1362.06.07
| روزشمار جنگ سال 1362 1362.06.07 | |
|---|---|
| نامهای دیگر | هفت شهریور |
| تاریخ شمسی | 1362.06.07 |
| تاریخ میلادی | 29 اوت 1983 |
| تاریخ قمری | 20 ذیقعده 1403 |
گزارش - 97
راهبرد تداوم عملیات‌های محدود که پس از عملیات والفجر مقدماتی، ازسوی قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیا(ص) اتخاذ شد، درقالب اجرای «عملیات در تمامی خطوط پدافندی» در دستور کار قرارگاه‌های حمزه، نجف و کربلا قرار گرفته است. براین‌اساس، فرماندهان سپاه در نشست امروز خود در قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص)* گزینه‌های پیش رو برای اجرای عملیات‌های محدود در جبهه‌های شمالی و میانی** را بررسی و به‌طور مشخص درمورد اجرای عملیات‌های والفجر4 در منطقه دهانه شیلر، والفجر5*** در منطقه دربندیخان و والفجر3 تکمیلی در منطقه قلعه‌آویزان بحث و تبادل‌نظر کردند.**** در این نشست محمدابراهیم همت در تشریح عملیات قرارگاه حمزه (والفجر4) و عملیات قرارگاه نجف (والفجر5) گفت: در منطقه عملیاتی والفجر4 (دهانه شیلر)، لشکر8 نجف در محور بانه و لشکر14 امام حسین(ع) در محور مریوان و در منطقه عملیاتی والفجر5 (دربندیخان) نیز لشکر27 محمد رسول‌الله(ص) در محور پاوه کار می‌کنند. وی در ادامه ضمن توضیح مانور عملیات والفجر5 بر روی نقشه افزود: درحال‌حاضر نیروهای ما در مناطقی نظیر زیمناکوه، شاخ خشیک، تنگه سرتک، بمو، شاخ بمو، شاخ شوالدری، تنگه دربند، سلمانه، تنگ حمام و... حضور دارند و برخی نقاط ازجمله ارتفاعات بالامبو در دست دشمن است. در کل، سد دربندیخان، زیمناکوه، تنگه‌های منطقه، شاخ خشیک، شاخ بمو، شاخ شمیران و... نقاطی هستند که برای دشمن ارزش کلیدی و راهبردی دارد و به‌شدت به هر تحرکی در این مناطق واکنش نشان می‌دهد. فرمانده لشکر27 همچنین با اشاره به حضور گروه‌هایِ کُرد در منطقه عمومی دربندیخان، گفت برخی از آنها نظیر گروه قیاده‌های موقت جزء عناصر موافق با نیروهای ایران هستند و برخی دیگر ازجمله دمکرات‌ها و جلالی‌ها (طالبانی‌ها) در شمار مخالفان قرار دارند. وی در تکمیل این بخش از توضیحات خود افزود: طبق یکی از گزارش‌ها، ضدانقلاب در بمو مخصوصاً جلوی سرتک، برای خودش خط تشکیل داده و جلوی آن میدان مینی ایجاد کرده است، که این امر برای نیروهای خودی مشکل‌ساز خواهد شد. در ادامه جلسه، فرماندهان سپاه درمورد طرح مانور اولیه عملیات در منطقه دربندیخان عراق گفت‌وگو کردند. فرمانده لشکر27، که درحال‌حاضر به‌عنوان یگان اصلی ازسوی قرارگاه نجف در این منطقه مأمور است، عقیده داشت به‌علت وابستگی ارتفاعات این منطقه به یکدیگر، عملیات باید به‌صورت گسترده و در اکثر ارتفاعات کلیدی اجرا شود. وی خطاب به غلامعلی رشید معاونت عملیات قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص)، گفت: این منطقه، منطقه بسیار خوبی است، ارتفاعات به یکدیگر وابستگی دارند و اگر یکی سقوط نکند، برای دیگر محورها مشکل ایجاد خواهد کرد، ولی اگر ارتفاعات به‌هم‌پیوسته سقوط کند، قدرت هلی‌برد ما به‌شدت بالا رفته و بر میزان تسلط ما بر مناطق افزوده می‌شود. دشمن هم به‌علت حضور در ارتفاعات بالامبو و بعد مسافت نمی‌تواند آتش مؤثری روی بالگردها اجرا کند.[۱] در پایان نشست امروز، معاونت عملیات قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص) در گفتوگویی با راوی مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، درباره آخرین وضعیت عملیاتی جبهه‌های شمالی و میانی گفت: در وضعیت کنونی، عملیات منطقه دربندیخان و بمو* با حضور یگان‌های 27، 31، 17 و 10 از سپاه و هشت گردان از تیپ30 گرگان ارتش به‌طور حتم اجرا خواهد شد. درمورد اجرای عملیات در منطقه دهانه شیلر** نیز باتوجه‌به اینکه فرماندهی کل سپاه و فرمانده نیروی زمینی ارتش هنوز آن را بررسی نکرده‌اند، تصمیم قطعی گرفته نشده است. عملیات روی ارتفاعات قلعه‌آویزان*** نیز فعلاً منتفی و اجرای آن به زمستان موکول شده است.[۲]
گزارش - 98
فرماندهان قرارگاه کربلا امروز در جلسه‌ای به بررسی آخرین وضعیت عملیات مهندسی در منطقه طلائیه پرداختند. در این جلسه که با حضور غلامپور فرمانده قرارگاه کربلا، سیاف‌زاده معاون وی، مجید برزمهری مسئول مهندسی رزمی و حسین امامی از طرح و عملیات این قرارگاه برگزار گردید، درمورد طرح مانور مهندسی رزمی عملیات، استعداد و پشتیبانی و تأمین دستگاه‌های مهندسی بحث و گفت‌وگو شد.[۳] براساس تصمیم فرماندهان، لشکر25 کربلا مأموریت اجرای عملیات مهندسی در منطقه طلائیه را بر عهده دارد. مختصات کلی این عملیات در خط خودی از سیل‌بند و در خط دشمن از دژ عراق معین شده است. براساس طرح مانور، نیروها حرکت خود را از سیل‌بند به‌سمت جاده آسفالت نشوه آغاز و طبق شاخص‌های تعیین‌شده 5/1 کیلومتر به‌سمت دشمن پیشروی می‌کنند. نیروهای هریک از محورهای سه‌گانه پس از دورشدن از شاخص‌های معین‌شده در منطقه، درقالب دو گروه به‌سمت چپ و راست گسترش می‌یابند. در طرح مهندسی رزمی این عملیات، استعداد مهندسی در سه محور و در هر محور دو گروه مهندسی برآورد شده است که درمجموع 6 گروه مهندسی (3 گروه از جهاد و 3 گروه هم از سپاه) هرکدام با فاصله 2 کیلومتر از یکدیگر وارد عمل می‌شوند. در ترکیب هر گروه مهندسی، 6 دستگاه به‌عنوان یگان اصلی وجود دارد و 3 احتیاط هم برای هر دستگاه در نظر گرفته شده است. برای تأمین این دستگاه‌های مهندسی هنگام احداث خاکریز نیز 2 گردان از لشکر25 کربلا با 3 گردان احتیاط به‌سمت خط دشمن و جلوی آسفالت کمین اجرا خواهند کرد.[۴] علاوه‌براین، در تأمین نیروها و تجهیزات گروه‌های مهندسی در هرکدام از محورهای عملیات، یگان‌های 44 قمر، 7 ولی‌عصر(عج)، 25 کربلا و بخشی از لشکر19 فجر از سپاه و عناصر جهاد استان‌های اصفهان، خوزستان و فارس نیز مشارکت دارند.[۵] گفتنی است برای کاهش حجم آتش دشمن، مقرر شد تبادل آتش بین دو توپخانه برقرار شود تا نیروهای خودی بتوانند به فعالیت خود در زیر آتش دشمن ادامه دهند.[۶] به این منظور هماهنگی‌های لازم با فرمانده لشکر92 زرهی برای مشارکت در عملیات و تأمین آتش تهیه، انجام خواهد شد.[۷]
گزارش - 99
هم‌زمان با تلاش قرارگاه کربلا برای اجرای عملیات‌های مهندسی در مناطق زید، طلائیه و طیب، نیروهای دشمن نیز در برخی نقاط جبهه جنوب به‌ویژه در مناطق مذكور، دست به اقداماتی زده‌اند که نشانه هوشیاری ارتش عراق می‌باشد. گزارش نیروهای خودی حاکی است ارتش عراق با هوشیاری کامل منطقه عملیاتی طیب، ارتفاعات سور و دهانه رودخانه میمه را زیر نظر دارد و در این منطقه اقدام به اجرای آتش گسترده و اعزام کمین‌های شناسایی - رزمی می‌کند، علاوه‌براین نیروهای دشمن مبادرت به انجام فعالیت‌های مهندسی به‌قصد سرکوب و جلوگیری از تحرکات احتمالی ایران در آینده کرده‌اند. براساس این گزارش، احتمال تک محدود واحدهای پیاده زرهی دشمن به شرهانی، بجلیه و فکه نیز وجود دارد. در منطقه عملیاتی زید نیز هشیاری و تحرک نیروهای عراق در منطقه ایستگاه حسینیه، فعالیت‌های مشکوک دشمن در جلوی خاکریز جدید لشکر7 ولی‌عصر(عج)، حفر کانال، حرکات زرهی - مهندسی در پشت خاکریز، انفجار مین و شناسایی هوایی با بالگرد ازسوی ارتش عراق، گزارش شده است. در منطقه عملیاتی طلائیه و اطراف آن، ارتش عراق علاوه‌بر فعالیت‌های شدید مهندسی با استفاده از حداقل 30 دستگاه بلدوزر - اسکریپر در محدوده غرب جفیر تا کنار هور، با اعزام نیروهای گشتی و شناسایی هوایی به‌وسیله بالگرد، منطقه طلائیه قدیم تا کوشک را به‌شدت کنترل می‌کند.[۸] در گزارش دیگری درمورد اقدامات عراق در منطقه طلائیه آمده است: «عراق جلوی خاکریز خودش در منطقه 25 کربلا، 15 بیل مکانیکی دائم دارد کار می‌کند، احتمال زیاد می‌خواهد هور را وصل کند به کانال جلوی دژ خودش و آب را نیز وصل کند.»[۹]
گزارش - 100
گزارش یگان‌های نظامی ایران و برخی رسانه‌های خارجی از فعالیت‌های ارتش عراق برای پیشگیری از سلسله عملیات‌های محدود ایران (والفجر) در جبهه شمالی حکایت دارد. امروز واحد اطلاعات - عملیات لشکر14 امام حسین(ع) در گزارشی از منطقه مقابل مریوان در پنجوین، میزان نقل‌وانتقالات دشمن را قابل‌توجه توصیف کرد؛ به‌گونه‌ای که فقط تا پیش‌ازظهر امروز، 61 خودرو ایفا از شهر سیدصادق وارد شهر پنجوین شده‌اند.[۱۰] فرمانداری شهرستان پیرانشهر اعلام کرد: «تعداد 400 تن از افراد حزب منحله دمکرات و جلال طالبانی مشغول تعلیمات نظامی خاص می‌باشند که مسئولیت تعلیم ایشان را مستشاران مصری، فرانسوی و افسران عراقی به عهده دارند و از قرار اطلاع، قرار است این نیروها در ظرف هفته‌های آینده در مناطق سقز، سنندج و باختران وارد عمل شوند.»[۱۱] علاوه‌براین بنا به گزارش رکن2 ژاندارمری کردستان، «در مورخه 3/6/62، تعداد 200 نفر از حزب منحله دمکرات و رزگاری و 100 نفر از افراد جیش‌الشعبی توسط ارتش بعث از منطقه طویله و بیاره جمع‌آوری و [به] پایگاه‌های پنجوین انتقال و استقرار یافته‌اند.»[۱۲] در همین حال، رادیو اسرائیل به نقل از دیپلمات‌های خارجی در بغداد، اعلام کرد ارتش عراق خود را برای آغاز یک ضدحمله گسترده برای عقب‌راندن ایران از کوهستان‌های مرزی در منطقه کردستان آماده می‌سازد. همین منابع یادآوری کردند صدام حسین در یک سخنرانی در جمع گروهی از نیروهای مسلح کُرد، که از رژیم وی جانب‌داری می‌کنند، گفت ما هر وجب از خاک کردستان (از شهرهای ایرانیان) را به آتش مبدل خواهیم کرد.[۱۳]
گزارش - 101
درپی ادامه بمباران مناطق مسکونی شهرهای مرزی ایران توسط جنگنده‌های عراق، سعید رجایی خراسانی نماینده دائمی ایران در سازمان ملل متحد، در نامهای به دبیرکل این سازمان، بار دیگر خواستار توجه شورای امنیت به جنایات جنگی عراق شد. وی در این نامه با اشاره به کشته‌شدن کودکان و غیرنظامیان براثر حملات هوایی عراق به مناطق غیرنظامی ایران آورده است: «بنا به اطلاع دولت متبوعم و عطف به نامه‌های قبلی خود، احتراماً توجه شما را به اخبار اسف‌بار شهادت دو تن از کودکان بی‌گناه و نیز مجروح‌شدن یک نفر دیگر درنتیجه حمله هوایی عراق به منطقه غیرنظامی روستایی واوان (Vavan) سردشت در آذربایجان‌غربی مورخ 23 آگوست 1983 [اول شهریور 1362]، جلب می‌نمایم. امیدوارم که شورای امنیت پیامدهای غم‌انگیز شرارت‌های مداوم رژیم حاکم بر عراق که جنایات مستندی را بر جای گذاشته، درک نماید.»[۱۴] گفتنی است ظهر امروز نیز یک هواپیمای عراقی، وارد حریم هوایی شهرستان مریوان شد، ولی قبل از بمباران براثر آتش پدافند هوایی متواری گردید.[۱۵]
گزارش - 102
در چند روز اخیر، تعدادی از نظامیان و مردم عراق با عبور از مرزهای غربی و جنوب‌غربی، خواستار پناهندگی به جمهوری اسلامی ایران شده‌اند. براساس گزارش یک بولتن داخلی سپاه، امروز 80 پناهنده عراقی ازطریق منطقه هورالعظیم وارد ایران شدند.[۱۶] خبرگزاری جمهوری اسلامی نیز از سنندج گزارش داد 36 نفر از اهالی بغداد، سلیمانیه، نجف، کرکوک و همچنین یک فلسطینی ازطریق مرزهای غربی وارد ایران شده و تقاضای پناهندگی کردند.[۱۷] به گزارش روزنامه جمهوری اسلامی از ارومیه، 10 نفر از مسیحیان عراقی با عبور از مرزهای غربی، خواستار پناهندگی به جمهوری اسلامی ایران شده‌اند.[۱۸] دیروز نیز یک سرباز عراقی ضمن پناهنده‌شدن ازطریق مرزهای جنوبی، اظهار کرد که در روزهای آتی 2 سرباز دیگر نیز از همین راه به ایران پناهنده خواهند شد.[۱۹] طبق گزارش واحد اطلاعات سپاه پیرانشهر، روز جمعه 4/6/1362، نیز 2 نفر از اهالی بغداد (یک مهندس و یک نقاش) به ایران پناهنده شده‌اند.[۲۰]
گزارش - 103
نیروهای خودی امروز با اجرای دو عملیات در اطراف ارومیه و سردشت، مناطق نسبتاً وسیعی را پاک‌سازی و تلفات و خساراتی را به عناصر مسلح غیرقانونی وارد کردند. به گزارش قرارگاه حمزه سیدالشهدا امروز در سالروز شهادت شهید ناصر کاظمی، تیپ ویژه شهدا در منطقه انزل (اطراف ارومیه)، با اجرای عملیاتی نسبتاً گسترده بیش از 20 روستا را پاک‌سازی کرد. در این عملیات، حدود 70 تن از عناصر مسلح ضدانقلاب کشته و 30 نفر از آنها نیز اسیر شدند؛ علاوه‌براین تعدادی مدارک درون‌گروهی و سلاح نیز به دست نیروهای خودی افتاد.[۲۱] در عملیات دیگری، نیروهای سپاه پس از یک درگیری شدید با عوامل مسلح غیرقانونی توانستند در ساعت 22 امشب، ارتفاع مشرف به برآغلان سرشیوبه را در اطراف سردشت به تصرف خود درآورند. در این درگیری 10 نفر از نیروهای خودی به شهادت رسیدند. براساس شنود بی‌سیم، شمار تلفات ضدانقلاب نیز به 40 کشته یا زخمی می‌رسد.[۲۲] همچنین براساس اعلام هنگ ژاندارمری سنندج، صبح امروز 2 نفر از افراد حزب دمکرات به‌طور جداگانه خود را با دو قبضه اسلحه و تعدادی فشنگ به یکی از پایگاه‌های ژاندارمری سنندج تسلیم کردند.[۲۳]
گزارش - 104
افراد وابسته به گروه‌های مسلح غیرقانونی امروز در محور مهاباد - بوکان، اطراف ارومیه و حوالی پیرانشهر، علیه نیروهای خودی دست به اقداماتی زدند. امروز افراد مسلح به پایگاه بوغاز در محور مهاباد - بوکان، حمله کرده و با نیروهای این پایگاه درگیر شدند.[۲۴] این درگیری با اعزام نیروی کمکی از تیپ جندالله خاتمه یافت؛[۲۵] در این حادثه از نیروهای خودی 5 نفر شهید، 4 نفر زخمی و 9 نفر مفقودالاثر شدند.[۲۶] براساس گزارش سپاه مهاباد، تعداد مهاجمان 30 نفر بوده که 4 نفر از آنها در حین فرار زخمی شدند؛ عناصر ضدانقلاب مجروحان خود را از منطقه خارج کردند.[۲۷] عصر امروز، براثر کمین چته‌های حزب دمکرات در حوالی پایگاه گنبد ارومیه، 3 نفر از نیروهای خودی به شهادت رسیدند.[۲۸] نیروهای تأمین محور میانه به قلموت (در حوالی پیرانشهر)، امروز به‌مدت دو ساعت با یک گروه 22 نفری از عناصر ضدانقلاب درگیر شدند. درپی این درگیری 6 نفر از نیروهای تأمین از ارتش به اسارت درآمده و 5 قبضه اسلحه ژ3 و یک قبضه تیربار نیز به دست عناصر مسلح غیرقانونی افتاد.[۲۹] همچنین شامگاه امروز درگیری میان نیروهای پایگاه‌های توت سرخان مریوان و تاربرد بانه با عناصر مسلح غیرقانونی بدون تلفات خودی خاتمه یافت.[۳۰] از سوی دیگر، امروز رادیو حزب دمکرات جاده سقز - مریوان را از تاریخ 15 شهریور تا اطلاع بعدی نظامی اعلام کرد و از مردم منطقه خواست تا از رفت‌وآمد در جاده مذکور خودداری کنند.[۳۱]
گزارش - 105
در سومین روز از هفته دولت،* رئیس‌جمهور، نخست‌وزیر و اعضای هیئت دولت با امام خمینی دیدار کردند. تأکید بر خدمتگزاری مسئولان به مردم، ضرورت همدلی و برادری مسئولان در حل مشکلات، نقش اصلی مردم در اداره جنگ، اسلامی‌بودن ارتش جمهوری اسلامی، پایان‌یافتن دوران سلطنت‌طلبی در ایران، لزوم هماهنگی وزیران با مجموعه دولت و ضرورت رفع مشکل گرانی، محورهای اصلی سخنان امام خمینی در این دیدار بود. رهبر انقلاب اسلامی با تشریح تلخی‌ها و شیرینی‌های هفته دولت گفتند: «در این "هفته دولت" ما تلخى‌ها و شیرینى‌ها داشتیم. تلخى‌ها ازدست‌دادن چند نفر اشخاص متعهد كه قبل از هفته، مرحوم عراقى بود كه من مرحوم عراقى را از آن اولى كه نهضت شروع شد و تماس با ما داشتند، مى‌شناختم و انصافاً مردى بود كه عمرش را صرف خدمت به اسلام كرد و در این هفته هم كه مرحوم آقاى رجایى كه همه مى‌دانید چقدر مرد متعهدى و خدمتگزارى بود و واقعاً معلم اخلاق بود به اعمال خودش. و همین‌طور آقاى باهنر كه مرد دانشمند متعهد و معلمى بود. این اسباب تأسف و تأثر ماست و شما. و این تلخى است كه خوب، غیر از این هم ما در این طول مدت داشتیم. شیرینى و شیرینى‌ها آنچه بحمدالله در این هفته كه "هفته دولت" است و واقعاً باید هفته دولت حساب كرد. دولت و هرچه وابسته به اوست و ارتش و سپاه و همه اینها جاى خودشان را در دنیا باز كرده‌اند. یعنى، دنیا امروز روى این جمهورى و روى دولت جمهورى و روى رئیس‌جمهور این كشور و روى مجلس و همه ارگان‌هاى دیگر حساب باز كرده است. آنهایى كه تاكنون در كمین بودند كه این دولت در بین خودشان یك چیزهایى واقع مى‌شود و مردم هم اینها را قبول ندارند و بعد از یكى دو ماه، قضیه تمام است، و صدام هم روى همین زمینه بازى‌اش دادند، الآن چند سال است گذشته است و آنها باز در خارج نشسته‌اند و منتظرند به اینكه كسانى برایشان كار بكنند و آنها بیایند بهره‌بردارى كنند. و بحمدالله الآن دولت استقرار پیدا كرده است و كشور ما یك كشور مستقر مستقلى، آزادى است. و من امیدوارم كه بیشتر از این، رو به استقلال و آزادى و جهات دیگر برود.» امام خمینی اسلامیت را رمز اقبال مردم به نظام جمهوری اسلامی دانسته و افزودند: «و مهم همین معناست كه كراراً من عرض كرده‌ام، این است كه جمهورى چون اسلامى است و ملت اسلامى هستند، مسلم هستند، مادامى‌كه دولت و رئیس‌جمهور و رئیس مجلس و مجلس و قواى قضائیه و ارتش و پاسدار و همه، رو به اسلام باشند این كشور اسلامى رو به آنهاست، و اساس همین است كه براى خاطر اسلامى‌بودن از اول پیروزى حاصل شد. شما گمان نكنید كه اگر یك انگیزه دیگرى عرضه شده بود به این ملت، ملت مجتمع مى‌شدند. براى اینكه ملت، ملت مسلمان است. وقتى‌كه اسلام عرضه شد، خوب، تمام روحانیون، اكثر روحانیون، اكثر كسانى كه در كار بودند تبلیغ كردند و مردم را به صحنه آوردند و مردم هم خودشان با روى گشاده آمدند، و تا امروز هم تمام این فداكاری‌ها، فداكاری‌هاى روى اسلام است. نه اینكه حساب دیگرى دارد. مسئله ملیت هست، اما نه آن‌طورى كه آقایان خیال مى‌كنند كه ما ملیت را بگیریم و كارى به اسلام نداشته باشیم، اول ملى باشیم و بعد اسلامى باشیم. نخیر، مسئله اسلامى‌بودن است كه مردم را وادار كرد به اینكه جوان‌هایشان را بدهند و فریاد بزنند باز جنگ، این غیر از این چیزى نیست.» رهبر انقلاب در ادامه بر ضرورت خدمتگزاری و امانت‌داری مسئولان نظام تأکید کردند: «و من كراراً به آقایان عرض كرده‌ام و حالا هم باز تكرار مى‌كنم كه خدمتگزار باشید به این ملتى كه آن دست‌هاى خیانتكار را قطع كرد و این امانت را به شما سپرد. شما الآن امانت بزرگى از دست این ملت تحویل گرفتید و مقتضاى امانتدارى این است كه آن را به‌طور شایسته حفظ كنید و به‌طور شایسته به نسل آینده و دولت‌هاى آینده تحویل بدهید، و مادامى‌كه این‌طور باشید ملت پشت شماست و مادامى‌كه ملت همراه شما باشد هیچ آسیبى به شما و به كشور نمى‌رسد.» ایشان جدایی ملت از دولت را عامل بروز دیکتاتوری در تمامی ارکان حکومتی خوانده و افزودند: «... در این رژیم‌هاى سابق شاهنشاهى وضع این‌طور بود كه مردم حال گریز داشتند و اینها مى‌خواستند آنها را با فشار نگه دارند و از آنها بدوشند، از این جهت دیكتاتورى پیدا مى‌شد. شاهش دیكتاتور بود ... استاندارهایشان هم همین‌طور و فرماندارهایش هم همین‌طور و شهربانى‌اش هم همین‌طور و همه‌شان، ارتش هم همین معنا بود. براى اینكه، اینها مى‌دیدند كه مردم با آنها همراه نیستند، آنها هم كه مى‌خواهند استفاده بكنند، مسئله هم استفاده بود، نه مسئله براى انگیزه انسانى بود، براى استفاده بود، از این جهت، این انگیزه دیكتاتورى مى‌شد، تو سر مردم زدن مى‌شد. آن روزى كه شما احساس كردید كه مى‌خواهید فشار به مردم بیاورید بدانید كه دیكتاتور دارید مى‌شوید. بدانید كه مردم معلوم مى‌شود از شما رو برگردانده‌اند.» امام خمینی با بیان اینکه اداره جنگ به‌واسطه حضور مردم محقق شده است، خطاب به کارگزاران نظام اظهار کردند: «شما اگر مردم نبودند، نمى‌توانستید این جنگ را اداره بكنید، این شك ندارد. مردم اداره كردند، یعنى این سپاه مردم‌اند، این بسیجى‌ها مردم‌اند، ارتش هم امروز مردم است.» ایشان همچنین به فقدان پشتوانه مردمی رژیم پهلوی و ارتش آن اشاره کرده و گفتند: «اگر ارتش سابق بود، همان‌طورى كه خیال كرده بود صدام، خیالش به واقعیت مى‌پیوست. براى اینكه، یك ارتشى بود كه انگیزه اسلامى نداشت و انگیزه منافع شخصى داشت و به‌مجرد اینكه وارد مى‌شدند آنها هم دست برمى‌داشتند. خوب، ما سابق دیدیم كه وقتى‌كه جنگ عمومى پیش آمد بدون اینكه با ما كار داشته باشند، آنها مى‌خواستند از اینجا عبور كنند، هیچ هم كار به ما نداشتند، به‌مجرد اینكه اینها در سرحد وارد شدند، تمام ارتشى‌ها و ژاندارمرى همه فرار كردند. و در تهران هم من خودم شاهد بودم كه تهران هم چمدان‌ها را همین ارتشبدها و امثال اینها مى‌بستند و از تهران فرار مى‌كردند. كجا مى‌خواستند بروند نمى‌دانم و من دیدم كه این سربازهایى كه از توى سربازخانه‌ها آمده‌اند بیرون مى‌گردند دنبال اینكه یك چیزى پیدا كنند بخورند. این براى این بود كه مردم همراه نبودند. مردم شكر مى‌كردند كه آمدند اینجا و رضاخان رفت. این یك واقعیت بود كه ما شاهد بودیم این معنا را كه شكر مى‌كردند كه خدا به آنها یك منتى گذاشته است كه اجنبى‌ها، آنى كه اجنبى بودند، از روسیه بود، از امریكا بود، از انگلستان بود، اینها آمدند و "پهلوى" رفت. وضع این‌طورى بود، چنانچه دیدید وقتى‌كه محمدرضا هم رفت مردم ریختند و آن‌طور جشن به پا كردند» امام خمینی در ادامه سخنان خود، با اشاره به تبلیغات واهی بیگانه درمورد سلطنت‌طلب‌بودن مردم ایران، به رضا پهلوی فرزند شاه مخلوع، توصیه کردند: «گویى‌كه الآن سلطنت‌طلب‌ها در خارج همین دیشب هم مى‌گفتند كه همه ایران سلطنت‌طلب‌اند، و اعلیحضرت رضاى دوم الآن محبوبیتى دارد كه مردم همه با او هستند! خوب، اینها بگویند و من اعتقادم این است كه این رندها جمع شده‌اند دنبال این بچه كه پول‌هایش را از جیبش درآورند. اینها مى‌خواهند این را، پول‌هایى كه پدر كذایی‌اش از مردم گرفته و حالا در بانك‌ها دست این است با این بهانه‌ها از او درآورند و بعد هم رهایش كنند برود سراغ كارش و من صلاحش را مى‌دانم برود سراغ تحصیل و برود سراغ یك كاسبى. بداند كه دیگر این كارها گذشته است. مردم اگر چنانچه جمهورى اسلامى هم نباشد، دیگر سلطنت‌طلب نیستند، این شكى در كار نیست.» ایشان همچنین با تأکید بر اهمیت خدمت به همه به‌ویژه مستضعفان به کارگزاران نظام توصیه کردند: «درهرصورت آنى كه براى شما مهم است خدمت‌كردن به همه طبقات خصوصاً مستضعف‌ها، خصوصاً محرومینى كه در طول تاریخ محروم بوده‌اند این بیچاره‌ها. باید خدمت كنید و خدمتتان را بگویید به آنها، و وقتى گفته مى‌شود، عمل دنبالش باشد. و انشاءالله امیدوارم كه اگر انگیزه این‌طور باشد و شما موفق بشوید و انشاءالله و موفق مى‌شوید انشاءالله به اینكه خدمت كنید به این ملت، این ملت هم همراه شماست، و نه انگیزه دیكتاتورى پیش مى‌آید، و نه هم شما سودجو هستید كه بخواهید نمى‌دانم پارك داشته باشید و ده داشته باشید و ده را اگر دادند شما، شما این‌طورى نیستید، نمى‌توانید هم باشید. بااینكه یك كدامتان اگر یك خانه زائد بر مقدار خودتان درست كنید همه به شما اشكال مى‌كنند، تحت فشار اشكال مردم واقع مى‌شوید. نیستید این‌طور و نمى‌توانید هم باشید. و مادامى‌كه این‌طور است، مردمى هستید، مردمى كه هستید همراه شما هستند، و وقتى مردم همراه شما هستند دیگر آسیبى در كار نیست.» امام خمینی ضمن تأکید بر ضرورت همدلی و برادری بین مسئولان یادآور شدند: «و سفارش دوم این است كه بین خودتان، بین وزرایى كه هستند، بین دولتى‌ها كه هستند برادرى باشد. شما براى اسلام مى‌خواهید خدمت كنید، نمى‌خواهید كه براى خودتان كارى بكنید. شما مى‌خواهید براى این ملت محروم در طول تاریخ خدمت بكنید، نمى‌خواهید كه جیب خودتان را پر كنید. شما این‌جور نیستید هیچ‌گاه. وقتى این‌طور شد داعیه بر اینكه باهم مبارزه و معارضه بكنید نیست و انشاءالله نمى‌كنید. نمى‌گویم مى‌كنید كه حالا فردا بگویند معلوم شد كه اینها ریخته‌اند به هم كه فلانى این حرف را مى‌زند. نه، این‌طور نیست. نصیحت است من مى‌كنم ولو مى‌دانم كه شما هیچ‌كدام این وضع را ندارید.» رهبر انقلاب اسلامی با اشاره به استعفای دو تن از اعضای کابینه، از وزرای مستعفی تمجید کرده و افزودند باید به دولت برای اجرای برنامه‌هایش آزادی عمل داده شود: «و من امیدوارم كه انشاءالله خداوند شما را حفظ كند و موفق باشید و هركدام در كار خودتان موفق باشید و من این چند نفر وزیرى كه استعفا كردند خوب بعضى‌شان را خیلى مى‌شناسم مثل آقاى عسگر اولادى، كه ایشان هم نظیر آقاى مرحوم عراقى از اول نهضت همراه بود و زحمت كشید، و من او را مرد بسیار صالحى، بسیار فداكارى مى‌دانم و بعضى آقایان هم در طول این جمهورى شناختم مثل وزیر كار كه آن هم در طول این مدت كه آشنا شدم مى‌دانم كه مرد صالح خوبى است و مقتضاى صلاح هم همین است. كه وقتى دیدند كه مثلاً بین دولت و آنها خیلى هماهنگى نیست، خوب، این پست را رها كنند یك پست دیگرى بگیرند و دولت را بگذارند كه آن‌طورى كه مى‌خواهد عمل بكند.» ایشان همچنین بر حل مشکل گرانی تأکید کردند: «و بحمدالله دولت هم رو به این است كه انشاءالله مطالب را اصلاح بكند، گرانى را رفع بكند، ارزاق مردم خصوصاً، ارزاق مردم كه موجب گرفتارى مردم است و ناراحتى بسیارى هم هست. البته ناراحتى در طبقه بالاست، آنهایى كه گرانى برایشان چیزى نیست آنهاست كه هى به مردم تزریق مى‌كنند كه ارزانى نیست و چه و كذا. درهرصورت، امیدواریم كه انشاءالله این مسئله هم حل بشود این مشكل هم حل بشود، و سایر مشكلات هم انشاءالله حل بشود. و مشكل جنگ هم حل است تقریباً، انشاءالله بهتر از این بشود.» امام خمینی در پایان ابراز کردند: «و امیدوارم كه انشاءالله در همه جهات موفق و پیروز باشید، و توجه خودتان را به خدا همیشه داشته باشید، و خدا در خلوت و جلوت همراه شماست و ناظر. علاوه‌بر اینكه ملائكة‌الله ناظر شما هستند، "من ورائهم" خداى تبارك و تعالى است كه آن چیزهایى كه بر ملائكة‌الله هم مخفى هست اسرار غیبى شما پیش اوست و همه‌چیز در نظر اوست و همه‌چیز پیش اوست، و شما فردا باید حساب پس بدهید از همه‌چیز و من امیدوارم كه در این حساب، خوش حساب باشید و نامه اعمال همه ما یك نامه اعمالى باشد كه به دست راست ما بدهند. و امیدوارم همه موفق و مؤید باشید.»[۳۲]
گزارش - 106
آیت‌الله خامنه‌ای رئیس‌جمهور، امروز به مناسبت هفته دولت، در یک مصاحبه مطبوعاتی و رادیو تلویزیونی درمورد ترمیم کابینه، مشکلات اقتصادی کشور و تحرکات نظامی امریکا در منطقه توضیحاتی را بیان کرد. آیت‌الله خامنه‌ای درباره مسائل مربوط به استعفای دو نفر از وزرا و معرفی پنج وزیر جدید گفت: «معرفی وزرای جدید ناشی‌از یک تجدیدنظر در کابینه است. ازسوی آقای نخست‌وزیر یک تجدیدنظری در کابینه انجام گرفت و من هم آن را تأیید کردم و ترکیبی که جدیداً به من ارائه شد و به مجلس هم پیشنهاد شد ترکیبی بود که به نظر می‌رسید بهتر می‌توانست مجتمعاً کار کند و کارهای کشور را پیش ببرد. این به معنای نفی آن برادرانی که از دولت رفتند نیست بلکه به معنای این است که آن کسانی که در ترکیب جدید می‌توانند کار کنند با یکدیگر بهتر و هماهنگ‌تر بتوانند کار کنند.» وی همچنین به سؤالی درمورد انجام هماهنگی با مجلس قبل از معرفی وزرای جدید این‌گونه پاسخ داد: «متأسفانه این قصور ازسوی ما انجام شد که ما قبلاً با مجلس هماهنگی نکرده بودیم. خیلی بجا بود که از برادرانی که در مجلس در کمیسیون‌های مربوط به این وزارتخانه‌ها مشغول کار هستند، قبلاً استعلام نظر می‌شد ... و ما با معرفی افرادی که آنها را شناسایی کرده بودند یک افرادی را که از پیش مورد اطمینان مجلس هستند به مجلس می‌بردیم، یا ... با یک معرفی قبلی نام این برادران معرفی‌شده به مجلس ارائه می‌شد.» آیت‌الله خامنه‌ای در ادامه افزود: «مجلس نمی‌خواهد در کار دولت اخلال کنند ... می‌خواهند از روی بصیرت رأی بدهند ... امروز دولت ما مورد تأیید و اعتماد مجلس شورای اسلامی است، هرچه که مجلس شورای اسلامی تصویب کرد دولت عمل کرده است. ... بنابراین این تصور، تصور درستی نیست که ما خیال کنیم که مجلس از روی یک غرض و نظر خاصی به دولت رأی نداده ... علت این بوده که افراد را درست نمی‌شناختند و حق آنها بوده که این رأی را ندهند.» رئیس‌جمهور با اشاره به مشکلات اساسی کشور که دولت باید بیشترین توان را برای حل آنها اختصاص دهد خاطرنشان کرد: «مشکلات کشور همان مشکلاتی است که برمی‌گردد به مسائل اکثریت قاطع مردم ... یک مقدار مشکلات و گره‌های اقتصادی که اینها را دولت باید باز کند، فعلاً یک مسئله حاد ما که باید با آن با قدرت برخورد کنیم، مسئله گرانی ارزاق است، ... مسئله کشاورزی بسیار مسئله مهمی است، ... مسئله راه‌اندازی صنایع به شکل متناسب با جامعه ما ازجمله مهم‌ترین مسائل است. ... دیگر مسائل مهم ما مسکن است البته مشکل مسکن مشکل درازمدتی است که به این آسانی‌ها حل نمی‌شود، لکن قابل‌حل است. ... مسئله گمرک‌ها و پایانه‌ها مسئله مهمی است و مسئله حمل‌ونقل در ترابری است.» رئیس شورای عالی دفاع در پایان این مصاحبه راجع به تأثیر تحرکات و مانورهای نظامی امریکا در منطقه غرب آسیا و حوزه خلیج‌فارس* گفت: «تأثیرش این است که ما را به خباثت امریکایی‌ها هرچه بیشتر معتقد خواهد کرد و عزم و اراده ما را در مقابله با آنها هرچه بیشتر خواهد کرد.»[۳۳]
گزارش - 107
در سومین روز از ماجرای ربوده‌شدن هواپیمای خطوط هوایی فرانسه، امروز خبرنگاران داخلی و خارجی در فرودگاه مهرآباد از محل استقرار هواپیمای مذکور بازدید کردند. این هواپیما در محاصره غیرمحسوس تک‌تیراندازان نیروهای ویژه قرار دارد. یکی از مقامات وزارت امور خارجه در گفت‌وگو با خبرنگاران تعداد مسافران هواپیما را بین 10 تا 11 نفر، خدمه هواپیما را 7 نفر و تعداد ربایندگان را 4 یا 5 نفر ذکر کرد؛ به گفته وی ملیت ربایندگان هواپیما هنوز مشخص نشده است. وی همچنین افزود آب و غذای کافی به هواپیما فرستاده شده، ولی با تحویل سوخت موافقت نشده است. این مقام وزارت امور خارجه اعلام کرد که ما براساس انسان‌دوستی به اقدامات خود ادامه می‌دهیم، ولی مقامات فرانسوی نیز بایستی به حل این مسئله کمک کنند. درعین‌حال، خبرنگار کیهان به نقل از مسئولان وزارت امور خارجه گزارش داد: در ساعت 16:45 بعدازظهر، ربایندگان هواپیما با بیان اینکه خواسته‌هایشان به دولت فرانسه منعکس نشده است، به دولت ایران اعتراض کردند، اما مقامات ایرانی فتوکپی تلکس‌های مخابره‌شده به فرانسه را به‌عنوان سند به آنان ارائه کردند. هواپیماربایان همچنین در ساعت 18:45، خواستار مذاکره با وزیر امور خارجه ایران شدند که به آنان گفته شد ولایتی برای شرکت در اجلاس فلسطین در ژنو حضور دارد. سرانجام ساعت 19:30، یکی از مقامات وزارت امور خارجه به نمایندگی از این وزارتخانه با ربایندگان هواپیما دیدار و گفت‌وگو کرد. در این دیدار که به درخواست سفارت فرانسه در تهران انجام شد، ربایندگان هواپیما خواسته‌های خود را مجدداً این‌گونه مطرح کردند: تغییر موضع دولت فرانسه درزمینه کمک‌های نظامی - اقتصادی به رژیم چاد، قطع کمک‌های فرانسه به دولت لبنان، توقف کمک‌های نیروهای فرانسوی به ارتش رژیم صهیونیستی و نیروهای وابسته در لبنان، قطع کمک‌های نظامی - اقتصادی فرانسه به عراق و آزادی چند تن از زندانیان عرب.[۳۴] خبرگزاری فرانسه امروز از تهران به نقل از ژان پرن کاردار سفارت فرانسه در تهران، گزارش داد: «به‌هیچ‌وجه این موضوع مطرح نیست که فرانسه آن‌گونه که ربایندگان خواسته‌اند موضع خود را در عرض دو روز درمورد کمک‌های خود به چاد و لبنان تغییر دهد.» وی ضمن اشاره به اینکه هواپیماربایان هرگز هویت زندانیان عرب مورد نظرشان را مشخص نکرده‌اند، افزود: «به‌هیچ‌وجه قصد ندارد با ربایندگان هواپیما که به دفعات، خواستار برقراری ارتباط با دیپلمات‌های فرانسوی قادر به تکلم به زبان عربی شده بودند تماس برقرار کند.» خبرگزاری رویتر نیز در گزارشی از ژنو اعلام کرد مارتین لیز سرپرست دفتر سازمان ملل، یکی از مسافران این هواپیما می‌باشد؛ براساس این گزارش، یک سخنگوی سازمان ملل در ژنو به رویتر گفته است که انتظار می‌رود خاویر پرز دکوئیار در جریان نشست سازمان ملل درمورد فلسطین، که امروز در ژنو افتتاح می‌شود، از وزیر امور خارجه ایران که یکی از شرکت‌کنندگان در این کنفرانس است، برای آزاد شدن این مقام سازمان ملل درخواست کمک کند. گفتنی است امروز رادیو پاکستان، بخش انگلیسی رادیو دوبی، رادیو کلن دری، رادیو کلن انگلیسی، بی‌بی‌سی انگلیسی، رادیو امریکا، بخش فارسی رادیو اسرائیل و روزنامه لوموند فرانسه نیز اخبار و تحلیل‌هایی را درباره این هواپیماربایی منتشر ساختند.[۳۵]
گزارش - 108
در چند روز گذشته، ادعاهایی درمورد تلاش ایران برای منفجرساختن سفارت امریکا در کویت مطرح شد* که مقامات کویتی آن را تکذیب کردند. بااین‌حال، امروز بار دیگر یکی از روزنامه‌های پرتیراژ امریکایی این ادعا را مطرح ساخت. روزنامه واشنگتن پست در شماره امروز خود برای اولین بار به نقل از شبکه سی.بی.اس. امریکا، نوشت که مقامات امریکایی وزارت امور خارجه ایران را متهم کرده‌اند که «دستورات لازم برای توطئه بمب‌گذاری در سفارت امریکا در کویت را به تروریست‌هایی که مسئول انجام این کار بودند داده است.» این روزنامه در ادامه افزوده است: «این توطئه به‌وسیله مأمورین اطلاعاتی امریکا کشف گردید و آنها با مطلع‌نمودن نیروهای امنیتی کویت مانع از انجام این حرکت گردیدند.» این ادعا درحالی مطرح شده است که مقامات ایالات متحده یا جمهوری اسلامی ایران هیچ‌گونه اظهارنظر رسمی دراین‌باره نکرده‌اند. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی، شبکه سی.بی.اس «اولین منبع خبری بود که به‌هنگام انفجار بمب در سفارت امریکا در بیروت، ایران را متهم به دست‌داشتن در این امر نمود و گفت که این عمل ازجانب وزارت خارجه ایران صادر گردیده است.»[۳۶]
گزارش - 109
خبرگزاری جمهوری اسلامی در گزارشی دیدگاه برخی مقامات غربی درباره بازپرداخت بخشی از بدهی‌های ایران به بانک صادرات واردات امریکا را منعکس کرد. خبرگزاری رویتر نیز تحلیلی دراین‌زمینه ارائه داد. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی از بن، مقامات رسمی غرب، این اقدام ایران را ناشی‌از اضطراب و تلاش این کشور برای داشتن رابطه نزدیک با غرب می‌دانند. به گفته مقامات مذکور، واردات غیرمستقیم ایران از امریکا در نیمه اول سال 1983 میلادی، به 97 میلیون دلار رسید که در مقایسه با کل واردات ایران از امریکا در سال 1982، یعنی 122 میلیون دلار، افزایش چشمگیری را نشان می‌دهد؛ این مقامات، «اطاعت از قوانین اسلامی» و «افزایش درآمد نفتی ایران در سال‌های اخیر» را به‌عنوان دلایل این اقدام ایران ذکر می‌کنند. براین‌اساس، درآمد نفتی ایران در ماه جولای (تیر و مرداد)، 2 میلیارد دلار و مخارج جنگی آن نیز فقط 500 میلیون دلار ارزیابی می‌شود. ایران که با این اقدام سعی دارد غرب را نیز برای بازپرداخت بدهی‌هایش به ایران تحت فشار بگذارد «تاکنون توانسته است 4 میلیارد دلار از 7 میلیارد دلار بدهی‌هایش را بازپس گیرد.» در این گزارش به نقل از وزیر دارائی ایران، آمده است: درحالیکه فرانسه، یکی از تسلیح‌کنندگان اصلی عراق، با یک و نیم میلیارد دلار بیشترین بدهی را به ایران دارد، ولی ایران «تاکنون 330 میلیون دلار از بدهی‌هایش به سازمان‌های فرانسوی را بازپرداخت کرده است.»[۳۷] خبرگزاری رویتر نیز این اقدام ایران را نشان‌دهنده عزم این کشور برای ترمیم وجهه‌اش در محافل بانکی جهان دانست و درعین‌حال اذعان کرد که «مقامات امریکایی درمورد تلاش ایران برای برقراری روابط گرم‌تری با واشنگتن اظهار تردید کرده‌اند.» طبق گزارش رویتر، وزارت امور خارجه امریکا پرداخت دیون معوقه ایران به بانک‌های بین‌المللی را «درجهت منافع خود ایران» ارزیابی می‌کند. جان واکر معاون وزارت خزانه‌داری امریکا نیز در مصاحبه با رویتر با اشاره به اینکه «بسیاری از بانک‌ها و کمپانی‌های بزرگ در امریکا و دیگر نقاط جهان، نسبت به انجام معامله با ایران بی‌رغبت شده‌اند»، افزود: «ایرانی‌ها در تلاش‌اند تا به روابط بانکی خود در سرتاسر جهان ثبات ببخشند.»[۳۸]
گزارش - 110
طه یاسین رمضان عضو شورای فرماندهی حزب بعث و معاون اول نخست‌وزیر عراق، در سفری یک‌روزه به اردن، با مقامات بلندپایه این کشور دیدار کرد؛ جنگ ایران و عراق یکی از مهم‌ترین موضوعات مورد بحث در این دیدارها بود. به گزارش رادیو صوت الجماهیر بغداد، طه یاسین رمضان صبح امروز، وارد امان پایتخت اردن شد؛ وی در گفت‌وگو با خبرگزاری عراق این سفر را در راستای «تماس‌های مداوم بین رهبران و مسئولین دو کشور جهت هماهنگی و تفاهم مشترک درجهت منافع عراق و اردن و امت عربی» قلمداد کرد.[۳۹] معاون اول نخست‌وزیر عراق در دیدار با ملک حسین پادشاه اردن، نامه صدام حسین را به وی تسلیم کرد. طه یاسین خاطرنشان کرد که مطالب این نامه در ارتباط با «گفت‌وگوهای جاری میان دو کشور» است. رادیو امریکا نیز در بخش خبری شبانگاهی خود با گمانه‌زنی درمورد محورهای دیدار مذكور گفت: «انتظار می‌رود ازجمله مسائل مورد مذاکره مقام‌های دو کشور، کمک‌های اردن به عراق در جنگ آن کشور با ایران باشد.»[۴۰] طه یاسین رمضان که صبح امروز وارد اردن شده بود در آخرین ساعات امشب هنگام بازگشت به بغداد، «اوضاع جاری جهان عرب من‌جمله جنگ عراق و ایران» را از موضوعات گفت‌وگوی خود با پادشاه اردن برشمرد و دیدگاه ملک حسین را این‌گونه بیان کرد: «ملک حسین ... با ابراز افتخار از ایستادگی شجاعانه نیروهای مسلح عراق و [بر] ادامه پافشاری عراقی‌ها برای سازندگی و پیشرفت تأکید کرد.» رمضان همچنین «تأکید بر گسترش همکاری اقتصادی و افزایش مبادلات بازرگانی و گسترش آن» را ازجمله محورهای مذاکرات خود با نخست‌وزیر اردن ذکر کرد.[۴۱] از سوی دیگر، وزیر امور خارجه اردن نیز در گفتوگویی با روزنامه جزیره (چاپ عربستان سعودی) بر «لزوم مبذول‌داشتن کوشش برای حل مسائل عربی من‌جمله بحران لبنان، اختلافات عربی فلسطین و جنگ ایران و عراق» تأکید کرد. در این مصاحبه، که امروز منتشر شد، مروان القاسم، «مهیاساختن شرایط مناسب برای عقد دیداری عربی در سطوح عالی جهت تهیه مقدمات کنفرانس عربی که روز بیستم سپتامبر آینده [29 شهریور1362] در عربستان سعودی برگزار خواهد شد»[۴۲] را هدف تماس‌های کنونی اردن با کشورهای عربی دانست.
گزارش - 111
در جلسه افتتاحیه نشست جهانی فلسطین، دبیرکل سازمان ملل متحد، ضمن خطرناک‌خواندن وضعیت فعلی، ضعف سازمان ملل در حل‌وفصل این مسئله و ضرورت یافتن یک راه‌حل مناسب را خاطرنشان ساخت. در حاشیه این اجلاس، علی‌اکبر ولایتی رئیس هیئت ایرانی، با دبیرکل سازمان ملل و وزیر امور خارجه اتریش دیدار کرد. خاویر پرز دکوئیار دبیرکل سازمان ملل، در نطق افتتاحیه خود در اجلاس جهانی فلسطین در ژنو با بیان اینکه سازمان ملل همواره به‌دنبال راه‌حلی برای مسئله فلسطین بوده است، اظهار کرد که «با کمال تأسف باید گفت که پیشرفتی نسبت به حل این قضیه در مقایسه با روز اول مشاهده نشده است. ... اکنون بعد از گذشت 36 سال و وقوع شش جنگ، در وضعیت خطرناک فعلی قرار گرفته‌ایم.» در این اجلاس که امروز با حضور نمایندگان 114 کشور در ژنو آغاز شد، ناراسیما رائو وزیر امور خارجه هند به نمایندگی از جنبش عدم‌تعهد، حبیب شطی دبیرکل سازمان کنفرانس اسلامی، قلیبی دبیرکل اتحادیه عرب و نماینده سازمان آزادی‌بخش فلسطین سخنرانی کردند. نماینده سازمان آزادی‌بخش فلسطین در سخنرانی خود موافقت‌نامه لبنان - اسرائیل را همانند طرح ریگان غیرعملی و مردود دانست.[۴۳] یادآوری می‌شود امریکا، کانادا و رژیم صهیونیستی این اجلاس را تحریم و حدود 40 کشور در سطح وزیر در آن شرکت کرده‌اند. یاسر عرفات رهبر سازمان آزادی‌بخش فلسطین، که در این گردهمایی حضور نداشت، در پیامی خواستار استقرار یک صلح عادلانه در غرب آسیا شد؛ در این پیام «شرکت کلیه طرف‌های ذی‌نفع ازجمله سازمان آزادی‌بخش فلسطین به‌طور یکسان و جست‌وجوی استقرار یک صلح عادلانه در خاورمیانه بر پایه قطعنامه‌های سازمان ملل متحد درباره مسئله فلسطین و طرح صلح اعراب که در سپتامبر گذشته در فاس به تصویب رسید، تقاضا شده است.» عرفات امریکا را به مانع‌تراشی دربرابر اجرای قطعنامه‌های سازمان ملل دراین‌زمینه و تلاش برای تحمیل یک صلح امریکایی، برخلاف تمایل جامعه بین‌المللی، متهم کرد.[۴۴] ولایتی که ریاست هیئت ایرانی را در این اجلاس برعهده دارد، پس از خاتمه جلسه افتتاحیه، با دبیرکل سازمان ملل دیدار و درمورد مسائلی همانند برگزاری نشست بررسی مسائل غرب آسیا، بحران لبنان و دیگر مسائل بین‌المللی گفت‌وگو کرد. همچنین در دیدار وی با وزیر امور خارجه اتریش، درمورد روابط دوجانبه و مسائل بین‌المللی بحث و تبادل‌نظر شد.[۴۵]
گزارش - 112
در جلسه امروز شورای اجرایی جامعه جهان اسلام (مجمع مؤسسان رابطه جهان اسلام) در مکه، از ایران و عراق خواسته شد که با خاتمه‌دادن فوری به جنگ، داوری قرآن و سنت را بپذیرند.[۴۶] به گزارش رادیو ریاض در این نشست ضمن تأکید بر ذخیره‌سازی امکانات مسلمانان به‌منظور مقابله با دشمن حقیقی آنان، جنگ ایران و عراق صرفاً به نفع دشمنان اسلام ارزیابی شد. این مجمع همچنین با بررسی مسئله فلسطین، اقدامات مقتضی برای تقویت مقاومت ملت فلسطین در سرزمین‌های عربی اشغالی را خواستار شد.[۴۷] در همین حال، خبرگزاری عراق گزارش داد که احمد السعدون رئیس پارلمان کویت، در گفتوگویی با شماره امروز روزنامه پراودا ارگان حزب کمونیست شوروی، ضمن ابراز نگرانی از ادامه جنگ ایران و عراق و تأکید بر ضرورت برقراری صلح و حفظ امنیت در منطقه خلیج‌فارس، مدعی شد که کویت اقداماتی را برای پایان‌دادن به جنگ مذکور انجام می‌دهد.[۴۸] به گزارش خبرگزاری رویتر از آنکارا، ژنرال ضیاء‌الحق رئیس‌جمهور پاکستان نیز امروز هنگام ورود به آنکارا پایتخت ترکیه، جنگ بین ایران و عراق، موضوع پناهندگان افغان و اوضاع غرب آسیا را ازجمله محورهای مذاکرات خود با مقامات ترکیه برشمرد.[۴۹]
گزارش - 113
درپی تداوم درگیری‌های داخلی در بیروت، دبیرکل سازمان ملل خواستار توقف این درگیری‌ها و حل اختلافات ازطریق مذاکره شد. امریکا نیز در واکنش به کشته‌شدن دو سرباز امریکایی در لبنان، بر تغییرنکردن سیاست خود در منطقه تأکید کرد. به گزارش رادیو دولتی لبنان، درحالیکه درگیری و تبادل آتش میان شبه‌نظامیان جنبش امل و ارتش لبنان در شهر بیروت همچنان ادامه دارد، ظهر امروز، پیر جمیل رئیس حزب فالانژیست لبنان، ضمن درخواست مداخله نیروهای حافظ صلح امریکایی گفت: «وقت آن رسیده است که امریکا به وعده‌ها و التزامات خود عمل کند.» نیروهای امریکایی هم پیش‌ازظهر امروز، به بهانه سرکوب مواضعی که مراکز آنها را هدف قرار می‌دهند، منطقه خلده در جنوب بیروت را گلوله‌باران کردند. گفتنی است امروز صبح براثر اصابت چند موشک و خمپاره به مراکز نیروهای امریکایی در حومه جنوبی بیروت، 2 سرباز امریکایی کشته و 6 نفر دیگر زخمی شدند.[۵۰] به‌دنبال شدت‌گرفتن درگیری‌ها در بیروت، خاویر پرز دکوئیار نیز ضمن ابراز نگرانی از این وضعیت، از تمامی گروه‌های درگیر خواست از ادامه نبرد خودداری کنند. وی در بیانیه‌ای که در جریان گشایش اجلاس بررسی مسئله فلسطین، در ژنو منتشر شد، از گروه‌های درگیر خواست که اختلافات خود را ازطریق مذاکره حل کنند. علاوه‌براین امروز در بیانیه مشترک سخنگویان کاخ سفید و وزارت امور خارجه امریکا، ضمن درخواست توقف نبرد در لبنان، بر تغییرنکردن سیاست امریکا در منطقه باوجود کشته‌شدن دو تفنگ‌دار امریکایی در بیروت تأکید شده و آمده است: «مساعی مشترک رابرت مک فارلین فرستاده رونالد ریگان به خاورمیانه، برای آسان‌کردن آشتی طرف‌های درگیر لبنان و خروج نیروهای خارجی از این کشور با جدیت ادامه خواهد داشت. ... نیروهای ما بنا به درخواست دولت لبنان در آنجا هستند.»[۵۱]
ضمیمه اول گزارش97: اجرای عملیات در غرب و شمال‌غرب پس از عملیات والفجر مقدماتی، بار دیگر شرایط عدم‌الفتح رمضان با مسائل خاص خود مطرح شد و به نظر می‌رسید كه با افزایش توانایی‌های نظامی دشمن، ادامه جنگ بدون تغییرات اساسی در شیوه نبرد، مشكل خواهد بود. ازاین‌رو، تا رسیدن به نقطه مطلوب لازم بود با تدوام عملیات‌ها از ركود در جبهه‌ها به‌مدت زیاد جلوگیری شود. ازطرف‌دیگر، با تغییر فصل، نیروی كافی به جبهه نمی‌آمد. بنابراین، بایستی عملیات‌های فصل بهار و تابستان به‌گونه‌ای طرح‌ریزی می‌شدند كه به نیروی كمتری نیاز باشد. بدین‌ترتیب، پس از بحث‌های متعدد و بررسی مناطق مختلف مقرر شد عملیات‌های والفجر2، 3 و 4 اجرا شود. مهم‌ترین مسئله‌ای كه در این عملیات‌ها مورد نظر بود، به‌كارگیری نیروی اندك، دادن تلفات كم و جلوگیری از واردشدن ضربه اساسی به توان یگان‌ها و تضمین موفقیت عملیات بود. آب‌وهوای منطقه جنوب به‌دلیل گرمای طاقت‌فرسا برای عملیات مساعد نبود، بنابراین، هدف‌های محدودی كه بیشتر در مناطق غرب و شمال كشور قرار داشتند برای عملیات انتخاب شدند. این اهداف عبارت بودند از: منطقه پیرانشهر با هدف تصرف پادگان حاج‌عمران تا تنگه دربند؛ منطقه سردشت به‌منظور پاك‌سازی وسیع ضدانقلاب؛ منطقه دهانه شیلر با هدف پیوند میان خط دفاعی بر روی ارتفاعات سوركوه و صاف‌كردن خط مرزی؛ منطقه شمال قصرشیرین با هدف تصرف ارتفاعات بشكان - كركس و چند ارتفاع دیگر؛ منطقه مهران با هدف تصرف ارتفاعات جنوب كانی‌سخت تا قلعه‌آویزان و خارج‌كردن شهر مهران از محاصره دشمن و نیز امكان‌پذیرساختن تردد از جاده دهلران - مهران. هریك از این مناطق توسط قرارگاه‌های تابعه مورد شناسایی قرار گرفتند و نتایج این شناسایی‌ها به‌همراه برآورد قرارگاه‌ها از نیروی موردنیاز برای عملیات در هرکدام از مناطق مذکور به قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص) ارائه شد. از سوی دیگر، در شمال خلیج‌فارس نیز دو هدف برای اجرای عملیات پیشنهاد شد: تصرف اسكله‌های البكر و العمیه؛ عبور از اروندرود و انهدام تجهیزات دشمن در دهانه شهر بندری فاو، كه پس از بحث و بررسی، به‌دلایلی ازجمله سیاست كشور مبنی‌بر گسترش‌نیافتن جنگ به حوزه خلیج‌فارس و نیز احتمال هوشیاری دشمن به طراحی عملیات در شرق بصره* به تصویب نرسید. بدین‌ترتیب، در میان مناطق مورد بررسی در شمال و غرب کشور، منطقه پیرانشهر برای عملیات والفجر2، منطقه مهران برای عملیات والفجر3 و منطقه پنجوین برای عملیات والفجر4 انتخاب شدند.[۵۲]
ضمیمه دوم گزارش97: توضیحاتی درخصوص طرح عملیات‌های والفجر4 (منطقه شیلر)، عملیات تکمیلی والفجر3 (منطقه قلعه‌آویزان) و والفجر5 (منطقه دربندیخان)
عملیات والفجر4 در منطقه شیلر عملیات والفجر4 در منطقه پنجوین و با هدف متصل‌كردن ارتفاعات سورن به سوركوه طراحی شد. درصورت تحقق این هدف، خط دفاعی جبهه خودی در این منطقه (دشت شیلر) كوتاه شده و در به‌كارگیری نیرو صرفه‌جویی می‌شد. همچنین راه ضدانقلاب از محور دشت شیلر مسدود و شهر مریوان از دید و تیر دشمن خارج می‌گردید. علاوه‌براین، شهر پنجوین و پادگان آن و پادگان گرمك به تصرف درآمده و نیروهای دشمن منهدم می‌شدند و سرانجام، با پیروزی در این عملیات، مقدمات اجرای عملیات در استان سلیمانیه عراق فراهم می‌آمد.[۵۳]
عملیات تکمیلی والفجر3 در منطقه قلعه‌آویزان
عملیات والفجر3 عملیات والفجر3 در منطقه مهران حدفاصل جنوب كانی‌سخت تا ارتفاع قلعه‌آویزان واقع در شرق مهران اجرا شد. منطقه مورد نظر شامل ارتفاعات زالوآب، نمكلان‌بو، پاسگاه دراجی تا فرخ‌آباد و ارتفاع قلعه‌آویزان تا قله 175، به دو بخش شمال و جنوب تقسیم می‌شود و در جریان عملیات، تركیبی از یگان‌های ارتش و سپاه درقالب دو قرارگاه فرعی فتح 1 و 2 و تحت امر قرارگاه نجف شامل 9 یگان، در این دو بخش مستقر شدند. در این عملیات، 4 لشكر و 2 تیپ از سپاه پاسداران و یك لشكر، یك تیپ و یك گردان از نیروی زمینی ارتش شركت داشتند. عملیات والفجر3 در 7 مرداد 1362، (هشت روز پس از عملیات والفجر2) آغاز شد.[۵۴]
عملیات تکمیلی والفجر3 پس از اجرای عملیات والفجر3 در شرق مهران، فرماندهان سپاه و ارتش معتقد بودند جهت تکمیل اهداف غایی عملیات والفجر3 باید این عملیات روی ارتفاعات قلعه‌آویزان ادامه یابد تا هدف ازبین‌بردن تسلط عراق بر مهران کامل شود. براین‌اساس، عملیات تکمیلی والفجر3 طراحی شد. طبق طرح مانور این عملیات قرار شد در مرحله اول ارتفاعات قلعه‌آویزان و درصورت امکان منطقه ورمهرزا و زرباطیه تصرف شود و در مرحله بعد، ارتفاع نمکلان‌بو به نوک ارتفاع قلعه‌آویزان متصل گردد. اما باتوجه‌به کمبود نیرو، شدت آتش دشمن در این منطقه و ضعف پشتیبانی آتش خودی، درپیش‌بودن عملیات‌های والفجرهای4، 5، 6 و... اجرای این عملیات منتفی شد. فرمانده کل سپاه معتقد بود که درمورد اجرای عملیات در منطقه قلعه‌آویزان باید باتوجه‌به عملیات‌های شیلر و بمو تصمیم‌گیری شود و عملیات در آن منطقه در مرتبة سوم قرار دارد. فرماندهان ارتش نیز همین نظر را داشتند.[۵۵]
عملیات والفجر5 در منطقه دربندیخان پس از منتفی‌شدن کار روی ارتفاعات شمالی قصرشیرین، فرماندهان نظامی هدف دربندیخان را مطرح کردند. این هدف به‌دلایلی ازجمله امکان کنترل یک سوم برق و آب بغداد و بصره ازطریق عمل روی سد دربندیخان اهمیت بسیاری داشت. پس از انجام بررسی‌های لازم، لشکر27 محمدرسول‌الله(ص) زیر نظر قرارگاه مشترک نجف مأمور شروع به کار و تهیه مقدمات عملیات در این منطقه شد. در این برهه، نیروهای خودی هم‌زمان روی دو منطقه باقیمانده یعنی سد دربندیخان (عملیات والفجر5) و دهانه شیلر (عملیات والفجر4) کارهای مقدماتی را انجام می‌دادند. در ابتدا به‌دلیل آمادگی بیشتر در منطقه دربندیخان، تکیه اصلی فرماندهان نظامی بر روی عملیات والفجر5 در این منطقه بود و در کنار آن به عملیات والفجر4 در منطقه دهانه شیلر نیز رسیدگی می‌شد. اما پس از بررسی‌های زیاد و مقایسه دو طرح به چند دلیل عملیات در منطقه دربندیخان، که دو بار هم تا پای کار پیش رفته بود منتفی شد. مشکلات عملیات نظیر صعب‌العبور بودن ارتفاعات و محدودبودن راهکارها از یک‌سو و نیاز منطقه شیلر به نیروی بیشتر از سوی دیگر موجب لغو عملیات در این منطقه شد. درواقع باتوجه‌به نیاز هر دو منطقه به نیروی بیشتر، اجرای دو عملیات هم‌زمان باهم خارج از توان نیروهای خودی بود و براین‌اساس، با مقایسه دو عملیات، درنهایت منطقه شیلر برای اجرای عملیات انتخاب شد و درنتیجه عملیات والفجر4 در دستور کار قرار گرفت.[۵۶]
ضمیمه گزارش108: ادعای رادیو اسرائیل درباره تلاش ایران برای منفجرساختن سفارت امریکا در کویت روز سوم شهریور، رادیو اسرائیل در بخش خبری ساعت 19 خود بدون ذکر هیچ‌گونه تاریخ دقیقی، به نقل از شبکه سی.بی.اس. امریکا ضمن متهم‌ساختن ایران به طرح‌ریزی و ایجاد انفجار در سفارت ایالات متحده در بیروت، مدعی شد که مقامات ایرانی قصد داشتند سفارت امریکا در کویت را منفجر سازند. به گزارش رادیو اسرائیل، «شبکه امریکایی سی.بی.اس در دنباله گزارش خود تأکید کرد که مقامات دولت واشنگتن ازطریق رفعت اسد برادر رئیس‌جمهور سوریه و رئیس سازمان امنیت آن کشور از اجرای توطئه ایران جلوگیری کرده‌اند.» در ادامه این گزارش، همچنین به نقل از مقامات وزارت امور خارجه امریکا آمده است که «حکومت اسلامی ایران تصمیم گرفته ساختمان سفارت امریکا در تهران را به یک مدرسه نظامی سپاه پاسداران مبدل سازد.»[۵۷] یک روز بعد رادیو اسرائیل، تکذیبیه دولت کویت درمورد این ادعا را منتشر ساخت؛ این رادیو با استناد به گزارش روزنامه الوطن (چاپ کویت) به نقل از مقامات کویتی اعلام کرد که «ایالات متحده هرگز شکایتی دراین‌مورد به دولت کویت تسلیم نکرده و حتی درخواست ننموده که به تدابیر امنیتی در اطراف سفارت امریکا افزوده شود.»[۵۸]
پاورقی‌ها
منابع و مآخذ روزشمار 1362/06/07
- ↑ سند شماره 12898/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: جلسه تشریح عمومی منطقه والفجر4، (قرارگاه خاتم، 7/6/1362، نوار شماره 12898)، صص 27 - 1.
- ↑ سند شماره 282/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوی قرارگاه خاتم‌الانبیا در عملیات والفجر4، داوود رنجبر، 24/5/1362 تا 15/6/1362، ص115.
- ↑ سند شماره 12574/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: جلسه عملیات منتفی‌شده قبل از والفجر4، (قرارگاه کربلا، 7/6/1362، نوار شماره 12574)، صص 5 - 1؛ و- سند شماره 12575/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: جلسه عملیات منتفی‌شده قبل از والفجر4، (قرارگاه کربلا، 7/6/1362، نوار شماره 12575)، صص 5 - 1.
- ↑ سند شماره 273/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوی قرارگاه کربلا در عملیات منتفی‌شده قبل از والفجر4، محمد دیانی، 26/5/1362 تا 8/6/1362، صص 164 - 153.
- ↑ سند شماره 282/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوی قرارگاه خاتم‌الانبیا در عملیات والفجر4، داوود رنجبر، 24/5/1362 تا 15/6/1362، ص115.
- ↑ سند شماره 12574/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص 11 - 10.
- ↑ سند شماره 12575/ پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص13.
- ↑ سند شماره 12574/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص 9 - 8؛ و - سند شماره 12575/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص8.
- ↑ سند شماره 273/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین.
- ↑ سند شماره 12574/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص 11 - 10.
- ↑ سند شماره 358068 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش فرمانداری پیرانشهر به استانداری آذربایجان‌غربی، 7/6/1362.
- ↑ گزیده اسناد مناطق کردنشین (سقز)، جلد2، گزارش رکن2 ناحیه ژاندارمری کردستان به استانداری کردستان، 7/6/1362، ص96.
- ↑ سند شماره 12575/ پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص13.
- ↑ مركز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، جنگ ایران و عراق در اسناد سازمان ملل، جلد دوم، ترجمه محمدعلی خرمی، تهران: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، 1387، ص106.
- ↑ سند شماره 282/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوی قرارگاه خاتم‌الانبیا در عملیات والفجر4، داوود رنجبر، 24/5/1362 تا 15/6/1362، ص115.
- ↑ سند شماره 227407 مركز مطالعات و تحقیقات جنگ: رویدادهای منطقه 8 سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، شماره 38، 16/7/1362، ص3.
- ↑ روزنامه جمهوری اسلامی، 8/6/1362، ص2.
- ↑ روزنامه جمهوری اسلامی، 7/6/1362، ص2.
- ↑ سند شماره 121886 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبه‌ای قرارگاه عملیاتی جنوب، شماره 944، 7/6/1362، ص3.
- ↑ سند شماره 358007 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش اطلاعات سپاه پیرانشهر به اطلاعات قرارگاه حمزه سیدالشهدا، 5/6/1362.
- ↑ سند شماره 355841 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از طرح و عملیات قرارگاه حمزه سیدالشهدا به طرح و عملیات ستاد مرکزی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، 7/6/1362.
- ↑ سند شماره 355835 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از طرح و عملیات قرارگاه حمزه سیدالشهدا به طرح و عملیات ستاد مرکزی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، 11/6/1362، صص 1 و2.
- ↑ سند شماره 369180 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبه‌ای رکن3 قرارگاه عملیاتی شمال‌غرب ژاندارمری جمهوری اسلامی ایران به مرکز فرماندهی ژاندارمری جمهوری اسلامی ایران، 8/6/1362، ص1.
- ↑ سند شماره 358053 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از طرح و عملیات قرارگاه حمزه سیدالشهدا به طرح و عملیات ستاد مرکزی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، 8/6/1362، ص1.
- ↑ سند شماره 358062 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از فرماندهی سپاه مهاباد به طرح و عملیات فرماندهی قرارگاه حمزه سیدالشهدا، 8/6/1362.
- ↑ سند شماره 358053 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین.
- ↑ سند شماره 358062 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین.
- ↑ سند شماره 113271مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: بولتن ویژه مناطق کردنشین غرب کشور، شماره 127، 15/6/1362، ص2.
- ↑ سند شماره 35443 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از فرماندهی قرارگاه حمزه سیدالشهدا (منطقه 11) به فرماندهی کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، 15/6/1362، ص1.
- ↑ سند شماره 369180 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص 1 و 2.
- ↑ سند شماره 113729 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از اطلاعات ستاد قرارگاه حمزه سیدالشهدا به فرماندهی کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، 28/7/1362، ص7.
- ↑ مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، صحیفه امام(مجموعه آثار امام خمینی)، جلد18، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1386، صص 82 - 77.
- ↑ روزنامه جمهوری اسلامی، 8/6/1362، ص10.
- ↑ روزنامه کیهان، 8/6/1362، ص20.
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 163، 8/6/1362، صص 24 - 19.
- ↑ همان، صص 14 و 15، واشنگتن - خبرگزاری جمهوری اسلامی.
- ↑ همان، ص12، بن - خبرگزاری جمهوری اسلامی، 7/6/1362.
- ↑ همان، صص 14 - 12، واشنگتن - خبرگزاری رویتر، 7/6/1362.
- ↑ واحد مرکزی خبر صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، بولتن رادیوهای بیگانه، 8/6/1362، ص6، رادیو صوت الجماهیر بغداد، 7/6/1362، ساعت 14:30.
- ↑ همان، ص7، رادیو صدای امریکا، 7/6/1362، ساعت 22:30.
- ↑ واحد مرکزی خبر صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، بولتن رادیوهای بیگانه، 9/6/1362، ص3، رادیو صوت الجماهیر بغداد، 8/6/1362، ساعت 14:30.
- ↑ واحد مرکزی خبر صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، بولتن رادیوهای بیگانه، 8/6/1362، صص 6 و 7، رادیو صوت الجماهیر بغداد، 7/6/1362، ساعت 14:30.
- ↑ روزنامه کیهان، 8/6/1362، ص20.
- ↑ روزنامه اطلاعات، 8/6/1362، ص16.
- ↑ روزنامه کیهان، 8/6/1362، ص2.
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 164، 9/6/1362، صص 43 و 44، رادیو قاهره، 8/6/1362، ساعت 15:15.
- ↑ واحد مرکزی خبر صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، بولتن رادیوهای بیگانه، 8/6/1362، ص7، رادیو ریاض، 7/6/1362، ساعت 15.
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 163، 8/6/1362، ص8، مسکو - خبرگزاری عراق، 7/6/1362.
- ↑ همان، آنکارا - خبرگزاری رویتر، 7/6/1362.
- ↑ روزنامه جمهوری اسلامی، 8/6/1362، ص3.
- ↑ روزنامه اطلاعات، 8/6/1362، ص16.
- ↑ حسین اردستانی، تنبیه متجاوز، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، چاپ سوم 1387، ص55.
- ↑ سند شماره 273/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوی قرارگاه کربلا در عملیات منتفی‌شده قبل از والفجر4، محمد دیانی، 26/5/1362 تا 8/6/1362، صص 164 - 153.
- ↑ حسین اردستانی، پیشین، ص56.
- ↑ حسین اردستانی، تنبیه متجاوز، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، چاپ سوم 1387، ص55.
- ↑ حسین اردستانی، پیشین، ص56.
- ↑ واحد مرکزی خبر صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، بولتن رادیوهای بیگانه، 5/6/1362، ص9، رادیو اسرائیل، 3/6/1362، ساعت 19.
- ↑ همان، ص58.