1366.05.29
| روزشمار جنگ سال 1366 1366.05.29 | |
|---|---|
| نام‌های دیگر | بیست و نه مرداد |
| تاریخ شمسی | 1366.05.29 |
| تاریخ میلادی | 20 اوت 1987 |
| تاریخ قمری | 24 ذیحجه 1407 |
گزارش- 432
امروز پيش‌مرگان حزب دمكرات كردستان ايران در دو حمله غافل‌گيرانه به نيروهاي گشتي لشكر 64 اروميه در مناطق "كاني خدا" و "مله بران" از توابع پيرانشهر، پانزده تن از نيروهاي خودي را به شهادت رساندند و سه تن زا نيز به اسارت درآوردند. در اين درگيري‌ها از نيروهاي ضدانقلاب نيز هفت تن كشته و شش تن اسير شدند.[۱] از سوي ديگر، شماري از افراد حزب دمكرات كه قصد رفتن به جنگل‌هاي شمال را داشتند، در اطراف شهر "خلخال" با نيروهاي نظامي درگير شدند كه بر اثر آن، يكي از افراد ضدانقلاب كشته و دو تن دست‌گير شدند، از نيروهاي سپاه نيز يك تن به شهادت رسيد.[۲] سخن‌گوي حزب دمكرات كردستان ايران (عبدالله قادري) امروز در مصاحبه‌اي ادعا كرد كه از 14 تا 21 مردادماه جاري در حمله‌هاي متعدد به نيروهاي دولتي ايران، دست كم 192 تن را كشته‌اند. خبرگزاري يونايتدپرس در گزارشي از آتن به نقل از وي اعلام كرد: «ضعيف شدن نيروهاي ايراني در منطقه كردستان طي چند هفته اخير، فرصتي براي چريك‌هاي كُرد فراهم آورده كه حملات بيش‌تري عليه پاسگاه‌هاي رژيم در كردستان انجام دهند.» قادري گفت: «رژيم بسياري از نيروهاي خود را از منطقه كردستان جمع‌آوري كرده و احتمالاً براي دفاع از خود در مقابل حملات امريكا به سواحل جنوب فرستاده است.» وي افزود: «اگر نيروهاي مخالف متحد شوند، شايد بتوانند رژيم را سرنگون كنند اما آنها در حال حاضر متفرق هستند و شايد نتوانند فوراً وارد عمل شوند. حزب دمكرات هم فقط براي خودمختاري كردستان مبارزه مي‌كند و بس.»[۳]
گزارش- 433
گردهم‌آيي توجيهي برنامه‌هاي سپاه پاسداران انقلاب اسلامي درباره مرحله دوم تشكيل ارتش 20 ميليوني دو روز ديگر در تهران برگزار مي‌شود. آيت‌الله خامنه‌اي امام جمعه تهران، با ارسال دعوت‌نامه براي ائمه جمعه و جماعات استان‌هاي تهران و مركزي و شهرستان قم، از آنها خواست تا در گردهم‌آيي كه به همين مناسبت برگزاري خواهد شد، شركت كنند. در بخشي از اين دعوت‌نامه آمده است: «در حالي كه تهديدات استكبار جهاني، خصوصاً شيطان بزرگ امريكا، وارد مراحل جدي‌تري شده لازم است امت حزب‌الله آمادگي‌هاي رزمي بيش‌تري يابند تا با هرگونه توطئه‌اي با قاطعيتي حسين‌گونه مقابله نمايند. اين سمينار علاوه‌بر بررسي مرحله دوم تشكيل ارتش 20 ميليوني، مسئله اعزام سراسري حماسه‌سازان عاشورا و طرح كميته‌هاي مردمي حمايت از خانواده‌هاي رزمندگان (انصار المجاهدين) را براي حاضرين تشريح كرده و در خصوص برگزاري هر چه بهتر مجالس عزاداري در ماه محرم تذكراتي داده خواهد شد.»[۴] اردوي دو روزه عشاير استان‌هاي لرستان، چهارمحال بختياري، ايلام و فارس با عنوان "لبيك يا امام" در حضور مسئولان استان لرستان و امام جمعه خرم‌آباد در اين شهر برگزار شد. در اين اردو، سخن‌رانان با تشريح ابعاد مختلف جنگ تحميلي، بر اهميت حضور عشاير در فعاليت‌هاي سياسي، اجتماعي، اقتصادي، نظامي و فرهنگي كشور تأكيد كردند. در مراسم افتتاح اين اردو، سپاه پاسداران انقلاب اسلامي ناحيه لرستان يك دوره مسابقه تيراندازي ميان شركت‌كنندگان برگزاركرد.[۵] در تهران نيز يگان‌هاي سازمان‌يافته لشكر احتياط "مالك اشتر" به استعداد سه تيپ، مانوري رزمي با نام "ذوالفقار" در منطقه سياه‌كوه ورامين برگزاركردند. در اين مانور ـ كه در حضور فرماندهان و مسئولان ادارات شرق تهران اجرا شد ـ نيروهاي بسيجي اين پايگاه با استفاده از تاكتيك‌هاي ويژه رزمي، به دشمن فرضي حمله‌كردند و اهداف تعيين‌شده را به‌تصرف درآوردند و بدين‌ترتيب بارديگر آمادگي خود را براي مبارزه با امريكا اعلام كردند.[۶]
گزارش- 434
صبح امروز، هم‌زمان با هفته "بانك‌داري اسلامي"، كاروان بزرگ تداركاتي ـ پشتيباني بانك‌هاي كشور به ارزش 200 ميليون ريال، به ميدان‌هاي جنگ اعزام شد. اين كاروان در مراسمي با حضور مسئولان بانك‌ها از مقابل بانك مركزي به سوي مقر يگان‌هاي رزمي تحت امر سپاه يكم حركت كرد. در تهيه هداياي اين كاروان، بانك‌هاي مركزي، تجارت، صادرات، سپه، مسكن، صنعت و معدن، كشاورزي، رفاه كارگران و ملت شركت داشته‌اند.[۷]
گزارش- 435
حجت‌الاسلام والمسلمين هاشمي رفسجاني رييس مجلس، و دكتر كمال خرازي رييس ستاد تبليغات جنگ، مواضع و عملكرد سياست جمهوري اسلامي ايران را در خصوص تحولات خليج‌فارس و حضور نيروهاي بيگانه در اين منطقه، در دو مصاحبه مطبوعاتي جداگانه، تشريح كردند كه بازتاب گسترده‌اي در رسانه‌هاي همگاني جهان داشت. نماينده امام در شوراي عالي دفاع (آقاي هاشمي رفسجاني) در مصاحبه با شبكه تلويزيوني "ان.بي.سي." امريكا، به پرسش‌هاي گوناگوني پاسخ داد، از جمله درباره سياست ايران در خليج‌فارس، احتمال وقوع جنگ در منطقه، شرايط ايران براي پايان جنگ، پشتيباني از گروه‌هاي مبارز لبناني و فلسطيني و شيوه آزادي گروگان‌هاي غربي در لبنان. حجت‌الاسلام والمسلمين هاشمي رفسجاني در مورد خليج‌فارس و سياست "مقابله به مثل" گفت: «ما در مورد امنيت خليج‌فارس بيش از ديگران تلاش كرده و نيروهاي زيادي هم آن‌جا به‌كار مي‌گيريم. سياست ما اين است كه يا همه دولت‌هاي اطراف خليج‌فارس و دنيا از خليج‌فارس استفاده كنند، از جمله ايران، و يا به هراندازه كه ما را از خليج‌فارس محروم كنند، ما هم نسبت به كساني كه در اين كار مؤثر بوده‌اند، مقابله به مثل مي‌كنيم و به‌همان اندازه آنها را محروم مي‌كنيم. به‌طور كلـّي اگر ما را از خليج‌فارس محروم كنند كه نتوانيم از آن استفاده كنيم، ما هم تلاش مي‌كنيم كه ديگران نتوانند از خليج‌فارس استفاده كنند.» وي در پاسخ به اين پرسش كه "آيا در حال حاضر بزرگ‌ترين مسئله منطقه، ناوهاي جنگي امريكا است؟ گفت: «بزرگ‌ترين مسئله نه، ولي يكي از مسائل مهم هستند اينكه ما چه‌كار مي‌توانيم بكنيم و اينكه اگر ناوهاي جنگي امريكا در منطقه باشند، خود به خود تحريك‌آميز و خصومت‌زا است و بهتر آن است كه نباشند، با وجود اين، اگر آنها كار خصمانه‌اي انجام ندهند، ما هم كار خصمانه‌اي انجام نخواهيم داد.» رييس مجلس شوراي اسلامي همچنين در پاسخ به اين سوال كه آيا شما زماني را پيش‌بيني مي‌كنيد كه يك جنگ محدود در خليج‌فارس به‌وقوع بپيوندند؟ گفت: «احتمال آن وجود دارد، البته نمي‌توانم صددرصد اين احتمال را تعيين كنم. وقتي‌كه در حال حاضر به اين صورت نيروهاي نظامي در مقابل هم قرار گرفته‌اند، ممكن است حتي با دخالت يك عنصر ثالثي كه بخـواهد اين‌جا فتنه‌انگيزي كند، چنين وضعي پيش بيايد، البته اگر فرض كنيم كه دو طرف نمي‌خواهند درگيري ايجاد كنند.» آقاي هاشمي درباره تلاش‌هاي صلح و مذاكره براي آتش‌بس و پايان جنگ گفت: «احتمالاً با وضع موجود، دبيركل سازمان ملل براي اين‌كار شانس بيش‌تري دارد و جاي ديگري را براي مذاكره نمي‌بينيم.» وي در پاسخ به اين پرسش كه آيا هنوز پيشنهاد شوراي امنيت را براي آتش‌بس رد مي‌كنيد؟ گفت: «انتظار مي‌‌رفت آنها عادلانه برخورد كنند، ولي چنين نشد. به نظر ما، عنصر مهم براي رسيدن به صلح، اين است كه مسئول جنگ و جنگ‌افروز و آغازگر جنگ را معرفي كنند. بدون اين، نمي‌شود و سازمان ملل تا روي اين خط نيفتد، نمي‌تواند نتيجه‌اي بگيرد.» رييس مجلس با تأكيد بر اين مطلب كه ايران خواهان شناسايي و تنبيه آغازگر جنگ و ايجاد امنيت در خليج‌فارس و دنيا است، در مورد امكان مذاكره رسمي بين ايران و امريكا، گفت: «با شيوه‌هاي غلطي كه امريكا عمل مي‌كند و سوءظني كه ما به امريكا داريم، مشكل است؛ مثلاً همان روش ارسال قاچاقي آقاي "مك فارلين"، چرا به آن شيوه باشد؟ شما در ايران حافظ منافع داريد و مي‌توانيد هرچه مي‌خواهيد به ما بگوييد، از طريق سوئيس بگوييد و جواب آن‌را نيز بگيريد، يا از طريق كشورهاي دوستي كه در منطقه داريد، آنها با ما رابطه دارند؛ شما مي‌توانيد حرف‌تان را با ما بزنيد و جواب هم از ما بگيريد. وقتي كه عملاً شما با ما دشمني مي‌كنيد و خصومت در عمل‌تان هست، هر پيغامي هم كه به ما مي‌دهيد، ما نمي‌توانيم آن را باور كنيم؛ فكر مي‌كنيم در اين پيغام شيطنت هست. امريكا اول بايد سياست خصمانه خود را نسبت به اسلام و ايران كنار بگذارد.» رييس مجلس شوراي اسلامي در مورد زمان پايان جنگ گفت: «ما مايل نيستيم كه جنگ طولاني باشد، حتي اگر امروز تمام شود، بهتر از فردا خواهد بود، ولي اگر جنگ 20سال هم طول بكشد، ما تا گرفتن حق‌مان مقاومت خواهيم كرد. از اين وضع خوشحال نيستيم، اما چاره‌اي هم نداريم، فكر مي‌كنيم راه‌مان منحصر به فرد است. جنگ اگر اين‌طور تمام شود، بدون اينكه ريشه اصلي حل شود، اين وضع براي ما بدتر از جنگ است.» وي در جواب اين سوال كه آيا جناب‌عالي اميدوار به انجام حمله نهايي و پيروزي ـ كه بارها گفته شده است ـ هستيد؟ گفت: «تعبير حمله نهايي از مسئولين نيست، در شعارها گفته مي‌شود. پيروزي‌هاي نسبي، هميشه مقدور است؛ هر وقت تصميم بگيريم كه پيروزي به دست آوريم، براي‌مان مقدور است. بايد اين پيروزي‌ها جمع شود تا پيروزي نهايي به‌دست آيد. خبرنگار ان.بي.سي. سپس پرسيد: «آيا اين فرض من درست است كه چنانچه بيانيه‌اي صادر شود كه عراق جنگ را آغاز كرده است و دولت فعلي عراق نيز از حكومت خلع شود، آيا ايران فوراً پايان جنگ را در مرزها كه نيروها متمركز هستند، خواهد پذيرفت؟» آقاي هاشمي: «فكر مي‌كنم كه بپذيريم. ما شخصاً در مورد يك فرمول خاص تصميم نگرفته‌ايم، ولي با اطلاعي كه من از سياست رهبري دارم، فكر مي‌كنم پذيرفته شود.» آقاي هاشمي در اين مصاحبه تلويزيوني، با انتقاد از عملكرد رسانه‌هاي خبري غرب، به خبرنگار ان.بي.سي. گفت: «ما تعجب مي‌كنيم كه چرا شما از آقاي ريگان نمي‌پرسيد كه اگر راست مي‌گوييد كه سياست استراتژيك شما اين است كه مسائل خودتان را با ايران حل كنيد، آن تقلب‌ها در جريان مك‌فارلين چه بود؟ اين لشكركشي در خليج‌فارس و نصب پرچم امريكا روي كشتي كويتي چيست؟ چرا قبلاً به عراق نگفتيد كه دست از شرارت بردارد؟ بعد از آوردن كشتي‌هايتان گفتيد. شما چرا سؤال نمي‌كنيد كه حمايت از مخالفان "نيكاراگوا" را شما براي چه تروريسم نمي‌دانيد ولي حمايت از مسلمان‌هاي فلسطين را تررويسم مي‌دانيد؟ چطور وقتي‌كه "فالانژهاي" لبنان كه تحت حمايت شما هستند و ايرانيان را گروگان مي‌گيرند، شما آن را تروريسم نمي‌دانيد، ولي وقتي كه مسلمان‌هاي لبنان از اروپايي‌ها گروگان مي‌گيرند، اين را تروريسم مي‌ناميد؟!» آقاي هاشمي رفسجاني در ادامه مصاحبه خود، درباره همكاري ايران و شوروي و نقش اين كشور در جنگ و ايران و عراق گفت: «بالاخره ما با شوروي‌ها همسايه هستيم و مسائل زيادي هم نداريم و مي‌توانيم در ارتباط عادي و مناسب زندگي كنيم و اين كار را هم شروع كرده‌ايم. آنها مي‌توانند در پايان جنگ نقش داشته و مؤثر باشند، چون آنها در عراق خيلي قوي هستند.» وي در پاسخ به اين پرسش كه آيا اگر شوروي‌ها بخواهند در قبال مسئله جنگ ميانجي‌گري كنند، شما آمادگي داريد؟» گفت: «با همان شرايط‌مان بله؛ يعني بپذيرند كه متجاوز بايد محاكمه شود. چنانچه شوروي و ديگر كشورها، هر كس وارد اين ماجرا شود و حق را قبول كند، ما حاضريم.» وي در پاسخ به اينكه چرا از نفوذش براي آزادي گروگان‌ها استفاده نمي‌كنيد، گفت: «مي‌توانيم ولي به چه دليل اين كار را بكنيم؟ وقتي كه كشور شما با ما خصومت مي‌كند يا فرانسه اموال ما را با قلدري برمي‌دارد و نمي‌دهد و به دشمن ما كمك مي‌كنند، وقتي كه عليه ما لشكركشي مي‌كنند، چرا ما مشكل شما را حل بكنيم؟ آيا شما نمي‌توانيد اسرائيل را مجبور كنيد كه لبناني‌هايي را كه گرفته و زنداني كرده، آزاد بكند؟» رييس مجلس سپس در پاسخ به اين پرسش كه "اگر برخي از شيعيان كه در اسرائيل زنداني هستند و برخي كه در كويت زنداني هستند، آزاد شوند، آيا ايران تضمين مي‌كند كه همه گروگان‌ها آزاد شوند؟" گفت: «تضمين كه نمي‌توانيم، شما هم نمي‌توانيد تضمين كنيد؛ بالاخره آنها دولت مستقل هستند، گروه‌هاي لبناني هم براي خودشان استقلال دارند. ما تضميمن مي‌كنيم كه تلاش بكنيم. من در مصاحبه‌ها اعلام كردم كه امريكا بيايد به عنوان حـُسن‌نيت، اموال ما را كه به ناحق مسدود كرده‌است و انبارداري آن‌را هم گرفته‌ايد، آزاد كند تا ما هم يك قدم مثبت به نفع شما برداريم.»[۸]
گزارش- 436
دكتر كمال خرازي سرپرست ستاد تبليغات جنگ نيز در مصاحبه‌اي مطبوعاتي ـ كه تنها خبرنگاران خارجي در آن شركت داشتند ـ منظور از حمله به كشتيهاي ليبريايي، يوگسلاوي و مين‌گذاري در سواحل امارات متحده عربي را، توجيه حضور ناوگان امريكا در منطقه، دانست و افزود: «جمهوري اسلامي ايران اتفاقات خليج‌فارس را حوادثي مشكوك و مظنون كه از سوي امريكا و عوامل آن براي گسترش نفوذ و سلطه امريكا در منطقه صورت مي‌گيرد، ارزيابي مي‌كند. ما معتقديم امريكا و عراق قصد دارند خليج‌فارس را ناآرام و متشنج كنند.» دكتر خرازي سپس در مورد مواضع جمهوري اسلامي، در برابر وقايع خليج‌فارس، گفت: «ايران همچنان طالب صلح و امنيت در خليج‌فارس است و تا زماني كه حمله‌اي عليه ايران صورت نگيرد، جمهوري اسلامي ايران موضع دفاعي خود را حفظ كرده و حمله‌اي صورت نخواهد داد. از نظر مبارزه با خطر مين، ايران داراي امكانات و قدرت كافي براي مين‌روبي در منطقه است و ما نمي‌توانيم با حضور ناوگان‌هاي خارجي در خليج‌فارس موافق باشيم، چرا كه نقش اين حضور، گسترش تشنج در منطقه است.»[۹] خبرگزاري رويتر با اشاره به بي‌توجهي ايران به تلاش كشتيهاي مين‌روب خارجي در منطقه، به نقل از سرپرست ستاد تبليغات جنگ گزارش داد: «ايران امروز تنگه هرمز و درياي عمان را پس از شش روز مين‌روبي، پاك اعلام كرد و فردا عمليات مين‌روبي ديگري را در جنوب خليج‌فارس آغاز خواهد كرد.» رويتر به نقل از خرازي افزود: «ما به منظور دفاع از خودمان در آب‌هاي ساحلي، از مين استفاده مي‌كنيم و اين كاملاً طبيعي است. ما از چنين وسايلي براي سد كردن معابر دست‌رسي به تأسيسات‌مان استفاده مي‌كنيم ولي ايران در آب‌هاي بين‌المللي مين كار نمي‌گذارد. ايران با تصميم امريكا به اسكورت نفت‌كش‌هاي پرچم‌گذاري شده كويت، مخالفتي ندارد، ولي امريكا سعي دارد براي حضور خود در خليج‌فارس توجيه پيدا كند.»[۱۰] خبرگزاري يونايتدپرس نيز با انعكاس مصاحبه مطبوعاتي دكتر خرازي گزارش داد: «دولت ايران در صدد نيست تا از تردد كشتي‌ها در آب‌هاي آزاد خليج[فارس] جلوگيري نمايد، ولي تا وقتي‌كه كليه نيروهاي خارجي از منطقه خارج نشوند، احتمالاً مين‌ها در جاي خود باقي خواهند ماند. با اين حال، ايران پذيرفت كه نيروهايش در آب‌هاي خليج‌فارس مين‌گذاري كرده‌اند تا بنادر و تأسيسات خود را از حملات احتمالي امريكا محافظت نمايند. سخن‌گوي شوراي عالي دفاع ايران همچنين امريكا را متهم كرد كه در تلاش است تا خصومت در منطقه را گسترش دهد. دكتر خرازي افزود: ايران مخالفتي با اسكورت دريايي كشتيهاي كويتي داراي پرچم امريكا، ندارد. واشنگتن پول زيادي براي اين عمليات صرف مي‌كند؛ اگر امريكا دوست دارد كه در خليج‌فارس دست به نمايش پرهزينه‌اي بزند، من فكر مي‌كنم كه مخالفتي از سوي ايران در اين مورد نباشد، در عين حال آن را عمل صحيحي نيز نمي‌دانم. حضور كشتيهاي جنگي امريكا در خليج‌فارس فقط نشان‌دهنده موضع نادرست آنهاست و ما بايد در يك موضعي دفاعي پايداري كنيم. تا زماني‌‌كه نيروهاي خارجي در خليج‌فارس هستند و خطر حمله به بنادر و تأسيسات ما وجود دارد، كاملاً طبيعي است كه از اين راه‌ها، از قبيل مين‌گذاري، براي جلوگيري از آن‌گونه اقدامات استفاده كنيم.»[۱۱]
گزارش- 437
سخنان حجت‌الاسلام والمسلمين هاشمي رفسنجاني و دكتر كمال خرازي در اين دو مصاحبه، بازتاب گسترده‌اي در رسانه‌هاي خبري جهان داشته است. راديو بي.بي.سي، در تحليلي، سخنان آقاي هاشمي درباره كمك به آزادي گروگان‌ها را پيشنهادي غيرقابل‌اجرا خواند كه بر اثر بهبود روابط سوريه با امريكا و عراق مطرح شده است. اين راديو همچنين لحن آقاي هاشمي را در اين مصاحبه با مصاحبه‌هاي قبلي وي، متفاوت دانست. راديو كلن نيز در مصاحبه‌هاي با "شيرين هانتر" (يكي از كارشناسان مسائل ايران در غرب)، با اشاره به سخنان آقاي هاشمي رفسنجاني، در خصوص پيام اصلي اين سخنان به امريكا پرسيد كه وي (هانتر) در پاسخ گفت: «آنچه كه خيلي روشن بود اين است كه اولاً به‌نظر من مصاحبه آقاي هاشمي معتدل و حتي خيلي منطقي بود. آنچه كه به‌نظر من آقاي رفسجاني مي‌خواست به امريكايي‌ها بگويد اين است كه ما نمي‌خواهيم كه به اصطلاح با شما جنگ و جدال داشته باشيم، ولي خوب اگر براي اينكه ايران بتواند اقداماتي را بكند كه شايد به‌اصطلاح به نفع امريكا باشد، در مقابل بايستي كه امريكا هم اقداماتي بكند كه به منافع ايران نزديك باشد و به‌اصطلاح او كه اگر اهل معامله هستيد، مي‌شود صحبت كرد و اما اگر اينكه فقط صحبت اين است كه ايران بخواهد تمام گذشته‌ها را جبران بكند، خوب اين شدني نيست.»[۱۲] راديو سوئد نيز در تفسيري، سخنان آقايان هاشمي و خرازي را نشانگر سياستي واقع‌بينانه براي شكستن انزواي جمهوري اسلامي ايران در جهان، دانست: «اين بيانات به روشني نشانگر آغاز ورود ايران به خط مشي نرم‌تر سياسي، پس از تهديدات و سروصداهاي نظامي عليه امريكا مي‌باشد. از آغاز اسكورت اولين كشتيهاي كويتي توسط امريكا، ايران طي يك‌ماه تبليغات، كويت را مورد تهديد قرار مي‌دهد. تغيير روش ناگهاني سياست خليج‌فارس ايران، هم‌زمان با پخش گزارش مصاحبه شبكه تلويزيوني ان.بي.سي. امريكا با رييس مجلس شوراي اسلامي ايران، مي‌باشد. رفسجاني مرد قدرت‌مند ايران، در اين مصاحبه نسبت به معاوضه گروگان‌ها امريكا در لبنان با شيعيان زنداني‌شده در كويت و اسرائيل، اعلام آمادگي نمود. به‌نظر مي‌رسد مهم‌ترين علت ابراز دو موضع از جانب ايران در اين روزها و هم‌زمان با حضور خبرنگاران خارجي، تلاش ايران براي شكستن انزواي خود از جهان خارج مي‌باشد. تغيير روش خصمانه ايران نسبت به پرچم‌گذاري بر نفت‌كش‌هاي كويتي در خليج‌فارس، نشانه اتخاذ سياست واقع‌بينانه از جانب ايران مي‌باشد. آنچه قابل توجه و متناقض مي‌باشد، اين است كه حضور نظامي امريكا در خليج‌فارس حمايتي براي تردد نفت ايران است و تا زماني كه حضور ناوگان‌هاي امريكا، عراق را نسبت به از سرگيري جنگ نفت‌كش‌ها مي‌ترساند، ايران بدون مزاحمت مي‌تواند نفت خود را از خليج‌فارس صادر نمايد و به اين صورت راه منابع براي ادامه جنگ هفت‌ساله بازاست؛ چيزي كه امريكا با آن مخالف‌است.»[۱۳]
گزارش- 438
وزارت خارجه امريكا سخنان آقاي هاشمي را مبني‌بر كمك ايران به آزادي گروگان‌ها در مقابل آزادي زندانيان مسلمان در كويت و اسرائيل، پيشنهاد مبادله گروگان‌ها دانست و آن را رد كرد. راديو امريكا به نقل از سخن‌گوي وزارت خارجه اين كشور گفت: «امريكا درباره پيشنهاد جديد ايران در ارتباط با مبادله گروگان‌هاي غربي در بيروت با زندانيان شيعه‌مذهب در كويت و اسرائيل، وارد مذاكره نخواهد شد و در اين زمينه معامله نخواهد كرد.» اين راديو افزود: «مقامات اسرائيلي نيز اكثراً از اظهارنظر درباره پيشنهاد ايران خودداري كرده‌اند، اما گفته‌اند كسي كه درباره چنين مبادله‌اي جدي است، بايد مستقيماً با اسرائيل وارد گفت‌وگو شود. كويت نيز در گذشته چنين پيشنهاداتي را رد كرده‌است.»[۱۴]
گزارش- 439
پانزده كشور عضو شوراي امنيت سازمان ملل متحد امروز در نشستي محرمانه، تحولات خليج‌فارس را مورد بررسي قرار دادند. راديو بي.بي.سي، در گزارشي از اين نشست گفت: «ظاهراً هدف از تشكيل جلسه شوراي امنيت، مشورت با دبيركل سازمان ملل درباره اقدام بعدي او و همچنين به تعويق انداختن تلاش‌هاي امريكا براي اعمال تحريم عليه ايران، بوده‌است. جلسه شوراي امنيت محرمانه و كوتاه بود؛ پس از ختم جلسه، آقاي پرز دكوئيار دبيركل سازمان ملل، تأكيد كرد كه كوشش‌هاي شوراي امنيت در اين مرحله كاملاً محرمانه است. اعضاي شورا اصرار دارند كه قطع‌نامه دربست [به‌طور كامل] مورد قبول واقع شود و اهميت آن را در همين مي‌دانند. ظاهراً ايران هفته گذشته با برخي از نكات قطع‌نامه موافقت كرده است، اما نه با تمام آن. شورا همچنين به آقاي پرز دكوئيار فرصت داده است تا مسئوليت خود را به انجام رساند. در حالي‌كه ظاهراً امريكا مي‌خواهد شورا را تحت فشار بگذارد تا قطع‌نامه ديگري را به تصويب رساند و در آن، فروش اسلحه به ايران را تحريم كند.» بي.بي.سي، افزود: «امريكا كه خواهان تحريم سريع ارسال اسلحه به ايران است، از حمايت چنداني برخورددار نيست؛ مثلاً نماينده آلمان غربي كه فعلاً رييس اين شورا است، مصـّرانه مي‌خواهد براي قبولاندن قطع‌نامه وقت بيش‌تري صرف شود.»[۱۵]
گزارش- 440
شماري از خبرنگاران رسانه‌هاي همگاني جهان با حضور در عرشه ناوچه فرماندهي "خارك"، از روند عمليات مين‌روبي نيروي دريايي جمهوري اسلامي ايران در خليج‌فارس و دريايي عمان عكس و گزارش تهيه كردند. خبرنگار راديو بي.بي.سي، در گزارش خود از عمليات مين‌روبي ايران گفت: «سوار بر يك هلي‌كوپتر مين‌ياب ايراني، از ساحل ايران به سرعت گذشتيم و در زير پاي ما دسته‌اي از نيروهاي انتحاري با قايق‌هاي تندرو در آب‌هاي نيل‌گون خليج‌فارس در حال تمرين بودند. يك صد و چهل مايل آن طرف‌تر از تنگه هرمز، واحدي از نيروهاي دريايي امام خميني از ميان دريا پديدار شد. اين نيروها از شش كشتي شامل يك مين‌روب و دو ناوشكن تشكيل شده و توسط يك كشتي مادر به‌نام خارك، فرماندهي مي‌شد. روي عرشه خارك پياده شديم. تفنگ‌هاي ضدهوايي خارك مراقب آسمان‌ها بودند و دو مايل آن طرف‌تر، ناو امريكايي "يو.اس.اس. فلدت‌لي" موشك‌هاي هدايت‌شونده را مستقيماً به‌طرف ما نشانه گرفت. اين فقط يك مانور ديگر در بازي‌هاي جنگي مرگ‌بار كه در خليج‌فارس در جريان است، بود.»[۱۶] "لي‌كوك كين" خبرنگار خبرگزاري رويتر نيز به مقايسه عمليات مين‌روبي ايران و كشورهاي غربي پرداخت و گزارش داد: «مين‌جمع‌كن‌هاي ايران همانند امريكايي‌ها هستند. آنها در امريكا آموزش ديده و همانند آنها لباس پوشيده‌اند، با مهارت كشتيهاي جنگي و هلي‌كوپترهاي ساخت انگليس و امريكا را اداره مي‌كنند، با اين‌حال اين‌ها مين‌جمع‌كن‌هاي ايراني ضدغرب در خليج‌فارس هستند.»[۱۷] در زمينه توجه ويژه خبرنگاران خارجي به منطقه خليج‌فارس، روزنامه "شيكاگو تريبون" در مطلبي با عنوان "هجوم خبرنگاران به خليج‌فارس" نوشت: «آنها با كشتي، هواپيما و هلي‌كوپتر در صحنه پهناور خليج‌فارس كه چندين كشور و يك مساحت هشت‌صد مايلي را در برمي‌گيرد، ظاهر شده‌اند تا براي خوانندگان و بينندگان خود از تحولات خليج[فارس] گزارش تهيه كنند. چهار شبكه بزرگ تلويزيوني امريكا درحال حاضر 53 خبرنگار دارند كه براي انجام مأموريت خود در خليج‌فارس، از هلي‌كوپتر و كشتي اجاره‌اي استفاده مي‌كنند. هزينه اجاره يك هلي‌كوپتر سه هزار دلار و اجاره يك روز كشتي، يك‌هزار دلار است.»[۱۸]
گزارش- 441
فرمانده كشتي "بري بير" خبر حمله قايق‌هاي ايراني به اين كشتي يوگسلاوي را كه ديروز برخي خبرگزاري‌هاي غربي گزارش داده‌اند، تكذيب كرد. وي گفت كه ناوچه‌هاي ايراني هرگز به سوي كشتي او شليك نكردند، فقط در نزديكي سواحل دوبي، به بازرسي ساده و معمولي كشتي پرداختند. به گفته وي، اكنون اين كشتي در بندر دوبي لنگر انداخته است.[۱۹] گفتني است كه خبرگزاري آسوشيتدپرس روزگذشته اعلام كرده بود كه كماندوهاي ايران سوار بر قايقي تندرو يك فروند كشتي متعلق به يوگسلاوي را مورد حمله و تفتيش قرار داده‌اند.[۲۰]
گزارش- 442
به گزارش خبرگزاري رويتر، هلند كه پيش از اين آمادگي خود را براي اعزام كشتي مين‌روب به خليج‌فارس در چارچوب يك نيروي سازمان ملل متحد، اعلام كرده بود، امروز در پي نشست هفت كشور اروپاي غربي، در يك تغيير موضع، اعلام كرد كه آماده است حتي بدون شركت كشورهاي اتحاديه اروپاي غربي، مين‌جمع‌كن به خليج‌فارس بفرستد. سخن‌گوي وزارت خارجه هلند در اين باره گفت: «براي اعزام مين‌روب به خليج‌فارس، به توافق همه جانبه اتحاديه اروپاي غربي نياز است. امِا مطمئناً ترجيح مي‌دهيم تا حد امكان از اين اقدام حمايت شود.» وزير خارجه اين كشور نيز با اعلام تمايل هلند به اعزام مين‌جمع‌كن به خليج‌فارس، گفت: «ما به دلايل سياسي و تداركاتي احساس مي‌كنيم احتمال ارائه يك راه حل سريع از سوي سازمان ملل متحد از بين رفته است، به همين دليل اينك به يك چارچوب اروپايي روي آورده‌ايم.[۲۱] از سوي ديگر، راديو امريكا با اعلام خبر اعزام شش مين‌روب ديگر امريكايي به خليج‌فارس، از آمادگي هلند، فرانسه و انگلستان براي اعزام مين‌جمع‌كن به اين منطقه استقبال كرد.[۲۲]
گزارش- 443
شوروي با ابراز نگراني از تحركات امريكا در خليج‌فارس، اين تحركات را مغاير با قطع‌نامه 598 شوراي امنيت دانست. به گزارش خبرگزاري فرانسه از مسكو، "گنادي گراسيموف" سخن‌گوي وزارت خارجه شوروي، با اظهار تأسف از كاهش نيافتن بحران منطقه در يك ماه گذشته، گفت: «شوروي تمامي حركات، از جمله مين‌گذاري آب‌ها را كه آزادي كشتي‌راني را تهديد كند، محكوم مي‌كند. به‌نظر ما، ضروري است كه راه‌حلي در چارچوب تلاش‌هاي بين‌المللي براي مسئله مين‌ها و به منظور سالم‌سازي اوضاع در منطقه، يافت شود.» گنادي گراسيموف افزود: «اين تلاش‌ها بايد هم‌زمان با خروج نيروهاي دريايي كشورهاي غير‌ساحلي البته به جز كشتيهاي مين‌روب، صورت گيرند.»[۲۳] راديو مسكو نيز با تأكيد بر ايجاد جو بين‌المللي مساعد براي حل مسائل منطقه خليج‌فارس، به نقل از گراسيموف گفت: «بايد از مساعي ميانجي‌گرانه دبيركل سازمان ملل پشتيباني و حمايت شود، در عين حال كه شرايط به‌وجود آمده از تمامي كشورها طلب مي‌كند كه برخورد سنجيده‌اي داشته باشند و از هر نوع اعمالي كه به رويارويي منجر شود و دست‌يابي به حل‌وفصل بحران در منطقه را بغرنج سازد، خودداري كنند. عمليات كنوني امريكا در خليج‌فارس نمي‌تواند موجب نگراني نشود؛ امريكا با افزايش حضور خود در منطقه، عنصر اضافي تشنج در خليج‌فارس به‌وجود آورده و محافل اجتماعي را از مسائل اصلي حل‌وفصل اختلافات ميان ايران و عراق منحرف مي‌سازد.» [۲۴]
گزارش- 444
مطبوعات عراق، امروز براي سومين روز پياپي موضع شوروي را بدون ذكر نام اين كشور و تنها با مطرح ساختن درخواست مسكو مبني‌بر خروج ناوگان‌هاي خارجي از خليج‌فارس، مورد انتقاد قرار دادند. به گزارش خبرگزاري فرانسه، روزنامه "الثوره" با تأكيد بر اينكه چنين درخواستي به معناي قراردادن خليج‌فارس زير سلطه ايران است، نوشت: «براي برقراري تفاهم بين ناوگان‌هاي حاضر در خليج[فارس] بدون توجه به كشورهاي متبوعشان، همواره مي‌توان به سازمان‌هاي بين‌المللي و يا راه‌هاي ديپلماتيك متوسل شد. اين روش كم‌خطرترين راه‌حل براي تضمين صلح كامل است؛ نه خوش خدمتي به ايران.»[۲۵] اين روزنامه افزود: «با خروج ناوگان‌هاي خارجي از خليج[فارس]، ايران كه پاي‌بند هيچ يك از مقررات بين‌المللي نيست، كنترل تمامي خليج[فارس] را به عهده خواهد گرفت و در امور داخلي كشورهاي منطقه دخالت خواهد كرد و موجي از تروريسم و آشوب در كشورهاي منطقه و جهان برپا خواهد نمود. بنابراين، خروج ناوگان‌ها از منطقه نتيجه نمي‌دهد و در خدمت تضمين صلح، امنيت و ثبات نيست. به نظر عراق صاحبان ناوگان‌هاي خارجي هرچه باشد تابع مقررات بين‌المللي هستند و مي‌توان از راه‌هاي ديپلماتيك و سياسي با آنها صحبت كرد.»[۲۶] روزنامه كويتي "الانباء" نيز با انتقاد از مواضع شوروي در زمينه مسائل خليج‌فارس و روابط با ايران، نوشت: «ما از مواضع و سياست‌هاي شوروي كه ظاهراً اهميتي به ماجراها و حوادث منطقه خليج‌فارس نمي‌دهد، شگفت‌زده شده‌ايم. شوروي روز به روز به ايران نزديك‌تر مي‌شود. شوروي با انعقاد قراردادهاي مهمي با ايران، تلاش مي‌كند علي‌رغم وحشي‌گري و قلدري ايران، دوستي اين كشور مرتجع و تجاوزگر را جلب و رضايتش را فراهم كند. تلاش شوروي براي نزديك شدن به ايران و هم‌سويي با اين كشور، آخرين چيزي بود كه تصور آن‌را از شوروي مي‌كرديم.»[۲۷]
گزارش- 445
سخن‌گوي رسمي وزارت فرهنگ و اطلاعات عراق پس از دو روز سكوت، گزارش خبرگزاري يونايتدپرس مبني‌بر موافقت عراق با درخواست امريكا جهت محدود كردن حملات هوايي به ايران را تكذيب كرد. اين سخن‌گو گفت: «مقابله عراق به‌منظور اعمال حق دفاع مشروع، طبق قوانين بين‌المللي صورت مي‌گيرد و در حقيقت ناشي از عمليات دفاعي خود بر طبق محاسباتي براي بازداشتن متجاوز و كشيدن او به راه صلح است. براي جامعه بين‌المللي چه قبل از جنگ و چه در جريان آن آشكار گرديده است كه عراق به‌طور كاملاً مستقل رفتار مي‌كند و در اين راه تحت تأثير و يا فشار هيچ مقام و يا منبعي قرار نگرفته‌است.»[۲۸]
گزارش- 446
پس از آزادي يك خبرنگار امريكايي در بيروت كه رسانه‌هاي خبري آن‌را با تلاش‌هاي سوريه مرتبط مي‌دانند، خبرگزاري رويتر با اشاره به فصل تازه‌اي از روابط امريكا و سوريه كه با بازگشت سفير امريكا به دمشق آغاز خواهد شد، گزارش داد: «تصميم واشنگتن در مورد بازگرداندن سفير خود به سوريه، عمدتاً ثمره روابط به‌دقت حساب‌شده آن (سوريه) با ايران و تلاش‌هايش جهت آزادسازي گروگان‌ها در لبنان مي‌باشد. ديپلمات‌ها گفتند: علاقه جديد واشنگتن به دمشق، بيش‌تر در ارتباط با پيوندهاي سوريه با ايران مي‌باشد و امريكا بر اين تصور است كه سوريه را از ايران غيرعرب دور كند و در صورت ناكام ماندن در اين تلاش، آزادي گروگان‌هاي امريكايي در لبنان را با استفاده از نفوذ سوريه در لبنان تأمين كند. پشتيباني سوريه از ايران در جنگ خليج‌فارس، به‌دليل پشتيباني اقتصادي ايران از دمشق و همچنين رقابت ديرينه رژيم‌هاي بعث عراق و سوريه، صورت مي‌گيرد.»[۲۹] روزنامه فرانسوي "لوماتن" نيز با توجه به تأثير تلاش‌هاي سوريه در آزادي گروگان‌ها، به روابط اين كشور و فرانسه اشاره كرد و نوشت: «به‌دنبال شكست تلاش‌هاي مربوط به عادي سازي روابط با ايران، پاريس تمامي اميد خود را به سوريه بسته است تا گروگان‌هاي فرانسوي در لبنان را آزاد كند و در انتظار ثمره تلاش‌هاي خود در رابطه با اين مسئله است.» به نوشته اين روزنامه، دولت فرانسه اخيراً در تلاش است تا براي لغو محدوديت‌هاي اعمال‌شده عليه سوريه، تماس‌هايي را با شركاي خود در جامعه اقتصادي اروپا برقرار كند و كمك‌هاي اقتصادي خود به سوريه را از سر بگيرد.[۳۰] در پي مذاكرات طولاني "شيخ زايد" با "حافظ اسد" و انتشار اخباري در محافل ديپلماتيك مبني‌بر ميانجي‌گري احتمالي سوريه در جنگ ايران و عراق، خبرگزاري يونايتدپرس گزارش داد: «يك مقام اطلاعاتي عراق در بغداد، سوريه را به عنوان ميانجي احتمالي براي پايان دادن به جنگ تقريباً هفت ساله خليج[فارس] رد كرد… وي گفت عراق نمي‌تواند به سوريه به‌عنوان حـَكمي بي‌طرف اعتماد كند. عراق به رييس رژيم سوريه ـ حافظ اسد ـ يا دولت سوريه اعتماد نمي‌كند كه در موضوعات مربوط به تجاوز ايران عليه عراق، اقدام به ميانجي‌گري كند. واقعاً هيچ نقشي براي ميانجي‌گري يا نقش ديگري از اين قبيل توسط هر طرفي چه در جهان عرب يا در سطح بين‌الملل وجود ندارد. هر دو طرف بايد با اجراي قطع‌نامه 598 شوراي امنيت موافقت كنند. تنها شخصي كه بايد تلاش صلح سازمان ملل را پي‌گيري كند دبيركل، خاوير پرز دكوئيار است و هر ابتكاري توسط طرف‌هاي ديگر، تنها به ابهامات خواهد افزود.»[۳۱] راديو امريكا در تحليلي از روابط ايران و شوروي و تأثير بحران خليج‌فارس بر مناسبات دو كشور، گفت: «بنا به گزارش‌هايي كه اخيراً در ايران انتشار يافته، "ادوارد شوارد نادزه" وزير امورخارجه شوروي، پيش از پايان سال جاري از ايران ديدن خواهد كرد. در يك گزارش خبري گفته شده است كه وي ممكن است حتي در ماه جاري براي امضاي يك پيمان جديد دوستي ميان ايران و شوروي به تهران سفر كند… چند ماه پيش، بعد از تصميم اتحاد جماهير شوروي در مورد اجاره دادن سه نفت‌كش به كويت، به نظر مي‌رسيد مناسبات ايران و شوروي در پي تلاش‌هايي طولاني كه براي بهبود بخشيدن به روابط دو كشور انجام گرفته بود، رو به سردي گذاشته است، اما با تغيير اوضاع در خليج‌فارس كه در پس تصميم امريكا براي برافراشتن پرچم اين كشور بر فراز عرشه نفت‌كش‌هاي كويتي حاصل شد، بار ديگر اقدامات مربوط به بهبود مناسبات را احيا كرده‌اند. بعضي از ناظران معتقدند اتحاد جماهير شوروي پس از تلاشي ناموفق براي وادار ساختن امريكا در گفت‌وگوهاي دوجانبه درباره اوضاع خليج‌فارس، اكنون اوضاع را كاملاً از ديدگاه دو ابرقدرت مي‌نگرد، به همين جهت مسكو به رغم اتحادي كه با عراق دارد، به اين نتيجه رسيده است كه نمي‌تواند در مقابل وسوسه حمايت از ايران در تازه‌ترين منازعه با ايالات متحده، مقاومت به خرج دهد. اتحاد جماهير شوروي يكي از امضاكنندگان قطع‌نامه 598 شوراي امنيت سازمان ملل در بيستم ژوئن (29/4/1366) است، اما به گفته منابع سياسي، ايران و اتحاد جماهير شوروي معتقدند كه تغيير پرچم نفت‌كش‌هاي كويتي، تخطي از مفاد قطع‌نامه است و مسكو قول داده است پيشنهاد هرگونه مجازاتي را عليه ايران وتو كند. اين منابع مي‌گويند اتحاد جماهير شوروي همچنين به‌طور خصوصي و نيز به‌صورت آشكار بسياري از مواضع ايران را مورد حمايت قرار داده است. به‌علاوه، به ادعاي همين منابع سياسي، شوروي ميزان صدور اسلحه خود را به عراق كاهش داده و مقامات ايراني را متقاعد ساخته كه در مورد خروج از افغانستان جدي است.»[۳۲]
گزارش- 447
دكتر "فرهاد كيميار" استاد سابق "دانشگاه هاروارد"، در مصاحبه با راديو امريكا، رفتار دولت امريكا را در فروش اسلحه به ايران با اعزام گسترده نيرو به منطقه متناقض دانست و در تحليلي گفت: «به نظر من حضور نيروهاي نظامي امريكا در خليج‌فارس براي جبران شكست‌هايي است كه در جريان مذاكرات گروگان‌ها و فروش اسلحه به ايران متوجه آنها شد. من فكر نمي‌كنم ايران به‌صورت مستقيم با امريكا وارد جنگ شود، يعني اينكه كشتي به جلو بفرستد و يا هواپيمايي روانه سازد؛ آنها با بمب‌گذاري، گروگان‌گيري، آدم‌كشي، هواپيماربايي و غيره به منافع سياسي و اقتصادي امريكا در سراسر جهان صدمه خواهند زد تا كنگره هم فشارش را بر دولت ريگان بيش‌تر كرده و قواي امريكا را از خليج[فارس] بيرون بكشد، يا دخالت نكنند. ولي خوب، امريكا براي اينكه فروش اسلحه را جبران بكند و به احزاب ميانه‌رو ثابت بكند كه مي‌خواهد دوست آنها باشد و از آنها در مقابل ايران حفاظت مي‌كند، به اين لشكركشي دست زده است و اگر ايراني‌ها كاري نكنند، اين‌ها ظاهراً نمي‌توانند كاري انجام بدهند و بايد آن‌را رها كنند. فكر مي‌كنم به هرحال، آنها در آينده به طريق مصنوعي، يك برخوردي به‌وجود بياورند. هر چند فكر نمي‌كنم، رژيم ايران به آن علاقه‌مند باشد، ولي احتمالاً امريكاييان به آن دست خواهند زد و صدماتي به ايران وارد خواهندكرد تا هم به مردم امريكا و هم به عرب‌هاي خاورميانه بگويند كه كاري انجام‌داديم.»[۳۳]
منابع و مآخذ روزشمار 1366/05/29
- ↑ سند شماره 029053 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش‌هاي نوبه‌اي شماره 23، نيروي زميني ارتش جمهوري اسلامي ايران ـ معاونت اطلاعات و عمليات، 9/6/1366، ص9؛ و ـ سند شماره 097437 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از فرمانده قرارگاه حمزه، به فرمانده نيروي زميني سپاه، 1/6/1366.
- ↑ سند شماره 046091 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از فرمانده قرارگاه حمزه (ع)، به فرمانده محترم نيروي زميني سپاه، 7/6/1366.
- ↑ خبرگزاري جمهوري اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 155، 31/5/1366، ص1 ضميمه ، آتن ـ خبرگزاري يونايتدپرس، 30/5/1366.
- ↑ روزنامه اطلاعات، 29/5/1366، ص2.
- ↑ روزنامه كيهان، 29/5/1366، ص3.
- ↑ پيشين.
- ↑ روزنامه اطلاعات، 20/5/1366، ص2.
- ↑ روزنامه اطلاعات، 1/6/1366، ص8.
- ↑ روزنامه جمهوري اسلامي، 31/5/1366، ص2، تهران ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي.
- ↑ مأخذ 3، ص16، تهران ـ خبرگزاري رويتر، 30/5/1366.
- ↑ مأخذ 3، صص17ـ16، تهران ـ خبرگزاري يونايتدپرس، 30/5/1366.
- ↑ خبرگزاري جمهوري اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 154، 30/5/1366، صص34ـ32، به نقل از راديو بي.بي.سي، 29/5/1366.
- ↑ مأخذ 3، صص19ـ18، استكهلم ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي، خبرنگار راديو سوئد، 30/5/1366.
- ↑ مأخذ 12، صص41ـ40، راديو امريكا، 29/5/1366.
- ↑ مأخذ 3، صص13ـ12، راديو بي.بي.سي، 30/5/1366.
- ↑ مأخذ 12، صص47ـ46، لندن ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي ايران، 29/5/1366
- ↑ مأخذ 3، صص17ـ16، تهران ـ خبرگزاري يونايتدپرس، 30/5/1366.
- ↑ روزنامه رسالت، 31/5/1366، ص آخر.
- ↑ مأخذ 3، صص19ـ18، استكهلم ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي، خبرنگار راديو سوئد، 30/5/1366.
- ↑ مأخذ 12، ص13، خبرگزاري آسوشيتدپرس، 29/5/1366.
- ↑ مأخذ 19، ص16، خبرگزاري رويتر.
- ↑ مأخذ 3، ص22، تهران ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي، 30/5/1366، به نقل از راديو امريكا.
- ↑ مأخذ 19، ص16، مسكو ـ خبرگزاري فرانسه.
- ↑ مأخذ 3، صص11ـ10، راديو مسكو، 30/5/1366.
- ↑ مأخذ 19، بغداد ـ خبرگزاري فرانسه، به نقل از روزنامه "الثوره"، چاپ عراق.
- ↑ مأخذ 12، ص15، تهران ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي، 29/5/1366، به نقل از روزنامه الثوره.
- ↑ مأخذ 12، ص28، كويت ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي، 29/5/1366، به نقل از روزنامه كويتي "الانباء".
- ↑ مأخذ 3، صص28ـ27، تهران ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي، 30/5/1366.
- ↑ مأخذ 12، صص50ـ49، نيكوزيا ـ خبرگزاري رويتر، 29/5/1366.
- ↑ مأخذ 12، ص48، پاريس ـ خبرگزاري كويت، 29/5/1366، به نقل از روزنامه "لوماتن".
- ↑ مأخذ 3، ص10، ابوظبي ـ خبرگزاري يونايتدپرس، 30/5/1366.
- ↑ مأخذ 12، ص29، به نقل از راديو امريكا، 29/5/1366.
- ↑ مأخذ 12، صص20ـ19، راديو امريكا، 29/5/1366.