1364.08.30
| روزشمار جنگ سال 1364 1364.08.30 | |
|---|---|
| نام‌های دیگر | سی آبان |
| تاریخ شمسی | 1364.08.30 |
| تاریخ میلادی | 21 نوامبر 1985 |
| تاریخ قمری | 8 ربیع‌الاول 1406 |
گزارش ـ 325
اقدامات و تلاش‌های قرارگاه مرکزی سپاه پاسداران (قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص)) در ماه‌های مهر و آبان1364 برای فراهم‌کردن زمینه اجرای عملیات‌ها را راوی مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ در گزارشی جمع‌بندی کرده که خلاصه آن چنین است: در این دو ماه، پیگیری فعالیت‌های مهندسی و نظارت بر آن از مهم‌ترین امور اجرایی قرارگاه بود و دیگر اقدامات نیز به‌موازات آن انجام می‌شد. بحث درباره چگونگی ادامه عملیات‌ها؛ عملیات‌های گسترده و محدود و مناطق مناسب برای عملیات نیز مهم‌ترین موضوع مباحث نیمه دوم آبان بود. در این دوره درپی حکم امام خمینی مبنی‌بر تشکیل سه نیرو در سپاه پاسداران، نیروی زمینی سپاه به‌طور نسبی شکل گرفت و مسئولیت طراحی عملیات‌ها و هدایت آن تاحدودی به این نیرو واگذار شد. با منصوب‌شدن رحیم صفوی به فرماندهی (سرپرستی) نیروی زمینی سپاه، تشکیلات گذشته قرارگاه مرکزی سپاه تغییر کرد و مسئولیت‌ها و وظایف قرارگاه خاتم و قرارگاه نیروی زمینی سپاه تفکیک شد. در این مدت، موضوع تشکیلات سپاه پاسداران، به‌خصوص تشکیلات نیروی زمینی سپاه ازجمله مباحث قرارگاه بود. یگان‌های رزمی نیز به‌تازگی وارد مناطق مأموریت خود شده و درحال آماده‌شدن برای عملیات بودند؛ بنابراین، پیگیری و نظارت بر کار آنها ازجمله اقدامات قرارگاه‌های عملیاتی بود. به قرارگاه نجف نیز در جبهه جنوب مأموریت داده شد. درمورد امکانات لازم برای عملیات، محسن رفیق‌دوست وزیر سپاه پاسداران ابراز می‌کرد که مشکلی نیست، تأمین خواهد شد. وی در 28 مهر 1364 اعلام کرد که تا 15 الی20 روز آینده همه امکانات ضروری تهیه و به یگان‌ها واگذار خواهد شد. تعیین زمان عملیات ازجمله مباحث مهم این دوره است؛ مسئولان نیروی زمینی، تأمین نیرو و تجهیزات اصلی موردنیاز ازجمله توپخانه و مهمات آن را برای مشخص‌شدن زمان عملیات، ضروری می‌دانستند. ازنظر فرمانده کل سپاه، با طرح‌هایی که در دست اقدام بود، برای تأمین نیروی موردنیاز مشکلی پیش‌بینی نمی‌شد. به همین منظور، محسن رضایی از مسئولان نیروی زمینی سپاه خواست با این فرض که پانزدهم آذر همه برآوردها و امکانات موردنیاز تأمین و آماده باشد، زمان عملیات را مشخص کنند. در اوایل بحث طراحی عملیات، گفته شد که 45 روز پس از واگذاری نیرو و امکانات، عملیات آغاز شود، ولی در ادامه مباحث، این مدت به 55 تا60 روز افزایش یافت. در این مدت از مجموع مناطق موردنظر برای عملیات محدود، تنها عملیات عاشورای4 در هور، اجرا شد. محسن رضایی در 27 مهر 1364، همه مرخصی‌ها را لغو کرد و بدین‌طریق سرعت بیشتری به اقدامات داده شد.[۱] داوود رنجبر راوی مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ در قرارگاه مرکزی سپاه پاسداران، سیر اقدامات این قرارگاه را بعد از تفکیک فعالیت‌های آفندی سپاه پاسداران و ارتش تا اصلی‌شدن منطقه فاو برای اجرای عملیات گسترده، به سه دوره تقسیم کرده است که به‌طور خلاصه در ضمیمه این گزارش درج شده است.
گزارش ـ 326
امروز در جلسه‌ای با حضور فرمانده کل سپاه، فرمانده قرارگاه نصرت (علی هاشمی)، مشاور فرمانده کل سپاه (ابراهیم سنجقی)، جانشین مسئول اطلاعات قرارگاه کربلا (محمد پیشبهار) و مسئول اطلاعات قرارگاه نصرت (حمید رمضانی) اقدامات انجام‌شده در منطقه هور و چزابه برای فراهم‌کردن مقدمات اجرای عملیات محدود بررسی شد. در ابتدای جلسه برای آگاهی از آخرین وضعیت دشمن در منطقه شمال جزایر مجنون (از پد خندق به‌طرف روطه) و منطقه چزابه (سوبله، پاسگاه معلق، برکه عظیم و...) و بررسی امکان اجرای عملیات‌های محدود، گزارشی از شناسایی‌های انجام‌شده در این منطقه ارائه شد. در ادامه، علی هاشمی باتوجه‌به نتایج شناسایی‌ها، آمادگی قرارگاه نصرت را برای اجرای چند عملیات محدود در منطقه عمومی چزابه اعلام کرد، اما اجرای چنین عملیات‌هایی را به بازگشت نیروهای عمل‌کننده به منطقه خودی، پس از انهدام نیروهای دشمن مشروط کرد. فرمانده قرارگاه نصرت سپس درمورد منطقه عمومی جزایر مجنون گفت: در این منطقه همه کار‌های شناسایی به‌خوبی انجام شده و وضعیت دشمن به‌گونه‌ای است که امکان اجرای چند عملیات محدود برای نیروهای خودی وجود دارد؛ ازجمله اجرای عملیات روی سیل‌بندهای منطقه و کمین‌های دشمن، حمله به پاسگاه معلق و... راوی مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ در ادامه یادداشت‌های خود از این جلسه، نوشته است: «اجرای عملیات در منطقه عمومی چزابه و داخل هور به سه مسئله یعنی احداث آبراه‌ها، لایروبی آنها و اتصال حوضچه به محیره بستگی دارد.»[۲]
گزارش ـ 327
ساعت14:30 امروز، یک گروه گشتی رزمی دشمن به استعداد نزدیک40 نفر، با پشتیبانی آتش سنگین قصد نفوذ به ارتفاع پیزولی در منطقه کوه تونل (منطقه عملیاتی عین‌خوش) را داشتند که با هشیاری رزمندگان و اجرای به‌هنگام آتش توپ‌های خودی روبه‌‌رو شدند و پس از 30 دقیقه، مجبور به عقب‌نشینی به پشت پاسگاه شهابیه و جاده آسفالت شدند.[۳]
گزارش ـ 328
فعالیت‌های ایذایی گروه‌های ضد‌انقلاب در مناطق کردنشین امروز نیز ادامه یافت: 1. نیروهای ضد‌انقلاب، شب‌هنگام در حوالی بانه با استفاده از تاریکی هوا، از پشت سر با نارنجک به نیروهای خودی حمله کردند که پس از یک ساعت درگیری، شش تن از نیروهای خودی شهید شدند.[۴] شهیدان 4 تن بسیجی، یک تن پاسدار و دیگری از نیروهای ژاندارمری هستند.[۵] 2. دفتر نمایندگی امام در قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) گزارش داد: «چته‌های دمکرات به پایگاه جدیدالتأسیس لورکان مرکور (از توابع ارومیه) حمله کردند که براثر مقاومت پرسنل پایگاه، ضد‌انقلابیون متواری شدند. در این درگیری یکی از نیروهای خودی زخمی شد.»[۶] 3. نیروهای تأمین پایگاه‌های داوودآباد، ملک‌آباد و گوژال از توابع سردشت با افراد ضد‌انقلاب درگیر شدند که این درگیری‌ها بدون خسارت پایان یافت.[۷] 4. به گزارش شهربانی کردستان، افراد ضد‌انقلاب در روستای قزقاپان ترک (از توابع تکاب) وارد خانه یکی از اعضای گروه مقاومت شدند و با تیراندازی، صاحب‌خانه و فرزندش را مجروح کردند و گریختند.[۸] 5. امروز درگیری‌هایی میان دو گروه کومه‌له و دمکرات به وقوع پیوست: به گزارش شهربانی استان کردستان در روستای قلعه کهنه از توابع سقز، عوامل کومه‌له و دمکرات درگیر شدند که درنتیجه یکی از افراد کومه‌له کشته شد و 3 تن از دمکرات‌ها زخمی شدند.[۹] در روستای رنگ‌ریزان سقز نیز 4 تن از عوامل دمکرات با افراد کومه‌له درگیر شدند که در این درگیری 2 تن از دمکرات‌ها اسیر کومه‌له شدند.[۱۰] در درگیری میان دو گروه کومه‌له و دمکرات در روستای سیف‌پایین از توابع بانه و همچنین منطقه هوشار (دیواندره) نیز، تعدادی از افراد دو طرف کشته شدند.[۱۱] و [۱۲]
گزارش ـ 329
حملات هوایی عراق به پایانه نفتی خارک، همچنان در صدر برنامه‌های عملیاتی عراق قرار دارد و این جزیره همه‌روزه هدف حملات هوایی عراق قرار می‌گیرد. به گزارش دفتر فرماندهی سپاه پاسداران منطقه4 نوح، در حمله هوایی امروز جنگنده‌های عراق به پایانه نفتی خارک، 4 بمب پرتاب شد که به قسمت جنوب‌شرقی رادار جزیره خارک اصابت کرد. این حمله خسارت جانی و مالی نداشته است.[۱۳] هواپیماهای عراقی امروز همچنین به حریم هوایی بندر امام خمینی تجاوز کردند و بدون هیچ اقدامی گریختند.[۱۴] ارتش عراق با انتشار اطلاعیه نظامی شماره 2029 درباره این حمله اعلام کرد: «هواپیماهای نیروی هوایی شجاع ما در ساعت 9:28 بامداد امروز حمله موفقیت‌آمیز دیگری علیه جزیره خارک انجام دادند و پس از درهم‌کوبیدن هدف‌های خود و برافروختن آتش در آن، بحمدالله سالم به میهن بازگشتند.»[۱۵]
گزارش ـ 330
در بازتاب حملات هوایی عراق به جزیره خارک، نشریه آلمانی دی‌ولت در شماره امروز خود (21 نوامبر1985) در مقاله‌ای با عنوان" افزایش خطر برای صادرات نفتی ایران"، به دستیابی عراق به موشک‌های مدرن فرانسوی و سیستم‌های کورکننده رادار اشاره کرده و نوشته است: «به نظر می‌رسد که عراق موفق شده است احتمالاً یک ضربه سرنوشت‌ساز به منبع اصلی درآمد کشور متخاصم خود ایران، وارد سازد. عراق به‌وسیله موشک‌های مدرنی که اخیراً از فرانسه دریافت کرده است، به جزیره خارک واقع در شمال خلیج [فارس] به‌گونه‌ای حمله کرده که این تأسیسات برای زمانی طولانی قابل‌بهره‌برداری نمی‌باشد. درحال‌حاضر پس از تعمیرات کامل و گسترده، از مجموع ده اسکله، فقط سه اسکله آن قابل‌بارگیری می‌باشد و به‌علت خطراتی که وجود دارد، کشتی‌ها در خارج از تیررس عراق، یعنی در بخش جنوب خلیج [فارس] متوقف می‌شوند.* ایران در این محل انبارهایی را جهت بارگیری نفتکش‌ها احداث نموده است و به‌وسیله کشتی‌هایی که میان خارک و سیری تردد می‌کنند، نفت لازم جهت این انبارها تأمین می‌گردد. ظرفیت این نوع کشتی‌ها حداکثر یک‌صد هزار بشکه می‌باشد. علاوه‌برآن، انبار شناور دیگری که در حوالی بوشهر احداث شده [است]، می‌تواند کشتی‌هایی را با چنین ظرفیتی بارگیری نماید. بوشهر به‌علت تمرکز واحدهای دفاع هوایی به‌خوبی قابل‌‌حفاظت است. تهران تصمیم گرفته است از آبادان و ازطریق خارک و بوشهر نفت خود را به لاوان منتقل نموده و در این محل اسکله‌ای به وسعت خارک به وجود آورد، ولی اجرای چنین طرحی به نظر عباسقلی بختیار مدیر سابق شرکت ملی نفت ایران، لااقل دو سال طول می‌کشد. موشک‌های جدیدی که عراقی‌ها از اواسط ماه اوت (اواخر مرداد) به کار می‌گیرند عبارت است از یک نوع موشک که با اشعه لیزر هدایت شده و ازاین‌رو بسیار دقیق‌تر و مؤثرتر از موشک‌های اگزوسه عمل می‌کند. این نوع موشک‌ها به نام آ.اس30 خوانده می‌شود. علاوه‌برآن، نیروی هوایی عراق از نوع دیگری سیستم تسلیحاتی به نام آرمات که می‌تواند رادارهای دشمن و دفاع هوایی را از کار بیندازد نیز استفاده می‌کند. مجموعاً این سیستم‌ها موجب برتری نیروی هوایی عراق نسبت به ایران گردیده است که قادر است به‌طور دقیق به خارک حمله کنند.»[۱۶]
گزارش ـ 331
امروز یک کشتی قطری در ساحل عربستان در خلیج‌فارس، هدف موشک یک هواپیمای عراقی قرار گرفت و غرق شد. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی به نقل از منابع موثق نظامی، کشتی باربری قطری المنصوره ـ که حامل تیر‌آهن به مقصد کویت بوده است ـ امروز در ساحل عربستان در خلیج‌فارس هدف موشک یک هواپیمای عراقی قرار گرفت و غرق شد. این گزارش حاکی‌از آن است زمانی‌که کشتی المنصوره درخواست کمک کرد هواپیماهای جنگی عراق بر فراز خلیج‌فارس درحال پرواز بودند و دقایقی قبل نیز صدای یک انفجار در نزدیکی سواحل عربستان شنیده شده بود. در جریان این حمله 2 تن از خدمه کشتی کشته، یک تن مفقود و 3 تن مجروح شدند که گارد ساحلی عربستان آنها را به بیمارستان منتقل کرد. این چندمین بار است که عراق در سواحل عربستان کشتی‌های تجاری را هدف قرار می‌دهد. حکومت عراق برخلاف معمول که خبر حملات هوایی به کشتی‌های تجاری در خلیج‌فارس را اعلام می‌کند، از اعلام خبر حمله هوایی به کشتی المنصوره خودداری کرده است. دولت قطر تاکنون به این حمله واکنشی نشان نداده است.[۱۷] رادیو بی‌بی‌سی به نقل از یک مأمور تشکیلات کشتیرانی قطر، با اعلام خبر این حمله، افزود: «شرایط و اوضاع و احوال مربوط به غرق‌شدن کشتی روشن نیست، ولی در یکی از گزارش‌ها گفته می‌شود که ممکن است کشتی براثر شلیک موشکی از یک هواپیما غرق شده باشد.»[۱۸]
گزارش ـ 332
امروز نیروهای نظامی و پشتیبانی از مناطق گوناگون کشور عازم جبهه‌ها شدند. واحد پشتیبانی جنگ جهاد سازندگی از دارندگان کمپرسی درخواست همکاری کرد. روزنامه اطلاعات امروز درباره این اعزام‌ها نوشته است: «گروهی از نیروهای متخصص سازمان‌های اداری و بیش از یک هزار تن از افراد متخصص در رشته‌های پزشکی و پیراپزشکی از بندرعباس؛ درزمینه تعمیرات اتومبیل، رانندگی، نانوایی، بنایی و کارگر ساده از سمنان؛ جمع کثیری از برادران رزمنده از مشهد؛ صدها تن از نیروهای مردمی و آموزش‌دیده از شیراز و 33 تن از نیروهای داوطلب از یزد، در میان بدرقه گرم مردم این شهرها، عازم جبهه‌‌های نبرد حق علیه باطل شدند.»[۱۹] از سوی دیگر، واحد کمپرسی پشتیبانی جنگ جهاد سازندگی استان تهران با صدور اطلاعیه‌ای اعلام کرد: «باتوجه‌به نیاز شدید و مبرم مناطق جنگی جنوبی به کامیون کمپرسی از مالکان و رانندگان کامیون‌های کمپرسی ساکن استان تهران تقاضا می‌شود هرچه سریع‌تر برای انجام خدمت 15 روزه و حضور در کنار دیگر برادران رزمنده به واحد اعزام کمپرسی، واقع در میدان سپاه بالاتر از درب اصلی پادگان ولی‌عصر مراجعه نمایند.»[۲۰]
گزارش ـ 333
آیت‌الله خامنه‌ای رئیس‌جمهور، امروز در قزوین به اعزام داوطلبانه کاروان‌های کربلا اشاره کرد و باتوجه‌به هیاهوهای صلح‌طلبی مزورانه اخیر در سطح منطقه و جهان تأکید کرد که جمهوری اسلامی خواهان صلحی راستین می‌باشد نه صلحی که ابرقدرت‌ها در نشست ژنو و با درخواست و خواهش مدعیان صلح تجویز می‌کنند. به نوشته روزنامه کیهان: «رئیس‌جمهور در ادامه دیدارش از شهر صنعتی البرز قزوین، به‌اتفاق مهندس شافعی وزیر صنایع، در اجتماع کارگران در مسجد کارخانه ایران دو‌چرخ حضور یافت و طی سخنانی گفت: قدم اول ما به فضل الهی پیروزی نهایی در جنگ است و پس از پیروزی در این نبرد که به لطف الهی از حالت تدافعی بیرون خواهیم آمد، دیگر کسی جرئت حمله به ما نخواهد داشت. هم‌اکنون نیروهای ما مجتمع می‌شوند تا با آمادگی بیشتر ملت و کاروان‌های کربلا و داوطلبان مشتاق که هرروز به جبهه‌ها گسیل می‌شوند، در آن هنگام که لازم باشد به فضل پروردگار آخرین ضربه را به پیکر دشمن مزدور رژیم بعثی عراق وارد کنند.»[۲۱] کیهان افزوده است: «آن‌گاه رئیس‌جمهور در اجتماع مردم شهیدپرور قزوین در مسجد‌النبی این شهرستان شرکت کرد و طی سخنانی اظهار داشت: مسئله اصلی ما انقلاب اسلامی است که امروز توانسته در شرق و غرب جهان قدرت و توانایی خود را به رخ جهانیان بکشد. این نه حدس است و نه تعارف، بلکه یک حقیقت بدون اغراق می‌باشد. امروز وقتی که سران قدرت‌های درجه یک جهان برای مهم‌ترین مسائل با یکدیگر ملاقات می‌کنند ـ همان کسانی که دنیا را به دو منطقه نفوذ یا به تعبیر دقیق‌تر به دو منطقه مالکیت تقسیم کرده‌اند و یا می‌خواهند تقسیم بکنند ـ وقتی روی مسائل مهم برای خودشان بحث کنند در فهرست بحث‌ها، خلیج‌فارس قرار دارد. وی افزود: خلیج‌فارس و بحرانی که آنها در این منطقه فرض کرده‌اند و روی آن بحث می‌کنند، درحقیقت اشاره‌ای به کشور اسلامی‌مان است و به انقلاب ما. این حاکی‌از این است که انقلاب عزیز ما، این مولود الهی، بر سر راه آن کسانی که می‌خواهند دنیا را میان خود تقسیم کنند، خار راهی به حساب می‌آید. رئیس‌جمهور در ادامه سخنان خود خاطر‌نشان ساخت اولین نکته‌ای که مردم ما نباید فراموش کنند این است که انقلاب ما قادر است مشکلات را برطرف کند و انقلاب می‌تواند برای بشریت صلح را به ارمغان بیاورد، اما صلح راستین نه صلح دروغین، نه توأم با تزویر و ریا، نه صلحی که به یک ملت به‌زور تحمیل کنند. وی افزود: ما به مردم دنیا با گردن برافراشته اعلام می‌کنیم ما طرف‌دار صلح هستیم، اما بااینکه طرف‌دار صلح هستیم، بااینکه پیام‌آور صلح هستیم، هیچکس شک و تردیدی در دل به خودش روا ندارد که پذیرش صلح و دوست‌‌داشتن صلح غیر از دوست‌‌داشتن زور است. صلحی که با زور به مردم تحمیل شود، صلح نیست، زور است و ما صلحی را که امریکا و شوروی با آن توافق کنند، به‌هیچ‌وجه قبول نخواهیم کرد. رئیس‌جمهور یادآور شد آن کسانی که از اطراف و اکناف در لباس پیام‌آوران صلح، اما در باطن آتش‌افروزان حیله و توطئه امریکا، به‌سوی ما می‌آمدند که صلح را با عراق بپذیریم، حالا که دیدند سران امریکا و شوروی پهلوی هم نشسته‌اند با تلگراف و نامه و پیغام از آنها خواستند که درمورد پایان جنگ ایران و عراق دخالت کنند و طالب صلح شدند و مسئولان رژیم بغداد هم با آب‌وتاب این را نقل کردند که فلان کنفرانس، فلان هیئت، دبیرکل فلان رئیس کشور هم از ریگان و گورباچف خواسته است که صلح بین ایران و عراق را تحمیل کنند. رئیس‌جمهور تأکید کرد که بین این دو کشور [برقراری صلح] نه به ریگان و نه رهبر شوروی نه به آن کنفرانس‌ها و سران و نه آن پیغام‌دهندگان و پیام‌آوران هیچ ربطی ندارد. فقط به ملت ایران ارتباط دارد که مورد تحمیل، تجاوز و جنگ قرار گرفته است. پیروزی حق آن مردمی است که می‌خواهند سرنوشت خود را خودشان انتخاب کنند و به هیچکس حتی آنهایی که خوش‌خیالانه می‌خواهند دنیا را میان خود تقسیم کنند، اجازه دخالت در این کار را ندهند. پیروزی حق این ملت است و ملتی که پای آن ایستاده است. رئیس‌جمهور با اشاره به بحران در خلیج‌فارس گفت: بحران در منطقه خلیج‌فارس وجود دارد، اما این بحران ناشی از حضور و دخالت ناحق قدرت‌هاست که حق ندارند در خلیج‌فارس حضور داشته باشند. بحران قیام یک ملت نیست، بحران دخالت قدرت‌های بزرگ در امور یک ملت است. با همین روحیه می‌خواهند جنگ ایران و عراق را حل کنند و این مسئله فقط با اراده ما حل می‌شود. رئیس‌جمهور اظهار داشت: ایران در همه جبهه‌ها، خلیج‌فارس و تنگه هرمز آمادگی کامل دارد و عراق را درمقابل کار وحشیانه‌ای که انجام داده‌است، رها نخواهیم کرد. مبادا خیال کنند که ملت ما با توپ‌وتشر صحنه را خالی می‌کنند.»[۲۲]
گزارش ـ 334
درحالی‌که نماینده شورای همکاری خلیج‌فارس هنوز در انتظار دعوت ایران برای گفت‌وگو درباره جنگ به سر می‌برد، مشاور ویژه اولاف‌پالمه به‌‌زودی به تهران سفر می‌کند. به نوشته روزنامه الشرق‌الاوسط چاپ لندن: «شورای همکاری خلیج‌فارس هنوز در انتظار دعوت ایران برای عزیمت فرستادگان ویژه این شورا به تهران و بحث و بررسی آخرین اقدامات برای پایان‌دادن به جنگ ایران و عراق به سر می‌برند.»[۲۳] از سوی دیگر، به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی از استکهلم، مدیرکل سیاسی وزارت خارجه سوئد و مشاور ویژه اولاف‌پالمه در امور مسائل سیاسی خاورمیانه و جنگ ایران و عراق، برای دیداری رسمی و ملاقات با مقامات جمهوری اسلامی به‌‌زودی به تهران سفر خواهد کرد. این سفر به پیشنهاد وزارت خارجه سوئد و موافقت ایران صورت می‌گیرد. سفر مدیرکل سیاسی وزارت خارجه سوئد پس از اجلاس اخیر سران کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس، تمایل مقامات سیاسی سوئد و سازمان ملل برای دستیابی به ضربان نبض سیاسی در تهران را محتمل می‌نماید. یک مقام سیاسی سفارت جمهوری اسلامی ایران در سوئد، این سفر را درجهت گسترش روابط سیاسی دوجانبه میان ایران و سوئد دانست و افزود که این سفر به پیشنهاد و ابتکار مدیرکل سیاسی وزارت خارجه سوئد و با موافقت وزارت خارجه جمهوری اسلامی صورت می‌گیرد.»[۲۴]
گزارش ـ 335
پس از برگزاری نشست اخیر سران کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس در مسقط، کشور عمان از پنج روز پیش تاکنون محل برگزاری جشن‌های ملی این کشور با حضور سران هیئت‌های شرکت‌کننده عربی و خارجی بود که به 60 کشور می‌رسید. وزیر اطلاعات عمان و مقامات رسمی کشورهای شرکت‌کننده، در پایان این مراسم در مصاحبه‌هایی به تأثیر جنگ بر خطوط کشتیرانی پرداختند و به‌طور تلویحی ایران را به توسعه جنگ در خلیج‌فارس متهم کردند و شرارت‌های عراق را در این منطقه نادیده گرفتند. بخش عربی رادیو قاهره دراین‌باره گزارش داد: «رهبران و رؤسای هیئت‌های کشورهای شرکت‌کننده در این مراسم مصاحبه‌های متعددی در مسقط انجام دادند. درزمینه جنگ عراق و ایران، مادام‌که اختلافات میان طرف‌هایی که به این جنگ نزدیک هستند وجود دارد و مادام‌که دو ابرقدرت اجازه می‌دهند که این جنگ فرسایشی تلخ ادامه داشته باشد، امیدی به خاتمه‌دادن این جنگ نیست. آنچه روشن است، دخالت خارجی صورت نمی‌گیرد مگر اینکه تهران کشتیرانی در خلیج عربی [فارس] را مختل و تنگه هرمز را ببندد و این به‌معنای به‌‌خطرانداختن منافع اقتصادی ابرقدرت‌ها است و این چیزی است که ابرقدرت‌ها اجازه آن را نمی‌دهند.»[۲۵] رادیو بی‌بی‌سی نیز گزارش داد: «در یک کنفرانس مطبوعاتی که به مناسبت مراسم روز ملی عمان در مسقط پایتخت عمان برگزار شد، وزیر اطلاعات عمان، مجدداً به نگرانی کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس نسبت به امکان توسعه ابعاد جنگ ایران و عراق اشاره کرده است. به گفته مفسر رادیو بی‌بی‌سی، وزیر اطلاعات عمان بر خطر بالقوه‌ای که متوجه کشتیرانی درخلیج‌فارس می‌باشد، تأکید کرد و گفت که این موضوع شامل دو قسمت است: کشتیرانی در تنگه هرمز و کشتیرانی در همه‌جای خلیج [فارس]. نامبرده به مساعی کشورهای شورای همکاری خلیج [فارس] برای پایان‌دادن به تشدید اخیر جنگ که کشتی‌های ربوده‌شده یا سر راه بر آنها گرفته‌شده یا به هر نحو دیگری آسیب‌دیده، اشاره کرد و ظاهراً مقصودش نه‌تنها جلوگیری ایران از [تردد] کشتی‌هایی که مظنون به حمل کالا برای عراق‌اند، بلکه همچنین حملات طرفین بر نفتکش‌ها در خلیج‌فارس و حملات عراق بر پایانه نفت ایران در جزیره خارک و کشتی‌هایی بود که در آنجا مهار می‌شوند. البته، ایران تصدیق کرده است که هرگاه از صدور نفت آن از خلیج ممانعت بشود، تنگه هرمز را خواهد بست و کشتیرانی در تنگه هرمز موردتوجه خاص عمان به‌سبب موقعیت سوق‌الجیشی‌اش می‌باشد. عمان دارای یک نیروی دریایی مدرن و کارآمدی است که به‌طور عمده توسط بریتانیا کار‌آموزی شده، ولی ضمناً هنوز نیروی نسبتاً کوچکی است و نیروی دریایی ایران پیش از شروع جنگ ایران و عراق قوی‌ترین نیرو در آن منطقه بود. آقای الرواس [وزیر اطلاعات عمان] گفت که تصور نمی‌کنم کسی درصدد جلوگیری از کشتیرانی در تنگه هرمز برآید و اظهار داشت که چنین عملی یک مسئله نه‌تنها برای کشورهای عضو شورای همکاری خلیج، بلکه کشورهای نیرومند دیگر نیز می‌باشد. ازجمله کشورهای قوی امریکا، بریتانیا، فرانسه، همه نیروی دریایی در آن منطقه دارند. درباره اقدامات صلح در جنگ ایران و عراق آقای الرواس گفت که هیچ‌گونه قصد میانجیگری تازه‌ای در کار نیست، ولی افزود که یک اقدام مشترک ازطرف کشورهای خلیج [فارس] برای بهبود مناسبات با ایران در جریان است تا زمینه را برای مذاکرات آماده کند.»[۲۶]
گزارش ـ 336
بیانیه نهایی ششمین نشست سران شورای همکاری خلیج‌فارس را ـ که از 3 تا 6 نوامبر1985 (12 تا 15 آبان1364) در عمان تشکیل شد ـ امروز وزیر امور خارجه عمان که ریاست ششمین شورای وزیران را به‌عهده داشت، برای دبیرکل سازمان ملل ارسال کرد. در این بیانیه، شورای همکاری برای تلاش به‌منظور پایان‌دادن به جنگ ایران و عراق و تضمین حقوق دو کشور اعلام آمادگی کرده است. متن بیانیه چنین است: «شورا توسعه همکاری میان کشورهای عضو را موردبررسی قرار داده و رضایت خود را از افزایش‌‌یافتن همکاری‌ها از پنجمین نشست در کویت تاکنون ابراز کردند. شورا موضوع جنگ ایران و عراق را باتوجه‌به گسترش جدید و تشدید خطرناک آن، به‌ویژه در آب‌های خلیج [فارس] و تهدیدات علیه امنیت و ثبات کامل منطقه و آزادی دریانوردی در خلیج، موردبحث قرار داد. درباره وضعیت منطقه خلیج، شورا بر اعلامیه چهارمین نشست در دوحه قطر (7 تا 9 نوامبر1983) تأکید کرده و تبعیت خود از قطعنامه‌های540 و 552 شورای امنیت ـ که نگرش جامعه بین‌المللی باتوجه‌به آزادی دریانوردی در آب‌های بین‌المللی و آزادی عبور کشتی‌های بازرگانی در ورود و خروج از بنادر کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس است ـ را موردتوجه قرار داده و بر آن تأکید می‌نماید. شورا از جمهوری اسلامی ایران درخواست می‌نماید که پایبندی خود را به اصول مندرج در آن قطعنامه اعلام نماید. شورا بر اعلامیه پنجمین نشست [شورای همکاری] (27 تا29 نوامبر1984) درباره جنگ ایران و عراق تصریح نموده و به‌ویژه تأکید دارد که شورای همکاری خلیج آماده است تلاش‌هایش را با طرفین درگیر ادامه داده تا به این جنگ مخرب پایان دهد، به‌صورتی که حقوق و منافع قانونی دو کشور تضمین شود و به‌موجب آن روابط معمول میان کشورهای منطقه برقرار شود.»[۲۷]
گزارش ـ 337
یمن شمالی و تونس امروز با ستایشِ مواضع عراق در جنگ، خواستار پایان جنگ شدند. یک مقام تانزانیایی نیز خواستار توقف جنگ شد و ضرر این جنگ را فراتر از دو کشور درگیر، دانست. به گزارش رادیو دوبی، رئیس‌جمهور یمن شمالی در ضیافت شامی که برای ملک حسین شاه اردن، ترتیب داده بود، از روش‌های مثبت عراق درقبال ابتکارات توقف جنگ ستایش کرد و از ایران خواست تا روش مشابهی اتخاذ کند و از راه‌های مسالمت‌آمیز به جنگ خاتمه دهد.»[۲۸] همچنین به گزارش رادیو ریاض، پس از دیدار دوروزه عمر مزالی نخست‌وزیر تونس از جمهوری عربی یمن، دو کشور در بیانیه‌ای رسمی از عراق و ایران دعوت کرده‌اند تا برای حفظ امکانات دو کشور مسلمان و جلوگیری از ریختن خون‌ها به جنگ خود پایان دهند. یمن و تونس از موضع عراق دربرابر وساطت‌های صلح، ابراز خرسندی کردند.[۲۹] رادیو صوت‌الجماهیر عراق نیز گزارش داد: «آقای سلیم احد سلیم معاون نخست‌وزیر و وزیر دفاع و خدمات غیرنظامی جمهوری تانزانیا، خواستار متوقف‌شدن جنگ عراق و ایران و جلوگیری از خونریزی شد. وی در گفت‌وگویی با روزنامه الوطن چاپ امروز مسقط گفت: این جنگ ویرانگر نه‌‌فقط متوجه دو کشور مسلمان شده، بلکه ضرر آن متوجه ملل جهان سوم و کشورهای غیرمتعهد شده است.»[۳۰]
گزارش ـ 338
طارق عزیز وزیر خارجه عراق که روز گذشته به بحرین سفر کرده است، امروز با همتای بحرینی‌اش، خواستار پایان جنگ پنجساله عراق و ایران شدند. خبرگزاری خلیج با اعلام این خبر، به نقل از طارق‌عزیز، افزود: «ما دراین‌مورد (پایان‌دادن به جنگ) با هم توافق داریم و به همکاری با یکدیگر برای دستیابی به این هدف از هر طریق ممکن ادامه خواهیم داد.»[۳۱] خبرگزاری فرانسه نیز در گزارشی از این سفر آورده است: «که طارق عزیز گفت: عراق برای همکاری جدی و سازنده با هیئت‌های آشتی عرب برای حل اختلافات کشورهای عرب آماده است.» خبرگزاری فرانسه افزود: «اجلاس فوق‌العاده سران عرب سه ماه قبل در کازابلانکا تصمیم گرفت هیئتی متشکل از عربستان و اتحادیه عرب را برای حل اختلافات سوریه ـ اردن و سوریه ـ عراق و هیئت دیگری متشکل از امارات عربی متحده، مراکش و موریتانی برای حل اختلافات عراق با لیبی و سازمان آزادی‌بخش فلسطین تشکیل دهد.»[۳۲] از سوی دیگر، نشریه کریستین ساینس مانیتور نیز در مقاله‌ای نوشته است: «عراق که مایل است ثابت کند به‌رغم ادامه جنگ پنجساله با ایران هنوز در صحنه سیاسی منطقه نقش دارد، اخیراً خود را به‌عنوان قهرمان و حامی ساف در جهان عرب ظاهر ساخته است. بغداد در اواخر این هفته میزبان دو گردهمایی در سطح بالای ساف خواهد بود. قرار است که کمیته مرکزی و اجرایی الفتح این هفته در بغداد جلسه داشته باشد. همچنین عراق پیش از این اجازه داد تا بر تعداد چریک‌های فلسطینی مقیم آن کشور افزوده شود و حتی از عرفات دعوت کرد که بغداد را مقر خود بنماید.»[۳۳]
گزارش ـ 339
سخنان دکتر ولایتی درباره نتایج سفر به سوریه، لیبی و الجزایر، گزارش رادیو لندن از اظهارنظرهای متناقض مقامات لیبی در روابط با عراق و گزارش یک روزنامه امریکایی از روابط سوریه با ایران و عراق، مهم‌ترین خبرهای امروز درباره روابط کشورهای مذکور است. دکتر ولایتی وزیر امور خارجه ایران که در رأس هیئتی به کشورهای سوریه، لیبی و الجزایر سفر کرده بود، امروز به تهران بازگشت. این دیدارها در موقعیتی انجام شد که کمیته آشتی اعراب برای ایجاد شکاف بین کشورهای پیشرو عرب با ایران و نزدیک‌کردن روابط سوریه با عراق و همچنین لیبی با عراق می‌کوشد. به نوشته روزنامه جمهوری اسلامی: «دکتر ولایتی در بدو ورود به ایران در گفت‌وگویی با خبرگزاری جمهوری اسلامی، نتایج سفر خود را رضایت‌بخش توصیف کرد و گفت: در این سفر ضمن تسلیم نامه آقای خامنه‌ای رئیس‌جمهوری به رؤسای سه کشور سوریه، لیبی و الجزایر که در آن چارچوب اصول هماهنگی و همکاری بین کشورهای پیشرو مسلمان یادآوری شده بود، پیرامون اصول فوق با مقامات و مسئولین سه کشور مذکور، مذاکره و تبادل‌نظر شد. دکتر ولایتی با اشاره به اهمیت این‌گونه دیدارها که باید باتوجه‌به تحولات منطقه در فواصل نزدیک انجام شود، گفت: از اهداف عمده این مذاکرات، هماهنگی در مبارزه با رژیم اشغالگر، مسئله فلسطین به‌عنوان سرلوحه برنامه مشترک این کشورها، جنگ تحمیلی و تحرکات اخیر ایران در جبهه‌ها و بسیج گسترده مردم برای مقابله با صدام و حامیانش بود. وی افزود: حافظ اسد و سرهنگ قذافی رهبران سوریه و لیبی هر دو به ادامه نبرد و هماهنگی با جمهوری اسلامی تا رسیدن به پیروزی نهایی تأکید داشتند.»[۳۴] وزیر خارجه همچنین گفت: «با دوستان الجزایری پیرامون مسائل قاره افریقا و بعضی تشتت و پراکندگی‌ها بین کشورهای شاخ افریقا و چگونگی رفع آنها بحث و مذاکره کردیم.» وی در پایان گفت: «برای رفع پاره‌ای اختلافات بین الجزایر و لیبی تلاش‌هایی ازسوی ایران صورت گرفت.»[۳۵] از سوی دیگر، رادیو لندن در بخش بامدادی خود گفت: «می‌گویند مقامات لیبی درباره روابط آن کشور با عراق مطالب متناقضی بیان داشته‌اند. به گفته خبرنگار بی‌بی‌سی روابط لیبی و عراق در ماه ژوئن گذشته به‌دنبال امضای پیمان استراتژیک ایران و لیبی قطع شد. به‌هنگام اقدام متقابل دربرابر کمیته آشتی عربی، دکتر علی‌اکبر ولایتی وزیر خارجه ایران، ضمن دیدار از چند کشور عربی از لیبی نیز دیدار کرد و ظاهراً دولت لیبی را متقاعد ساخت که در جنگ ایران و عراق بازهم پشتیبان ایران باشد. از قول سرگرد عبدالسلام جلود معاون سرهنگ قذافی رئیس دولت، گفته شده [است] که لیبی چاره‌ای ندارد جز آن که به مخالفت با صدام حسین رئیس‌جمهور عراق تا هنگام سرنگونی‌اش ادامه دهد، ولی از طرف دیگر، دیروز از قول عبدالسلام تریکی وزیر خارجه لیبی، گفته شد که بین عراق و لیبی اختلاف بزرگی موجود نیست و لیبی حاضر است اختلافاتش را با عراق رفع و رجوع کند. قرار است به‌‌زودی مانع سعید العتیبه وزیر نفت امارات متحده عربی، با عده‌ای دیگر ازطرف کمیته آشتی عربی از لیبی و عراق دیدار کند و بعضی‌ها چنین حدس می‌زنند که شاید تریکی این گفته را برای زمینه‌چینی پیش از انجام این دیدارها بیان داشته باشد و اما گفته‌های ظاهراً متناقض جلود و تریکی طبیعتاً امر آشتی‌دادن لیبی و عراق را دشوارتر خواهد ساخت.»[۳۶] نشریه کریستین ساینس مانیتور نیز دراین‌باره نوشته است: «برخی از دیپلمات‌های عرب می‌گویند که ممکن است سوری‌ها از هم‌پیمانی با ایران خسته شده باشند، چراکه این امر سوریه را از جریان اصلی جهان عرب منزوی کرده است، اما مقامات رسمی عراق می‌گویند که آنها امید کمی دارند که به این زودی‌ها روابط ایران و سوریه تیره شود. حداد عضو شورای فرماندهی انقلاب عراق دراین‌زمینه گفت: سوریه و ایران هردو دولت‌های فرقه‌گرایی هستند که در هدف خود در مقابله با عراق به یکدیگر شباهت دارند.»[۳۷]
گزارش ـ 340
با تلاش پیگیر کمیسیون حمایت از اسیران و مفقودان ایرانی جنگ تحمیلی و درپی اقدامات بشردوستانه ایران درزمینه آزادسازی یک‌جانبه گروهی از اسیران عراقی، عراق به‌ناچار 17 تن از اسیران ایرانی را ـ که همگی افرادی سالخورده هستند ـ آزاد کرد. اسیران آزادشده به‌وسیله یک هواپیمای شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران، عصر امروز از ترکیه به ایران بازگشتند.[۳۸] اسیران آزادشده غیر از دو تن بقیه غیرنظامی هستند.[۳۹] سخنگوی رسمی وزارت امور خارجه عراق دراین‌باره گفته است: «عراق در تاریخ 21 نوامبر سال1985 [امروز] 17 نفر از اسرای ایرانی را به‌طور یک‌جانبه تحویل دولت ایران داد. این اقدام زیرنظر کمیته صلیب‌سرخ جهانی در آنکارا انجام گرفت. عراق براساس خط مشی خود مبنی‌بر کاهش غم و اندوه جنگ، طرح‌های پیشنهادی مکرری برای یافتن راه‌حل همه‌جانبه درمورد مسئله اسرا ارائه کرده است، ولی پافشاری رژیم ایران بر این تجاوز، عراق را به اتخاذ گام‌های لازم جهت کاهش‌‌دادن غم و اندوه جنگ و بازگردانیدن یک‌جانبه صدها نفر از اسرای ایرانی به خانواده‌هایشان وادار کرده است و اقدام جدید عراق، یعنی آزادی تعدادی دیگر از اسرای ایرانی، دلیلی جز نشانه خط و مشی انسانی عراق و چیزی جز مجسم‌شدن تعالیم اسلامی و اصول بین‌المللی نیست.[۴۰]
گزارش ـ 341
هیئت اعزامی از سودان که برای مذاکره درباره آزادی اسیران سودانی به ایران آمده است، امروز با دکتر وحید دستجردی دبیرکل جمعیت هلالاحمر، دیدار کرد. در این دیدار علاوه‌بر موضوع اسیران، درباره همکاری دو جمعیت هلالاحمر ایران و سودان نیز تبادل‌نظر شد.[۴۱] سرپرست هیئت سودانی در مصاحبه با روزنامه ابرار، ازجمله اشتباهات حکومت جعفر نمیری را تشویق و گرفتار‌کردن جوانان سودان در این جنگ برشمرد و همچنین وخامت اوضاع اقتصادی سودان و انگیزه کسب معاش را دلیل اصلی حضور آنها در جنگ اعلام کرد. وی با بیان اینکه دولت انتقالی سودان و ملت سودان مسئول این اشتباهات نیست، گفت: «امیدواریم که این دیدار شروع خوبی برای تصحیح آن اشتباهات باشد.» وی افزود: «دولت انتقالی و ملت سودان بر نگرانی خود از ادامه جنگ تأکید کرده‌اند و ما خواهان اتمام این جنگ هستیم و امیدواریم که تلاش‌های میانجیگری اسلامی و عربی و کشورهای متعهد بتوانند گام‌های مثبت و سازنده‌ای را در این راه بردارند.»[۴۲]
گزارش ـ 342
منطقه خاورمیانه کماکان مهم‌ترین منطقه برای شرکت‌های غربی سازنده سلاح و به‌ویژه فرانسه تأمین‌کننده اصلی تسلیحات برای عراق است. نشریه دی‌ولت در مطلبی ادعاهایی را درباره منابع تأمین سلاح برای ایران مطرح کرده است. روزنامه الخلیج چاپ امارات متحده عربی در گزارشی به نقل از گزارش سالیانه کتاب جینز دیفنس چاپ لندن، دراین‌باره نوشته است: «علی‌رغم کاهش قیمت نفت، منطقه خاورمیانه کماکان مهم‌ترین منطقه برای شرکت‌های غربی سازنده توپ، تانک و دیگر سلاح‌ها می‌باشد. [...] جنگ عراق و ایران قسمت عمده‌ای از تجهیزات نظامی دنیا و نیروهای انسانی را مستهلک می‌سازد، بدون آنکه آینده روشنی داشته باشد. دولت فرانسه کماکان تأمین‌کننده اصلی سلاح‌های موردنیاز عراق می‌باشد و ازجمله سلاح‌هایی که این کشور دراختیار عراق قرار می‌دهد موشک‌های رولان زمین‌به‌هوا و نفربرهای باهندر مجهز به توپ‌های خودکار 155 میلی‌متری می‌باشد. برزیل، چین و شوروی نیز از مهم‌ترین کشورهای تأمین‌کننده نیازهای تسلیحاتی عراق هستند و کمک‌های مادی کشورهای عربی نیز همچنان مستمر بوده و این کشورها نه‌تنها عراق را ازنظر مالی حمایت می‌کنند، بلکه تجهیزات نظامی و نیروی انسانی نیز به او قرض می‌دهند.»[۴۳] از سوی دیگر نشریه آلمانی دی‌ولت در شماره امروز خود (21 نوامبر1985) ادعا کرده است: «ایران در نیمه اول سال1985، مجموعاً چهار میلیارد دلار برای خرید تسلیحات پرداخته [است] که در جنگ علیه عراق اهمیت بسیاری دارد. به‌موجب اطلاعات واصله، کشورهای فروشنده سلاح به ایران عبارت‌اند از: ایتالیا، سوئیس، یونان، چین و ژاپن. گفته می‌شود در این معاملات اسرائیل هم شرکت داشته است. اینها همان کشورهایی هستند که عراق هم از آنها اسلحه خریداری می‌کند.»[۴۴] نشریه امریکایی کریستین ساینس مانیتور نیز نوشته است: «مقامات رسمی عراق می‌گویند از زمان برقراری مجدد روابط دیپلماتیک با امریکا، آنها در چندین برهه از امریکا ناامید شده‌اند. عراقی‌ها گلایه می‌کنند که امریکا به‌‌اندازه کافی برای توقف جریان فروش سلاح به ایران کوشش نمی‌کند.»[۴۵]
گزارش ـ 343
اوضاع داخلی عراق؛ آسیب‌های جنگ بر جامعه عراق؛ شرایط ایران برای پایان جنگ و عملیات آتی ازجمله مطالبی است که امروز در مقاله نشریه امریکایی کریستین ساینس مانیتور با عنوان "عراقی‌ها دربرابر لطمات اقتصادی جنگ مصونیت دارند، اما از ضایعات جانی آن در امان نیستند"، به آن پرداخته شده است. در این مقاله آمده است: «دلتنگ‌کننده‌ترین نشانه‌های جنگ پنجساله عراق با ایران پرچم‌های سیاه و غم‌انگیزی است که روی سقف اغلب خانه‌ها در محلات پایتخت عراق به چشم می‌خورد. هر پرچم سیاه یادآور این حقیقت تلخ است که آن خانواده پدر، فرزند یا برادری را از دست داده که در جنگ به خاک و خون افتاده است. تحلیل‌گران غربی برآورد می‌کنند که تاکنون300 هزار نفر عراقی در جنگ ایران و عراق کشته شده‌اند. مقامات عراقی که حتی خبر هوا را هم محرمانه تلقی می‌کنند، این آمار را رسماً تأیید نمی‌کنند، اما آنچه مقامات انکار نمی‌کنند، این است که در این کشور14 میلیون نفری، کمتر خانواده‌ای است که از بلای جنگ مصون مانده باشد. رژیم عراق به‌گونه‌ای مؤثر، بخش بزرگی از جمعیت عراق را از لطماتی که جنگ به اقتصاد وارد می‌کند، مصون نگه داشته است. دولت عراق برای این منظور ذخیره ارزی پیش از جنگ خود را برای اجرای برنامه‌های عمرانی، در سه سال اول جنگ به مصرف رسانده است، اما مردم را نمی‌توان از تلفات سرسام‌آور جنگ مصون نگه داشت. [...] مقامات عراق قبول دارند جمعیت عراق ـ که یک‌سوم جمعیت ایران است ـ نمی‌تواند یک جنگ فرسایشی را ادامه بدهد. «آنها می‌گویند 40 حمله هوایی عراق از سه ماه پیش تاکنون به پایانه‌های نفتی ایران در جزیره خارک و ازسرگیری حملات هوایی عراق به کشتی‌های نفتکش در خلیج‌فارس و بمباران صنایع ایران، همه شاهد عزم عراق به افزودن فشار نظامی به ایران است. نعیم حداد عضو شورای فرماندهی انقلاب عراق می‌گوید: آیت‌الله خمینی می‌خواهد بر دنیا مستولی باشد. به گفته او عراق تاکنون از شدت‌عمل نظامی خودداری کرده تا ببیند آیا کوشش‌های کشورهای ثالث برای حل مسئله جنگ ازطریق مذاکره به جایی می‌رسد یا نه، اما اکنون عراق تصمیم دارد اقتصاد ایران را به‌قدری نابود کند و دستگاه جنگی ایران را بکوبد تا مقامات ایران به سر عقل بیایند.»[۴۶] کریستین ساینس مانیتور در ادامه نوشته است: «تحلیل‌گران غربی می‌گویند: عراق پیش از این نیز تهدید به تشدید حملات کرده، ولی قادر به عمل‌کردنش نبوده است. یک دیپلمات غربی می‌گوید هیچ تحلیل‌گر نظامی نمی‌تواند استراتژی عراق را بفهمد. آیا ارتش عراق بی‌کفایت است و کارایی نظامی ندارد یا تصمیم‌های نظامی آنها دلایل سیاسی دارد. دیپلمات‌ها در بغداد می‌گویند: تحلیل‌گران غربی از اعزام ایرانی‌ها برای ادامه جنگ ازطریق زمینی نگران‌اند. یک دیپلمات می‌گوید ایران درمورد این جنگ مصمم است و از آن دست نکشیده است. همیشه بعد از یک حمله ایران، وقتی که گردوخاک فروکش می‌کند، ایران کنترل یک قطعه بیشتر از اراضی عراق را در دست دارد. ایران درحال‌حاضر حدود 2500 مایل مربع از اراضی عراق را در باتلاق‌های جنوبی و کوهستان‌های شمالی دراختیار دارد. عراق این هفته ایران را متهم نموده که برای یک حمله وسیع زمینی دیگر آماده می‌شود. تحلیل‌گران نظامی غربی می‌گویند عکس‌العمل عراق جنگ دفاعی بسیار محافظه‌کارانه و خواهش از اعراب، غرب و شوروی برای وادار‌کردن ایران به آمدن بر سر میز مذاکره می‌باشد. یک دیپلمات می‌گوید اکنون تنها امید عراق دفاع از اراضی، رژیم و سیستمشان می‌باشد. دیگر مسئله پیروزی مطرح نیست، مسئله نباختن مطرح است. از دیدگاه عراق تهدید ایران دوجانبه می‌باشد؛ ایران نه‌تنها اراضی عراق را تهدید نموده، بلکه موجودیت رژیم بعث را نیز به مخاطره انداخته است. شرایط [امام] خمینی به‌عنوان مقدمه برای صلح ثابت مانده است و آن اعتراف عراق به شروع جنگ، پرداخت غرامت و سرنگونی صدام حسین می‌باشد. عراقی‌ها ادعا می‌کنند که با تمرکز روی صدام، [امام] خمینی درواقع صدام را تقویت کرده و به حزب بعث کمک نموده که در کشوری مانند عراق حس وحدت ایجاد نماید. سعدون حمادی می‌گوید: آثار جنگ مثبت و منفی بوده است. ما تلفات مالی و جانی داشته‌ایم، ولی کشور حیات به خود گرفت و مردم متحد شده‌اند. احساسات وطن‌پرستی و ملی‌گرایی ما تشدید شده است. کریستین ساینس مانیتور سپس نمونه‌هایی از تبلیغات حکومت بعث را برای جلوه‌‌دادن جنگ به‌عنوان درگیری اعراب و فارس‌ها مطرح می‌کند و در پایان می‌نویسد: «مقامات عراق مصمم هستند که جنگ حالت سکون نگیرد. مقامات عراقی می‌گویند که سکون را بیش از این تحمل نخواهند کرد. سعدون می‌گوید ما نمی‌گذاریم جنگ ادامه یابد. بله بر روی زمین سکون است، ولی در هوا و دریا جنگ متحرک است.»[۴۷]
گزارش ـ 344
خبرگزاری فرانسه به نقل از منابع موثق در پایتخت ایران، گزارش داد: «مذاکره‌کنندگان فرانسوی روز سه‌شنبه (28/8/1364) به‌منظور ادامه مذاکراتی که از چندین ماه پیش با مقامات ایرانی پیرامون اختلاف‌های مالی میان فرانسه و ایران انجام می‌گیرد، وارد تهران شده‌اند.» مقامات ایران دراین‌باره اظهارنظری نکرده‌اند.[۴۸]
گزارش ـ 345
شوروی و چین در سطوح گوناگون فنی و اقتصادی، عراق را در پروژه‌های نفتی یاری می‌کنند. خبرگزاری چینی شین‌هوا به نقل از خبرنگار خود در بغداد، گزارش داده است: «یک تیم حفاری چینی حفر یک چاه نفت2300 متری در میدان نفتی زبیر در صحرای جنوبی عراق را به پایان رسانده است. این سومین چاه نفتی است که این تیم در عراق حفر می‌کند. ساختمان هر سه چاه که بیش از 3000 متر عمق دارند، قبل از موعد مقرر و در عرض هفت ماه و نیم به پایان رسیده است، درحالی‌که کیفیت آنها مطابق استاندارد می‌باشد. این تیم چینی56 نفره براساس قراردادی که بین شرکت مهندسی ساختمان نفت چین و کمپانی ملی نفت عراق به امضا رسیده به این کشور اعزام گردیده‌اند. طرف عراقی از همتای چینی خود خواسته است یک تیم جدید به عراق اعزام و قرارداد را به‌مدت یک سال تمدید نماید.»[۴۹] رادیو بی‌بی‌سی نیز خبر داد: «براساس گزارش‌های رسیده از مسکو، گفته می‌شود که دولت شوروی در نظر دارد که در یک حوزه نفتی که به‌تازگی در جنوب عراق کشف شده است، سرمایه‌گذاری کند. این موضوع ظاهراً طی مذاکرات اخیر قاسم تقی العریبی وزیر نفت عراق و ولادیمیر چلسکی وزیر نفت شوروی در مسکو مطرح شد. شوروی هم‌اکنون نیز در امر کاوش و تولید نفت عراق شرکت دارد.»[۵۰]
ضمیمه گزارش325: سیر اقدامات و تلاش‌های قرارگاه مرکزی سپاه پاسداران بعد از تفکیک مأموریت‌های سپاه و ارتش تا اصلی‌شدن منطقه فاو برای اجرای عملیات گسترده. راوی مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ دراین‌باره نوشته است: این مدت چندماهه به سه دوره تقسیم‌پذیر است: 1. از ابتدای فعالیت مستقل قرارگاه مرکزی سپاه تا اواخر شهریور 1364: در این مدت فعالیت‌های آماده‌سازی برای اجرای عملیات در منطقه فاو پیشرفت محسوسی نداشت. دلیل این رکود مشکلاتی بود که در این روند (آماده‌سازی) بروز کرد و همچنین تلاش برای اجرای عملیات‌های محدود، از اهمیت عملیات گسترده کاسته بود. 2. از اوایل مهر تا اواخر آبان 1364: سپاه پاسداران در دوره قبل کوشید با اجرای عملیات‌های محدود از رکود در جبهه‌ها جلوگیری کند و با درگیر‌کردن دشمن در مناطق مختلف وضعیت فرساینده‌ای را به او تحمیل کند، لیکن برای برهم‌زدن توازن قوا و تسلیم‌شدن دشمن و پذیرش حقوق جمهوری اسلامی، نیاز به عملیاتی گسترده و مهم بود. برای همین، در این دوره، عملیات‌های محدود موضوعی فرعی شد و عملیات گسترده، ازجمله عملیات در منطقه فاو موضوع اصلی مباحث قرارگاه مرکزی و قرارگاه نیروی زمینی سپاه قرار گرفت، اما مشکلات موجود ازجمله کمبود کادرهای عملیاتی، کمبود نیروی رزمنده و کمبود تجهیزات نظامی، در میان برخی فرماندهان و مسئولان رده اول ابهامات و تردیدهایی را درمورد موفقیت ایجاد کرده بود. دراین‌باره جلسات متعدد و طولانی برگزار گردید و بحث بسیاری شد تا اینکه با تدابیر فرمانده کل سپاه و تأکید او بر تأمین‌شدن نیرو و امکانات درحد مقدور و همچنین جابه‌جایی‌هایی در مرکز فرماندهی و هدایت عملیات، از اواخر آبان طرح‌ریزی و آماده‌سازی زمینه اجرای عملیات در منطقه فاو به‌طور جدی آغاز شد. 3. اواخر آبان 1364 تا اجرای عملیات (20 بهمن1364): در این دوره اصلی‌ترین اقدام، تلاش برای کسب آمادگی برای اجرای عملیات در منطقه فاو بود و همه اقدامات دیگر اعم از طرح‌ریزی عملیات‌های پشتیبانی و فریب در مناطق دیگر و تلاش برای آماده‌سازی زمینه اجرای آنها در چارچوب اصلی‌بودن عملیات در منطقه فاو انجام می‌گرفت.[۵۱]
پاورقی‌ها
منابع و مآخذ روزشمار 1364/08/30
- ↑ سند شماره 634/گ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: انتخاب منطقه عملیاتی فدک (فاو)، گزارش راوی قرارگاه خاتم در عملیات والفجر8، راوی (داوود رنجبر)، صص76 ـ 75.
- ↑ سند شماره 1104/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوی قرارگاه خاتم‌الانبیا (داوود رنجبر، جواد زمان‌زاده)، 25/8/ تا 29/8/1364، صص 44 ـ 36؛ ـ و صحافی 790، نوار شماره 16871، جلسه آخرین اقدامات شناسایی جهت عملیات والفجر8، تهیه‌کننده جواد زمان‌زاده، قرارگاه خاتم‌الانبیا، 30/8/1364.
- ↑ سند شماره 11075 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبه‌ای قرارگاه عملیاتی خاتم‌الانبیا(ص) (واحد اطلاعات)، شماره 150، 18/9/1364، ص 3، 30/8/1364؛ و ـ سند شماره 10912 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبه‌ای اطلاعات نظامی گروهان ثارالله، شماره 19، 1/9/1364، ص 5.
- ↑ سند شماره 1104/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوی قرارگاه خاتم‌الانبیا (داوود رنجبر، جواد زمان‌زاده)، 25/8/ تا 29/8/1364، صص 44 ـ 36؛ ـ و صحافی 790، نوار شماره 16871، جلسه آخرین اقدامات شناسایی جهت عملیات والفجر8، تهیه‌کننده جواد زمان‌زاده، قرارگاه خاتم‌الانبیا، 30/8/1364.
- ↑ سند شماره 634/گ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: انتخاب منطقه عملیاتی فدک (فاو)، گزارش راوی قرارگاه خاتم در عملیات والفجر8، راوی (داوود رنجبر)، صص76 ـ 75.
- ↑ سند شماره 119321 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: 30/8/1364، از دفتر نمایندگی امام در قرارگاه حمزه سیدالشهدا به دفتر نمایندگی امام در ارومیه، 7/9/1364.
- ↑ همان.
- ↑ دفتر سیاسی نمایندگی امام در سپاه، نشریه رویدادها و تحلیل، شماره 15 23/10/1364، ص45.
- ↑ سند شماره 449213 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: 30/8/1364 از شهربانی استان کردستان به استاندار کردستان، 6/9/1364.
- ↑ سند شماره 449233 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: 30/8/1364 از شهربانی استان کردستان به استاندار کردستان، 5/9/1364.
- ↑ سند شماره449250 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: 30/8/1364، ازشهربانی استان کردستان به استاندار استان کردستان، 4/9/1364.
- ↑ سند شماره 449218 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: 30/8/1364 از شهربانی استان کردستان به استاندار استان کردستان، 6/9/1364.
- ↑ سند شماره59190 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: دفتر فرماندهی منطقه 4 نوح، 2/9/1364 حمله هوایی 30/8/1364.
- ↑ سند شماره 200102 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: نشریه گزارش روزانه شماره 102، 3/9/1364، ص1.
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 247، 1/9/1364، ص1، تهران، خبرگزاری جمهوری اسلامی، 30/8/1364، رادیو صوت‌الجماهیر عراق.
- ↑ اداره کل مطبوعات و رسانه‌های خارجی وزارت ارشاد اسلامی، بررسی مطبوعات جهان، شماره 999، 5/10/1364، صص14 ـ 13.
- ↑ روزنامه کیهان 30/8/1364، ص3.
- ↑ واحد مرکزی خبر صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، بولتن رادیوهای بیگانه، 2/9/1364، صص6 ـ 5؛ رادیو بی‌بی‌سی، 1/9/1364.
- ↑ روزنامه اطلاعات، 30/8/1364، ص2.
- ↑ همان.
- ↑ روزنامه کیهان، 2/9/1364، صص2 ـ 1.
- ↑ همان، ص 2.
- ↑ مأخذ 15، ص7، لندن ـ خبرگزاری کویت، 30/8/1364، صص8 ـ 7.
- ↑ مأخذ 15، ص7، استکهلم ـ خبرگزاری جمهوری اسلامی، 30/ 8/1364.
- ↑ مأخذ 15، ص8، تهران ـ خبرگزاری جمهوری اسلامی، 30/8/1364.
- ↑ مأخذ 15، ص14، رادیو بی‌بی‌سی، 30/8/1364.
- ↑ Seccrity cound Documents, 30/8/1364.
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 248، 2/9/1364، ص7، رادیو دوبی، 1/9/1364.
- ↑ مأخذ 15، ص6، تهران ـ خبرگزاری جمهوری اسلامی، 30/8/1364.
- ↑ مأخذ 15، ص 14، تهران ـ خبرگزاری جمهوری اسلامی، 30/8/1364، به نقل از رادیو صوت‌الجماهیر.
- ↑ مأخذ 15، ص6، بحرین ـ خبرگزاری رویتر، 30/8/1364.
- ↑ روزنامه ابرار، 2/9/1364، ص12.
- ↑ مأخذ 15، ص26، واشنگتن ـ خبرگزاری جمهوری اسلامی، 30/8/1364.
- ↑ روزنامه جمهوری اسلامی، 2/9/1364، ص12.
- ↑ مأخذ 21، ص2.
- ↑ مأخذ 15، ص40، تهران ـ خبرگزاری جمهوری اسلامی، 30/8/1364.
- ↑ مأخذ 15، ص28، واشنگتن ـ خبرگزاری جمهوری اسلامی، 30/8/1364.
- ↑ مأخذ 21، ص3.
- ↑ روزنامه کیهان، 30/8/1364، ص1.
- ↑ مأخذ 15، ص 13، رادیو صوت‌الجماهیر 30/8/1364.
- ↑ روزنامه اطلاعات، 2/9/1364 ص3.
- ↑ روزنامه ابرار، 30/8/1364، ص7.
- ↑ مأخذ 15، ص21، تهران ـ خبرگزاری جمهوری اسلامی، 30/8/1364.
- ↑ مأخذ16، ص14.
- ↑ دفتر سیاسی نمایندگی امام در سپاه، نشریه رویدادها و تحلیل، شماره 15 23/10/1364، ص45.
- ↑ واحد مرکزی خبر صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، بولتن رادیوهای بیگانه، 4/9/1364، صص 5 ـ 3، رادیو صدای امریکا، 3/9/1364.
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 249، 3/9/1364، صص10 ـ 9، واشنگتن ـ خبرگزاری جمهوری اسلامی، 2/9/1364.
- ↑ مأخذ 28، ص9، تهران ـ خبرگزاری جمهوری اسلامی، 1/9/1364.
- ↑ سند شماره 212328 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه، بولتن مستقیم، شماره 151/3، 30/8/1364، ص8.
- ↑ مأخذ 18، ص19، رادیو بی‌بی‌سی، 30/8/1364.
- ↑ مأخذ 1، صص67 ـ 6.