1366.03.24: تفاوت میان نسخه‌ها

از دانشنامه روز شمار دفاع مقدس
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(صفحه‌ای تازه حاوی « {{جعبه زندگینامه |عنوان =روزشمار جنگ سال 1366 |نام = 1366.03.24 |نام دیگر=بیست و چهار خرداد |روز=24 خرداد 1366 |تاریخ شمسی= 1366.03.24 |تاریخ میلادی= 14 ژوئن 1987 |تاریخ قمری= 17 شوال 1407 |اسامی عملیات= |اسامی شهدا= |اسامی اسرا= }} <div class="bootstrap-btn">1360.03.24</div> <div class="bootstrap...» ایجاد کرد)
 
بدون خلاصۀ ویرایش
 
سطر ۲۵: سطر ۲۵:




==گزارش -1==
== گزارش- 164 ==
در جلسه‌ای که امروز برای هماهنگی یگان‌های سپاه و یگان‌های ارتش با شرکت رحیم صفوی جانشین فرماندهی نیروی زمینی سپاه، هدایت (هدایت‌الله لطفیان) فرمانده قرارگاه حمزه سیدالشهدای سپاه، سرهنگ جمالی و سرهنگ ظهوری از مسئولان عملیات نیروی زمینی ارتش و قرارگاه حمزه سیدالشهدای ارتش جمهوری اسلامی ایران و چند تن دیگر برگزار شد، آخرین هماهنگی‏های پیش از اجرای عملیات آتی در غرب سردشت انجام شد. واگذاری برخی پایگاه‏های ارتش به سپاه، تقویت نیروهای ارتش در برخی مناطق و ایجاد هماهنگی‏ بین نیروهای گشت سپاه و ارتش، تأمین هلی‏کوپتر‏های هوانیروز و پشتیبانی از مبارزین کرد عراقی از جمله موضوعاتی بود که در این جلسه دربارة آنها توافق شد.<ref>سند شماره 1477/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوی قرارگاه نیروی زمینی در عملیات‏های نصر4 و 5، مجید نداف، 23/3/1366 تا 30/3/1366، صص 17 - 14 و 20.</ref>
 
==  گزارش- 165 ==
نیروهای تیپ75 ظفر نیروی زمینی سپاه - تحت امر قرارگاه رمضان - با همکاری پیش‌مرگان حزب سوسیالیست شاخه سلیمانیه عراق در عملیاتی مشترک که با پشتیبانی آتش توپخانه نیروی زمینی ارتش همراه بود، موفق شدند از حمله نیروهای عراق به روستای گردگاو از توابع شهرستان زور کردستان عراق جلوگیری کرده و با وارد آوردن تلفات و ضایعاتی به دشمن آنها را مجبور به عقب‏نشینی کنند.<ref>روزنامه اطلاعات، 24/3/1366، ص18.</ref>
 
==  گزارش- 166 ==
در ادامه جنگ شهرها، در ساعت 12:10 امروز نیز مناطق مسکونی روستای زراب از توابع بانه به وسیلة هواپیماهای عراقی بمباران شد.<ref>روزنامه جمهوری اسلامی، 27/3/1366، ص2.</ref>
 
==  گزارش- 167 ==
خبرگزاری آسوشیتدپرس در مقاله‏ای به اقدامات نیروهای مبارز کرد عراقی، تأثیر این
اقدامات در ارتش عراق و توان نظامی این نیروها در آزادسازی بخش قابل توجهی از مناطق کردنشین و همچنین موفقیت بیشتر ایران نسبت به عراق در به‏کارگیری نیروهای رقیب کرد اشاره کرده است: «حدود سی‏هزار تن از نیروهای عراقی هم‏اکنون در شمال شرقی این کشور سرگرم جنگ کوهستانی با چریک‌های کرد می‏باشند و چنین تحولی تأثیر روزافزونی بر کشمکش میان ایران و عراق دارد. یک مقام ارشد عراقی که نخواست نامش فاش شود، جنگ در کردستان عراق را یک امر جزئی و کوچک که در آن فقط برخوردهایی با راهزنان و مأمورین ایرانی صورت گرفته، توصیف نمود. دیپلمات‏های غربی و مهندسین خارجی که در منطقه کار می‏کنند و نیز مسافرینی که از کردستان می‏آیند، گزارش می‏دهند که چریک‌های کرد هم‏اکنون کنترل نزدیک به 25 هزار و 800 کیلومترمربع منطقه را در دست دارند و در هفته‏های اخیر بیش از دو هزار عراقی را کشته یا زخمی کرده‏اند. هر دو کشور درگیر در جنگ خلیج‏فارس گروه‌های رقیب کرد را تشویق به مبارزه با گروه دیگر می‏کنند، امّا به‏نظر می‏رسد ایرانیان در این کار موفقیتی بهتر از عراق داشته‌اند. حزب دمکراتیک کردستان ایران به رهبری عبدالرحمن قاسملو مورد حمایت عراق [است] و علیه ایران فعالیت دارد، اما فعالیت‌های آن برعکس فعالیت‏های گروه‏های هوادار ایران هیچ‏جا مشهود نیست.»
این خبرگزاری به روی‌گردانی برخی از گروه‏های محلی کرد از حکومت عراق اشاره می‌کند و می‏افزاید: «کلیه واحدهای کرد که قبلاً با وعده و وعیدهای ماشین و پول نقد دولت عراق به خدمت گرفته شده بودند، هم‏اکنون به حزب دمکرات کردستان[عراق] به رهبری مسعود بارزانی یا اتحادیه میهنی کردستان به فرماندهی چریک کهنه‏کار جلال طالبانی، پیوسته‏اند.»<ref>معاونت سیاسی سپاه پاسداران، نشریه بررسی، شماره 12، 19/3/1366، صص 12 و 13؛ و - خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‏های ویژه، شماره 87، 25/3/1366، صص 7 و 8، بغداد - خبرگزاری آسوشیتدپرس، 24/3/1366.</ref>
 
==  گزارش- 168 ==
سازمان عفو بین‏المللی در گزارشی از رفتار دولت عراق با نوجوانانی که به نوعی در مسائل سیاسی فعالیت می‏کردند، اعلام کرد: «بر اساس اطلاعات رسیده به سازمان عفو بین‏المللی، اجساد تعدادی از نوجوانان عراقی که در فاصله ماه‏های سپتامبر و اکتبر 1985 (شهریور، مهر و آبان 1364) بازداشت شده بودند، در اواخر ژانویه 1987(بهمن 1365) به خانواده‏هایشان تحویل داده شده است.» بر اساس گزارش سازمان عفو بین‏المللی، تعداد کودکان و نوجوانان بازداشت شده سیصد تن بوده است. به گزارش واحد مرکزی خبر و بولتن سازمان عفو بین‏المللی این کودکان و نوجوانان در اوایل ژانویه 1987 (دی‏ 1365) بدون محاکمه اعدام شده‏اند. هنوز از سرنوشت و محل بازداشت بقیه کودکان و جوانان بازداشت شده در سال 1985 (1364) اطلاعی در دست نیست.<ref>روزنامه اطلاعات، 24/3/1366، ص18.</ref>
 
==  گزارش- 169 ==
به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی از مطبوعات بحرین، گارد ساحلی این کشور یک مین شناور را در سواحل بحرین و در فاصله هشت کیلومتری این جزیره کشف و آن را منفجر کرد. این مین شبیه مین‌هایی بوده است که چندی پیش در نزدیکی سواحل برخی از کشورهای خلیج‌فارس یافت شده بود.<ref>معاونت سیاسی سپاه پاسداران، نشریه بررسی، شماره 12، 19/3/1366، صص 12 و 13؛ و - خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‏های ویژه، شماره 87، 25/3/1366، صص 7 و 8، بغداد - خبرگزاری آسوشیتدپرس، 24/3/1366.</ref>
 
==  گزارش- 170 ==
در پی نشر برخی اخبار دربارة تلاش چین برای تأسیس کارخانه‏های اسلحه‏سازی در ایران، امروز روزنامه سوئیسی نویه زوریخر در این‏باره نوشت: «چین موافقت کرده است چهار کارخانه بزرگ تولید اسلحه در ایران برپا سازد و در مقابل سالی چهار میلیون تن نفت دریافت کند. توافق مزبور چندی پیش در پکن حاصل شده است.» بر اساس این گزارش در کارخانه‏هایی که چین برای سپاه پاسداران برپا خواهد ساخت، انواع خمپاره‏، قطعات یدکی تانک و حتی موشک تولید خواهد شد.<ref>خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 87، 25/3/1366، ص22، رادیو اسرائیل، 24/3/1366.</ref>
 
==  گزارش- 171 ==
علی‏اکبر ولایتی وزیر امورخارجه ایران که در پکن به سر می‏برد، دربارة شایعات اخیر رسانه‏های جمعی به‌ویژه مطبوعات غرب در خصوص اقدام ایران در استقرار موشک‌های چینی در حاشیه خلیج‏فارس گفت: «ما بارها این مطلب را قویاً تکذیب کرده‏ایم ولی این بدان معنا نیست که امکانات لازم را در حاشیه خلیج‏فارس و در نقاط دیگر کشورمان برای مقابله با تهدیدات احتمالی فراهم نکنیم.» وی درباره نحوه تأمین سلاح مورد نیاز ایران گفت: «تاکنون جمهوری اسلامی ایران سلاح‌هایی که خواسته، تهیه کرده است و این نوع تهدیدات ما را نمی‏ترساند و این موضوعی نیست که ما اساساً در مورد آن با دوستان چینی‏مان صحبت بکنیم، و آنچه ما داریم سلاح‏های متنوعی است که از جاهای مختلف دنیا تهیه شده است. بخشی از سلاح‏هایمان از رژیم سابق مانده و بخشی از آنها را از عراقی‏ها به غنیمت گرفته‏ایم. بخشی از آنها را هم در بازار آزاد تهیه کرده و بخشی را هم در داخل کشورمان می‏سازیم.» وی افزود: «به همین دلیل است که تا به‏ حال نشان داده‏ایم که قادریم سلاح‏های مورد نیاز خودمان را تأمین بکنیم و این ربطی به رابطه ما و چین ندارد.»
علی‌اکبر ولایتی دربارة پیشنهاد اخیر مقامات چینی مبنی‌بر قطع حمله به کشتی‏ها در خلیج‏فارس گفت: «این پیشنهاد مقامات چینی مورد تأیید جمهوری اسلامی ایران است و این یک موضع اصولی است که ابرقدرت‏ها و کشورهای منطقه و همه کشورهایی که در قضیه خلیج‏فارس نظر دارند و می‏خواهند صلح واقعی در منطقه برقرار باشد، باید دنبال این نظریه باشند که هیچ کشتی‌ای در خلیج‏فارس مورد حمله قرار نگیرد.» وزیر امورخارجه تأکید کرد: «این‏کار ابتدا توسط عراق صورت گرفت و آنچه متعاقب آن انجام شد، در حقیقت پاسخی بود به این حرکت عراق و من بار دیگر اعلام می‏کنم که اگر عراقی‏ها حمله به کشتی‏ها را متوقف بکنند، دیگر هیچ حمله‏ای در خلیج‏فارس صورت نخواهد گرفت.» وی همچنین دربارة دعوت کویت از چین برای اسکورت نفت‏کش‏ها گفت: «کویتی‏ها به واسطه سوء تدبیری که در اداره کشورشان دارند، از این دسته پیشنهادات زیاد مطرح می‏کنند و در بسیاری از مواقع هم مورد بی‏اعتنایی قرار می‏گیرند و این موجب نمی‏شود آنچه که کویتی‏ها انجام می‏دهند ما به دنبال آن برویم ببینیم پاسخ طرف‏های مقابل چیست. آنچه که مسلم است رابطه بین ما و چین یک رابطه دوستانه است و دوستان چینی ما کاملاً از نقطه‌نظرات ما در رابطه با امنیت خلیج‏فارس مطلع‌اند و چنین چیزی مورد بحث ما با مقامات چینی قرار نگرفته است.»<ref>روزنامه اطلاعات، 24/3/1366، ص18.</ref>
 
==  گزارش- 172 ==
در ادامة دیدارهای یولی ورونتسف قائم‏مقام وزیر خارجه شوروی، از ایران وی امروز با هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس شورای اسلامی و نمایندة امام در شورای عالی دفاع، دیدار کرد. هاشمی رفسنجانی در این دیدار دربارة تجاوز عراق به خاک ایران و همچنین اقدام شوروی در پذیرفتن اسکورت نفت‏کش‏های کویتی گفت: «عراق جنگ را علیه ایران با حمایت امریکا آغاز کرد و خاک کشور ما را اشغال نموده و ما مصمّم هستیم تا سقوط این رژیم جنگ را ادامه دهیم.» وی سپس تأکید کرد: «تشنجات اخیر در خلیج‏فارس برای حضور بیشتر نظامیان امریکاست و امریکا با همان حرکت کوچک شما بهانه‏ای برای ماجراجویی به ‏دست آورد و آن را در بین افکار عمومی کشورش توجیه کرد.» وی با اشاره به ضرباتی که انقلاب اسلامی ایران بر امریکا وارد ساخته است، گفت: «ملت ما مصمّم است که در خلیج‏فارس نسبت به هرگونه مداخله بیگانگان به مقابله جدی بپردازد.»
یولی ورونتسف قائم‌مقام وزیر خارجه شوروی، در دیدار با رئیس مجلس شورای اسلامی: شوروی نمی‌خواهد که بیگانگان در منطقه خلیج‌فارس حضور داشته باشند.
در این مذاکرات آقای ورونتسف نیز با بررسی تحولات اخیر منطقه، نگرانی مسئولان کشورش را از تحریکات و مانورهای سیاسی نظامی امریکا در خلیج‏فارس ابراز داشت و گفت: «اتحاد جماهیر شوروی نمی‏خواهد که بیگانگان و نیروهایی که متعلق به کشورهای منطقه خلیج‏فارس نیستند، در اینجا حضور داشته باشند و حضور آنها را تهدیدی بر منافع کشورهای منطقه می‏داند.»<ref>روزنامه جمهوری اسلامی، 25/3/1366، ص12.</ref>
 
==  گزارش- 173 ==
در پی تلاش‏هایی که برای پایان دادن به جنگ انجام می‌شود، دبیرکل سازمان ملل متحد (خاویر پرز دکوئیار) در دیدار با وزیر خارجه هلند ضمن سخنانی اعلام کرد: «به نظر من طرح تحریم فروش تسلیحات به ایران و عراق می‏تواند به پایان جنگ میان دو کشور کمک کند.» وی همچنین گفت: «بر عهده شورای امنیت سازمان ملل است که تصمیم بگیرد آیا تحریم تسلیحاتی را بر طرفی که حاضر به قبول مذاکرات صلح نباشد، اعمال بکند یا نه.»<ref>روزنامه جمهوری اسلامی، 24/3/1366، ص1.</ref>
رادیو صوت‏الجماهیر دربارة دیدار دکوئیار از هلند و گفت‏وگوهای وی با وزیر خارجه این کشور گزارش داد: «خاویر پرز دکوئیار دبیرکل سازمان ملل متحد، امروز در آمستردام با وزیر خارجه هلند دربارة تحولات جنگ عراق و ایران و کوشش‏های جاری بین‏المللی برای پایان دادن به آن مذاکره کرد. دکوئیار امروز در راه خود به بن برای دیدار رسمی از آلمان ‏غربی، وارد آمستردام شد. وزیر خارجه هلند بعد از مذاکراتی که با دکوئیار به عمل آورد، طی مصاحبه‏ای با روزنامه‏نگاران، تأیید کشورش را از تلاش‏های جاری برای پایان دادن به جنگ و حل نزاع عراق و ایران از راه‏های مسالمت‏آمیز اعلام کرد.»<ref>واحد مرکزی خبر صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، بولتن رادیوهای بیگانه، 25/3/1366، ص3، رادیو صوت‏الجماهیر (عربی)، 24/3/1366.</ref>
شیخ حمد بن‌خلیفه آل‌ثانی ولیعهد و وزیر دفاع قطر، در مصاحبه با خبرگزاری فرانسه، صلح بین ایران و عراق را ضروری خواند. وی همکاری سازمان‏های بین‏المللی با سازمان ملل را از عوامل اصلی این امر خواند و گفت: «پایان دادن به جنگ در حال حاضر آسان‌تر از کنترل اوضاع در زمانی است که ابرقدرت‏ها مداخله نمایند. تلاش واحد سازمان ملل، سازمان‌های عرب و اسلامی و اروپایی ضروری است. اکنون این امر امکان‏پذیر است که سران کشورهای عربی به منظور دست‏یافتن به حداقل توافق و تفاهم در برابر تحریکات و خطراتی که ملت عرب با آن مواجه است، یک کنفرانس در سطح سران تشکیل دهند.»<ref>روزنامه جمهوری اسلامی، 25/3/1366، ص12.</ref> وی افزود: «ادامه جنگ باعث می‏شود کشمکش‏ها در منطقه تشدید یابد و ابرقدرت‏ها را وادار به دخالت و اعمال نفوذ و تسلط خود در منطقه نماید تا به منافع شخصی خود تحقق بخشند.» شیخ حمد خواستار آن شد که برای پایان دادن به جنگ ایران و عراق در کوتاه‌ترین زمان ممکن کوشش‌های فشرده‏ای انجام شود تا منطقه به صحنه درگیری‌های بین‏المللی تبدیل نشود.<ref>روزنامه جمهوری اسلامی، 24/3/1366، ص1.</ref>
روزنامه اکونومیست نیز در بررسی توافق اخیر امریکا و شوروی در جنگ ایران و عراق نوشته است: «امریکایی‏ها و شوروی‏ها نمی‏خواهند چنین به‏نظر برسد که در عملیات یکپارچه‏ای با هم متحد می‏شوند هرچند شرایط تازه ممکن است برقراری نوعی ارتباط‏های پنهانی را بین دو ابرقدرت لازم سازد، اما رقابت آنها برای نفوذ در پایتخت‏های کشورهای عرب منطقه به‏جای یک همکاری آشکار، فضا را برای مناسبات رقابت‏آمیز آماده می‏سازد.»<ref>خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 87، 25/3/1366، ص23، رادیو امریکا، 24/3/1366.</ref>
 
==  گزارش- 174 ==
با قوت گرفتن حضور نظامی بیشتر امریکا در خلیج‏فارس و امکان استفاده این کشور از پایگاه‏های نظامی کشورهای منطقه، مانع سعید العتیبه وزیر نفت امارات متحده عربی، دربارة امکان واگذاری پایگاه نظامی به امریکا گفت: «امارات متحده عربی به کشتی‏های جنگی امریکایی اجازه نخواهد داد وارد آب‏های ساحلی‏اش بشوند. حضور نظامی در آب‏های بین‏المللی حقی است که ما نمی‏توانیم در آن دخالت کنیم، اما باید از ورود کشتی‏های جنگی به آب‏های ساحلی خود جلوگیری به ‏عمل آوریم.»<ref>همان، ص24، رادیو امریکا، 24/3/1366.</ref>
 
==  گزارش- 175 ==
روزنامه وال استریت ژورنال دخالت نظامی امریکا در خلیج‌فارس را خلاف اهداف اعلام شده این کشور خواند. نیویورک تایمز نیز این اقدام امریکا را به نفع عراق و خلاف سیاست اعلام شدة بی‌طرفی امریکا اعلام کرد و روزنامه پاکستانی مسلم نیز تصمیم اخیر امریکا را برای توسعه نظامی در منطقه خلیج‌فارس ناموفق خواند.
روزنامه امریکایی وال استریت ژورنال اقدام نظامی امریکا را تنها راه برای باز نگاه‌داشتن صدور آزادانه نفت از منطقه نمی‏داند و درگیری نظامی را در راستای این اهداف ارزیابی نمی‏کند. این روزنامه می‏نویسد: «برای جلوگیری از قطع تدارکات نفتی جهان - اگر هدف امریکا به‏راستی چنین چیزی باشد - ایالات متحده نه تنها باید حمله‏های ایران را به نفت‏کش‏ها متوقف کند، بلکه همچنین باید از حمله‏های عراق به طرف‏های ثالث و به کشتی‏های حامل نفت ایران جلوگیری به عمل آورد، در غیر این‏صورت اقدامات امریکا به‏جای آنکه حرکتی در جهت حفاظت از رسیدن تدارکات نفتی به جهان آزاد یا حفظ اصل آزادی کشتی‏رانی باشد، یک درگیری مستقیم نظامی در جنگ ایران و عراق تلقی خواهد شد.» وال استریت ژورنال سپس به سیاست ایران و عربستان در جذب سوریه اشاره کرده و می‏نویسد: «عربستان سعودی و ایران در کوشش برای جلب حمایت سوریه، به‏طور جداگانه نفت خام به آن کشور پیش‌کش می‏کنند. ایران پس از قطع چندماهه نفت به سوریه، چند روز پیش ارسال نفت رایگان را به سوریه از سر گرفت و عربستان سعودی پیشنهاد کرده است که اگر سوریه از حمایت ایران در جنگ با عراق دست بردارد، نفت مجانی و حتی بیشتری در اختیارش خواهد گذاشت.»<ref>همان، ص25، رادیو امریکا، 24/3/1366.</ref>
روزنامه نیویورک تایمز نیز اقدامات اخیر امریکا را جانب‌داری این کشور از عراق ارزیابی کرده است. رادیو امریکا به نقل از این روزنامه می‏گوید: «به نظر می‏رسد امریکا در جنگ قاطعانه‏تر طرف عراق را گرفته است. دلیلش هم این است که پرزیدنت ریگان تصمیم گرفته است نیمی از ناوگان نفت‏کش‏های کویت را زیر حمایت پرچم امریکا قرار دهد. آنها می‏گویند ایالات متحده در سراسر منطقه به‌ناچار یک متحد عراق در جنگ تلقی خواهد شد، زیرا کویت یکی از نیرومندترین حامیان عراق بوده است. این نشریه می‏نویسد: ریگان می‏تواند با انجام حرکات مختلف، سر و صدا راه بیندازد، لیکن کنگره و مردم امریکا تا زمانی که متقاعد نشوند رئیس‏جمهور آنها در حال انجام چه کاری است، اجازه نمی‏دهند خطراتی که متوجه منافع امریکاست افزایش یابد. از نظر این روزنامه، با وجودی که دولت اقدامات دیپلماسی جهت فعال کردن سازمان ملل انجام داده، ولی شانس استقرار صلح همچنان ناچیز است و شانس افزایش ناآرامی هر روز بیشتر می‏شود.» رادیو امریکا می‏افزاید: «این روزنامه بیم دارد که سرانجام امریکا مجبور به انجام نوعی عملیات مسلحانه علیه ایران شود که این‏ کار دست مسکو را در محکوم کردن این اقدام و جلب نظر ایران باز می‏گذارد. نیویورک تایمز می‏نویسد: تا زمانی که دولت یک سیاست منطقی عرضه نکرده و حمایت لازم را جلب ننموده، افزایش تعهدات امریکا در قبال کشتی‏های دیگران با مداخله در عملیات نظامی، بیشتر غیرعاقلانه است.»<ref>واحد مرکزی خبر صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، بولتن رادیوهای بیگانه، 25/3/1366، صص 6 و 7، رادیو امریکا، 24/3/1366؛ و - روزنامه جمهوری اسلامی، 24/3/1366، ص3.</ref>
روزنامه مسلم (چاپ پاکستان) نیز تصمیمات اخیر امریکا برای حضور بیشتر در منطقه خلیج‏فارس را با توجه به عدم استقبال اجلاس ونیز، سازمان ناتو و کشور انگلیس، ناموفق خوانده و می‏نویسد: «تلاش‏های ریگان در کسب حمایت اعضای کنفرانس ونیز شکست خورد و شرکت‌کنندگان در این اجلاس کوشش‏های امریکا در خلیج‏فارس را فعالانه تأیید نکردند و این در حالی است که قبل از این نیز ناتو پاسخ رضایت‏آمیزی به برنامه‏های ریگان ارائه نداده بود.» این روزنامه اضافه می‏کند: «حتی تاچر نیز که از حامیان مهم سیاست‏های ریگان به شمار می‏رود، روی خوشی به سیاست‏های واشنگتن در خلیج‏فارس نشان نداد و با توجه به اینکه کنگره امریکا نیز ریگان را در خلیج‏فارس تنها گذاشت، می‏توان پیش‏بینی کرد که تحرکات رئیس‏جمهور امریکا در خلیج‏فارس محدود شده است.»<ref>روزنامه اطلاعات، 24/3/1366، ص18.</ref>
 
==  گزارش- 176 ==
روزنامه کریستین ساینس‏ مانیتور در بررسی سیاست امریکا در واقعه ایران گیت به بازتاب این واقعه در کشورهای عربی پرداخته و رویکرد کویت به شوروی را واکنشی به این سیاست امریکا خوانده است. این روزنامه می‏نویسد: «اخبار کمک نظامی امریکا به ایران از نظر کشورهای عربی بدین معنی بود که اگرچه امریکا رسماً ایران را بایکوت کرده است، اما در حقیقت از ایران که دشمن اعراب است، حمایت مهم نظامی می‏‏کند. واکنش کویت این بود که یک حرکت منطقی در آن زمان انجام دهد که از دید آنها این حرکت عبارت بود از تمایل به سمت مسکو و دعوت از این کشور برای اجاره کردن نفت‏کش‏هایش برای حمل نفت کویت و نیز اسکورت این نفت‏کش‏ها توسط نیروی دریایی شوروی در خلیج‏(فارس). به زبان دیگر، شوروی نقش نظامی تازه‏ای را در خلیج‏(فارس) ایفا می‏کند که حاصل مستقیم فروش سلاح‏های امریکایی از تاریخ 1985 (1364) تا نوامبر 1986 (آبان 1365) از سوی امریکا به ایران - دشمن کویت - است.»<ref>اداره کل مطبوعات و رسانه‏های خارجی وزارت ارشاد اسلامی، نشریه بررسی مطبوعات جهان، شماره 1246، 16/4/1366، ص11، روزنامه کریستین ساینس مانیتور (چاپ اروپا)، 18 تا 24 خرداد 1366.</ref>
 
==  گزارش- 177 ==
در آستانه سفر میرحسین موسوی نخست‏وزیر ایران، به ترکیه برخی مطبوعات این کشور برای بی‏تأثیر کردن این سفر تلاش‌هایی را آغاز کرده‏اند. خبرگزاری جمهوری اسلامی دربارة موضع‏گیری این دسته از روزنامه‏های ترکیه گزارش داده است: «روزنامه‏های کثیرالانتشار حریت، گونش و گون آیدین در شماره صبح امروز خود عدم بازدید آقای میرحسین موسوی از مقبره آتاتورک در سفر آتی وی به آنکارا را بهانه قرار داده و مطالبی که نشان‌دهنده موضع کینه‌توزانه این دسته از مطبوعات ترکیه علیه انقلاب اسلامی ایران می‏باشد، انتشار داده‏اند.» به گزارش خبرگزاری جمهوری‏اسلامی، روزنامه گونش در مطلبی با عنوان "چنین دوستی (منظور ایران) اصلاً نباشد بهتر است"، می‏نویسد: «در حالی که ناسزاگویی‏های رادیو ایران به آتاتورک ادامه دارد، موسوی در دیدارش از آنکارا از ادای احترام به روح پرفتوح آتاتورک خودداری خواهد کرد.» گونش در ادامه با طرح این ادعا که جمهوری اسلامی ایران پس از پیروزی انقلاب، سیاست صدور انقلاب اسلامی به دیگر کشورها را در پیش گرفته است می‏افزاید: «امروزه تأثیر تلاش‏های ایران در ترکیه ابعاد گسترده‏تری یافته و سیاست آن کشور براساس سرنگونی رژیم ترکیه و برقراری یک حکومت اسلامی در این کشور استوار گردیده است که خود خطری جدی برای ترکیه محسوب می‏شود.»
گونش ادعا کرده است: ایران خواهان تشکیل یک سازمان طرف‌دار امام خمینی در ترکیه می‏باشد و دیپلمات‏های ایرانی در اروپا به اتحادیه جماعت اسلامی، گروه جمال‏الدین کاپلان، کمک می‏کنند. این روزنامه همچنین مدعی شده است که جمهوری اسلامی ایران به سازمان کمونیستی پ.ک.ک. (حزب کارگران کرد ترکیه) یاری می‏دهد و این سازمان دارای بیست خانه تیمی و پایگاه در داخل خاک ایران است.
روزنامه گون آیدین نیز در مطلبی تحت عنوان "این چه بی‌احترامی است؟"، ضمن انتقاد از خودداری نخست‏وزیر ایران برای دیدار از قبر آتاتورک می‏نویسد: «دشنام‏های رادیو ایران به آتاتورک کافی نبود که دامنه این بی‏احترامی با رد بازدید از قبر آتاتورک به آنکارا کشانیده می‏شود؟!»
به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی، روزنامه حریت نیز با انتخاب تیتر "اختلاف در مذاکرات حل اختلاف"، با اشاره به اینکه نخست‏وزیر ایران با استناد به دیدارهای قبلی خود برنامه رسمی وزارت امورخارجه ترکیه برای بازدید از قبر آتاتورک را به‏طور یک‏جانبه رد کرده است، می‏نویسد: «علی‏رغم این موضوع، مقامات ایرانی خواستار استقبال ترکیه از نخست‏وزیر جمهوری اسلامی در سطح یک رئیس‏جمهور شدند که این تقاضا نیز مورد قبول مقامات ترکیه قرار گرفته است.» حریت از مقامات ترک به دلیل قبول خواسته ایران و به اصطلاح دادن امتیاز به تهران انتقاد کرده است.<ref>سند شماره 1477/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوی قرارگاه نیروی زمینی در عملیات‏های نصر4 و 5، مجید نداف، 23/3/1366 تا 30/3/1366، صص 17 - 14 و 20.</ref>
رادیو بی‌بی‌سی نیز در تفسیری با سرد توصیف کردن روابط دو کشور به بررسی علل این
امر پرداخته است. این رادیو همچنین علاقه‌مندی تورگوت اوزال نخست‏وزیر ترکیه، برای
حفظ و گسترش روابط سیاسی با ایران را ارزیابی کرده است: «آقای موسوی در حالی به ترکیه سفر می‏کند که جو نسبتاً سردی در روابط دو کشور حکم‏فرما است. برخی محافل نظامی، دولتی و مطبوعاتی در آنکارا حتی به‌طور علنی رویه تورگوت اوزال نسبت به ایران را مورد
سؤال قرار دادند. آخرین گزارش که در مورد وقایع اخیر در رابطه با ترکیه و ایران رسیده، حاکی است که روز دوشنبه بیست پاسدار ایرانی در یک دهکده مرزی در ترکیه یک نفر را کشته و چهار نفر را زخمی کرده‏اند. روز پنجشنبه گذشته (21/3/1366) ترکیه به این اقدام اعتراض کرد. انتظار می‏رود در ملاقات‏هایی که قرار است بین نخست‏وزیران ایران و ترکیه انجام شود، آقای تورگوت اوزال در مورد برخی تحولات اخیر به مقامات ایران به شدت اعتراض کند. یکی از مسائل بسیار مهم از نظر ترکیه حفظ امنیت مرزهای این کشور است. احتمال دارد که دولت ترکیه از ایران بخواهد که اطمینان خاطر بدهد که به جدایی‌طلبان حزب کارگران کردستان که با دولت ترکیه مخالف هستند، اجازه نخواهد داد که در خاک ایران پایگاه ایجاد کنند، زیرا چریک‏های این گروه می‏توانند از این محل به هدف‏هایی در شرق ترکیه حمله کنند. اخیراً ایران بمباران پایگاه‏های کردها را توسط ترکیه علناً محکوم کرده و ‏افزوده است که گروه‏های کرد در عراق به علت آنکه با نیروهای عراق درگیری دارند، به ایران در جنگ با عراق کمک می‏کنند ولی ترکیه می‏گوید که هیچ‌گونه چشم‏داشتی به خاک شمال عراق و حوزه نفت کرکوک ندارد و سیاست ترکیه نسبت به کردها صرفاً برای حفظ امنیت داخلی ترکیه است. منابع نزدیک به نخست‏وزیر ترکیه می‏گویند که آقای تورگوت اوزال به دو دلیل؛ یکی به دلیل اقتصادی و دیگری استراتژیک، می‏خواهد روابط کشورش با ایران را حفظ کند.»
رادیو بی‌بی‌سی می‌افزاید: «ایران بازار مهم برای کالاهای ساخت ترکیه به شمار می‏آید و ابراز امیدواری می‏شود که صادرات دو کشور به یکدیگر در سال جاری هر کدام به حد یک‌میلیارد دلار برسد. ولی در عین حال، ترکیه مانند امریکا از آن نگران است که عدم ثبات سیاسی در دوران پس از آیت‏الله خمینی باعث افزایش نفوذ شوروی در ایران شود. ترکیه طرف‌دار غرب اما در عین حال، کشوری مسلمان و همسایه ایران است. ترکیه به اشاره گفته است که به علت موقعیت خاصی که دارد می‏تواند بین تهران و واشنگتن نقش میانجی و واسطه را ایفا کند، اما ناظران می‏گویند که در حال حاضر دو عامل مانع از پیشرفت در جهت بهبود روابط امریکا با ایران می‏شود؛ یکی تحقیقات جاری کنگره امریکا درمورد ماجرای ایران گیت و دیگری نفوذ عوامل تندرو در ایران تحت رهبری آیت‏الله خمینی.»<ref>همان، صص 37 و 38، رادیو بی‌بی‌سی، 24/3/1366.</ref>
 
==  گزارش- 178 ==
در پی انتشار گزارش مقدماتی هیئت تحقیق کنگره امریکا از علت حمله هواپیمای عراقی به ناو امریکایی استارک (در 27/2/1366)، رادیو دوبی و رادیو امریکا به اظهار نظر در این‏باره پرداخته و جزئیات بیشتری را اعلام کردند.
رادیو دوبی با استناد به گزارش مزبور گفت: «در میان نیروهای امریکایی یک نگرش مبتنی بر سهل‏انگاری وجود داشت، زیرا در مقایسه با ایران، عراق را یک کشور دوست می‏دانستند. فرمانده کشتی نیز با آنکه هواپیماهای آواکس به وی حضور یک هواپیمای جنگی عراق در نزدیکی کشتی را اطلاع داده بودند، عرشه کشتی را ترک کرده و به کابین خود رفت. عراق عادت داشته پس از آنکه روی رادار حضور یک کشتی مشخص می‏شده، بدون شناسایی آن (به‏ویژه با موشک) شلیک می‏کرده است. حمله به ناو استارک در شب انجام شد ولی در روز نیز خلبانان عراقی هدف‏های دریایی خود را شناسایی نمی‏کنند. رئیس کمیته تسلیحاتی کنگره امریکا گفت: نکته تعجب‏آور این نیست که یک موشک عراقی به سوی یک هدف ناخواسته شلیک شده، بلکه این است که چرا چنین حادثه‏ای زودتر رخ نداده بود.»<ref>همان، ص28، رادیو دوبی، 24/3/1366.</ref>
رادیو امریکا نیز دراین‌باره گفت: «گزارشی که از سوی کنگره امریکا تهیه شده است،
می‏گوید حملة هوایی عراق به یکی از رزم‌ناوهای امریکا در خلیج‏فارس در ماه گذشته یک واقعه تصادفی بود. گزارش کنگره امریکا صحبت از نبود مقررات و انضباط دقیق در هر دو کشور به میان می‏آورد. گزارش کمیته نیروهای مسلح کنگره امریکا از سوی لس‌ آسپین رئیس دمکرات کنگره و مسئول هیئت تحقیق، انتشار یافته است. وی روش نیروی هوایی عراق را در مورد شلیک کردن به سوی تصویرهای رادار بدون اینکه هدف مستقلاً از طرف خلبان هواپیما شناسایی و رؤیت شده باشد، مورد انتقاد قرار می‏دهد. لس ‌آسپین می‏گوید: خلبانان عراقی به صورتی منظم و پیوسته کانال‏های ارتباطی رادیویی را که به منظور مخابره پیام‏های هشداردهنده کشتی‏ها اختصاص یافته است، گوش نمی‏کنند. یکی از رزم‌ناوهای امریکا در خلیج‏فارس به‏ نام ناو استارک (Stark) روز هفدهم ماه مه گذشته با موشک‌های اگزوسه عراق، ساخت فرانسه مورد حمله قرار گرفت و به کشته شدن 37 ناوی امریکایی منتهی شد. لس‏ آسپین می‏گوید: ناو امریکایی نیز در این ماجرا مقصر به شمار می‏رود. وی می‏افزاید: واضح است که ناو استارک می‏اندیشید که هواپیمای عراقی اگر متعلق به یک کشور دوست نباشد، حداقل به اندازه هواپیماهای ایرانی نمی‏تواند خطرناک باشد.»<ref>همان، ص4، رادیو امریکا، 24/3/1366.</ref>
 
 
 




نسخهٔ کنونی تا ‏۳۱ دسامبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۱:۳۷

روزشمار جنگ سال 1366
1366.03.24
نام‌های دیگر بیست و چهار خرداد
تاریخ شمسی 1366.03.24
تاریخ میلادی 14 ژوئن 1987
تاریخ قمری 17 شوال 1407
1360.03.24
1361.03.24
1362.03.24
1363.03.24
1364.03.24
1365.03.24
1367.03.24



گزارش- 164

در جلسه‌ای که امروز برای هماهنگی یگان‌های سپاه و یگان‌های ارتش با شرکت رحیم صفوی جانشین فرماندهی نیروی زمینی سپاه، هدایت (هدایت‌الله لطفیان) فرمانده قرارگاه حمزه سیدالشهدای سپاه، سرهنگ جمالی و سرهنگ ظهوری از مسئولان عملیات نیروی زمینی ارتش و قرارگاه حمزه سیدالشهدای ارتش جمهوری اسلامی ایران و چند تن دیگر برگزار شد، آخرین هماهنگی‏های پیش از اجرای عملیات آتی در غرب سردشت انجام شد. واگذاری برخی پایگاه‏های ارتش به سپاه، تقویت نیروهای ارتش در برخی مناطق و ایجاد هماهنگی‏ بین نیروهای گشت سپاه و ارتش، تأمین هلی‏کوپتر‏های هوانیروز و پشتیبانی از مبارزین کرد عراقی از جمله موضوعاتی بود که در این جلسه دربارة آنها توافق شد.[۱]

گزارش- 165

نیروهای تیپ75 ظفر نیروی زمینی سپاه - تحت امر قرارگاه رمضان - با همکاری پیش‌مرگان حزب سوسیالیست شاخه سلیمانیه عراق در عملیاتی مشترک که با پشتیبانی آتش توپخانه نیروی زمینی ارتش همراه بود، موفق شدند از حمله نیروهای عراق به روستای گردگاو از توابع شهرستان زور کردستان عراق جلوگیری کرده و با وارد آوردن تلفات و ضایعاتی به دشمن آنها را مجبور به عقب‏نشینی کنند.[۲]

گزارش- 166

در ادامه جنگ شهرها، در ساعت 12:10 امروز نیز مناطق مسکونی روستای زراب از توابع بانه به وسیلة هواپیماهای عراقی بمباران شد.[۳]

گزارش- 167

خبرگزاری آسوشیتدپرس در مقاله‏ای به اقدامات نیروهای مبارز کرد عراقی، تأثیر این اقدامات در ارتش عراق و توان نظامی این نیروها در آزادسازی بخش قابل توجهی از مناطق کردنشین و همچنین موفقیت بیشتر ایران نسبت به عراق در به‏کارگیری نیروهای رقیب کرد اشاره کرده است: «حدود سی‏هزار تن از نیروهای عراقی هم‏اکنون در شمال شرقی این کشور سرگرم جنگ کوهستانی با چریک‌های کرد می‏باشند و چنین تحولی تأثیر روزافزونی بر کشمکش میان ایران و عراق دارد. یک مقام ارشد عراقی که نخواست نامش فاش شود، جنگ در کردستان عراق را یک امر جزئی و کوچک که در آن فقط برخوردهایی با راهزنان و مأمورین ایرانی صورت گرفته، توصیف نمود. دیپلمات‏های غربی و مهندسین خارجی که در منطقه کار می‏کنند و نیز مسافرینی که از کردستان می‏آیند، گزارش می‏دهند که چریک‌های کرد هم‏اکنون کنترل نزدیک به 25 هزار و 800 کیلومترمربع منطقه را در دست دارند و در هفته‏های اخیر بیش از دو هزار عراقی را کشته یا زخمی کرده‏اند. هر دو کشور درگیر در جنگ خلیج‏فارس گروه‌های رقیب کرد را تشویق به مبارزه با گروه دیگر می‏کنند، امّا به‏نظر می‏رسد ایرانیان در این کار موفقیتی بهتر از عراق داشته‌اند. حزب دمکراتیک کردستان ایران به رهبری عبدالرحمن قاسملو مورد حمایت عراق [است] و علیه ایران فعالیت دارد، اما فعالیت‌های آن برعکس فعالیت‏های گروه‏های هوادار ایران هیچ‏جا مشهود نیست.» این خبرگزاری به روی‌گردانی برخی از گروه‏های محلی کرد از حکومت عراق اشاره می‌کند و می‏افزاید: «کلیه واحدهای کرد که قبلاً با وعده و وعیدهای ماشین و پول نقد دولت عراق به خدمت گرفته شده بودند، هم‏اکنون به حزب دمکرات کردستان[عراق] به رهبری مسعود بارزانی یا اتحادیه میهنی کردستان به فرماندهی چریک کهنه‏کار جلال طالبانی، پیوسته‏اند.»[۴]

گزارش- 168

سازمان عفو بین‏المللی در گزارشی از رفتار دولت عراق با نوجوانانی که به نوعی در مسائل سیاسی فعالیت می‏کردند، اعلام کرد: «بر اساس اطلاعات رسیده به سازمان عفو بین‏المللی، اجساد تعدادی از نوجوانان عراقی که در فاصله ماه‏های سپتامبر و اکتبر 1985 (شهریور، مهر و آبان 1364) بازداشت شده بودند، در اواخر ژانویه 1987(بهمن 1365) به خانواده‏هایشان تحویل داده شده است.» بر اساس گزارش سازمان عفو بین‏المللی، تعداد کودکان و نوجوانان بازداشت شده سیصد تن بوده است. به گزارش واحد مرکزی خبر و بولتن سازمان عفو بین‏المللی این کودکان و نوجوانان در اوایل ژانویه 1987 (دی‏ 1365) بدون محاکمه اعدام شده‏اند. هنوز از سرنوشت و محل بازداشت بقیه کودکان و جوانان بازداشت شده در سال 1985 (1364) اطلاعی در دست نیست.[۵]

گزارش- 169

به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی از مطبوعات بحرین، گارد ساحلی این کشور یک مین شناور را در سواحل بحرین و در فاصله هشت کیلومتری این جزیره کشف و آن را منفجر کرد. این مین شبیه مین‌هایی بوده است که چندی پیش در نزدیکی سواحل برخی از کشورهای خلیج‌فارس یافت شده بود.[۶]

گزارش- 170

در پی نشر برخی اخبار دربارة تلاش چین برای تأسیس کارخانه‏های اسلحه‏سازی در ایران، امروز روزنامه سوئیسی نویه زوریخر در این‏باره نوشت: «چین موافقت کرده است چهار کارخانه بزرگ تولید اسلحه در ایران برپا سازد و در مقابل سالی چهار میلیون تن نفت دریافت کند. توافق مزبور چندی پیش در پکن حاصل شده است.» بر اساس این گزارش در کارخانه‏هایی که چین برای سپاه پاسداران برپا خواهد ساخت، انواع خمپاره‏، قطعات یدکی تانک و حتی موشک تولید خواهد شد.[۷]

گزارش- 171

علی‏اکبر ولایتی وزیر امورخارجه ایران که در پکن به سر می‏برد، دربارة شایعات اخیر رسانه‏های جمعی به‌ویژه مطبوعات غرب در خصوص اقدام ایران در استقرار موشک‌های چینی در حاشیه خلیج‏فارس گفت: «ما بارها این مطلب را قویاً تکذیب کرده‏ایم ولی این بدان معنا نیست که امکانات لازم را در حاشیه خلیج‏فارس و در نقاط دیگر کشورمان برای مقابله با تهدیدات احتمالی فراهم نکنیم.» وی درباره نحوه تأمین سلاح مورد نیاز ایران گفت: «تاکنون جمهوری اسلامی ایران سلاح‌هایی که خواسته، تهیه کرده است و این نوع تهدیدات ما را نمی‏ترساند و این موضوعی نیست که ما اساساً در مورد آن با دوستان چینی‏مان صحبت بکنیم، و آنچه ما داریم سلاح‏های متنوعی است که از جاهای مختلف دنیا تهیه شده است. بخشی از سلاح‏هایمان از رژیم سابق مانده و بخشی از آنها را از عراقی‏ها به غنیمت گرفته‏ایم. بخشی از آنها را هم در بازار آزاد تهیه کرده و بخشی را هم در داخل کشورمان می‏سازیم.» وی افزود: «به همین دلیل است که تا به‏ حال نشان داده‏ایم که قادریم سلاح‏های مورد نیاز خودمان را تأمین بکنیم و این ربطی به رابطه ما و چین ندارد.» علی‌اکبر ولایتی دربارة پیشنهاد اخیر مقامات چینی مبنی‌بر قطع حمله به کشتی‏ها در خلیج‏فارس گفت: «این پیشنهاد مقامات چینی مورد تأیید جمهوری اسلامی ایران است و این یک موضع اصولی است که ابرقدرت‏ها و کشورهای منطقه و همه کشورهایی که در قضیه خلیج‏فارس نظر دارند و می‏خواهند صلح واقعی در منطقه برقرار باشد، باید دنبال این نظریه باشند که هیچ کشتی‌ای در خلیج‏فارس مورد حمله قرار نگیرد.» وزیر امورخارجه تأکید کرد: «این‏کار ابتدا توسط عراق صورت گرفت و آنچه متعاقب آن انجام شد، در حقیقت پاسخی بود به این حرکت عراق و من بار دیگر اعلام می‏کنم که اگر عراقی‏ها حمله به کشتی‏ها را متوقف بکنند، دیگر هیچ حمله‏ای در خلیج‏فارس صورت نخواهد گرفت.» وی همچنین دربارة دعوت کویت از چین برای اسکورت نفت‏کش‏ها گفت: «کویتی‏ها به واسطه سوء تدبیری که در اداره کشورشان دارند، از این دسته پیشنهادات زیاد مطرح می‏کنند و در بسیاری از مواقع هم مورد بی‏اعتنایی قرار می‏گیرند و این موجب نمی‏شود آنچه که کویتی‏ها انجام می‏دهند ما به دنبال آن برویم ببینیم پاسخ طرف‏های مقابل چیست. آنچه که مسلم است رابطه بین ما و چین یک رابطه دوستانه است و دوستان چینی ما کاملاً از نقطه‌نظرات ما در رابطه با امنیت خلیج‏فارس مطلع‌اند و چنین چیزی مورد بحث ما با مقامات چینی قرار نگرفته است.»[۸]

گزارش- 172

در ادامة دیدارهای یولی ورونتسف قائم‏مقام وزیر خارجه شوروی، از ایران وی امروز با هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس شورای اسلامی و نمایندة امام در شورای عالی دفاع، دیدار کرد. هاشمی رفسنجانی در این دیدار دربارة تجاوز عراق به خاک ایران و همچنین اقدام شوروی در پذیرفتن اسکورت نفت‏کش‏های کویتی گفت: «عراق جنگ را علیه ایران با حمایت امریکا آغاز کرد و خاک کشور ما را اشغال نموده و ما مصمّم هستیم تا سقوط این رژیم جنگ را ادامه دهیم.» وی سپس تأکید کرد: «تشنجات اخیر در خلیج‏فارس برای حضور بیشتر نظامیان امریکاست و امریکا با همان حرکت کوچک شما بهانه‏ای برای ماجراجویی به ‏دست آورد و آن را در بین افکار عمومی کشورش توجیه کرد.» وی با اشاره به ضرباتی که انقلاب اسلامی ایران بر امریکا وارد ساخته است، گفت: «ملت ما مصمّم است که در خلیج‏فارس نسبت به هرگونه مداخله بیگانگان به مقابله جدی بپردازد.» یولی ورونتسف قائم‌مقام وزیر خارجه شوروی، در دیدار با رئیس مجلس شورای اسلامی: شوروی نمی‌خواهد که بیگانگان در منطقه خلیج‌فارس حضور داشته باشند. در این مذاکرات آقای ورونتسف نیز با بررسی تحولات اخیر منطقه، نگرانی مسئولان کشورش را از تحریکات و مانورهای سیاسی نظامی امریکا در خلیج‏فارس ابراز داشت و گفت: «اتحاد جماهیر شوروی نمی‏خواهد که بیگانگان و نیروهایی که متعلق به کشورهای منطقه خلیج‏فارس نیستند، در اینجا حضور داشته باشند و حضور آنها را تهدیدی بر منافع کشورهای منطقه می‏داند.»[۹]

گزارش- 173

در پی تلاش‏هایی که برای پایان دادن به جنگ انجام می‌شود، دبیرکل سازمان ملل متحد (خاویر پرز دکوئیار) در دیدار با وزیر خارجه هلند ضمن سخنانی اعلام کرد: «به نظر من طرح تحریم فروش تسلیحات به ایران و عراق می‏تواند به پایان جنگ میان دو کشور کمک کند.» وی همچنین گفت: «بر عهده شورای امنیت سازمان ملل است که تصمیم بگیرد آیا تحریم تسلیحاتی را بر طرفی که حاضر به قبول مذاکرات صلح نباشد، اعمال بکند یا نه.»[۱۰] رادیو صوت‏الجماهیر دربارة دیدار دکوئیار از هلند و گفت‏وگوهای وی با وزیر خارجه این کشور گزارش داد: «خاویر پرز دکوئیار دبیرکل سازمان ملل متحد، امروز در آمستردام با وزیر خارجه هلند دربارة تحولات جنگ عراق و ایران و کوشش‏های جاری بین‏المللی برای پایان دادن به آن مذاکره کرد. دکوئیار امروز در راه خود به بن برای دیدار رسمی از آلمان ‏غربی، وارد آمستردام شد. وزیر خارجه هلند بعد از مذاکراتی که با دکوئیار به عمل آورد، طی مصاحبه‏ای با روزنامه‏نگاران، تأیید کشورش را از تلاش‏های جاری برای پایان دادن به جنگ و حل نزاع عراق و ایران از راه‏های مسالمت‏آمیز اعلام کرد.»[۱۱] شیخ حمد بن‌خلیفه آل‌ثانی ولیعهد و وزیر دفاع قطر، در مصاحبه با خبرگزاری فرانسه، صلح بین ایران و عراق را ضروری خواند. وی همکاری سازمان‏های بین‏المللی با سازمان ملل را از عوامل اصلی این امر خواند و گفت: «پایان دادن به جنگ در حال حاضر آسان‌تر از کنترل اوضاع در زمانی است که ابرقدرت‏ها مداخله نمایند. تلاش واحد سازمان ملل، سازمان‌های عرب و اسلامی و اروپایی ضروری است. اکنون این امر امکان‏پذیر است که سران کشورهای عربی به منظور دست‏یافتن به حداقل توافق و تفاهم در برابر تحریکات و خطراتی که ملت عرب با آن مواجه است، یک کنفرانس در سطح سران تشکیل دهند.»[۱۲] وی افزود: «ادامه جنگ باعث می‏شود کشمکش‏ها در منطقه تشدید یابد و ابرقدرت‏ها را وادار به دخالت و اعمال نفوذ و تسلط خود در منطقه نماید تا به منافع شخصی خود تحقق بخشند.» شیخ حمد خواستار آن شد که برای پایان دادن به جنگ ایران و عراق در کوتاه‌ترین زمان ممکن کوشش‌های فشرده‏ای انجام شود تا منطقه به صحنه درگیری‌های بین‏المللی تبدیل نشود.[۱۳] روزنامه اکونومیست نیز در بررسی توافق اخیر امریکا و شوروی در جنگ ایران و عراق نوشته است: «امریکایی‏ها و شوروی‏ها نمی‏خواهند چنین به‏نظر برسد که در عملیات یکپارچه‏ای با هم متحد می‏شوند هرچند شرایط تازه ممکن است برقراری نوعی ارتباط‏های پنهانی را بین دو ابرقدرت لازم سازد، اما رقابت آنها برای نفوذ در پایتخت‏های کشورهای عرب منطقه به‏جای یک همکاری آشکار، فضا را برای مناسبات رقابت‏آمیز آماده می‏سازد.»[۱۴]

گزارش- 174

با قوت گرفتن حضور نظامی بیشتر امریکا در خلیج‏فارس و امکان استفاده این کشور از پایگاه‏های نظامی کشورهای منطقه، مانع سعید العتیبه وزیر نفت امارات متحده عربی، دربارة امکان واگذاری پایگاه نظامی به امریکا گفت: «امارات متحده عربی به کشتی‏های جنگی امریکایی اجازه نخواهد داد وارد آب‏های ساحلی‏اش بشوند. حضور نظامی در آب‏های بین‏المللی حقی است که ما نمی‏توانیم در آن دخالت کنیم، اما باید از ورود کشتی‏های جنگی به آب‏های ساحلی خود جلوگیری به ‏عمل آوریم.»[۱۵]

گزارش- 175

روزنامه وال استریت ژورنال دخالت نظامی امریکا در خلیج‌فارس را خلاف اهداف اعلام شده این کشور خواند. نیویورک تایمز نیز این اقدام امریکا را به نفع عراق و خلاف سیاست اعلام شدة بی‌طرفی امریکا اعلام کرد و روزنامه پاکستانی مسلم نیز تصمیم اخیر امریکا را برای توسعه نظامی در منطقه خلیج‌فارس ناموفق خواند. روزنامه امریکایی وال استریت ژورنال اقدام نظامی امریکا را تنها راه برای باز نگاه‌داشتن صدور آزادانه نفت از منطقه نمی‏داند و درگیری نظامی را در راستای این اهداف ارزیابی نمی‏کند. این روزنامه می‏نویسد: «برای جلوگیری از قطع تدارکات نفتی جهان - اگر هدف امریکا به‏راستی چنین چیزی باشد - ایالات متحده نه تنها باید حمله‏های ایران را به نفت‏کش‏ها متوقف کند، بلکه همچنین باید از حمله‏های عراق به طرف‏های ثالث و به کشتی‏های حامل نفت ایران جلوگیری به عمل آورد، در غیر این‏صورت اقدامات امریکا به‏جای آنکه حرکتی در جهت حفاظت از رسیدن تدارکات نفتی به جهان آزاد یا حفظ اصل آزادی کشتی‏رانی باشد، یک درگیری مستقیم نظامی در جنگ ایران و عراق تلقی خواهد شد.» وال استریت ژورنال سپس به سیاست ایران و عربستان در جذب سوریه اشاره کرده و می‏نویسد: «عربستان سعودی و ایران در کوشش برای جلب حمایت سوریه، به‏طور جداگانه نفت خام به آن کشور پیش‌کش می‏کنند. ایران پس از قطع چندماهه نفت به سوریه، چند روز پیش ارسال نفت رایگان را به سوریه از سر گرفت و عربستان سعودی پیشنهاد کرده است که اگر سوریه از حمایت ایران در جنگ با عراق دست بردارد، نفت مجانی و حتی بیشتری در اختیارش خواهد گذاشت.»[۱۶] روزنامه نیویورک تایمز نیز اقدامات اخیر امریکا را جانب‌داری این کشور از عراق ارزیابی کرده است. رادیو امریکا به نقل از این روزنامه می‏گوید: «به نظر می‏رسد امریکا در جنگ قاطعانه‏تر طرف عراق را گرفته است. دلیلش هم این است که پرزیدنت ریگان تصمیم گرفته است نیمی از ناوگان نفت‏کش‏های کویت را زیر حمایت پرچم امریکا قرار دهد. آنها می‏گویند ایالات متحده در سراسر منطقه به‌ناچار یک متحد عراق در جنگ تلقی خواهد شد، زیرا کویت یکی از نیرومندترین حامیان عراق بوده است. این نشریه می‏نویسد: ریگان می‏تواند با انجام حرکات مختلف، سر و صدا راه بیندازد، لیکن کنگره و مردم امریکا تا زمانی که متقاعد نشوند رئیس‏جمهور آنها در حال انجام چه کاری است، اجازه نمی‏دهند خطراتی که متوجه منافع امریکاست افزایش یابد. از نظر این روزنامه، با وجودی که دولت اقدامات دیپلماسی جهت فعال کردن سازمان ملل انجام داده، ولی شانس استقرار صلح همچنان ناچیز است و شانس افزایش ناآرامی هر روز بیشتر می‏شود.» رادیو امریکا می‏افزاید: «این روزنامه بیم دارد که سرانجام امریکا مجبور به انجام نوعی عملیات مسلحانه علیه ایران شود که این‏ کار دست مسکو را در محکوم کردن این اقدام و جلب نظر ایران باز می‏گذارد. نیویورک تایمز می‏نویسد: تا زمانی که دولت یک سیاست منطقی عرضه نکرده و حمایت لازم را جلب ننموده، افزایش تعهدات امریکا در قبال کشتی‏های دیگران با مداخله در عملیات نظامی، بیشتر غیرعاقلانه است.»[۱۷] روزنامه مسلم (چاپ پاکستان) نیز تصمیمات اخیر امریکا برای حضور بیشتر در منطقه خلیج‏فارس را با توجه به عدم استقبال اجلاس ونیز، سازمان ناتو و کشور انگلیس، ناموفق خوانده و می‏نویسد: «تلاش‏های ریگان در کسب حمایت اعضای کنفرانس ونیز شکست خورد و شرکت‌کنندگان در این اجلاس کوشش‏های امریکا در خلیج‏فارس را فعالانه تأیید نکردند و این در حالی است که قبل از این نیز ناتو پاسخ رضایت‏آمیزی به برنامه‏های ریگان ارائه نداده بود.» این روزنامه اضافه می‏کند: «حتی تاچر نیز که از حامیان مهم سیاست‏های ریگان به شمار می‏رود، روی خوشی به سیاست‏های واشنگتن در خلیج‏فارس نشان نداد و با توجه به اینکه کنگره امریکا نیز ریگان را در خلیج‏فارس تنها گذاشت، می‏توان پیش‏بینی کرد که تحرکات رئیس‏جمهور امریکا در خلیج‏فارس محدود شده است.»[۱۸]

گزارش- 176

روزنامه کریستین ساینس‏ مانیتور در بررسی سیاست امریکا در واقعه ایران گیت به بازتاب این واقعه در کشورهای عربی پرداخته و رویکرد کویت به شوروی را واکنشی به این سیاست امریکا خوانده است. این روزنامه می‏نویسد: «اخبار کمک نظامی امریکا به ایران از نظر کشورهای عربی بدین معنی بود که اگرچه امریکا رسماً ایران را بایکوت کرده است، اما در حقیقت از ایران که دشمن اعراب است، حمایت مهم نظامی می‏‏کند. واکنش کویت این بود که یک حرکت منطقی در آن زمان انجام دهد که از دید آنها این حرکت عبارت بود از تمایل به سمت مسکو و دعوت از این کشور برای اجاره کردن نفت‏کش‏هایش برای حمل نفت کویت و نیز اسکورت این نفت‏کش‏ها توسط نیروی دریایی شوروی در خلیج‏(فارس). به زبان دیگر، شوروی نقش نظامی تازه‏ای را در خلیج‏(فارس) ایفا می‏کند که حاصل مستقیم فروش سلاح‏های امریکایی از تاریخ 1985 (1364) تا نوامبر 1986 (آبان 1365) از سوی امریکا به ایران - دشمن کویت - است.»[۱۹]

گزارش- 177

در آستانه سفر میرحسین موسوی نخست‏وزیر ایران، به ترکیه برخی مطبوعات این کشور برای بی‏تأثیر کردن این سفر تلاش‌هایی را آغاز کرده‏اند. خبرگزاری جمهوری اسلامی دربارة موضع‏گیری این دسته از روزنامه‏های ترکیه گزارش داده است: «روزنامه‏های کثیرالانتشار حریت، گونش و گون آیدین در شماره صبح امروز خود عدم بازدید آقای میرحسین موسوی از مقبره آتاتورک در سفر آتی وی به آنکارا را بهانه قرار داده و مطالبی که نشان‌دهنده موضع کینه‌توزانه این دسته از مطبوعات ترکیه علیه انقلاب اسلامی ایران می‏باشد، انتشار داده‏اند.» به گزارش خبرگزاری جمهوری‏اسلامی، روزنامه گونش در مطلبی با عنوان "چنین دوستی (منظور ایران) اصلاً نباشد بهتر است"، می‏نویسد: «در حالی که ناسزاگویی‏های رادیو ایران به آتاتورک ادامه دارد، موسوی در دیدارش از آنکارا از ادای احترام به روح پرفتوح آتاتورک خودداری خواهد کرد.» گونش در ادامه با طرح این ادعا که جمهوری اسلامی ایران پس از پیروزی انقلاب، سیاست صدور انقلاب اسلامی به دیگر کشورها را در پیش گرفته است می‏افزاید: «امروزه تأثیر تلاش‏های ایران در ترکیه ابعاد گسترده‏تری یافته و سیاست آن کشور براساس سرنگونی رژیم ترکیه و برقراری یک حکومت اسلامی در این کشور استوار گردیده است که خود خطری جدی برای ترکیه محسوب می‏شود.» گونش ادعا کرده است: ایران خواهان تشکیل یک سازمان طرف‌دار امام خمینی در ترکیه می‏باشد و دیپلمات‏های ایرانی در اروپا به اتحادیه جماعت اسلامی، گروه جمال‏الدین کاپلان، کمک می‏کنند. این روزنامه همچنین مدعی شده است که جمهوری اسلامی ایران به سازمان کمونیستی پ.ک.ک. (حزب کارگران کرد ترکیه) یاری می‏دهد و این سازمان دارای بیست خانه تیمی و پایگاه در داخل خاک ایران است. روزنامه گون آیدین نیز در مطلبی تحت عنوان "این چه بی‌احترامی است؟"، ضمن انتقاد از خودداری نخست‏وزیر ایران برای دیدار از قبر آتاتورک می‏نویسد: «دشنام‏های رادیو ایران به آتاتورک کافی نبود که دامنه این بی‏احترامی با رد بازدید از قبر آتاتورک به آنکارا کشانیده می‏شود؟!» به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی، روزنامه حریت نیز با انتخاب تیتر "اختلاف در مذاکرات حل اختلاف"، با اشاره به اینکه نخست‏وزیر ایران با استناد به دیدارهای قبلی خود برنامه رسمی وزارت امورخارجه ترکیه برای بازدید از قبر آتاتورک را به‏طور یک‏جانبه رد کرده است، می‏نویسد: «علی‏رغم این موضوع، مقامات ایرانی خواستار استقبال ترکیه از نخست‏وزیر جمهوری اسلامی در سطح یک رئیس‏جمهور شدند که این تقاضا نیز مورد قبول مقامات ترکیه قرار گرفته است.» حریت از مقامات ترک به دلیل قبول خواسته ایران و به اصطلاح دادن امتیاز به تهران انتقاد کرده است.[۲۰] رادیو بی‌بی‌سی نیز در تفسیری با سرد توصیف کردن روابط دو کشور به بررسی علل این امر پرداخته است. این رادیو همچنین علاقه‌مندی تورگوت اوزال نخست‏وزیر ترکیه، برای حفظ و گسترش روابط سیاسی با ایران را ارزیابی کرده است: «آقای موسوی در حالی به ترکیه سفر می‏کند که جو نسبتاً سردی در روابط دو کشور حکم‏فرما است. برخی محافل نظامی، دولتی و مطبوعاتی در آنکارا حتی به‌طور علنی رویه تورگوت اوزال نسبت به ایران را مورد سؤال قرار دادند. آخرین گزارش که در مورد وقایع اخیر در رابطه با ترکیه و ایران رسیده، حاکی است که روز دوشنبه بیست پاسدار ایرانی در یک دهکده مرزی در ترکیه یک نفر را کشته و چهار نفر را زخمی کرده‏اند. روز پنجشنبه گذشته (21/3/1366) ترکیه به این اقدام اعتراض کرد. انتظار می‏رود در ملاقات‏هایی که قرار است بین نخست‏وزیران ایران و ترکیه انجام شود، آقای تورگوت اوزال در مورد برخی تحولات اخیر به مقامات ایران به شدت اعتراض کند. یکی از مسائل بسیار مهم از نظر ترکیه حفظ امنیت مرزهای این کشور است. احتمال دارد که دولت ترکیه از ایران بخواهد که اطمینان خاطر بدهد که به جدایی‌طلبان حزب کارگران کردستان که با دولت ترکیه مخالف هستند، اجازه نخواهد داد که در خاک ایران پایگاه ایجاد کنند، زیرا چریک‏های این گروه می‏توانند از این محل به هدف‏هایی در شرق ترکیه حمله کنند. اخیراً ایران بمباران پایگاه‏های کردها را توسط ترکیه علناً محکوم کرده و ‏افزوده است که گروه‏های کرد در عراق به علت آنکه با نیروهای عراق درگیری دارند، به ایران در جنگ با عراق کمک می‏کنند ولی ترکیه می‏گوید که هیچ‌گونه چشم‏داشتی به خاک شمال عراق و حوزه نفت کرکوک ندارد و سیاست ترکیه نسبت به کردها صرفاً برای حفظ امنیت داخلی ترکیه است. منابع نزدیک به نخست‏وزیر ترکیه می‏گویند که آقای تورگوت اوزال به دو دلیل؛ یکی به دلیل اقتصادی و دیگری استراتژیک، می‏خواهد روابط کشورش با ایران را حفظ کند.» رادیو بی‌بی‌سی می‌افزاید: «ایران بازار مهم برای کالاهای ساخت ترکیه به شمار می‏آید و ابراز امیدواری می‏شود که صادرات دو کشور به یکدیگر در سال جاری هر کدام به حد یک‌میلیارد دلار برسد. ولی در عین حال، ترکیه مانند امریکا از آن نگران است که عدم ثبات سیاسی در دوران پس از آیت‏الله خمینی باعث افزایش نفوذ شوروی در ایران شود. ترکیه طرف‌دار غرب اما در عین حال، کشوری مسلمان و همسایه ایران است. ترکیه به اشاره گفته است که به علت موقعیت خاصی که دارد می‏تواند بین تهران و واشنگتن نقش میانجی و واسطه را ایفا کند، اما ناظران می‏گویند که در حال حاضر دو عامل مانع از پیشرفت در جهت بهبود روابط امریکا با ایران می‏شود؛ یکی تحقیقات جاری کنگره امریکا درمورد ماجرای ایران گیت و دیگری نفوذ عوامل تندرو در ایران تحت رهبری آیت‏الله خمینی.»[۲۱]

گزارش- 178

در پی انتشار گزارش مقدماتی هیئت تحقیق کنگره امریکا از علت حمله هواپیمای عراقی به ناو امریکایی استارک (در 27/2/1366)، رادیو دوبی و رادیو امریکا به اظهار نظر در این‏باره پرداخته و جزئیات بیشتری را اعلام کردند. رادیو دوبی با استناد به گزارش مزبور گفت: «در میان نیروهای امریکایی یک نگرش مبتنی بر سهل‏انگاری وجود داشت، زیرا در مقایسه با ایران، عراق را یک کشور دوست می‏دانستند. فرمانده کشتی نیز با آنکه هواپیماهای آواکس به وی حضور یک هواپیمای جنگی عراق در نزدیکی کشتی را اطلاع داده بودند، عرشه کشتی را ترک کرده و به کابین خود رفت. عراق عادت داشته پس از آنکه روی رادار حضور یک کشتی مشخص می‏شده، بدون شناسایی آن (به‏ویژه با موشک) شلیک می‏کرده است. حمله به ناو استارک در شب انجام شد ولی در روز نیز خلبانان عراقی هدف‏های دریایی خود را شناسایی نمی‏کنند. رئیس کمیته تسلیحاتی کنگره امریکا گفت: نکته تعجب‏آور این نیست که یک موشک عراقی به سوی یک هدف ناخواسته شلیک شده، بلکه این است که چرا چنین حادثه‏ای زودتر رخ نداده بود.»[۲۲] رادیو امریکا نیز دراین‌باره گفت: «گزارشی که از سوی کنگره امریکا تهیه شده است، می‏گوید حملة هوایی عراق به یکی از رزم‌ناوهای امریکا در خلیج‏فارس در ماه گذشته یک واقعه تصادفی بود. گزارش کنگره امریکا صحبت از نبود مقررات و انضباط دقیق در هر دو کشور به میان می‏آورد. گزارش کمیته نیروهای مسلح کنگره امریکا از سوی لس‌ آسپین رئیس دمکرات کنگره و مسئول هیئت تحقیق، انتشار یافته است. وی روش نیروی هوایی عراق را در مورد شلیک کردن به سوی تصویرهای رادار بدون اینکه هدف مستقلاً از طرف خلبان هواپیما شناسایی و رؤیت شده باشد، مورد انتقاد قرار می‏دهد. لس ‌آسپین می‏گوید: خلبانان عراقی به صورتی منظم و پیوسته کانال‏های ارتباطی رادیویی را که به منظور مخابره پیام‏های هشداردهنده کشتی‏ها اختصاص یافته است، گوش نمی‏کنند. یکی از رزم‌ناوهای امریکا در خلیج‏فارس به‏ نام ناو استارک (Stark) روز هفدهم ماه مه گذشته با موشک‌های اگزوسه عراق، ساخت فرانسه مورد حمله قرار گرفت و به کشته شدن 37 ناوی امریکایی منتهی شد. لس‏ آسپین می‏گوید: ناو امریکایی نیز در این ماجرا مقصر به شمار می‏رود. وی می‏افزاید: واضح است که ناو استارک می‏اندیشید که هواپیمای عراقی اگر متعلق به یک کشور دوست نباشد، حداقل به اندازه هواپیماهای ایرانی نمی‏تواند خطرناک باشد.»[۲۳]




منابع و مآخذ روزشمار 1366/03/24

  1. ↑ سند شماره 1477/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوی قرارگاه نیروی زمینی در عملیات‏های نصر4 و 5، مجید نداف، 23/3/1366 تا 30/3/1366، صص 17 - 14 و 20.
  2. ↑ روزنامه اطلاعات، 24/3/1366، ص18.
  3. ↑ روزنامه جمهوری اسلامی، 27/3/1366، ص2.
  4. ↑ معاونت سیاسی سپاه پاسداران، نشریه بررسی، شماره 12، 19/3/1366، صص 12 و 13؛ و - خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‏های ویژه، شماره 87، 25/3/1366، صص 7 و 8، بغداد - خبرگزاری آسوشیتدپرس، 24/3/1366.
  5. ↑ روزنامه اطلاعات، 24/3/1366، ص18.
  6. ↑ معاونت سیاسی سپاه پاسداران، نشریه بررسی، شماره 12، 19/3/1366، صص 12 و 13؛ و - خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‏های ویژه، شماره 87، 25/3/1366، صص 7 و 8، بغداد - خبرگزاری آسوشیتدپرس، 24/3/1366.
  7. ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 87، 25/3/1366، ص22، رادیو اسرائیل، 24/3/1366.
  8. ↑ روزنامه اطلاعات، 24/3/1366، ص18.
  9. ↑ روزنامه جمهوری اسلامی، 25/3/1366، ص12.
  10. ↑ روزنامه جمهوری اسلامی، 24/3/1366، ص1.
  11. ↑ واحد مرکزی خبر صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، بولتن رادیوهای بیگانه، 25/3/1366، ص3، رادیو صوت‏الجماهیر (عربی)، 24/3/1366.
  12. ↑ روزنامه جمهوری اسلامی، 25/3/1366، ص12.
  13. ↑ روزنامه جمهوری اسلامی، 24/3/1366، ص1.
  14. ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 87، 25/3/1366، ص23، رادیو امریکا، 24/3/1366.
  15. ↑ همان، ص24، رادیو امریکا، 24/3/1366.
  16. ↑ همان، ص25، رادیو امریکا، 24/3/1366.
  17. ↑ واحد مرکزی خبر صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، بولتن رادیوهای بیگانه، 25/3/1366، صص 6 و 7، رادیو امریکا، 24/3/1366؛ و - روزنامه جمهوری اسلامی، 24/3/1366، ص3.
  18. ↑ روزنامه اطلاعات، 24/3/1366، ص18.
  19. ↑ اداره کل مطبوعات و رسانه‏های خارجی وزارت ارشاد اسلامی، نشریه بررسی مطبوعات جهان، شماره 1246، 16/4/1366، ص11، روزنامه کریستین ساینس مانیتور (چاپ اروپا)، 18 تا 24 خرداد 1366.
  20. ↑ سند شماره 1477/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوی قرارگاه نیروی زمینی در عملیات‏های نصر4 و 5، مجید نداف، 23/3/1366 تا 30/3/1366، صص 17 - 14 و 20.
  21. ↑ همان، صص 37 و 38، رادیو بی‌بی‌سی، 24/3/1366.
  22. ↑ همان، ص28، رادیو دوبی، 24/3/1366.
  23. ↑ همان، ص4، رادیو امریکا، 24/3/1366.






برگرفته از «https://rozshomaredefamoghaddas.ir/index.php?title=1366.03.24&oldid=2566»