1365.06.11: تفاوت میان نسخه‌ها
| سطر ۹۲: | سطر ۹۲: | ||
براساس گزارش كتاب سال سازمان ملل (Year’s Book U.N)، به دنبال اجراي عمليات محدود نيروهاي خودي در منطقه حاج‌عمران (كربلاي2) و اسكله العميه(كربلاي3)، عراق با ارسال نامه‌اي به سازمان ملل اعلام كرده‌است كه ايران با عملي‌كردن تهديد خود (يعني حملة بزرگ به عراق) در تاريخ 1 سپتامبر 1986(10 شهريور 1365)، حمله بزرگي را به سپاه پنجم ارتش عراق در منطقة حاج‌عمران و به سپاه ششم در بنادر جنوبي عراق آغاز كرده‌است. در اين منبع به نقل از بيانيه‌هاي نظامي عراق اضافه شده‌است كه نيروهاي اين كشور با ضدحملات خود، تهاجمات را دفع كرده‌اند و برآورد مي‌شود كه ايران 3000 كشته و 6000 مجروح برجاي گذاشته باشد!<ref>Year’s Book U.N S/18309, 2 Sep 1986.</ref> | براساس گزارش كتاب سال سازمان ملل (Year’s Book U.N)، به دنبال اجراي عمليات محدود نيروهاي خودي در منطقه حاج‌عمران (كربلاي2) و اسكله العميه(كربلاي3)، عراق با ارسال نامه‌اي به سازمان ملل اعلام كرده‌است كه ايران با عملي‌كردن تهديد خود (يعني حملة بزرگ به عراق) در تاريخ 1 سپتامبر 1986(10 شهريور 1365)، حمله بزرگي را به سپاه پنجم ارتش عراق در منطقة حاج‌عمران و به سپاه ششم در بنادر جنوبي عراق آغاز كرده‌است. در اين منبع به نقل از بيانيه‌هاي نظامي عراق اضافه شده‌است كه نيروهاي اين كشور با ضدحملات خود، تهاجمات را دفع كرده‌اند و برآورد مي‌شود كه ايران 3000 كشته و 6000 مجروح برجاي گذاشته باشد!<ref>Year’s Book U.N S/18309, 2 Sep 1986.</ref> | ||
خبرگزاري عراق نيز با انتشار اخباري از قول مقامات بعثي، مدعي شد كه هر دو عمليات اخير ايران با شكست مواجه شده‌است.<ref>مأخذ شماره 17، ص 6، خبرگزاري عراق، 11/6/1365. </ref> به گزارش روزنامه كويتي "الرأي‌العام"، مبارك رئيس‌جمهور مصر امروز به دنبال حملات جديد نيروهاي ايراني به عراق، در يك تماس تلفني با صدام، اوضاع جبهه‌هاي جنگ را جويا شد.<ref>مأخذ شماره 21، ص7، روزنامه كويتي "الرأي العام". </ref> | |||
==گزارش - 786 == | ==گزارش - 786 == | ||
نسخهٔ ۲۷ مارس ۲۰۲۳، ساعت ۱۱:۲۶
| روزشمار جنگ سال 1365 1365.06.11 | |
|---|---|
| نام‌های دیگر | یازده شهریور |
| تاریخ شمسی | 1365.06.11 |
| تاریخ میلادی | 2 سپتامبر 1986 |
| تاریخ قمری | 27 ذیحجه 1406 |
گزارش - 776
چنان كه ذكر شد، در آخرين دقايق ديشب نيروهاي غواص پس از اين كه با قايق به سه كيلومتري اسكله العميه رسيدند، وارد آب شدند و طبق دستور به سمت اسكله حركت كردند. اندكي بعد، يعني از اولين ساعات بامداد امروز، مشكلاتي پديد آمد كه عمليات را با تهديدي جدي مواجه ساخت. از جمله مشكلات اين كه بر اثر وزش باد از سمت مخالف، آب به‌شدت به سينة نيروهايي كه به‌طرف اسكله در حال پازدن بودند برخورد مي‌كرد و سبب خستگي مفرط، كندي حركت و انحراف مسير آنها مي‌گشت. علاوه بر اين، نفوذ آب به داخل محفظه مخصوص بي‌سيم غواص‌ها، تماس بي‌سيمي را نيز با آنها قطع كرد و تلاش براي برقراري مجدد ارتباط به‌جايي نرسيد. در آخرين تماس مشخص شده‌بود كه عده‌اي از نيروها به فاصله700 متري اسكله رسيده‌اند. با نزديك شدن به ساعت 2:00 بامداد و آغاز مد، حتي ادامة اين‌گونه حركت نيز براي نيروها دشوار مي‌شد و اين امر هرگونه اميدواري را به موفقيت غواص‌ها كم‌كم به يأس مبدل مي‌ساخت(ضميمه دارد) به اين ترتيب، همه گمان مي‌بردند كه به‌علت شديد بودن موج و تلاطم، آب نيروهاي غواص را به‌طرف اسكله خودي خواهد راند. از سوي ديگر، به دليل اين‌كه از وضعيت 120 غواصي كه در آب بودند اطلاع درستي در دست نبود، احتمال مي‌رفت كه اگر به "سوار شناور"ها دستور حركت داده شود، شناورها غواص‌ها را زير بگيرند. اين مسئله نيز وجود داشت كه با روشن شدن هوا، قايق‌ها را دشمن از روي اسكله ببيند و غواص‌هاي داخل آب در خطري ديگر قرارگيرند، به ناچار قرار شد يك قايق جهت كسب اطلاع از وضع غواص‌ها به بررسي آب‌هاي منطقه بپردازد. برادر موسوي مسئول اطلاعات لشكر14 امام‌حسين(ع) براي پي‌گيري اين كار به‌طرف اسكله العميه رفت و پس از بازگشت، از وضعيت نيروها اظهار بي‌اطلاعي كرد. سرانجام حدود ساعت 4 صبح دستور عقب‌نشيني نيروها صادر شد. از سوي ديگر، طي اين مدت غواص‌ها به‌رغم قطع ارتباطشان با فرمانده، به راه خود ادامه داده‌بودند در حالي كه بين ستون‌ها فاصله افتاده و ارتباط بين آنها (ستون‌ها) نيز قطع شده بود. با مد شدن آب و تلاطم فوق‌العاده آن، گروهاني كه برادر "علي حجازي" فرمانده آن بود و مي‌بايست در سمت چپ عمل مي‌كرد، از رسيدن به اسكله باز ماند و محور مياني نيز نتوانست به اسكله نزديك شود، تنها گروهان حضرت موسي(ع) به فرماندهي برادر "مهدي مظاهري" حدود ساعت 4 صبح به اسكله رسيد، ولي غواصان اين ستون نيز به‌جاي سمت راست به سمت چپ اسكله، يعني محل پد هلي‌كوپتر رسيده‌بودند. آن‌گاه برادران مي‌بايست تصميم مي‌گرفتند كه چگونه علاوه بر مأموريت خود، مأموريت نيروهاي ديگر را انجام بدهند. در همان جا با مشورتي كوتاه، سريعاً طرحي ريخته شد و طبق آن، در 100 متري اسكله، فرمانده نيروهاي محور راست به‌همراه معاون خود و يكي از مسئولان دسته‌ها از گروه جدا شدند و به‌طرف اسكله رفتند تا به زير آن رسيدند. اين برادران در عمل موفق شدند با سلسله‌اي از حركت‌ها و تاكتيك‌هاي ابداعي بي‌نظير، خود را به بالاي اسكله، روي پدهلي‌كوپتر برسانند. برادران در بالاي پد، يك سنگر نگهباني و سه نگهبان را در حال گفت‌وگو ـ شايد براي تعويض پست ـ ديدند؛ درآن وضعيت كار پاك‌سازي بدون سر و صدا مشكل به‌نظر مي‌رسيد، ناگزير در تاريكي منتظر فرصتي براي غافل‌گيري دشمن ماندند. ناگاه با برخورد دست يكي از برادران به كلاه آهني‌اش و افتادن آن، صدايي برخاست كه سبب كنجكاوي يكي از نگهبان‌ها شد؛ با حركت وي به سمت محل صدا، نيروهاي خودي چاره‌اي جز درگيري نداشتند. درست در لحظه رسيدن نگهبان به نزديكي غواصان، يكي از آنها كه لباس غواصي سياه و داراي لوله مخصوص بر تن داشت، بلند شد و ايستاد، نگهبان عراقي كه در تاريك و روشن بامداد ناگهان ديد موجود عجيب و پرهيبتي در جلوش ظاهر شده، از شدت وحشت بي‌هوش بر زمين افتاد! سپس برادران با اسلحه كلت، بدون دادن فرصتي به نگهبانان ديگر، آنها را هلاك كردند. غواصان به‌سرعت عمليات پاك‌سازي پد هلي‌كوپتر، انهدام موانع و آماده كردن محل براي ورود ديگران را انجام دادند. بدين ترتيب، بقيه نيروها آماده بالا رفتن از اسكله شدند. در اين هنگام، يك عراقي در حالي كه فريادزنان تيراندازي مي‌كرد، به بالاي سر نيروهاي خودي رسيد، كه برادران با كلت او را از پا درآوردند. دشمن خيلي دير متوجه حضور نيروهاي ما در اطراف پد هلي‌كوپتر شد زيرا در اين زمان، نيمي از نيروهاي محور راست از اسكله بالا رفته‌بودند. قدرت و سرعت عمل نيروهاي خودي ـ هرچند كه ساعت‌ها با امواج مبارزه كرده و خسته بودند ـ آن‌چنان بود كه اقدامات دشمن بي‌اثر ماند، به‌نحوي كه برادران بدون دادن تلفات، توانستند خود را به بالاي اسكله برسانند و در ساعت 4:30 بامداد، آخرين نيرو به بالاي اسكله رسيد. به جايگاه فرمانده عمليات باز مي‌گرديم. چنان‌كه ذكر شد، حدود ساعت 4 بامداد برادران درصدد اجراي عمليات عقب‌نشيني برآمدند، اما در اوج نوميدي و نگراني جانشين فرمانده لشكر14 امام‌حسين(ع) و در حالي كه تنها حدود نيم ساعت به روشني هوا مانده‌بود، شنود خودي خبر داد كه بالاي اسكلة العميه درگيري است. به دنبال آن از كنار "بويه 7" شليك چند رگبار تير "رسام" مشاهده شد، از اين زمان به بعد تصميم‌گيري در مورد عقب كشيدن نيروها وارد مرحله جديدي شد؛ مي‌بايست دقيقاً مشخص مي‌شد كه آيا عراقي‌ها براثر مشكوك شدن تيراندازي كرده‌اند، يا اين كه نيروهاي پيشتاز خودي با آنها درگير شده‌اند. از آن‌جا كه قرار بود غواص‌ها هنگام رسيدن به اسكله، با كلت منور علامت بدهند و هنوز اين امر اتفاق نيفتاده‌بود، شك و ترديد به قوت خود باقي بود، اما به هرحال اين فرض كه ممكن است نيروهاي خودي به بالاي اسكله العميه راه پيدا كرده‌باشند، قوت گرفت. با اين فرض، عقب كشيدن نيروها متوقف شد و قايق‌هاي "والفجر" به‌جاي خود بازگشتند، سپس در آستانه روشنايي هوا، در حالي كه شبح اسكله از دور پيدا مي‌شد، نيروها دوباره سوار قايق‌هاي "عاشورا" شدند. در اين هنگام بار ديگر تيراندازي آغاز و همراه آن دو گلوله "آر.پي.جي." نيز شليك شد. با شليك "آر.پي.جي."ها مسلم‌شد كه نيروهاي خودي درگير شده‌اند، براي همين جانشين فرمانده لشكر14 امام‌حسين(ع) دستور داد "سوار شناورها" به‌سوي اسكله العميه حركت‌كنند. اين در حالي‌بود كه در همان وقت، آخرين نيروهاي غواص روي اسكله مي‌رفتند. در ساعت 5:20 بامداد در حالي كه هنوز نيروهاي "سوار شناور" به اسكله نرسيده بودند، نيروهاي غواص با سلاح‌هاي محدود خود (6 قبضه آر.پي.جي با 12 گلوله، 2 قبضه نارنجك تفنگي و تعدادي كلاش) توانستند از پَد هلي‌كوپتر تا بريدگي وسط اسكله را پاك‌سازي كنند. مقاومت شديد دشمن در سمت راست، خستگي نيروها و محدوديت سلاح نيز مانع از پيش‌روي بيش‌تر نيروها مي‌شد. در ساعت 5:30 گروهان سوار شناور "يونس"(ع) نيز توانست به اسكله نزديك شود. دشمن كه سمت راست اسكله را در دست داشت با سلاح چهار لول به‌سمت قايق‌ها تيراندازي مي‌كرد كه در نتيجة آن، چند قايق مورد اصابت گلوله قرارگرفت و تعدادي از نيروها زخمي شدند. در همين لحظه يك هواپيماي دشمن در آسمان اسكله ظاهر شد ولي به دليل حضور نيروهاي عراقي روي اسكله، از حمله به آن خودداري كرد و تنها با تيربار به تعدادي از قايق‌هاي خودي خساراتي وارد ساخت. در اين هنگام يكي از غواصان زبده با به‌كارگيري يكي از قبضه‌هاي "چهار لول" دشمن روي اسكله، به‌طرف اين هواپيما آتش گشود و آن را سرنگون كرد. خلبان آن به‌رغم خارج شدن از هواپيما، به علت انفجار آن به هلاكت رسيد. سقوط هواپيما و رسيدن نيروهاي تازه‌نفس گردان امام‌رضا(ع) به‌شدت موجب تقويت روحية نيروهاي خودي و تضعيف روحيه دشمن گرديد. در همين حال، نيروهاي دشمن با دو قبضه توپ 57 ميلي‌متري كه در انتهاي سمت راست اسكله قرار داشت، اسكله و مسير قايق‌ها را زير آتش گرفته بودند. عراقي‌ها در پشت هتل سمت راست اسكله سنگر گرفته بودند و نيروها را هدف قرار مي‌دادند، اما به‌رغم همه اين فشارها، نيروهاي خودي با جديت تمام در پناه آتش آر.پي.جي به جلو مي‌رفتند و به پاك‌سازي و تأمين منطقه مي‌پرداختند. با ورود توپ 23 و تفنگ 106 ميلي‌متري خودي و شليك آنها به طرف اسكله وبه دنبال آن تصرف اولين قبضه 57 ميلي‌متري دشمن در سمت راست و شليك آن به‌داخل ساختمان هتل، عراقي‌ها تسليم شدند. بدين ترتيب كار تصرف اسكله ساعت 8 صبح پايان يافت. در ساعت 9 صبح، دشمن اسكله العميه و قايق‌هاي اطراف آن را بمباران كرد و چندبار نيز در "اروند رود" قايق‌ها را هدف قرار داد. ناوچة توپداري كه در كنار اسكله "البكر" پهلو گرفته‌بود نيز چندين گلولة توپ به سمت اسكله العميه شليك كرد.[۱] از سوي ديگر، از ساعت 5:30 امروز همزمان با اجراي عمليات در اسكله العميه، عمليات ديگري (براساس طرح مانور قبلي) به كوشش يك تيم مهندسي از قرارگاه نوح آغاز شد كه در نتيجه آن، اسكله البكر نيز در ساعت 9 صبح امروز به آتش كشيده شد. در اين زمان، دود و آتش يك انفجار مهيب سراسر اسكله را فراگرفت و قارچ انفجاري بزرگي روي اسكله ايجاد شد كه از فاصله 34 كيلومتري ديده مي‌شد. در اين عمليات كه در قالب يك طرح ابتكاري تحت عنوان نارالرحمه اجرا شد، با پمپاژ مقدار فراواني نفت به‌داخل لوله‌هاي نفتي فاو ـ البكر به‌وسيله 6 پمپ با دبي 4 مترمكعب در ثانيه و با اعمال فشار بر دريچه‌هاي لوله‌هاي نفتي روي اسكله، مقدار فراواني از نفت‌ِ داخل لوله‌ها به بيرون فوران كرد و بر روي اسكله پاشيده شد، سپس نيروهاي خودي با شليك آتش توپخانه به روي اسكلة آغشته به نفت، آن را به آتش كشيدند. براساس گزارش شنود، نيروهاي دشمن ـ كه سخت وحشت زده‌شده‌بودند و در محاصره آتش قرار داشتند ـ از فرماندهان خود در عقبه كمك مي‌خواستند و تقاضا مي‌كردند از اسكله خارج شوند. برخي از آنها هم از ترس خود را به‌داخل دريا پرتاب مي‌كردند.[۲] در ساعت 11:37 فرمانده نيروهاي دشمن، مستقر روي سكوي البكر، به رده بالاتر خود گزارش داد كه انبار مهمات سبك و سنگين توپخانه‌هاي مستقر بر سكو، منفجر گرديده و هم اكنون در حال سوختن است. وي سپس افزود: «پرسنل نيروي دريايي مستقر روي سكو هيچ‌گونه مهماتي ندارند و در صورت نزديك شدن هلي‌كوپتر و يا ناوچة ايراني‌ها ، قادر به دفاع كردن نيستيم.»[۳] در اين عمليات قسمت‌هاي مهمي از اسكله البكر منهدم شد و تجهيزات آن به‌كلي در آتش سوخت. اين اقدام بزرگ با برانگيختن شور و شعف رزمندگان مستقر روي اسكله العميه، روحيه نيروها را بسيار افزايش داد.[۴] از اين‌سو، در مقر فرماندهي عمليات، با پيش‌بيني شروع آتش شديد دشمن روي محدودة كوچك اسكله‌العميه، تصميم گرفته شد كه با تخلية هرچه سريع‌تر نيروهاي اضافي از اسكله، فقط تعدادي نيرو براي پدافند باقي بمانند. اين كار با توجه به سرعت عمل دشمن در استفاده از هواپيماها، هرچه سريع‌تر انجام پذيرفت و حدود ساعت 10 صبح كليه نيروهاي گردان يونس(ع) چه غواص، چه "سوار شناور" به عقب برده‌شدند. تنها نيروي باقي‌مانده روي اسكله، گردان امام‌رضا(ع) بود كه به‌دليل شهيد و زخمي شدن 20 تن از نيروهايش تنها 70 تن را در اختيار داشت. بالاي اسكله تعداد 4 قبضه پدافند "چهار لول"، 2 قبضه "دو لول" و چند قبضه "توپ 57 ميلي‌متري" و يك قبضه هم "شليكا" موجود بود كه نيروها بلافاصله اقدام به راه‌اندازي آنها نمودند. نخستين فشار شديد دشمن با پرتاب يك فروند موشك پرقدرت "كرم ابريشم" آغاز شد. اين موشك در ساعت 10 به باند هلي‌كوپتر اصابت كرد كه در نتيجه 8 تن از نيروهاي مجروح خودي را شهيد و 15 تن از اسيران عراقي را كه در حال تخليه بودند نيز به هلاكت رساند. شليك اين موشك احساس ناامني را در نيروهاي خودي برانگيخت و آنان را نگران ساخت. در طول روز به‌رغم پيش‌بيني‌هاي قبلي، هواپيماهاي دشمن اقدامات مهمي انجام ندادند، شايد دليل آن سقوط اولين هواپيماي او بوده باشد. اما دشمن به‌جاي استفاده از هواپيما، چهار موشك كرم ابريشم در ساعات 16، 22، 23 و 24 به اسكله شليك كرد. اين موشك‌هاي هشت متري بر سطح آب پيش مي‌آمدند و پس از برخورد با اسكله منفجر مي‌شدند كه در مجموع، قسمت‌هاي مهمي از آن را تخريب كردند. براي جلوگيري از تلفات بيش‌تر، نيروهاي مستقر در اسكله را به حداقل كاهش دادند و نيز 75 تن از اسيران عراقي را به عقبه تخليه كردند.[۵] از سوي ديگر، فرمانده كل سپاه، برادر محسن رضايي امروز از مسئولان لشكر14 امام‌حسين(ع) خواست تا امشب روي اسكله البكر عمل كنند، اما مسئولان اين لشكر با تأكيد بر نداشتن امكانات و نيروي مورد نياز، اجراي اين مأموريت را فراتر از توان خود ذكر كردند. سرانجام بعد از بحث‌هاي مختلف قرار شد يك گروه شناسايي به منطقه برود و بررسي كند كه اگر دشمن فعاليت خاصي ندارد، امشب عمليات اجرا شود و گرنه، نيروها شب را استراحت كنند و فردا شب آماده عمليات شوند.[۶] در حاشيه عمليات امروز، مسئله غافل‌گيري دشمن، شايان ذكر است. دربارة اين عمليات كه شوك نظامي مهمي پس از عمليات فاو براي رژيم بعث تلقي شده‌است، بسياري از اسيران دشمن از بي‌اطلاعي نيروهاي عراقي از حملة رزمندگان اسلام، سخن گفته‌اند. در اين باره يكي از اسيران گفت: «چون هيچ اطلاعي دربارة حملة نيروهاي ايراني به سكوي العميه نداشتيم، آمادگي قبلي نداشتيم به‌طوري كه كليه نگهبانان در خواب بودند.»[۷] (ضميمه دارد) ـ در همين خصوص، طبق گزارش‌هاي اطلاعاتي، در شب عمليات (ساعت 22) در صفحه رادار دشمن، دو شناور كشف شده‌بودند كه اشتباهاً آنها را در "خورموسي" رديابي كرده بودند. طبق معمول اين كشف را اسكله البكر به فرمانده نيروي دريايي در "ام‌القصر" اطلاع داده‌بود، ولي به علت عادي‌بودن حضور قايق‌هاي ايراني در آن منطقه، هيچ‌گونه حساسيتي در فرمانده نيروي دريايي به‌وجود نيامده‌بود. رادارهاي "رازيت" نيز تا صبح عمليات هيچ‌گونه تحركي را از نيروهاي خودي نتوانستند كشف كنند.
گزارش - 777
پس از آن‌كه مسئولان قرارگاه فرماندهي عمليات تصميم گرفتند عمليات در منطقة "حاج‌عمران" را براي تكميل مناطق تصرف شده، ادامه دهند، تيپ ويژه 155 شهدا مجدداً مأمور تصرف ارتفاع "2519" گرديد و تيپ21 امام رضا(ع) نيز به‌عنوان يگان پشتيباني در نظر گرفته شد. فرمانده تيپ ويژة 155 شهدا طرحي را براي تصرف اين ارتفاع به گردان‌هاي امام‌سجاد(ع) و امام‌حسين(ع) ابلاغ كرد، ولي جبهه فعال و دشمن حساس بود. يك ساعت قبل از شروع عمليات به‌دليل پيش‌روي دشمن و كمين‌گذاري در يكي از راه‌كارها، طرح اوليه منتفي شد و طرح ديگري را فرمانده تيپ (برادر محمود كاوه) و ديگر مسئولان آن، آماده كردند كه به گردان‌هاي عمل‌كننده ابلاغ گرديد. در عمل، نيروها پس از پيمودن مسافت بين دو جبهه، به نزديكي اهداف موردنظر رسيدند و با هماهنگي قبلي، آتش‌تهيه نيروهاي خودي نيز اجرا شد و طي يك درگيري شديد، نيروها موفق شدند تعدادي از پايگاه‌هايي را كه دشمن براي محافظت از ارتفاع ايجاد كرده‌بود، تصرف كنند. با توجه به پيش‌روي اميدبخش نيروهاي خودي و كمبود مهمات دشمن و صدمات وارده به او، احتمال مي‌رفت كه بقيه پايگاه‌ها نيز سقوط كنند ولي با ورود نيروهاي تازه‌نفس دشمن كه مجهز به سلاح و مهمات بودند، امكان موفقيت از نيروهاي خودي سلب شد و با فشار دشمن بر آنها ـ كه تا صبح در مواضع تصرف‌شده مقاومت كرده‌بودند ـ به‌ناچار پايگاه‌هاي تصرف‌شده را تخليه كردند و به عقب برگشتند(ضميمه دارد). در عمليات يادشده، "برادر محمود كاوه" فرمانده تيپ ويژه 155 شهدا به شهادت رسيد[۸] (ضميمه دارد). سرانجام پس از دو شب، عمليات كربلاي2 با نتيجه آزادسازي ارتفاع "شهيد صدر" و "تخته سنگي"، اسارت 277 تن از نيروهاي دشمن و به غنيمت گرفتن 5 دستگاه تانك، پايان يافت.[۹] با آزادسازي ارتفاع شهيدصدر تسلط دشمن بر عقبة خودي از بين رفت و در حال حاضر هيچ‌يك از دوطرف بر عقبة ديگري تسلط ديد و تير ندارد.[۱۰] بعدازظهر امروز جهت تثبيت اهداف تصرف‌شده، قرارگاه "حمزه سيدالشهدا(ع)" موارد زير را به يگان‌هاي عملياتي ابلاغ كرد: 1ـ پدافند از ارتفاع شهيد صدر. 2ـ پدافند از پوزه سنگي و ارتفاع شهيد صدر. 3ـ بستن راه‌هاي نفوذي و احتمالي تك دشمن و معابر وصولي، ظرف 24 ساعت آينده با مين‌گذاري، كشيدن سيم‌خاردار و گذاردن تله‌هاي انفجاري و منوري. 4ـ ايجاد استحكامات، خاك‌ريز، كانال و مواضع پدافندي روي ارتفاع شهيدصدر. 5ـ طرح‌ريزي آتش لازم جهت دفع پاتك و هر نوع حركت مذبوحانه دشمن. 6ـ جاده‌كشي و ايجاد خاك‌ريز براي ارتفاع شهيدصدر در نقاطي كه در "ديد و تير" دشمن مي‌باشد. 7ـ يگان‌ها ضمن پدافند از خطوط فعلي، آمادگي لازم را جهت انجام دادن تك به‌منظور تصرف ارتفاع شهدا و 2519، فراهم نمايند.[۱۱]
گزارش - 778
در جلسة امروز قرارگاه "نجف" كه براي بررسي پيش‌رفت كار و طرح مانور عمليات دربنديخان تشكيل شد، تصرف ارتفاع "شاخ‌خشيك" از طرح مانور حذف گرديد. دلايل مهم حذف اين ارتفاع عبارت بود از: نبودن جاده براي تردد روي ارتفاع، صعب‌العبور بودن و زمان‌بري طولاني براي تصرف آن. دراين جلسه فيلمي كه از غرب اين ارتفاعات ـ يعني از داخل عراق ـ قرارگاه رمضان تهيه كرده‌بود، نمايش داده شد كه در رفع ابهامات موجود و اتخاذ تصميم نهايي بسيار مفيد بود.[۱۲] در همين جلسه، برادر مصطفي ايزدي فرمانده قرارگاه نجف، پس از برشمردن مشكلاتي همچون: آمادگي نداشتن يگان‌ها؛ انجام ندادن شناسايي كامل؛ آماده نبودن واحدهاي پشتيباني به‌خصوص توپخانه و هوانيروز؛ احتمال به تعويق افتادن اين عمليات را مطرح ساخت و افزود: «حفاظت و اطلاعات حدود 190 نفر را كه مشكوك به نظر مي‌رسيدند، از منطقه جمع‌آوري كرده‌است.»[۱۳] در ادامه جلسه درباره طرح مانور تك پشتيباني عمليات "بني‌هاشم(ع)"، يعني تك در منطقه "پاوه" (ارتفاعات "گاوكش" و "پيرونيه") نيز بحث شد. يكي از اهداف مهم اجراي اين تك، تصرف "نوسود" و ضربه‌زدن به پايگاه‌هاي ضدانقلاب و عراق در منطقه مي‌باشد.[۱۴]
گزارش - 779
در ساعت 22:30 امشب نيروهاي تحت‌امر قرارگاه "رمضان" در پايگاه "حيات" ،با كمين برسر راه يك جيپ فرماندهي نيروهاي بعثي كه از "سيدكان" عازم "ديانا" بود، موفق شدند با به آتش كشيدن اين خودرو، كلية 5 سرنشين آن‌را به هلاكت برسانند.[۱۵]
گزارش - 780
راديو حزب دمكرات كردستان ايران، در برنامه‌هاي خبري خود اعلام كرد: «در يك نبرد شديد دو ساعته در ارتفاعات "قروچاي" پيرانشهر، نيروهاي اين حزب 20 تن از نيروهاي دولتي جمهوري‌اسلامي را كشته يا مجروح كردند. علاوه بر اين، 12 قبضه سلاح مختلف و يك دستگاه بي‌سيم نيز به غنيمت اين حزب درآمده‌است.»[۱۶] راديو "كومه‌له" نيز در برنامه‌هاي امروز خود كه به‌زبان كردي و فارسي پخش مي‌شد ادعا كرد كه از ابتداي امسال تاكنون در نتيجة درگيري‌هاي نيروهاي اين حزب با نيروهاي جمهوري‌اسلامي، بيش از 500 تن از نيروهاي نظامي و انتظامي كشته يا مجروح شده و 105 تن از آنان نيز به اسارت در آمده‌اند. به گزارش "صداي انقلاب ايران" (وابسته به كومه‌له) همچنين در اين مدت 200 قبضه سلاح سبك، 11 قبضه آر.پي.جي.، ده‌ها گلولة خمپاره، ده‌ها صندوق نارنجك و 6 دستگاه بي‌سيم به غنيمت اين حزب در آمده‌است. به ادعاي اين راديو، در مدت يادشده، ده‌ها عمليات بزرگ و كوچك در مناطق "سنندج"، "مهاباد ـ بوكان"، "بانه ـ سقز" و "ديواندره" اجرا شده‌است. اين راديو افزود: «از جمله توفيقات ديگر پيش‌مرگان كومه‌له در اين مدت، تسخير 5 پايگاه نظامي و 17 عمليات در داخل شهرها و انهدام 13 خودرو حامل سلاح و مهمات مي‌باشد.»[۱۷]
گزارش - 781
چند فروند از جنگنده بمب‌افكن‌هاي نيروي هوايي ارتش جمهوري‌اسلامي ايران در ساعت 13:30 با بمباران پادگان نظامي "خليفان" واقع در غرب "رواندوز" و مركز ادوات و تجهيزات دشمن در شمال "ديانا" (در جبهه شمال غربي)، ضربات سنگيني بر آنها وارد آوردند، سپس همگي سالم به پايگاه‌هاي خود بازگشتند.[۱۸] از سوي ديگر، در ساعت 15:05 امروز با حمله جنگنده‌هاي دشمن به تأسيسات نفتي "مارون1" واقع در مسير اهواز ـ ماهشهر، قسمتي از آن آتش گرفت كه خسارت‌هايي به اين تأسيسات و سيم‌هاي برق مجاور آن را وارد شد، به‌طوري كه برق بين اميديه تا اهواز قطع شد. در اين حمله، 5 تن شهيد يا مجروح شدند.[۱۹]
گزارش - 782
به‌گزارش خبرگزاري جمهوري‌اسلامي، امروز يك كشتي باري متعلق به شوروي را كه مشكوك به حمل كالا براي عراق بود، نيروي‌دريايي ارتش در آب‌هاي خليج‌فارس براي‌بررسي اسناد و محموله آن توقيف‌كرد.[۲۰] خبرگزاري فرانسه در اين‌باره به نقل از نشريه "لويدزليست" ارگان بيمه لويدز، نوشت: «توقيف كشتي 11750 تُني شوروي به‌نام "پيوتريمتسوف" به وسيله يك كشتي بزرگ جنگي ايراني با شليك چندين گلوله انجام گرفته است.»[۲۱]
گزارش - 783
امروز هفتمين كاروان "راهيان كربلا"ي استان تهران متشكل از 4 تيپ رزمي ـ پشتيباني، طي مراسمي با حضور "آيت‌الله صانعي" دادستان كل كشور، از پادگان ولي‌عصر(عج) خارج شدند و پس از عبور از خيابان‌هاي تهران به جبهه‌هاي نبرد حق‌عليه باطل عزيمت كردند.[۲۲] همچنين 484 تن از نيروهاي آموزش‌ديده و اعزام مجدد از ايلام ره‌سپار جبهه‌ها شدند.[۲۳] درپي‌گيري تشكيل 500 گردان رزمي مورد نياز براي عمليات آتي، ستاد مركزي سپاه امروز در اطلاعيه‌اي تاريخ اعزام‌هاي دوم و سوم نيروهاي داوطلب به جبهه را اعلام كرد. در اين اطلاعيه مرحله دوم همزمان با ايام عاشورا از بيستم تا بيست و پنجم شهريور و سومين مرحله از اول تا پنجم مهر ذكر شده‌است. در اطلاعيه‌هاي قبلي، اعزام اولين مرحله نيروها از دهم تا شانزدهم شهريور جاري اعلام شده‌بود كه هم اكنون در حال انجام شدن‌است.[۲۴]
گزارش - 784
آقاي هاشمي‌رفسنجاني فرمانده عالي جنگ و رئيس مجلس شوراي اسلامي، در اولين جلسه بعد از تعطيلات تابستاني مجلس، دربارة عمليات اخير گفت: «عمليات‌هاي محدود كربلاي2 و 3 به‌عنوان اقدامي در راستاي دستورات حضرت امام و قبل از اجراي عمليات سرنوشت‌ساز، انجام گرفته‌است و نيز اهداف سياسي خاصي را دنبال مي‌كند؛ همچون: مأيوس كردن حاميان عراق، جلوگيري از تحركات آنها در اجلاس سران عدم تعهد و نيز از بين بردن فريب‌هاي تبليغاتي عراق در داخل آن كشور كه تحت عنوان سالگرد "جشن‌هاي قادسيه صدام" اجرا مي‌شود.» آقاي هاشمي افزود: «حضرت امام فرموده بودند تداوم عمليات محفوظ باشد و به دشمن اجازه تجديد نيرو داده نشود. براساس آن دستور، برنامه‌ريزي شده‌بود، از ديروز نيز حركت عملي در جبهه‌ها آغاز شد و ان‌شاءالله به‌گونه‌اي خواهد بود كه تا قبل از شروع عمليات سرنوشت‌ساز، بتوانيم توان دشمن را تحليل برده و زمينة موفقيت كامل را فراهم آوريم. همين امروز نيز عمليات كربلاي3 شروع شد كه با محتوايي بسيار حساس در يكي از نقاط مهم جبهه‌ها ادامه دارد و اخبارش را در لحظات بعد خواهيد شنيد. همچنين در عمليات كربلاي2 آن‌چنان ضربه كاري به دشمن وارد شد كه هنوز هم ادامه دارد و ان‌شاءالله شرايط را براي برنامه‌هايي كه در شمال عراق تا قبل از شروع عمليات سرنوشت‌ساز و پيروزي مطلق لازم داريم، به دست ما خواهد داد. رزمندگان ما در عمليات‌هاي كربلاي 1 و 2 و 3 همچنين با دادن جواب به حركت‌هاي مذبوحانه عوامل كفر جهاني كه براي ايجاد جو سياسي مطلوب صدام در كنفرانس "حراره" [تلاش مي‌كنند]، خواستند كه "دلالان استكبار جهاني" در حراره دست از اين شرارت‌ها بردارند و بگذارند كه مردم ايران و عراق از شر اين بعثي‌ها راحت شوند و منطقه راه خودش را پيدا بكند.» وي سپس افزود: «تحركات مجاهدين عراقي در عمليات كربلاي2 براي ما خيلي جالب بود. تيپ9 بدر متشكل از نيروهاي عراقي بهترين درخشندگي را در اين عمليات از خود نشان داد و عمده اسرايي كه به پشت جبهه تخليه شده‌اند به دست آنها اسير شده‌اند. عجيب اين كه همين عراقي‌هايي كه در صف صداميان آن‌گونه بزدل هستند، وقتي در ميدان جنگ و در صف اسلام قرار مي‌گيرند اين طور نيرومندند و اين خود نويد مي‌دهد كه ان‌شاءالله در آينده بخش مهمي از عمليات آزادسازي‌ها را بايد خود سربازان عراقي همراه رزمندگان ما انجام دهند.» وي در پايان ضمن تأكيد بر سخنان ديروز امام‌خميني و با انتقاد شديد از منتقدان دولت ميرحسين موسوي، از آنها خواست كه با درك شرايط خاص كشور، در راه مخالفت با دولت و تضعيف وحدت گام برندارند و اسرار كشور ـ از قبيل آمارهاي مربوط به نفت و ديگر امور اقتصادي ـ را براي دشمن فاش نكنند.[۲۵]
گزارش - 785
براساس گزارش كتاب سال سازمان ملل (Year’s Book U.N)، به دنبال اجراي عمليات محدود نيروهاي خودي در منطقه حاج‌عمران (كربلاي2) و اسكله العميه(كربلاي3)، عراق با ارسال نامه‌اي به سازمان ملل اعلام كرده‌است كه ايران با عملي‌كردن تهديد خود (يعني حملة بزرگ به عراق) در تاريخ 1 سپتامبر 1986(10 شهريور 1365)، حمله بزرگي را به سپاه پنجم ارتش عراق در منطقة حاج‌عمران و به سپاه ششم در بنادر جنوبي عراق آغاز كرده‌است. در اين منبع به نقل از بيانيه‌هاي نظامي عراق اضافه شده‌است كه نيروهاي اين كشور با ضدحملات خود، تهاجمات را دفع كرده‌اند و برآورد مي‌شود كه ايران 3000 كشته و 6000 مجروح برجاي گذاشته باشد![۲۶] خبرگزاري عراق نيز با انتشار اخباري از قول مقامات بعثي، مدعي شد كه هر دو عمليات اخير ايران با شكست مواجه شده‌است.[۲۷] به گزارش روزنامه كويتي "الرأي‌العام"، مبارك رئيس‌جمهور مصر امروز به دنبال حملات جديد نيروهاي ايراني به عراق، در يك تماس تلفني با صدام، اوضاع جبهه‌هاي جنگ را جويا شد.[۲۸]
گزارش - 786
عمليات اخير ايران بازتاب متفاوتي در رسانه‌هاي جهان داشته‌است. بخش‌هاي خبري ديروز و بامداد امروز راديوهاي كشورهاي عربي منطقه (راديوهاي كويت، مسقط، دوبي، قطر، امان و دمشق) درباره تحولات جاري جنگ تحميلي سكوت اختيار كرده‌اند. اين امر با توجه به روش قبلي آنها ـ در برخورد با اخبار جنگ تحميلي ـ كم‌سابقه است.[۲۹] اما مطبوعات عربستان خبر عمليات كربلاي2 را به‌طور گسترده و به‌نفع رژيم عراق منعكس كردند![۳۰] راديو اسرائيل نيز آن را عمليات انحرافي به‌منظور سرگرم كردن ارتش عراق دانست.[۳۱] اكثر راديوهاي خارجي ديگر نيز عمدتاً به بررسي ارتباط عمليات جاري با عمليات نهايي و سرنوشت‌ساز ايران پرداختند.[۳۲]
گزارش - 787
رياست‌جمهوري‌اسلامي ايران (آيت‌الله خامنه‌اي) امروز در سخن‌راني خود در جمع سران كشورهاي غيرمتعهد، پس از تشريح جنايات عراق از هنگام تجاوز اين كشور به ايران و رد هرگونه راه‌حل پيشنهادي كه در آن به اصل عدالت توجه نشده‌باشد، از آنها خواست تا با توجه به تجاوزگري و ديگر جنايات جنگي عراق، اين كشور را از جنبش غيرمتعهدها اخراج كنند. وي در سخن‌راني 5/1 ساعته خود كه بسيار مورد توجه ناظران سياسي قرارگرفت و در دومين روز اجلاس جنبش انجام شد، گفت: «ظهور جمهوري‌اسلامي ايران كه لزوم نابودي رژيم صهيونيستي و قطع مداخله و نفوذ غرب و شرق از خاورميانه را در صدر شعارهاي خود قرار داده، از آغاز، تهديدي جدي عليه منافع قدرت‌ها تلقي گرديد. جنگ تحميلي عليه ما پاسخ عملي قدرت‌هاي سلطه‌جو عليه اين تهديد بوده‌است. روند جنگ در طول شش ساله گذشته، جريان كمك‌هاي تسليحاتي به عراق از سوي هر دو قطب، سيل كمك‌هاي مالي مستقيم به عراق از سوي كارگزاران امپرياليسم در منطقه، سكوت مجامع بين‌المللي دربارة تجاوزات آشكار عراق به مقررات و حقوق بين‌المللي، عدم تمايل شوراي امنيت در رسيدگي به مسئله شروع تجاوز از سوي عراق و صدها دليل و قرينه ديگر همه بيانگر اين واقعيت مسلم است و به اين منظور عراق به‌عنوان اهرم اجرايي سياست امپرياليسم در منطقه انتخاب و مأمور شد.» وي در ادامه يادآوري كرد كه آغازگر جنگ رژيم عراق است و جنايات عديده‌اي كه اين رژيم در جنگ با ايران انجام داده، برشمرد؛ از جمله: اسارت مردم غيرنظامي و اعدام برخي از آنان، بكار بردن سلاح‌هاي شيميايي و حملات هوايي به مناطق مسكوني و شهرها. رئيس‌جمهوري سپس افزود: «هيچ اصل و معيار بين‌المللي و يا بررسي كارشناسي، هيچ زبان و قلم آشنا به احساسات بشري قادر نيست حتي در يك مورد ميزان اندوه مادراني را كه در آخرين لحظات حيات در حالي كه دختربچه‌هاي مورد تجاوز قرارگرفته شده‌شان را براي آخرين وداع قبل از زنده به‌گورشدن دسته‌جمعي، در آغوش مي‌كشيدند،بيان كند. انبوه استخوان‌هاي كشف‌شده از گورهاي دسته‌جمعي در "هويزه" و "بستان" و ناله هزاران كودكي كه بعد از حملات موشكي و هوايي بر بالين اجساد پدران و مادران خود در ويرانه‌هاي دزفول و بهبهان و مريوان و ده‌ها شهر ديگر خون گريستند، همه از عمق فاجعه حكايت مي‌كند. همين رژيم جنايت‌كار به محض آزادي خرمشهر و شكست مفتضحانه نيروهاي اشغالگر، ناگهان تغيير ماهيت داده و يك شبه صلح‌دوست شد!» رياست‌جمهوري‌اسلامي ايران سپس در رد اظهارنظرهاي برخي كشورها گفت: «برخي مي‌گويند تنها يك اشتباه از سوي عراق در مورد توان دفاعي ايران باعث شروع جنگ شد كه اكنون با درك اين اشتباه از سوي عراق، ديگر تكرار نخواهدشد. اين سخن به يك شوخي شبيه است زيرا آنچه براي امنيت ملي هر كشوري اهميت دارد، وجود استعداد تجاوزگري و سلطه‌جويي در آن سوي مرزها مي‌باشد و با توجه به نقض مستمر كليه مقررات بين‌المللي و استعداد تجاوزگري اين رژيم، هيچ تضمين بين‌المللي براي جلوگيري از تجاوز مجدد عراق به‌خاك جمهوري‌اسلامي نمي‌تواند واقعي باشد. بنابراين ما موظفيم رژيم جنگ‌افروز عراق را به مجازات جنايات خود برسانيم.» وي در ادامة بياناتش افزود: «ناتواني مجامع و مراجع بين‌المللي در برخورد قاطع با مسئله جنگ، خود جزء علل مهم ادامة جنگ به حساب مي‌آيد و تاكنون نظام موجود بين‌المللي نتوانسته با جنگ برخوردي اصولي و عملي واقع‌بينانه داشته‌باشد. مشكل اساسي كه از اين عدم برخورد اصولي ناشي مي‌شود، راه‌حل‌هايي است كه اين مجامع پيشنهاد مي‌كنند و در آنها ضمن اشاره به علاقه‌مندي به برقراري صلح، به عنصر عدالت توجه نمي‌شود. اين پيشنهادها در شرايط كنوني كه عراق در آستانه شكست قطعي است، افزايش يافته‌است و هدف از اين امر تنها نجات متجاوز مي‌باشد.» وي سپس ضمن انتقاد از برخورد دوگانه مجامع بين‌المللي و كشورها با مسئله جنگ، گفت: «علي‌رغم ارتكاب اين همه جنايت از سوي عراق، اين رژيم هنوز مورد كم‌ترين شماتت بين‌المللي قرارنگرفته‌است! با كمال تأسف، برخي از كشورهاي غيرمتعهد در برخورد با اين جنايات حتي از شوراي امنيت با همة قضاوت‌هاي غيرعادلانه‌اش نيز عقب‌تر مي‌باشند.» وي افزود: «مايلم صريحاً اعلام كنم كه اگر جنبش نتواند در برابر جنايات رژيم عراق موضعي صريح و عادلانه بگيرد، نبايد انتظار داشت كه جنبش بتواند در مقابل سلطه‌جويي قدرت‌هاي بزرگ و تشنجات عظيم جهاني، منشاء كم‌ترين اثري باشد.» رئيس‌جمهوري تاكيد كرد: «رژيم عراق به چند اعتبار از جانب جنبش غيرمتعدها قابل تعقيب است، از جمله: تجاوز به يك كشور انقلابي و غيرمتعهد، نقض كليه مقررات بين‌المللي، تشنج‌آفريني و دعوت صريح از ابرقدرت‌ها براي مداخله در امور منطقه و به هرز بردن امكانات مادي منطقه در جهت منافع هر دو قطب و به ضرر كشورهاي جهان سوم كه تنها ارتكاب يكي از اين جرم‌ها، براي اخراج يك رژيم از جنبش كفايت مي‌كند. و در حالي كه اعلاميه "باندونگ" و "بلگراد" صريحاً شروع جنگ را جنايتي عليه بشريت اعلام مي‌دارند، چگونه مي‌توان ادامه عضويت عراق در جنبش را توجيه كرد؟ لذا كم‌ترين وظيفه جنبش اقتضا مي‌كند اولاً رژيم عراق از جنبش اخراج گردد، ثانياً از تجربه اين جنگ ويرانگر به‌منظور جلوگيري از بروز جنگ‌هاي تجاوزكارانه مشابه استفاده شود، ثالثاً برنامه‌اي براي مجازات متخلفين از اصول غيرمتعهدها در كليه زمينه‌ها تنظيم، تصويب و اعمال گردد.» وي بار ديگر بر تصميم جدي ايران براي تنبيه متجاوز به‌منظور تأمين ثبات و امنيت در منطقه و خشكاندن ريشه تجاوز تأكيد كرد.[۳۳] آيت‌الله خامنه‌اي رئيس‌جمهوري‌اسلامي ايران، در پايان سخنان خود در اجلاس غيرمتعهدها، در پاسخ به اظهارات روز گذشته ياسر عرفات (رئيس "ساف") در مورد جنگ تحميلي، مطالبي به اين ترتيب بيان كرد: «لازم است چند نكته را به ايشان [ياسر عرفات] يادآوري نمايم: 1ـ به‌عنوان يك اصل مسلم و پذيرفته شده، مسئوليت ادامه هر جنگي تماماً و به‌طور مستقيم متوجه شروع‌كننده آن است. 2ـ هر موضعي كه با اصل اول منشور ملل‌متحد و اصول عدم‌تعهد مبتني‌بر ريشه‌كن كردن عامل تجاوز، منطبق نباشد، منجر به استقرار و استمرار تجاوز خواهد شد و از اين رو كمكي به متجاوز خواهد بود. 3ـ رفع تجاوز به اصول بين‌المللي، يك مسئوليت مشترك بين‌المللي است و بر هر اقدام ديگري اولويت دارد. 4ـ بدون مجازات متجاوز و احقاق حقوق قرباني تجاوز، تأمين عدالت متصور نيست. 5ـ حمايت اعضاي غيرمتعهد از قرباني تجاوز، براساس اصول عدم‌تعهد يك مسئوليت و وظيفه است و تخطي از آن، تخطي از اصول مهم جنبش مي‌باشد. 6ـ اگر امروز جنبش عدم‌تعهد براي آقاي عرفات فرصتي جهت شركت در جمع سران غيرمتعهد مي‌دهد دقيقاً و مصراً مبتني‌بر همين اصل مي‌باشد و ترديد در اجراي آن، حضور ايشان را نيز زير سؤال قرار مي‌دهد. 7ـ انتظار مي‌رفت كه آقاي عرفات در سخن‌راني ديروز خود از توفيقاتي كه ملت فلسطين در مبارزه با تجاوزگري‌هاي رژيم صهيونيستي به‌دست آورده صحبت مي‌كردند نه اين كه ديگران را به حمايت از تجاوز ترغيب كند. 8ـ متأسفانه همين بينش باعث شده كه فلسطين پس از چهار دهة طولاني هنوز قرباني تجاوز باشد. 9ـ اگر آقاي عرفات اين روش شكست‌خورده يعني تسليم و سازش با متجاوز را براي فلسطين تجويز مي‌كند، بهتر است از توصيه آن به ديگران به‌طور جدي احترازكند. 10ـ از نظر جمهوري‌اسلامي ايران هر موضعي از جانب هركس كه اين اصول را تأمين نكند، مردود، بي‌اثر و غيربي‌طرفانه است.»
ايشان در ادامه افزود: «صبح ديروز آقاي عرفات در سخن‌راني خود با اصرار، جمهوري‌اسلامي را به قبول ميانجي‌گري دعوت كرد، اما اجازه بدهيد در پاسخ به ايشان، به يادآوري يك نقل‌قول از صدام در 28 سپتامبر 1980(6 مهرماه 1359) ـ كه حتماً به ذهن ايشان نيز آشناست ـ بسنده كنم كه وي گفت: "مايلم در برابر شما و در برابر ملت عرب اعلام كنم كه تلاش برخي از مقامات عرب را براي ميانجي‌گري رد كرده‌ام و هيچ يك از اعراب نبايد يك موضع ميانجي‌گري داشته‌باشند. اگر آماده حمايت از برادران عرب خود در جنگ نيستند، سكوت كنند. اين حداقل انتظار ما است."»[۳۴]
نطق رياست‌جمهوري ايران در هشتمين اجلاس سران غيرمتعهد در "حراره"، با واكنش گستردة خبرگزاري‌ها روبه‌رو شد. در اين‌باره "فرانس پرس" چنين گزارش داد: «اين نطق بسيار شديدالحن بود و فكر هرگونه ميانجي‌گري در جهت خاتمه جنگ را منتفي دانست. رياست‌جمهوري ايران طي يك سخن‌راني يك ساعت و نيمه در حالي كه بر كلمات شلاق مي‌زد تأكيد كرد كه جمهوري‌اسلامي ايران بنابر تكليف ملي و اسلامي و بنابر اصول جنبش غيرمتعهدها وظيفه دارد رژيم متجاوز و عامل جنگ يعني عراق را تنبيه كند.»[۳۵] يونايتدپرس نيز در اين‌باره گزارش‌داد: «در حالي كه "خامنه‌اي" اين اتهام را واردمي‌كرد كه زنان و بچه‌ها در جريان حمله به شهر هويزه مورد تجاوز قرارگرفته و اجساد آنها در گورهاي دسته‌جمعي دفن شده‌اند، گيرنده‌هاي تلويزيوني مركز كنفرانس بين‌المللي قطع شد.»[۳۶] به گزارش خبرگزاري جمهوري‌اسلامي، به هنگام سخن‌راني آيت‌الله خامنه‌اي پخش مستقيم مراسم اجلاس از شبكه تلويزيوني مدار بستة هتل "شرايتون" حراره، (محل برگزاري اين اجلاس) كه به‌منظور استفاده خبرنگاران خارجي پخش مي‌شد، قطع گرديد. به دنبال اعتراض خبرنگاران و نيز مقامات وزارت خارجه ايران، معاون وزير اطلاعات زيمبابوه اعلام كرد كه اين اقدام به‌دستور مقامات كنفرانس انجام شده‌است. لازم به يادآوري است كه قطع برنامه هنگامي رخ داد كه رئيس جمهوري كشورمان با برشمردن جنايات عراق عليه ايران در مناطق جنگي، ادامه عضويت عراق در جنبش را مورد سؤال قرار مي‌داد.[۳۷]
گزارش - 788
برخي رهبران كشورهاي عضو سازمان غيرمتعدها كه در حراره به‌سر مي‌برند، در سخن‌راني‌هاي خود در اجلاس اين سازمان، خواستار پايان دادن به جنگ ايران و عراق از راه مسالمت‌آميز شدند. نخست‌وزير هند و رؤساي جمهوري كوبا، زامبيا و الجزاير كساني بودند كه در سخنان خود خواستار يك راه‌حل مسالمت‌آميز براي پايان يافتن جنگ شدند.[۳۸] رئيس‌جمهوري كوبا در سخنان خود در اين اجلاس گفت: «اين جنگ از ابتدا نبايد بين اين دو كشور عضو جنبش عدم‌تعهد به‌وجود مي‌آمد و تاكنون نيز كليه اقداماتي كه از سوي محافل مختلف جهت حل صلح‌آميز اين جنگ به‌عمل آمده، بي‌نتيجه مانده‌است، ليكن بايد اميدوار بود كه جنگ به‌نحوي مسالمت‌آميز حل و فصل شود.»[۳۹]
گزارش - 789
وزير كشور امروز در مصاحبه‌اي اقدامات گروه‌هاي ضدانقلاب و سياست‌هاي اتخاذ شده در شوراي امنيت درباره مقابله با حركت‌هاي جديد سازمان مجاهدين خلق و گروه‌هاي مسلح غيرقانوني در مرزهاي كشور را تشريح كرد. آقاي محتشمي مسائل مطرح شده در شوراي امنيت درباره حركت‌هاي جديد گروه‌هاي ضدانقلاب در مناطق مرزي گفت: ما در ماه‌هاي اخير شاهد ورود تيم‌هاي گسترده منافقين از مرزهاي مختلف بوديم كه خوشبختانه اكثر قريب به اتفاق تحركات آنها و احزاب منحله سركوب شده و حدود 700 نفر از عوامل آنها دست‌گير شده و عده‌اي نيز در درگيري‌ها از بين رفته‌اند. موضوع ديگري كه در اين جلسه مطرح شد مسائل مختلف غرب كشور به‌خصوص مسئله كردستان و آذربايجان‌غربي بود. در اين جلسه موضوع بستن مرزهاي غرب كشور مورد بحث و بررسي قرارگرفت و تصميماتي اتخاذ شد كه در آينده‌اي نزديك به مرحله اجرا در خواهد آمد. وزير كشور همچنين درباره استراتژي جديد سازمان مجاهدين خلق گفت: ما در گذشته شاهد بوديم كه عوامل ضدانقلاب و گروهك‌هاي وابسته، شعار مخالفت و ضديت با جمهوري‌اسلامي ايران را سرمي‌دادند و حركت‌هايشان نيز در خارج از كشور در اين راستا بوده‌است، اما گروهك ورشكسته منافقين با آمدن رهبريتشان به دامن صدام و عراق، استراتژي‌شان تغيير كرد يعني آنچه را كه در گذشته شعار مي‌دادند و عمل مي‌كردند، مخالفت با نظام جمهوري‌اسلامي بود ولي از وقتي‌كه به داخل عراق آمدند تاكتيك و استراتژي و برنامه‌شان حفظ صدام شده‌است. آقاي محتشمي درباره عمل‌كرد گروه‌هاي ضدانقلاب در نابسامان كردن بخشي از اقتصاد كشور و ناامني روستاها گفت: بعداز پايين آمدن قيمت نفت حضور و فعاليت روستائيان را در امر كشاورزي شاهد بوديم ولي گروه‌هاي ضدانقلاب 105 خرمن كشاورزان را به آتش كشيدند كه در اين ارتباط حدود 200 نفر از عوامل گروهك‌ها دست‌گير شده‌اند.[۴۰]
گزارش - 790
"ژان‌برنارد ريمون" وزير خارجه فرانسه، در يك ديدار چند روزه از عربستان با مقامات اين كشور به خصوص شاه فهد گفت‌وگو كرد. وي در گفت‌وگوهاي خود با مقامات سعودي، موضوعات مختلفي به‌ويژه روابط بين دو كشور و جنگ ايران و عراق را مطرح كرده‌است. ريمون در مورد موضع فرانسه درباره جنگ، گفت: «ما از هرگونه راه‌حل مسالمت‌آميز در اين‌باره حمايت مي‌كنيم.» وي در مورد بهبود روابط ميان پاريس و تهران گفت: «كاملاً طبيعي است كه فرانسه برقراري مناسبات عادي با ايران را در زمينه‌هاي سياسي و اقتصادي مورد بررسي قرار خواهد داد، اما مخاطبان ايراني ما بايد بدانند كه اين امر به هيچ وجه در سياست ما در جهان عرب به‌ويژه در سياست دوستي ما با عراق، تغييري نخواهد داد.»[۴۱]
گزارش - 791
هفته‌نامة فرانسوي "ژون آفريك" با درج اين مطلب كه در مورد پايان جنگ ايران و عراق، هم‌اكنون سه امكان در تهران، دمشق، تل‌آويو، طرابلس(ليبي) و واشنگتن مورد مطالعه قرارگرفته و همة آنها به تبعيد سياسي صدام منتهي مي‌شود، نوشت: «برخي از كارشناسان امريكايي و اسرائيلي يقين دارند كنارگيري صدام حسين از قدرت براي آن‌كه [امام] خميني توقعات خود را متعادل كند، كافي خواهد بود.»[۴۲]
گزارش - 792
روزنامه كويتي "القبس" با اشاره به مذاكرات محرمانه قدرت‌هاي بزرگ براي ختم جنگ ايران و عراق، نوشت كه طرح صلح جديد عراق ـ كه رئيس مجلس اين كشور آن را تهيه كرده‌است ـ به منظور توجيه اقدامات بعدي اين كشور عليه ايران است؛ اقداماتي نظير استفاده از سلاح‌هاي نابودكننده. اين روزنامه در مقالة امروز خود نوشت: «مذاكرات محرمانه‌اي در حال حاضر ميان كشورهاي بزرگ در مورد بررسي امكان سفر دبيركل سازمان ملل به بغداد و تهران به‌منظور كسب اطلاع از نظرهاي مقامات دو كشور در مورد راه‌هاي صلح‌آميز پايان‌ِ جنگ در جريان است. اين تلاش‌هاي محرمانه قبل از كسب موافقت ايران و عراق براي آغاز آن، آشكار نخواهد شد.»
به نوشتة اين روزنامه، تنها مانع اصلي براي آغاز مأموريت دبيركل سازمان ملل، مخالفت ايران با هرگونه سازش و صلح با عراق است. ايران اعلام كرده‌است در صورتي از "خاوير پرز دكوئيار" استقبال خواهد كرد كه تنها، مسئله توقف حمله عليه شهرها و منع استفاده از سلاح‌هاي شيميايي در جنگ، مورد بررسي قرارگيرد. القبس به نقل از منابع غربي نوشت: «مذاكرات بين‌المللي جاري دربارة برقراري صلح ميان‌ايران و عراق نشان‌دهندة نگراني جدي كشورهاي بزرگ از عواقب وتحولات آينده جنگ خليج‌فارس است.» به نوشته اين روزنامه، كشورهاي بزرگ مي‌خواهند با دست زدن به روش‌هاي مختلفي، از وقوع هرگونه برخورد مسلحانه گسترده ميان ايران و عراق طي هفته‌هاي آينده جلوگيري كنند. اين روزنامه در خاتمه افزود: «عراق با مطرح كردن راه‌ها و طرح‌هايي در جهت برقراري صلح، از جمله طرح صدام و پيشنهاد صلح "سعدون حمادي"، تلاش مي‌كند تمام امكانات و راه‌هاي صلح را در پيش‌روي ايران بگذارد تا در صورت مخالفت ايران با اين طرح‌ها، دست عراق در محافل جهاني براي استفاده از سلاح‌هاي جديد نابودكننده عليه ايران باز باشد.[۴۳]
گزارش - 793
يكي از نمايندگان مجلس شوراي اسلامي ضمن رد پيشنهادهاي اخير رئيس مجلس عراق براي ختم جنگ، آن را مسخره دانست. آقاي "قاضي‌زاده هاشمي" نماينده فريمان، سرخس و احمدآباد، در جلسه امروز مجلس گفت: «مهم‌ترين عامل شكست اعراب در جنگ اعراب و اسرائيل، ترديد و ابهام اعراب در حمله‌نهايي گسترده از جانب مصري‌ها بود. همه مسئولان و دست‌اندركاران بدانند كه در معادلات سياسي منطقه، صدام مهره‌اي نيست كه مورد حمايت قرارگيرد. آن قدر ماهيت ضدانساني صدام برملا شده‌است كه پيشنهاد رئيس مجلس فرمايشي عراق در يكشنبه گذشته براي پايان جنگ، مسخره به‌نظر مي‌رسد. يادآور مي‌شوم بايد در مواضع انقلاب اسلامي‌مان محكم بوده و به اصول آن متكي باشيم و از آن عدول نكنيم. اجازه ندهيم كشورهاي مرتجع با حركت‌هاي سياسي در دراز مدت براي خويش امتيازي كسب نمايند.»[۴۴]
گزارش - 794
به دنبال تصميم مجلس شوراي اسلامي درمورد تصويب كليات لايحه مجازات فروشندگان لباس‌هاي خلاف شرع و مغاير با عفت عمومي، يكي از نمايندگان در اين‌باره، ضمن اشاره به تأثير بد گسترش چنين مظاهر ناپسندي در شهرها بر روحيه رزمندگان، افزود كه بسياري از نيروهاي رزمنده ضمن گفت‌وگو با وي پرسيده‌اند كه چرا جلوي اشاعه اين مظاهر ناپسند فرهنگ غربي گرفته نمي‌شود. وي سپس گفت: «اگر مي‌خواهيد اعزام 500 گردان باسرعت بيش‌تري انجام گيرد، بايد محيط اجتماعي را پاك كنيد به‌طوري كه رزمندگان هنگام بازگشت به شهرها احساس كنند كه احكام خدا اجرا مي‌شود.»[۴۵]
ضميمة اول گزارش 776 برادر رضايي فرمانده محور گفت: ... حدود 700 متري اسكله تماسمان قطع شد... آب رفته بود توي گوشي بي‌سيم... قبلاً هم توي مانورهاي متعدد ما با بي‌سيم توي آب پريده بوديم... تا آخرين لحظه از آنها استفاده كرديم، منتها اين شايد اولين باري بود كه بي‌سيم توي آب قطع مي‌شد. [۴۶] از سوي ديگر قايق‌هاي ديگر نيز وضعيتي مشابه داشتند. سرنشينان قايق پدافند 23 ميلي‌متري كه آب زيادي به داخل قايق‌هايشان رفته‌بود و هيچ‌گونه امكاناتي براي تخليه آب نداشتند، در معرض خطر غرق شدن قرار گرفته‌بودند و مرتباً تقاضاي كمك مي‌كردند. در اين اوضاع سرنشينان قايق‌هاي ديگر كه خود دچار بحران بودند و از شدت تلاطم به دور خود مي‌چرخيدند، با زحمت خود را به قايق پدافند رساندند و با استفاده از پيت‌هاي آب و بنزين به تخليه آب اقدام كردند و مانع از غرق شدن قايق مزبور شدند.[۴۷]
ضميمة دوم گزارش 776 : غافل‌گيري و اسارت نيروهاي عراقي اسيران عراقي عمليات كربلاي3 اعتراف كردند كه در اين عمليات غافل‌گير شده‌بودند. يكي از فرماندهان عراقي كه در عمليات كربلاي3 به اسارت درآمده‌بود، در اين‌باره گفت: «زماني كه در مواضع دفاعي واقع در وسط سكوي العميه مستقر بوديم، ناگهان متوجه شديم كه مردان قورباغه‌اي ايران پد هلي‌كوپتر يعني وسيعترين منطقه سكو را تصرف كرده و با آرايش تاكتيكي شروع به پيش‌روي و تيراندازي به سمت مواضع ما مي‌نمايند. آنها كاملاً بر اوضاع مسلط شدند. از سوي ديگر، قايق‌هاي تندرو حامل نفرات نيز به سكو نزديك شده و آن را كاملاً تصرف كردند. وقتي نيروهاي عراقي متوجه حمله نيروهاي ايران شدند، يكي از افسران (ستوان‌دوم) ـ كه او نيز اسير شد ـ سربازان عراقي را به رستوران سكو هدايت كرد و به يكي از سربازان دستور داد تا دو قطعه پارچه سفيد بردارد و به سوي نيروهاي ايراني برود. به دنبال اين كار، همگي تسليم شديم ولي كليه پرسنلي كه استقامت كردند، كشته شدند.» وي افزود: «با اين كه در ساعت 20:00 روز 11/6/1365 از رده‌هاي بالا دستور آماده‌باش صادر شده‌بود ولي اكثر پرسنل به علت خستگي ناشي از جنگ، به اين دستورها توجهي ننموده و در خواب بودند و بدين ترتيب ما به‌دست نيروهاي ايران غافل‌گير شديم.»[۴۸] يكي ديگر از اسيران در اين باره گفت: «48 ساعت قبل از عمليات عليه اسكلة العميه، از ستاد فرماندهي نيروي دريايي عراق به نيروهاي مستقر در سكوي البكر و العميه اطلاع داده شد كه مراقب اوضاع باشند. حتي در اين پيام، آمده‌بود كه دشمن قصد حمله به بندر العميه را دارد. بعد از آن، نيروها به حال آماده‌باش درآمدند ولي چون مشابه اين پيام‌ها درگذشته نيز به‌طور مستمر ابلاغ مي‌شد و اكثراً از روي تصور و احتمال بود، پرسنل اهميت چنداني به اين اخبار نمي‌دادند.»[۴۹] گفتني است كه فرمانده پايانه نفتي العميه نيز در ميان اسيران بود.[۵۰]
ضميمه اول گزارش 777: حركت فرمانده تيپ155 شهدا به سوي شهادت در وضعيت فوق طاقت و به‌شدت دشواري كه نيروهاي عمل‌كننده خواه ناخواه با آن مواجه بودند و سبب شده‌بود پيروزي را نيز دور از دسترس ببينند، تيپ ويژه 155 شهدا، به‌خصوص فرمانده آن، مؤمنانه و شجاعانه در عرصة درگيري وارد شدند. شهيد اميري‌مقدم راوي مركز مطالعات و تحقيقات جنگ در اين تيپ، در گزارش خودش از عمليات كربلاي2، درباره اين وضع و حركت نيروها براي ادامه عمليات و سرانجام آن، چنين روايت كرده‌است: «تغييرات انجام‌شده در طرح مانور و عدم موفقيت كامل تيپ ويژه 155 شهدا در عمليات شب گذشته، موجب ترديد در مسئولان، خصوصاً فرماندهان اين تيپ شده‌بود. اين ترديد اگرچه در خود فرمانده تيپ (برادر محمود كاوه) نيز وجود داشت ولي وي با توجه به حساسيت زمان و مصلحت كُل عمليات، اين ترديد را بروز نمي‌داد و به همين دليل تصميم گرفت براي زدودن ترديدها و تقويت روحية عملياتي در افراد تيپ، به همراه نيروهاي عمل‌كننده در منطقه درگيري حاضر شود. وقتي كه مسئولان تيپ از اين تصميم آگاه شدند درصدد برآمدند كه وي را از اين عمل باز دارند. فرمانده يكي از گردان‌ها (برادر صلاحي) براي منصرف كردن وي، مي‌گويد: "شما اين كار را نكنيد، آتش دشمن زياد است، مسير، بدمسيري است، خداي نكرده طوري مي‌شود." فرماندهي در جواب مي‌گويد: "خب، اگر اين طور است، ما هم شهيد مي‌شويم. اگر كار مثل شب گذشته بشود، ما هم حاضريم امشب شهيد شويم." به همان اندازه كه خود وي در رفتن به خط درگيري مصمم بود، ساير مسئولان تيپ مخالف بودند. مكالمه زير كه در آخرين دقايق قبل از عزيمت برادر كاوه به منطقه و در هنگام پوشيدن پوتين، بين وي و قائم‌مقام تيپ (برادر منصوري) انجام گرفته، بيانگر اين واقعيت است كه ايشان چه قدر به رفتن و ديگران چه‌اندازه در بازداري وي مصمم بوده‌اند. متن مكالمه اين چنين است: منصوري: رفتن شما نه به نفع اسلام است و نه به نفع...
كاوه: نه
منصوري: اگر نظر شما اين است كه نيروهاي عمل‌كننده آدم قوي‌تري مي‌خواهند، من قوي نيستم ولي مي‌روم جلو و يكي ديگر را اينجا مي‌گذارم. كاوه: نه، من مي‌خواهم امشب، شما اينجا باشيد. منصوري: من نمي‌خواهم. كاوه: امشب كارها جور نمي‌شود. منصوري: خب، اگر جور نمي‌شود با رفتن شما هم جور نمي‌شود. كاوه: چه مي‌گويم! جور مي‌شود، ان‌شاءالله جور مي‌شود. منصوري: البته اگر خدا بخواهد جور مي‌شود. شما هم اينجا كلي كار داريد: مسئله قرارگاه، هماهنگي توپخانه و... كاوه: اين‌ها همه‌اش حل مي‌شود، اين‌ها مشخص است. منصوري كه از بحث كردن نتيجه نمي‌گيرد، با پيش كشيدن تصميم خودش براي رفتن به جلو، مي‌گويد: حالا در هر صورت شما برويد، من كار ندارم. من هم براي انجام مأموريت، گردان امام‌حسين(ع) را برمي‌دارم و مي‌روم. كاوه: خُب، شما اين كار را بكنيد. منصوري: ولي اينجا در مقر فرماندهي تيپ كارها مي‌خوابد. كاوه: مسئله‌اي نيست، شما همين اول درگيري كه من جلو هستم، اينجا باشيد. منصوري وقتي باز هم نتيجه نمي‌گيرد، به‌طور جدي‌تري مي‌گويد: آقاي كاوه، مي‌خواهيد به زور متوسل بشويم؟ جلو رفتن شما اصلاً درست نيست، منطقي نيست. كاوه: امروز با روزهاي ديگر فرق مي‌كند، من يك چيزهايي مي‌دانم، يك چيزهايي هست، مي‌دانم ترديد هست. منصوري: خُب، ترديد طبيعي است، بايد باشد. كاوه: خُب اگر آدم خودش جلو باشد و يك وقت مسئله‌اي پيش آمد، مي‌تواند هم پيش خداي خودش و هم پيش خلق خدا و.... برادر كاوه سكوت مي‌كند و براي هدايت گردان امام‌حسين(ع) از سنگر فرماندهي خارج مي‌شود.» راوي تيپ ويژه 155 شهدا سپس افزوده‌است: «به هنگام اعزام گردان‌ها براي اجراي مأموريت، ابتدا گردان امام‌حسين(ع)، سپس گردان امام‌سجاد(ع) در حالي كه فرماندهي تيپ (محمود كاوه) پيشاپيش آنها قرار داشت، حركت خود را براي تصرف ارتفاع "2519" آغاز كردند. طبق طرح مانور قرار بود گردان امام‌حسين(ع) پايگاه‌هاي 1 و 2 و گردان امام سجاد(ع) پايگاه‌هاي 3 و 4 را تصرف كنند. حساسيت دشمن نيز نسبت به شب اول كم‌تر شده‌بود. و احتمال جدي نمي‌داد در اين محور مجدداً عمليات شود، از اين‌رو اجراي آتش و پرتاب منور آنها نيز اندكي كاهش يافته‌بود. به هر ترتيب، حدود ساعت يك بامداد بود كه نيروهاي پياده پس از پيمودن مسافت فاصله خط خودي تا دشمن به زير اهداف موردنظر رسيدند تا با هماهنگي آتش خودي، درگيري را شروع كنند. در همين حين يك گلولة خمپاره كنار برادر كاوه به زمين اصابت كرد و او در جا شهيد شد.»[۵۱]
ضميمه دوم گزارش: 777 شهادت فرمانده تيپ ويژه 155 شهدا
به دنبال شهادت فرمانده تيپ ويژه 155 شهدا (شهيد محمود كاوه) در منطقه عملياتي كربلاي2، از مراسم تشييع وي در مشهد، روزنامه كيهان (16/6/1365) چنين گزارش داده‌است: در اين مراسم كه با حضور مسئولان استان خراسان و نيروهاي نظامي و انتظامي شهر مشهد برگزار شد، پيكر پاك اين سردار اسلام بر دوش انبوهي از اقشار مختلف امت حزب‌الله مشهد تا بارگاه ملكوتي امام‌رضا(ع) تشييع و پس از طواف ضريح مطهر، طي مراسمي به خاك سپرده شد.»[۵۲]
راوي قرارگاه حمزه ـ‌ع‌ـ (اسدالله احمدي) به نقل از فرمانده لشكر 5 نصر (باقر قاليباف) نوشته‌است: «در مراسم تشييع جنازه شهيد محمود كاوه، پدر وي درخواست حجت‌الاسلام طبسي توليت آستان قدس‌رضوي را مبني‌بر اين كه پيكر شهيد محمود كاوه در حرم مطهر حضرت رضا(ع) و يا در يكي از حجره‌هاي مخصوص حرم دفن شود نپذيرفت و گفت: «پسرم از ابتدا با بسيجي‌ها بوده و بهتر است در كنار آنها دفن شود.»[۵۳]
منابع و مآخذ روزشمار 1365/06/11
- ↑ سند شماره 657 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: "عمليات لشكر14 امام حسين(ع) در اسكله العميه"، گزارش راوي لشكر14 امام حسين(ع) در عمليات كربلاي3، راوي: شهيد اسحاقي، ص‌ص 70 تا 72، نوارهاي شماره 20322، 20335، 20336، 20337؛ وـ سند شماره 15438 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: "گزارش نوبه‌اي و اطلاعاتي شماره 1500"، (قرارگاه عملياتي جنوب ـ ركن2)، 10/6/1365 تا 2/6/1365 ، ص‌ص 1 و 2 پيوست، و ـ به نقل از نوار شماره 3 لشكر14، 11/6/1365، (بي‌سيم، شب اول عمليات)؛ وـ نقل از نوار شماره 3، مصاحبه راوي لشكر14 با برادر شفيعي، 13/6/1365؛ وـ نقل از نوار شماره 4، مصاحبه راوي لشكر14 با برادر زاهدي، 13/6/1365؛ وـ نقل از نوارشماره 5، مصاحبه راوي لشكر14 با برادر رضائي، 14/6/1365؛ وـ مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: جنگ در سال 65(تهران: سپاه پاسداران، 1367)، ص 165.
- ↑ مهدي خداوردي و ... نبرد العميه (تهران: مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: 1375)، ص‌ص 178 تا 179؛ و ـ گزارش فرمانده قرارگاه نوح به فرمانده كل سپاه؛ و ـ مصاحبه مهندس سرداري مسئول تيم مهندسي قرارگاه.
- ↑ سند شماره 15438 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: "گزارش نوبه‌اي و اطلاعاتي شماره 1500"، قرارگاه عملياتي جنوب)، 10/6/1365 تا 12/6/1365، ص2.
- ↑ مأخذ شماره 2، ص 179 تا 180
- ↑ مأخذ شماره 1، رديف اول، ص‌ص 72 تا 73؛ وـ نوارهاي شماره 20324، 20338، 20339، 20340، 20344 و 20345، مصاحبه راوي لشكر با برادر رضايي، 14/6/1365؛ وـ نقل از نوار شماره 6، مصاحبه راوي لشكر با برادر موسوي، 14/6/1365؛ وـ نقل از نوار شماره 4 مصاحبه راوي لشكر با برادر زاهدي، 13/6/1365.
- ↑ مآخذ شماره 1، رديف اول، ص74؛ وـ نوار شماره 16، گفت‌وگوي برادر رضايي با برادر ابوشهاب، 11/6/1365.
- ↑ سند شماره 15422 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: "اظهارات اسيران و پناهندگان"، واحد اطلاعات نظامي، 11/6/1365.
- ↑ سند شماره 282 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: "عمليات كربلاي2"، گزارش راوي تيپ9 بدر، راوي: علي مژدهي، ص47؛ وـ سند شماره 284: "عمليات كربلاي2"، گزارش راوي تيپ155 ويژه شهدا، راوي: شهيد اميري‌مقدم، ص‌ص1/5 تا 12/5.
- ↑ سند شماره 130402 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: اطلاعات نيروي زميني سپاه، "گزارش عمليات كربلاي2، در منطقه حاج‌عمران"، 10/6/1365.
- ↑ سند شماره 226118 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: منابع سياسي داخلي سپاه، 1/8/1365، ص‌ص16 و 57.
- ↑ سند شماره 281 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: "عمليات كربلاي2"، گزارش راوي قرارگاه حمزه، راوي: سعيد سرمدي، ص‌ص 48 و 49؛ وـ به نقل از دستورالعمل ابلاغي در تاريخ 11/6/1365.
- ↑ سند شماره 1242 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفترچه ثبت راوي قرارگاه نجف در عمليات منتفي‌شده بني‌هاشم (دربنديخان)، راوي: امير رزاق‌زاده، 11/6/1365 تا 18/6/1365، ص‌ص 4 تا 8، وـ نوار شماره 20416 و 20417.
- ↑ پيشين، ص17.
- ↑ مأخذ شماره 12، ص‌ص 10 تا 12.
- ↑ سند شماره 15500 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: سپاه پنجم نيروي زميني، "كمين نيروهاي پايگاه جيات بر روي جيپ فرماندهي نيروي بعثي"، 16/6/1365.
- ↑ خبرگزاري جمهوري‌اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 173، 18/6/1365، ص20، به نقل از صداي كردستان ايران (دمكرات).
- ↑ خبرگزاري جمهوري‌اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 167، 12/6/1365، ص36 تا37، راديو كومه‌له.
- ↑ روزنامه كيهان، 12/6/1365، ص2.
- ↑ مأخذ شماره 17، ص3؛ وـ سند شماره 084121 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: سپاه ناحيه خوزستان، (اطلاعات)، 15/6/1365.
- ↑ روزنامه جمهوري‌اسلامي، 13/6/1365، ص2، تهران، خبرگزاري جمهوري‌اسلامي.
- ↑ خبرگزاري جمهوري‌اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 169، 14/6/1365، ص30، لندن، خبرگزاري فرانسه، به نقل از نشريه "لويدزليست".
- ↑ سند شماره 084082 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: تلكس فرماندهي سپاه ناحيه ايلام، "اعزام نيرو به جبهه از ناحيه ايلام"، 11/6/1365.
- ↑ روزنامه كيهان، 11/6/1365، ص3.
- ↑ پيشين.
- ↑ اداره كل تندنويسي مجلس شوراي اسلامي، "روزنامه رسمي" (مشروح مذاكرات جلسه علني مجلس)، نشريه شماره12109، جلسه310، 11/6/1365، ص‌ص20تا21.
- ↑ Year’s Book U.N S/18309, 2 Sep 1986.
- ↑ مأخذ شماره 17، ص 6، خبرگزاري عراق، 11/6/1365.
- ↑ مأخذ شماره 21، ص7، روزنامه كويتي "الرأي العام".
- ↑ مأخذ شماره 17، ص‌ص 15 تا 16، به نقل از راديوهاي كويت، مسقط، دوبي، قطر و امان.
- ↑ ـ مأخذ شماره17، ص 3، مدينه منوره، 11/6/1365، به نقل از مطبوعات عربستان.
- ↑ مأخذ شماره 17.
- ↑ مأخذ شماره 17، ص‌ص 6 و 7.
- ↑ روزنامه كيهان، 12/6/1365، ص18، تهران، خبرگزاري جمهوري‌اسلامي.
- ↑ پيشين، ص20.
- ↑ مأخذ شماره 34، ص20.
- ↑ مأخذ شماره 17، ص‌ص 39 و 40، حراره، خبرگزاري يونايتدپرس، 11/6/1365.
- ↑ مأخذ شماره33، ص20، خبرگزاري جمهوري‌اسلامي.
- ↑ واحد مركزي خبر صدا و سيماي جمهوري‌اسلامي ايران، بولتن، "راديوهاي بيگانه"، 12/6/1365، ص3، به نقل از راديو كويت، 11/6/1365.
- ↑ مأخذ شماره 33، ص20.
- ↑ روزنامه رسالت، 12/6/1365، ص2.
- ↑ خبرگزاري جمهوري‌اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره، 168، 13/6/1365، ص7.
- ↑ مأخذ شماره 17، ص 2، پاريس، خبرگزاري فرانسه، 11/6/1365، به نقل از هفته‌نامة "ژون افريك".
- ↑ مأخذ شماره 17، ص 4، روزنامه كويتي "القبس".
- ↑ اداره كل تندنويسي مجلس شوراي اسلامي، "روزنامه رسمي"، (مشروح مذاكرات جلسه علني مجلس)، نشريه شماره 12109، جلسه 310، 11/6/1365، ص18.
- ↑ پيشين، ص22 و 23.
- ↑ مأخذ شماره 2، رديف اول، ص 141.
- ↑ پيشين، ص‌ص 141 و 142.
- ↑ سند شماره 015492 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: "گزارش نوبه‌اي اطلاعاتي"، شماره1502، قرارگاه عملياتي‌جنوب(ركن2)،4/6/1365 تا 16/6/1365، ص1.
- ↑ سند شماره 015516 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: "گزارش نوبه‌اي اطلاعاتي شماره 1503، قرارگاه عملياتي‌جنوب(ركن2)،16/6/1365 تا18/6/1365،ص3.
- ↑ روزنامه رسالت، 12/6/1365، ص2، تهران خبرگزاري جمهوري‌اسلامي.
- ↑ سند شماره 284 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: "عمليات كربلاي2"، گزارش راوي تيپ155 ويژه شهدا، راوي: شهيد اميري‌مقدم، ص‌ص 6 تا 11.
- ↑ روزنامه كيهان، 16/6/1365، ص3.
- ↑ سند شماره 1225 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفترچه راوي قرارگاه نيروي‌زميني سپاه، راوي: اسدالله احمدي، 22/6/65 تا 3/7/65، ص 128.