1366.11.16

روزشمار جنگ سال 1366 1366.11.16
نام‌های دیگر	شانزده بهمن
تاریخ شمسی	1366.11.16
تاریخ میلادی	5 فوریه 1988
تاریخ قمری	16 جمادی‌الثانی 1408

1359.11.16

1360.11.16

1361.11.16

1362.11.16

1363.11.16

1364.11.16

1365.11.16

گزارش - 1

1. امروز در جلسهای با شرکت محسن رضایی و فرماندهان سپاه مسائل مربوط به مأموریت قرارگاه رمضان در حلبچه و ادامه عملیات بیتالمقدس٢ مورد بررسی قرار گرفت. مأموریت این قرارگاه پشتیبانی و نیز اجرای دو مأموریت مجزا است، اول حمله به پایگاههای دشمن در عقبه دشت حلبچه و دوم عملیات روی ارتفاعات گوجار و آسوس در غرب منطقه عملیاتی بیتالمقدس٢. مأموریت قرارگاه رمضان مکمل عملیات یگانهای منظم است که در این منطقه و از داخل عراق باید اجرا شود. در جلسه امروز که محمدباقر ذوالقدر و حسن داناییفر فرمانده و جانشین قرارگاه رمضان و نیز مصطفی ایزدی معاونت عملیات نیروی زمینی سپاه و محمدباقر قالیباف جانشین قرارگاه نجف حضور داشتند، درباره طرح مانور قرارگاه رمضان بحث شد. در ابتدای جلسه ذوالقدر گزارشی از انتقال نیروهای پیشرو به داخل خاک عراق و نیز میزان کالاهای مورد نیاز نیروها برای عملیات در داخل عراق را بیان کرد. گزارشها نشان میدهد امکاناتی که تاکنون به داخل عراق منتقل شده بسیار کمتر از مقدار مورد نیاز است. ذوالقدر همچنین گفت: «ما دارای سه مأموریت هستیم: ١- آفندی ٢- پدافندی ٣- پشتیبانی. مأموریت آفندی ما حمله به پایگاههای دشمن در عقبه است و سپس تحویل آن به یگانهای منظم. در جریان مأموریت پشتیبانی نیز، ٢ یگان (لشکر٥٧ ابوالفضل و تیپ امام حسن) را به داخل میبریم و در پدافند نیز کمک میکنیم.» پس از این جلسه، در جمع داخلی قرارگاه نیز مانور بررسی گردید. در این جلسه ذوالقدر، داناییفر، جعفری (معاونت اطلاعات قرارگاه)، محصولی (فرمانده لشکر٦ پاسداران) و منصوری (فرمانده لشکر ویژه شهدا) شرکت داشتند. در بررسی مانور، عملیات منطقه تشریح شد و خط یگانها مورد بحث قرار گرفت. از تصمیمات اصلی این جلسه آن بود که یگانهای قرارگاه رمضان به انتقال نیروهای یگانهای منظم به داخل مناطق دراختیار معارضین بپردازند و وارد عملیات منظم نشوند. اما ذوالقدر فرمانده قرارگاه اظهار داشت: نیروی زمینی سپاه بهدلیل کمبود نیرو، از ما خواسته است که به آنها در این زمینه کمک کنیم. حضور قرارگاه رمضان و همکاری با یگانهای منظم در منطقه حلبچه، امکان نفوذ در عمق منطقه دشمن و تسلط بیشتر بر زمین و یگانهای عراقی را فراهم آورده است.

گزارش - 2

2. با اصلیشدن دشت حلبچه و شرق دریاچه پشت سد دربندیخان در استان سلیمانیه عراق به عنوان زمین عملیات آینده، شناسایی از عمق منطقه و برآورد کردن استعداد یگانهای عراقی مستقر در این پهنه و بررسی وضعیت اجتماعی مناطق مسکونی در کنار سایر فعالیتهایی که برای آمادهسازی زمین عقبههای خودی انجام میگیرد، ازجمله اقدامات قرارگاههای عملیاتی است. اولین تیم شناسایی امروز نتیجۀ اقدامهای خود را که حاصل ٤ روز شناسایی در محور ملخور (محور شمالی) است، ارائه کرد. این گزارش حاکی است که افراد این تیم با سرازیر شدن از ارتفاعات سورن در نوار مرزی شمال غربی مریوان به عمق منطقه نفوذ کرده، پایگاههای دشمن را در حاشیه رودخانه آویزلم و رودخانه ریشن تا جادۀ آسفالت شهر سیدصادق به خرمال شناسایی کردند. برآورد استعداد یگانهای عراقی و نوع آرایش و چگونگی پراکندگی آنها، نوع زمین، حجم آب رودخانهها، بررسی پلها، روستاها، بررسی امکان عبور از مسیرها، کیفیت جادههای اصلی و فرعی، پوششهای گیاهی و ... ازجمله مواردی است که در گزارش به آنها اشاره شده است. گزارش دیگری درباره گسترش یگانهای عراقی تهیه شده که حاکی است نیروهای عراقی حاضر در منطقه عمومی حلبچه و اطراف آن ترکیبی از یگانهای نظامی و گردانهای خفیفه هستند و استقرار آنها در ارتفاعات به صورت پایگاهی میباشد. درعینحال از گروههای مسلح معارض ایرانی (حزب دموکرات کردستان ایران و سازمان کومله و گروه رزگاری) نیز در قسمتهایی از مناطق حضور دارند. بدین ترتیب از گروه کومله به استعداد ٢٠٠ نفر در بیاره و هانیگرمله، از حزب دموکرات کردستان ایران ١٨٠ نفر در هانیگرمله و چند پایگاه و یک هیز (شاهو) ٢٠٠ نفر در بخشهای جنوبشرقی حلبچه ازجمله درهتفی، ریشاو و هاوارکن مستقر هستند. در واقع منطقۀ مرزی طویله و بیاره و همچنین نوسود در ایران محل تجمع نیروهای مسلح گروههای ضدانقلاب ایرانی است. علاوه بر اینها قرارگاه رمضان در گزارش مبسوطی، برآوردی از وضعیت یگانهای دشمن، میزان اطلاع آنها از عملیات آیندۀ ایران و مسائل دیگر را برای فرماندۀ نیروی زمینی سپاه ارسال کرد. بخشهایی از گزارش اینگونه است: عراق تا مورخ ١٦/١١/١٣٦٦ هیچ نیروی نظامی جدید در منطقه حلبچه، خرمال، شاندری، سیروان، دربندیخان و کلار وارد نکرده و نیروهای منطقه نیز اکنون در حال آمادهباش بهسر نمیبرند. در میان مردم شهر حلبچه شایع شده که نیروهای ایرانی قصد دارند از محور حلبچه دست به حمله بزرگ بزنند و دژبانیهای ارتش عراق از مردم منطقه سؤال میکنند که آیا شماها میدانید که ایران از اینطرف میخواهد حمله بکند؟ و یا اینکه ارتش عراق اطلاع دارد که ایران به این منطقهها نیرو وارد کرده است. در ادامه گزارش آمده است: رژیم بعث در نوار مرزی کردستان عراق هیچگونه توان مقابله در برابر حمله بزرگ نیروهای ایرانی را ندارد، زیرا ٧٠% از نیروهای منطقه ازجمله در بیشتر پایگاههای منطقه حلبچه نیروی جاش مستقر هستند. رژیم بعث کانالی را که در منطقه شهر زور احداث کرده در نظر دارد به عنوان خط اول دفاعی خود قرار داده و سعی میکند استحکامات دیگری نیز در اینجا احداث نماید. هماکنون نیروهای نظامی ارتش بعث در پشت سد دربندیخان، ارتفاعات شاخ شمیران و زیمناکوه در حال احداث خط دفاعی مستحکمی هستند. به احتمال زیاد دشمن تا آن سوی سد دربندیخان توان کمی برای مقابله با نیروهای ایران دارد، اما در آنطرف (شمال شرقی) سد دربندیخان و کانال دشت زور قصد دارد با تمام قدرت و توان خود ایستادگی کند.

گزارش - 3

3. خبرگزاری رویتر به نقل از منابع کشتیرانی اعلام کرد ناوچههای توپدار ایران دوباره یک نفتکش ثبت شده در پاناما را در مقابل سواحل امارات عربی متحده مورد حمله قرار دادند. کشتی ١٦٢.٠٣٥ تنی تاویستوک اولین بار در ١١ مایلی شمالشرقی دبی در ساعت ٢:٣٠ نیمهشب جمعه هدف آتش قرار گرفت. منابع کشتیرانی گفتند که این کشتی از بندر خورفکان امارات وارد خلیج (فارس) شده بود و ظاهراً خالی بوده است. منابع مذکور، زمان حمله را ساعت ٢٣:٣٠ پنجشبه شب به وقت گرینویچ، ساعت ٢:٣٠ نیمهشب جمعه به وقت تهران و در جنوب خلیجفارس گزارش کردهاند. گفته میشود سکوی فرماندهی کشتی مورد اصابت قرار گرفته و تجهیزات رادیویی آن از کار افتاده است. در ساعت ٢٢:٣٠ امشب نیز کشتی تجاری ایران افتخار مورد اصابت موشک هواپیماهای عراقی قرار گرفت، اما دچار آسیب و خسارت چندانی نشد و حرکت خود را بهسمت بندرعباس ادامه داد. همچنین ارتش عراق در اطلاعیه ٣٠١١ اعلام کرد در ساعت ٢٢ هواپیماهایش یک هدف بزرگ دریایی را در سواحل ایران به طور دقیق و مؤثری هدف قرار دادهاند. ناوگان دریایی ایران نیز امروز در اجرای مأموریت بازرسی خود در خلیجفارس تعداد زیادی کشتی تجارتی و نفتکش خارجی را در تنگه هرمز متوقف و بازرسی کرد و پس از اطمینان از اینکه کالا برای عراق حمل نمیکنند به آنها اجازه ادامۀ مسیر داد. به گزارش ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی ایران شناورهای نیروی دریایی ارتش ضمن نظارت بر تردد و کشتیرانی در منطقه تنگه هرمز، ١٥ فروند کشتی تجارتی و نفتکش را مورد بازرسی قرار دادهاند که به علت عدم مشاهده موارد مشکوک به آنها اجازۀ ادامه مسیر دادند. امروز همچنین در گزارش وضعیت روزانه ارتش دربارۀ خلیجفارس اشاره شده است که شناورهای خودی ٤ فروند فریگیت (ناوچه) امریکایی به همراه یک فروند ناو لجستیکی و یک فروند ناو فرانسوی را شناسایی کردند.

گزارش - 4

4. آیتالله خامنه ای در خطبه های نماز جمعه امروز تهران در سخنانی تحلیلی که درباره دستاوردهای انقلاب اسلامی و تأثیر آن بر رشد افکار اسلامی در سراسر جهان عنوان شد، به شور و نشاط مردمی در روی آوردن به جبهههای جنگ پرداخت و گفت: «این شور و هیجان عظیم مردمی را در کجا میتوانید پیدا کنید. این میدانهای جنگ، میدانهای بسیج و این خیابانها و میدانها در هنگام تظاهرات، زن بچه به بغل و این قشرهای مختلف در نماز جمعه و در جاهای دیگر و آنجایی که پای دادن پیام انقلاب مطرح است و آنجایی که حضور لازم است، بدون اندک درنگ، همه در آنجا حضور پیدا میکنند و انسان مبهوت میماند، از چند ماه پیش تا حالا و از وقتی که مانورهای بزرگ شهری شروع شد و دعوت شدند، سومین سپاه صد هزار نفری حضرت زهرا در حال بسیج شدن است. این چه نیروی تمام نشدنی است در مردم. این چه شور و اشتیاق لایزالی است در این ملت. در میدان ایثار مالی و جانی و هرجا که لازم است، مردم با کمال قدرت حاضرند. این همه دستگاههای تبلیغاتی دشمنها سعی کردند که شاید در ایمان مردم خللی به وجود آورند، ولی نتوانستند. این همه خناسان از گوشه و کنار تلاش کردند که شاید اندک تردیدی در مردم به وجود آورند و یا کسانی دانسته و ندانسته میخواستند عامل تفرقه و انحطاط و جدایی مردم از یکدیگر بشوند، نتوانستند. روز به روز شوق مردم بیشتر میشود و این نیز یکی از معجزات انقلاب است.» امام جمعه تهران با خطاب قرار دادن روشنفکران، اهل قلم و مدیران عرصههای پژوهش جهان و بیان این نکته که باید با رویکرد نو به مشاهده رفتار ملت ایران بپردازند، افزود: «به روشنفکران دنیا، آن کسانی که برخی از سازمانهای غیر بینالمللی غیر دولتی و یا برخی از مطبوعات آزاد را اداره میکنند و یا در برخی از مجموعهها در دنیا شرکت دارند، میخواهم بگویم یک بازنگری کنید و اگر تا حالا این انقلاب را نشناختید، این انقلاب را بشناسید. آن تفکر و ایمانی که یک ملت را اینگونه بسیج میکند، جای تأمل بیشتر از اینها را دارد. آن ملتی و آن کشوری که در مقابل ابرقدرتها، یکه و تنها اینگونه مقاومت میکند جای مطالعه بیشتری دارد و باید بیشتر روی این ملت مطالعه کرد. تحتتأثیر تبلیغات دشمنان این ملت قرار نگیرند. بشناسید این ملت و این کشور را و ببینید معجزاتی را که انقلاب این ملت برایشان به وجود آورده است.»

گزارش - 5

5. با گذشت یک روز از ارائه طرح تحریم تسلیحاتی ایران از سوی انگلستان، امروز محمدجعفر محلاتی جانشین نمایندگی دائمی ایران در سازمانملل مواضع ایران را در قبال طرح تحریم تسلیحاتی که اعضای غربی شورای امنیت یعنی امریکا، فرانسه و انگلستان دنبال میکنند، تشریح کرد و در ضمن آن به روند گفتوگوهای ایران و دبیرکل درباره جابهجایی بعضی بندهای قطعنامه٥٩٨ (موسوم به طرح اجرایی دبیرکل) و مقاومت رژیم بعث عراق در برابر نظرات دبیرکل اشاره کرد. طبق گفتههای محلاتی، تحرک دیپلماتیک ایران با اتکا به طرح اجرایی دبیرکل در برابر تمرکز اعضای غربی شورا بر تحریم با استناد به قطعنامه٥٩٨ دنبال میشود. زیرا در طرح اجرایی دبیرکل، میان آتشبس و عقبنشینی تفاوت قائل شده در حالی که در قطعنامه٥٩٨ این دو یکی فرض شده که با اهداف سیاست خارجی ایران در قبال اختتام جنگ در تعارض است. محلاتی در گفتوگوی تلفنی با بخش خبر سیمای جمهوری اسلامی اظهار داشت: «طی دو ماه گذشته تلاش حامیان عراق در شورای امنیت برای سوق دادن شورا بهسمت تصویب قطعنامه دوم که محتوای آن به طور عمده تحریم تسلیحاتی و نظامی جمهوری اسلامی بود به اوج خود رسید و شورا در بیست و چهارم دسامبر گذشته (١٣/٩/١٣٦٦) بیانیهای را منتشر کرد که طی آن از یک سو از دبیرکل خواست تا به تلاشهایش ادامه دهد و ازسوی دیگر با اشاره به بند ده قطعنامه٥٩٨ تلویحاً اعلام کرد که شورا کار خودش را همزمان با کار دبیرکل در جهت صدور قطعنامه تحریم شروع خواهد کرد.» وی افزود: «ما در جریان مذاکرات یکی دو ماه گذشته با دبیرکل و همچنین با اعضای نسبتاً مستقلتر شورای امنیت ضمن تشریح مواضع جمهوری اسلامی ایران تأکید کردهایم که جمهوری اسلامی ایران آمادگی خود را برای اجرای طرح دبیرکل همچنان اعلام میکند اما در عین حال شورای امنیت توجیهی برای تحرکات موازی با تلاشهای دبیرکل ندارد.» محلاتی همچنین گفت: «توضیحات ما باعث شد که تلاشهای موازی شورا با طرح دبیرکل متوقف شود و حتی قطعنامهای که رئیس وقت انگلیسی شورای امنیت مطرح کرده بود پس گرفته شود و کار شورا در این باره نیز متوقف گردید و قرار بر این شد که دبیرکل مجدداً با نمایندگان دو کشور تماس بگیرد و ببیند که اجرای مذاکرات را به چه شکل میتواند دنبال کند.» محلاتی با اشاره به در هم تنیدگی طرح تحریم تسلیحاتی با قطعنامه٥٩٨ ضمن تشریح تفاوت طرح دبیرکل با قطعنامه٥٩٨ شورای امنیت گفت: «در طرح دبیرکل تفاوت اصلی بین بندهای مربوط به آتشبس و مسئله عقبنشینی به طور کامل روشن شده است، اما در قطعنامه٥٩٨ آتشبس و عقبنشینی بهعنوان یک قدم و طی یک بند آمده است. همچنین در طرح دبیرکل زمانبندی خاص و مشخصی مطرح گردیده و طی آن شرایطی را که جمهوری اسلامی ایران برای آتشبس عنوان کرده درنظر گرفته شده است. این شرایط همانطور که از قبل هم مطرح شده این است که بایستی یک کمیته بینالمللی موجه و ذیصلاح تشکیل شود و عراق را بهعنوان شروع کننده تجاوز اعلام نماید و بعد از آن جمهوری اسلامی ایران آمادگی برای آتشبس خواهد داشت.» نماینده ایران در سازمانمللمتحد در زمینه مذاکرات جداگانه دبیرکل با نمایندگان ایران و عراق و گزارش دبیرکل سازمانملل در این مورد به شورای امنیت اظهار داشت: «در آخرین دور مذاکرات با دبیرکل مواضع جمهوری اسلامی ایران به طور کامل تشریح شد و بهدلیل اینکه رژیم عراق در بنبست قرار گرفته بود و نمیتوانست مواضع اصلی خودش را که مخالفت با یک صلح عادلانه است مطرح کند از جواب دادن به دبیرکل ابا داشت و دبیرکل ناچار شد رسماً از عراق بخواهد که به درخواستهای دبیرکل پاسخ دهد و عراق طی نامهای همان مواضع غیراصولی قبلی را مطرح کرد. در نتیجه هفتۀ گذشته دبیرکل ناچار گردید گزارش کار خود را به شورای امنیت بدهد که تنها نقطه نظرات جمهوری اسلامی ایران را شامل میشد و درمورد عراق سکوت کرده بود. به دنبال ارائه این گزارش، تلاشهای شورای امنیت در جهت صدور قطعنامه تحریم متوقف شد و قرار بر این گردید که دبیرکل تلاشهایش را حول اجرای طرح خود ادامه دهد.» جانشین نمایندگی دائمی ایران در سازمانملل دربارۀ واکنش دولت عراق خاطرنشان کرد: «متعاقب این امر دو اعلامیه خبری توسط سفارت عراق منتشر شد که در هر دو اعلامیه فعالیتهای دیپلماتیک ایران در سازمانملل به شدت مورد حمله قرار گرفت و عراق، هم به شورای امنیت و هم به دبیرکل اظهار کرد که فریب دیپلماسی ایران را نخورند و اکثر خبرنگاران هم متوجه این استیصال و نگرانی و عصبانیت عراق شدند.» محلاتی همچنین در مصاحبه با واحد مرکزی خبر از لندن گفت: «ما اعلام کردهایم که با مذاکره با دبیرکل موافقیم و دبیرکل هم اعلام کرده است که مذاکرات خود را ادامه خواهد داد؛ البته نگفته است که دور بعدی مذاکرات، فقط گفته است که مذاکرات را ادامه خواهد داد. ما اعلام کردهایم که تحرک بعدی شورا باید متوجه آن طرفی باشد که با طرح دبیرکل همکاری نمیکند. این قویترین ملاک است که هر کسی که در کار دبیرکل سازمانملل کارشکنی میکند و یا با آن مخالفت میکند باید هدف حرکت بعدی شورا قرار گیرد.» وی افزود: «ما برای اجرای طرح دبیرکل انجام دو گام را پیشنهاد کردهایم: اول تشکیل کمیتهای برای اعلام متجاوز، دوم رعایت آتشبس در دوران کار این کمیته. این دو قدم از نظر ما اولین مرحله اجرای طرح دبیرکل است. دبیرکل هم این نظر را به اطلاع شورا رسانده و شورا با اطلاع از این نظر بوده که دوباره مأموریت دبیرکل سازمانملل را تمدید کرده است.»

گزارش - 6

6. در پی مطرح شدن تحریم تسلیحاتی جمهوری اسلامی ایران، به عنوان یک اهرم فشار علیه ایران برای پذیرفتن قطعنامه٥٩٨ شورای امنیت سازمانملل در روز گذشته، بازتابهای رسانهای این موضوع امروز نیز ادامه یافت. در میان کشورهای عضو دائم این شورا، انگلیس و امریکا اصرار زیادی به تصویب و اجرای این طرح دارند و آن را تأثیرگذار در سرنوشت طولانی مدت این جنگ میدانند. به گزارش خبرگزاری فرانسه، طرح پیشنهادی انگلستان، عملاً بیانگر نتایج مباحثات و چانهزنیهایی است که در جریان تماسهای مکرر پنج کشور عضو دائم شورا صورت گرفته است. به گزارش رادیو امریکا، فرانسه با این پیشنویس بهدلیل آنکه صریحاً از ایران به عنوان کشور موردنظر برای اعمال تحریم اسلحه نامبرده نشده، مخالفت کرده است. علاوهبراین، یک مقام عالیرتبۀ امریکایی نیز اکنون به منطقه سفر کرده و در گفتوگو با مقامات کشورها کم و کیف این مسئله را به عنوان علاقه جدی امریکا به گفتوگو گذاشته است. رادیو بیبیسی هم درباره این تلاش در تفسیری آورده است: در حالی که نشانهها حاکی از بیصبری امریکا از فقدان پیشرفت در جهت پایان دادن به جنگ ایران و عراق است، دولت ریگان یک مقام عالیرتبه خود به نام مایکل آرماکاست را به کشورهای عضو شورای همکاری خلیج اعزام کرده تا به این کشورها اطمینان خاطر داده شود که واشنگتن متعهد به تحریم اسلحه علیه ایران است. مقامات امریکایی اکنون با زبان صریح میگویند دیگر نباید وقت را با گفتوگو درباره تحریم فروش اسلحه تلف کرد و شورای امنیت سازمانمللمتحد باید به اقدام بپردازد و قطعنامهای برای اعمال تحریم فروش اسلحه صادر کند. رادیو بیبیسی افزوده است: در ماه جاری ریاست شورای امنیت سازمانمللمتحد با امریکاست. در ماه گذشته که ریاست شورای امنیت را بریتانیا برعهده داشت، تلاشهای زیادی برای تهیه پیشنویس قطعنامهای مبنیبر تحریم فروش اسلحه به ایران به مدت دو سال، انجام گرفت. چنین به نظر میرسد که سه کشور غربی که از اعضای دائمی شورای امنیت هستند، یعنی امریکا، بریتانیا و فرانسه از این قطعنامه حمایت میکنند و گفته میشود چین هم از نظر اکثریت پیروی خواهد کرد. اما هنوز تنها مانعی که در کار است، ظاهراً اکراه اتحاد شوروی از حمایت کامل تحریم فروش اسلحه به ایران است. گفته میشود اتحاد شوروی و احتمالاً دیگر اعضای شورای امنیت از آن بیم دارند که لحن صریح قطعنامه، خصومت ایران را برانگیزد و میخواهند که قطعنامه کیفیت متعادلتری داشته باشد. رادیو بیبیسی همچنین به پیشینه موضوع و تمایل کشورهای عربی و نیز ابعاد دیگر این مسئله نیز چنین اشاره کرده است: آنچه روشن به نظر میرسد، این است که فشار غرب و اعراب بر اتحاد شوروی اکنون افزایش یافته است. وزیران امور خارجه عراق و عربستان سعودی اخیرا برای تأکید بر نظر خود به مسکو رفته بودند. اتحاد شوروی ظاهراً میخواهد روابط حسنه خود با ایران را حفظ کند و احتمالاً بیم از آن دارد که ایران در حل مسئله افغانستان اشکال به وجود آورد، اما میتوان گفت مسکو به زودی مجبور خواهد شد در شورای امنیت سازمانمللمتحد با رأی اکثریت هماهنگ شود. رادیو ژاپن نیز در تحلیلی شرط شوروی برای همراهی با چنین قطعنامهای را عقبنشینی کشتیهای جنگی امریکا از خلیجفارس یا ایجاد یک نیروی دریایی ازسوی سازمانمللمتحد اعلام کرد.

گزارش - 7

7. هوشیار زیباری عضو کمیته مرکزی حزب دموکرات کردستان عراق (بارزانیها)، در مصاحبه با رادیو بیبیسی کارکرد نظامی این حزب را علیه ارتش عراق در منطقه شمال عراق بیان کرد. زیباری همچنین نقش ایران را در رساندن امکانات و تسلیحات به آنها و تأثیر این حمایت در افزایش قدرت و عملیات مؤثر حزب مورد توجه قرار داد. زیباری گفت: «با استفاده از سلاحهای پیشرفتهتری که ایران در اختیار ما میگذارد، عملیات نظامی خود را برعلیه نیروهای دولتی در کردستان عراق شدت دادهایم.» بخشی از اظهارات وی که رادیو بیبیسی آن را تنظیم کرده، اینگونه است: «گروههای کرد اکنون هدفهای حساستر و مهمتری را مورد حملات خود قرار میدهند.» زیباری که در لندن به سر میبرد اضافه کرد: چریکهای حزب دموکرات در تازهترین عملیات خود هفته گذشته تعدادی از دکلهای فشار قوی برق را منهدم کردند و در نتیجه بخشهایی از مناطق کرکوک و سلیمانیه در خاموشی فرو رفت. چریکهای حزب همچنین به شهر شقلاوه در نزدیکی اربیل رخنه کردند و چندین قرارگاه نیروهای دولتی را منهدم نمودند. زیباری در توضیح تاکتیکهای نظامی چریکها گفت: افراد حزب از اوایل سال گذشته حملات جنگ و گریز محدود خود را به هدفهای پراکنده و دورافتاده متوقف کرده و به عملیات بزرگتر روی آوردهاند. پیشمرگان در این عملیات به شهرها، پایگاههای نظامی و هدفهایی که از نظر استراتژیک با اهمیت است حمله میکنند. زیباری افزود: چریکها در واکنش به اقدام جدید عراق در بمبارانهای سنگین دهکدههای کردنشین تصمیم به اتخاذ تاکتیک جدید گرفتهاند. وی همچنین گفت: از بهار امسال ٧٠٠ دهکده کردنشین به وسیله عراقیها از بین رفته است و بیش از ١٢٠ هزار نفر از ساکنان این دهکدهها اجباراً به جنوب و یا به غرب در نزدیکی مرز اردن کوچ داده شدهاند. به گفته زیباری حملات هوایی تازه عراق نتیجه تصمیمات شورای فرماندهی انقلاب این کشور است که در ماه مارس گرفته شده و علی حسن المجید یکی از خویشان نزدیک صدام حسین، مأمور نظارت بر امنیت نظامی کردستان و عملیات سرکوب مقاومت کردها شده است. وی گفت: ایران با کمک گرفتن از پایگاههایی که در امتداد مرز در داخل خاک عراق ایجاد کرده است چریکهای کرد را تدارک میکند. زیباری اشاره کرد که با اصرار ایران، حزب دموکرات کردستان عراق سال گذشته با رقیب قدیمی خود حزب اتحادیه میهنی کردستان به رهبری جلال طالبانی ائتلاف نمود و این دو سازمان اکنون در کردستان به عملیات مشترک دست میزنند و این ائتلاف در موفقیتهای اخیر آنان مؤثر بوده است. حزب دموکرات کردستان عراق همچنین روابط نزدیکی با سایر احزاب مخالف رژیم عراق و ازجمله احزاب شیعه و حزب کمونیست ایجاد کرده است. زیباری افزود: نیروهای حزب شیعه الدعوه اغلب از پایگاههای حزب دموکرات استفاده میکنند و در اجرای عملیات خود از این حزب اسلحه و کمک دریافت میکنند.

گزارش - 8

8. با از سرگیری فعالیت دبیرکل سازمانملل در زمینه طرح اجرایی شدن قطعنامه٥٩٨، یک بار دیگر موضوع پایان جنگ در سطح وسیعتر مطرح شد. اما دو کشور متخاصم دربارۀ چگونگی اجرای آن اختلافنظر جدی دارند. رژیم عراق مدعی است قطعنامه به همان شکلی که تصویب شده بدون کم و کاست اجرا شود، لکن ایران همنظر با دبیرکل قائل به اجرای قطعنامه براساس طرح اجرایی دبیرکل است. درحالیکه گزارش دبیرکل از عدم همکاری عراق و کُندی پیشرفت کار حکایت میکند و امکان تصویب طرح تحریم تسلیحاتی ایران با مشکل مواجه شده است، اما موضع دولت عراق همچنان تأکید بر قطعنامه٥٩٨ بدون توجه به آییننامه اجرایی آن میباشد و هر گونه تلاش مکمل را مردود دانسته است. در این حال ایران همچنان بر همکاری با دبیرکل سازمانملل و طرح اجرایی وی برای پایان دادن به جنگ پافشاری میکند. طه یاسین رمضان از مقامات ارشد عراقی، در مصاحبه با مجله الوطن العربی در این باره اظهاراتی را مطرح کرد که همواره مورد مخالفت ایران بوده است. وی با دلخوری از مواضع بینالمللی به خصوص شورای امنیت گفت: «مواضع طرفهای بینالمللی در شورای امنیت در راستای روح قطعنامه٥٩٨ نیست و عراق هر قطعنامهای را که در راستای منافعش نباشد و همچنین تلاش برای تغییر مواد قطعنامه٥٩٨ را رد خواهد کرد.» باتوجهبه این نکته، مجله امریکایی نیوزویک نوشته است در صورتی که عراق مسئولیت شروع جنگ خلیج (فارس) را بپذیرد ایران تقاضای خود را برای خلع صدام رئیسجمهوری عراق به عنوان یک شرط قبلی برای صلح حذف خواهد کرد. به ادعای روزنامه السفیر اما عراق وضع خود را در اینکه این کشور مسئول شروع جنگ نیست، تغییر نداده است. ازسوی دیگر علیمحمد بشارتی نفر دوم وزارت خارجه ایران، با تأکید بر لزوم طرح اجرایی دبیرکل گفت: «به هرحال قطعنامه به صورت مجمل تهیه شده و برای اجرای آن باید آییننامهای تهیه شود.» بشارتی اضافه کرد: «جمهوری اسلامی ایران مواضع اعلام شده و پیشین خود را دنبال میکند و از حقوق حقه خویش عدول نخواهد کرد و آماده مذاکرات در صورت از سرگیری مأموریت دبیرکل سازمانملل در این مورد میباشد.» علاوه بر اینها سرمدی سخنگوی وزارت امور خارجه، در پاسخ به این سؤال که ورنون والترز نماینده امریکا در سازمانملل، در ماه آینده ریاست نوبتی شورای امنیت را برعهده خواهد داشت و باتوجه به خصومت دولت امریکا با جمهوری اسلامی ایران، چه تأثیری میتواند در عملکرد شورای امنیت در اجرای قطعنامه٥٩٨ شورای امنیت داشته باشد گفت: «امریکا حامی اصلی رژیم عراق چه قبل از تصویب قطعنامه و چه بعد از آن میباشد، بدیهی است امریکا هر آنچه در توان داشته باشد در شورای امنیت علیه جمهوری اسلامی ایران به کار خواهد گرفت.» وی افزود: «البته چنین به نظر میرسد که اعضای دیگر شورای امنیت مثل شوروی چنین اجازهای حتی از جهت تأمین پرستیژ بینالمللی برای خود به امریکا نخواهند داد.» همچنین به نوشته روزنامه السفیر کمال خرازی عضو شورای عالی دفاع و مسئول ستاد تبلیغات جنگ هم در مصاحبه با این روزنامه گفته است که ایران «مایل است جنگ با عراق ازطریق کانالهای دیپلماتیک خاتمه یابد.» السفیر درباره روابط سیاسی ایران با کشورهای عرب منطقه به نقل از وی آورده است که: «ایران همچنین خواهان آن است که اختلافاتش با کشورهای همسایه عرب خود در منطقه خلیجفارس نیز ازطریق کانالهای دیپلماتیک حل و فصل گردد.» به نوشته منابع مذکور، خرازی اظهار داشته است امنیت خلیجفارس تا حد زیادی به روابط حسنه و مناسب بین ایران و کشورهای این منطقه بستگی دارد. همچنین حجتالاسلام یزدی نایبرئیس مجلس شورای اسلامی که به چین سفر کرده است، در دیدار و گفتوگو با وزیر امور خارجه، رئیس و نایبرئیس کنگره ملی خلق چین همین مواضع را مورد تأکید قرار داد. وی در این دیدارها گفت: «جنگ را تنها با محکوم کردن و مجازات نمودن متجاوز توسط یک دادگاه بینالمللی میتوان پایان داد.» ازسوی دیگر در اشاره به اینکه امریکا، تأمین تسلیحاتی ایران را یک عامل اصلی در عدم اجرای قطعنامه٥٩٨ میداند، گنگ بیائو نایب رئیس کنگره ملی خلق چین، به یزدی گفت: «امریکا به دروغ به جهانیان گفته است چین بزرگترین تأمینکنندۀ اسلحه ایران در جنگ است، آنها با جعل این اتهامات و تحمیل آن به مردم جهان میخواهند مسئولیت مشکلات خود را در خلیجفارس به عهده چین بگذارند و با این فرض غلط انتقال تکنولوژی به چین را متوقف نمایند.»

گزارش - 9

9. کاهش نیروهای نظامی امریکا از خلیجفارس کماکان مورد توجه رسانهها قرار دارد. کاهش هزینههای نظامی و پرهیز از یک درگیری تمام عیار با ایران نکتههای مهم اشاره شده در تحلیل رادیو ژاپن است. اما نفر دوم وزارت امور خارجه ایران آن را نشان شکست سیاست امریکا در این منطقه اعلام کرد. همچنین توسعه نفوذ نظامی امریکا در منطقه خلیجفارس به بهانه جنگ ایران و عراق مورد تأکید رادیو صلح و ترقی (شوروی) است. خبرهایی که ظرف چند روز گذشته به حضور نظامی امریکا پرداختهاند، عموماً کاهش نیروی این کشور از خلیجفارس را مورد توجه قرار دادهاند. ازجمله رادیو ژاپن میگوید: انتظار میرود دولت ریگان ظرف ماه جاری کاهش این حضور دریایی را اعلام کند. هدف طرح، کاستن از حمایت دریایی به حدود ٢٥ کشتی جنگی تا پایان ماه فوریه است. کشتیهایی که قرار است خارج شوند، شامل رزمناو ایوا و ناو هلیکوپتربر اوکیناوا است. هلیکوپترهای مستقر در اکیناوا از آغاز عملیات اسکورت، مینروبی زیادی انجام دادند. خروج حدود یک گردان تفنگدار مستقر در اوکیناوا نیز یک مسئله مهم است. این عمل بدان معنی خواهد بود که امریکا استفاده از این تفنگدارها را بهعنوان ضرورت برای عملیات پیاده شدن علیه پایگاههایی که ایران حملات خود علیه کشتیها در خلیج (فارس) را از آنها انجام میدهد، منتفی میداند. ازنظر کنتازو کیویاما مفسر رادیو ژاپن، کاهش نیروی دریایی امریکا در خلیج (فارس) به این معنی نیست که حمله به کشتیها فروکش کرده است، برعکس، این حملات توسط ایران و عراق از ٣٩ حمله در سال ١٩٨٤ (١٣٦٣) به ١٥٠ حمله در سال گذشته افزایش یافته است. بهعلاوه دوسوم حملات سال گذشته پس از شروع عملیات اسکورت کاروانها توسط امریکا رخ داد. در ماه دسامبر به تنهایی ٢٨ کشتی مورد اصابت قرار گرفت. با این همه، ایالات متحده قصد دارد حضور نیروی دریایی خود را بدین خاطر کاهش دهد که عملیات اسکورت کاروان بسیار پرخرج است. همچنین میتوان پذیرفت که دولت ریگان میداند کنگره یک مقابلۀ نظامی تمامعیار با ایران را اجازه نخواهد داد، اما دلیل دیگری نیز هست که شوروی را در برمیگیرد. امریکا از شورای امنیت سازمانملل خواسته است که یک تحریم کامل اسلحه علیه ایران اعمال شود. علی محمد بشارتی قائممقام وزارت امور خارجه، از منظر دیگری به دلایل کاهش نیروهای امریکایی در خلیجفارس پرداخت. او که در میزگرد سیاسی شبکه دوم سیما شرکت داشت گفت: «حضور گسترده رزمندگان اسلام در جبهه های نبرد، معادلات طراحی شده ازسوی امریکا را برهم زد و در نتیجه امریکا حضور در خلیجفارس را مغایر با منافع خود تشخیص داد و اقدام به خروج تدریجی از خلیجفارس نموده است. البته این به مفهوم خروج کامل نیروهای امریکایی از خلیجفارس و منطقه نخواهد بود. در هر صورت خروج تدریجی نیروهای امریکا از منطقه نشانه پیروزی جمهوری اسلامی و شکست محتوم سیاستهای امریکا در منطقه تلقی میشود.» علاوهبراین، حضور نظامی امریکا در خلیجفارس صرفنظر از مسائل نظامی ناشی از جنگ ایران و عراق، در راستای بیثبات ساختن اوضاع و روی کار آوردن طرفداران امریکا در ایران تحلیل میشود. ضمن آنکه این حضور به گسترش جنگ در منطقه نیز تفسیر شده است. رادیو صلح و ترقی وابسته به شوروی درباره هدف امریکا میگوید: «اقدامات عملی امریکا در خلیجفارس آشکارا در جهت بیثبات ساختن اوضاع و تشدید و گسترش جنگ است. جنگ ایران و عراق برای واشنگتن مناسبترین بهانه برای نفوذ نظامی به منطقه و تحکیم مواضع خود در آنجاست. هر چه این جنگ بیشتر ادامه پیدا کند، امریکاییها در ادعاهای خود برای برقراری تسلط بر این منطقه که عرصه منافع حیاتی آنها اعلام شده آشکارتر و وقیحانهتر عمل میکنند. واشنگتن چتر نظامی خود را بر روی خلیجفارس میگستراند و در عین حال بر رویدادهای خطرناکی نظیر حمله به سکوهای نفتی ایران دامن میزند. در این رابطه اصلاً توجه نمیشود که تمرکز نیروی نظامی دریایی امریکا در خلیجفارس امنیت کشتیرانی را اصلاً تقویت نکرده است.» رادیو مذکور میافزاید: «درباره موضع آشکار و خشن واشنگتن در حق ایران باید گفت که در اینجا نیز جنبه حریصانه و حیلهگرانه آن عیان است. امریکا با کاربرد شیوههای زور در حق ایران، در وهله اول میکوشد فشار ایران بر اعراب را کاهش دهد و تحولات داخلی در این کشور را تدارک ببیند و شرایط را برای روی کار آمدن نیروهای کاملاً طرفدار امریکا فراهم سازد. در مجموع سیاست حیلهگرانه واشنگتن فقط به خصومتها و سوءظنها در منطقه دامن میزند و مسلماً به هیچ وجه به مساعی گروهی اعضای شورای امنیت سازمانمللمتحد در جهت اجرای قطعنامه٥٩٨ شورای امنیت که در جهت قطع جنگ ازطریق مذاکرات میباشد مساعدت نمیکند.»

گزارش - 10

10. واکنش دولت کویت درباره انتشار خبر تصمیم امریکا برای خارج کردن بخشی از توان دریاییاش از خلیج فارس جالب توجه است. به رغم آنکه کویت، باعث و پوشش اصلی برای حضور نیروهای نظامی امریکا در خلیجفارس به حساب میآید و با دعوت از امریکا برای اسکورت نفتکشهایش، امکان حضور و اقدام نظامی در منطقه را برای ارتش امریکا فراهم کرد، اما نسبت به اقدام احتمالی کاهش نیروهای امریکایی از خلیجفارس، مقامات کویتی موضع ظاهراً بی طرفی را اتخاذ کردهاند و این مسئله را با منافع کویت بیارتباط میدانند. سعود العصیمی وزیر مشاور در امور خارجه کویت، در این باره اظهار داشت: «حضور نیروهای امریکایی به خود امریکاییها مربوط میباشد و اینکه نیروهایشان را در خلیج (فارس) نگه دارند و یا از منطقه بیرون ببرند، مسئلهای است که ما در آن دخالتی نداریم؛ چون نیروهای امریکایی در آبهای بینالمللی و نه حریم دریایی کشورها حضور دارند و لذا ما هیچگونه دخالتی در اینکه نیروهای امریکایی یا روسی یا اروپایی عقبنشینی کنند، نداریم؛ زیرا این امر به قوانین بینالمللی ارتباط پیدا میکند.» وی در بخش دیگری از سخنان خود و مغایر با سیاست قبلی کویت افزود: «ما درخواست حمایت از امریکا یا شوروی و حتی از کشورهای دیگر را ننمودهایم و لذا کاهش یا ازدیاد تعداد نیروی خارجی به ما ربطی ندارد.»

گزارش - 11

11. به گزارش خبرگزاری بغداد، معاون وزیر بازرگانی امریکا که در رأس هیئتی وارد بغداد شده است، با وزیر صنایع رژیم عراق دیدار و مذاکره کرد. خبرگزاری جمهوری اسلامی به نقل از خبرگزاریها گزارش داد در جریان ملاقات جیمز کلی با حاتم عبدالرشید، همکاری میان دو کشور در زمینه صنایع و راههای گسترش آن مورد بحث و بررسی قرار گرفت. همچنین به گزارش خبرگزاری کویت، جیمز کلی در ادامه دیدارهای خود با مقامات رژیم بغداد با عبدالتواب عبدالله ملا حویش وزیر صنایع سنگین عراق، نیز دیدار کرد. این گزارش حاکیست در دیدار مقامات امریکایی و عراقی نحوۀ همکاریهای صنعتی و اقتصادی میان بغداد و واشنگتن مورد تبادل نظر قرار گرفته است.

گزارش - 12

12. پس از آنکه مقامات عراقی و رسانههای نزدیک به این کشور علیه تلاش سوریه برای باز کردن باب گفتوگو بین کشورهای عربی حاشیه خلیجفارس با ایران، مواضع تندی را اتخاذ کرده و این کشور را مورد نکوهش قرار دادند، امروز سوریه در اینباره بیانیهای صادر کرد و در آن رژیم عراق را به تلاش جهت فراموش کردن موضوع فلسطین و توسعۀ بحران در خلیجفارس متهم کرد. به گفته رادیو امریکا یک بیانیه که در وسایل ارتباط جمعی سوریه انتشار یافت، از قول یکی از مقامات دولتی این کشور نقل کرده است که مبارزات تبلیغاتی عراق علیه دمشق فقط باعث این خواهد شد که توجه اعراب را از قیام فلسطینیها در سرزمینهای اشغالی منحرف ساخته و تشنج و رویارویی را به خلیجفارس منتقل کند. در واقع این اطلاعیه پاسخ به انتقادهای شدید عراق از کوششهای میانجیگرانه سوریه در جهت برقراری گفتوشنود بین تهران و کشورهای حوزه خلیجفارس است. رادیو امریکا در این باره افزوده است: صدام حسین رئیسجمهوری عراق، اوایل هفته گذشته با تقبیح میانجیگری سوریه به عنوان طرحی برای تفرقه بین کشورهای عربی خلیجفارس و منزوی ساختن عراق، جنگ تبلیغاتی علیه سوریه را تشدید کرد. رادیو دمشق از موضع سوریه دفاع کرد و گفت: پرزیدنت اسد در آخرین کنفرانس عالی سران کشورهای عرب روشن ساخت که سوریه هر نوع کوششی را برای محکوم ساختن ایران رد میکند. رادیو دمشق گفت: سوریه همچنین درخواست عراق را برای زنده ساختن قرارداد ١٩٥٠ که خواستار دفاع مشترک اعراب در برابر حمله به هر یک از کشورهای عربی میباشد، رد کرد و بالاخره سوریه اظهار داشت که عراق با حمله سال ١٩٨٠ به ایران بدون انجام مشورت با سایر کشورهای عربی قرارداد مورد نظر را نقض کرده است.

گزارش - 13

13. با وجود آنکه حضور در جبهه های جنگ و دفاع از سرزمین در جامعه ایران به عنوان جهاد شناخته میشود، این ادبیات در جامعه عراق به عنوان آغازکننده جنگ معنای متفاوتی دارد. اظهارات یک خانم روزنامهنگار سوئیسی به نام لیزل گراتز که با اوضاع منطقه غرب آسیا و خلیجفارس هم آشناست و نوشتههای زیادی در این باره دارد و اخیراً نیز از سفر عراق بازگشته است، در گفتوگو با رادیوی کشور خویش، دربارۀ مشاهدات خود در عراق و اینکه مردم این کشور چگونه فشار جنگ را تحمل میکنند اینگونه گفته است: «به نظر میرسد مردم میکوشند تا آنجا که امکان دارد جنگ را نادیده بگیرند. البته کشته شدنها در جبهه های جنگ هنوز ادامه دارد. وقتی انسان به کربلا یا نجف میرود تقریباً بدون وقفه کاروانهای تشییع جنازه را میبیند که پرچم عراق روی تابوتها قرار دارد. من گمان میکنم مردم دریافتهاند که باید به هر صورت که شده روحیه خود را حفظ کنند، زیرا در حال حاضر چاره دیگری ندارند. مردم درباره شکست جنگ صحبت نمیکنند، زیرا امنیت داخلی در عراق فوقالعاده شدید است و به فکر هیچکس نمیرسد که علیه دولت یا علیه جنگ حرف بزند. با این حال، با در نظر گرفتن همه این عوامل، در عراق آرامش حکمفرماست. با آنکه ایران اعلام کرده هدفش سرنگونی صدام حسین است، همه نشانهها دال بر آن است که تا وقتی جنگ ادامه داشته باشد او قدرت را در دست خواهد داشت. به درستی نمیتوان گفت محبوبیت واقعی صدام حسین تا چه حد است ولی در حال حاضر کسی نمیتواند جای وی را بگیرد.» مشاهدات خانم گراتز حاکی است که تصویرها و پوسترهای صدام حسین در هر گوشه و کناری به چشم میخورد، حتی روی ساعتهای مچی که برخی افراد به دست دارند و خودشان آن را خریدهاند. صدام حسین تبدیل به سمبل پایداری شده است و به نظر نمیرسد تا وقتی که جنگ ادامه داشته باشد، تلاشی از درون عراق برای سرنگون کردن او انجام شود.

منابع و مآخذ روزشمار 1366/11/16