1365.12.25: تفاوت میان نسخه‌ها
(صفحه‌ای تازه حاوی « {{جعبه زندگینامه |عنوان =روزشمار جنگ سال 1365 |نام = 1365.12.25 |نام دیگر=بیست و پنج اسفند |روز=25 اسفند 1365 |تاریخ شمسی= 1365.12.25 |تاریخ میلادی= 16 مارس 1987 |تاریخ قمری= 15 رجب 1407 |اسامی عملیات= |اسامی شهدا= |اسامی اسرا= }} <div class="bootstrap-btn">1359.12.25</div> <div class="bootstrap-btn...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| سطر ۲۵: | سطر ۲۵: | ||
==گزارش -1== | |||
== گزارش- 276== | |||
در پي ابلاغ دستور قرارگاه نيروي زميني سپاه به يگان‌هاي تحت امر قرارگاه رمضان مبني بر كسب آمادگي لازم براي اجراي عمليات در جبهه شمال غرب [ر.ك.به: 24/12/1365-268] يكي از فرماندهان سپاه، موقعيت قرارگاه رمضان را در شمال عراق مطلوب توصيف كرد. وي در مورد تأثير جنگ در شمال عراق بر ديگر جبهه‌هاي نبرد گفت: «اگر ايران بتواند جنگ‌هاي چريكي خود را در كردستان عراق عليه دشمن در سطح وسيعي گسترش دهد، دشمن ناچار است از تجمع نيروهايش در محور جنگ‌هاي منظم كاسته و شماري از سربازانش را براي مقابله با رزمندگان اسلام از جبهه‌هاي جنوبي به شمال خاك عراق گسيل دارد. در نتيجه اين عمل، وضعيت عراق در جبهه‌هاي جنگ تضعيف خواهد شد.» وي سپس درباره برخورد مردم كردستان عراق با رزمندگان ايران، گفت: «از بدو ورود نيروهاي رزمنده جنگ‌هاي نامنظم ايران به كردستان عراق، آن‌ها از پشتيباني بي‌دريغ مردم برخوردار بوده‌اند و اين پشتيباني در حدي بوده كه طي اين مدت حتي يك مورد عدم هم‌كاري با نيروهاي ما گزارش نشده‌است.»<ref>روزنامه جمهوري اسلامي، 25/12/1365، ص7.</ref> | |||
هم‌كاري اتحاديه ميهني كردستان عراق با قرارگاه رمضان، يكي از عوامل تعيين‌كننده در ايجاد اوضاع مطلوب جديد است و موقعيت‌هاي به‌وجود آمده باعث كاهش توان و انگيزه حزب دمكرات ايران در انجام دادن اقدامات تخريبي عليه جمهوري اسلامي ايران شده‌است. خبرگزاري جمهوري اسلامي اعلام كرد: «"قاسملو" رهبر حزب دمكرات كردستان ايران، با ارسال نامه‌اي از "جلال طالباني" درخواست كرده تا با ميانجي‌گري خود، موقعيتي فراهم سازد كه اعضاي حزب دمكرات كردستان سلاح خود را بر زمين گذاشته و بتوانند به دامان جمهوري اسلامي روي آورند.» طبق اين گزارش، "قاسملو" در نامه‌اش به جلال طالباني نوشته‌است: «اقدامات نظامي ما به جايي نرسيده است و آماده‌ايم تا سلاح خود را بر زمين بگذاريم.»<ref>خبرگزاري جمهوري اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 362، (26/12/1365) ص10.</ref> | |||
== گزارش- 277== | |||
امروز يك فروند نفت‌كش در مدخل تنگه هرمز مورد اصابت يك موشك قرارگرفت. شركت بيمه "لويدز" لندن با تأييد اين خبر، اعلام كرد: «نفت‌كش قبرسي "پي‌ووت" (Pivot) مورد اصابت يك موشك ناشناس قرارگرفت و يكي از مخازن آن سوراخ شده و در داخل آن آتش‌سوزي به وجود آمد كه به‌سرعت مهار شد. خدمه اين نفت‌كش غول‌پيكر يوناني هستند. كشتي مذكور به هنگام حمله، در جنوب جزيره ابوموسي در مدخل تنگه هرمز قرار داشت.» بيمه لويدز از ميزان نفتي كه به دريا ريخته شده خبري مخابره نكرد. لويدز تصريح كرد كه "پي‌ووت" جزء يك ناوگان نفت‌كش بسيار بزرگ متعلق به شركت "اترودز شپيگ اند تريدنگ اف" لندن و حامل نفت خام عربستان سعودي بوده است.<ref>خبرگزاري جمهوري اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 364 (28/12/1365)، ص10، لندن - خبرگزاري فرانسه، 27/12/1365، به نقل از بيمه لويدز لندن؛ و- خبرگزاري جمهوري اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 363 (26/12/1365)، ص3، توكيو - خبرگزاري رويتر؛ و- سند شماره 29449 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: آمار حمله به كشتي‌هاي تجاري در خليج‌فارس، 30/2/1366 تا 24/7/1366؛ و- </ref> | |||
نشريه "لويدز ليست" نيز چاره‌انديشي ايران براي صدور نفت را چنين تشريح كرد: «به دنبال حمله ماه نوامبر گذشته عراق به انبار نفتي لارك، از اين پس نفت خام ايران از پايانه نفتي خارك به فجيره برده مي‌شود و در آن‌جا تحويل خريداران بين‌المللي مي‌گردد. اين سرويس جديد به واردكنندگان اين امكان را مي‌دهد كه در مقابل حملات، از به خطر افتادن كشتي‌هاي‌شان در امان باشند.»<ref>مأخذ 2، ص11، به نقل از روزنامه "لويدز ليست".</ref> | |||
== گزارش- 278== | |||
در ادامه اعزام نيروها به جبهه‌هاي جنگ، 2041 تن از استان خراسان تحت عنوان "مرحله سوم سپاهيان حضرت مهدي(عج)" عازم جبهه‌ها شدند كه شامل اين نيروها مي‌شود: نيروي تخصصي: 451 تن؛ اعزام مجدد: 824 تن؛ آموزش ديده: 541 تن؛ اعزام به آموزش: 225 تن؛ جمع كل: 2041 تن.<ref>سند شماره 077260 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از نمايندگي امام در سپاه خراسان، به نمايندگي امام در ستاد مركزي، 1/1/1366.</ref> | |||
== گزارش- 279== | |||
مهندس "ميرحسين موسوي" نخست‌وزير، در مصاحبه‌اي در مورد آن قسمت از گزارش "كميسيون تاور" كه "مك فارلين" ادعا كرده‌بود در سفر به ايران با مشاور نخست‌وزير ديدار كرده‌است، گفت: «گزارش در مورد مذاكراتي كه در تهران صورت گرفته‌است، در بخش‌هايي از آن به واقعيات اشاره شده، اما در بخش‌هاي ديگر بيش‌تر شبيه يك رمان تخيلي است كه يا از ذهن ماليخوليا زدة "مك فارلين" تراوش كرده‌است و يا با هم‌كاري اعضاي كميسيون تاور براي بازگرداندن آبروي از دست رفته امريكا شكل گرفته‌است.» نخست‌وزير تأكيد كرد: «خوش‌بختانه اسناد مربوط به سفر مك فارلين به‌طور كامل در دست ماست و همان‌گونه كه تاكنون نيز انجام شده، در آينده نيز هرگاه لازم باشد امكان انتشار آن‌ها وجود دارد.» وي با اشاره به ادعاي اين گزارش در مورد مذاكره هيئت امريكايي با معاون و مشاور نخست‌وزير ايران، گفت: «اين ادعاها براي كم كردن بار حقارت گروه امريكايي صورت مي‌گيرد كه نتوانست با هيچ مقام رسمي در ايران مذاكره كند. از طرف نخست‌وزير تنها يكي از مأموران ما كه در امر خريد اسلحه انجام وظيفه مي‌كند، در ارتباط با اين سفر فعال بوده‌است.»<ref>مأخذ 1، ص آخر.</ref> | |||
== گزارش- 280== | |||
مسئولان جمهوري اسلامي ايران همچنان بر ايستادگي در مقابل تجاوز و تنبيه متجاوز تأكيد دارند. "علي‌اكبر ولايتي" وزير امورخارجه، در ادامه مسافرت خود به چند كشور اروپايي و آفريقايي، وارد سودان شد و در ديدار با مقام‌هاي اين كشور مواضع رسمي جمهوري اسلامي ايران را در مورد جنگ ايران و عراق تشريح كرد: «كاري كه رژيم صدام انجام داد، تجاوز يك رژيم ضداسلامي عليه يك انقلاب اسلامي نوپا بود و اين تجاوز همچنان ادامه دارد و كاري كه ما انجام مي‌دهيم دفاع در مقابل اين رژيم تجاوزگر براي حفظ كيان و موجوديت انقلاب اسلامي‌مان است و خواست عادلانه ما تنبيه متجاوز و رفع شرّ اين رژيم شرور از سر ملت‌هاي منطقه است.» | |||
دكتر ولايتي در پاسخ به سؤال خبرنگاري در مورد موضع ايران در قبال جنگ تحميلي، گفت: «صدام در ابتداي جنگ احساس قدرت مي‌كرد، اما حالا پس از 6 سال جنگ و بيرون رانده شدن از بخش‌هاي زيادي از خاك جمهوري اسلامي ايران، احساس ضعف كرده و تقاضاي صلح مي‌كند ولي هيچ تضميني وجود ندارد كه باز چنانچه احساس قدرت كرد، تجاوز ديگري را مرتكب نشود. بنابراين تنبيه متجاوز و خلاص شدن منطقه از شر اين متجاوز، راه‌حل منطقي مسئله است.»<ref>روزنامه جمهوري اسلامي، 26/12/1365، ص آخر.</ref> | |||
رئيس ديوان‌عالي كشور و شوراي عالي قضايي، آيت‌الله "موسوي اردبيلي"، نيز در ديدار با اعضاي جهاد سازندگي در مورد وضعيت جنگ و شرايط ايران براي پايان دادن به آن، گفت: «ما مي‌گوييم خسارات بايد جبران شود. اگر متجاوز مجازات نشود و وجودش از منطقه پاك نشود، باز هم از اين غلط‌ها خواهد كرد. آمريكا و شوروي بايد از منطقه بروند و سرنوشت مردم مسلمان منطقه دست خودشان باشد. اگر جنگ تحميلي سال‌ها طول بكشد، ما براي دفاع از اهداف خودمان ايستاده‌ايم و دنياي استكباري نمي‌تواند شكست را به اين ملت مسلمان و انقلابي كه عاشق شهادت است، تحميل كند.»<ref>مأخذ 1، ص آخر.</ref> | |||
== گزارش- 281== | |||
سران "جمعيت دفاع از آزادي و حاكميت ملت" با شركت در مصاحبه مطبوعاتي مواضع و ديدگاه خود را در خصوص جنگ ايران و عراق تشريح و فعاليت‌هاي جمعيت را اعلام كردند. در اين مصاحبه مطبوعاتي مهندس "بازرگان" در پاسخ به سؤالي درباره حاكميت مردم گفت: «هيچ فرقي بين حاكميت مردم و حاكميت خدا وجود ندارد. حكومت بايد به دست مردم باشد نه صالحين. تا آن‌جا كه من در امور اسلامي كار كرده‌ام، چنين مطلبي وجود ندارد كه بايد حكومت در دست صالحين و برگزيدگان باشد. طرز اداره مردم، با خود آن‌هاست نه با كسي ديگر.» | |||
بازرگان در پاسخ به اين سؤال كه "طرح شما براي پايان دادن به جنگ چيست؟" گفت: «هيچ طرحي ندارم، آن چيزي كه ما مي‌گوييم و ملت خواهان آن هستند، پايان دادن به خون‌ريزي است. در مورد پايان دادن به جنگ بايد خود مسئولين انديشه كنند.» | |||
"مهندس صباغيان" نيز در مورد اقدامات جمعيت براي انتشار مواضع خود گفت: «اولين اقدام داشتن يك روزنامه است كه متأسفانه تاكنون وزارت كشور به خواست‌هاي مكرر ما در اين رابطه پاسخي نداده‌است.» | |||
مهندس بازرگان در پايان با اشاره به تاريخچه تشكيل جمعيت "دفاع از آزادي و حاكميت ملت" گفت: «تقريباً 5/1 سال از عمر اين جمعيت مي‌گذرد و تاكنون دو كنگره تشكيل داده‌است كه دومين آن چند روز پيش بود. اين كنگره داراي كميسيون‌هاي مختلف براي پيش‌برد كارهاي جمعيت مي‌باشد و جهت فعاليت بيش‌تر اين جمعيت در شهرهاي قم، مشهد، رشت و تبريز داير شده‌است.»<ref>سند شماره 226145 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: نمايندگي امام در سپاه، دفتر سياسي، شماره 139، خبرگزاري جمهوري اسلامي، ص37.</ref> | |||
== گزارش- 282== | |||
اوضاع داخلي عراق حاكي از فشار شديد حكومت صدام بر مردم و نيز آشفته شدن اوضاع اقتصادي در اين كشور است. روزنامه انگليسي "آبزرور" به نقل از سازمان عفو بين‌الملل نوشت: «57 جسد كودك كه چشمان‌شان از حدقه بيرون كشيده شده‌بود، توسط مقامات رژيم عراق به شهر سليمانيه بازگردانده شد. اين جسدها در اثر تخليه خون كاملاً سياه شده‌بودند.» اين نشريه افزود: «خانواده‌هاي اين كودكان كرد عراقي مجبور شده‌اند قبول كنند كه اين كودكان توسط حكومت دفن شوند و بابت هزينه دفن 150 دينار پرداخته‌اند.» | |||
در همين مورد سازمان عفو بين‌الملل خواستار يك واكنش اضطراري شده و بيانيه‌اي خطاب به كميسيون حقوق بشر سازمان ملل متحد در ژنو نيز انتشار داده‌است. به نوشته آبزرور، اين 57 كودك در بين 300 تا 500 كودكي بوده‌اند كه حكومت عراق در اواخر ماه سپتامبر و اواسط ماه اكتبر گذشته آنان را دست‌گير كرده‌بود. منابع كرد گفته‌اند كه شماري از اين كودكان آزاد شده‌اند، اما هنوز از 350 تن از آن‌ها خبري در دست نيست. اين روزنامه سپس نوشته‌است: «سازمان عفو بين‌الملل كه از زمان دست‌گيري اين كودكان تقاضاي بي‌ثمري از دولت عراق براي آزادي آن‌ها كرده‌است، مي‌گويد ظاهراً اين افراد گروگان گرفته‌شده‌اند تا اعضاي خانواده آن‌ها - كه از فراريان ارتش عراق و اعضاي پيش‌مرگان كرد هستند - خود را به حكومت بعث تسليم كنند.»<ref>مأخذ 7، ص2، لندن - خبرگزاري جمهوري اسلامي، | |||
به نقل از روزنامه انگليسي "آبزرور".</ref> | |||
هفته‌نامه "العمل الاسلامي" ارگان سازمان پيكار اسلامي (منظمة العمل الاسلامي) در خصوص ارسال بخش‌نامه‌اي از مقام‌هاي عراقي در مورد اعزام كارمندان زن به مناطق جنگي، نوشت: «طي دستوري كه در اين رابطه به ادارات دولت عراق صادر گرديده، مقرر شده‌است كه به مرور، درصدي از كارمندان زن راهي مناطق جنگي شوند. در اين بخش‌نامه، وظايف زنان خدمات بيمارستاني توصيف شده‌است. به علاوه در اين دستورالعمل تأكيد شده كه در صورت عدم قبول اين فرمان، خاطيان از خدمت منفصل خواهند شد.»<ref>مأخذ 1، ص3، به نقل از هفته‌نامه "العمل‌الاسلامي".</ref> | |||
نشريه "كرسنت" چاپ كانادا، نيز درمقاله‌اي با عنوان "ديپلمات‌هاي غربي اظهار مي‌دارند" نوشت: «علي‌رغم تحت فشار قرار دادن جوانان 16 ساله و كارگران خارجي براي رفتن به جنگ، عراقي‌ها اكنون براي سربازگيري كفگيرشان به ته ديگ خورده است. يك كمبود حاد خون وجود دارد، در اين مورد نيز اين كارگران خارجي هستند كه هدف مطلوب عراقي‌ها جهت بالا نگاه داشتن ميزان ذخيره خون براي آن‌ها مي‌باشند.» نشريه نيويورك تايمز نيز در گزارشي آورده‌است: «"عقد شهادت" در مورد عراقي‌ها صادق نيست؛ در واقع آن‌ها نمي‌خواهند بميرند. آنچه كه اكنون حادث شده‌است، اين واقعيت است كه رژيم صدام در آستانه اضمحلال قرار گرفته‌است.»<ref>وزارت ارشاد اسلامي، اداره كل مطبوعات و رسانه‌هاي خارجي، "بولتن بررسي مطبوعات جهان"، شماره 1085 | |||
(27/1/1365)، ص10، به نقل از نشريه كرسنت، چاپ كانادا.</ref> | |||
== گزارش- 283== | |||
مقام‌هاي امريكا به منظور جلب هم‌كاري شوروي و قدرت‌هاي داراي حق وتو در شوراي امنيت، طرحي را جهت پايان دادن به جنگ ايران و عراق تهيه كرده‌اند. مجله "المستقبل" فاش كرد: «"مايكل آرماكاست" معاون سياسي وزير امورخارجه ايالات متحده، يك طرح امريكايي شامل نظرها و پيشنهادهايي در مورد پايان بخشيدن به جنگ عراق و ايران را به مقامات شوروي ارائه نمود. اين طرح او از بندهاي اصلي ذيل تشكيل شده‌است: | |||
1- صدور قطع‌نامه‌اي از سوي شوراي امنيت سازمان ملل متحد در مورد لزوم برقراري آتش‌بس بين عراق و ايران. | |||
2- اين آتش‌بس متضمن تعيين مجازات براي طرف بي‌اعتنا به اصول آتش‌بس باشد. | |||
3- حصول يك توافق بين‌المللي در مورد متوقف نمودن كمك‌هاي تسليحاتي به عراق و ايران تا اين كه اختلاف دو كشور متخاصم به طريق مسالمت‌آميز حل‌وفصل گردد. | |||
4- توافق امريكا و شوروي در مورد نظارت بر اجراي آتش‌بس در جبهه‌هاي جنگ عراق و ايران از طريق ماهواره. | |||
5- دعوت از عراق و ايران براي انجام مذاكراتي با نظارت شوراي امنيت سازمان ملل متحد و يا هر هيئت بين‌المللي ديگر كه مورد تأييد طرفين متخاصم باشد. | |||
به علاوه در اين طرح آمده‌است كه احتمال دارد مذاكرات در مورد اين موضوع در جلسه‌اي كه شوراي امنيت سازمان ملل متحد در سطح وزراي خارجه اين شورا و با حضور وزراي خارجه عراق و ايران تشكيل مي‌دهد، انجام گيرد. اهميت اين طرح پيشنهادي اين است كه براي اولين بار است كه ايالات متحده رسماً از شوروي براي هم‌كاري در جهت تحميل صلح به عراق و ايران دعوت مي‌كند و نيز اولين بار است كه ايالات متحده از رهبران شوروي براي هم‌كاري جهت جلوگيري از گسترش دامنه انقلاب ايران به خارج، دعوت به‌عمل مي‌آورد.» | |||
"عبدالكريم ابونصر" سردبير "المستقبل"، در خصوص حركت‌هاي اخير دو ابرقدرت براي پايان دادن به جنگ نوشت: «واقعيت اين است كه مسكو اخيراً به كانون بحث و مناقشات بين مقامات شوروي و امريكا و اروپا پيرامون كيفيت جلوگيري از ادامه جنگ خليج [فارس] مبدل گرديده‌است. از سوي ديگر، روس‌ها اينك به طرق مختلف فعالانه تلاش مي‌كنند تا اين جنگ را در خلال سال 1987 خاتمه دهند. به علاوه سابقه نداشته است كه امريكايي‌ها و اروپايي‌هاي ذي‌نفع در منطقه خليج، براي هم‌كاري با روس‌ها در اين زمينه ابراز آمادگي كرده‌باشند. اين تحولات مثبت و در عين حال غيرعلني در شرايطي صورت مي‌گيرد كه منطقه خليج با اوج‌گيري تازه‌اي در جنگ كه آزادي كشتي‌راني در آب‌هاي خليج [فارس] را تهديد مي‌كند، مواجه است. | |||
دولت امريكا در خلال ماه جاري "مايكل آرماكاست" وكيل وزارت امورخارجه امريكا در مسائل سياسي را به همراه چند پيشنهاد سري در زمينه پايان بخشيدن به جنگ عراق و ايران راهي مسكو نمود. آرماكاست به مقامات شوروي ابلاغ نمود كه ايالات متحده معتقد است قبل از بروز تحولات فاجعه‌آميز در جنگ عراق و ايران كه ممكن است به گسترش دامنه جنگ و سرايت آن از مرزهاي دو كشور متخاصم به ديگر كشورها منتهي شده و مهاركردن آن را براي ابرقدرت‌ها غيرممكن سازد، بايستي هرچه سريع‌تر اين جنگ را خاتمه داد. آرماكاست همچنين توضيح داد كه دولت امريكا در پرتو اطلاعات و تحليل‌هاي خود از وضع موجود، تصور مي‌كند امكان متوقف شدن اين جنگ به خودي خود وجود ندارد، بلكه بايد يك مداخله سياسي و ديپلماتيك قدرت‌مند خارجي با توافق كشورهاي بزرگ در مورد تحميل صلح و يا تحميل آتش‌بس به عراق و ايران صورت گيرد. آرماكاست خاطرنشان ساخت كه خاتمه جنگ عراق و ايران به متوقف شدن طرح‌هاي هدف‌دار جمهوري اسلامي داير بر صدور انقلاب اسلامي ايران به خارج و ايجاد ناامني در ساير كشورهاي عربي، منتهي خواهد شد. آرماكاست بر پايه مسائل فوق به مقامات شوروي ابلاغ نمود كه دولت آمريكا آماده هم‌كاري فعال با رهبران شوروي در داخل يا خارج از چارچوب شوراي امنيت بين‌المللي براي متوقف نمودن جنگ خليج‌فارس و تحميل صلح به عراق و ايران مي‌باشد.»<ref>وزارت ارشاد اسلامي، اداره كل مطبوعات و رسانه‌هاي خارجي، "بولتن بررسي مطبوعات جهان"، شماره 1228، | |||
(23/1/1366)، ص3، به نقل از مجله "المستقبل".</ref> | |||
روزنامه كويتي "القبس" از قول همين مقام امريكايي نوشت: «هدف مشترك امريكا و شوروي اين است كه ايران در جنگ عليه عراق پيروز نشود، اما تاكنون به يك سياست واحد جهت متوقف كردن جنگ عراق و ايران دست نيافته‌اند.» اين روزنامه افزود كه | |||
مايكل آرماكاست در ماه اخير راه‌هاي سياسي مشترك امريكا و شوروي جهت متوقف ساختن جنگ ايران و عراق را با هم‌كاري كارشناسان شوراي امنيت ملي امريكا مورد بررسي قرار داده‌است.<ref>مأخذ 7، ص8، به نقل از روزنامه كويتي "القبس"؛ و- روزنامه اطلاعات، 26/12/1365، ص14، كويت - خبرگزاري جمهوري اسلامي، به نقل از روزنامه كويتي "القبس".</ref> | |||
در همين مورد، خبرگزاري كويت نيز گزارش داد كه حدود 270 تن از شخصيت‌هاي سياسي ايتاليا از افكار عمومي اين كشور و مجامع بين‌المللي درخواست كرده‌اند كه به جنگ عراق و ايران پايان دهند و يك تحريم بين‌المللي در مورد صدور تسليحات به تهران را اعمال نمايند.<ref>مأخذ 2، ص2، رم - خبرگزاري كويت.</ref> | |||
== گزارش- 284== | |||
راديو امريكا به نقل از روزنامه "نيويورك تايمز" گزارش داد: «تركيه به ايران هشدار داده‌است در صورتي كه نيروهاي ايران به خط لوله استراتژيك عراق - تركيه در مناطق شمالي عراق حمله كنند، روابط سياسي تهران - آنكارا تيره خواهد شد. هشدار دولت تركيه به دنبال تهديد ايران در زمينه قطع جريان نفت در گيرودار حمله جديد ايران در شمال عراق، صورت گرفته‌است. "وزارت خارجه تركيه" نيز با صدور بيانيه‌اي در اين مورد از خود واكنش نشان داد و گفت براي آنكارا خط لوله استراتژيك كركوك از اهميت ويژه‌اي برخوردار است و ايران نبايد اين موضوع را فراموش كند.»<ref>واحد مركزي خبر، صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران، "بولتن راديوهاي بيگانه"، 25/12/1365، ص6، راديو امريكا، 25/12/1365، به نقل از روزنامه "نيويورك تايمز".</ref> روزنامه "گونش" چاپ آنكارا نيز در شماره امروز خود در مورد حمايت حكومت صهيونيستي از حملات اخير تركيه به كردها، نوشت: "سركنسول رژيم اسرائيل در استانبول در گفت‌وگو با خبرنگاران ضمن تأكيد بر اين كه حكومت تركيه رأساً اقدام به حمله بر عليه نيروهاي كرد در خاك عراق نموده‌است، گفت: «نتيجه اين تهاجم هرچه كه بود، ما به‌عنوان حكومت اسرائيل از اين عمليات حمايت كرده و براي تصميمات حكومت تركيه در اين مورد احترام قائليم.»<ref>مأخذ 2، ص40، آنكارا - روزنامه "گونش".</ref> | |||
نسخهٔ کنونی تا ۱۸ ژانویهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۱:۳۵
| روزشمار جنگ سال 1365 1365.12.25 | |
|---|---|
| نام‌های دیگر | بیست و پنج اسفند |
| تاریخ شمسی | 1365.12.25 |
| تاریخ میلادی | 16 مارس 1987 |
| تاریخ قمری | 15 رجب 1407 |
گزارش- 276
در پي ابلاغ دستور قرارگاه نيروي زميني سپاه به يگان‌هاي تحت امر قرارگاه رمضان مبني بر كسب آمادگي لازم براي اجراي عمليات در جبهه شمال غرب [ر.ك.به: 24/12/1365-268] يكي از فرماندهان سپاه، موقعيت قرارگاه رمضان را در شمال عراق مطلوب توصيف كرد. وي در مورد تأثير جنگ در شمال عراق بر ديگر جبهه‌هاي نبرد گفت: «اگر ايران بتواند جنگ‌هاي چريكي خود را در كردستان عراق عليه دشمن در سطح وسيعي گسترش دهد، دشمن ناچار است از تجمع نيروهايش در محور جنگ‌هاي منظم كاسته و شماري از سربازانش را براي مقابله با رزمندگان اسلام از جبهه‌هاي جنوبي به شمال خاك عراق گسيل دارد. در نتيجه اين عمل، وضعيت عراق در جبهه‌هاي جنگ تضعيف خواهد شد.» وي سپس درباره برخورد مردم كردستان عراق با رزمندگان ايران، گفت: «از بدو ورود نيروهاي رزمنده جنگ‌هاي نامنظم ايران به كردستان عراق، آن‌ها از پشتيباني بي‌دريغ مردم برخوردار بوده‌اند و اين پشتيباني در حدي بوده كه طي اين مدت حتي يك مورد عدم هم‌كاري با نيروهاي ما گزارش نشده‌است.»[۱] هم‌كاري اتحاديه ميهني كردستان عراق با قرارگاه رمضان، يكي از عوامل تعيين‌كننده در ايجاد اوضاع مطلوب جديد است و موقعيت‌هاي به‌وجود آمده باعث كاهش توان و انگيزه حزب دمكرات ايران در انجام دادن اقدامات تخريبي عليه جمهوري اسلامي ايران شده‌است. خبرگزاري جمهوري اسلامي اعلام كرد: «"قاسملو" رهبر حزب دمكرات كردستان ايران، با ارسال نامه‌اي از "جلال طالباني" درخواست كرده تا با ميانجي‌گري خود، موقعيتي فراهم سازد كه اعضاي حزب دمكرات كردستان سلاح خود را بر زمين گذاشته و بتوانند به دامان جمهوري اسلامي روي آورند.» طبق اين گزارش، "قاسملو" در نامه‌اش به جلال طالباني نوشته‌است: «اقدامات نظامي ما به جايي نرسيده است و آماده‌ايم تا سلاح خود را بر زمين بگذاريم.»[۲]
گزارش- 277
امروز يك فروند نفت‌كش در مدخل تنگه هرمز مورد اصابت يك موشك قرارگرفت. شركت بيمه "لويدز" لندن با تأييد اين خبر، اعلام كرد: «نفت‌كش قبرسي "پي‌ووت" (Pivot) مورد اصابت يك موشك ناشناس قرارگرفت و يكي از مخازن آن سوراخ شده و در داخل آن آتش‌سوزي به وجود آمد كه به‌سرعت مهار شد. خدمه اين نفت‌كش غول‌پيكر يوناني هستند. كشتي مذكور به هنگام حمله، در جنوب جزيره ابوموسي در مدخل تنگه هرمز قرار داشت.» بيمه لويدز از ميزان نفتي كه به دريا ريخته شده خبري مخابره نكرد. لويدز تصريح كرد كه "پي‌ووت" جزء يك ناوگان نفت‌كش بسيار بزرگ متعلق به شركت "اترودز شپيگ اند تريدنگ اف" لندن و حامل نفت خام عربستان سعودي بوده است.[۳] نشريه "لويدز ليست" نيز چاره‌انديشي ايران براي صدور نفت را چنين تشريح كرد: «به دنبال حمله ماه نوامبر گذشته عراق به انبار نفتي لارك، از اين پس نفت خام ايران از پايانه نفتي خارك به فجيره برده مي‌شود و در آن‌جا تحويل خريداران بين‌المللي مي‌گردد. اين سرويس جديد به واردكنندگان اين امكان را مي‌دهد كه در مقابل حملات، از به خطر افتادن كشتي‌هاي‌شان در امان باشند.»[۴]
گزارش- 278
در ادامه اعزام نيروها به جبهه‌هاي جنگ، 2041 تن از استان خراسان تحت عنوان "مرحله سوم سپاهيان حضرت مهدي(عج)" عازم جبهه‌ها شدند كه شامل اين نيروها مي‌شود: نيروي تخصصي: 451 تن؛ اعزام مجدد: 824 تن؛ آموزش ديده: 541 تن؛ اعزام به آموزش: 225 تن؛ جمع كل: 2041 تن.[۵]
گزارش- 279
مهندس "ميرحسين موسوي" نخست‌وزير، در مصاحبه‌اي در مورد آن قسمت از گزارش "كميسيون تاور" كه "مك فارلين" ادعا كرده‌بود در سفر به ايران با مشاور نخست‌وزير ديدار كرده‌است، گفت: «گزارش در مورد مذاكراتي كه در تهران صورت گرفته‌است، در بخش‌هايي از آن به واقعيات اشاره شده، اما در بخش‌هاي ديگر بيش‌تر شبيه يك رمان تخيلي است كه يا از ذهن ماليخوليا زدة "مك فارلين" تراوش كرده‌است و يا با هم‌كاري اعضاي كميسيون تاور براي بازگرداندن آبروي از دست رفته امريكا شكل گرفته‌است.» نخست‌وزير تأكيد كرد: «خوش‌بختانه اسناد مربوط به سفر مك فارلين به‌طور كامل در دست ماست و همان‌گونه كه تاكنون نيز انجام شده، در آينده نيز هرگاه لازم باشد امكان انتشار آن‌ها وجود دارد.» وي با اشاره به ادعاي اين گزارش در مورد مذاكره هيئت امريكايي با معاون و مشاور نخست‌وزير ايران، گفت: «اين ادعاها براي كم كردن بار حقارت گروه امريكايي صورت مي‌گيرد كه نتوانست با هيچ مقام رسمي در ايران مذاكره كند. از طرف نخست‌وزير تنها يكي از مأموران ما كه در امر خريد اسلحه انجام وظيفه مي‌كند، در ارتباط با اين سفر فعال بوده‌است.»[۶]
گزارش- 280
مسئولان جمهوري اسلامي ايران همچنان بر ايستادگي در مقابل تجاوز و تنبيه متجاوز تأكيد دارند. "علي‌اكبر ولايتي" وزير امورخارجه، در ادامه مسافرت خود به چند كشور اروپايي و آفريقايي، وارد سودان شد و در ديدار با مقام‌هاي اين كشور مواضع رسمي جمهوري اسلامي ايران را در مورد جنگ ايران و عراق تشريح كرد: «كاري كه رژيم صدام انجام داد، تجاوز يك رژيم ضداسلامي عليه يك انقلاب اسلامي نوپا بود و اين تجاوز همچنان ادامه دارد و كاري كه ما انجام مي‌دهيم دفاع در مقابل اين رژيم تجاوزگر براي حفظ كيان و موجوديت انقلاب اسلامي‌مان است و خواست عادلانه ما تنبيه متجاوز و رفع شرّ اين رژيم شرور از سر ملت‌هاي منطقه است.» دكتر ولايتي در پاسخ به سؤال خبرنگاري در مورد موضع ايران در قبال جنگ تحميلي، گفت: «صدام در ابتداي جنگ احساس قدرت مي‌كرد، اما حالا پس از 6 سال جنگ و بيرون رانده شدن از بخش‌هاي زيادي از خاك جمهوري اسلامي ايران، احساس ضعف كرده و تقاضاي صلح مي‌كند ولي هيچ تضميني وجود ندارد كه باز چنانچه احساس قدرت كرد، تجاوز ديگري را مرتكب نشود. بنابراين تنبيه متجاوز و خلاص شدن منطقه از شر اين متجاوز، راه‌حل منطقي مسئله است.»[۷] رئيس ديوان‌عالي كشور و شوراي عالي قضايي، آيت‌الله "موسوي اردبيلي"، نيز در ديدار با اعضاي جهاد سازندگي در مورد وضعيت جنگ و شرايط ايران براي پايان دادن به آن، گفت: «ما مي‌گوييم خسارات بايد جبران شود. اگر متجاوز مجازات نشود و وجودش از منطقه پاك نشود، باز هم از اين غلط‌ها خواهد كرد. آمريكا و شوروي بايد از منطقه بروند و سرنوشت مردم مسلمان منطقه دست خودشان باشد. اگر جنگ تحميلي سال‌ها طول بكشد، ما براي دفاع از اهداف خودمان ايستاده‌ايم و دنياي استكباري نمي‌تواند شكست را به اين ملت مسلمان و انقلابي كه عاشق شهادت است، تحميل كند.»[۸]
گزارش- 281
سران "جمعيت دفاع از آزادي و حاكميت ملت" با شركت در مصاحبه مطبوعاتي مواضع و ديدگاه خود را در خصوص جنگ ايران و عراق تشريح و فعاليت‌هاي جمعيت را اعلام كردند. در اين مصاحبه مطبوعاتي مهندس "بازرگان" در پاسخ به سؤالي درباره حاكميت مردم گفت: «هيچ فرقي بين حاكميت مردم و حاكميت خدا وجود ندارد. حكومت بايد به دست مردم باشد نه صالحين. تا آن‌جا كه من در امور اسلامي كار كرده‌ام، چنين مطلبي وجود ندارد كه بايد حكومت در دست صالحين و برگزيدگان باشد. طرز اداره مردم، با خود آن‌هاست نه با كسي ديگر.» بازرگان در پاسخ به اين سؤال كه "طرح شما براي پايان دادن به جنگ چيست؟" گفت: «هيچ طرحي ندارم، آن چيزي كه ما مي‌گوييم و ملت خواهان آن هستند، پايان دادن به خون‌ريزي است. در مورد پايان دادن به جنگ بايد خود مسئولين انديشه كنند.» "مهندس صباغيان" نيز در مورد اقدامات جمعيت براي انتشار مواضع خود گفت: «اولين اقدام داشتن يك روزنامه است كه متأسفانه تاكنون وزارت كشور به خواست‌هاي مكرر ما در اين رابطه پاسخي نداده‌است.» مهندس بازرگان در پايان با اشاره به تاريخچه تشكيل جمعيت "دفاع از آزادي و حاكميت ملت" گفت: «تقريباً 5/1 سال از عمر اين جمعيت مي‌گذرد و تاكنون دو كنگره تشكيل داده‌است كه دومين آن چند روز پيش بود. اين كنگره داراي كميسيون‌هاي مختلف براي پيش‌برد كارهاي جمعيت مي‌باشد و جهت فعاليت بيش‌تر اين جمعيت در شهرهاي قم، مشهد، رشت و تبريز داير شده‌است.»[۹]
گزارش- 282
اوضاع داخلي عراق حاكي از فشار شديد حكومت صدام بر مردم و نيز آشفته شدن اوضاع اقتصادي در اين كشور است. روزنامه انگليسي "آبزرور" به نقل از سازمان عفو بين‌الملل نوشت: «57 جسد كودك كه چشمان‌شان از حدقه بيرون كشيده شده‌بود، توسط مقامات رژيم عراق به شهر سليمانيه بازگردانده شد. اين جسدها در اثر تخليه خون كاملاً سياه شده‌بودند.» اين نشريه افزود: «خانواده‌هاي اين كودكان كرد عراقي مجبور شده‌اند قبول كنند كه اين كودكان توسط حكومت دفن شوند و بابت هزينه دفن 150 دينار پرداخته‌اند.» در همين مورد سازمان عفو بين‌الملل خواستار يك واكنش اضطراري شده و بيانيه‌اي خطاب به كميسيون حقوق بشر سازمان ملل متحد در ژنو نيز انتشار داده‌است. به نوشته آبزرور، اين 57 كودك در بين 300 تا 500 كودكي بوده‌اند كه حكومت عراق در اواخر ماه سپتامبر و اواسط ماه اكتبر گذشته آنان را دست‌گير كرده‌بود. منابع كرد گفته‌اند كه شماري از اين كودكان آزاد شده‌اند، اما هنوز از 350 تن از آن‌ها خبري در دست نيست. اين روزنامه سپس نوشته‌است: «سازمان عفو بين‌الملل كه از زمان دست‌گيري اين كودكان تقاضاي بي‌ثمري از دولت عراق براي آزادي آن‌ها كرده‌است، مي‌گويد ظاهراً اين افراد گروگان گرفته‌شده‌اند تا اعضاي خانواده آن‌ها - كه از فراريان ارتش عراق و اعضاي پيش‌مرگان كرد هستند - خود را به حكومت بعث تسليم كنند.»[۱۰] هفته‌نامه "العمل الاسلامي" ارگان سازمان پيكار اسلامي (منظمة العمل الاسلامي) در خصوص ارسال بخش‌نامه‌اي از مقام‌هاي عراقي در مورد اعزام كارمندان زن به مناطق جنگي، نوشت: «طي دستوري كه در اين رابطه به ادارات دولت عراق صادر گرديده، مقرر شده‌است كه به مرور، درصدي از كارمندان زن راهي مناطق جنگي شوند. در اين بخش‌نامه، وظايف زنان خدمات بيمارستاني توصيف شده‌است. به علاوه در اين دستورالعمل تأكيد شده كه در صورت عدم قبول اين فرمان، خاطيان از خدمت منفصل خواهند شد.»[۱۱] نشريه "كرسنت" چاپ كانادا، نيز درمقاله‌اي با عنوان "ديپلمات‌هاي غربي اظهار مي‌دارند" نوشت: «علي‌رغم تحت فشار قرار دادن جوانان 16 ساله و كارگران خارجي براي رفتن به جنگ، عراقي‌ها اكنون براي سربازگيري كفگيرشان به ته ديگ خورده است. يك كمبود حاد خون وجود دارد، در اين مورد نيز اين كارگران خارجي هستند كه هدف مطلوب عراقي‌ها جهت بالا نگاه داشتن ميزان ذخيره خون براي آن‌ها مي‌باشند.» نشريه نيويورك تايمز نيز در گزارشي آورده‌است: «"عقد شهادت" در مورد عراقي‌ها صادق نيست؛ در واقع آن‌ها نمي‌خواهند بميرند. آنچه كه اكنون حادث شده‌است، اين واقعيت است كه رژيم صدام در آستانه اضمحلال قرار گرفته‌است.»[۱۲]
گزارش- 283
مقام‌هاي امريكا به منظور جلب هم‌كاري شوروي و قدرت‌هاي داراي حق وتو در شوراي امنيت، طرحي را جهت پايان دادن به جنگ ايران و عراق تهيه كرده‌اند. مجله "المستقبل" فاش كرد: «"مايكل آرماكاست" معاون سياسي وزير امورخارجه ايالات متحده، يك طرح امريكايي شامل نظرها و پيشنهادهايي در مورد پايان بخشيدن به جنگ عراق و ايران را به مقامات شوروي ارائه نمود. اين طرح او از بندهاي اصلي ذيل تشكيل شده‌است: 1- صدور قطع‌نامه‌اي از سوي شوراي امنيت سازمان ملل متحد در مورد لزوم برقراري آتش‌بس بين عراق و ايران. 2- اين آتش‌بس متضمن تعيين مجازات براي طرف بي‌اعتنا به اصول آتش‌بس باشد. 3- حصول يك توافق بين‌المللي در مورد متوقف نمودن كمك‌هاي تسليحاتي به عراق و ايران تا اين كه اختلاف دو كشور متخاصم به طريق مسالمت‌آميز حل‌وفصل گردد. 4- توافق امريكا و شوروي در مورد نظارت بر اجراي آتش‌بس در جبهه‌هاي جنگ عراق و ايران از طريق ماهواره. 5- دعوت از عراق و ايران براي انجام مذاكراتي با نظارت شوراي امنيت سازمان ملل متحد و يا هر هيئت بين‌المللي ديگر كه مورد تأييد طرفين متخاصم باشد. به علاوه در اين طرح آمده‌است كه احتمال دارد مذاكرات در مورد اين موضوع در جلسه‌اي كه شوراي امنيت سازمان ملل متحد در سطح وزراي خارجه اين شورا و با حضور وزراي خارجه عراق و ايران تشكيل مي‌دهد، انجام گيرد. اهميت اين طرح پيشنهادي اين است كه براي اولين بار است كه ايالات متحده رسماً از شوروي براي هم‌كاري در جهت تحميل صلح به عراق و ايران دعوت مي‌كند و نيز اولين بار است كه ايالات متحده از رهبران شوروي براي هم‌كاري جهت جلوگيري از گسترش دامنه انقلاب ايران به خارج، دعوت به‌عمل مي‌آورد.» "عبدالكريم ابونصر" سردبير "المستقبل"، در خصوص حركت‌هاي اخير دو ابرقدرت براي پايان دادن به جنگ نوشت: «واقعيت اين است كه مسكو اخيراً به كانون بحث و مناقشات بين مقامات شوروي و امريكا و اروپا پيرامون كيفيت جلوگيري از ادامه جنگ خليج [فارس] مبدل گرديده‌است. از سوي ديگر، روس‌ها اينك به طرق مختلف فعالانه تلاش مي‌كنند تا اين جنگ را در خلال سال 1987 خاتمه دهند. به علاوه سابقه نداشته است كه امريكايي‌ها و اروپايي‌هاي ذي‌نفع در منطقه خليج، براي هم‌كاري با روس‌ها در اين زمينه ابراز آمادگي كرده‌باشند. اين تحولات مثبت و در عين حال غيرعلني در شرايطي صورت مي‌گيرد كه منطقه خليج با اوج‌گيري تازه‌اي در جنگ كه آزادي كشتي‌راني در آب‌هاي خليج [فارس] را تهديد مي‌كند، مواجه است. دولت امريكا در خلال ماه جاري "مايكل آرماكاست" وكيل وزارت امورخارجه امريكا در مسائل سياسي را به همراه چند پيشنهاد سري در زمينه پايان بخشيدن به جنگ عراق و ايران راهي مسكو نمود. آرماكاست به مقامات شوروي ابلاغ نمود كه ايالات متحده معتقد است قبل از بروز تحولات فاجعه‌آميز در جنگ عراق و ايران كه ممكن است به گسترش دامنه جنگ و سرايت آن از مرزهاي دو كشور متخاصم به ديگر كشورها منتهي شده و مهاركردن آن را براي ابرقدرت‌ها غيرممكن سازد، بايستي هرچه سريع‌تر اين جنگ را خاتمه داد. آرماكاست همچنين توضيح داد كه دولت امريكا در پرتو اطلاعات و تحليل‌هاي خود از وضع موجود، تصور مي‌كند امكان متوقف شدن اين جنگ به خودي خود وجود ندارد، بلكه بايد يك مداخله سياسي و ديپلماتيك قدرت‌مند خارجي با توافق كشورهاي بزرگ در مورد تحميل صلح و يا تحميل آتش‌بس به عراق و ايران صورت گيرد. آرماكاست خاطرنشان ساخت كه خاتمه جنگ عراق و ايران به متوقف شدن طرح‌هاي هدف‌دار جمهوري اسلامي داير بر صدور انقلاب اسلامي ايران به خارج و ايجاد ناامني در ساير كشورهاي عربي، منتهي خواهد شد. آرماكاست بر پايه مسائل فوق به مقامات شوروي ابلاغ نمود كه دولت آمريكا آماده هم‌كاري فعال با رهبران شوروي در داخل يا خارج از چارچوب شوراي امنيت بين‌المللي براي متوقف نمودن جنگ خليج‌فارس و تحميل صلح به عراق و ايران مي‌باشد.»[۱۳] روزنامه كويتي "القبس" از قول همين مقام امريكايي نوشت: «هدف مشترك امريكا و شوروي اين است كه ايران در جنگ عليه عراق پيروز نشود، اما تاكنون به يك سياست واحد جهت متوقف كردن جنگ عراق و ايران دست نيافته‌اند.» اين روزنامه افزود كه مايكل آرماكاست در ماه اخير راه‌هاي سياسي مشترك امريكا و شوروي جهت متوقف ساختن جنگ ايران و عراق را با هم‌كاري كارشناسان شوراي امنيت ملي امريكا مورد بررسي قرار داده‌است.[۱۴] در همين مورد، خبرگزاري كويت نيز گزارش داد كه حدود 270 تن از شخصيت‌هاي سياسي ايتاليا از افكار عمومي اين كشور و مجامع بين‌المللي درخواست كرده‌اند كه به جنگ عراق و ايران پايان دهند و يك تحريم بين‌المللي در مورد صدور تسليحات به تهران را اعمال نمايند.[۱۵]
گزارش- 284
راديو امريكا به نقل از روزنامه "نيويورك تايمز" گزارش داد: «تركيه به ايران هشدار داده‌است در صورتي كه نيروهاي ايران به خط لوله استراتژيك عراق - تركيه در مناطق شمالي عراق حمله كنند، روابط سياسي تهران - آنكارا تيره خواهد شد. هشدار دولت تركيه به دنبال تهديد ايران در زمينه قطع جريان نفت در گيرودار حمله جديد ايران در شمال عراق، صورت گرفته‌است. "وزارت خارجه تركيه" نيز با صدور بيانيه‌اي در اين مورد از خود واكنش نشان داد و گفت براي آنكارا خط لوله استراتژيك كركوك از اهميت ويژه‌اي برخوردار است و ايران نبايد اين موضوع را فراموش كند.»[۱۶] روزنامه "گونش" چاپ آنكارا نيز در شماره امروز خود در مورد حمايت حكومت صهيونيستي از حملات اخير تركيه به كردها، نوشت: "سركنسول رژيم اسرائيل در استانبول در گفت‌وگو با خبرنگاران ضمن تأكيد بر اين كه حكومت تركيه رأساً اقدام به حمله بر عليه نيروهاي كرد در خاك عراق نموده‌است، گفت: «نتيجه اين تهاجم هرچه كه بود، ما به‌عنوان حكومت اسرائيل از اين عمليات حمايت كرده و براي تصميمات حكومت تركيه در اين مورد احترام قائليم.»[۱۷]
منابع و مآخذ روزشمار 1365/12/25
- ↑ روزنامه جمهوري اسلامي، 25/12/1365، ص7.
- ↑ خبرگزاري جمهوري اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 362، (26/12/1365) ص10.
- ↑ خبرگزاري جمهوري اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 364 (28/12/1365)، ص10، لندن - خبرگزاري فرانسه، 27/12/1365، به نقل از بيمه لويدز لندن؛ و- خبرگزاري جمهوري اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 363 (26/12/1365)، ص3، توكيو - خبرگزاري رويتر؛ و- سند شماره 29449 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: آمار حمله به كشتي‌هاي تجاري در خليج‌فارس، 30/2/1366 تا 24/7/1366؛ و-
- ↑ مأخذ 2، ص11، به نقل از روزنامه "لويدز ليست".
- ↑ سند شماره 077260 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از نمايندگي امام در سپاه خراسان، به نمايندگي امام در ستاد مركزي، 1/1/1366.
- ↑ مأخذ 1، ص آخر.
- ↑ روزنامه جمهوري اسلامي، 26/12/1365، ص آخر.
- ↑ مأخذ 1، ص آخر.
- ↑ سند شماره 226145 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: نمايندگي امام در سپاه، دفتر سياسي، شماره 139، خبرگزاري جمهوري اسلامي، ص37.
- ↑ مأخذ 7، ص2، لندن - خبرگزاري جمهوري اسلامي، به نقل از روزنامه انگليسي "آبزرور".
- ↑ مأخذ 1، ص3، به نقل از هفته‌نامه "العمل‌الاسلامي".
- ↑ وزارت ارشاد اسلامي، اداره كل مطبوعات و رسانه‌هاي خارجي، "بولتن بررسي مطبوعات جهان"، شماره 1085 (27/1/1365)، ص10، به نقل از نشريه كرسنت، چاپ كانادا.
- ↑ وزارت ارشاد اسلامي، اداره كل مطبوعات و رسانه‌هاي خارجي، "بولتن بررسي مطبوعات جهان"، شماره 1228، (23/1/1366)، ص3، به نقل از مجله "المستقبل".
- ↑ مأخذ 7، ص8، به نقل از روزنامه كويتي "القبس"؛ و- روزنامه اطلاعات، 26/12/1365، ص14، كويت - خبرگزاري جمهوري اسلامي، به نقل از روزنامه كويتي "القبس".
- ↑ مأخذ 2، ص2، رم - خبرگزاري كويت.
- ↑ واحد مركزي خبر، صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران، "بولتن راديوهاي بيگانه"، 25/12/1365، ص6، راديو امريكا، 25/12/1365، به نقل از روزنامه "نيويورك تايمز".
- ↑ مأخذ 2، ص40، آنكارا - روزنامه "گونش".