‌زاده، محمد باقری، رسول یاحی و مسئول واحد پدافند هوایی، زرهی و تبلیغات تشکیل شد، ضمن تحلیل محتوایی بیانیه‌ها‌ی نظامی امروز عراق و شروط اعلام‌شده برای عقب‌نشینی از مهران درخصوص لزوم اقدام سریع در جبهه مهران با هدف جلوگیری از پیشروی بیشتر دشمن در این منطقه و جبهه حاج‌عمران، بر 4 محور تأکید شد: 1. لزوم ایستادگی و مقاومت در مقابل حمله عراق به مهران و تلاش برای حفظ آن و خطوط پدافندی. 2. اعزام بخشی از استعداد لشکر5 نصر و تیپ21 امام رضا(ع) به منطقه مهران. 3. دستور اعزام واحدهای پشتیبانی‌کننده به‌ویژه واحد توپخانه به مهران در درجه اول و سپس به جبهه حاج‌عمران. 4. طراحی و برنامه‌ریزی سریع برای عملیات در منطقه مهران با هدف انهدام قوای مهاجم عراقی و گرفتن اسیر از دشمن. حسینی‌تاش هدف عراق از حملات اخیر را برهم‌زدن روحیه و نظم برنامه‌ریزی ایران و انجام تبلیغات گسترده دانست. وی خاطرنشان کرد عراق با علم به اینکه ما سالی یک بار عملیات گسترده اجرا می‌کنیم، در تاکتیک جدید به این نتیجه رسیده که اگر در طول سال، 40 عملیات محدود و ایذایی اجرا کند حتی اگر از این تعداد 20 عملیات هم موفق نباشد، تلفاتش به حد عملیات‌هایی که در منطقه والفجر8 اجرا کرد، نخواهد بود. به‌همین‌دلیل، نیروهای آزاد و احتیاط خود را در مناطق مختلف به‌کار گرفته است. وی افزود: هدف عمده دیگر عراق بهره‌برداری تبلیغاتی وسیع از افزایش توان نظامی‌اش است. عزیز جعفری فرمانده قرارگاه قدس نیز 3 پیشنهاد برای مقابله با تاکتیک‌ عراق مطرح کرد: 1. ادامه عملیات در منطقه والفجر8، محور کارخانه نمک. 2. اجرای دو یا سه عملیات محدود در جبهه‌های دیگر. 3. عملیات در مناطقی که عراق به‌تازگی اشغال کرده است. وی با بیان اینکه در وضعیت کنونی، عراق در مناطق دیگر مشغول عملیات است و توان محدودی را در منطقه فاو دارد اولویت عملیات را در منطقه فاو برشمرد. عزیز جعفری تصریح کرد که دشمن تاکتیکی را آغاز کرده و باید فوری تصمیم‌گیری کرد یا سریع یکی دو جا عملیات کنیم یا هر منطقه‌ای را که دشمن خطش را شکسته است، برویم و جلویش بایستیم و البته همه اینها غیر از برنامه‌ریزی برای عملیات اصلی (سالانه) است. در ادامه جلسه نبی‌رودکی فرمانده لشکر19 فجر، ضمن گزارشی از شناسایی‌های انجام‌شده از دو اسکله البکر و العمیه در منطقه شمالی خلیج‌فارس، در پاسخ به درخواست فرمانده نیروی زمینی سپاه مبنی‌بر بررسی امکان اجرای عملیات بر روی دو اسکله مذکور، عملیات بر روی این اسکله‌ها را به‌دلیل ناکافی‌بودن امکانات،‌ بعد مسافت، حفاظت اسکله‌ها با ناوچه‌های اوزا و نیز پوشش مناسب آتش به‌وسیله تیربارهای دورتادور اسکله، مشکل برشمرد و تصریح کرد حتی درصورت موفقیت، به‌لحاظ آسیب‌پذیری اسکله‌ها، استقرار نیرو روی آنها و پدافند از اسکله‌ها بسیار مهم‌تر است.[۲۰]

گزارش - 10

10. هم‌زمان با تهاجم امروز عراق به مهران، منابع نظامی و اطلاعاتی درباره تظاهر دشمن به تک در محور سومار، افزایش تردد و تقویت جبهه‌های شمال‌غرب ازجمله مناطق عمومی سردشت و لولان و همچنین احتمال حمله دشمن به دهلران و سورکوه هشدار دادند. فرمانده سپاه جبهه سومار امروز، از تجمع واحدهای زرهی دشمن در این منطقه (ارتفاع 252 و پاسگاه کلسیکا) و انتقال 41 دستگاه تانک با چراغ روشن در شب گذشته و 3 دستگاه ایفا حامل نیرو در صبح امروز، به منطقه خبر داد و افزود واحدهای مستقر در منطقه با جلوآوردن تانك‌ها تظاهر به تک کردند.[۲۱] همچنین ارتش عراق نیرویی بالغ‌بر ده‌هزار نفر را به منطقه رانیه (شمال‌غربی استان سلیمانیه) منتقل کرده است و ضمن آن با انتقال 18 فروند هواپیما و بالگرد، 100 دستگاه تانک، 30 دستگاه تجهیزات مهندسی (لودر و بولدوزر) به منطقه، به ‌نظر می‌رسد قصد حمله به مواضع رزمندگان را دارد.[۲۲] فرماندهی قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) نیز با اعلام افزایش نیرو در مناطق سرشیو، هرو، هشلو، سیداحمدال در نوار مرزی منطقه سردشت، درباره احتمال هجوم نیروهای متجاوز عراقی به دشت بازار، کوه هنیمال، کوه لک‌لک،‌ پایگاه نظامی برده‌رشان و بلفت و دیگر پایگاه‌های نظامی منطقه عمومی سردشت هشدار داد.[۲۳] از اشنویه نیز خبر رسید كه در نتیجه گلوله‌باران مواضع رزمندگان 5 نفر زخمی شدند، درضمن عده زیادی جاش به منطقه گرداشون اعزام شده‌اند و احتمال حمله برای تصرف منطقه لولان و خزنه وجود دارد.[۲۴] فرماندهی محور فجر در منطقه عمومی مهران (تحت‌امر قرارگاه نجف) نیز از تردد دشمن در یال ارتباطی زیمنانکوه - برددکان به‌سمت جنوب و تجمع نیروهای عراقی خبر داد.[۲۵] از سوی دیگر رکن2 ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی ضمن گزارش نقل‌وانتقال در عصر امروز در منطقه دهلران درباره احتمال تهاجم به این جبهه هشدار داد.[۲۶] علاوه‌براین شهربانی استان کردستان نیز با اشاره به گلوله‌باران توپخانه‌ای روستای انجینه (از توابع بانه) توسط قوای عراقی و شهادت و مجروح‌شدن 3 غیرنظامی، درباره اعزام جاش‌ها برای نفوذ به ایران ازطریق منطقه سورکوه و سرداب به‌منظور شناسایی منطقه و برنامه‌ریزی برای حمله به سورکوه خبر داد.******** [۲۷]

گزارش - 11

11. درپی عملیات‌های زنجیره‌ای عراق در مناطق مختلف و به‌ویژه عملیات امروز در مهران، فرمانده قرارگاه کربلا به کلیه یگان‌های مستقر در فاو دستور آماده‌باش صددرصد داد. احمد غلامپور فرمانده قرارگاه کربلا، با اشاره به عملیات‌های زنجیره‌ای عراق در مناطق پنجوین، سومار، شاخ‌شمیران، سیدکان، زبیدات، شرهانی، پیچ‌انگیزه، فکه، جزایر مجنون، هورالهویزه و حاج‌عمران و در آخرین آن اشغال بخشی از مهران، انگیزه دشمن را تجزیه قوای خودی و کشاندن یگان‌های مستقر در منطقه فاو به جبهه‌های دیگر ذکر کرد و به یگان‌های مستقر در جبهه فاو اعلام کرد: «از آنجا که دشمن با شیوه جدید، اقدام به ورود نیروهای تقویتی و احتیاط خود به‌صورت نفوذی و بدون سروصدا و با استفاده از تاریکی شب به منطقه می‌كند و با عادی جلوه‌دادن آتش و ساکت و آرام نگاه‌داشتن خطوط پدافندی در سرتاسر جبهه‌ فاو، قصد دارد نیروهای ما را در یک غفلت و فراموشی خطرناک قرار دهد، بنابراین باتوجه‌به حمله اخیر دشمن به مهران و تصرف شهر تا اطلاع ثانوی آماده‌باش کامل ابلاغ می‌شود.»[۲۸]

گزارش - 12

12. رکن سوم قرارگاه عملیاتی منطقه جنوب در نامه‌ای به فرماندهی نیروی زمینی سپاه (معاونت عملیات و اطلاعات) در منطقه جنوب،‌ برقراری پدافند متعادل در منطقه جنوب را منوط به بهره‌گیری بیش از 135 گردان اعلام کرد. در این نامه که با امضای سرهنگ ستاد کریم عبادت جانشین فرمانده قرارگاه عملیاتی جنوب ارتش جمهوری اسلامی و عزیز جعفری فرمانده قرارگاه عملیاتی نجف سپاه پاسداران تهیه و تنظیم شده است،‌ ضمن تشریح استعداد گردان‌های رزمی و احتیاط و نحوه گسترش آنها در خطوط پدافندی 8 منطقه عملیاتی در جبهه‌های جنوب، تصریح شده که باوجود حضور 96 گردان (72 گردان از ارتش و 24 گردان از سپاه پاسداران) در منطقه‌‌ای در حدفاصل چنگوله تا خسروآباد، برای ایجاد یک پدافند متعادل در منطقه جنوب،‌ نیاز به 138 گردان (114 گردان رزمی و 24 گردان احتیاط) می‌باشد. در این نامه همچنین درخصوص استعداد موجود توپخانه اعلام شد: «درحال‌حاضر، در خطوط پدافندی ذکرشده، استعداد توپخانه شامل 19 گردان است که به‌هیچ‌وجه تکاپوی تأمین آتش و نیاز یگان‌های در خط را نمی‌کند******** و برای پوشش آتش و تقویت خطوط پدافندی به 10 گردان دیگر توپخانه نیاز است.»[۲۹]

گزارش - 13

13. امروز، نیروهای گردان حضرت رسول(ص) خوی******** در جریان عملیات ایذایی در منطقه عملیاتی والفجر2 (منطقه عمومی پیرانشهر و حاج‌عمران)******** تلفات و خساراتی به نظامیان دشمن وارد کرد و غنائمی از آنان به دست آوردند. همچنین در جریان اجرای مؤثر آتش واحدهای توپخانه دوربرد خودی در مناطق زیمنانکوه و شرهانی خساراتی به دشمن وارد شد. واحد طرح و عملیات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به نقل از فرمانده گردان حضرت رسول(ص) درباره جزئیات این عملیات گزارش داد: گردان حضرت رسول(ص) خوی که به‌تازگی به حوزه عملیاتی تیپ110 شهید بروجردی سپاه پیوسته است،‌ مأموریت یافت تا در منطقه عملیاتی والفجر2 از محور شهید صدر علیه نیروهای متجاوز عملیات ایذایی انجام دهد. به همین منظور نیروهای این گردان در اولین ساعت بامداد امروز، به مواضع عراقی‌ها یورش بردند. در این درگیری که 4 ساعت به‌طول انجامید تعداد 200 نفر از نیروهای دشمن کشته یا زخمی شدند. از نیروهای خودی نیز 85 نفر شهید یا مجروح شدند و 8 قبضه تیربار گیرینف، 9 قبضه آر.پی‌.جی، ‌50 قبضه مسلسل کلاشینکف و تعدادی بی‌سیم به غنیمت نیروهای خودی درآمد.[۳۰] همچنین برپایه گزارشی از جبهه شمال‌غرب، به‌دنبال افزایش حجم تردد 20 دستگاه ایفای دشمن در یال ارتباطی زیمنانکوه - برددکان و تجمع نیروهای عراقی، واحد توپخانه خودی با اجرای آتش، خساراتی را به دشمن وارد و یک انبار مهمات آن را منهدم کرد.[۳۱] در جبهه‌های جنوب نیز ازجمله در مناطق شلمچه، ابوالخصیب،‌ کوت‌زین، رأس‌الخیل، جنوب‌شرقی پاسگاه زید و منطقه قشله محل تجمع نیروهای عراقی به‌شدت گلوله‌باران شد. در جبهه میانی هم در منطقه شرهانی یک قبضه توپ عراقی منهدم گردید.[۳۲]

گزارش - 14

14. در حملات هوایی امروز عراق، یک قرارگاه ارتش جمهوری اسلامی، 2 پل ارتباطی و تأسیسات جزیره خارک هدف قرار گرفتند که در نتیجه آن تعدادی شهید یا مجروح شدند. امروز همچنین یك فروند هواپیمای عراقی در جبهه حاج‌عمران سقوط كرد. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی، ساعت 6:15 امروز، در جریان پشتیبانی هوایی دشمن از عملیات نیروهای پیاده‌اش در منطقه مهران، قرارگاه لشکر84 خرم‌آباد ارتش جمهوری اسلامی در منطقه صالح‌آباد بمباران شد که یک افسر، 3 درجه‌دار و 4 سرباز شهید و 2 سرباز دیگر مجروح شدند.[۳۳] همچنین بنا بر گزارش استانداری ایلام پل میمه (واقع در 12 کیلومتری شمال‌غرب دهلران) دو بار (ساعت 11:40 و 14:15) هدف بمباران قرار گرفت. یکی از این بمباران‌ها با بمب‌های خوشه‌ای و تخریبی انجام شد که موجب جراحت 9 تن از رزمندگان و ایجاد خساراتی در پل شد. پل ارتباطی جمجاب نیز در منطقه دهلران بمباران شد و خساراتی به آن وارد آمد.[۳۴] در بمباران دوم، دشمن محور تداركاتی این منطقه در مسیر ایلام - مهران را هدف قرار داد که درنتیجه آن راه مواصلاتی محور مهران - دهلران قطع شده و تحت‌كنترل نیروهای دشمن قرار گرفت و به نیروهای 2 گردان از لشکرهای 84 خرم‌آباد و 21 حمزه ارتش صدمات و تلفاتی وارد آمد.[۳۵] فرماندهی کل نیروهای مسلح عراق نیز اعلام کرد امروز، خلبانان هوانیروز 401 مأموریت و نیروی هوایی علاوه‌بر بمباران جزیره خارک در ساعت 11:58 (به‌وقت محلی) و به‌آتش‌کشیدن تأسیسات نفتی، جمعاً 145 مأموریت رزمی انجام و تلفات و خساراتی را به ایرانیان وارد آوردند.[۳۶] دفتر فرماندهی نیروی دریایی سپاه ضمن تأیید خبر حمله هوایی گفت: بمب‌ها در سمت جنوب‌شرقی داخل آب ریخته شد و هیچ‌گونه خسارات جانی و مالی دربرنداشت.[۳۷] همچنین ستاد مشترك ارتش جمهوری اسلامی امروز، در اطلاعیه نظامی شماره 2473 اعلام كرد كه یك فروند هواپیمای جنگنده عراقی ساعت 8:15 در جبهه حاج‌عمران هدف آتش پدافند هوایی رزمندگان قرار گرفت و سقوط كرد.[۳۸]

گزارش - 15

15. گروه‌های ضدانقلاب در کردستان و آذربایجان‌غربی، همچنان با اقداماتی نظیر اجرای کمین در جاده‌های بین شهری و مین‌گذاری ضمن تحمیل تلفات به رزمندگان،‌ منطقه را دستخوش ناامنی قرار داده‌اند. همچنین این گروه‌ها با تشکیل دادگاه‌های محلی درصدد رسیدگی به شکایات مردم برآمده‌اند. بنا به گزارش واحد اطلاعات سپاه پیرانشهر، ساعت 21:30، دو دستگاه آمبولانس در جاده پیرانشهر - نقده به کمین ضدانقلابیون هیز قندیل افتاد که درنتیجه یک دستگاه آمبولانس منهدم، 2 نفر شهید و یک نفر مجروح شدند.[۳۹] در حادثه دیگری در حدفاصل پایگاه‌های هوارابی و خالدارآباد، یک دستگاه آمبولانس و یک دستگاه تویوتای سپاه حامل مهمات به کمین ضدانقلاب بر‌خوردند که‌ راننده آمبولانس موفق به فرار از منطقه کمین شد و 2 اتومبیل مذکور را افراد ضدانقلاب به آتش کشیدند.[۴۰] در مریوان، عناصر ضدانقلاب در دو نقطه جاده زداب علیه اتومبیل حامل فرماندهی سپاه سروآباد و فرماندهی گردان ضربت، اجرای کمین کردند که در نتیجه این کمین، یکی از آنها از ناحیه پا و دیگری از ناحیه کمر مجروح شدند.[۴۱] همچنین 2 نفر از کارمندان دانشگاه ارومیه که از مسیر یادشده عازم جبهه مریوان بودند در کمین عناصر حزب دمکرات افتادند كه یكی شهید و دیگری مجروح شد.[۴۲] در منطقه سردشت هم 4 نفر از افراد یک واحد گشتی پاسگاه میرآباد، هنگام انجام وظیفه در مسیر زیرونیه، براثر برخورد با مین مجروح شدند.[۴۳] سپاه ارومیه نیز اعلام کرد چته‌هایی از حزب دمکرات هنگام رفتن به عراق در چندین مورد به پایگاه چاووش محال باراندوز تیراندازی کردند كه براثر اقدام متقابل نیروهای ارتش، یک نفر از آنها کشته شد. درپی این حادثه حزب مذکور با قطع برنامه‌های عادی خود در رادیو دمکرات، رزمندگان را تهدید به مقابله‌به‌مثل کرد.[۴۴] از سوی دیگر ستاد سپاه پاسداران ناحیه سنندج درمورد فعالیت جدید و اقدام تبلیغاتی گروه‌های ضدانقلاب کومه‌له و دمکرات که به‌تازگی خارج از قواعد قانونی و حاکمیتی و با بی‌اعتنایی به دستگاه‌های قضایی دولت در شهرها، به‌نحوی نقش شورای حل اختلاف را با هدف رسیدگی به شکایت مردم در منطقه ایفا می‌کنند، هشدار داد. این ستاد همچنین اعلام کرد که در فصل بهار که فصل کشاورزی است مردم بر سر زمین‌ها با همدیگر مشاجره یا درگیری مسلحانه دارند و اغلب به ارگان‌های دولتی شکایت کرده، ولی به شکایت‌های آنها رسیدگی نشده است، به همین دلیل آنها به‌ناچار شکایت خود را نزد عناصر ضدانقلاب می‌برند. دراین‌خصوص دسته‌هایی ویژه از چته‌های ضدانقلاب دمکرات و کومه‌له که به گروه‌های 5 نفره تقسیم شده‌اند خود را تنها مجری عدالت در منطقه نشان داده و دستگاه‌های قضایی منطقه را فاقد قدرت و عدالت در رسیدگی به دعاوی مردم معرفی می‌کنند و ازطریق رسیدگی سریع به شکایت‌های مردم آنها را جذب خود می‌کنند و این همان فرصتی است که ضدانقلاب انتظارش را دارد.[۴۵] علاوه‌بر اقدامات مذکور برخی گزارش‌ها حاکی است عناصر گروهک‌ کومه‌له با پخش اعلامیه و شعارنویسی، جوانان را به خودداری از انجام خدمت سربازی ترغیب و تشویق کرده‌اند.[۴۶]

گزارش - 16

16. نیروهای پیشمرگ کرد عراقی ضمن دفع حمله نیروهای ارتش عراق به منگیش و قصبه باگیرا و نیز حمله به یك قرارگاه نظامی در منطقه زاویت (شرق شهر دهوک) تلفات و خساراتی به نظامیان عراقی تحمیل کردند. این درگیری‌ها در محافل رسانه‌ای غرب بازتاب داشت. شوکت بارزانی نماینده حزب دمکرات کردستان عراق، در گزارشی به فرمانده گردان1 تیپ3 نوهد ضمن اشاره کوتاه به حمله سه روز قبل پیشمرگان کرد (شاخه‌1 حزب دمکرات) به بخشداری منگیش و قصبه باگیرا و تصرف مواضع مذکور گفت: «باتوجه‌به اهمیت فوق‌العاده مهم منطقه منگیش، طی 24 ساعت اخیر (26 و 27/2/1365)، نیروهایی از گارد ریاست‌جمهوری و جاش‌های عراقی با استفاده از کاتیوشا و زره‌پوش‌ها به (گلی‌زاویت) با هدف تصرف مناطق آزادشده یورش آوردند که با حمله متقابل نیروهای پیشمرگ روبه‌رو شدند. در نتیجه نبرد بسیار سنگینی که چند ساعت به درازا کشید و در آن از انواع مختلف اسلحه استفاده شد، خسارت‌های سنگینی بر دشمن وارد آمده و نیروهای دشمن ضمن برجای‌گذاشتن تعداد زیادی کشته و مجروح، متواری شدند. نیروهای ما تحرکات دشمن را از سواره‌توکا تا گلی‌زاویت با دقت تمام تحت‌نظر دارند.»[۴۷] همچنین به گزارش اطلاعات نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی، «گروهی از پیشمرگان حزب مذكور، قرارگاه ارتش خلقی و قرارگاه جاش‌های استخدامی ارتش رژیم بعث عراق به رهبری علی شعبان در منطقه زاوتیه از توابع شیخان استان موصل را موردحمله قرار داده و ضمن تحمیل تلفات، همگی سالم منطقه را ترك كردند.»[۴۸] شایان ذكر است كه حمله پیشمرگان در روز 24/2/1365 و تلاش امروز آنها در دفع تهاجم قوای بعثی در محافل رسانه‌ای بازتاب ویژه‌ای داشت. مفسر روزنامه گاردین نتیجه و دستاورد عملیات مذکور را عامل تعیین‌کننده در جنگ ایران و عراق دانست. رادیو دولتی لندن در گزارشی به نقل از منابع کُرد، عملیات نیروهای کرد در شهر منگیش در نزدیکی موصل را یک هدف مهم نظامی دانست و سپس با اشاره به موفقیت آنها در به محاصره درآوردن شهر دهوک عراق، علت اهمیت این اقدام را نزدیکی بزرگ‌راه بین‌المللی خط لوله نفت عراق به ترکیه اعلام کرد.[۴۹] آسوشیتدپرس در انعکاس عملیات کردهای عراقی گزارش داد: دولت عراق درحالی ادعا کرد كه نیروهایش این منطقه را از وجود شورشیان ضددولتی پاك كرده‌اند كه مسعود بارزانی رهبر ایلاتی كرد در بیانیه‌اش به کنترل 10000 كیلومتر مربع از نواحی شمال عراق اشاره کرده است. این خبرگزاری به نقل از بیانیه حزب دمكرات كردستان عراق خاطرنشان كرد: «نیروهای کرد منطقه‌ای به وسعت 500 كیلومتر مربع در شمال عراق را آزاد كردند و 800 سرباز عراقی را به اسارت درآوردند و عملیات در استان دهوك هنوز ادامه دارد و پیشمرگان موفق شدند 2 دستگاه تانك، 3 دستگاه نفربر زرهی، چندین قبضه ضدهوایی و مقادیری مهمات غنیمت بگیرند.»[۵۰] روزنامه‌ گاردین همچنین در تحلیلی درباره تأثیر عملیات اخیر كردهای معارض عراق نوشت: سلاح جدیدی در توان جنگ خلیج‌فارس وارد عمل شده است. حزب دمکرات کردستان (عراق) برای اولین بار مجهز به پیشرفته‌ترین سلاح‌های تأمین‌شده ازسوی ایران و سوریه، در مصاف با ارتش عراق به پیروزی‌هایی رسیده‌اند به‌طوری‌که شهر منگیش در نزدیکی موصل را تصرف و شهر دهوک را که از شهرهای مهم است به محاصره درآورده‌اند و در نزدیکی لوله نفتی عراق به ترکیه قرار گرفته‌اند. گاردین در ارزیابی عملیات کردها افزوده است: «اگر کردها بتوانند کنترل این جاده ارتباطی عراق با جنوب و نیز کنترل خطوط لوله نفتی را به دست بگیرند یا حداقل به آن خساراتی وارد آورند، عامل تعیین‌کننده‌ای وارد جنگ خلیج‌فارس خواهد شد، زیرا آنها توانسته‌اند یک‌چهارم از ارتش عراق که می‌تواند با ایران بجنگد را به خود مشغول دارند.» پیش از این، تاکتیک کردها ترک شهرها دربرابر ارتش عراق بود، ولی درحال‌حاضر مناطق زیادی از شمال عراق را در کنترل دارند و اگر بخواهند به این عملیات ادامه دهند، باید منتظر واکنش ترکیه باشند.[۵۱]

گزارش - 17

17. در ادامه عزیمت رزمندگان به مناطق جنگی، امروز، کاروان‌های رزمی و تخصصی از 15 شهر استان‌های مختلف کشور و گروهی از مجاهدین عراقی راهی جبهه‌ها شدند. از گنبدکاووس گروهی از برادران عضو بسیج،‌ تعدادی از نیروهای فنی مهندسی شهرداری ایذه همراه با 5 دستگاه ماشین‌آلات سبک و سنگین،‌ یک گردان رزمی از شهرستان سلماس، گروهی از نیروهای آموزش‌دیده عضو سپاه پاسداران شهرستان نوشهر، اولین گروه متخصص از کارکنان بهزیستی استان تهران، از کرج 160 نفر نیروی فنی تخصصی کارخانجات و ادارات،‌ گروهی از نیروهای داوطلب مردمی شهرهای نورآباد دهاقان، فردوس، قم، دره و جهادگران فنی با مهارت‌های مختلف ازجمله جوشکار، مکانیک، راننده وسایل سنگین و نیروهای خدماتی از دامغان عازم جبهه‌های نبرد شدند.[۵۲] همچنین 2 گروهان از نیروهای داوطلب آموزش‌وپرورش استان باختران و گروهی از مجاهدین عراقی در میان بدرقه خانواده‌هایشان از شهرستان قم رهسپار جبهه‌ها شدند. به ‌نوشته روزنامه رسالت هم‌زمان با عزیمت رزمندگان به جبهه‌ها، معدن‌کاران اداره کل معادن و فلزات استان اصفهان 11,100,000 ریال، جمعیت هلال‌احمر شهرستان رودسر 200 میلیون ریال، دانش‌آموزان و فرهنگیان تنکابن و رامسر 2 کامیون و 3 وانت‌بار و کارکنان و کارگران نساجی بابکان شهرستان آمل مقادیری خواربار،‌ پوشاک، پتو، چوب، تانکر و کلمن آب، مواد پاک‌کننده،‌ کمد بایگانی، لوازم صوتی و نوشت‌افزار،‌ روستاهای شهرستان لاهیجان، لنگرود، ‌بخش‌های چابکسر چاچلای و داماش درمجموع 80 میلیون ریال هدایای خود را به جبهه فرستادند. دانش‌آموزان شهرستان سنقر از توابع باختران 1,200,000 ريال وجه نقد به ستاد پشتیبانی جنگ جهاد سازندگی اهدا کردند؛ ضمن آنکه ازسوی اهالی چند روستای سنقر 5/1 تن ماست، مقادیری چای، قند، صابون و برنج اهدا شد. دانش‌آموزان مدارس سه روستا از توابع اسلام‌آباد 30,000 ريال وجه نقد و مقادیر هدایای غیرنقدی اهدا کردند.[۵۳] سازمان انتقال خون ایران اعلام کرد مردم تهران سال گذشته 488956 واحد خون، برای استفاده مجروحان جنگ تحمیلی و بیماران نیازمند اهدا کردند. بنابر اعلام روابط عمومی سازمان انتقال خون ایران در تهران، هموطنان فداکار و ایثارگر در طول سال گذشته مقدار 175299 واحد (کیسه) خون اهدا کرده‌اند که مقدار 111535 واحد از این خون‌ها در مراکز سازمان و 63764 واحد در واحدهای سیار مستقر در نمازجمعه و دعای کمیل و میادین سطح شهر و نیز واحدهای اعزامی به کارخانجات و مؤسسات و مراکز دولتی و غیردولتی اهدا شده‌ است. روابط‌عمومی سازمان انتقال خون ایران در ادامه اطلاعیه خود اعلام کرد: اقشار ملت برای حمایت از پیکارگران حق علیه باطل در سراسر کشور سال 1364 به مراکز سازمان انتقال خون ایران مراجعه و با اهداء 488956 واحد (کیسه) خون خود پشتیبانی خود را از رزمندگان اسلام اعلام کردند.[۵۴]

گزارش - 18

18. نماینده ایران در یونسکو ضمن محکوم‌کردن عراق در استفاده از سلاح شیمیایی و نقض قوانین بین‌المللی در بمباران شهرها و مناطق غیرنظامی به ادعای صلح‌طلبی این رژیم پاسخ داد. رضا فیض امروز در صدوبیست‌وچهارمین اجلاس شورای اجرایی یونسکو******** سخنرانی کرد. وی در این اجلاس به سخنان نماینده رژیم عراق که در توجیه به‌کارگیری سلاح شیمیایی مدعی شده بود عراق خواهان صلح است و دربرابر تجاوز ایران به هر وسیله‌ از مرزهای خود دفاع مشروع خواهد کرد، چنین پاسخ داد: استفاده رژیم عراق از سلاح شیمیایی اکنون بر کسی پوشیده نیست و استفاده از این سلاح ازطرف کنوانسیون ژنو ممنوع اعلام شده و دراین‌زمینه شرطی گذاشته نشده است و رژیم عراق در فاصله ماه دسامبر 1980 تا ماه می‌1984 (آذر 1360 تا اردیبهشت 1365) بیش از پنجاه بار از این سلاح مخوف استفاده کرده و اکنون هم طبق گزارش‌های مأموران سازمان بین‌المللی از این سلاح استفاده می‌کند. وی در ادامه به بی‌توجهی رژیم بعث عراق به قطعنامه کنوانسیون عمومی یونسکو در صوفیه مبنی‌بر احترام دو طرف به قراردادهای بین‌المللی، اشاره کرد و گفت: رژیم عراق با تحقیر این قوانین اقدام به بمباران شهرها و مناطق غیرنظامی کرد. وی همچنین خواستار پیگیری پیشنهاد ایران درباره بررسی تأثیر سلاح شیمیایی به‌کاررفته ازسوی عراق بر انسان و محیط زیست در دستور کار اجلاس شد. نماینده ایران در یونسکو در پایان سخنرانی خود اظهار کرد: نباید اجازه داد در جهان رسم شود که دولتی تجاوز کند و به هر جنایتی روی آورد و پس از مشاهده مقاومت دلاورانه ملت قربانی تجاوز، متجاوز در اوج ضعف و ذلت فریاد کمک بزند و خود را مظلوم و مظلوم قهرمان را متجاوز نشان دهد.[۵۵]

گزارش - 19

19. معاون پارلمانی وزارت برنامه‌وبودجه عمده‌ترین تأثیر کاهش درآمدهای ارزی درپی کاهش بهای نفت را رکود و توقف تولید در بخش صنعتی،‌کاهش منابع ریالی، کم‌شدن هزینه‌های عمرانی، بیکاری شرکت‌های پیمانکاری و پایین‌آمدن سطح اشتغال در کشور برشمرد. در مقاله تحلیلی امروز روزنامه کیهان موضوع وضعیت خاص صنایع در سال جاری، موردبررسی قرار گرفت. درهمین‌زمینه، مرتضی الویری معاون پارلمانی وزارت برنامه‌وبودجه، باتوجه‌به کاهش بهای نفت و تأثیر آن بر اقتصاد کشور خاطرنشان کرد: کاهش قیمت نفت به‌طور مستقیم و غیرمستقیم موجب کاهش درآمدهای دولت می‌شود، زیرا به ازای ارزی که بابت فروش نفت به بانک مرکزی واریز می‌شود، خزانه‌داری کل اجازه پرداخت ریال پیدا می‌کند، حال با کاهش درآمد ارزی از یک‌سو و کاهش برابری دلار از دیگر سو، ما با یک کاهش مضاعف در درآمد ریالی به‌دست‌آمده از نفت روبه‌رو خواهیم بود، به‌ویژه آنکه صادرات غیرنفتی ما در سال‌های اخیر فقط 3 درصد از درآمد ارزی ما را تشکیل داده، ازاین‌رو کاهش بهای نفت به میزان پنجاه درصد، مشکلات فراوانی را به ‌بار خواهد آورد. وی همچنین درباره تأثیر زیان‌بار کاهش درآمد دولت افزود: «وقتی درآمد ریالی دولت کاهش یابد مجبوریم که از هزینه‌های جاری و عمرانی بکاهیم تا میزان درآمدها با هزینه‌ها برابری کند.» الویری درمورد تأثیر نامطلوب کاهش درآمد ارزی بر سطح اشتغال نیز گفت: اگر مسئله صرفه‌جویی در هزینه‌های عمرانی برای مقابله با کاهش درآمدهای ارزی پیاده شود این کار منجر به بیکاری شرکت‌های پیمانکاری خواهد شد. باید بگویم که در ازای کاهش یک‌میلیارد تومان هزینه‌های عمرانی حدود 6700 نفر بیکار خواهند شد. ضمن آنکه با کاهش هزینه‌ها، زمان اجرای پروژه‌ها طولانی می‌شود که این خود افزایش تورم را درپی دارد. وی با اظهارتأسف خاطرنشان کرد که دلار نفتی مانند مواد مخدر به همه نسوج و اعضای سیستم اقتصادی راه یافته است و برای گریز از آن باید اقتصاد کشور از وابستگی به دلارهای نفتی رهانیده شود.[۵۶]

گزارش - 20

20. ایران حمایت خود را از سوریه در قبال تهدیدات امریکا و رژیم اشغالگر قدس اعلام کرد و سوریه نیز با مهم‌شمردن روابطش با ایران، عراق را آغازگر جنگ دانست و تصریح کرد که تهران هیچ چشمداشتی به خاک عراق ندارد. درپی تهدیدات اخیر امریکا و رژیم اشغالگر قدس مبنی‌بر احتمال حمله نظامی به کشور سوریه، وزارت امور خارجه ایران در حمایت از سوریه بیانیه‌ای صادر کرد. در قسمتی از این بیانیه آمده است: «وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران ضمن محکوم‌نمودن این‌گونه تحریکات سیاسی، تبلیغی و خصمانه ... حمایت قاطع جمهوری اسلامی ایران را از کشور برادر سوریه و مقابله با توطئه‌های امریکا و رژیم اشغالگر قدس اعلام داشته و خاطرنشان می‌کند متأسفانه عدم عکس‌العمل مناسب و سریع ازسوی کشورهای عربی و اسلامی در محکوم‌نمودن تجاوز نظامی اخیر امریکا به کشور مسلمان لیبی، امریکا را درزمینه تجاوز و حمله به دیگر کشورهای اسلامی گستاخ‌تر نموده است.»******** [۵۷] به گزارش واحد مرکزی خبر از بیروت، حافظ اسد رئیس‌جمهور سوریه، در گفت‌وگویی با هیئت دفتر دائمی اتحادیه حقوق‌دانان عرب - که در مجله لبنانی الشراع به چاپ رسیده - روابط کشورش با جمهوری اسلامی ایران را نه‌تنها برای سوریه، بلکه برای تمامی اعراب بسیار مهم دانست. حافظ اسد با اشاره به جنگ تحمیلی عراق و ایران اعلام کرد: «امروز، جنگ میان ایران و عراق نمی‌باشد بلکه جنگی است میان ایران و رژیم حاکم بر عراق که تجاوز را علیه ایران آغاز نموده ‌است.» وی افزود: «ایران چشمداشتی نسبت به سرزمین عراق ندارد و درصورت سرنگونی رژیم صدام ایران تمامی نیروهای خود را از سرزمین عراق خارج خواهد ساخت.» وی دراین‌زمینه تأکید کرد که جمهوری اسلامی ایران به هیچ سرزمین عربی چشمداشتی ندارد. حافظ اسد درباره استقبال مردم برای حضور در جبهه‌ها و نیز شرط ایران برای پایان جنگ افزود: «ایران دارای یک اجتماع اسلامی است که براساس فقه شیعه از ولایت‌فقیه پیروی می‌کنند، لذا وقتی امام خمینی فرمان می‌دهد که جنگ تنها با سقوط صدام خاتمه می‌یابد مردم از این دستور پیروی نموده و امکان بازگشت از آن نیست. ... [فقط] در یک صورت ممکن است که ایران از تصمیم خود منصرف شده و آن زمانی است که عراق در سوریه ادغام شود و من اطمینان دارم که ایرانیان طمع به خاک عراق نداشته و فقط صدام را مجازات خواهند کرد.»[۵۸]

گزارش - 21

21. یك‌صدوشصت‌وپنج واحد مسكونی به مهاجران جنگ تحمیلی در استان ایلام واگذار شد. به ‌گفته مسئول واحد اسكان بنیاد مهاجرین جنگ تحمیلی استان ایلام، 165 واحد مسكونی برای اسكان مهاجران جنگی در شهرهای دهلران، دره‌شهر، مورموری و آبدانان در طول سال گذشته، به خانواده‌های مهاجر واجد شرایط واگذار شد. همچنین در سال جاری، حدود 40 هكتار دیگر زمین در سایر نقاط این استان خریداری شد كه به‌تدریج دراختیار مهاجران قرار خواهد گرفت. خبرگزاری جمهوری اسلامی به نقل از این مقام مسئول گفت: در سال جاری، برای 550 خانوار مهاجر در استان ایلام برنامه‌هایی با هدف واگذاری واحد مسكونی یا زمین برای احداث مسكن در دست اجرا است.[۵۹]

گزارش - 22

22. به نوشته روزنامه كویتی السیاسه، شاه حسین اردنی اقداماتی را برای میانجیگری بین سوریه و عراق و با هدف برقراری روابط بین این دو كشور آغاز کرده است. این روزنامه به نقل از منابع مطلع اضافه کرد كه شاه حسین در جریان گفت‌وگوهای خود با حافظ اسد، ضرورت آشتی بین دمشق و بغداد را خاطرنشان كرده است. اسد نیز به‌نوبه خود از تبلیغات عراق علیه رژیم سوریه شكایت کرده و شاه اردن متعهد شده است كه برای توقف این تبلیغات اقدام کند. السیاسه همچنین افزود سفر چهار روز قبل (23/2/1365)، شاه حسین به عراق در همین چارچوب انجام گرفته است. این درحالی است كه صدام رئیس‌جمهوری عراق، باوجود اتهام به سوریه به‌ویژه درمورد حمایت این كشور از ایران، با اقدام شاه حسین موافق بوده است.******** [۶۰]

گزارش - 23

23. وزیر امور خارجه مصر خواهان برقراری آتش‌بس در جنگ ایران و عراق شد. رئیس دایره سیاسی سازمان آزادی‌بخش فلسطین، ایران را متهم به جنگ‌افروزی کرد. نماینده عراق در یونسکو خواستار محکومیت ایران ازسوی این سازمان شد. عصمت عبدالمجید وزیر امور خارجه مصر در گفت‌وگو با روزنامه النهارالعربی ‌و الدولی (چاپ بیروت) تأکید کرد که این کشور از رژیم عراق در جنگ با ایران سرسختانه حمایت می‌کند و کشور متبوعش به‌شدت دست‌اندرکار افزایش قدرت عراق است. وی افزود: «مصر تمایل عراق را برای فیصله‌دادن به جنگ ایران به‌نحوی صلح‌آمیز می‌ستاید! و بار دیگر خواستار برقراری فوری آتش‌بس است.» [۶۱] از سویی فاروق رئیس دایره سیاسی سازمان آزادی‌بخش فلسطین نیز روابط میان این سازمان و عراق را درحال گسترش دانست و ایران را به لجبازی و اتخاذ مواضع سرسختانه در قبال مسئله پایان جنگ متهم کرد. وی ضمن حمایت از صدام خاطرنشان کرد که ایران به اشغال بخش‌هایی از خاک عراق ادامه می‌دهد.[۶۲] ‌ نماینده عراق در یونسکو از رئیس این سازمان فرهنگی، علمی و تربیتی وابسته به سازمان ملل خواست جنگ ایران و عراق را محکوم کند و از دولت تهران بخواهد تا با حکومت بغداد پشت میز مذاکره بنشیند. ضمن آنکه وی این مسئله را در دستور کار روز اجلاس آینده یونسکو بگنجاند.[۶۳]

گزارش - 24

24. فعالان سیاسی گروه‌های ملی،‌ پس از نشست و گفت‌وگوهای طولانی با صدور بیانیه‌ای تشکل سیاسی جدید موسوم به "جمعیت دفاع از آزادی و حاکمیت ملت ایران" را در ایران تشکیل دادند. بولتن اخبار روزانه امروز، اقدام به انتشار تصویری از نشریه جبهه ملیّون ایران (شماره 82 - فروردین‌ماه 1365) کرد. در بخشی از متن اعلامیه‌ای که این گروه به مناسبت تأسیس جمعیت دفاع از آزادی و حاکمیت ملت ایران انتشار داده‌اند، چنین آمده است: «هم‌میهنان عزیز، با احساس مسئولیت در این موقعیت حساس از عصر کشورمان گروهی از علاقه‌مندان به ایران و اسلام و پویندگان طریق حقیقت و ایمان، مصمم شده‌اند برای نجات و اعتلای کشور علی‌رغم مشکلات موجود به تأسیس جمعیتی علنی و قانونی اقدام نمایند. ... با این امید و انتظار که جمعیت در دستیابی به اهداف خود ازطریق ایجاد جامعه‌ای باز توفیق یابد و از عنایت و حمایت کلیه علاقه‌مندان به این مرزوبوم بهره‌مند گردد، تأسیس جمعیت اعلام می‌شود. باشد که با این تلاش روزنه‌ای به‌سوی آزادی گشوده شود و با برخورداری از این نعمت کمال‌آفرین الهی حاکمیت ملت که همان خلافت خدا است تحقق یابد. شورای مرکزی جمعیت دفاع از آزادی و حاکمیت ملت ایران» بولتن اخبار روزانه با بیان اینکه ملّیون ایران فعالیت علنی و قانونی درجهت حاکمیت ملی "جمعیت دفاع از آزادی و حاکمیت ملت ایران" را تشکیل دادند،‌ چنین نوشته‌ است: در تعقیب اطلاعات پراکنده‌ای که درباره تلاش صمیمانه ملّیون ایران در راه برقراری حاکمیت ملی دریافت کرده بودیم خوشبختانه آگاهی یافتیم که در دنباله جلسات متعدد و گفت‌وگو‌های فراوانی که بین جناح‌های مختلف ملّیون، اعم از آن دسته‌ای‌ که در جبهه ملی بودند یا در نهضت آزادی فعالیت می‌کردند، جریان یافته بود همگی بر هدف مشترک و اصلی یعنی حاکمیت ملت ایران توافق کرده و با صدور اعلامیه‌ای تأسیس "جمعیت دفاع از آزادی و حاکمیت ملت ایران" را اعلام داشته‌اند. شرکت‌کنندگان اولیه که طبق گزارش رسیده طیف وسیعی از همه نیروهای ملی و رهروان نهضت ملی ایران را دربرمی‌گیرند در اولین کنگره مؤسسان اقدام به انتخاب شورای مرکزی کرده و اساسنامه جمعیت را نیز تصویب کردند و در اختیار شورای مرکزی منتخب قرار داده است.[۶۴]********

گزارش - 25

25. عراقی‌های مقیم انگلیس در تظاهراتی، رژیم بعث را به‌دلیل خشونت علیه شهروندان محکوم کردند. عراقی‌های مقیم انگلیس عصر امروز، در اعتراض به نقض حقوق بشر در عراق و سکوت مجامع بین‌المللی درخصوص جنایات صدام علیه مردم و به‌ویژه روحانیون اجتماع کردند و با حمل پلاکاردهایی با مضمون "صدام یک قصاب است" و "مرگ بر صدام" خواهان برپایی حکومت اسلامی در عراق شدند******** و در پایان با صدور بیانیه‌ای جنایات رژیم بعث عراق را افشا کردند.[۶۵]



منابع و مآخذ روزشمار 1365/02/27

  1. سند شماره 267/گ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش تفصیلی تک عراق به مهران، گزارش راوی قرارگاه عملیاتی نجف2، علی مژدهی، اردیبهشت 1365، صص 26 - 24؛ و - سند شماره 13982 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبه‌ای واحد اطلاعات قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص)، شماره 14، 31/2/1365، ص1؛ و - سند شماره 14080 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبه‌ای واحد اطلاعات قرارگاه نجف2، 6/3/1365، صص 5 و 6؛ و - سند شماره 13929 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از اطلاعات قرارگاه نجف2 به اطلاعات نیروی زمینی سپاه، 26/2/1365 تا 28/2/1365، ص1؛ و - سند شماره 270/گ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارشی از تک عراق به مهران، گزارش راوي تيپ21 امام رضا(ع)، حميد فراهاني، صص 24 - 21 و 29.
  2. سند شماره 14297 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: واحد اطلاعات نیروی زمینی، 19/3/1365، به نقل از سند عراقي (از قرارگاه تیپ70 زرهی به فرماندهی لشکر17 زرهی) تحلیل نبرد ثارالابطال، 6/6/1986 (16/3/1365).
  3. سند شماره 83784 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از فرماندهی نیروی زمینی سپاه به ستاد مرکزی سپاه، 27/2/1365.
  4. سند شماره 315862 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) به ستاد تیپ114 امیرالمؤمنین(ع)، 27/2/1365،
  5. سند شماره 83784 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از فرماندهی نیروی زمینی سپاه به ستاد مرکزی سپاه، 27/2/1365.
  6. سند شماره 159069 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از دفتر فرماندهی سپاه ایلام به دفتر فرماندهی کل سپاه، 28/2/1365.
  7. سند شماره 270/گ مركز مطالعات و تحقيقات جنگ، پیشین، ص29.
  8. سند شماره 83781 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از ستاد مركزي سپاه پاسداران (مركز فرماندهي) به فرماندهي قرارگاه خاتم‌‌الانبيا(ص) و فرماندهي نيروي زميني سپاه پاسداران، 27/2/1365.
  9. سند شماره 267/گ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش تفصیلی تک عراق به مهران، گزارش راوی قرارگاه عملیاتی نجف2، علی مژدهی، اردیبهشت 1365، صص 26 - 24؛ و - سند شماره 13982 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبه‌ای واحد اطلاعات قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص)، شماره 14، 31/2/1365، ص1؛ و - سند شماره 14080 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبه‌ای واحد اطلاعات قرارگاه نجف2، 6/3/1365، صص 5 و 6؛ و - سند شماره 13929 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از اطلاعات قرارگاه نجف2 به اطلاعات نیروی زمینی سپاه، 26/2/1365 تا 28/2/1365، ص1؛ و - سند شماره 270/گ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارشی از تک عراق به مهران، گزارش راوي تيپ21 امام رضا(ع)، حميد فراهاني، صص 24 - 21 و 29.
  10. همان، صص 5 و 6، رادیو بغداد، 27/2/1365.
  11. واحد مرکزی خبر صداوسیمای جمهوری اسلامی، بولتن رادیو‌های بیگانه، 29/2/1365، ص7، رادیو عربستان سعودی، 27/2/1365.
  12. واحد مرکزی خبر صداوسیمای جمهوری اسلامی، بولتن رادیو‌های بیگانه، 28/2/1365، صص 3 - 1، رادیو بغداد، 27/7/1365.
  13. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 59، 28/2/1365، صص 3 و 4، رادیو صوت‌الجاهیر، 27/2/1365.
  14. روزنامه کیهان، 28/2/1365، ص3.
  15. سند 270/گ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص 37 - 35.
  16. سند شماره 1217/د مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوی قرارگاه نیروی زمینی سپاه، مهدی انصاری، 22/2/1365 تا 31/2/136، صص 98 - 89.
  17. سند شماره 655/گ مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: تهاجم عراق به منطقه حاج‌عمران، گزارش راوی قرارگاه نجف، سعید سرمدی، اردیبهشت و خرداد 1365، صص 7 و 8.
  18. سند شماره 1217/د مركز مطالعات و تحقيقات جنگ، پیشین، صص 102 - 78.
  19. سند شماره 18373/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: جلسه عملیات کربلای4، (قرارگاه نیروی زمینی سپاه، 27/2/1365، نوار شماره 19812)، مهدی انصاری.
  20. سند شماره 18371/پ‌ن مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: جلسه عملیات کربلا، (قرارگاه نیروی زمینی سپاه، 27/2/1365، نوار شماره 19810)، مهدی انصاری.
  21. سند شماره 309678/پ‌ن مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از واحد اطلاعات محور سومار به اطلاعات و فرماندهی سپاه سومار، 27/2/1365.
  22. سند شماره 403965 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از واحد اطلاعات قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) به واحد اطلاعات ستاد مرکزی سپاه پاسداران، 27/2/1365، ص2.
  23. سند شماره 403901 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از واحد اطلاعات قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) به قرارگاه نجف، 27/2/1365.
  24. سند شماره 403880 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از فرماندهی سپاه اشنویه به فرماندهی قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع)، 27/2/1365؛ و - سند شماره 403914 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از فرماندهی سپاه اشنویه به فرماندهی قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع)، 27/2/1365.
  25. سند شماره 309679 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از فرماندهی محور فجر به فرمانده قرارگاه نجف، 27/2/1365.
  26. سند شماره 83782 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از ستاد مرکزی سپاه پاسداران به فرماندهی نیروی زمینی سپاه، 27/2/1365.
  27. سند شماره 314320 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از شهربانی کردستان به استانداری کردستان، 27/2/1365.
  28. سند شماره 403886 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از فرماندهی قرارگاه کربلا به کلیه یگان‌های مستقر در منطقه فاو، 27/2/1365.
  29. سند شماره 267/گ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش تفصیلی تک عراق به مهران، گزارش راوی قرارگاه عملیاتی نجف2، علی مژدهی، اردیبهشت 1365، صص 26 - 24؛ و - سند شماره 13982 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبه‌ای واحد اطلاعات قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص)، شماره 14، 31/2/1365، ص1؛ و - سند شماره 14080 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبه‌ای واحد اطلاعات قرارگاه نجف2، 6/3/1365، صص 5 و 6؛ و - سند شماره 13929 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از اطلاعات قرارگاه نجف2 به اطلاعات نیروی زمینی سپاه، 26/2/1365 تا 28/2/1365، ص1؛ و - سند شماره 270/گ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارشی از تک عراق به مهران، گزارش راوي تيپ21 امام رضا(ع)، حميد فراهاني، صص 24 - 21 و 29.
  30. سند شماره 397550 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از طرح و عملیات سپاه پاسداران خوی به طرح و عملیات قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع)، 30/2/1365.
  31. سند شماره 96628 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از ستاد سپاه دوم شمال به ستاد مرکزی سپاه، 29/2/1365.
  32. سند شماره 108771 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از فرماندهی اطلاعات سماجا2 به نزاجا، 29/2/1365؛ و - سند شماره 13975 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از فرماندهی اطلاعات سماجا2 به نزاجا، 30/2/1365.
  33. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 59، 28/2/1365، ص10، تهران - خبرگزاری جمهوری اسلامی، 27/2/1365؛ و - سند شماره 403806 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از استانداری ایلام به نخست‌وزیر، 27/2/1365.
  34. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 59، 28/2/1365، ص6، تهران - خبرگزاری جمهوری اسلامی، 27/2/1365؛ و - سند شماره 83797 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از دفتر فرماندهی سپاه ایلام به دفتر فرماندهی سپاه پاسداران، 27/2/1365.
  35. سند 270/گ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص 37 - 35.
  36. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 59، 28/2/1365، ص5، رادیو صوت‌الجماهیر، 27/2/1365.
  37. سند شماره 143668 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از دفتر فرماندهی نیروی دریایی سپاه پاسداران به دفتر فرماندهی کل سپاه، 27/2/1365.
  38. روزنامه كيهان، 28/2/1365، ص3.
  39. سند شماره 403862 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از اطلاعات سپاه پاسداران پیرانشهر به قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع)، 28/2/1365.
  40. سند شماره 403814 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) به رکن3 ژاجا، 28/2/1365.
  41. سند شماره 337793 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از فرماندهی مریوان به استانداری کردستان، 28/2/1365.
  42. سند شماره 143366 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) (دفتر نمایندگی امام) به ستاد مرکزی سپاه (دفتر سیاسی نمایندگی امام)، 4/3/1365، ص3.
  43. سند شماره 403837 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از فرماندهی سپاه سردشت به فرماندهی قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع)، 27/2/1365.
  44. سند شماره 361772 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از دفتر فرماندهی سپاه ارومیه به دفتر فرماندهی قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع)، 4/3/1365.
  45. سند شماره 403962 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از ستاد سپاه ناحیه سنندج به قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع)، 27/2/1365.
  46. سند شماره 314299 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از شهربانی کردستان به استانداری کردستان، 27/2/1365؛ و - سند شماره 314558 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از شهربانی کردستان به استانداری کردستان، 28/2/1365.
  47. سند شماره 182438 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از نماینده کمبا11 (شوکت بازرانی) به فرمانده گردان1 تیپ3 نوهد، 31/2/1365.
  48. سند شماره 108776 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از اطلاعات سماجا به اطلاعات نزاجا، 8/3/1365.
  49. روزنامه رسالت، 30/2/1365، ص2.
  50. روزنامه كيهان، 28/2/1365، ص3.
  51. روزنامه ابرار، 30/2/1365، ص1.
  52. روزنامه جمهوری اسلامی، 28/2/1365، ص11.
  53. روزنامه رسالت، 28/2/1365، صص 4 و 6.
  54. همان، ص6.
  55. روزنامه رسالت، 30/2/1365، ص2.
  56. روزنامه کیهان، 27/2/1365، ص3.
  57. روزنامه اطلاعات، 28/2/1365، ص20.
  58. روزنامه رسالت، 28/2/1365، ص12.
  59. روزنامه جمهوری اسلامی، 28/2/1365، ص4.
  60. همان، ص20.
  61. همان، ص20.
  62. روزنامه رسالت، 28/2/1365، ص12.
  63. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 59، 28/2/1365، ص17، رادیو اسرائیل، 27/2/1365.
  64. سند شماره 200247 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: نشریه گزارش روزانه، وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی، 27/2/1365، ص3.
  65. سند شماره 83784 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از فرماندهی نیروی زمینی سپاه به ستاد مرکزی سپاه، 27/2/1365.