1364.10.13

روزشمار جنگ سال 1364 1364.10.13
نام‌های دیگر	سیزده دی
تاریخ شمسی	1364.10.13
تاریخ میلادی	3 ژانویه 1986
تاریخ قمری	21 ربیع‌الثانی 1406

1359.10.13

1360.10.13

1361.10.13

1362.10.13

1363.10.13

1365.10.13

1366.10.13

گزارش -400

تلاش برای انتخاب منطقه‌ای مناسب در شمال‌شرقی عراق به‌منظور طرح‌ریزی عملیاتی منظم كه بتوان با پشتیبانی عملیات‌های نامنظم به اجرا درآورد، موضوع اصلی جلسه حدود سه‌ساعته امروز قرارگاه مركزی سپاه پاسداران است.* فرمانده كل سپاه پاسداران در حالی مأموریت طراحی، آماده‌سازی و برآورد نیازهای چنین عملیاتی را به سپاه پاسداران شمال واگذار و بر آماده شدن برای اجرای این عملیات در اردیبهشت 1365، تأكید می‌كند كه سپاه پاسداران در تلاشی سخت، مشغول آماده شدن برای اجرای عملیاتی گسترده در منطقه فاو در انتهای جنوب‌شرقی سرزمین عراق در آینده‏ای نزدیك است. در آغاز جلسه احمد كریمی فرمانده قرارگاه ناحیه 2 مریوان (تحت امر قرارگاه رمضان) به تشریح اوضاع استان‌های سلیمانیه و اربیل و كركوك عراق پرداخت و بیان كرد كه حكومت عراق در بسیاری از مناطق مرزی و كوهستانی این استان‌ها حاكمیتی ندارد و گروه‌‌های معارض عراقی ازجمله طالبانی‌ها و بارزانی‌ها در این مناطق استقرار و سلطه دارند و البته تحت فشار نظامی و اقتصادی حكومت عراق قرار دارند. وی افزود كه از منطقه چوراتا تا ماؤوت در جنوب‌غربی سلسله ارتفاعات گامو، تقریباً آزاد شده و تحت نظر طالبانی‌هاست كه قرارگاه رمضان پایگاه‌هایی در این منطقه برپا كرده است. سلسله ارتفاعات قره‌داغ - كه از دربندیخان شروع می‌شود و تا كركوك ادامه دارد - صعب‌العبور است و نیروهای طالبانی‌ در غارها و شكاف‌های كوه‌های این منطقه مستقر هستند. همه روستاها از قره‌داغ تا سلیمانیه با جمهوری اسلامی و گروه‌های معارض عراقی همكاری می‌كنند. حكومت عراق روستاهای منطقه قره‌داغ را محاصره اقتصادی كرده و اجازه ورود كالا به آنها نمی‌دهد. به روستاهای منطقه شهر زور (منطقه سیدصادق تا حلبچه) نیز دستور داده شده كه كشت نكنند و تا دو ماه دیگر تخلیه كنند. در منطقه شهر زور از ساعت 4 بعدازظهر به بعد، عراق حضور نظامی ندارد. ارتش عراق برخی روستاها را با لودر و بلدوزر خراب كرده یا منفجر كرده است و روستاهایی را كه به آنها دسترسی ندارد با توپ می‌زند. همچنین به مردم منطقه دستور داده شده كه تا شعاع 20 كیلومتری سلیمانیه، روستاها را تخلیه كنند. رژیم عراق در خیلی از این مناطق حاكمیت سیاسی، نظامی و امنیتی ندارد؛ مردم هم علیه رژیم عراق شدیداً با گروه‌ها همكاری می‌كنند. جاسوس‌ها هم در منطقه دوطرفه هستند، پول می‌گیرند و كار می‌كنند. جاش‌ها* هم هرچند مزدوران صدام هستند، اما در مواردی با ما و گروه‌ها همكاری می‌كنند. هیچ رئیس‌ جاشی نیست كه به یكی از گروه‌های معارض وصل نباشد. اخیراً حدود 500 نفر از نیروهای استخبارات عراق با لباس جیش‌الشعبی مدتی در سلیمانیه قتل و غارت كردند و با مردم شدیداً درگیر شدند. همین‌طور شهرهای مختلف ازجمله كركوك، سیدصادق و اربیل را محاصره كردند و خانه‌ به خانه گشتند. حكومت عراق در تلاش است با جابه‌جایی مردم كرد به مناطق عرب‌نشین و انتقال مردم عرب‏زبان به این منطقه با زور و تشویق، بافت جمعیتی و قومی منطقه را به هم بزند. احمد كریمی در ادامه به تشریح چگونگی اجرای عملیات‌های چریكی و نامنظم علیه قوای عراقی پرداخت. او ضمن بیان اینكه برای نیروهای خودی امكان هرگونه عملیات ایذایی ازجمله مین‌گذاری، كمین، بستن جاده، انفجار پل‌ها وجود دارد، درمورد چگونگی همكاری با گروه‌های معارض عراقی گفت كه گروه‌های مختلف نیروهای سازماندهی‏شدة مسلح دارند و آماده همكاری با ما هستند، لیكن باید سیاست جمهوری اسلامی دراین‏زمینه مشخص شود. از سوی دیگر، وی و نیز فرماندهان آشنا به منطقه ازجمله مصطفی ایزدی فرمانده سپاه شمال، احمد وحیدی مسئول واحد اطلاعات ستاد مرکزی سپاه و ابراهیم سنجقی تأكید می‌كنند كه سرمایه‌گذاری روی نیروهای بومی مناطق داخلی عراق برای مقابله با رژیم صدام مفیدتر است تا سرمایه‌گذاری روی گروه‌های معارض. به‌دلیل پیچیدگی این موضوع، بحثی طولانی درباره آن شد.

  فرمانده کل سپاه سیاست سپاه پاسداران و اساس همكاری این نهاد با گروه‌های معارض عراقی را چنین اعلام كرد: اسلام، مردم و استقلال سیاسی از غرب و شرق مبنای حركت ما است. هر گروه، حزب و تشكیلاتی برای همكاری با ما باید اینها را قبول كند و اعلام هم بكنند. ... به‌هرحال ما باید بنا را بر مردم و بر اسلام و بر استقلال سیاسی بگذاریم و براین‏اساس با گروه‌ها و مردم ارتباطمان را تنظیم كنیم. سقوط صدام هم به‌عنوان حركت مرحله‌ای ما است. فرمانده كل سپاه در ادامه جلسه ضمن پرسش از میزان نیروی مسلحی كه قرارگاه رمضان دراختیار دارد و چگونگی سازماندهی نیروهای مردمی در داخل عراق و نحوة همكاری با گروه‌های عراقی و تعداد نیروی سازمان‌یافته‌ای كه می‌توان برای اجرای عملیات در اردیبهشت 1365 آماده كرد، پرسید نیروها را در داخل عراق چگونه می‌توان پشتیبانی كرد؟ رضا افروز فرمانده قرارگاه ناحیه1 نقده (تحت امر قرارگاه رمضان) پاسخ داد اگر دینار عراقی باشد، آب و غذا و سوخت و مهمات از داخل عراق قابل‏تهیه است. وی محورهای مناسب برای عملیات را چنین برشمرد: 1. پیشروی به‏سمت زاخو و تهدید جاده. 2. پیشروی به‏سمت استان اربیل و تهدید مركز استان. 3. پیشروی به‏سمت موصل و حمله به شهر موصل. از سوی دیگر، احمد كریمی فرمانده قرارگاه ناحیه 2 مریوان (تحت امر قرارگاه رمضان) در جواب فرمانده كل سپاه كه نظر او را درباره منطقة مناسب برای عملیات منظم (در محدوده مأموریت قرارگاه مریوان) جویا شد، شهر سلیمانیه را پیشنهاد كرد و درمورد محورهای دستیابی به این شهر و مشكلات هر محور را ازجمله نداشتن جاده برای تردد خودرو و باتلاقی بودن منطقه توضیح داد. در ادامه، احمد كریمی وضعیت محور سیدصادق - عربت را برای پیشروی به‏سوی سلیمانیه تشریح كرد و یادآور شد كه این منطقه دشت است، كوهستانی نیست و محدودیت اختفا و استتار دارد و امكان بردن نیروی زیاد با حفظ غافلگیری وجود ندارد. وی معبر منطقه ماؤوت، بین ارتفاعات گامو و چوراتا را از جنبه استتار نیرو، معبری مناسب اعلام كرد كه عبور یك لشكر از آن به‏صورت مخفیانه امكان‌پذیر است كه در مدت دو شب می‌توان به پشت نیروهای دشمن منتقل كرد. وی افزود كه نیروهای عملیات نامنظم هم می‏توانند برای کمک به عملیات منظم، جاده را مین‏گذاری کنند، پل‏ها را تخریب کنند و جاده را مسدود کنند که دشمن نتواند استفاده کند. وی افزود که در بهار منطقه پوشش گیاهی مناسبی دارد و روزها هم می‏توان در حالت استتار تردد كرد. فرمانده كل سپاه در ادامه جلسه ضمن تأكید بر اینكه موضوع عملیات، به‌ویژه عملیات منظم در این مناطق فعلاً كاملاً سرّی است و با هیچ‌كس نباید در میان گذاشته شود و هنوز منطقه عملیات انتخاب نشده است به برادر كریمی گفت: «ان‌شا‌ءالله خودتان را برای كل كارهایی كه می‌توانید، آماده كنید. لیست دقیق اینكه كجاها باید عمل كنید را تهیه كنید. ... خودتان را كاملاً آماده كنید هم برای بردن نیروهای منظم در عمق دشمن هم برای اینكه خودتان بتوانید در عملیات منظم عمل كنید. همچنین برای عملیات‌های نامنظمی كه می‌خواهیم انجام دهید فكر كنید و ببینید چه امكاناتی باید به شما بدهیم؛ امكاناتی كه قدرت به‌كارگیری داشته باشید، یعنی ببریم آنجا استفاده كنیم و آتشش هم مؤثر باشد. ... اینكه تا سه چهار ماه دیگر چه می‌توانید به كار بگیرید و بودجه، نیرو، مهمات و امكانات لازم را برآورد كنید تا كار بشود. ...» محسن رضایی افزود: «این قسمت‌هایی كه صحبت كردیم همه كمك‌هایی است كه [یگان‏ها و واحدهای عملیات] نامنظم می‌تواند به [یگان‏ها و واحدهای عملیات] منظم بکند. طرح دقیق آن را آقای (مصطفی) ایزدی كه مسئول سپاه شمال است به آقای شمس (فرمانده قرارگاه رمضان) می‌دهند كه آنها به شما ابلاغ كنند. قرارگاه رمضان در كنترل عملیاتی جنگ‌های منظم است، چون كه جنگ، جنگ منظم است. قسمت‌های عقبه‌ اینجا (حلبچه و ...) و ارتفاعات قره‌داغ را هم آقای ذوالقدر و آقای وحیدی و برادر شمس می‌گویند كه آنها چه‏كار می‌كنند. عملیات‌های دوربرد و اصل جنگ نامنظم به‌عنوان یك استراتژی است. ... عربت و این ارتفاعات در محدوده جنگ نامنظم هستند. اما از خود عربت به جلو یا از این ارتفاعات به جلو، كل هدف‌هایی كه در این محدوده است باید در كنترل عملیاتی سپاه شمال باشد.» تشكیلات قرارگاه رمضان و گسترش آن و تشكیل نواحی دیگر ازجمله در سردشت و نیز استفاده از تیپ بدر برای افزایش محورهای عملیاتی در شمال عراق و نیز مشكلاتی كه قرارگاه رمضان ازنظر جایگاه و نیز مكان و امكانات با آن روبه‌روست موضوعاتی بود كه محمدباقر ذوالقدر در ادامه جلسه مطرح كرد. همچنین مصطفی ایزدی گستردگی مأموریت‌های سپاه شمال، تشكیلات این سپاه، ارتباط آن با قرارگاه رمضان، مشكلات دیگری كه تشكیلات جدید سپاه شمال با آن روبه‌روست را مطرح و از فرمانده كل سپاه درخواست كرد كه او (مصطفی ایزدی) فقط مسئولیت قرارگاه حمزه را عهده‌دار باشد یا مدتی مسئولیت نداشته باشد. اما فرمانده كل سپاه نظر وی را درباره پیشنهادهای محمدباقر ذوالقدر جویا شد. مصطفی ایزدی نیز توضیح داد: «همان‌طوركه قبلاً پیشنهاد داده‌ایم كل تشكیلات ما اعتقاد به این كار (ظاهراً اجرای عملیات منظم در شمال عراق با پشتیبانی عملیات‌های نامنظم) دارد. كار صحیحی است و زمینه‌ خیلی خوب است. ما گفتیم اصلاً كل این ستاد در‏رابطه‏با (قرارگاه) رمضان قرار گیرد. مطلب دیگر اینكه غیر از محورهایی كه برادر ذوالقدر فرمودند در منطقه جوانرود هم خیلی می‌شود كار كرد. پایین‌تر از جوانرود هم منطقه بكر و دست‌‏نخورده‌ای است.» درپی پیشنهاد برادران ایزدی و ذوالقدر و وحیدی، فرمانده كل سپاه به مصطفی ایزدی گفت: پس شما این چند نقطه (جوانرود، اسلام‌آباد، ایلام و سردشت) را بررسی كنید كه هر محور به صورت ناحیه در بیاید. فرمانده كل سپاه در پایان این جلسه ضمن بیان اینكه «سپاه شمال مسئولیت شمال عراق را دارد ازنظر حمله به دشمن یا دفاع در مقابل دشمن» و تأكید بر اهمیت استفاده از عملیات‌های نامنظم برای پشتیبانی عملیات منظم و تقدیر از زحمات كسانی كه در جبهه شمالی تلاش می‌كنند، گفت: «اینها بچه‌های صادق و زحمتكشی هستند، زمینه‌ هم آماده است. ما باید 50 درصد موفقیت عملیات آینده را از نامنظم بخواهیم. می‌توانیم یك لشكر بفرستیم كه از عقبه به دشمن حمله كند و قرارگاه و تشكیلات و نیرو و لجستیك آن را داغان كند.» فرمانده سپاه شمال در پایان باز هم با بیان گستردگی مأموریت‌های این سپاه و عدم امكان رسیدگی به همه آنها خواستار اندیشیده شدن چاره‌ای شد كه فرمانده كل سپاه بر ضرورت راه‌اندازی تشكیلات و تقسیم كارها تأكید كرد.

گزارش -401

ستاد قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص) عصر امروز در محل مجلس شورای اسلامی تشكیل جلسه داد كه تا پاسی از شب ادامه یافت.* در این جلسه فرماندهان ارتش و سپاه پاسداران طرح‌هایی را كه برای اجرای عملیات در مناطق مختلف آماده كرده بودند، تشریح و برآوردهای خود را درباره نیرو و امكانات مورد نیاز برای هر عملیات اعلام كردند. نقد و بررسی طرح‌های عملیاتی و بیان محاسن و معایب هریك، از مباحث اصلی این جلسه بود تا زمینه تصمیم‌گیری دقیق‌تر و مناسب‌تر فراهم شود. فرمانده عالی جنگ نیز با بیان اینكه در موقعیت كنونی نیرو و امكانات در وضعیت مناسبی است و اشاره به اوضاع سیاسی و نظامی و ضرورت اجرای عملیاتی مهم و پیروز و پرهیز از محدودنگری و نداشتن تعصب ارتشی یا سپاهی بودن، بر اهمیت اجرای عملیات در منطقه فاو از ابعاد گوناگون تأكید كرد. فرماندهان نیز دراین‏باره به اظهارنظر پرداختند.** در آغاز جلسه آقای هاشمی به تشكیل ستاد قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص)، اعضای آن و اینكه قرار شده " این ستاد ستاد مشاورت باشد، مشاورت و هدایت عملیات برای فرماندهان" باشد، اشاره كرد و با ذكر اینكه در این جلسه سیاست جنگی، طرح‌های عملیاتی و زمان عملیات و موضوع‌های آن بررسی می‌شود، از فرمانده نیروی زمینی ارتش خواست كه بحث‌ خود را شروع كند. قبل از شروع بحث، آقای حسن روحانی با اشاره به تعدد حاضران در جلسه و اینكه هریك دارای معاونان و مشاورانی هستند از آقای هاشمی خواست كه باتوجه‌به اهمیت طرح‌ها و سرّی بودن مباحث جلسه دراین‏مورد توصیه‌ای بكند. آقای هاشمی گفت: «همین حرف شما تأكید است. البته آقایانی كه اینجا هستند همه‌شان جزء اصحاب اسرار هستند و معمولاً هم چیزی از اینها مخفی نیست. ... باز ما تأكید می‌كنیم كه خود آقایان مراعات كنند.» برای شروع بحث اصلی جلسه* آقای هاشمی گفت كه در اجرای طرح ارتش در شلمچه و طرح سپاه در فاو چند وضعیت قابل‏فرض است: هر دو عملیات باهم شروع شود و هر دو موفق شود. در این وضعیت باید مشخص شود كه چه مقدار نیرو لازم است تا به هدف مشخصی برسیم و بتوانیم بمانیم. فرض دیگر این است كه دو عملیات باهم شروع شود، اما یكی موفق نشود كه در این موقع موضوع روشن است؛ یعنی نیروهایی كه موفق نشده‌اند، در پشتیبانی عملیات موفق قرار می‌گیرند. فرض دیگر این است كه برای اجرای دو عملیات به‌طور هم‌زمان، نیروی كافی نباشد كه باید با فاصله شروع شود. با این مقدمه، آقای هاشمی از فرمانده نیروی زمینی ارتش خواست كه طرح این نیرو تشریح شود. سرهنگ صیاد شیرازی نیز با بیان مقدمه‌ای تأكید كرد كه عملیات اصلی نیروی زمینی ارتش برای منطقه شلمچه طرح‌ریزی شده است. سپس سرهنگ جمالی جانشین وی با این توضیح كه برابر اوامر ابلاغی برای اجرای عملیات در منطقه عمومی بین طلائیه تا شلمچه، دو منطقة كوشك و شلمچه انتخاب شده است، از سرهنگ موسوی قویدل (معاونت عملیات نیروی زمینی ارتش) خواست كه به تشریح طرح عملیات بپردازد. سرهنگ موسوی قویدل ابتدا اشاره كرد كه در دو منطقه كوشك و شلمچه موانع اهمیت بسیاری دارد و در سازمان‌های مختلف ارتش كمیته‌هایی برای بررسی این موانع تشكیل شده و فرماندهان رده‌های مختلف نیز با حضور در منطقه، شناسایی‌ها را شروع كرده‌اند. وی افزود كه برای اجرای مرحله اول عملیات توانسته‌ایم 40 گردان از یگان‌های مختلف ارتش آماده كنیم و چیزی كه برای ما اهمیت دارد شكستن موانع و عبور از خط دشمن است. اگر خط شكسته شود، قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص) باید حداكثر توجهش را به این طرح كه حساس‌ترین مرحله عملیات نیروی زمینی ارتش است معطوف كند و حداكثر تا 48 ساعت از این موفقیت استفاده كند. وی گفت كه برای رسیدن به هدف و تثبیت آن علاوه‏بر این 40 گردان ارتش، نیاز به 215 گردان نیروی دیگر هست تا این طرح تضمین شود. وی افزود كه برای تقویت كیفی و كمی 40 گردان ارتش، پیشنهاد داریم كه 40 گروهان نیروی بسیجی واگذار شود كه در هر گردان ارتش، یك گروهان نیروی بسیجی ادغام شود.

  سرهنگ قویدل آتش مورد نیاز برای پشتیبانی از اجرای عملیات در منطقه شلمچه و كوشك را 21 گردان توپ اعلام و تأكید كرد كه بدون آن موفقیت امكان‌پذیر نیست. سرهنگ صیاد شیرازی در ادامه بحث در پاسخ آقای هاشمی درباره زمان آمادگی، گفت ما خودمان را به همان زمان یكم بهمن كه شما مشخص كرده‌اید مقید كرده و به نیروها گفته‌ایم خودشان را آماده كنند، منتها باید دائم پیگیری كنیم تا به معنای واقعی خودمان را برسانیم. ... مهم این است كه معبرها برای ما باز شود و روش تك تمرین شود، چون منطقه بسیار سخت و طبق طرح‌های گذشته‌مان تقریباً غیرقابل عبور است، ولی ما برحسب شرایطی كه داریم به‏هیچ‏وجه غیر از اینجا نمی‌توانیم عمل بكنیم. سرهنگ قویدل در پاسخ محسن رضایی درباره مقدار پیشروی مرحله اول، گفت كه با 40 گردان ارتش و 40 گروهان بسیجی، پیش‌بینی شده كه از خط فعلی خودی شش تا هفت كیلومتر پیشروی كنیم (حدود دو كیلومتر منطقه آب‏گرفتگی میان خط خودی و دشمن و حدود چهار كیلومتر هم پیشروی در منطقه دشمن). وی همچنین به این پرسش‌ آقای هاشمی كه اگر شما خط را شكستید و آنجا رفتید و برای ادامه عملیات آن 240 گردانی كه می‌گویید نباشد، چه می‌شود؟ پاسخ داد: «هیچی، عرض كردم كه یك فاجعه است.» سرهنگ صیاد شیرازی نیز دراین‏باره توضیح داد: «ما در مرحله هدایت عملیات قرارگاه خاتم هستیم. قسمتی از طرح خاتم روی دوش ماست. وسع ما این است كه ازنظر طراحی، از شلمچه و از كوشك این‏قدر جلو برویم. ... ما در محدوده طرح خودمان یك قابلیت به خودمان دادیم كه اگر هر دو را بشكافیم، خودبه‌خود در همان خط‌ها گیر می‌كنیم، یعنی بیشتر از این نمی‌توانیم جلو برویم. اگر در یكی از آنها موفق بشویم، ما در قابلیت انعطاف دادن به طرحمان برنامه‌ریزی می‌كنیم كه باز ادامه بدهیم و نیروهای جایی كه گیر كرده، دنبال پشتیبان قسمت موفق قرار بدهیم.» وی در ادامه تأكید كرد كه ادامه كار به‌عهده قرارگاه خاتم است كه از توان موجودش چگونه می‌خواهد استفاده كند. سرهنگ قویدل نیز در جواب سرهنگ سهرابی درمورد استعداد دشمن گفت كه اینجا دشمن 5 لشكر در خط و 2 لشكر هم در احتیاط دارد. در ادامه جلسه، آقای هاشمی از فرمانده كل سپاه خواست كه طرح‌های عملیاتی سپاه توضیح داده شود. این موضوع در گزارش بعدی درج شده است.

گزارش -402

در بخش دوم جلسه ستاد قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص) طرح‌های عملیاتی سپاه پاسداران برای اجرا در جزایر ام‌الرصاص و ام‏البابی، منطقه فاو، منطقه هورالهویزه و شمال این منطقه و نیز سكوی العمیه در خلیج فارس تشریح شد. در این بخش فرمانده نیروی دریایی ارتش نیز به توضیح طرح عملیاتی این نیرو برای تصرف سكوی البكر و بستن خور عبدالله پرداخت. فرمانده كل سپاه ابتدا با اشاره به تجربه موفق طراحی و اجرای سلسله عملیات‌های پی‌درپی در سال دوم جنگ برای آزادسازی مناطق اشغالی، ضرورت اجرای عملیات‌های پی‌درپی را مطرح كرد و گفت: «ما باتوجه‏به مسائل سیاسی، نظامی و توانمان و استراتژی جنگ كه از شما برادران عزیز گرفتیم، آمدیم یك سلسله عملیات طراحی كردیم كه اگر مشكلی یا وقفه‌ای در این كار به وجود نیاید، تمام اینها قرارگاه‌هایش زده شده و همپای با یكدیگر دارد پیش‌ می‌رود و امیدواریم كه ان‌شاءالله روی دور مثبت بیفتیم.» وی افزود: «از پایین (از خلیج فارس) تا چزابه چهار پنج عملیات طراحی شده است. در منطقه سلیمانیه نیز داریم كار می‌كنیم تا یك ماه دیگر طرح آن تمام می‌شود. این طرح‌ها پشت سرهم ادامه پیدا می‌كند و اگر مشكلی نداشته باشیم، یقین داریم كه چند تا از این عملیات‌ها صددرصد موفق خواهد بود به شرط اینكه ما این خط سیر را جلو ببریم و پیش برویم. درصورت موفقیت همه، دشمن به وضعی قرار می‌گیرد كه مجبور است سریع دست‌هایش را بالا ببرد، چون حركت جدیدی خواهد بود و الآن آخرین امكانات دشمن در مقابل ما چیده شده است و اگر ما یك حركت جدید و رو به رشد به دنیا نشان بدهیم، صددرصد دنیا عقب می‌نشیند.» در ادامه فرمانده نیروی زمینی سپاه پاسداران (سیدرحیم صفوی) به توضیح عملیات‌هایی كه سپاه طراحی كرده بود پرداخت: عملیات "صف" برای تصرف جزایر ام‌الرصاص [و ام‏البابی] و یك‌چهارم جزیره بوارین و نیز پیشروی در جزیره روبه‌روی بوارین طرح‌ریزی شده است. برای آمادگی این عملیات از مدت‌ها پیش كارهای مقدماتی‌اش ازجمله شناسایی‌های لازم شده است. فعلاً حدود 2 تیپ در این منطقه كار می‌كنند. اگر بخواهیم عملیات را در قسمت بوارین ادامه بدهیم و از این جزایر برای گرفتن سرپل و نزدیك شدن به بصره استفاده كنیم، برآورد مجدد نیاز است. محسن رضایی درمورد این طرح توضیح داد كه این یكی از طرح‌های یدكی سپاه است كه اگر در منطقه فاو موفق نشویم در این منطقه ادامه عملیات دهیم. سیدرحیم صفوی در ادامه طرح اصلی سپاه یعنی طرح عملیات در منطقه فاو را توضیح داد: در منطقه فدك عملیات را به سه مرحله تقسیم كرده‌ایم: مرحله اول عبور از اروندرود و متكی شدن به جاده‌های اصلی دشمن. مرحله دوم پیشروی یگان‌های تحت امر دو قرارگاه با اتكا به عوارض زمین. مرحله سوم پیشروی تا كارخانه نمك و ایجاد خط پدافندی. كارهای آماده‌سازی و شناسایی در این منطقه پیشرفت‌ خوبی داشته است و باتوجه‏به رعایت اصول حفاظتی تاكنون دشمن متوجه نشده و وضعیت منطقه عادی است. مشكل اصلی، كمبود نیرو و امكانات است. محسن رضایی درباره عملیات در منطقه فاو توضیح داد كه برای حمله و دفاع در این منطقه باید 15 تا 20 روز حساب كرد. اگر امكانات لازم دراختیار نباشد تعداد گردان‌های مورد نیاز بسیار افزایش می‌یابد؛ چون هر روز 9 گردان سازمانش متلاشی می‌شود كه باید از خط خارج كنیم. اگر امكانات لازم، تجهیزات اجرای آتش و وسایل سنگین (تانك و تجهیزات مهندسی) را نتوانیم آن‌طرف اروندرود ببریم، بسیار مشكل است. تا 15 روز می‌شود خیلی خوب جنگید و تلفات سنگین وارد كرد، اما بعد از 15 روز سقوط می‌كند. این تنها عملیاتی است كه به‏دلیل نزدیكی‌اش به خلیج ‌فارس می‌توانیم از توپخانه و ادوات دریایی هم استفاده كنیم. رحیم صفوی نیز افزود كه به‌دلیل جناح‌ طولانی دشمن در این عملیات، ما برای مقابله با پاتك‌های دشمن به‌خوبی می‌توانیم از توپخانه استفاده كنیم، تعداد توپ‌هایی كه برای این عملیات اعلام كرده‌ایم، حداقلِ تعداد مورد نیاز است. وی نیروی مورد نیاز برای خط‌شكنی در منطقه فاو و پیشروی،‌ تصرف اهداف و پدافند در مقابل دشمن را در این منطقه حدود 200 گردان نیروی پیاده اعلام كرد. فرمانده كل سپاه در پاسخ به سؤالاتی كه درمورد طول زمان عملیات شد، گفت بستگی به تجهیزات سنگین ازجمله تانك، لودر و بولدوزر و وسایلی كه برای انتقال اینها از اروند لازم است دارد تا بتوانیم هرچه سریع‌تر امكانات ضروری را انتقال دهیم. وی زمان اجرای مراحل اول و دوم عملیات را از یك ساعت تا یك هفته پیش‌بینی كرد و دلیل آن را هم مشخص نبودن امكاناتی كه قرار است دراختیار سپاه قرار گیرد اعلام كرد و گفت اگر امكانات را بدانیم چیست و چه زمانی به دستمان می‌رسد، برنامه‌ریزی و سازماندهی می‌كنیم، آموزش می‌دهیم، با آن تمرین و مانور می‌كنیم. محسن رضایی همچنین درمورد استفاده از تاكتیك ویژه‌ای در این عملیات گفت به‌دلیل اینكه دشمن در این منطقه نمی‌تواند از دو طرف هیچ هجومی به ما بكند و از طرف دیگر (كارخانه نمك) هم مانعی طبیعی است، ما می‌خواهیم دشمن را در هفته اول عملیات در حالت آفند نگه داریم و سریع خودمان را به كارخانه نمك برسانیم تا زمین مانور دشمن محدود ‌شود و هرچه دشمن را به زمین‌های مانوری كمتر محدود كنیم، مواضع پدافندمان بهتر خواهد شد. فرمانده كل سپاه درباره اهداف عملیات در منطقه فاو گفت: «اینجا غیر از مسئله زمین، هدف‌های دیگری را هم تعقیب می‌كنیم، مثل تسلط به شمال خلیج فارس، هم‌‌مرزشدن با كویت، بستن خور عبدالله و تقریباً كوركردن موشك‌های ساحل‏به‏دریا، یعنی برقراری امنیت و ارتباط ماهشهر كه كشتی‌ها بتوانند بیایند و بروند.» فرمانده نیروی زمینی سپاه پاسداران در ادامه جلسه به تشریح طرح‌هایی كه سپاه برای عملیات در شمال هورالهویزه و شرق رودخانه دجله تهیه كرده و درحال آماده‌سازی آن مناطق بود پرداخت و گفت: ما در منطقه هور دو عملیات بزرگ و دو عملیات محدود طراحی كرده‌ایم. با اجرای این عملیات‌ها ما می‌توانیم زمین منطقه خودمان را به منطقه شرق دجله وصل كنیم كه این اتصال تهدید عمده‌ای برای دشمن است. در یك طرح كلی ما به‏دنبال یك استراتژی هستیم كه آن قطع جاده بصره - بغداد و نزدیك شدن به العماره یا حداقل بردن العماره زیر آتش توپخانه است. یكی از این عملیات‌های محدود "انصار" نام‌گذاری شده و مربوط به جنوب چزابه است كه دو جاده دشمن را در این منطقه قطع می‌كند و منطقه خودمان را به جاده جدید دشمن در منطقه چزابه وصل می‌كند. نیروی لازم برای این عملیات حدود 12 گردان برآورد شده است. عملیات محدود دوم در ادامه همان جاده دشمن است. به‌دلیل محدودیت عمده دشمن در منطقه شمال هور و جنوب چزابه كه مجبور است برای حمله به ما یا پاتك، به این جاده‌ها متكی باشد و ما با استقرار روی این جاده‌ها، دشمن را محدود می‌كنیم. این عملیات "حنین" نام‌گذاری شده و برای اجرای آن حدود 25 گردان نیرو نیاز است. رحیم صفوی در ادامه به توضیح طرح دو عملیات بزرگ در هور پرداخت و گفت: عملیات بزرگ و خوبی در شمال منطقه عملیاتی بدر، یعنی از شمال العزیر تا الكساره به نام "تبوك" طراحی شده است كه اجرای آن در دو مرحله پیش‌بینی شده، مرحله اول پیشروی تا رودخانه دجله و مرحله دوم عبور از دجله است. این جزء عملیات‌های مهم است. به‏دلیل اهمیت این منطقه، دشمن بعد از عملیات بدر سپاه جدیدی به نام سپاه ششم برای دفاع از این منطقه تشكیل داد. وی افزود كه برای آماده‌سازی زمینه اجرای عملیات در این منطقه فعالیت‌های زیادی شده ازجمله 17 كیلومتر جاده ازسمت شط‌‌علی به‏طرف خندق كشیده شده كه 6 كیلومتر باقی مانده است. همچنین اقدامات شناسایی، بازكردن محورها، آماده‌سازی عقبه‌ها، انتقال مهمات، انتقال سكوهای شناور ازجمله تلاش‌ها برای آماده‌سازی این منطقه است. نیروی مورد نیاز برای اجرای این عملیات تا مرحله آخر حدود 200 گردان برآورد شده است. محسن رضایی نیز توضیح داد كه «این عملیات یدكی شماره2 ماست كه اگر خدای‏نكرده در مراحل اولیه عملیات اصلی موفق نشویم و عملیات یدكی شماره 1 (جزایر ام‌الرصاص) را هم نتوانیم ادامه بدهیم در فرصتی 20 روزه برای اجرای عملیات در این منطقه (شمال منطقه عملیاتی بدر) آماده شویم.» چهارمین طرح عملیاتیِ منطقه شمال هور، پیشروی در شرق العماره است تا جایی‏كه حداقل بتوان العماره را زیر آتش توپخانه برد و جای پای مناسبی هم برای رفتن به‏سمت پل‌های غزیله و حلفائیه و رسیدن به قلعه صالح‌ باشد. البته این منطقه وسیعی است كه نیرو و تجهیزات زیادی نیاز دارد. این طرح "خندق" نام‌گذاری شده است و برای اجرای آن حدود 100 گردان مورد نیاز است.   علاوه‌بر طرح‌های عملیاتی مذكور، سپاه پاسداران طرح‌ عملیاتی دیگری را برای اجرا روی سكوی العمیه در خلیج فارس طراحی كرده بود. حسین علایی فرمانده نیروی دریایی سپاه پاسداران دراین‏باره گفت: «دررابطه‏با العمیه كه مأموریت ما بوده، شناسایی‌اش را تقریباً انجام داده‌ایم. عكس هوایی هم كه نیروی هوایی گرفته بود، كمك خوبی به این قضیه كرد. شناسایی‌ها هم از دور و هم از نزدیك انجام شده است. یك گردان نیروی تقویت‏شده برای آن در نظر گرفته شده كه ان‌شاءالله با قایق‌های تندرو عمل می‌كنند.» ناخدا ملك‌زادگان فرمانده نیروی دریایی ارتش نیز درباره مأموریت عملیاتی این نیرو گفت: «نیروی دریایی در این عملیات دو مأموریت مستقیم دارد كه خودش عمل می‌كند: مأموریت تصرف سكوی البكر و مأموریت سد كردن خور عبدالله به‏منظور جلوگیری از نفوذ دشمن به جنوب رأس‏البیشه.» وی افزود كه شناسایی‌های لازم انجام شده و برآوردهای عملیاتی تهیه شده است، اما اجرای عملیات بستگی به شرایط جوّی خاصی دارد. یعنی برای اجرای عملیات روی البكر باید وضعیت آب مدِّ كامل و هوا در تاریكی مطلق باشد. از سوی دیگر، فرمانده نیروی دریایی سپاه نور ماه را مانع اجرای عملیات روی العمیه ندانست ولی خرابی وضعیت آب (مواج و ناآرام بودن) را مشكلی برای قایق‌های تندرو كه به‏دلیل سبكی، هدایتشان در وضعیت ناآرام آب دشوار است، ذكر كرد. درباره مشكلات این دو نیروی دریایی برای اجرای مأموریتشان قرار شد در جلسه‌ای دیگر جزئیات بررسی و هماهنگی شود.

گزارش -403

در بخش سوم جلسه امشب ستاد قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص) ابتدا آقای هاشمی رفسنجانی درباره اوضاع كنونی كشور و جنگ و ضرورت دستیابی به یك پیروزی نظامی مهم سخن گفت و بر اهمیت طرح عملیاتی فاو نسبت به سایر طرح‌ها تأكید كرد و از سپاه و ارتش خواست آنچه در توان دارند به میدان بیاورند و از صنفی‌نگری پرهیز كنند. سپس کلیاتی درباره شیوه بررسی طرح‌های اصلی سپاه و ارتش به‌خصوص طرح عملیاتی فاو و آثار نظامی و سیاسی آن مطرح و بر ضرورت نیل به اطمینان بیشتر برای موفقیت‌ این طرح تأكید شد. آقای هاشمی: «بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم. من چند جمله‌ای صحبت می‌كنم، وارد بحث‌های تصمیم‌گیری می‌شویم. وضع مملكت، وضع جنگ، وضع مردم، وضع اقتصاد، همه اینها را شما می‌بینید. اطلاعات ویژه‌ای هم دراین‏رابطه نیاز ندارد كه ماها ندانیم. الآن ما در یك شرایطی هستیم كه اگر هرچه زودتر جنگ را به یك نقطه خوبی نرسانیم، آینده برایمان قابل‏پیش‌بینی روشنی نیست. البته ممكن است بهتر باشد، ولی من نمی‌دانم آینده به‌طور طبیعی چه می‌شود، لذا پیش‌بینی روشنی نمی‌شود كرد و ممكن است سخت‌تر هم بشود. من یك خبر جدیدی به شما می‌دهم كه ببینید این احتمالات هست. اخیراً همین مسائلی كه در لیبی پیش آمده را توجه داشته باشید كه امریكا و اسرائیل، لیبی را تهدید كرده‌اند و دراین‏رابطه قذافی هم یك پیغامی به ما داده است كه ما احساس خطر می‌كنیم. البته با خواهش و با خیلی از موضع پایین، از ما خواهش كرده كه ما جنگ را همین‌جا تمام كنیم، مشروط به اینكه نیروهای ایران و عراق هر دو بروند به اسرائیل كه به آنجا فشار بیاوریم كه اسرائیل به‏طرف لیبی نرود. سوریه را هم كه شما می‌بینید. ... البته ما هیچ‌وقت به اتكاء قذافی و حافظ اسد نجنگیدیم. جنگمان روی پای خودمان است ولی شرایط جهانی معلوم نیست كه در آینده چه می‌شود. ما اگر یك چیز خوبی در جنگ دستمان باشد و یك جای حسابی داشته باشیم كار خودمان را كرده‌ایم. از آن روزی كه جنگ ما به خرمشهر رسید و خرمشهر را فتح كردیم، بعضی از آقایان، آقای صیاد و آقای رضایی یادشان هست كه باهم بودیم و رفتیم خدمت امام، صحبتِ ادامة جنگ بود، ذهنیت امام اول این بود كه ما وارد خاك عراق نشویم، یعنی نگران بودند كه ما وارد شده‌ایم و آنها متعصب می‌شوند دفاع كنند و چه می‌كنند. آنجا ما به آن نقطه رسیدیم كه ما هیچ راهی نداریم غیر از اینكه خودمان را برسانیم به پشت دجله و عملیات رمضان را انجام بدهیم و خودمان را برسانیم به پشت دجله كه اگر بناست جنگ طول بكشد، ما جای خوبی باشیم. ... عملیات رمضان كه موفق نشد همیشه در ذهن ما این بود كه در این دو سه سال به بعد یك جای حسابی از عراق دستمان باشد كه از موضع دیگری جنگ را بتوانیم ادامه بدهیم. یك وقت العماره را فكر كردیم. آن موقع استان العماره خالی بود، نشد. بعد عملیات خیبر طراحی شد، بعد بدر طراحی شد، بعد هماهنگی عملیاتی داشتیم كه پارسال آن را كه لغو كردیم، عبور از مینو بود كه شبیه همین مسئله فاو و اینها بود. به‌طوركلی ما همیشه دنبال این هدف بودیم كه یك جای اساسی را از عراق بگیریم و چون آن‌‌وقت مانور ما می‌توانست خیلی مؤثر باشد، الآن هم با این شرایطی كه درست كردیم، یعنی ارتش یك نیروهای آماده‌ای برای كار، سپاه هم حدود یك‌سال است كه عملیات جدی نداشته، پس [نیروهای] تازه‌نفس دارند. مردم هم در بهترین شكل و شرایط جمع شده‌اند دیگر. و ما بهتر از این نمی‌توانستیم مردم را به صحنه بیاوریم. درضمن امكانات ابزاری‌مان هم در این یك‌ساله هرچه بود توانستیم جمع كردیم. هرچه كه پول و كاری بوده كرده‌ایم و آنهایی كه می‌شده جمع كردیم. مشخص نیست كه در آینده بتوانیم بهتر از این كار كنیم. نیروی دریایی در شرایط نسبتاً خوبی است. نیروی هوایی باز در شرایط خوبی است. یعنی در حد موجودی كه داریم، شرایط، شرایط مناسبی است و امكانات ما الآن سرجمع است. وضع سیاسی هم، یعنی حركاتی كه ما كردیم در این مدت نسبتاً خوب است. ما اگر یك موفقیتی ازلحاظ سیاسی به دست بیاوریم به‌خوبی می‌توانیم از آن بهره‌گیری كنیم و ابعاد بیشتری به موفقیتمان بدهیم. كارهای تداركاتی و كارهای مهندسی در این مدت در هور و پشت همین خسروآباد هم كارهای زیادی شده كه در سابق ما این‏قدر امكانات نداشتیم. الآن موفقیت‌ بستگی دارد به اینكه آقایان تمام توانشان را، یعنی هركه هرچه دارد برای میدان بگذارند. تعبیر من این است كه الآن دریغ كردن هر امكانی به هر دلیل خیانت به جنگ و خیانت به انقلاب است. بنابراین ما در این ستادی كه تشكیل دادیم و فرماندهان نیرو و وزرای سپاه و دفاع و مسئولین تداركات دولتی را آوردیم...» آقای هاشمی در ادامه سخنان خود عملیات در منطقه فاو را پراهمیت خواند و گفت كه این طرحی كامل و دارای هدف مشخص است. وی افزود كه عملیات در منطقه شلمچه حتی اگر 200 گردان پیش‌بینی‏شده در این طرح، علاوه‌بر 50 گردانی كه برای خط‌‌شكنی و پیشروی در مرحلة اول لازم است، فراهم شود، باز هم ارزش و دستاورد عملیات در منطقه فاو را ندارد. درپی بیان این موضوع، بحث و بررسی گسترده و طولانی درمورد طرح عملیات فاو انجام شد كه خلاصه آن چنین است: فرمانده كل سپاه در تأیید سخنان آقای هاشمی، طرح عملیاتی فاو را دارای هدف مشخص سیاسی و نظامی، ازجمله تسلط بر شمال خلیج فارس و كوتاه كردن دست ارتش عراق از این منطقه ذكر كرد و گفت روشن بودن هدف و نداشتن ابهام یك اصل مهم نظامی است كه در این طرح لحاظ شد و درصورت تأمین امكانات برآوردشده، به این هدف می‌رسیم. وی ضمن تأكید بر اهمیت منطقه شلمچه، گفت اجرای طرح ارتش در این منطقه فقط به دستیابی به جای پایی برای رسیدن به هدف اصلی می‌انجامد، نه رسیدن به هدف اصلی. از سوی دیگر، فرمانده نیروی زمینی ارتش گفت موفقیت این نیست كه روی كاغذ بنویسیم این عملیات این نتایج سیاسی و ... را دارد، آیا واقعاً می‌توانیم برسیم؟ وی خطاب به آقای هاشمی گفت كه ما سیاسی نیستیم، نظامی هستیم؛ در موضع مشاورت شما می‌خواهیم طرحی كه می‌خواهد اجرا شود، ضریب اطمینانش را بررسی كنیم. اگر طرح‌هایی كه در این ستاد مطرح می‌شود، شما قبلاً تصمیم خودتان را بفرمایید، راه مشورت بسته می‌شود. آقای هاشمی دراین‏باره گفت ازنظر من به همان اندازه كه ارزش عملیات در فاو بیشتر است، ضریب اطمینانش هم از جاهای دیگر بیشتر است. به شرطی كه طبق طرح دشمن را مشغول كنیم، فاو هم آسان‌تر گرفته می‌شود و هم آسان‌تر حفظ می‌شود و هدف مشخصی هم دارد. وی افزود اینكه گفتم نظرم، معنایش این نیست كه نظر نهایی‌ام هست و از آن عدول نمی‌كنم. من همیشه این نظر را داشته‌ام كه منطقه فاو یكی از جاهای اساسی برای عملیات ماست - این را به آقای خامنه‌ای هم گفته‌ام - ولی اگر این ستاد استدلال كند و مرا قانع كند كه این‏طور نیست، آماده‌ام آنكه اولویت دارد بپذیرم. محسن رضایی نیز دراین‏باره خطاب به آقای هاشمی گفت كه شما بهترین روش را انتخاب كردید. شما اگر تدبیرتان را نگویید و در مقام فرماندهی قرارگاه خاتم تلاش اصلی و تلاش فرعی را مشخص نكنید، نمی‌توانیم به شما مشورت بدهیم. وی افزود البته این نظر كه بررسی كنیم این طرح عملی است یا نه، نظری منطقی است. جلسه با این بیان فرمانده قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص) كه "بله، واقعاً تدبیر فرماندهی این است كه ما بتوانیم دشمن را از خلیج ‌فارس جدا كنیم و خودمان را به مرز كویت برسانیم" و با این اظهار نظر وی كه "مقداری كه با طرح آشنا هستم به نظرم طرح فاو موفق است ولی درمورد ضریب‌ اطمینان، آقایان توضیح دهند." وارد بحث مفصل دراین‏باره شد و فرمانده كل سپاه پاسداران به تشریح ابعاد مختلف طرح عملیات در منطقه فاو پرداخت. محسن رضایی گفت هر طرحی ممكن است مشكلاتی داشته باشد ولی در مقایسه طرح‌ها مشخص می‌شود كدام مزیت دارد، عملی‌تر و به واقع نزدیك‌تر است. طرح عملیاتی فاو یك طرح مشترك زمینی، دریایی و هوایی است. ضمانت موفقیت این طرح بخشی مربوط به خودی و بخشی مربوط به دشمن است. بخش خودی شامل توان و كارایی آن در این منطقه است. در این منطقه امكانات بیشتری نسبت به مناطق دیگر می‌توانیم به كار گیریم و چون توان اصلی ارتش و سپاه نیروی پیاده است، در اینجا كارایی مناسبی دارد كه با هفت كیلومتر پیشروی می‌توانیم به عمق جبهه برسیم. مانورمان را هم متناسب با توانمان تنظیم كرده‌ایم، پیشروی‌های پنج‌كیلومتری و امكان ایستادن و دفاع كردن. اینجا توپخانه كارایی بسیار خوبی دارد و از دو طرف امكان اجرای آتش روی دشمن هست. خصوصیات منطقه و زمین ازجمله وجود نخلستان، ساختمان‌ها، وجود تانك فارم‌ها و نیز مانع طبیعی دریاچه نمك، سستی زمین و امكان‌پذیر نبودن ایجاد سریع مواضع مستحكم به نفع ماست. فرمانده كل سپاه درباره عملیات در منطقه فاو از جنبه دشمن گفت كه البته دشمن را نباید دست‏كم گرفت؛ دشمن زرهی دارد، تانك دارد، توپخانه دارد، اما ما منطقه و نوعی نبرد را انتخاب كرده‌ایم كه دشمن نتواند از همه توانش استفاده كند و قدرت مانور نداشته باشد. حالا كه نتوانسته‌ایم توانایی‌مان را بالا ببریم ولی می‌توان با ابتكارعمل، جنگی را به دشمن تحمیل كنیم كه نتواند از همه توانش بهره ببرد. دشمن وقتی پاتك‌هایش را علیه ما ادامه می‌دهد كه زمین قابلیت مانور داشته باشد و تلفات كم بدهد تا بتواند با صرفه‌جویی در قوا به جنگ با ما ادامه بدهد و ثانیاً منطقه تصرف‌شده قابل بازپس‌گیری باشد. البته دشمن در اینجا از هواپیماهایش بسیار استفاده می‏كند و منطقه را بمباران زیادی می‌كند. محسن رضایی بار دیگر تأكید كرد كه برای موفقیت باید از همه توان و امكانات استفاده كنیم و در طرح‌ریزی‌مان تردید نكنیم تا بتوانیم با ضمانت عمل كنیم و اگر قرار است تردید در كار باشد، بسیار بهتر است كه عمل نكنیم. بعد از توضیحات مفصل فرمانده كل سپاه درباره طرح عملیات در منطقه فاو كه خلاصه‌ای از آن ذكر شد، آقای هاشمی فرمانده عالی جنگ، ضمن بیان اینكه اگر خدای‌نكرده در عبور از اروندرود موفق نشویم و اوضاع جور دیگری بشود، منطقه شلمچه هم خیلی باارزش است كه بتوانیم از این طریق به تنومه برسیم و اگر به فرض اینجا هم موفق نشویم، منطقه شمال هور، رسیدن به دجله و قطع كردن جاده بصره - بغداد هم قدم مؤثری است، افزود: اما مهم‌ترین جایی كه من خیال می‌كنم ازلحاظ سیاست جنگی، سیاست جنگی خودم - البته آقای خامنه‌ای هم با من موافق‏اند اما با امام هنوز ما به‏طور جدی این مسئله را بحث نكرده‌ایم و این را به بحث خواهیم گذاشت - چنانچه ما رابطة عراق را به‏كلی با دریا قطع كردیم و خودمان را همسایه كویت كردیم، به كویت می‌توانیم بگوییم یك ماشین نباید از كویت به عراق برود. ... (در این وضعیت) موقعیت ما بسیار نیرومند می‌شود و هر مسئله‌ای را بخواهیم می‌توانیم به عراق تحمیل كنیم: محاكمه صدام، رفتن صدام، رفتن حزب بعث و ... . این در درازمدت برای عراق قابل‏تحمل نیست، ممكن است یكی دو سه سالی صبر كند. آن‌وقت جنگی كه ما می‌گوییم بیست سال طول بكشد برای ما عیبی ندارد، اینجاست. ... در چنین موقعیتی ما می‌توانیم جای عراق را بگیریم، یعنی این شعاری كه الآن عراقی‌ها می‌دهند، می‌گویند "صلح، صلح" ما به‏جای او می‌گوییم "آتش‌بس برای مذاكره" كه در این وضعیت آتش‌بس مصلحتش نیست، آتش‌بسی كه دریا نداشته باشد. ما اگر آتش‌بس بشود در همین شرایط بمانیم و هروقتی خواستیم حمله بكنیم برایمان قابل‏تحمل است؛ عراق برایش قابل‏تحمل نیست در آن شرایط. البته این موضوع مربوط به این جلسه نیست، این مربوط به ماهاست كه باید بنشینیم، بحث كنیم. پس من حالا چیزهایی كه اینجا می‌خواهم مطرح كنم، اولین نكته این است كه همة آقایان فكرشان را خالی بكنند از اینكه ارتشی هستند یا سپاهی هستند یا دولتی هستند؛ همه دنبال این باشند كه هرچه هست مال اسلام است و باید خرج شود برای این جنگ، این یك اصل. دوم اینكه روی این مشورت كنیم كه بیشتر همتمان را متوجه كجا بكنیم، ممكن است نظر آقایان چیز دیگری باشد. اگر بحث اولی را قبول كردیم، تقسیم امكانات باتوجه‌به اینهاست كه چه‌جوری اولویت قائل بشویم كه ببینیم كجا می‌خواهیم كار كنیم. البته به نظر بنده بعد از اینكه عملیات ان‌شاءالله هرجا به دست آوردیم، ما كل عملیات را به نام هم سپاه، هم ارتش و همه نیروهای مردمی تمام بكنیم. آقای خرازی! از همین حالا طراحی باید جوری باشد كه ما این تعصب‌ها را دامن نزنیم، یك كاری بكنیم كه نتیجه‌ مال همه باشد. اصلاً در این فكر نباشیم كه منفعت این صنف یا آن صنف را تأمین بكنیم. حالا آقایان صحبت بكنند. اولین بحث این است كه آیا قبول دارید كه جدا كردن عراق از خلیج فارس (اولویت دارد)؟* سرهنگ صیاد شیرازی در ادامه بحث با اظهار اینكه «من مهم‌ترین اقدام جلسه را در این می‌بینم كه حتماً طرح كلی ما در اینجا تصویب شود.» افزود: «ما شكی نداریم كه اگر فاو گرفته شود و بوارین و بوبیان را بگیریم تمام آن ملاحظات سیاسی و نظامی ما تأمین خواهد شد ولی ما می‌خواهیم در این طرح ضریب اطمینان را برای موفقیت بالا ببریم. چه‏بسا ممكن است در اینجا تك بشود و موفقیتی هم باشد ولی اگر در شلمچه و كوشك خوب عمل نشود یا به‏سختی انجام شود و ما با خیلی ضررها می‌رویم بیرون. یا اگر یك قسمت عملیات حذف شود خطر این است كه در یك‏جا موفق نشویم و این‏همه زحمات و تلاش‌ها عاقبت كار ما را به بن‌بست برساند.» سرهنگ صیاد شیرازی اضافه كرد: «بنابراین من پیشنهادم این است كه برویم دنبال تشخیص ضریب اطمینان برای موفقیت هر محور، از جنوب به شمال برویم و كار عمده‌مان را هم روی این بگذاریم.» وی افزود كه با تصویب شدن طرح، كارها روی دور می‌افتد و وضعیت امكانات و تكلیف هر كس مشخص می‌شود. در ادامه بحث، آقای هاشمی سؤال قبلی خود را تكرار می‌كند كه «آیا جدا كردن عراق از خلیج فارس و رسیدن به همسایگی كویت‌ هدف عمده‌ای هست و آیا آقایان آن را به‌عنوان هدف مطلوب قبول دارند؟» آقای روحانی نیز با تأكید بر اینكه فاو هدف بسیار مهمی است كه ما را به كشورهایی كه كمك‌دهنده اصلی به عراق هستند، نزدیك و آنها را تهدید می‌كند و ممكن است دریای ما و مناطق نفتی ما را امن كند و ورود هواپیماهای عراقی را از روی خاك كویت به‏سمت خارك دچار مشكل كند، پرسید كه آیا لازم است از میان عملیات سپاه و عملیات نیروی زمینی ارتش اولویت را مشخص كنیم؟ محسن رضایی نیز توضیح داد سپاه پاسداران و نیروی زمینی ارتش و نیروی دریایی ارتش طبق مأموریتی كه از قرارگاه خاتم به آنها واگذار شده، طرح‌های خود را به این قرارگاه ارائه داده‌اند كه طرح‌ نیروی زمینی ارتش پیشروی حدود 7 كیلومتر و گرفتن جای پا است، اما طرح سپاه دارای هدف مشخصی است كه از دیدگاه قرارگاه خاتم تلاش اصلی محسوب می‌شود.

گزارش -404

تشریح طرح عملیاتی سپاه پاسداران برای اجرا در منطقه فاو و ضریب‏های اطمینان برای موفقیت آن، مطرح‏شدن ابهام‏هایی که فرماندهان ارتش درمورد این طرح داشتند و پاسخ به آنها مهم‏ترین موضوع‏هایی بود که در آخرین بخش از جلسه امشب ستاد قرارگاه خاتم‏الانبیا(ص) به آن پرداخته شد. فرمانده كل سپاه پاسداران باتوجه‌به تأكید حاضران به‌ویژه فرماندهان ارتش بر ضرورت اطمینان به موفقیت طرح عملیاتی فاو، به بیان بخشی از اقدامات آماده‌سازی و توضیح جزئیات طرح‌ریزی این عملیات پرداخت. وی درباره چگونگی عبور از اروندرود، چهار وضعیت حركت آب در این رودخانه و چگونگی جزرومد آب آن و تأثیر وضعیت‌های مختلف آب را روی عبور نیروهای غواص و قایق‌ها شرح داد و گفت كه نیروهای خط‌شكن با تمرین‌های متوالی عبور، آماده‌ می‌شوند كه بدون انحراف به محل مأموریت خود در ساحل دشمن برسند. وی ازجمله مشكلات را كمبود لباس غواصی ذكر كرد كه موجب شده همه غواصان نتوانند تمرین‌های لازم را انجام دهند. محسن رضایی با اعلام اینكه اصلی‌ترین عبور، عبور نیروهای خط‌شكن است، گفت پس از شكستن خط دشمن، ساحل غربی اروندرود و سه اسكله خسروآباد، چهارچراغ و فاو دراختیار ماست و مشكلی برای عبور نداریم. فرمانده كل سپاه گفت كه می‌كوشیم به‌محض شكستن خط دشمن با راه‌اندازی ترابری سنگین، تجهیزات لازم ازجمله تانک و لودر و بلدوزر و خودرو را به آن‌سوی اروند منتقل كنیم كه به این منظور با كمك بودجه نخست‌وزیری 10 شناور طارق ساخته ‌شده و علاوه‌براین، استفاده از پل دوبه‌ای هم برای انتقال تجهیزات سنگین پیش‌بینی شده است. وی افزود دو سه روز اول عملیات كه در ترابری تجهیزات سنگین با مشكل روبه‌رو هستیم، طرح‌ریزی شده كه با استفاده از آتش ادوات و توپخانه نیروها را پشتیبانی كنیم تا به‌تدریج امکان استفاده از شناورهای بزرگ و زدن پل فراهم شود. وی گفت برای پشتیبانی خط‌شكن‌ها از آتش‌های سبك و در ادامه از آتش‌ تانك‌ها استفاده خواهد شد. محسن رضایی ضمن تشریح انواع موانع و استحكامات موجود در ساحل و خط اول دشمن كه در شناسایی‌های متعدد مشخص شده است، چگونگی انهدام آنها و آموزش و تمرین نیروهای خط‌شكن را به این منظور یادآور شد و گفت قرار است یگان‌ها هفته آینده در منطقه‌ای مشابه منطقه عملیاتی تمرین كنند. وی وجود نخلستان را در شرق اروندرود پوشش مناسبی برای اختفای نیرو و تجهیزات خودی و وجود نخلستان را در منطقه دشمن وضعیت مناسبی برای پاك‌سازی آن با نیروی پیاده اعلام كرد. وی گفت هرچه تجهیزات سنگین مهندسی و تانك سریع‌تر به غرب اروند برسد، گردان‌های كمتری به كار می‌گیریم و هرچه آتشمان بیشتر باشد تلفات كمتری می‌دهیم. باید با استفاده از تجهیزات مهندسی خط را تثبیت كنیم و قبل از حمله دشمن، خودمان را آماده حمله مجدد كنیم. وی طرح‌ریزی برای رسیدن هرچه سریع‌تر به دریاچه نمك و تثبیت خط دفاعی را طرحی اطمینان‌بخش خواند. فرمانده سپاه تأكید كرد ازجمله شرایط موفقیت‌ عملیات، تأمین امكانات لازم و غافلگیری دشمن است و غافلگیری تاكنون رعایت شده ولی از این ‌پس زمان به نفع ما نیست، هرچه زودتر باید وضع روشن شود و امكانات دراختیار ما قرار گیرد؛ برای سازماندهی امكانات، زمان لازم است. وی سپس به مقایسه دو طرح عملیات در دو منطقه فاو و شلمچه پرداخت و دلایلی را برای مناسب‌ نبودن و رد كردن طرح ارتش برشمرد: ضمانت عمل ندارد؛ هدف ندارد؛ برای پیشروی باید رودرروی دشمن جنگید؛ دشمن از چپ و راست بر منطقه عملیات تسلط دارد؛ از هر طرف جلو برویم دشمن از طرف دیگر عقبة ما را می‌بندد؛ امكانات دشمن در این منطقه با مقدورات ما تناسب ندارد. وی افزود اینها ابهامات كلی طرح است، درمورد جزئیات هم باید راهكارها و تدابیر عملیاتی ارائه شود تا نظر بدهیم. ناخدا ملك‌زادگان فرمانده نیروی دریایی ارتش در ادامه جلسه باتوجه‌به آشنایی طولانی با وضعیت اروندرود و تجربیاتی كه در این منطقه داشته است به بیان توضیحات و طرح سؤال‌هایی درمورد عبور از اروند و خط‌شكنی پرداخت. وی با تشریح جریان‌های مختلف آب در اروندرود و جزرومد آن و نیز عرض طولانی و متفاوت این رودخانه در نقاط مختلف و نیز سرعت زیاد آب در اروند نسبت به بهمنشیر، اشكالاتی را درمورد عبور از اروندرود و خط‌شكنی برشمرد: 1. خستگی نیروهای غواص پس از عبور از عرض طولانی اروند و باقی نماندن توان عملیات و خط‌شكنی برای آنان و نیاز غواصان به استراحت پس از عبور. 2. نیروی غواص یا نیروی قایق‌سوار در عبور از عرض رودخانه به‌دلیل جریان آب، نمی‌تواند به نقطه تعیین‌شده برسد و با چند كیلومتر اختلاف به ساحل روبه‌رو می‌رسد. 3. باتوجه‌به اینكه اروندرود در طول شب حداقل یك جزر و یك مد دارد، مشخص نشد این تعداد نیرو با چه استعداد و با چه قایق‌ها و غواص‌هایی می‌خواهند عبور كنند. محسن رضایی پاسخ داد كه اولاً این غواص‌ها در سطح آب حركت می‌كنند و درگیر جریان عمق آب نمی‌شوند. ثانیاً نیروهای لشكر‌ها سه نفر، سه نفر بارها عرض اروند را رفته و برگشته‌اند، البته كار دشواری است ولی لشكرها با تمرین حل كرده‌اند. كار اصلی نیروهای خط‌شكن هم خاموش كردن تیربارهاست. سرهنگ جلالی وزیر دفاع نیز از بُعد دیگر به موضوع عملیات در فاو پرداخت و گفت كه تجربه ثابت كرده كه اتكا و سرمایه‌گذاری همة امكانات جمهوری اسلامی روی یك عملیات مناسب نیست، حداقل روی دو عملیات فكر كنیم. به تجربة عملیات بدر، به مقاومت و امكانات وسیع دشمن توجه كنیم. دشمن حتماً از سلاح‌ شیمیایی استفاده خواهد كرد. محسن رضایی با اعلام اینكه حرف‌های ایشان كاملاً منطقی است، گفت كه ما هم می‌توانیم یك عملیات موفق داشته باشیم و هم می‌توانیم یك عملیات شكست‌خورده داشته باشیم بستگی دارد به اینكه در اینجا چطور عمل كنیم. در ادامه بحث وقتی ناخدا ملك‌زادگان دوباره جریان‌های مختلف اروندرود و موضوع جزرومد را مطرح كرد، آقای هاشمی متذکر شد که این مسائل را در این اتاق نمی‌توان حل كرد باید با كسانی كه مسئول این كار هستند و عملاً دارند كار می‌كنند، صحبت كرد. وی تأكید كرد: «این مسئله مهم است؛ اگر ما مطمئن نشویم كه این غواص‌ها می‌توانند بروند آن‌طرف و خط را بشكنند كه كار نمی‌كنیم، جز اینكه مطمئن بشویم كه اینها می‌توانند خط را بشكنند.» سرهنگ صیاد شیرازی: «قسمتی كه آقای رضایی توضیح دادند، همة اینها تحلیل دارند؛ ما نباید عجله كنیم كه در همین جلسه اول به نتیجه برسیم. باید روی كالك مانور محور پیشروی نیروها و واحدهای زرهی مشخص شود. معلوم شود كه چطوری می‌خواهند سازمان را عبور بدهند. ما سابقه كهنه از عبور از آب نداریم. ما روی كمیت‌ توان خودی نباید حساب كنیم، بلكه باید روی كیفیت حساب كنیم. عملیات عبور از رودخانه، گرفتن سرپل و استفاده از آن برای پیشروی و هدف گرفتن واقعاً عملیات پیچیده‌ای است. كیفیت نیروهای ما واقعاً از این نظر پایین است، یعنی نیروهای متخصص و حرفه‌ای برای این كار نداریم. چون آن كسی كه خط را می‌شكند خودش هم ادامه نمی‌دهد، فوقش خط را كه شكست راه را برای بقیه باز بكند. بقیه هم می‌خواهند عبور كنند توی نخلستان‌ها و... درهرصورت هدایت اینها خیلی مشكل است. گرچه [آقای رضایی] دشمن را دائماً قوی می‌گرفتند، ولی در اصل ضعیف حسابش می‌كردند.» وی افزود درست است كه عمق منطقه عملیات كم است ولی عمدة دشمن جای دیگر است. توپخانه‌اش را هم هرجای مناسب داشته باشد، مستقر می‌كند. زمین هم اگر برای دشمن نامناسب باشد، برای ما هم نامناسب است و خیلی راحت می‌تواند از جاده‌ها استفاده كند. ما قدرت زرهی دشمن را نباید در این منطقه نادیده بگیریم. وضع دشمن در این منطقه خیلی بهتر از منطقه عملیات بدر است، سه جادة مشخص دارد. قدرت آتش‌ دشمن ازنظر تعداد قبضه و مهمات خیلی بیشتر از ماست. برای چهار پنج روز می‌توانیم عملیات را بدون محدودیت با آتش پشتیبانی كنیم ولی بعد از آن محدودیت داریم. یكی از ضعف‌های بزرگ این طرح اتكاء زیاد به آتش است. یا نمی‌دانیم نیروی هوایی چگونه می‌تواند دشمن را تهدید كند، این منطقه كاملاً در تهدید هوایی دشمن است. كنترل و هدایت نیروهای مردمی بسیار مشكل است. بعد از عبور از رودخانه و گرفتن هدف، نگهداری آن با این شرایط و روش كنترل، بعید به نظر می‌رسد. سرهنگ صیاد شیرازی در ادامه ضمن تقدیر از زحمات شبانه‌روزی برادران سپاه تأكید کرد كه به منطقه ام‌الرصاص برای عملیات توجه بیشتری بشود، چون هم اطمینان بیشتری در موفقیت آن هست و هم اینكه نیروهای ارتش در نزدیكی آنها هستند كه اگر نیروی زمینی ارتش در شلمچه یا كوشك موفق نشد، حاضریم در كنترل محور عملیاتی سپاه قرار بگیریم كه بتواند عملیات را اداره كند. ضمن اینكه عبور از ام‌الرصاص معانی خیلی عمیق‌تری از عملیات فاو دارد. پشتیبانی آن هم خیلی ساده‌تر است. آتش توپخانه هم قابل‌انعطاف و برای پشتیبانی آنها قابل اجراست. وی افزود البته باید طرح مانور عملیات فاو تشریح شود تا دقیق‌تر بتوانیم نظر دهیم. محسن رضایی دراین‌باره گفت كه ام‌الرصاص طرح دوم ماست. آقای هاشمی هم با اظهار اینكه سپاه قرار است اگر عملیات فاو به مشكل برخورد، در محور ام‌الرصاص عمل كند، از حاضران خواست كه منطقه ام‌الرصاص را هم در بحث‌های خود بگنجانند. آیت‌الله خامنه‌ای (خطاب به سرهنگ صیاد شیرازی): آقای صیاد شما مشكل این طرح را در عبور دیدید؟ سرهنگ صیاد شیرازی: من در هر سه مرحله دیدم، یعنی هم عبور، هم گرفتن، هم نگه داشتن. آیت‌الله خامنه‌ای: عبور از آن چیزی كه پارسال در فكرش بودید. تفاوت‌هایش چی هست؟ (منظور طرح عملیاتی منتفی‌شده است كه طبق آن طرح قرار بود نیروها ازطریق جزیره مینو از اروندرود عبور كنند). این (طرح فعلی سپاه برای عبور از اروند) كه خیلی آسان‌تر است. بله، اما نفس عبور كه ظاهراً مشكل‌ترین مرحله كار است، فرقش با عملیات سال گذشته چی است؟ سرهنگ صیاد شیرازی: ما الآن در كلیتش ابهام داریم و شاید اگر جزئیات را به ما بگویید؛ یعنی اگر طرح مانور را كاملاً بگویید، بایستی متقاعدتر بشویم. سرهنگ سهرابی در ادامه با ذکر این سؤال كه اگر طرح كشف شد چه كار می‌كنید؟ یا اگر نیروها موفق به گرفتن سرپل نشوند چه می‌كنید؟ و بیان اینكه چنین سؤالاتی ممكن است پیش بیاید، پیشنهاد كرد برای اینكه بحث‌ها زودتر به نتیجه‌ برسد طرح مكتوب ارائه شود و درمورد آن بحث شود. محسن رضایی نیز با بیان اینكه حرف‌های ایشان منطقی است، گفت ما باید طرح كتبی ارائه بدهیم، برادران نیروی زمینی ارتش هم طرحشان را ارائه بدهند تا روی آنها بحث شود، ولی كلیات همین‌هاست كه گفتیم و ستاد بایستی تا شب عملیات روی آن بحث كند. وی تأكید كرد كه به این صورت كار ما عقب می‌افتد باید كلیات تصویب شود تا تكلیف خودمان را بدانیم. ما حدود شش ماه است داریم اینجا كار می‌كنیم، امكان‌پذیر نیست كه همه‌چیز را در یك جلسه بگوییم، اگر بگوییم هم نمی‌توان جمع‌بندی كرد.*

گزارش -405

از تلاش‌های شناسایی یگان‌های مستقر در كنار اروندرود كه ساحل، موانع و خط دشمن را در شامگاه امروز بررسی كرده‌اند، سه گزارش در درست است: 1. گروه دونفره از واحد‌ اطلاعات قرارگاه کربلا در حالت مد كامل آب ساعت 19:27 حركت كرده و ساعت 20 به ساحل دشمن رسیده‌اند. در این محدودة شناسایی، 5 متر عرض گل‌ولای تقریباً محكم بوده و حدود 11 متر عرض منطقة پوشیده از چولان‌هایی به طول 5/1 متر بوده است. اولین موانع دو ردیف خورشیدی بلند پشت‌سرهم به ارتفاع 5/2 تا 3 متر بوده كه روی آنها سیم‌خاردار توپی قرار داشته است. پس از یك متر از موانع اول، دومین موانع خورشیدی كوتاه (5/1 متری) در چولان‌ها پنهان شده و روی آنها مین منور به‌طور نامنظم قرار گرفته است. فاصله موانع دوم تا خط دشمن حدود 6 متر بوده است. 2. گروه دونفره شناسایی لشكر25 كربلا ساعت 19:05 از ساحل خودی حركت كردند و در ساعت 19:40 به اولین ردیف موانع خورشیدی در ساحل دشمن رسیدند. پس از این موانع، سیم‌خاردار حلقوی قرار داشته است. به فاصلة كمی ردیف دوم موانع خورشیدی و بعد از آن سیم‌خاردار حلقوی تعبیه شده است. گروه شناسایی ساعت 20 از ساحل غربی اروند حركت کردند و در ساعت 20:25 به ساحل شرقی رسیدند. گفتنی است كه در این محدوده ساحل دشمن نیز ابتدا گل‌ولای، سپس پوشش گیاهی چولان و پس از آن موانع بوده است. 3. گروه دونفره لشكر19 فجر ساعت 20:15 امروز از مقابل نهر ارزق وارد اروندرود شدند و در ساعت 21 در نهر مزبط به ساحل دشمن رسیدند. موانع موجود در این محدوده: یك ردیف سیم‌خاردار حلقوی در اول چولان‌ها؛ دو متر بعد، یك ردیف سیم‌خاردار حلقوی؛ سه متر بعد، دو ردیف مانع چهارپر (میل‌گرد) به ارتفاع 70/3 متر بوده كه از وسط آنها یك تیر آهن گذشته و به چهارپرها جوش داده شده است. دو نیروی شناسایی (علی‌اصغر نعمتی و عباس رضایی) سپس به‌مدت 45 دقیقه در ساحل به موازات خط دشمن به‌سمت كشتی غرق‌شده حركت كردند و در ساعت 22:20، به‌طرف ساحل خودی بر‌گشتند و در ساعت 22:45 به مقابل نهر قصر رسیدند.

گزارش -406

واحد اطلاعات قرارگاه كربلا تجربه‌هایی را كه از بررسی‌ها و شناسایی‌های مكرر اروندرود و ساحل دشمن به دست‌ آورده، جمع‌بندی كرده و امروز برای واحدهای مختلف شناسایی قرارگاه كربلا و نیز برای قرارگاه‌های خاتم‌الانبیا(ص) و نوح (ع) ارسال كرده است. در این گزارش با اشاره به اینكه این تجربه‌ها با زحمات بسیار و عبورهای مكرر از اروندرود به دست آمده است و استفاده از آن در پیشرفت كار و شناسایی دقیق مواضع دشمن تأثیر مهمی دارد، اظهار امیدواری شده كه از این تجربه‌ها برای بهبود و تسریع كار بهره‌برداری شود. تجربه‌های به‌دست‌آمده در چند بخش بیان شده است: 1. وضعیت جزرومد: به‌دلیل اتصال اروند به خلیج‌ فارس، جزرومد دریا اثر مستقیم بر آن دارد. از شروع مد تا پایان مد حدود 6 ساعت طول می‌كشد. هر جزر از شروع تا پایان نیز 6 ساعت طول می‌كشد. در هر 24 ساعت آب رودخانه دو بار جزر و دو بار مد كامل می‌شود. جزرومد رودخانه نیز اثر مستقیم روی نهرهای انشعابی از اروند می‌گذارد كه این تأثیر بستگی به ارتفاع نهر و وضعیت آن دارد. جریان آب در هر جزرومد حالت‌های مختلفی دارد و هرچه فاصله از تقاطع اروند و خلیج‌ فارس بیشتر شود، از شدت جزرومد كاسته می‌شود. اواخر جزر و اوایل مد به‌مدت 1 تا 10 دقیقه آب راكد می‌شود. در اوایل مد سرعت آب كمتر و هرچه به اواخر مد برسد سرعت آب بیشتر می‌شود. این سرعت آب موجب انحراف غواص از ساحل خودی تا ساحل دشمن ممكن است به 3 تا 4 كیلومتر هم برسد. وقتی مد كامل شد، 10 تا 45 دقیقه آب راكد می‌شود. بعد از آن آب به‌سرعت جزر می‌شود و هرچه از آغاز جزر می‌گذرد، سرعت جریان آب كمتر می‌شود. پس آرام‌ترین جریان آب اروند در اواخر جزر و اوایل مد است و شدیدترین جریان آب در اواخر مد و اوایل جزر است. 2. وضعیت ساحل خودی و ساحل دشمن: هر دو ساحل پوشیده از چولان‌هایی است كه مسافت آن در نقاط مختلف، متفاوت است. ارتفاع چولان‌ها حداكثر 5/1 متر است. هنگام جزر كامل فاصله چولان‌ها تا لب آب 10 تا 15 متر است كه این فاصله گل‌ولای است كه حركت در آن صدا ایجاد می‌كند و جای پا حداقل سه روز باقی می‌ماند. برای حركت در گل‌ولای باید روی زمین نشست و خود را به‌صورت سرسره بالا و پایین كشید تا سروصدا ایجاد نشود و جای پا باقی نماند. در فاصله خط مقدم دشمن تا اروند علاوه‌بر گل‌ولای و علف و چولان‌، نهرهای كوچك و بزرگ نیز هست. حركت در ساحل دشمن باید به‌صورت تشهد در آبی كه درحال مد است، باشد. باید نشست و آرام چولان‌ها را با دو دست كنار زده و حركت نمود. 3. ساعت حركت: بهترین زمان برای حركت غواص اواخر جزر است چون اولاً سطح آب پایین و دید دشمن روی آب كمتر است. ثانیاً موانع اول از آب خارج است و موجب دریافت اطلاعات دقیق از موانع اول و برخورد نكردن غواص با آنها می‌شود. ثالثاً جریان آب به نفع غواص است. نیروهای غواص لازم است یك ساعت قبل از حركت كنار اروند حاضر باشند: اول، برای اینكه وقت كم نیاورد. دوم، رفع خستگی كند. سوم، از وضعیت منطقه آگاه شود و بر منطقه شناسایی تسلط یابد. 4. محل نقطة رهایی: بستگی به جزرومد آب دارد؛ در حالت جزر، شروع حركت باید بالاتر از هدف باشد. در حالت مد باید از پایین‌تر از هدف حركت كند و اگر آب راكد باشد غواص باید از نقطة مقابل نقطه‌ای كه می‌خواهد به ساحل دشمن برسد، حركت كند. نقطة رهایی مناسب باید با تجربه و تمرین به دست آید. 5. استفاده از شاخص‌ها: برای شناسایی مهم و مناسب باید بتوان در نقطة مورد نظر به ساحل دشمن رسید كه برای این‌ كار باید از شاخص استفاده شود، ازجمله نهرهای انشعابی در ساحل دشمن، نخل‌های بلند، اسكله‌ها، كشتی و لنج‌های موجود در رودخانه یا ساحل دشمن شاخص‌های خوبی برای رسیدن به هدف هستند. 6. موانع دشمن: موانع موجود در ساحل دشمن در نقاط مختلف متفاوت است. وجود موانع چندپر (خورشیدی) با ارتفاع 2 تا 4 متر و شیوة عبور از آن بستگی به مهارت نیروی شناسایی دارد كه بدون تغییر شكل مانع و بی‌سروصدا از آن عبور كند. 7. باد و باران: باد و طوفان و باران در سهولت كار شناسایی بسیار مؤثر است، ولی حركت در آب مواج برای نیروی تازه‌كار ممكن است ترسناك باشد. در چنین وضعیتی بهتر است برای حركت دست‌ها را محكم به هم گرفته تا از هم جدا نشوند و پشت به موج حركت كنند تا كمتر آب بخورند و چشم‌ها اذیت نشود. در ادامه این گزارش ازجمله وسایل مورد نیاز یك گروه شناسایی 3 نفره، دو دوربین دید در شب، یك سلاح یوزی، هر نفر 2 نارنجك و لباس غواصی مرتب و دستكش ذكر شده است. همچنین شیوة حركت یك گروه 3 نفره از ساحل خودی با تجهیزات تا ساحل دشمن، چگونگی شناسایی و برگشت آنها به‌طور مشروح ذكر شده است.

گزارش -407

واحدهای اطلاعات قرارگاه كربلا و قرارگاه نوح(ع) در گزارش‌های امروز خود از افزایش فعالیت‌های مهندسی، افزایش تردد خودروها و ادامه فعالیت‌های هوایی و دریایی ارتش عراق در منطقه غرب اروندرود خبر دادند. دیدگاه اباعبدالله(ع) (از دیدگاه‌های اطلاعات قرارگاه كربلا) گزارش مشروحی از انواع فعالیت‌های زمینی، هوایی و دریایی ارتش عراق در غرب اروندرود در روزهای 12 و 13 دی 1364 در محدودة مأموریت‌ این دیدگاه تهیه كرده است. در جمع‌بندی این گزارش از اقدامات دشمن آمده است: «ادامه فعالیت‌های مهندسی ازقبیل جاده‌سازی، خاكریزی و ساخت مقر؛ ادامه فعالیت‌های هوایی (شناسایی و بمباران هوایی).» در این گزارش مجموع تردد انواع خودروهای دشمن در روزهای 13 دی به‌سمت شمال 200 خودرو و به‌سمت جنوب 424 خودرو اعلام شده است. واحد اطلاعات نظامی لشكر‌5 نصر (از یگان‌های قرارگاه كربلا) نیز امروز گزارشی از دیدبانی محدوده تحت نظر این یگان در منطقه اروندرود تهیه كرده كه در نتیجه‌گیری آن چنین آمده است: «باتوجه‌به فعالیت‌‌های شدید مهندسی دشمن می‌توان گفت كه دشمن روی این منطقه سرمایه‌گذاری وسیعی كرده است. طی یك هفته گذشته یك سیل‌بندی به‌طول تمام خط به ارتفاع حدود 180 تا 200 سانتی‌متر و به پهنای 5/7 متر و همچنین تخریب و دوباره‌سازی دیواره سیل‌بند جلو به‌وسیله گونی و بدنه نخل نموده است. شواهد موجود نشان می‌دهد كه نه‌تنها دشمن قصد انتقال خط خود به پشت سیل‌بند جدید و تخریب سیل‌بند قدیمی را ندارد، بلكه قصد دارد لبه جلویی سیل‌بند جدید را به دیواره سیل‌بند قدیمی رسانیده و خاكریزی تشكیل دهد كه جلو آن پرتگاهی به بلندی حدود 2 متر و پشت آن شیب معمولی و بالای آن یك جاده خیلی صاف و محكم قرار دارد. فرماندهان رده بالای عراقی تقریباً هر روز با محافظان خود از خط سركشی می‌نمایند و گاهی اوقات روی خط ما برنامه‌ریزی می‌نمایند. در بین سنگرهای دشمن تعداد زیادی از سنگرها در روز بسیار فعال می‌باشد و تاكنون چندین سنگر تیربار، كالیبر، آر.پی.‌جی7، آر.پی.‌جی11، 106 و... مشاهده شده است. همان‌طور‌كه قبلاً ذكر شده بود باید خط دفاعی خودی از حالت فعلی كمی مستحكم‌تر شود زیرا به‌احتمال‌قوی دشمن در آینده نزدیك برای تقویت نیروهای خود دست به یك عملیات ایذایی خواهد زد. درضمن دشمن از عصر دیروز برای باز شدن دست و پایش جهت ادامه فعالیت‌های مهندسی رزمی اقدام به سوزاندن وسیع نیزارها و علف‌های پشت خط خود نموده است.» واحد اطلاعات قرارگاه نوح(ع) نیز امروز گزارش مشروحی از فعالیت‌های دشمن در منطقة غرب اروندرود را در دوره 7 تا 10 دی 1364 برای قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص) ارسال كرده است. در پایان این گزارش چنین نتیجه‌گیری شده است: «1. ازدیاد فعالیت‌های مهندسی در منطقه فاو و خسروآباد و اروندكنار ازقبیل نصب میله‌های آهنی هشت‌پر، حفر كانال، سیم‌خاردار، میادین مین. 2. تحكیم و ترمیم و احداث موانع در خطوط تماس. 3. جابه‌جایی ادوات مهندسی و مستقر شدن در خسروآباد. 4. استمرار فعالیت‌ هوایی و افزایش بمباران مناطق نظامی خودی. 5. بازدید فرماندهان نظامی از فعالیت‌های مهندسی در خطوط مقدم. 6. تعویض یا جابه‌جایی یگان‌های پیاده. 7. فعالیت عمده دریایی دشمن در این دوره لایروبی و گشت‌زنی در خور عبدالله بوده است.»

گزارش -408

قرارگاه مهندسی رزمی خاتم‌الانبیا(ص) امروز با ارسال نامه‌ای برای عباس محتاج فرمانده سپاه جنوب (كربلا)، باتوجه‌به درخواست‌های فراوان برای اجرای اقدامات مهندسی در منطقه شرق اروندرود به‌رغم محدودیت زمان، از وی خواستار كاهش این درخواست‌ها شده است. در این نامه آمده است: «قابل تذكر است كه سكوهای پدافند، سكوهای تانك و دكل‌های دیدبانی باتوجه‌به حجم زیاد عملیات خاكی آنها، بعید به‌ نظر می‌رسد تا زمان لازم آماده شوند. خواهشمندیم تاحد هر یگان یك سكو و یك دكل تعدیل فرمایید. ضمناً محل و تعداد بنه‌ها، اورژانس‌، سنگر فرماندهی و محل استقرار نیرو را مشخص فرمایید.» فرمانده قرارگاه مهندسی خاتم‌الانبیا(ص) به پیوست نامه مذكور، دو نامه شامل مأموریت‌هایی كه امروز به واحد مهندسی رزمی سپاه جنوب (كربلا) و واحد پشتیبانی جهاد سازندگی ستاد كربلا ابلاغ كرده، فرستاده است. در ابلاغیه‌ قرارگاه مهندسی به مهندس عطار مسئول واحد مهندسی رزمی سپاه جنوب (كربلا) آمده است: «مأموریت‌های زیر جهت اجرا ابلاغ می‌گردد و ضمناً گزارش پیشرفت‌ آن را هر روز به قرارگاه مهندسی ارسال فرمایید: 1. احداث جاده از جاده عرضی به هر جزیره. 2. احداث استحكامات در كناره اروندرود توسط بشكه و گونی در كل منطقه كربلا. 3. احداث 75 سنگر سلاح‌های تیر مستقیم شامل دوشكا، تفنگ 106، آر.پی.‌جی11، تانك، ضدهوایی23 میلی‌متری. 4. احداث 15 سنگر خمپاره‌انداز120 میلی‌متری و 20 سنگر خمپاره‌انداز81 میلی‌متری برای هر یگان. 5. پیش‌بینی‌های لازم جهت ساختن بنه، اورژانس، سنگر فرماندهی و محل استقرار نیرو. 6. احداث سكوی ضدهوایی به تعداد سه سكو برای هر یگان.» فرمانده قرارگاه مهندسی به برادر شمایلی مسئول واحد پشتیبانی جهاد سازندگی ستاد كربلا نیز چنین ابلاغ كرده است: «مأموریت‌های زیر جهت اجرا ابلاغ می‌گردد. ضمناً گزارش پیشرفت آن را هر دو روز به قرارگاه مهندسی ارسال فرمایید. 1. احداث دو جاده آنتنی در خط حد هر یگان جهت عبور دو وسیله نقلیه از كنار هم. 2. احداث جاده به عرض مفید 12 متر حدفاصل نهرهای بوصدرین و ابوفلفل با هماهنگی لشكر25 كربلا. 3. احداث جاده عرضی در خط حد هر یگان كه كلیه یگان‌ها به هم مرتبط شوند به فاصله 1 تا 5/1 كیلومتر از كنار ساحل. 4. احداث سكوی تانك تا ارتفاع نخل‌ها در منطقه لشكر5 نصر، لشكر25 كربلا، لشكر31 عاشورا، تعداد 4 سكو برای هر یگان. 5. احداث 3 دكل دیدبانی در منطقه هر یگان. درصورت امكان یكی از دكل‌ها هیدرولیكی باشد.» نامه‌های مذكور را تقی رضوی ازطرف محمد فروزنده امضا كرده است.

گزارش -409

فرماندهی قرارگاه مهندسی رزمی خاتم‌الانبیا(ص) امروز با ارسال نامه‌ای برای مسئول واحد مهندسی رزمی سپاه جنوب (كربلا)، مأموریت‌های کلی این واحد ابلاغ كرد: «با سلام و دعا، پیرو جلسه مورخه 12/10/1364 موارد مشروحه زیر را مقتضی است اقدام فرمایید: 1. انجام كلیه مأموریت‌های محوله ازقبیل جاده، استحكامات، ایجاد سنگرهای تیر مستقیم در محدودة جادة ارتباطی تا كنارة اروندرود برای آماده‌سازی عقبه یگان‌ها. 2. احداث سنگرهای سوله و بتنی جهت ادوات، نفرات و سلاح‌ جهت محدوده یگان‌ها. 3. پیگیری مسائل عبور و آمادگی برای احداث یك تا سه پل خیبری، پل كوثری، اسكله‌سازی، ساحل‌سازی و عبور وسایل سنگین توسط سطحه‌های پی.‌ام.‌پی، طارق و غیره. 4. آماده كردن یك تیم عملیات خاكی از هر لشكر اعم از عمل‌كننده و پشتیبانی هر تیم شامل 3 دستگاه بولدوزر و 3 دستگاه لودر خواهد بود. 5. كار روی طرح‌هایی كه در زمین گل‌آلود بتوان خاكریز و كانال احداث نمود. 6. گزارش پیشرفت‌ كارهای فوق هر 48 ساعت به این قرارگاه ارسال شود.»

گزارش -410

فعالیت‌های هوایی ارتش عراق در نقاط مختلف جبهه جنوب را در چند روز اخیر، واحد اطلاعات قرارگاه كربلا چنین اعلام كرد: «نیروی هوایی ارتش عراق در طول دوره 8/10/1364 تا 13/10/1364 با حدود 40 سورتی پرواز شامل 120 فروند هواپیما به حریم هوایی مناطق عملیاتی خودی تجاوز كرده كه از این تعداد، حدود 17 سورتی شامل 80 فروند هواپیما مبادرت به بمباران جزایر خیبر و جاده‌های بدر، صاحب‌الزمان(عج) و سیدالشهدا(ع) و قمر بنی‌هاشم(ع) و منطقه عمومی كیاندشت، سه‌راهی فتح و مناطق طلائیه، زید، حسینیه و جاده اهواز به خرمشهر در حوالی شهر خرمشهر و منطقه عین‌خوش نمودند. همچنین در طول دوره در تمام محورهای عملیاتی جنوب‌غرب روزانه حداقل دو فروند هلیكوپتر در هر منطقه به عملیات گشت‌زنی و مراقبت بر فراز خطوط تماس اقدام نموده‌اند.»

گزارش -411

نمایندة ایران در سازمان ملل متحد امروز در نامه‌ای به دبیركل این سازمان، با بیان تلفات حملات هوایی عراق به شهرهای ایران درمورد احتمال مقابله‌به‌مثل ایران درصورت ادامه این حملات هشدار داد: «بنا به اطلاع دولت متبوعم و پیرو نامه 2 ژانویه 1986 (12 دی 1364) خود (s/17712)، كه در آن به مجامع بین‌المللی درمورد سیاست بهانه‌جویی عراق جهت شروع جنگ شهرها هشدار داده‌ام، احتراماً به اطلاع می‌رسانم كه این حمله وحشیانه هوایی عراق به شهر پیرانشهر در 2 ژانویه صورت گرفت. این حملة جنایتكارانه علیه غیرنظامیان روستای كالكین در پیرانشهر خساراتی ازجمله 20 نفر تلفات بر جای گذاشته است. در حملات مورخ 31 دسامبر 1985 (10 دی 1364) عراق به پیرانشهر و مهران نیز 30 نفر غیرنظامی به‌شدت مجروح شدند. این وضعیت به توجه فوری جناب‌عالی نیاز دارد، تا از سیاست عراق در نقض قوانین حقوق بین‌الملل بشردوستانه جلوگیری كند. اگر این‌قبیل حملات عراق به غیرنظامیان فوراً خاتمه نیابد، بیم آن می‌رود كه اقدامات متقابل قدرتمند و قاطع ایران جهت دفاع از غیرنظامیان خود كه اجتناب‌ناپذیر است، عملی گردد؛ اگرچه چنین اقدامی خلاف میل باطنی دولت و ملت جمهوری اسلامی ایران است.» گفتنی است كه درپی نامه روز گذشته نماینده ایران به دبیركل سازمان ملل درباره حملات عراق به مناطق غیرنظامی و همچنین بمباران روز گذشته مناطق مختلف ایران ازجمله یكی از روستاهای پیرانشهر، رادیو بغداد ساعت 14 امروز ادعا كرد كه دو هواپیمای ایران یك روستای مرزی عراق را بمباران و خسارات جانی و مالی به آن وارد كردند. رادیو بغداد در این گزارش هیچ اشاره‌ای به نام روستا و محل آن و زمان حمله نكرد.

گزارش -412

كشتی دانماركی هورن لند پس از یك هفته توقیف و بازرسی محمولة آن، امروز آزاد شد. به‌ گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی، این كشتی كه به‌دلیل حمل 60 تن مواد منفجره برای رژیم عراق در توقیف واحدهای دریایی ایران بود، پس از تخلیة مواد منفجره آن بعدازظهر امروز آزاد شد. یك مقام نظامی در تماسی با خبرگزاری جمهوری اسلامی ضمن اعلام این خبر افزود كه كشتی آزادشده به‌طرف آب‌های خارج از خلیج‌ فارس هدایت می‌شود. وی افزود: خدمة كشتی هورن‌ لند با انتشار بیانیه‌ای رضایت خود را از رفتار انسانی کارکنان نیروی دریایی ایران اعلام كرده‌اند. خبرگزاری رویتر دراین‌باره گزارش داد: «مالكان كشتی دانماركی هورن‌ لند - كه امروز جمعه توسط ایران آزاد شد - گفتند كه 60 تن مواد منفجره تخلیه‌شده توسط ایرانیان، برای مصارف صنعتی و به مقصد كویت بوده است.»

گزارش -413

خبرگزاری رویتر از كویت گزارش داد: «یك مقام بلندپایه رسمی نفتی كویت امروز (جمعه) گفت: حمله هفتة گذشتة ایران به نفتكش كویتی كاظمه 250 هزار دلار خسارت وارد كرده است. روزنامه كویتی الوطن به نقل از عبدالفتاح البدر رئیس شركت نفتكش كویتی نوشته است یك گروه اضطراری به‌منظور انجام تعمیرات روی این نفتكش رهسپار اروپا شد. البدر قبلاً گفته بود نفتكش كاظمه كه 290 هزار تن نفت خام به اروپای غربی حمل می‌كرد، روز 26 دسامبر (5/10/1364) درحالی‌كه در آب‌های قطر پهلو گرفته بود، هدف حمله یك هلیكوپتر ایرانی قرار گرفته است.»

گزارش -414

آیت‌الله موسوی اردبیلی امام‌جمعه این هفته تهران در خطبه دوم نمازجمعه به پشتیبانی و قدردانی از اعزام كاروان‌های راهیان كربلا به جبهه‌ها و تأثیر آن؛ تهدیدهای امریكا و اسرائیل علیه لیبی و پشتیبانی ایران از لیبی و تأكید بر خروج نیروهای بیگانه از افغانستان پرداخت. آیت‌الله موسوی اردبیلی در خطبه‌های نمازجمعه تهران با قدردانی از حركت عظیم راهیان كربلا گفت: «من به این برادران اعلام می‌كنم كه افتخار اسلام و مسلمین و انقلاب هستند و مهم‌ترین عامل عزت و شرف مسلمانان در سراسر دنیا محسوب می‌شوند.» وی افزود عمل و حركت این برادران و عشقی كه به اسلام دارند به همان اندازه كه در جبهه‌ها دل دشمن را می‌لرزاند و خواب را از دشمنان انقلاب می‌رباید به همان اندازه در میدان سیاست نیز حركت اینها اثر دارد و در سطح بین‌المللی عاملی هستند كه مجد و عظمت را به مسلمانان جهان بازمی‌گردانند. وی با اشاره به سخنان امام خمینی گفت باید درس خلوص و آمادگی را از اینها بیاموزیم كه با چنین شوق و عشق و علاقه‌ای به جبهه‌های جنگ می‌روند. امام‌جمعه موقت تهران در ادامه خطبه‌ دوم به ترفندهای مستكبران جهان و رژیم صدام در مقابله با انقلاب اسلامی اشاره كرد و گفت: دشمن كه از زدن خارك، جنگ زمینی و هوایی و كشاندن جنگ به خلیج‌ فارس طرفی نبسته است، حالا به جنگ لفظی متوسل شده و می‌گوید كه پانصد كیلومتر در جبهه‌ها برای ما خط "بارلو" ساخته است. ... اما ملت ما با حركت دادن این كاروان‌ها نشان داد كه در این مرحله هم از تهدیدات دشمن هراسی به دل راه نمی‌دهند. آقای موسوی اردبیلی در ادامه به تهدیدهای امریكا و اسرائیل علیه لیبی اشاره كرد و ضمن اعلام پشتیبانی مردم مسلمان ایران از لیبی گفت: «امریكا و اسرائیل بدانند نظام جمهوری اسلامی همان‌طوركه بارها ثابت كرده و در هر موقعی كه لازم باشد با امكانات خود به كمك برادرانش می‌شتابد.» وی همچنین گفت: «درمورد افغانستان موضع ایران همان است كه بود. ایران دراین‌مورد یك حرف حق زده و آن را تغییر نمی‌دهد و آن این است كه لشكر مهاجم اجنبی باید از خاك افغانستان بیرون برود. البته این به آن معنی نیست كه آنها بیرون بروند و یك گرگ دیگر بیاید. بلكه بعد از خروج نیروهای اجنبی، ملت افغانستان باید خود سرنوشت خویش را به دست گیرد.»

گزارش -415

نخست‌وزیر تركیه عصر امروز در رأس هیئتی سیاسی - اقتصادی وارد تهران شد و در فرودگاه مهرآباد مورد استقبال نخست‌وزیر ایران، وزیر صنایع سنگین، رئیس بانك مركزی و گروهی از مسئولان كشور و برخی سفیران کشورهای اسلامی در تهران قرار گرفت. این سفر كه درپی سفر وزیر مشاور و تیم بلندپایه اقتصادی تركیه به ایران انجام می‌شود، گمانه‌زنی‌هایی درباره پادرمیانی تركیه در جنگ ایران و عراق را به دنبال داشته است. تورگوت اوزال نخست‌وزیر تركیه در گفت‌وگویی با خبرنگاران درباره سفر به ایران گفت: این سفر پاسخ مسافرت مهندس موسوی به تركیه است و اطمینان دارم كه هر سال مناسبات ما با ایران بهتر خواهد شد. اعضای هیئت در این سفر، وزیر مشاور در امور اقتصادی، جمعی از نمایندگان پارلمان، چند تن از مقامات اقتصادی و مشاورین و گروهی از تجار تركیه هستند. امیدواریم كه در این سفر به نتایج مطلوبی دست یابیم. اوزال درباره مسیر پروازشان گفت: «پس از عبور از فضای شوروی و گذشتن از دریای خزر به تهران آمدیم.» نخست‌وزیر ایران نیز درمورد روابط آیندة دو كشور گفت: «تاكنون روابط اقتصادی ما با كشور برادر تركیه خوب پیشرفت كرده است و البته این ارتباطات معنای بسیار عمیقی در سیاست خارجی ما دارد و جمهوری اسلامی بارها تمایل خود را برای برقراری روابط حسنه با كشورهای اسلامی و همسایه اعلام كرده است و طبیعی است كه حجم قابل‌ملاحظة مبادلات اقتصادی ما با كشور تركیه به این معنا است كه كشورهای اسلامی می‌توانند با نزدیك‌تر شدن به یكدیگر نیازهای خویش را توسط خود مرتفع سازند و هیچ‌گونه احتیاجی به ابرقدرت‌ها نداشته باشند.» مهندس موسوی افزود: «فكر می‌كنیم در مذاكراتی كه میان آقایان بهزاد نبوی و تی‌تیز صورت گرفته و منجر به امضای تفاهم‌نامه‌ای نیز شده است، دورنمای مبادلات تجاری در سال‌های آینده به‌نحو مطلوب باشد و منافع دو كشور را تأمین كند.» نخست‌وزیر در پاسخ به اینكه آیا درباره جنگ نیز مذاكره خواهد شد، گفت: «ما مواضع خود را همواره اعلام كرده‌ایم و طبیعی است كه با تركیه نیز به‌عنوان یك كشور همسایه، ضمن اعلام مواضع خود پیرامون آخرین رویدادهای منطقه‌ای و جهانی به بحث و تبادل‌نظر بپردازیم.»

گزارش -416

رسانه‌های غربی با آغاز سفر نخست‌وزیر تركیه به ایران به بررسی اهداف سیاسی و اقتصادی این سفر پرداختند. به‌ گفتة رادیو بی‌بی‌سی، اوزال در فرودگاه آنكارا ضمن درخواست پایان یافتن جنگ ایران و عراق گفت: «قصد میانجیگری نداریم؛ میانجیگری درصورتی خواهد بود كه دو طرف خواهان آن باشند.» این رادیو به نقل از روزنامه جمهوریت چاپ آنكارا گفت كه تركیه در مذاكره با مقامات ایران سه هدف را دنبال می‌كند: «1. خواستار توقف حملات كردهای تحت‌الحمایه ایران به تركیه. 2. بررسی آخرین حملات سازمان جهاد اسلامی به منافع ابرقدرت‌ها در جهان. 3. جلوگیری از انتشار مطالب مخالف دولت تركیه در رسانه‌ها.» نشریة تایمز مالی چاپ لندن نیز دربارة این سفر نوشته است: «اوزال امیدوار است در این سفر یك موافقت‌نامه مبادلات بازرگانی چند میلیارد دلاری به امضا برساند و تصمیم‌گیری درمورد پروژه عظیم احداث خطوط لولة نفت و گاز ایران به تركیه را تسریع نماید.» به نوشته تایمز مالی، نخست‌وزیر تركیه در سال جاری به بغداد نیز سفر خواهد كرد، اما برای نشان دادن نارضایتی خود به عراق مسیر پرواز امروز خود به تهران را بر فراز خاك شوروی قرار داد.» به ‌گزارش یونایتدپرس، روزنامة تركی جمهوریت نوشته است: «عراق از اوزال خواسته است تا در طول این سفر تلاشی را جهت میانجیگری برای پایان‌ دادن به جنگ آغاز كند. در گزارش یونایتدپرس با اشاره به مذاكرات ایران و تركیه درمورد احداث خطوط لولة نفت و گاز یادآوری شده است كه عملیات ساختمانی دومین خط لوله نفت عراق - تركیه در ماه گذشته آغاز گردید.» خبرگزاری فرانسه نیز گزارش داد كه به‌ گفتة منابع دیپلماتیك، آنكارا تصمیم خود را مبنی‌بر بی‌‌طرف ماندن در جنگ ایران و عراق و همچنین تمایل خود را برای میانجیگری میان طرفین متخاصم چنانچه شرایط آماده باشد مورد تأكید قرار خواهد داد. در این سفر نخست‌وزیر تركیه همچنین نگرانی خود را از كمك به جدایی‌طلبان (كرد) در شمال عراق ابراز خواهد داشت و به تهران درمورد نشریه‌های مخالف بی‌دینی كه به‌طور غیرقانونی از ایران وارد تركیه می‌شود هشدار خواهد داد. وی همچنین از ایران خواهد خواست تا دربرابر سازمان‌های بنیادگرای اسلامی كه تركیه را تهدید می‌كنند موضع سخت و جدی اتخاذ نماید.

گزارش -417

یك نشریه اتریشی در مقاله‌ای با عنوان "بدون جزیره خارك" به تلاش ایران برای آماده‌سازی پایانه جدیدی برای صادرات نفت، آمادگی ایران برای تحكیم موقعیت خود در جنگ و حملات جدید، اقدام عراق برای تحكیم خطوط دفاعی خود در مرداب‌ها، تشدید میانجیگری برای پایان‌ جنگ، فاصله گرفتن سوریه از ایران، ناامیدی كشورهای منطقه از شكست انقلاب اسلامی و مذاكره فعال با تهران، تمایل دولت‌های اسلامی برای پرداخت خسارت جنگی به ایران و عراق، تأكید ایران بر سقوط صدام و ناامیدی از برقراری صلح، پرداخته است. فردیناند هنر بیشلر نویسنده مقاله‌ای كه در شماره امروز نشریه وینرسایتونگ چاپ شده است، با اشاره به 59 بار حمله عراق به تأسیسات صادرات نفت ایران در خارك، نوشته كه ایران به فكر رها ساختن خارك افتاده و در تلاش است با آماده‌سازی خط لوله بزرگ نفتی در بندر كنگان طی چند ماه آینده، محل امنی برای صادرات نفت ایجاد كند. در ادامه مقاله آمده: «به‌علاوه ایرانی‌ها مشغول تحكیم موقعیت خود در جنگ خلیج ‌(فارس) هستند. ... در تمامی جبهه‌ها حدود یك میلیون نفر سرباز ایرانی مستقر گردیده‌اند. در مقابل عراقی‌ها مشغول ساختن تأسیسات عظیم تدافعی در مرداب‌های بصره هستند تا مانع پیشروی ایرانی‌ها به‌سوی بغداد گردند. اما ایرانی‌ها و عراقی‌ها موفق به پیشروی‌های تازه‌ای نخواهند شد. جنگ خلیج ‌(فارس) با همین وضعیت، یعنی دچار بن‌بست نظامی وارد سال 1986 گردید. در مقابل فعالیت‌های شدیدی درجهت میانجیگری آغاز شده تا بتوان در ششمین سال جنگ ایران - عراق آن را به پایان رسانید. درحال‌حاضر، كشورهای حوزه خلیج (فارس) هیئتی را جهت مذاكره به ایران اعزام داشته‌اند. این هیئت دارای نقشی در كمیته‌ صلح سازمان كنفرانس اسلامی نیز می‌باشد. زمینه این امر تاحدودی بستگی به تغییر جبهه سیاسی دارد: در یك‌سو سوریه متحد قدیمی ایران از آغاز جنگ خلیج (فارس) در سال 1980 است كه اكنون فاصله قابل‌توجهی با تهران گرفته و آماده است تا بار دیگر با اردن به همكاری بپردازد. به نظر می‌رسد برای دمشق ازنظر سیاست خارجی مهم‌تر آن است كه ازطریق اردن به یك رنسانس دیپلماتیك در خاورمیانه دست یازد تا اینكه آینده اقتصادی خود را با تمامی مسائل پیچیده متكی به نفت ایران سازد. از سوی دیگر، كشورهای حوزه خلیج ‌(فارس) از موانعی كه برای آیت‌الله خمینی به‌ وجود می‌آورند شدیداً دست برداشته‌اند زیرا موفقیتی دراین‌زمینه نداشتند و بدین نتیجه رسیدند كه باید با وی همكاری نمایند تا انقلاب اسلامی را در ورای مرزها خنثی سازند؛ ازاین‌رو كشورهای حوزه خلیج (فارس) به مذاكرات فعالانه‌تری نسبت به سابق با تهران برخاسته‌اند. بالاخره برای نخستین‌بار پیشنهادهای جدی میانجیگری بر روی میز قرار گرفته است تا به جنگ خلیج (فارس) پایان داده شود. دولت‌های اسلامی می‌خواهند به كشور عراق 80 میلیارد دلار خسارت جنگی بپردازند و به ایران تقریباً دو برابر این مقدار را بدهند. هر دو كشور هنوز درحال تعلل ورزیدن در قبال قبول این پیشنهادها هستند، به‌ویژه تهران كه قبل از هر چیز خواستار سقوط پرزیدنت صدام حسین می‌باشد. درهرحال، هنوز مبلغ 150 میلیارد دلار خسارت جزو شرایطی است كه آیت‌الله خمینی در گذشته چندین بار درمورد آنها صحبت كرده است.* نتیجه، در خلیج ‌فارس باز هم در سال 1986، نه یك بازنده بزرگ و سریع وجود خواهد داشت و نه اینكه به‌زودی صلحی برقرار خواهد گردید. بهترین راه مذاكرات جدید می‌باشد.

گزارش -418

روزنامه ایتالیایی ال‌ژورنال در گزارش تحلیلی از جنگ ایران و عراق به دلایل طولانی شدن این جنگ، مقایسه قوای نظامی دو طرف، وضعیت صادرات نفت دو كشور پرداخته و تأكید كرده كه عراق هم‌اكنون در دامی كه خود گسترده، فرورفته است. به ‌نوشته این روزنامه، دولت عراق برخلاف ایران، اخبار را از دید مردم پنهان كرده و با كم اعلام كردن آمار تلفات خود و اعلام چند برابری تلفات ایران، در پنهان‌سازی حقایق و بی‌خبر نگه‌ داشتن مردم عراق می‌كوشد و با وارد كردن مواد غذایی و... تلاش می‌كند اوضاع اقتصادی خوبی را در اذهان مردم به نمایش بگذارد. این روزنامه آمار كشته‌ها را در جبهه‌های جنگ 300 تا 400 هزار نفر اعلام كرده و می‌افزاید تعداد مجروحان حدود 4 برابر كشته‌ها بوده است. به ‌نوشته این روزنامه، ناتوانی دو طرف در استفاده از تكنیك‌ها و تاكتیك‌های جنگی به طولانی ‌شدن این جنگ انجامیده است. برای مثال، درحالی‌كه نیروی هوایی و نیروی زمینی و افراد پیاده، تانك‌ها، سلاح‌های سنگین و توپخانه باید بسیار هماهنگ عمل نمایند در همه حملات عراق هركدام از این بخش‌ها به‌طور مستقل و بدون رابطه با یكدیگر به كار گرفته شده‌اند و در بعضی از مواقع از تانك‌ها به جای خمپاره استفاده می‌شود كه بسیار مضحك است و به این ترتیب 90 درصد كارایی نیروها و سلاح‌ها تنزل می‌یابد.» به ‌نوشته ال‌ژورنال، روش‌های رهبران نظامی ایران در جنگ با اتكا به نیروهای انبوه و نبود یك استراتژی صحیح، قابل‌انتقاد است. این روزنامه افزوده است: «این سؤال برای همه مطرح است كه به‌رغم بمباران‌های مكرر جزیره خارک و تأسیسات نفتی آن چگونه ممكن است خارك همچنان به كار خود به‌صورت عادی ادامه دهد، در پاسخ باید گفت اولاً هواپیماهای عراق از نوع بمب‌افكن سنگین نبوده و رژیم بغداد از شكاری‌های بمب‌افكن استفاده می‌كند. ثانیاً دفاع ضدهوایی ایران در طی سال‌های گذشته به‌تدریج از قابلیت بیشتری برخوردار شده به‌طوری‌كه هواپیماهای عراقی را مجبور به پرواز در ارتفاعی زیاد و انداختن بمب‌های خود در آب‌ها و به‌صورتی بی‌هدف می‌كند. وضعیت عراق پس از به‌كارگیری هواپیماهای فرانسوی سوپراتاندارد و موشك‌های هوابه‌زمین اگزوسه تاحدی بهبود یافته است. به‌ نوشته این روزنامه در این جنگ آنچه بیشتر از سلاح مؤثر و تعیین‌كننده است افرادی هستند كه این سلاح‌ها را به كار می‌برند و علاوه‌بر مسئله پایین بودن توانایی نیروهای دو طرف، استراتژی‌های غلط جنگی، مشكلات لجستیكی و وضعیت جغرافیایی در مرز نیز دلایل دیگری بر عدم موفقیت طرفین در حملات خود محسوب می‌شوند. ال ژورنال در مقایسه قوای نظامی دو كشور نوشته است: «نیروهای مسلح ایران با بیش از دو میلیون نفر تقریباً چهار برابر سربازان عراقی هستند ولی ایرانی‌ها دارای مشكلاتی هستند كه از میان آنها می‌توان به مسئله كردستان، عدم هماهنگی نیروهای داوطلب با سربازان عادی و نیز تغییر و تحولات مكرر در سطوح بالای رهبران نظامی و كیفیت پایین آموزش‌های نظامی این افراد اشاره كرد. ازنظر تسلیحاتی وضعیت عراق بهتر از ایران است. در ابتدای جنگ هر دو طرف دارای سلاح‌های مدرن و پیشرفته‌ای بودند. 80 درصد سلاح‌های عراق ساخت شوروی و بقیه ساخت فرانسه بود. سلاح‌های ایران همگی ساخت امریكا بود و اكنون پس از گذشت سال‌ها قدرت و استحكام سلاح‌های روسی عراق در مقابل استهلاك سلاح‌های امریكایی ایران و دشواری تهیه قطعات یدكی، ایرانیان را با مشكلات زیادی مواجه ساخته است. 80 درصد از نیروی هوایی ایران از دو ماه پس از آغاز جنگ كارایی خود را از دست داد و در مقابل نیروی هوایی عراق هر روز قدرت بیشتری گرفته است. اكنون نیروی هوایی عراق 500 فروند هواپیمای جنگنده ازجمله انواع میگ21، میراژ اف180، سوپراتاندارد و نیز 400 فروند هلیكوپتر توپ‌دار است. درحالی‌كه نیروی هوایی ایران درمجموع 350 فروند هواپیما و هلیكوپتر دارد. همچنین عراق با در اختیار داشتن بیش از 2100 تانك و 1800 توپ در مقابل 1600 تانك و 1000 دستگاه توپ ایران از برتری آتش بیشتری برخوردار است. در مقابل نیروی دریایی ایران كه وسایل و تجهیزات زمان شاه كه قصد داشت محافظ خلیج‌ فارس شود را به ارث برده است بدون شك به‌مراتب قوی‌تر از نیروی دریایی عراق می‌باشد.» به‌ نوشته این روزنامه، صادرات نفت عراق اكنون به بیش از یك میلیون بشكه در روز رسیده و پیش‌بینی می‌شود با راه‌اندازی خط لوله‌های جدیدی كه در دست احداث دارد این مقدار دو برابر شود. در مقابل، وضعیت صادرات نفتی ایران در شرایط وخیم‌تری است؛ صادرات ایران درحال‌حاضر، 800 هزار بشكه در روز و تقریباً یك‌هشتم صادرات قبل این كشور می‌باشد ولی گفته می‌شود طرحی برای ایجاد یك خط لوله 500 كیلومتری در نزدیكی تنگه هرمز در دست مطالعه است كه درصورت اجرا بسیاری از مشكلات ایران را حل خواهد كرد، در غیر این صورت، باتوجه‌به اینكه هم‌اكنون بیش از 95 درصد نفت صادراتی ایران یعنی 80 درصد نفتی كه از تنگه هرمز عبور می‌كند ازطریق خارك صادر می‌شود، اگر حملات عراق به این جزیره ادامه یابد در درازمدت خطر مؤثری برای ایران محسوب می‌شود. روزنامه ال‌ژورنال در پایان می‌افزاید: «به‌هرحال اكنون هیچ‌كس ادعا نمی‌كند كه این جنگ كه ابتدا به گفته صدام حسین قرار بود فقط چند هفته به طول انجامد، در آینده‌ای نزدیك خاتمه خواهد یافت. صدام جهت دفع خطری كه ادعا داشت ازسوی ایران اسلامی، عراق را كه 60 درصد جمعیتش شیعه هستند تهدید می‌كرد، دست به آغاز حمله زد و برای رسیدن به این منظور از موقعیت سیاسی نابسامان ایران آن روز سوءاستفاده كرد، ولی اكنون بر همگان كاملاً مشخص شده كه كلیه حساب‌های صدام اشتباه بوده و روحیه وطن‌پرستی ایرانیان حملات وی را یكی پس از دیگری خنثی كرد. صاحب‌نظران و كارشناسان مسائل سیاسی و نظامی امروز معتقدند كه رئیس‌جمهور عراق خود را به‌ دست خود در دامی انداخت كه خارج شدن از آن بسیار دشوار بوده و با خسارات زیادی همراه خواهد بود اگرچه باید گفت كه این امر باتوجه‌به پشتیبانی كشورهای خلیج (فارس) از عراق به خاطر هراسی كه از جمهوری اسلامی ایران دارند محال هم نخواهد بود. در خاتمه می‌توان این‌طور نتیجه گرفت كه دو ابرقدرت این جنگ باور نكردنی را از دور نظاره كرده و هر چند وقت یك بار كمك‌های خود را به یكی از طرفین افزایش یا كاهش می‌دهند و دراین‌میان كشورهای نزدیك به واشنگتن و مسكو نیز همین رویه را در پیش گرفته‌اند.»

گزارش -419

كاردینال روژه اچه‌گاری فرستاده ویژه واتیكان به عراق سپس از دیداری چهارروزه از عراق و گفت‌وگو با مقامات عراق ازجمله صدام حسین، امروز عراق را ترك كرد. به‌ گزارش خبرگزاری فرانسه، واتیكان اعلام كرد كاردینال روژه اچه‌گاری رئیس كمیسیون صلح و عدالت واتیكان جمعه‌شب در پایان یك مأموریت نوع‌دوستانه چهارروزه در میان اسرای ایرانی در عراق كه در جریان آن با صدام حسین نیز ملاقات كرد، به واتیكان بازگشت. بنا بر این گزارش، فرستاده مخصوص پاپ در عراق با وزیر خارجه و وزیر امور مذهبی عراق، رئیس كلدانی بابل و چند تن از رهبران جامعه مسیحی عراق نیز ملاقات كرد. كاردینال اچه‌گاری را در سفر به ایران و عراق، اسقف ژوزف شنعرف مشاور در امور مردمی كلیسا، وزیر امور خارجه واتیكان و پدر مقدس ماركو بروجی مسئول امور كلیساهای شرق همراهی كرده‌اند. ناظران مقیم رم بر این عقیده‌اند كه دیدار این هیئت از ایران دارای صلاحدیدهای خاصی برای واتیكان بوده است زیرا ابتكار این مأموریت ازسوی ایران پس از چند سال ركود در مناسباتش با واتیكان بوده است. بااین‌حال، بغداد برای سفر هیئت بلندپایه واتیكان كه به‌‌طور قطع برای ایجاد تعادل در مأموریت این هیئت به ایران انجام شد، اهمیت بیشتری قائل شده است؛ درحالی‌كه اچه‌گاری در عراق با صدام حسین رئیس‌ دیپلماسی بغداد ملاقات كرد، در تهران تنها موفق به ملاقات با معاون رئیس‌جمهوری ایران گردید.

گزارش -420

یاسر عرفات رهبر سازمان آزادی‌بخش فلسطین كه امروز صبح از تونس وارد بغداد شد با طارق عزیز وزیر خارجه عراق، ملاقات و مذاكره كرد. به‌ گزارش خبرگزاری عراق، عرفات و عزیز در این گفت‌وگوها روابط دوجانبه و نیز تحولات اخیر منطقه را بررسی كردند. عرفات همچنین قرار است با مقامات عراقی درباره تازه‌ترین تحولات در نهضت مقاومت فلسطین مذاكره كند.

گزارش -421

وضعیت گروگان‌های فرانسوی در لبنان، شرایط آزادی آنها و خوش‌بینی برای آزادی آنها را فرستاده تلویزیون فرانسه به لبنان بررسی كرده است. به ‌گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی از پاریس: «ژان كلود ترامبله یكی از فرستادگان ویژه كانال دوم تلویزیون فرانسه به لبنان، گفته است كه 4 گروگان فرانسوی یا لااقل 2 نفر از آنها به نام‌های ژان كفمن روزنامه‌نگار و میشل سورا پژوهشگر كه از زمان ربوده ‌شدن در بیروت بوده‌اند، اكنون دراختیار سوری‌ها یا چریك‌های طرف‌دار سوریه قرار گرفته‌اند. ... این خبرنگار امروز در تلویزیون گفت: مذاكرات برای آزادی گروگان‌ها از این پس در عالی‌ترین سطح و میان میتران رئیس‌جمهور فرانسه و حافظ اسد رئیس‌جمهور سوریه، جریان خواهد داشت. وی افزود: نقش حافظ اسد بسیار اهمیت خواهد داشت و او سه شرط پیشنهادی ربایندگان برای آزادی گروگا‌ن‌ها را كه عبارت‌اند ‌از وام یك میلیارد دلاری ایران به اوردیف، فروش اسلحه به ایران و آزادی اعضای كماندویی كه قصد داشت شاپور بختیار را به قتل برسانند، در مذاكرات خود با میتران مطرح خواهد كرد. خبرنگار تلویزیون خاطرنشان كرد كه به نظر شخصی خودش مسئله آزادی اعضای كماندویی كه در زندان‌های فرانسه به سر می‌برند فقط خواسته حزب‌الله است و مانع مهمی محسوب نمی‌شوند. به‌عبارت‌دیگر، آزادی گروگان‌های فرانسوی بدون آزادی اعضای كماندویی مزبور امكان‌پذیر است. فرستاده ویژه تلویزیون فرانسه نسبت به آزادی گروگان‌ها روی‌هم‌رفته ابراز خوش‌بینی كرد و گفت شرایط هرگز تا این حد مساعد نبوده است.» نشریه گزارش نیز دراین‌باره نوشته است: «روزنامه فرانسوی لوزكو در مقاله‌ای تحت عنوان "قضیه اوردیف و لبنان" با طرح این سؤال كه "آیا ایران عرصه مذاكرات همه‌جانبه‌ای است كه دولت فرانسه برای آزادی چهار گروگان فرانسوی اسیر در بیروت در پیش گرفته است." می‌نویسد: موضوع به‌قدری حساس است كه هیچ‌كس نمی‌خواهد با تأ‌یید از آن سخن بگوید. باوجوداین، بدیهی است ژاك ‌مارتین فرستاده ویژه دولت فرانسه به تهران، علاوه‌بر بحث و بررسی پیرامون مجموعه مسائل مورد اختلاف فرانسه و ایران، موضوع گروگان‌ها را نیز مطرح كند. به‌ نوشته این روزنامه، بااین‌همه آیا همان‌طوری‌كه بعضی‌ها می‌گویند ممكن است بازپرداخت وام مذكور بهای آزادی گروگان‌ها باشد؟ رولان دوما وزیر خارجه فرانسه اندكی پیش از عید كریسمس خاطرنشان ساخته بود هر چیزی را كه بتواند به آزادی گروگان‌ها كمك كند باید آزمایش كرد. این روزنامه می‌افزاید: از این گذشته، بیش‌ازپیش این نكته آشكار می‌گردد كه یكی از راه‌حل‌های این مسئله دردناك (گروگان‌ها) بهبود مناسبات پاریس و تهران است.»

منابع و مآخذ روزشمار 1364/10/13