1359.07.20

روزشمار جنگ سال 1359 1359.07.20
نام‌های دیگر	بیست مهر
تاریخ شمسی	1359.07.20
تاریخ میلادی	12 اکتبر 1980
تاریخ قمری	2 ذیحجه 1400

1360.07.20

1361.07.20

1362.07.20

1363.07.20

1364.07.20

1365.07.20

1366.07.20

روز بيست ويكم-فرمان تشكيل شوراي عالي دفاع

از صبح بيست و يكمين روز، در ادارة بندر گمرك خرمشهر درگيري بين نيروهاي خودي و دشمن شروع شد و با توجه به مقاومت شديد رزمندگان، عراقيها در يك محور متوقف شده، در بعضي محورها پيشروي كردند.نيروهاي دشمن امروز با احداث پل ديگري روي كارون در نزديكي سلمانيه( حدود 15 كيلومتري آبادان ) و زير آتش گرفتن جاده ماهشهر آبادان، وضعيت را بحراني‌تر كردند. برادران پاسدار و هوانيروز در اطراف سلمانيهو دارخوين ضرباتي به دشمن وارد كردند. عراقيها دركنار كارون در منطقهبيوض ( حدود 40 كيلومتري اهواز )، دست به تجمع نيرو و قايق زدند.تلاش دشمن در محور بستان سوسنگرد ادامه يافت و بستان زير آتش شديدقرار گرفت. در جبهه‌مياني توپخانه و تجهيزات بسياري از دشمن در محورسومار منهدم شد. در جبهه شمالي، دشمن به تقويت نيرو در مرزهاي خودادامه داد. با كمك گروههاي ضدانقلاب تحركاتي را به وجود آورد، ازجمله هواداران حزب رزگاري كنترل نوسود را به دست گرفتند و حزبدمكرات در پيرانشهر 24 ساعت اعلام حكومت نظامي كرد. در اين روز هواپيماهاي دشمن علاوه بر پشتيباني از يگانهاي زميني عراق، تعدادي از تأسيسات نظامي، صنعتي و... را بمباران كردند.

حملات و درگيريهاي زميني

جبهه جنوبي نيروهاي دشمن از اوايل صبح، پس از اجراي آتش تهيه سنگين، در بندر خرمشهر شروع به پيشرويكردند. در اين عمليات علاوه بر ديگر نيروهاي عراقي، گردان 3 پياده تيپ گارد رياست جمهوري عراقنيز شركت داشت. رزمندگان خودي با وجود كمبود امكانات به مقابله سختي پرداختند. درگيري در طول روز در حوالي ادارة بندر، گمرك و پليس‌راه خرمشهر ادامه داشت و نيروهاي دشمن در بعضيمحورها مواضع جديدي به دست آوردند. علاوه بر اين، تانكهاي آبي و خاكي عراق در مقابلاسكله‌هاي 11 و 18 مستقر شده، قصد عبور از آب را دارند. برابر گزارشي كه در آخرين ساعات امروز از سپاه اهواز رسيده است: «عراقيها با زدن پل ديگريروي كارون در نزديكي سلمانيه ( حدود 15 كيلومتري آبادان )، از رودخانه عبور كرده‌اند و قصد پيشرويبه سوي آبادان و نيز بستن جادة ماهشهر آبادان را دارند كه تنها راه ارتباطي باقي ماندة زميني با آبادان و خرمشهر است. اين جاده كه فعلاً فقط براي خودروهاي نظامي قابل تردد است، زير رگبار دشمن قراردارد. اواسط روز نيروهاي پياده خودي در نزديكي پل سلمانيه به نيروهاي دشمن يورش بردند، امّاموفقيتي كسب نكردند. هلي‌كوپترها و توپخانه خسارات زيادي به دشمن وارد كردند. در اين عملياتدو هلي‌كوپتر خودي هدف ميگهاي دشمن قرار گرفته، سقوط كردند. همچنين صبح امروز هواپيماهايخودي مواضع دشمن را در اطراف دارخوين هدف قرار دادند و رزمندگان نيز در اين محل به مقابله با نيروهاي عراق پرداختند. آبادان شب گذشته و در طول روز زير انواع آتش و بمباران دشمن قرار داشت.با تهديد تنها راه ارتباطي آبادان، سكنه باقي مانده مشغول تخليه شهر شدند.» به گزارش ستاد مشترك ارتش: «نيروها عراقي كه از كارون عبور كرده‌اند، به 3 شاخه تقسيمشده‌اند، يك شاخه قصد حمله و محاصرة اهواز و شاخه ديگر قصد محاصره و حمله به آبادان را دارند.ضمناً شاخه‌اي از طريق دزفول حمله كرده كه قصد قطع راه ارتباطي اهواز و مناطق ديگر را دارد.» به گزارش سپاه اهواز: «ارتش عراق حدود 600 نفر نيرو در كنار كارون، نزديك بيوض ( حدود 40كيلومتري جنوب اهواز )، پياده كرده و مقادير زيادي قايق در كنار كارون آماده گذاشته كه احتمالاً قصدعبور از كارون و حركت به سمت اهواز را دارند.» عصر امروز نيروهاي سپاه با نيروهاي ستاد مركزي دكتر چمران در منطقه بيوض و همچنين در جبهه فارسيات ( از جبهه‌هاي غربي اهواز )، ضربه سختي به نيروهاي دشمن وارد كردند. توپخانه مستقر درفارسيات نيز آتش موثري روي عراقيها اجرا كرد. هواپيماهاي دشمن امروز چندين نقطة اهواز از جمله ستاد لشكر 92 زرهي، بيمارستان و پل معلقرا هدف قرار دادند. از جبهه غربي اهواز، اطلاعات سپاه اهواز گزارش مي‌دهد: «نيروهاي دشمن در هردان دو شاخه شده‌اند. يك شاخه به سوي كرخه حركت كرده و در ضلع جنوبي رودخانه كرخه موضعگرفته و شاخه دوم به سوي كيلومتر 40 متمايل شده است. موضع دوم عراقيها در جنوب كوهه و موضعسوم آنها از نزديك تلمبه سيد‌كريم، كنار كرخه تانزديك تلمبه سيديوسف قرار دارد. در جبهه شمال غربي اهواز، نيروهاي دشمن روبروي سد‌كرخه، نزديك امام‌زاده عباس و نيروهايخودي در شرق رودخانه روبروي سد كرخه مستقرند. در محور بستان سوسنگرد، توان نيروهاي دشمن كه از مرز سوبله وارد شده‌اند، حدود 50دستگاه تانك و 40 خودرو است. ستوني كه بعدازظهر روز گذشته براثر آتش توپخانه مقداريعقب‌نشيني كرد، از صبح امروز به پيشروي خود ادامه داده، تا عصر از روستاي فنيخي عبور كرده، در فاصله 8 كيلومتري تپه‌هاي شني مستقر شده‌اند. در شبيخون شب گذشتة برادران پاسدار چند خودروي دشمن منهدم گرديد. براثر آتش سنگيندشمن روي بستان در طول مرز، آخرين سكنه اين شهر، بستان را پياده به سوي سوسنگرد ترك كردند. به گزارش سپاه اهواز: «هويزه در دست نيروهاي خودي است، ولي دچار كمبود نيروست و نياز به تقويت دارد. از سوي ديگر، سايتهاي 4 و 5 واقع در نزديكي رودخانه كرخه و حوالي سه راهي دهلران انديمشك اهواز در دست دشمن است.» جبهه مياني به گزارش سپاه غرب: «امروز با همكاري برادران سپاه و ارتش توپخانه سنگين دشمن در دامنه كوهداروان در منطقه سومار كه سومار، گيلان‌غرب و معابر وصولي منطقه را زير آتش قرار مي‌داد توسطتوپخانه خودي منهدم گرديد. ضمناً در جريان اين عمليات تانكها، وسايل زرهي و خودروهاي بسيارياز دشمن نابود شد.» طبق اعلام ژاندارمري كرمانشاه: «پاسگاه گيلان‌غرب در حال سقوط است و اگر از نفوذ دشمنجلوگيري نشود، پاسگاه زير آتش قرار گرفته، راه عبوري پادگان ابوذر قطع هواهد شد.» به گزارش پايگاه هوانيروز كرمانشاه: «800 نفر از ضدانقلابيون ايل قلخاني به كمك سردار‌جاف كه مجهز به سلاحهاي آرپي‌جي 7 و خمپاره‌انداز هستند، در ارتفاعات دالاهو به سمت گردنه پاتاق حركتمي‌كنند.» جبهه شمالي به گزارش اداره مركزي اطلاعات سپاه: «تانكهايي كه در سيدصادق و بياره عراق استتار شده‌اند، قصد دارند با پشتيباني نيروي هوايي عراق و مهاجمين مسلح، به پاوه و باينگان حمله كنند.» طبق اعلام ستاد مشترك ارتش: «هواداران حزب رزگاري كه حدود 2000 نفر نيرو دارند و از طريقعراق توسط بختيار و پاليزبان تقويت مي‌شوند، كنترل شهرستان نوسود و قسمتي از مناطق مرزيقصرشيرين و طايفه امامي در غرب نوسود را به دست گرفته‌اند.» به گزارش اطلاعات سپاه: حزب دمكرات از بعدازظهر امروز به مدت 24 ساعت در پيرانشهرحكومت نظامي برقرار و اعلام كرده كه كسي حق رفت و آمد در شهر را ندارد. اطلاعات به دست آمده از اسراي حزب دمكرات حاكي است كه دمكراتها با همكاري ارتش عراق قصد تصرف پادگان پيرانشهر را دارند.»

حملات و درگيريهاي هوايي

آبادان: صبح و عصر امروز هواپيماهاي عراقي به آبادان حمله كردند و نقاطي از جمله پالايشگاه را بمباران كردند. در جريان اين حملات دو ميگ دشمن سرنگون شد. اهواز: قبل از ظهر امروز پادگان لشكر 92 زرهي هدف بمباران دو فروند هواپيماي دشمن قرار گرفت كه چند اتومبيل منهدم و تعدادي نيز شهيد و مجروح شدند. صبح امروز دو هلي‌كوپتر خودي در منطقه عملياتي اهواز به هنگام مقابله با نيروهاي دشمن، هدفتوپهاي ضدهوايي و آتش ميگهاي دشمن قرار گرفتند و به آتش كشيده شدند. بهبهان: عصر امروز سه فروند هواپيماي دشمن در ارتفاع زياد مبادرت به ريختن نوارهاي رنگي درمحوله كارخانه سيمان بهبهان كردند. تنگ فني: 2 ميگ عراقي به ايستگاه مخابراتي گريب لمك در تنگ فني حمله كردند كه خساراتيوارد نشد. اسلام آباد: ظهر امروز چند ميگ عراقي با تجاوز به اسلام‌آباد غرب، كارخانه قند را بمباران كردندكه قسمتهايي از كارخانه آسيب ديد.

كرمانشاه: بعدازظهر امروز چند ميگ عراقي با تجاوز به آسمان كرمانشاه اطراف پايگاه هوانيروز وفرودگاه را بمباران كردند كه خسارتي وارد نشد.

خلاصه بيانيه نظامي عراق

بيانيه 73 شب گذشته و بامداد امروز نيروهاي مسلح ما پيشروي خود را در منطقه جنوبي ادامه دادند و دشمنرا در منطقه آبادان تعقيب كردند.... خسارتهاي وارده به دشمن: تعداد زيادي كشته و زخمي انهدام 5 تانك، 6 خودرو و نفربر و دوپايگاه موشكي، و به دست آوردن تعداد زيادي مهمات، توپ و موشك و سرنگوني يك هواپيما و يك هلي‌كوپتر. خساراتي كه به ما وارد گرديد، عبارت است از 6 كشته و 14 زخمي، انهدام 2 خودرو، يك زره‌پوش و يك توپ 106. هواپيماهاي دشمن در ساعت 30/11 و 45/11 ديروز به اهداف غيرنظامي العزيز و در ساعت30/12 و 15 ديروز به محلهاي مسكوني و تأسيسات غيرنظامي سليمانيه حمله كردند. همچنينهواپيماهاي دشمن ساعت 30/7 امروز به سليمانيه و در ساعت 10 امروز به اهداف غيرنظامي استان ميسان حمله كردند كه يك هواپيماي دشمن سرنگون شد. در اثر اين حملات، در سليمانيه 18 نفرزخمي شدند و يك نفر كشته شد و خساراتي به بعضي تأسيسات غيرنظامي وارد گرديد. هواپيماهاي ما بعدازظهر ديروز در حمله به فرودگاه اهواز سه‌هلي‌كوپتر را منهدم كردند و همچنينبه واحدهاي دشمن در منطقه اهواز حمله و سه زره‌پوش را از بين بردند. بامداد امروز هواپيماهاي ما بندر شاهپور و قسمتي از تاسيسات آن را منهدم كردند و پالايشگاه اين بندر را به آتش كشيدند. يك هواپيماي ما ديروز در زمين دشمن سقوط كرد.

بازتاب حملات و درگيريها

روزنامه‌هاي الثوره و الجمهوريه در مقاله‌هاي روز 20/7/59 خود به عبور واحدهاي نظاميعراق از رودخانه كارون اشاره كردند و آن را يك پيروزي بزرگ در تاريخ ارتش عراق ذكر كرده، اضافهمي‌كنند كه پيروزي بزرگ ارتش عراق زماني تحقق يافت كه از كارون عبور كردند و اين نشان مي‌دهد كه نيروهاي مسلح عراق چقدر قوي هستند و چه ضربات شديدي به قواي ايران وارد آورده‌اند و در عمقاراضي آنها نفوذ نموده، در عرض شش روز بر شش شهر ايران كنترل پيدا كرده‌اند. راديو لندن: نيروهاي عراق مدعي‌اند 3 پل موقت براي عبور تجهيزات نظامي بر روي كارونساخته‌اند... برخورد متقابل و رو در رويي نيروهاي زميني دو كشور كه عراقيها تاكنون از آن احترازمي‌جستند، ظاهراً اجتناب‌ناپذير است. عراقيها مي‌گويند نيروهاي زميني‌شان به پيشروي به سوي آبادانادامه مي‌دهند و تلفات جاني بسيار سنگيني به ايرانيها وارد آورده‌اند. راديو كويت: يك فرمانده عراقي گفت كه سقوط شهر دزفول بسيار نزديك است. فرمانده توپخانهعراقي گفت: اطراف شهر و فرودگاه نظامي كاملاً در دست نيروهاي عراقي است. فرمانده ديگريافزود: نيروهاي عراقي يك پادگان نظامي را تصرف كرده‌اند كه ساختمانها و مخازن زيرزميني‌اي داردكه براي 3 سال جنگ كافي است. راديو اسرائيل: يك افسر عاليرتبه ايراني به روزنامه‌نگاران غربي اعتراف كرد كه ارتش عراق تاكنونبر باريكه‌اي به طول 60 كليومتر در غرب ايران، از قصرشيرين تا نفت شهر تسلط دارد... شهر مهران و چند منطقه غربي نيز در تسلط عراق است. خبرگزاري رويتر: هواپيماهاي عراقي امروز براي سومين‌بار مجتمع پتروشيمي ايران و ژاپن راواقع در بندر امام‌خميني بمباران كردند. مهندسين اروپايي كه از شمال عراق بازگشته‌اند، گفتندحملات مكرر جنگنده‌هاي ايراني براي انهدام تأسيسات نفتي عراق در كركوك، تاكنون با شكست مواجهشده است.  

روزشمار سياسي 20/7/59

امام‌خميني طي فرماني تشكيل شوراي‌عالي دفاع را براي هماهنگي در اقدامات سياسي نظامي اعلام كردند. جمهوري‌اسلامي آمادگي خود را براي شركت در شوراي امنيت سازمان‌ملل اعلام داشت و از آن سازمانخواست تا تجاوز عراق عليه ايران را محكوم كند. امريكا به بهانه حفاظت از منابع حياتي خود در منطقه و باز نگه‌داشتن تنگههرمز، حضور نظامي خود را در آبهاي خليج‌فارس و اقيانوس‌هند افزايشداده، با اعزام رزمناوها و موشك‌اندازهاي پيشرفته، به تثبيت موقعيت خوددر منطقه مبادرت مي‌‌ورزد. در حالي كه جنگ ادامه دارد، قدرتهايبزرگ، به ويژه دولتهاي غربي تلاش گسترده‌اي را براي تثبيت موقعيتخود در منطقه استراتژيك خليج‌فارس در پيش گرفته‌اند.

جمهوري‌اسلامي ايران ( اوضاع داخلي، مواضع و... )

فرمان امام‌خميني در مورد تشكيل شوراي عالي‌دفاع بسم‌الله‌الرحمن‌الرحيم نظر به موقعيت استثنايي دفاع از كشور اسلامي و حساسيت فوق‌العاده آن، تا موقعي كه جنگافروزان به كار تجاوزگرانه خود ادامه مي‌دهند، مراتب زير اخطار و مقرر مي‌شود: 1 كليه امور مربوط به جنگ، در تحت‌نظر شوراي عالي دفاع به اضافه يك نفر از نمايندگان از قبلمجلس شوراي اسلامي بايد اداره شود و اين شورا موظف است تمام قواي‌مسلح را هماهنگ نمايدو هيچ گروه يا شخصي، تخلف از اوامر شوراي مذكور نبايد بكند و در غياب آقاي خامنه‌اي و آقايچمران، دو نفر از نمايندگان كه يكي از آنها رئيس مجلس شوراي اسلامي است، بايد در شورا شركت نمايد. 2 در اداره مناطق جنگي، كليه نيروها بايد از شوراي مذكور تبعيت نمايند و تصميمات در اين باره با شوراي مذكور است. 3 تبليغات مطلقاً چه به وسيله راديو و تلويزيون يا مطبوعات در تحت‌نظر شوراي مذكور بايد اجرا شودو رسانه‌هاي گروهي و مطبوعات، حق پخش مصاحبات يا نطق‌ها و نوشته‌ها را بدون مراجعه و دستور از شوراي مذكور ندارند. 4 سياست خارجي مربوط به دفاع، با شوراي مذكور است و كسان ديگر بدون اجازه حق دخالتندارند. 5 كليه بيانيه‌ها و نوشته‌ها و تبليغات و پخش اعلاميه‌ها بدون اجازه مستقيم از شوراي مذكور جداًممنوع است. 6 دولت مأمور جلب متخلفين و تحويل به دادگاههاي انقلاب است. 7 دادگاهها به جرائم، حسب وضع دفاعي و انقلاب عمل مي‌كنند. 8 شورا موظف است در مناطق جنگي نمايندگاني تعيين نمايد كه به وسيله آنها امور اجرا گيرد و موجب تأخير نشود. رئيس جمهور ( بني‌صدر ):... بعد از اين كه عراقيها خاك ايران را تخليه نمايند، ايران حاضراست در مورد بعضي مسائل با عراق وارد مذاكره شود.... مذاكره در مورد شط‌العرب غير‌ممكن است، ولي در مورد اراضي اطراف آن امكان دارد. نخست‌وزير ( آقاي رجايي ) در مورد شركت در شوراي امنيت سازمان‌ملل گفت: ما به عنواناين كه در اين جنگ مورد تجاوز قرار گرفته و مظلوم هستيم، مي‌رويم تا چهره اين ظالم كافر را به جهانيان نشان دهيم. نخست‌وزير ( آقاي رجائي ): در اين جنگ اگر تمام هواپيماها و سلاحهاي ما نابود شوند و مادست خالي بمانيم، آن وقت است كه تازه جنگ ما شروع مي‌شود و ما با چنين ايماني كه داريم، صدام و اربابانش را دفن خواهيم كرد. رئيس هيأت نمايندگي ايران در سازمان‌ملل: اين يك استنباط منطقي است كه ايالات‌متحده در پشت صحنه همراه عراق است، زيرا نه عراق و نه ايران از نابودي يكديگر بهره‌اي نمي‌گيرند. مدير كل سياسي وزارت امور خارجه جمهوري‌اسلامي ايران در مورد ادعاي عراق مبني بر نقض قرارداد 1975 از طرف ايران و عدم تحويل سرزمينهاي مورد ادعا به آن كشور، گفت: اگر رژيمعراق در ادعاي خود صادق بود. اولاً: به چه علت آن را در سازمان‌ملل يا يك مرجع بين‌المللي مطرحنكرد يا براي رفع اختلافات آن را مستقيماً با مقامات ايراني در ميان نگذاشت. ثانياً، وزير‌امور خارجهوقت ايران با مسئولين عراق در كنفرانس كشورهاي غيرمتعهد در هاوانا و سي و چهارمين اجلاسسازمان‌ملل در نيويورك جلسات متعددي داشت. عراقيها، اختلاف خود را عنوان نكردند، در حاليكه اين ملاقاتها مناسب‌ترين فرصت براي طرح ادعاي آنان بود. اطلاعيه وزارت امور‌خارجه جمهوري‌اسلامي: شواهدي در دست است كه نشان مي‌دهدامريكا و روسيه مستقيم يا غيرمستقيم، و به اين دليل كه حمله عراق به خاك ايران از مدتها قبل طراحيشده، مايل به جلوگيري از آن نبوده‌اند، زيرا هر دو از اين تعرض سود مي‌بردند. راديو لندن: ايران از سازمان‌ملل خواست تا تجاوزات عراق را محكوم نمايد. مواضع و اقدامات ضدانقلاب درگيري نيروهاي انقلابي جمهوري‌اسلامي با ضدانقلابيون مسلح در شهرستان اروميه پس از چندين ساعت درگيري با تار و مار شدن ضدانقلابيون پايان يافت. 1200 نفر از مهاجمين وابسته به امريكا و عراق در منطقه‌اي واقع در 20 كيلومتري مرز تركيه به پاسگاه سوبا ساري حمله كردند.

تلاشهاي صلح

در 12 اكتبر ( 20 مهر )، دبيركل سازمان‌ملل دو پيام از رئيس جمهوري ايران دريافت داشت. در پيامنخست وي گفت كه مي‌داند اقدام دفاعي ايران هيچگونه تلفات و صدماتي بر كشتيراني بي‌خطربين‌المللي وارد نكرده است و ايران هيچ تمايلي به دخالت در كشتيراني بي‌خطر و تجارت بين‌الملليقانوني درمنطقه جنگي ندارد. در پيام دوم گفت كه عبور بي‌خطر كشتيراني تجارتي لنگر انداخته در شط‌العرب با بندرهايخرمشهر و آبادان و بصره، تحت پرچم سازمان‌ملل متحد براي ايران قابل قبول است به شرط اين كه اينكشتيها در بندرهاي ديگر عراق، بار تخليه نكنند.

مواضع و اقدامات كشورها

وزير خارجه امريكا: ما بايد بين تهديد به منافع اساسي خود و بحرانهاي داخلي كشورهاي بيگانهكه به منافع ما لطمه مي‌زند، ولي استفاده از نيروي نظامي را ايجاب نمي‌كند، تفاوت قائل شويم. مثلاًنيروهاي امريكائي براي دفاع از منافع اساسي امريكا و متحدانش در خليج‌فارس حضور دارند، نه براي مداخله درامور كشورهاي منطقه... پنتاگون اعلام كرد كه به رزمنا و موشك انداز « ليهي » دستور داده شده براي تقويت شبكه جاسوسيامريكا بي‌درنگ به سوي خليج‌فارس حركت كند. اين رزمنا و به تكامل يافته‌ترين سيستم « تلهكمونيكاسيون » و موشكهاي ضدهوايي مجهز است. وزارت دفاع امريكا اعلام كرد كه يك ناوشكن خود را به يك ناو مجهز به سكوي پرتاب آواكس در خليج‌فارس تبديل خواهد كرد. سخنگوي وزارت دفاع امريكا: دو هواپيماي انگليسي كه مي‌توانند به هواپيماهاي در حال پروازسوخت بدهند، از انگلستان به عربستان‌سعودي اعزام شده‌اند و يك ناو جنگي موشك‌انداز دستورداده شده كه به سوي منطقه خليج حركت كند. نخست‌وزير اردن در مصاحبه با مجله المستقبل:: سياست اردن نسبت به نبرد شرافتمندانه عراق كه براي باز پس‌گيري حقوق ملي خود و حمايت از منافع قومي و ناسيوناليستي اين كشور شروع شده، در واقع از ايمان اعليحضرت ملك‌حسين و ملت اردن سرچشمه مي‌گيرد، زيرا مسائل سرنوشت‌سازناسيوناليستي عرب قابل تجزيه نيست و تمام ملت عرب نسبت به آن متحد هستند.... ملك‌حسين از كشورهاي عربي خواست كه يك روش متحد را در همبستگي و كمك به عراق براي نابود كردن خطريكه مرزهاي شرقي امت عرب را تهديد مي‌نمايد، انتخاب كنند... عراق راهي جز دست زدن به اين جنگمقدس، براي تحقق حق خود نداشت... بي‌تفاوت بودن اعراب در حمايت از عراق منجر به تحكيمتوطئه و تجاوز به حقوق حقه ملت عرب خواهد شد. ضياءالحق: چنانچه پاكستان در كشمكشهاي جاري ايران و عراق به طرفداري يكي از دو كشوربرخيزد، نه تنها بر وخامت اوضاع خواهد افزود، بلكه به برقراري صلح نيز لطمه خواهد زد.. پافشاريو سختگيري هر دو طرف و اين كه هيچيك حاضر نيست از موضعي كه گرفته، ذره‌اي عقب‌نشيني كند، اين بحران رابا مشكل مواجه ساخته است.

نخست‌وزير ژاپن: جهت باز نگه‌داشتن تنگه هرمز، ژاپن نمي‌تواند به ناوگان بين‌المللي امريكابپيوندد، زيرا قانون اساسي ژاپن اين اجازه را نمي‌دهد. وزير خارجه ژاپن: دولت ژاپن از ايران و عراق تقاضا خواهد كرد امنيت رفت و آمد كشتيها را از تنگه‌هرمز تضمين كنند.

تحليلها و تفسيرها

راديو لندن: صدام رئيس كشور عراق اميدوار است با حملات شكننده خود رژيم خميني را سرنگون سازد و بر شط‌العرب حاكم گردد. در زمان شاه كنترل اين رودخانه به عهدة ايرانيان بود و اينكدورة حاكميت عراق بر اين رودخانه فرا رسيده است.. اعراب بايستي با هم متحد باشند، چرا كه از طرف رژيم انقلابي آسيب‌پذير هستند و رژيمشان به خطر افتاده است. راديو امريكا: نيويوريك تايمز: گرچه به نظر مي‌رسد نيروهاي عراق در جنگ با ايران به پيروزيهايي دست يافته‌اند، امّا جنگي كه در اطراف شهر بندي خرمشهر و شط‌العرب جريان دارد، نشان مي‌دهدكه ايرانيان با وجود بي‌نظمي در سازماندهي، براي هر وجب خاكشان به مبارزه برخاسته‌اند. حتي اگرعراقيها كنترل خرمشهر را به دست آورند، تا زماني كه جنگ ادامه دارد، ايرانيان نخواهند گذاشت عراقاز شط‌العرب به عنوان راهي براي دسترسي به خليج‌فارس استفاده كند. خبرگزاري رويتر به نقل از روزنامه گاردين: در حالي كه غرب نگران آينده عرضه نفت است، در جمهوري‌اسلامي ايران مكتب شهادت ارج نهاده مي‌شود. شهادت عامل موثري در خنثي‌كردنحملات عراق بوده است. جنگ ظرفيت منضبط بودن را در ايرانيها آشكار كرد و مدافعان خرمشهر، صحت شعار « توپ تانك، مسلسل ديگر اثر ندارد » راكه در زمان شاه فرياد مي‌زدند، ثابتكرده‌اند. راديو كلن:... جنگ ايران و عراق تبديل به جنگ فرسايشي و پيچيده‌اي شده كه تعيين حد و مرز آنبسيار دشوار است، پيامدهاي سياسي اين نبرد رفته رفته آشكار مي‌شود. كشورهاي عربي بار ديگر در آستانه روي برگرداندن از اتحادها و پيمانها هستند و يك بار ديگر بناي سست اتحاد ممالك عربي آشكارشده است. عراق مناسبات ديپلماتيك خود را با سوريه، ليبي و كره شمالي به خاطر حمايت اين كشورهااز ايران قطع كرد.. اوضاع منطقه بسيار بحراني است، زيرا شوروي در راه كسب نفوذ دوباره در منطقهخاور نزديك است. اولين موفقيت شوروي عقد قرارداد دوستي با سوريه است. شووري در زمينه جنگ ايران و عراق مقصود نهايي خود را آشكار نمي‌كند و مايل است با هر دو كشور در تماس باشد. .... ايران تقريباً با اغلب كشورهاي جهان قطع رابطه كرده و در انزواي محض فرو رفته است.درست همين عامل صدام را به فكر تجاوز به ايران انداخت، زيرا موقعيت ايران در صحنه جهانيتضعيف شده و در داخل كشور نيز به دليل اختلافات موقعيتي بهتر از خارج وجود ندارد. امّا صدام در محاسبة خود عرق ملي ايرانيان را منظور نداشته است، زيرا تصور مي‌كرد به كمك مخالفان رژيم آيتالله خميني در داخل و خارج، مي‌تواند رژيم ايران را سرنگون سازد. در حالي كه جنگ تحميلي بين مردم همبستگي ايجاد كرد. راديو لندن به نقل از هفته‌نامه ابزرور: اگر آمريكا و شوروي تصور كنند كه قادرند در عمق تحولاتخاورميانه يا آفريقا يا آسيا به طور كلي دست ببرند، خطا كرده‌اند. روزنامه ديلي تلگراف: اعلام بي‌طرفي آمريكا درجنگ عراق با ايران، با افشاي تحويل چهارهواپيماي آواكس به دولت عربستان زير سوال رفته است... جنگ عراق با ايران را مي‌تواند جنگگروگانها ناميد، زيرا اگر ايران در دنيا منزوي نشده بود، مورد حمله عراق قرار نمي‌گرفت. راديو مسكو:... نزاع ميان كشورهاي اسلامي زمينه مناسبي را براي مداخله نيروهاي امپرياليستيدر خاورميانه و خاور نزديك آماده مي‌سازد. آمريكا مقدمات اختلافات گوناگون را به وجود مي‌آورد تابتواند در تشنجات شديد و تضعيف جبهه ضدامپرياليستي، اراده خود را به ملل اسلامي تحميل نمايد. خبرگزاري تاس:.... آمريكا به بهانه جنگ عراق و ايران از موقعيت استفاده كرده و آمادگي‌اش را براي يك مداخله نظامي در خليج‌فارس افزايش مي‌دهد. علاوه بر هواپيماهاي آواكس و تأسيسات رادارزميني مستقر در عربستان، امكان ارسال جنگنده هاي اف 15 نيز به اين كشور در وزارت دفاع آمريكا در دست بررسي است. خبرگزاري فرانسه:.... خساراتي كه در جريان سه هفته جنگ به ايران و عراق وارد شد، به چند ميليارد دلار مي‌رسد. صاحبان صنايع غرب از هم‌اكنون خود را براي دريافت سفارشهاي تازه آمادهمي‌كنند. شركتهاي فرانسوي و انگليسي با ايران و عراق تماس گرفته، آمادگي خود را براي تحويل موادجنگي و مرمت جنگ‌افزارهاي آسيب ديده، به ويژه هواپيما اعلام داشته‌اند. در رشته صنعتي بيشترينخسارات به تأسيسات نفتي وارد شده است. اكنون شركتهاي غربي و ژاپني در انتظار بازگشت به منطقهبراي ترميم تأسيسات هستند. راديو آمريكا به نقل از نيويورك تايمز:.... كار توليد و تصفيه در دو كشور ايران و عراق فلج شده و هر دو كشور با كمبود سوخت روبرو هستند و صادرات نفت خود را متوقف ساخته‌اند. اين امر براي عراق به قيمت 48 ميليون دلار در روز تمام مي‌شود. زيان روزانه ايران نيز بالغ بر 28 ميليون دلاراست.... ايرانيان از نظر مالي آسيب زيادي ديده‌اند. حدود 8 ميليادر دلار از ذخاير پولي ايران، پس از اشغالسفارت آمريكا، توسط كارتر مسدود شده است. ايرانيها تصور مي‌كردند مي‌توانند از 6 ميليارد دلارذخاير پولي نزد بانكهاي غيرآمريكايي استفاده كنند، امّا منابع بانكي در لندن برآورد كردند كه ايران فقط قادر به استفاده از حدود 2 ميليادر دلار ذخاير پولي نزد بانكهاي خارجي است. براي همين هزينه جنگيو نيز فقدان درآمد نفت، سبب مي‌شود ايران سريع‌تر از گذشته منابع پوليش را از دست بدهد.

منابع و مآخذ روزشمار 1359/07/20