1361.09.20

از دانشنامه روز شمار دفاع مقدس
نسخهٔ تاریخ ‏۴ ژانویهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۲:۳۳ توسط Admin (بحث | مشارکت‌ها)
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)
پرش به ناوبری پرش به جستجو
روزشمار جنگ سال 1361
1361.09.20
نام‌های دیگر بیست آذر
تاریخ شمسی 1361.09.20
تاریخ میلادی 11 دسامبر 1982
تاریخ قمری 25 صفر 1403



گزارش - 780

امروز توپخانه‌هاي ارتش عراق شهرهاي خرمشهر، آبادان و ايلام را گلوله‌باران كردند كه براثر آن آسيب‌هايي به اماكن اين شهرها وارد شد. درپي اين گلوله‌باران، در شهر ايلام 2 نفر از عوامل انتخابات به شهادت رسيدند. براثر آتش توپخانه‌هاي دشمن در شهرهاي آبادان و خرمشهر، يك نفر از اهالي آبادان و 10 نفر از افراد نظامي زخمي شدند. همچنين 3 منزل مسكوني آسيب ديد و يك دستگاه خودرو آتش گرفت.[۱] ايلام نيز هدف توپخانه‌هاي عراق قرار گرفت كه درنتيجة آن 2 نفر از عوامل اجرايي انتخابات روز گذشته كه براي شمارش آرا در اين شهر به سر مي‌بردند براثر اصابت تركش به شهادت رسيدند.[۲]

گزارش - 781

پس از ناكامي گروه‌هاي شورشي مسلح در بازداشتن مردم از شركت در انتخابات و استقبال مردم از اين رويداد سياسي، حوادث امروز، نشانه‌هاي شكست در اردوگاه ضد‌انقلاب را نمايان ساخت. امروز 10 تن از وابستگان به حزب دمكرات و گروه كومه‌له با 8 قبضه سلاح، خود را به نيروهاي خودي در شهرهاي مهاباد، سنندج، كامياران و اروميه معرفي و امان‌نامه دريافت كردند. 3 تن از اين افراد كه در مهاباد به فرمانداري مراجعه كردند، علت پشت‌كردن به گروه‌هاي شورشي مسلح و بازگشت به‌سوي نيروهاي خودي را تأثير حضور چشمگير مردم در انتخابات روز گذشته اعلام كردند.[۳] به‌دنبال مفقودشدن 3 تن از نيروهاي خودي كه براي پاك‌سازي جاده‌ها از مين‌هاي كار گذاشته‌شده به روستاهاي ريگ‌آباد و قره‌خضر در جنوب پيرانشهر اعزام شده بودند، سپاه پيرانشهر در عملياتي موفق شد با ورود به نقاط تجمع عناصر مسلح غير‌قانوني، محل نگهداري آنها را كشف و منطقه را پاك‌سازي كند. در اين عمليات، پيكر يكي از نيروهاي گروه پاك‌سازي كه به‌دست عوامل ضد‌انقلاب به شهادت رسيده بود، به دست آمد و 2 تن ديگر نيز كه يكي از آنها زخمي شده بود، به جمع نيروهاي خودي پيوستند.[۴] در محور پيرانشهر ـ سردشت در نزديكي روستاي بشتاسب (10 كيلومتري شمال سردشت)، سربازي روي مين رفت و زخمي شد. پس از اين حادثه، نيروهاي خودي مين ديگري را در همان منطقه كشف و خنثي كردند.[۵] در ماكو هم يكي از افراد فراري حزب دمكرات دستگير شد. وي قبلاً به‌جرم مشاركت در قتل 2 معلم دستگير، ولي به‌دليل ناهماهنگي مراكز قضايي، آزاد شده بود.[۶]

گزارش - 782

حوادث امنيتي امروز به‌جز ترور و شهيدشدن فرد ميوه‌فروشي به‌دست افراد سازمان مجاهدين (منافقين)، به محاكمه و صدور حكم دادگاه‌هاي انقلاب درباره‌ افراد گروه‌هاي ضد‌انقلاب اختصاص دارد. امروز در نزديكي پايگاه هوايي شيراز، افراد سازمان مجاهدين خلق (منافقين)، ميوه‌فروشي به نام محمد حفيف‌زاده را ترور كرده، به شهادت رساندند. فرد ضارب پس از ترور اين فرد قصد فرار داشت كه به محاصره‌ مردم درآمد و دستگير شد. وي قبل از رسيدن نيروهاي انتظامي با خوردن سيانور خودكشي كرد.[۷]

گزارش - 783

آقاي هاشمي رفسنجاني رئيس مجلس و نماينده‌ امام در شوراي عالي دفاع، امروز با امام خميني ديدار كرد. در اين ديدار، درباره مشاركت مردم در انتخابات مجلس خبرگان، كيفيت برخورد با مسئله‌ فلسطين، جامعه‌ مدرسين و حزب جمهوري اسلامي بحث و تبادل‌نظر شد. آقاي هاشمي رفسنجاني درباره‌ اين ملاقات نوشته است: «به زيارت امام رفتم. امام از كيفيت برگزاري انتخابات و اوضاع مملكت راضي بودند و فرمودند: "انقلاب تثبيت شده و مي‌توانم راحت بميرم و از آينده مطمئن باشم." گفتم: "ايران و انقلاب خيلي مديون و محتاج شماست و اميدوارم كه سال‌هاي سال سايه‌ شما بر سر ما باقي باشد." راجع به كيفيت برخورد با مسئله‌ فلسطين و فلسطيني‌ها با ايشان مذاكره [كردم.] راجع به جامعه‌ مدرسين قم و حزب جمهوري اسلامي و چيزهاي ديگر صحبت شد.»[۸]

گزارش - 784

اولين دوره‌ دانشكده‌ فرماندهي و ستاد نيروي زميني ارتش جمهوري اسلامي با حضور آيت‌الله خامنه‌اي رئيس‌جمهور و رئيس شوراي عالي دفاع، تيمسار ظهيرنژاد رئيس ستاد مشترك ارتش، سرهنگ صيادشيرازي فرمانده نيروي زميني ارتش و علي شمخاني قائم‌مقام سپاه پاسداران، افتتاح شد. در اين مراسم، رئيس‌جمهور درباره‌ نقش نيروهاي نظامي در تأمين امنيت كشور و شرط ايران براي پايان‌دادن به جنگ مطالبي را ايراد كرد. بخش‌هايي از سخنان رئيس‌جمهور به اين شرح است: «ما از آغاز گفته‌ايم كه با نيروي نظامي‌مان نخواسته‌ايم كه هيچ دولتي را تهديد كنيم، اما اين را نيز اعلام كرده‌ايم كه اجازه نخواهيم داد هيچ دولت ديگري به اتكاي نيروي نظامي خود، ما يا كشور و ملت‌هاي ديگر منطقه را تهديد كند. برخورد ما با جنگ تحميلي نيز به همين روال است. ما شروع‌كننده‌ جنگ نبوديم، اما بيني شروع‌كننده را به خاك مي‌ماليم. ما اجازه نمي‌دهيم كه حقوق مسلمانان را تضعيف كنند. آن كساني كه به‌عنوان ميانجي صلح به كشور ما آمدند، آشكارا سخن ما را شنيدند كه ما چون آغازگر نبوديم، ادامه‌دهنده نيز نيستيم، مشروط بر اينكه دشمن متجاوز دست از لجاجت بردارد و به حقوق ملت ايران اعتراف كند. امروز هم ما به همه‌ كساني كه در دنيا داعيه‌ ميانجيگري در جنگ عليه ايران را دارند اعلام مي‌كنيم كه برخلاف جوسازي‌هايي كه در چند هفته‌ اخير همه‌ تبليغاتچي‌هاي امپرياليستي چه در منطقه و چه در سطح دنيا به راه انداخته‌اند، ما تصميم جديدي در باب متاركه‌ جنگ نگرفته‌ايم، سخن ما همان چيزي است كه از روز اول ـ كه هزاران كيلومتر از خاك ميهنمان در اشغال دشمنان بعثي بود ـ تا امروز كه ابتكارعمل مطلق را در جنگ در دست داريم، گفته‌ايم. ما مي‌خواهيم از خودمان رفع ظلم كنيم. ما در اين جنگ مظلوم واقع شده‌ايم؛ بنابراين، هيئت‌هاي ميانجي درصورتي‌كه به حقوق ملت مسلمان ايران توجه داشته باشند و آماده‌ واردآوردن فشار به متجاوز باشند، ازسوي ما مقبول خواهند بود، اما درصورتي‌كه ميانجيگري به‌عنوان يك اهرم فشار بر جمهوري اسلامي ايران بخواهد به كار رود، ما آن را نخواهيم پذيرفت. دنيا امروز مي‌داند كه ما از يك موضع قوي سخن مي‌گوييم. ارتش عظيم و سرافراز، سپاه فداكار و جانباز و نيروهاي عظيم مردمي در بسيج، آن‌چنان نيرويي به انقلاب داده‌اند كه ما مي‌توانيم با اتكاي به نيروي خداوند و اين قدرت، سخن حق انساني و اسلامي خود را بيان كنيم.»[۹]

گزارش - 785

سرهنگ سليمي وزير دفاع، در گفت‌وگوي اختصاصي با روزنامه‌ جمهوري اسلامي، پيشرفت‌هاي صورت‌گرفته درزمينه‌ صنعت هوايي را برشمرد. وي گفت: درزمينة‌ پيشرفت صنعت هواپيمايي و كارخانجات هواپيماسازي پيشرفت‌هايي انجام شده و كارهاي زيادي در دست اقدام است. ازجمله كارهاي انجام‌گرفته، مي‌توان به شمار تعميرات اساسي هواپيماها اشاره كرد كه از سال گذشته تا به امسال، حدود 20 الي 25 درصد، تعداد هواپيماهايي كه تعمير اساسي شده‌اند، افزايش يافته و همچنين نسبت به سال گذشته تعداد موتورهايي‌كه به‌طوركلي تعمير اساسي شده‌اند، حدود 25 الي 30 درصد افزايش يافته و به همين ترتيب، متعلقات هواپيما درصد بالايي را ازنظر تعميرات به خود اختصاص داده است. خوشبختانه امكانات كاملاً غني و بي‌نظيري داريم و از آنها نيز حداكثر استفاده مي‌شود. ضمناً قطعات بسياري ساخته شده كه برخي از آنها به دلايل نظامي قابل انتشار نمي‌باشد. قطعاتي هم هستند كه تا قبل از انقلاب ناچار بوديم آنها را خريده، پس از طي‌شدن عمرشان دور بيندازيم، ولي اكنون آنها را تعمير، بازسازي و آماده به كار مي‌كنيم و قطعاتي را كه از نو بايد ساخته شود، در داخل مي‌سازيم. بر همه روشن است كه يكي از نعمات جنگ، تأمين نيازمندي‌ها از داخل كشور است، اين جنگ است كه نيازمندي به وجود مي‌آورد و اين نياز است كه ما را به‌دنبال خلاقيت و ابتكار روانه مي‌كند و يك بخش آن، تلاش جوانان ماست كه آنها توانستند پيچيده‌ترين و مدرن‌ترين قسمت‌هايي كه شايد سازنده‌هاي آن، يعني امريكايي‌ها هم فكر نمي‌كردند ما بتوانيم از آنها استفاده كنيم، به كار انداخته، بهره‌برداري از آن را آغاز كنند.[۱۰]

گزارش - 786

ناطق نوري وزير كشور، مطبوعات داخلي و برخي مطبوعات خارجي، استقبال مردم از انتخابات ديروز مجلس خبرگان و ميان‌دوره‌‌اي مجلس شوراي اسلامي را كم‌نظير اعلام كردند. حجت‌الاسلام علي‌اكبر ناطق نوري وزير كشور، استقبال مردم از انتخابات مجلس خبرگان و انتخابات ميان‌دوره‌‌اي مجلس شوراي اسلامي را گرم و صميمانه توصيف كرد. وزير كشور باتوجه‌به بازديدي كه از جريان رأي‌گيري در حوزه‌هاي جنوب تهران و استان اصفهان داشت، گفت: به فضل خدا، انتخابات خبرگان به بهترين و شايسته‌ترين صورت ممكن انجام پذيرفت و ازنظر استقبال و شور و شعف و همكاري مردم بي‌سابقه بود. وي تأكيد كرد كه اين انتخابات يك همه‌پرسي بود و همانند همه‌پرسي حكومت جمهوري اسلامي با استقبال روبه‌رو شد و درحقيقت جوابي به صدام بود كه درخواست همه‌پرسي در جمهوري اسلامي ايران مي‌كرد، چون بين اين انتخابات و رهبري انقلاب ارتباط كامل وجود داشت، بنابراين مردم باتوجه‌به فرمان و نظر امام استقبال گرمي از انتخابات كردند.[۱۱] روزنامه‌هاي امروز پايتخت با اعلام خبر برگزاري انتخابات خبرگان رهبري و انتخابات ميان‌دوره‌‌اي مجلس شوراي اسلامي، مقاله‌هايي نيز در توصيف حضور پرشور مردم درج كردند. در بخشي از مقاله‌ روزنامه‌ كيهان آمده است: ديروز كُرد، ترك، بلوچ، تركمن، عرب و فارس همه باهم و در كنار هم به نامزدهاي مورد علاقه‌ خود رأي دادند و چنين بود كه ديروز، روزي ديگر از حماسه‌سازي ملت ايران شكل گرفت و بي‌گمان روز 19 آذرماه سال 1361 نيز به روزهاي جاودانه‌ تاريخ جمهوري اسلامي ايران و به تعبير اماممان به "ايام الله" پيوست. رزمندگان مبارز مسلمان ما در جبهه‌هاي جنگ، ضمن پاسداري از كشور اسلامي، با رأي‌دادن به خبرگان، بار ديگر با فرمانده كل قوا بيعت كردند و مبارزه‌ نظامي خود را با عوامل امپرياليسم جهاني به مبارزه‌ سياسي پيوند زدند.[۱۲] روزنامه‌ جمهوري اسلامي نيز نزديكي زمان برگزاري مانور مشترك امريكا و عمان در خليج‌فارس و حضور گسترده‌ مردم در انتخابات را مدنظر قرار داده و در مقاله‌‌اي تحت عنوان "مانور ملت" نوشته است: شايد تقارن زماني مانور شيطان بزرگ در منطقه با انتخابات مجلس خبرگان كه مانور بزرگ ملت مقاوم و استوار ايران به حساب مي‌آيد، آن‌قدر هم كه ذهن‌ها تصور مي‌كنند، تصادفي نباشد، حضور يكپارچه‌ زن و مرد انقلابي ايران در پاي صندوق‌هاي رأي در انتخابات ديروز، آن‌چنان كوبنده و باعظمت و باشكوه بود كه براي بيان آن بايد كلمه‌‌اي گوياتر از "مانور" جست تا ميزان كوبندگي و عظمت و شكوه آن را بازگو كند. تك‌تك رأي‌هايي كه ديروز به صندوق‌ها ريخته شد، پتك‌هايي بود كه بر فرق شيطان بزرگ و همدستانش فرود مي‌آمد. مردم غيور و حماسه‌آفرين ايران ديروز يك‌ بار ديگر و اين بار درپي اقدام امريكا به مانور در عمان، مشت محكمي بر دهان استكبار جهاني فرود آوردند و دقيقاً همان پاسخي را به مانور امريكا دادند كه مي‌بايست بدهند. اين روزنامه در گزارشي از وضعيت انتخابات و تلاش دشمنان خارجي و داخلي نظام براي جلوگيري از مشاركت مردم نيز نوشت: ديروز در سرماي شديد و درحالي‌كه بسياري از نقاط ميهن اسلامي‌مان پوشيده از برف بود، مردم از پير و جوان و مرد و زن همان‌گونه كه امام فرموده بودند، به‌سوي صندوق‌هاي رأي هجوم بردند و افراد موردنظر خود را براي مجلس خبرگان و مجلس شوراي اسلامي انتخاب كردند. اين انتخابات در شرايطي برگزار شد كه بوق‌هاي تبليغاتي قدرت‌هاي شيطاني از يك‌سو و عروسك‌هاي خميه‌شب‌بازي آنها، از سران فراري منافقين گرفته تا شاه، نخست‌وزير و رئيس‌جمهور به‌اصطلاح قانوني، ولي فراري از سوي ديگر، هركدام، به‌نوعي تلاش كردند مردم را به خودداري از شركت در آن تشويق كنند. به‌رغم اين تلاش‌هاي مذبوحانه، شركت يكپارچة‌ مردم در اين انتخابات نه‌تنها استمرار رهبري و تحكيم نظام مقدس جمهوري اسلامي را تضمين كرد، بلكه ميزان كارايي دشمنان انقلاب اسلامي در سم‌پاشي‌ها و اقداماتي كه براي مقابله با اين حركت بزرگ الهي انجام مي‌دادند را نيز به‌خوبي نشان داد. سران منافقين و هم‌پالكي‌هاي آنها كه هركدام دل خود را به يك عنوان به‌اصطلاح قانوني در كنج پناهگاه‌هاي پاريس، لندن، نيويورك و واشنگتن خوش كرده‌اند، اين انتخابات را تحريم كرده بودند. بوق‌هاي تبليغاتي صهيونيست‌ها نيز تا آنجا كه ممكن بود در جعل، تحريف و سم‌پاشي عليه اين انتخابات تلاش كرده بودند. نيروهاي نظامي شيطان بزرگ نيز مانور رسوايي خود در عمان را به رخ كشيدند، ولي ديديم كه مردم انقلابي ايران كوچك‌ترين وقعي به هيچ‌يك از آنها ننهاده و متين و استوار با گام‌هاي بلند به‌طرف صندوق‌هاي رأي رفتند و ثابت كردند كه دشمنان اين ملت و دشمنان اسلام بايد براي هميشه در لجنزار يأس و نااميدي غوطه‌ور باشند.[۱۳] يادآوري مي‌شود به‌رغم آنكه خبرگزاري‌ها و اغلب منابع خبري خارجي درباره‌ اهميت خبرگان و نقش آن در قانون اساسي جمهوري اسلامي مطالبي را اعلام كردند، هيچ‌كدام به چگونگي حضور مردم در انتخابات روز گذشته اشاره‌‌اي نكردند. دراين‌ميان، فقط خبرگزاري فرانسه جملات كوتاهي را به اين شرح دربارة‌ حضور مردم در انتخابات پخش كرد: ناظران در تهران، همگي بر اين عقيده‌اند كه شركت مردم اين بار بيش از رأي‌گيري براي رياست‌جمهوري (شهيد) محمدعلي رجايي و آيت‌الله علي خامنه‌اي بود. باتوجه‌به اقدامات امنيتي شديدي كه براي رأي‌گيري انجام شده بود، مقامات هيچ‌گونه حادثه‌‌اي را ذكر نكرده‌اند.[۱۴]

گزارش - 787

سيدمحمد خاتمي وزير ارشاد اسلامي، در اولين گفت‌وگوي مطبوعاتي و راديو، تلويزيوني خود، مواضع اين وزارتخانه را درباره‌ موضوعات مختلف فرهنگي، تبليغاتي، هنري و... اعلام كرد. خاتمي ابتدا با اشاره به مطرح‌شدن قدرت ترديد‌ناپذير سياسي جمهوري اسلامي ايران در عرصه‌ بين‌المللي گفت: خوشبختانه امروز ايران اسلامي به بركت ايمان و اراده‌ اسلامي اين ملت و با حرف‌ها و شعارهاي تازه‌‌اي چون "نه غربي، نه شرقي، جمهوري اسلامي"، به‌صورت كانون دنياي اسلام درآمده و همچنان مقاوم و سرفراز به پيش مي‌تازد، لذا برماست كه در تبيين سياسي اين پديدة تازه تلاش كنيم و سعي كنيم سياست خارجي خود را نيز براساس ضوابطي كه انقلاب را به وجود آورده، شكل دهيم. ما بايد ثابت كنيم كه انقلاب ما و دستاوردهاي آن نشئت‌گرفته از اسلام و وحي الهي است و اساس فرهنگي ما نيز بايد نشان دهد كه انقلاب عظيم ما گرچه درصدد ساختن دنيايي بهتر است، ولي انگيزة‌ اصلي آن از جهان‌بيني غني اسلام نشئت مي‌گيرد. وي در ادامه افزود: عوامل امريكا با سلاح فرهنگ به جنگ كشور‌ها مي‌آيند و فرهنگ‌زدايي يكي از سلاح‌هاي عمده‌ امريكا و مستكبران در كشورهاي استعمارزده شده است، آنها در كشورهاي اسلامي تلاش دارند كه اسلام امريكايي را جانشين اسلام اصيل كنند و با كمك رهبران برخي كشورهاي اسلامي مرتجع، مي‌كوشند به‌جاي محققين و آزادگان اسلام‌شناس، مزدوراني تربيت كنند كه تأمين‌كنندة منافع ابرقدرت‌ها باشند. پس ما بايد تلاش كنيم كه چهره‌‌اي زيبا، آزادي‌آفرين و استقلال‌طلبانه از اسلام اصيل را در جهان نمايان كنيم و از همه‌ امكانات خود، در اين راه بهره گيريم و با ايجاد مراكز بزرگ علمي و با تشكيل هم‌انديشي و استفاده از نظرات دانشمندان و اسلام‌شناسان، محيطي براي برخورد افكار حتي بين اسلامي‌ها و غير‌اسلامي‌ها به وجود آوريم.[۱۵]

گزارش - 788

در پايان سفر هيئت سياسي بلندپاية ليبيايي به تهران كه به سرپرستي عبدالعاطي العبيدي وزير امور خارجه‌ اين كشور انجام شد، بيانيه‌ مشتركي هم‌زمان در پايتخت دو كشور انتشار يافت. شرايط پايان جنگ ايران و عراق؛ اعلام حمايت از آزادي عراق از بند رژيم بعثي؛ محكوم‌كردن اقدام دولت عربستان سعودي در ايجاد تنگنا براي زائران اماكن مقدس مكه و مدينه؛ اعلام حمايت از مبارزه‌ قهرآميز عليه رژيم اشغالگر قدس و رد هرگونه سازشكاري دربارة‌ سرزمين فلسطين؛ محكوم‌كردن تلاش برخي كشورهاي عربي به بازگرداندن مجدد رژيم مصر به جرگة‌ كشورهاي عربي؛ محكوميت اقدامات برخي كشورهاي منطقه در واگذاري پايگاه نظامي به امريكا و اجراي هرگونه مانور در منطقه و... ازجمله محورهاي اصلي اين بيانيه‌ مشترك بود.*[۱۶]

گزارش - 789

هنردوست معاون بين‌الملل وزارت نفت، سياست نفتي ايران را در اجلاس آتي اوپك تشريح كرد و با اعلام قيمت پايه به ميزان 34 دلار براي هر بشكه نفت و حفظ سقف صدور 5/17 ميليون بشكه در روز براي اوپك تا زمان برقراري تعادل در عرضه و تقاضا، اصول منطقي سهميه‌ توليد هريك از كشورهاي عضو اوپك را براساس 1. توليد گذشته‌ اوپك؛ 2. مقدار ذخائر نفتي كشورها؛ 3. جمعيت كشورها؛ 4. نيازهاي مالي كشورها؛ 5. ذخاير كشورهاي عضو اوپك خواند. آقاي هنردوست همچنين با اشاره به افزايش ناگهاني توليد نفت در آستانه‌ برگزاري اجلاس اوپك گفت: تغيير ناگهاني در قيمت نفت زماني اتفاق مي‌افتد كه توليد بيشتري علاوه‌بر آنچه كه تا دو هفته‌ قبل در اوپك موجود بود، به بازار عرضه شود. از دو هفتة گذشته ما متوجه شديم كه بعضي از اعضاي اوپك، به‌خصوص عربستان سعودي، مقدار فراواني نفت به‌صورت تك‌محموله روانة بازار كرده‌اند كه اين عرضه‌ اضافي، تقاضا را به‌‌طور مصنوعي كم كرده، درنتيجه سبب پايين‌آمدن قيمت مي‌شود و اين امر در زماني رخ مي‌دهد كه ازنظر فصلي به‌هيچ‌وجه مناسب نيست. معاون بين‌الملل وزير نفت با اشاره به سفر آتي وزير نفت ونزوئلا به ايران، گفت: وزير نفت ونزوئلا در كاراكاس با كاردار جمهوري اسلامي ايران تماس گرفته و تمايل خود را براي سفر به ايران و انجام‌دادن مذاكراتي قبل از تشكيل اجلاس اوپك با وزير نفت جمهوري اسلامي ايران اعلام كرده است و اين موضوع مورد موافقت برادر غرضي وزير نفت جمهوري اسلامي ايران، واقع شده است. در همين هفته وزير نفت ونزوئلا به ايران سفر خواهد كرد و در چارچوب دستور اجلاس آتي اوپك مشورت و مذاكره‌ لازم را با مقامات ايراني انجام خواهد داد. دكتر هنردوست مهم‌ترين مطالبي را كه در دستور اجلاس اوپك مطرح خواهد شد، چنين برشمرد: تثبيت قيمت نفت سال 1983؛ سقف توليد و حق مرغوبيت نفت خام و همچنين بحث درباره‌ دبيركل آينده‌ سازمان اوپك. وي همچنين گفت: دبيركل آينده‌ اوپك براي دو تا سه سال انتخاب مي‌شود و طبق اساسنامه‌ اوپك، دبيركل آينده‌ اوپك در اين دوره را جمهوري اسلامي ايران انتخاب خواهد كرد و فرد موردنظر در اين اجلاس ازطرف ايران معرفي خواهد شد. ما يكي از بنيان‌گذاران سازمان اوپك هستيم و همواره خواهان تقويت و يكپارچگي اوپك بوده و خواهيم بود و در اجلاس آينده سعي و كوشش خود را بر آن خواهيم گذاشت تا اين سازمان هرچه قويتر و يكپارچه‌تر وجود داشته باشد. معاون بين‌الملل وزارت نفت با اشاره به صادرات نفت ايران، گفت: سهميه‌‌اي كه در اجلاس مارس سال 1982 براي ايران تعيين شده 2/1 ميليون بشكه در روز بود كه ايران به‌هيچ‌وجه آن را نپذيرفت و ايران در همان اجلاس اعلام كرد كه خواهان توليد 3 ميليون بشكه نفت در روز است.[۱۷]

گزارش - 790

وزير نفت امارات متحده‌ عربي با درخواست از كشورهاي عضو اوپك براي تخلف‌نكردن از سهميه‌ تعيين‌شده‌ خود، دفاع از قيمت 34 دلار براي هر بشكه را از سياست‌هاي كشور متبوع خود در اجلاس آينده‌ اوپك اعلام كرد. به گزارش خبرگزاري فرانسه از منامه، مانع سعيد العتيبه احترام همه‌ كشورهاي عضو اوپك را به سهميه‌‌اي كه برايشان تعيين شده است، ضامن حفظ قيمت‌ها دانست. به عقيده‌ وي، تنزل سطح توليد امارات متحدة‌ عربي به‌دليل مشكلات مالي كشور مي‌باشد، اما موضوع اساسي، وحدت كشورهاي اوپك و دفاع از قيمت‌هاي رسمي است. وي در سخنانش اظهار كرد كه بالابردن حداكثر توليد اوپك به 5/17 ميليون بشكه در روز ضروري است، ولي دراين‌صورت كشورهاي عضو اوپك بايد به اين سهميه جديد احترام بگذارند. عتيبه براي اولين بار از كشورهاي عضو اوپك و كشورهاي غيرِ‌عضو دعوت كرد تا به‌منظور جلوگيري از آثار منفي رقابت در بازار نفت باهم مذاكره كنند.[۱۸] خبرگزاري اوپك نيز سخنان مانع سعيد العتيبه را چنين انعكاس داد: اوپك از 34 دلار قيمت پاية نفت خام خود يا از افزايش يا پايين‌آوردن سقف توليد نفت دفاع خواهد كرد. وزير نفت امارات در مصاحبه‌‌اي كه در لندن انتشار يافت، گفت: اگر بازار اجازه دهد، اوپك ممكن است بتواند سقف كلي خود را از 5/17 ميليون بشكه در روز ـ كه مارس گذشته تعيين شد ـ به سطح توليد فعلي حدود 19 ميليون بشكه در روز افزايش دهد؛ در غير‌اين صورت ما مجبور خواهيم بود به سهميه‌ها وفادار بمانيم و شكيبا باشيم و اگر هر كشور عضوي نتواند سهمية‌ خود را در بازار بفروشد، بايد آن سهميه به اوپك بازگردد. عتيبه كه رئيس كارگروه‌ نظارت بر بازار اوپك نيز مي‌باشد، گفت: ما فكر نمي‌كنيم سال 1983 بهتر از سال 1982 براي اوپك باشد. ما نبايد از بهبود كوتاه‌مدت در تقاضاها كه احتمالاً در ماه ژانويه و نخستين سه‌ماهة‌ سال خواهد بود، گمراه شويم.[۱۹]

گزارش - 791

شركت داوطلبان سوداني در جنگ عليه ايران و حمايت رژيم مصر از عراق در جنگ با ايران، عنوان دو گزارشي است كه راديو صوت‌الجماهير عراق منتشر كرده است. به گزارش راديو صوت‌الجماهير عراق، طه ياسين رمضان عضو شوراي فرماندهي انقلاب عراق و فرمانده كل ارتش خلقي، امروز در ديدار از اردوگاه آموزش داوطلبان سوداني خطاب به آنان گفت: شما با حضور خود در عراق عزيز، اصالت، حيثيت، سرفرازي و قدرت عربي را در رويارويي با خطرات ثابت كرديد. وي افزود: اراده‌ آزاد توده‌هاي عربي كه پيوسته به تعهدات خود در جنگ‌هاي مقدس عربي عمل كرده‌اند، پاسخ دندان‌شكني است به ذلت و اسارت عرب‌زبان‌هايي كه خود را به بيگانه فروخته و با حكومت كينه‌توز در تجاوز ناجوانمردانه به كشورهاي عرب متحد شده‌اند. وي در بخش ديگري از سخنان خود گفت: تجربه‌ توانايي توده‌هاي عربي در اين جنگ مقدس قومي آنان را در پشت سر گذاردن تمامي مشكلاتي كه در ساختن فردايي درخشان براي امت عربي با آن مواجه مي‌شوند، ياري خواهد داد.[۲۰] به گزارش اين راديو، كمال حسن علي معاون نخست‌وزير و وزير خارجة مصر، بار ديگر پشتيباني كشورش را از عراق در جنگ عادلانه‌اش عليه ايران اعلام و ادعا كرد كه ايران قادر به تحقق هيچ‌گونه پيشروي نظامي در جنگ نبوده و مقامات تهران بايد اين حقيقت را نصب‌العين خود قرار دهند. به گزارش راديو صوت‌الجماهير، وي همچنين گفت كه مصر به اين جنگ با ديدة‌ نگراني مي‌نگرد و اكنون پس از اينكه عراق در تمام سطوح همكاري لازم را انجام داده، اين ايران است كه بايد براي پايان‌دادن به جنگ قدم اول را بردارد. وزير خارجه‌ مصر از اينكه نشانه‌‌اي از تصميم ايران براي پايان‌دادن به جنگ به چشم نمي‌خورد، ابراز تأسف كرد.[۲۱]

گزارش - 792

روز گذشته طه ياسين رمضان و طارق عزيز از اعضاي بلندپايه‌ شوراي فرماندهي حزب بعث، از سفر دو روزه به شوروي بازگشتند. باتوجه‌به اينكه سفر دو مقام عراقي در اين سطح، نخستين ديدار پس از مرگ برژنف صدر هيئت رئيسه‌ شوروي، انتخاب كادر جديد در رهبري اين كشور است، برخي منابع اين ديدار را سرآغاز تغيير سياست خارجي شوروي درباره‌ عراق تلقي كردند. خبرگزاري آلمان دراين‌‌باره اعلام كرد كه بغداد و مسكو تصميمات مهمي اتخاذ كرده‌اند كه مي‌تواند پايان‌بخش خونريزي 27 ماهه‌ جنگ خليج‌فارس باشد. جزئيات مربوط به اين تصميمات كه به گفته‌ ديپلمات‌هاي عرب در ديدار مقامات بلندپايه‌ دو كشور اتخاذ شد، فاش نشده است. اين دو مقام عراقي با آندره گروميكو وزير امور خارجه و بوريس بونومارف دبير حزب كمونيست شوروي، ديدار و گفت‌وگو كردند. بنابه اعلام منابع ديپلماتيك، اين گفت‌وگوها، موجب درك بهتر شوروي از موضع عراق در جنگ با ايران شده است.[۲۲] خبرگزاري كويت نيز باتوجه‌به نگاه جانب‌دارانه‌ اين خبرگزاري از عراق، به شايعاتي اشاره كرد كه در ميان گروه‌هاي ديپلماتيك در مسكو پخش شده؛ شايعاتي مبني‌بر اينكه مسكو ممكن است مواضعي منفي عليه رفتار سرسختانه‌ ايران براي خاتمه‌دادن به جنگ خليج (فارس) اتخاذ كند. به گفته‌ منابع عرب، رهبران كرملين موضع دولت عراق را در جنگ، در همه‌ سطوح، به‌ويژه موافقت با همه‌ اقدامات ميانجيگرانه، ستوده‌اند، همچنين رهبر جديد شوروي، موضع خود را تغيير داده، جانب عراق را گرفته است و دولت شوروي نيز از پيش‌قدمي عراق براي خاتمه‌دادن به جنگ خليج (فارس) استقبال كرده است.[۲۳]

گزارش - 793

خبرگزاري جمهوري اسلامي درباره‌ تظاهرات دانشجويان مسلمان عراقي در لندن اعلام كرد: به دعوت انجمن اسلامي دانشجويان عراقي، تظاهرات باشكوهي در لندن برپا شد كه در آن گروه كثيري از خواهران و برادران مسلمان از كشورهاي گوناگون شركت داشتند و با حمل پلاكاردها و تصاوير متعددي از امام امت و آيت‌الله صدر، يك بار ديگر ضمن نشان‌دادن تنفر خود از حاكميت رژيم بعثي صهيونيستي عراق و جنايات اين رژيم، با اتحاد خويش مشت محكمي بر دهان دشمنان انقلاب اسلامي ايران كوبيدند. در آغاز اين تظاهرات، گروهي از نوكران صدام كوشيدند تا مانع شكل‌گيري اين راه‌پيمايي شوند و چندين بار تظاهركنندگان را در "هايد" پارك لندن، مورد حمله‌ قرار دادند، ولي برادران عراقي و ايراني ما دربرابر حمله‌ ناگهاني آنان كوتاهي نكرده و در يكي از صحنه‌ها، تعدادي از اين فريب‌خوردگان صدامي را مجروح كردند كه درنتيجه پليس انگليس تعدادي از برادران ما و به‌ظاهر چند تن از بعثيون عراقي را دستگير كرد. پس از اين درگيري‌ها و باوجود تهديدات فراوان، تظاهرات با شكوه هرچه‌تمام‌تر آغاز شد و پس از طي مسير، در يكي از خيابان‌هاي لندن، راه‌پيمايي با دخالت پليس متوقف شد.[۲۴]

ضميمه‌ گزارش788: متن بيانيه‌ مشترك ايران و ليبي «به دعوت برادر علي‌اكبر ولايتي وزير امور خارجه‌ جمهوري اسلامي ايران، برادر عبدالعاطي العبيدي دبير كميته‌ مردمي دفتر روابط خارجي جماهير عربي سوسياليستي ليبي، به همراه يك هيئت بلندپايه از تاريخ 16 تا 30 آذرماه سال 1361 (برابر با 7 تا 21 دسامبر سال 1982)، از جمهوري اسلامي ايران ديدار رسمي به عمل آوردند. حضرت آيت‌الله العظمي منتظري و آيت‌الله سيدعلي خامنه‌اي رياست‌جمهوري اسلامي ايران، برادر عبيدي را به حضور پذيرفته و با ايشان به گفت‌وگو نشستند. آيت‌الله خامنه‌اي ضمن ابلاغ سلام متقابل، ديدار سرهنگ قذافي رهبر انقلاب بزرگ ليبي از ايران را به‌عنوان گامي بزرگ درجهت نزديكي روابط و مناسبات دو كشور دانسته و ايشان را به ديدار رسمي از ايران دعوت نمودند. همچنين حجت‌الاسلام هاشمي رفسنجاني رياست مجلس شوراي اسلامي ايران، در محيطي آكنده از دوستي و برادري با آقاي عبدالعاطي العبيدي مذاكره و گفت‌وگو نمودند. برادر عبدالعاطي العبيدي و برادر عبدالرحمن شلغم عضو ديگر هيئت جماهير ليبي و دبير كميتة‌ مردمي اين كشور، طي مذاكرات مفصل و مهمي با برادران علي‌اكبر ولايتي و محمد خاتمي وزير ارشاد اسلامي، مسائل مهم جهان اسلام و اوضاع منطقه و تحولات بين‌المللي را مورد بحث و تبادل‌نظر قرار دادند و موارد مطروحه در سفر خردادماه برادر عبدالسلام جلود به ايران را پيگيري نمودند. برادر العبيدي در آرامگاه شهيدان اسلام در بهشت زهرا حاضر شد و بر مزار شهيد آيت‌الله بهشتي و شهيد رجايي و شهيد باهنر و ساير شهداي اسلام و جنگ تحميلي فاتحه خواند. برادر ولايتي ضمن تشريح مواضع جمهوري اسلامي ايران درخصوص جنگ تحميلي اعلام كرد تا هنگامي‌ كه شرايط عادلانة‌ جمهوري اسلامي ايران براي خاتمه‌ جنگ حاصل نشود، ايران با تمام قدرت به دفاع از ميهن اسلامي و احقاق حقوق مشروع در اين نبرد سرنوشت‌ساز ادامه خواهد داد. وزير خارجه‌ جماهير ليبي بيان داشت: پشتيباني ارتجاع از رژيم صدام، اتلاف نيروهاي دو كشور اسلامي ايران و عراق را در بر دارد. وي حمايت مجدد آن كشور را از موضع برحق جمهوري اسلامي ايران در قبال مسائل منطقه و ازجمله جنگ تحميلي اعلام نمود. طرفين ابراز اطمينان نمودند كه آزادي عراق مقدمه‌ آزادسازي قدس عزيز از قيد اسارت صهيونيسم خواهد بود. برادر ولايتي پشتيباني جمهوري اسلامي ايران را از ملت ليبي دربرابر تجاوزات و توطئه‌هاي مستمر امريكا اعلام داشته و فشارهاي سياسي، اقتصادي و نظامي قدرت‌هاي استكباري و در رأس آن امريكا بر جماهير عربي و مردمي سوسياليستي ليبي را محكوم كرد. وزير امور خارجة‌ جمهوري اسلامي ايران توطئه‌هاي امريكا و فرانسه در ايجاد تفرقه و تشتت در سازمان وحدت افريقا ـ كه منجر به عدم برپايي نوزدهمين كنفرانس سران وحدت افريقا در طرابلس شد را محكوم نمود. آقاي دكتر ولايتي اظهار اميدواري كرد، دول افريقايي با حسن تدبير و توجه به منافع قاره افريقا مانع از آن شوند كه دسايس استكبار جهاني كارگر افتد و بكوشند تا با تحكيم صفوف، يكپارچگي خود و سازمان وحدت افريقا را حفظ نمايند. طرفين اهداف عاليه جنبش غير‌متعهدها را تأييد و بر تلاش درجهت تحكيم همبستگي اين مجموعه به اميد اينكه نقش مثبتي در ميدان‌هاي بين‌المللي ايفا كند، تأكيد نمودند. طرفين ضمن رد حضور فرانسه در اجلاس جنبش غير‌متعهدها، اعلام داشتند كه حضور فرانسه در اين اجلاس به‌عنوان زيرپاگذاشتن اصول اوليه و اهداف عالية‌ آن خواهد بود و لذا از اعضاي جنبش مي‌خواهند كه اين تلاش‌هاي فرانسه را خنثي كنند. طرفين با يادآوري تضييقات و محدوديت‌هايي كه ازطرف مأمورين سعودي در مراسم حج امسال در راه اجراي آزادانة مراسم حج صورت گرفته، مخصوصاً فشارهاي وارده بر حجاج ايراني، اعتقاد راسخ دارند كه كليه اماكن مقدسه مسلمانان جهان مانند مكه و مدينه و مسجد‌الاقصي بايد از زير نفوذ و سيطره‌ امپرياليسم و صهيونيسم جهاني آزاد گردد. طرفين با اعتقاد بر اينكه امريكا با پشتيباني همه‌جانبه از رژيم صهيونيستي در تمام جنايات اين رژيم سهيم بوده، عزم راسخ خود را در مبارزه‌ پيگير و بي‌امان و آشتي‌ناپذير با دشمن صهيونيستي اعلام داشته و تأكيد نمودند كه هرگونه راه‌حل سازشكارانه و طرح‌هاي خيانتكارانه كه اين روزها امپرياليسم امريكا و عوامل آن در منطقه سعي در جا انداختن آنها دارند، مردود و محكوم است. به اعتقاد دو طرف، حل قضيه‌ فلسطين تنها ازطريق مبارزه‌ قهرآميز براي بيرون راندن غاصبان صهيونيستي از سرزمين‌هاي مقدس اسلامي كه در آن همه‌ مسلمانان شركت دارند، امكان دارد. دو طرف بر ضرورت تلاش براي ايجاد جبهه‌ متحد اسلامي ضد‌امپرياليستي، ضد‌صهيونيستي و تقويت همبستگي جبهه‌ پايداري تا اينكه بتواند قاطعانه در مقابل توطئه‌هاي امپرياليسم و صهيونيسم و ارتجاع ايستادگي نمايد، تأكيد داشتند. طرفين با اعلام حمايت از جمهوري عربي سوريه و محكوم‌كردن فشارهاي امپرياليسم و صهيونيسم و ارتجاع عليه اين كشور، فشارها و تضييقات وارده بر نيروهاي مسلمان و مبارز فلسطيني و لبناني را چه ازجانب تجاوزگران صهيونيستي و استكباري و چه ازجانب رژيم‌هاي دست‌نشانده و بازيچه‌ امپرياليسم و صهيونيسم محكوم نمودند و خواهان خروج بي‌قيد و شرط نيروهاي اشغالگر صهيونيستي از سرزمين اسلامي لبنان شدند. طرفين حمايت خود را از مبارزات حق‌طلبانه‌ ملت ستم‌ديده و مسلمان فلسطين در داخل سرزمين‌هاي اشغالي اعلام مي‌دارند و از كليه دولت‌ها و ملت‌هاي مسلمان و آزادي‌خواه جهان مي‌خواهند كه با حمايت‌هاي مادي و سياسي از اين مبارزات به وظيفه اسلامي و انساني خود عمل نمايند. طرفين ضمن ابرازخرسندي از افزايش حركت‌هاي انقلابي در سودان و اعلام حمايت از مبارزات ملت مسلمان سودان، ابراز اطمينان كردند كه به‌زودي مردم سودان خود را از شر رژيم مستبد نميري آزاد خواهند ساخت. طرفين تلاش‌هاي رژيم‌هاي مرتجع منطقه را درجهت بازگرداندن مصر به جهان عرب تا زماني‌ كه رژيم مصر دست از تعهدات ننگين كمپ ديويد و سرسپردگي به امپرياليسم و كشتار و اذيت ملت مسلمان مصر برنداشته است، محكوم نمودند. طرفين اعطاي پايگاه‌هاي نظامي به امريكا ازسوي بعضي از رژيم‌هاي مزدور منطقه را محكوم نمودند و اعلام كردند كه اين پايگاه‌ها به‌منظور سركوب جنبش‌هاي آزادي‌بخش و اسلامي پيشرو بوده و مردم مبارز منطقه حق دارند آنها را هدف حملات انقلابي خود قرار دهند. دراين‌رابطه طرفين مانورهاي جاري نيروهاي تجاوز سريع امريكا با دولت‌هاي مزدور منطقه را محكوم نمودند. طرفين حمايت خود را از مبارزات ملت مسلمان صحرا براي آزادي سرزمينشان و شناسايي و پشتيباني خود را از جمهوري دمكراتيك عربي صحرا اعلام نموده و بر شناسايي آن به‌عنوان عضو سازمان وحدت افريقا، تأكيد ورزيدند. طرفين با محكوم‌كردن سفر وزير خارجه‌ رژيم صهيونيستي به زئير، عزم راسخ خود را براي جلوگيري از نفوذ صهيونيسم در قاره‌ افريقا اعلام نموده و دراين‌رابطه از مبارزات برحق مردم جنوب افريقا عليه نژادپرستي حمايت مي‌كنند و پشتيباني خود را از مبارزات رهايي‌بخش مردم جنوب‌غرب افريقا، ناميبيا، بر ضد‌رژيم نژادپرست افريقاي جنوبي ادامه خواهند داد. طرفين تجاوزات مستمر رژيم افريقاي جنوبي را به كشورهاي خط مقدم جبهه مخصوصاً آنگولا و موزامبيك، همچنين تجاوز اخير اين رژيم نژادپرست به لوستو را محكوم نموده، توجه جامعه‌ بين‌المللي را به اين تجاوزات كه با حمايت مستقيم امپرياليسم امريكا جريان دارد، جلب مي‌نمايند. طرفين بر تصميم راسخ خود بر ادامه و توسعه‌ همكاري‌هاي سياسي، اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي تأكيد نموده و ابراز اطمينان نمودند كه تماس و تبادل‌نظر موجب رشد حركت‌هاي انقلابي و اسلامي در منطقه گرديده و بشارت ايجاد يك جامعه‌ بزرگ اسلامي را براي مسلمانان جهان به ارمغان خواهد آورد. در پايان، برادر عبيدي دبير كميته‌ مردمي روابط خارجي جماهير عربي، مردمي و سوسياليستي ليبي، از استقبال و پذيرائي گرمي كه ازطرف مسئولين جمهوري اسلامي ايران نسبت به ايشان و هيئت همراهشان مبذول گرديد، تشكر و قدرداني نموده و متقابلاً از برادر دكتر ولايتي وزير امور خارجه‌ جمهوري اسلامي ايران، دعوت نمودند كه در اولين فرصت مقتضي از جماهيري ليبي بازديد نمايند. اين دعوت با خوش‌وقتي مورد قبول قرار گرفت.»[۲۵]




منابع و مآخذ روزشمار 1361/09/20

  1. سند شماره 54652 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش وضعيت روزانه، از سماجا 3 (مركز فرماندهي) به نزاجا ـ معاونت عمليات و اطلاعات (مد عمليات)، شماره 266، تاريخ 22/9/1361، ص4؛ و ـ روزنامه‌ جمهوري اسلامي، 21/9/1361، ص2.
  2. سند شماره 54652 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش وضعيت روزانه، از سماجا 3 (مركز فرماندهي) به نزاجا ـ معاونت عمليات و اطلاعات (مد عمليات)، شماره 266، تاريخ 22/9/1361، ص4؛ و ـ روزنامه‌ جمهوري اسلامي، 21/9/1361، ص2.
  3. سند شماره 357741 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از قرارگاه مركزي حمزه سيدالشهدا(ع) (طرح و برنامه) به ستاد مركزي (مركز فرماندهي)، 28/9/1361، ص1؛ و ـ سند شماره 54931 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش وضعيت روزانه، از سماجا3 (مركز فرماندهي) به نزاجا ـ معاونت عمليات و اطلاعات (مد عمليات)، شماره 269، تاريخ 25/9/1361، ص1؛ و ـ روزنامه‌ اطلاعات، 20/9/1361، ص14؛ و ـ روزنامة جمهوري اسلامي، 22/9/1361، ص2؛ و ـ سند شماره 55063 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش نوبه‌‌اي، از قرارگاه حمزه سيدالشهدا(ع) به ستاد مركزي مركز فرماندهي، شماره 275، تاريخ 26/9/1361.
  4. سند شماره 357698 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش نوبه‌‌اي، از قرارگاه مركزي حمزه سيدالشهدا(ع) (فرماندهي) به ستاد مركزي سپاه (مركز فرماندهي)، شماره 4، تاريخ 23/9/1361، ص1؛ و ـ سند شماره 357740 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: بولتن خبري روزانه، قرارگاه مركزي حمزه سيدالشهدا(ع) (اطلاعات)، شماره 140، ص1.
  5. همان، بخش اول.
  6. سند شماره 89345 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: خبرنامه، ارتباطات روابط عمومي ستاد مركزي سپاه پاسداران، شماره 35، تاريخ 1/10/1361، ص4.
  7. سند شماره 55022 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش روزانه، از ستاد منطقه 9 (اطلاعات) به ستاد مركز (اطلاعات)، شماره 529، تاريخ 27/9/1361.
  8. كارنامه و خاطرات هاشمي رفسنجاني (پس از بحران)، 1361، به اهتمام فاطمه هاشمي، تهران: دفتر نشر معارف انقلاب، چاپ اول، 1380، ص329.
  9. كارنامه و خاطرات هاشمي رفسنجاني (پس از بحران)، 1361، به اهتمام فاطمه هاشمي، تهران: دفتر نشر معارف انقلاب، چاپ اول، 1380، ص329.
  10. روزنامه‌ جمهوري اسلامي، 20/9/1361، ص2.
  11. روزنامة اطلاعات، 21/9/1361، ص14.
  12. روزنامة كيهان، 20/9/1361، ص5.
  13. مأخذ 10، صص 1 و 16.
  14. روزنامة اطلاعات، 21/9/1361، ص14.
  15. مأخذ 9، ص3.
  16. مأخذ 10، صص 1 و 16.
  17. مأخذ 9، ص3.
  18. مأخذ 9، ص18.
  19. روزنامه‌ كيهان، 21/9/1361، ص19.
  20. مأخذ 14، ص23، بخش عربي راديو صوت‌الجماهير، 20/9/1361.
  21. مأخذ 14، ص24، بخش عربي راديو صوت‌الجماهير، 20/9/1361.
  22. مأخذ 14، ص2، بغداد ـ خبرگزاري آلمان، 20/9/1361.
  23. خبرگزاري جمهوري اسلامي، نشريه‌ گزارش‌هاي ويژه، شماره 268، تاريخ 22/9/1361، صص 21 و 22، خبرگزاري جمهوري اسلامي به نقل از خبرگزاري كويت از بغداد، 21/9/1361.
  24. مأخذ 9، صآخر.
  25. مأخذ 9، ص18.