1365.11.20

روزشمار جنگ سال 1365 1365.10.20
نام‌های دیگر	بیست دی
تاریخ شمسی	1365.10.20
تاریخ میلادی	10 ژانویه 1987
تاریخ قمری	9 جمادی‌الاول 1407

1359.10.20

1360.10.20

1361.10.20

1362.10.20

1363.10.20

1364.10.20

1366.10.20

گزارش - 1

1. در دومین روز از عملیات کربلای۵، رزمندگان قرارگاه کربلا موفق شدند ضمن خنثی کردن تلاش پی در پی نظامیان عراقی برای بازپسگیری منطقه تصرف شده (سرپل) در غرب کانال پرورش ماهی، خط دفاعی خود در محور پاسگاه بوبیان را تکمیل و تقویت و جناح راست منطقه عملیاتی را تأمین کنند. رزمندگان دو قرارگاه قدس و نجف نیز به بخشی دیگر از جنوب منطقه پنج ضلعی دست یافتند. در مقابل، ارتش عراق نیز منطقه عملیاتی را بمباران و گلولهباران شیمیایی کرد. پس از تصرف بخش شمالی منطقه شلمچه توسط یگانهای قرارگاه عملیاتی کربلا در روز گذشته، چنین تدبیر شد که این یگانها ضمن تکمیل و تقویت خط دفاعی بوبیان در جناح راست منطقه عملیاتی، سرپل تصرف شده در غرب کانال پرورش ماهی را توسعه دهند؛ و نیز یگانهای دو قرارگاه عملیاتی قدس و نجف در بخش جنوبی منطقه به پیشروی خود تا جزیره بوارین ادامه دهند. بر این اساس، لشکر۳۲ انصارالحسین میبایست به کمک لشکر۳۳ المهدی برای تسخیر قسمت غربی خط بوبیان میرفت؛ توسعه وضعیت در غرب کانال پرورش ماهی تا خط رضایت (حد فاصل نوک این کانال و کانال زوجی) به لشکرهای۴۱ ثارالله، ۲۵ کربلا، ۲۷ محمدرسولالله و ۱۰ سیدالشهدا واگذار شده بود؛ لشکر۳۱ عاشورا منطقه مثلثی شکل کوچک غرب نوک کانال ماهی را تصرف میکرد؛ ادامه پیشروی در جنوب منطقه پنج ضلعی به طرف جزیره بوارین - در حد فاصل نهر دوعیجی تا دژ مرزی عراق - هم بر عهده لشکرهای۱۴ امام حسین، ۸ نجف، ۱۷ علیبنابیطالب و ۵ نصر بود. مشروح عملیات امروز این یگانها در هر یک از بخشهای شمالی و جنوب منطقه به تفکیک چنین است: الف - عملیات در بخش شمالی منطقه شلمچه: از نخستین دقایق بامداد امروز یگانهایی از قرارگاه کربلا که قرار بود در مأموریت جدید خود به منطقه درگیری وارد شوند، به تدریج به سمت محورهای تعیین شده برای شروع عملیات در حرکت بودند. فرمانده کل سپاه که پیگیر این موضوع بود، در ساعت ۰۱:۲۵ بامداد در تماس با فرمانده لشکر۳۱ عاشورا که در پنج ضلعی مستقر بود و مأموریت داشت از سمت جنوب غربی این منطقه (پل دوم کانال هفت دهنه) به سمت غرب نوک کانال ماهی برود و با لشکر۲۵ کربلا الحاق کند، از اینکه نیروهایش هنوز از منطقه پنج ضلعی خارج نشده بودند،* گلایه کرد. محسن رضایی: «پس تو چه کار میکنی؟! کجا هستی؟ زود باش برو پیش مرتضی [لشکر۲۵].» امین شریعتی: «چشم، الآن داریم میرویم که به امید خدا به مرتضی دست بدهیم.» فرمانده کل سپاه سپس با فرمانده لشکر۱۰ سیدالشهدا که دیروز در دژ ضلع شرقی منطقه پنج ضلعی نبردی سخت را پشت سر گذاشته بود و در مأموریت جدید نیز میبایست به غرب کانال ماهی میرفت و به همراه لشکرهای ۲۷، ۲۵ و ۴۱ در حد فاصل نوک این کانال و کانال زوجی (خط رضایت) وارد عمل میشد، تماس گرفت. محسن رضایی: «آقای فضلی! شما که هنوز نرفتهاید!؟ ... [لشکر] ۲۷ به محض اینکه توی خط [غرب کانال ماهی] پیش شما آمد، با هم میروید جاده آسفالتی که روبهرویتان است.» با وجود تأکید مکرر فرمانده کل سپاه برای حضور همه یگانها در محورهای تعیین شده برای شروع عملیات، نه لشکرهای۱۰ و ۲۷ توانسته بودند گردانهای مورد نظر خود را برای عملیات به غرب کانال ماهی انتقال دهند، نه لشکر۳۲ به ضلع شرقی این کانال برای پیشرفت به سمت غربی بوبیان وارد شده بود، و نه لشکر۳۱ توانسته بود از منطقه پنج ضلعی خارج شود. از سوی دیگر، عراقیها هم که حضور رزمندگان ایران در سر پل غرب کانال ماهی را سر آغاز پیشروی آنان به سمت غرب (کانال زوجی) و جنوب (شطالعرب صغیر) میپنداشتند، با تمرکز فشار خود در جناح راست (غرب خط بوبیان و پل متصل به آن) و چپ (نوک کانال ماهی) و روبهرو سعی داشتند ضمن بستن عقبه نیروهای خودی آنان را از غرب کانال بیرون برانند. دفع پاتکهای دشمن در بخش شمالی و پیشروی در بخش جنوبی منطقه عملیاتی کربلای۵

مرتضی قربانی فرمانده لشکر۲۵ کربلا به احمد غلامپور فرمانده قرارگاه کربلا: «نیروهای ما [از سمت چپ] تا نزدیکی نوک کانال ماهی رفته بودند [به منظور الحاق با لشکر۳۱ عاشورا و دستیابی به عقبه خشکی]؛ اما الآن [بر اثر فشار دشمن] حدود ۵/۱ کیلومتر آمدهایم عقب. به امین [فرمانده لشکر عاشورا] بگویید زودتر بجنبد تا ما دستمان را بدهیم به او. این را زودتر حل کنید تا توانمان را بگذاریم روی سمت راست و روبهرو.» فرمانده لشکر۲۵ با درک اهمیت تصرف منطقه مثلثی شکل غرب نوک کانال ماهی و الحاق با لشکر۳۱، یک گردان به آن سمت فرستاد و به این ترتیب اندکی از فشار دشمن در جناح چپ او کاسته شد؛ اما فشار از روبهرو همچنان ادامه داشت. ساعت ۰۱:۵۶ بود و عراقیها ضمن اینکه با پرتاب گلولههای منور توسط توپخانه و فلر (منورهای با ماندگاری زیاد) بهوسیله هواپیما سراسر منطقه عملیاتی را چون روز روشن کرده بودند؛ با شلیک مداوم توپخانه و تانک و تیربار، رزمندگان مستقر در پد بوبیان و غرب کانال ماهی را زیر آتش داشتند. در این حال، فرماندهی قرارگاه کربلا نیز اگر چه سعی میکرد از فرصت باقیمانده تا روشن شدن هوا استفاده و یگانهایش را برای رسیدن به خط رضایت وارد عمل کند، اما تأخیر در انتقال گردانهای دو لشکر۲۷ محمد رسولالله و ۱۰ سیدالشهدا به غرب کانال ماهی امکان عملیات را به شب بعد موکول کرد و در این میان، تنها تلاش برای الحاق دو لشکر۲۵ کربلا و ۳۱ عاشورا که میتوانست منطقه غرب کانال را به عقبه خشکی متصل کند، همچنان ادامه داشت. ساعت ۰۴:۱۰ محسن رضایی به مرتضی قربانی: «الآن دشمن بین شما و امین است. باید فشار بیاورید.» مرتضی قربانی: «ما عراقیها را زدیم عقب، به بریدگی روی دژ [بالای ضلع غربی نوک کانال ماهی] رسیدیم؛ اما از نیروهای لشکر عاشورا خبری نیست.» فرمانده لشکر۲۵ کربلا با مشاهده تأخیر حضور لشکرهای۲۷ و ۱۰ در سرپل غرب کانال ماهی و همچنین کاهش توان یگان خود، در تماس با فرمانده قرارگاه کربلا گفت: «لشکر۱۰ و ۲۷ باید بیایند سمت چپ ما تا با عاشورا الحاق کنند. ما هم آزاد شویم و بمانیم در سمت راست و کارمان را انجام دهیم.» به این ترتیب و از آنجا که تا شروع روشن شدن هوا قوای خودی نتوانستند طرح مانور تعیین شده برای شب دوم عملیات را اجرا کنند، اتخاذ خط مشی دفاعی در روز راه حلی بود که میتوانست در حفظ وضعیت به دست آمده مؤثر باشد.

رزمندگان درحال اعزام به خط مقدم در روز دوم عملیات کربلای۵ محسن رضایی به علی شمخانی فرمانده نیروی زمینی سپاه: «به همه [یگانها] بگویید هر که هر جا هست، خاکریز بزند.» فرمانده کل سپاه سپس (حدود ساعت ۰۷:۴۰) در تماس تلفنی با فرمانده عالی جنگ (هاشمی رفسنجانی که در اهواز مستقر بود) آخرین وضعیت عملیات را به این مضمون گزارش داد: تیپ۱۸ الغدیر با وجود فشارهای دشمن مواضعش در قسمت پد بوبیان را کاملتر کرده است. دیشب لشکر۳۳ المهدی بارها تلاش کرد از سمت ضلع شرقی کانال ماهی به قسمت غربی پد بوبیان و پل شهامت نزدیک شود، اما دشمن او را عقب میزد. لشکر۳۲ انصارالحسین هم نتوانست به کمکش برود. حدود دو سوم پد بوبیان (از سمت کانال ماهی) در اختیار دشمن است. الآن مهمترین مسئله ما پد بوبیان و شکاف بین لشکر۳۱ عاشورا و لشکر۲۵ کربلا در غرب نوک کانال ماهی (منطقه مثلثی شکل کوچک) است. در این منطقه حضور هیچ یک از طرفین امکانپذیر نیست؛ چون میتواند زیر آتش طرف مقابل قرار گیرد. جاده در شرق کانال هفت دهنه رشادت برای تردد آماده شده است؛ ولی جاده شمالی آن (شاکر) هنوز آماده نیست و تعدادی بریدگی در آن وجود دارد که باید پر شود. برنامه امشب ما این است که با کمک لشکرهای۲۷ و ۱۰ در غرب کانال ماهی عمل کنیم و به سمت جاده نوک این کانال تا کانال زوجی (رضایت) برویم. با لشکرهای۳۲ و ۳۳ هم از سمت ضلع شرقی کانال ماهی تا پد بوبیان و پل شهامت پیشروی کنیم. دقایقی بعد و همانگونه که پیشبینی شد، فشار مجدد دشمن آغاز گردید. عراقیها علاوه بر اجرای آتش توپخانه و تانک و سایر سلاحها روی مواضع رزمندگان سپاه و بسیج در خطوط مقدم، با هواپیما و توپخانه نیز این خطوط و عقبههای آن را در چند مرحله بمباران و گلولهباران شیمیایی کردند. ساعت ۰۸:۳۸، قاسم سلیمانی فرمانده لشکر۴۱ ثارالله: «ما محاصره شدهایم.» فشار اصلی دشمن در غرب کانال ماهی و به سمت مواضع دفاعی رزمندگان لشکرهای۴۱ و ۲۵ (در دو کیلومتری ضلع غربی کانال) بود. رزمندگان این دو لشکر با اینکه از سلاحهای سنگین بیبهره بودند، به مقابله برخاستند و در نتیجه، نبرد سختی در گرفت. فرماندهان گردانها به طور مکرر از طریق دستگاه بیسیم مهمات درخواست میکردند. اجرای آتش از جناح راست (پد بوبیان و پل شهامت) به سمت عقبه این رزمندگان (جاده رمضان و پل سخاوت) نیز امکان تردد و پشتیبانی از آنان را مشکل کرده بود. غلامرضا محرابی معاون اطلاعات قرارگاه کربلا: «دشمن با احتیاطهای محلی ما را نگه داشته است و هنوز یگانهای پاتک کننده اصلی وارد منطقه نشدهاند.» هر چند فشار دشمن لحظه به لحظه افزایش مییافت؛ اما مقاومت نیروهای خودی که با پشتیبانی آتش سنگین توپخانه همراه بود، دستیابی او به اهداف مورد نظرش را سخت کرده بود. احمد غلامپور فرمانده قرارگاه کربلا: «الآن وضع مرتضی و قاسم [لشکرهای۲۵ و ۴۱] خیلی خراب است. دشمن یک فشار روی پل [سخاوت] گذاشته و یک فشار روی کانال به موازات آن. الآن مرتضی همه را بسیج کرده که اینها را حفظ کند و دشمن را عقب بزند. روحیهاش هم خوب است.» این پاتک دشمن اگر چه پس از حدود ۵/۱ ساعت نبرد متوقف شد و نیروهای عراقی برای سازماندهی مجدد به عقب رفتند؛ اما دیری نپایید که تانکها و نیروهای پیاده دشمن بار دیگر و از سه جهت (از سمت کانال زوجی، روبهرو و نوک کانال ماهی) به حرکت در آمدند. محمد پیشبهار جانشین معاون اطلاعات نیروی زمینی سپاه: «تیپ۲۶ زرهی به لشکر۲۵ کربلا فشار میآورد و تیپ۸ مکانیزه هم به لشکر۴۱ ثارالله. تیپ۶۵ نیروی مخصوص و تیپهای ۲۵ و ۲۰ مکانیزه تحت امر لشکر۵ مکانیزه هستند. لشکر گارد به طرف پنج ضلعی آمده و شروع به کار کرده است. لشکر۶ زرهی نیز در احتیاط آن دو لشکر است.»

رزمندگان درحال استقرار در مناطق تصرف شده در عملیات کربلای۵ تانکها و نفربرهای عراقی به حدود ۸۰۰ متری پل سخاوت رسیده بودند و در صورت تصرف آن محاصره نیروهای لشکرهای۲۵ و ۴۱ در غرب کانال ماهی کامل میشد. فرمانده نیروی زمینی سپاه از توپخانه خواست منطقه مقابل این نیروها را زیر آتش قرار دهد. فرمانده قرارگاه کربلا هم رزمندگان را به ادامه مقاومت تشویق میکرد. با وجود این، تانکهای عراقی با همراهی نیروهای پیاده اندک اندک به مواضع نیروهای خودی نزدیک میشدند. فرمانده لشکر۲۵ کربلا که منطقه سرپل غرب کانال را از دست رفته میدید، واحدهای خود را برای انتقال خط دفاعی به ضلع شرقی کانال آماده میکرد. در ساعت ۱۳:۴۵، پست شنود قرارگاه کربلا خبر داد: «بیش از ۲۰۰ تانک با نفرات زیادی از دشمن در مقابل پل دوم و سوم کانال زوجی [حسن و حسین] مستقر شدهاند.» این خبر از تدارک وسیع عراقیها برای بازپسگیری منطقه سرپل غرب کانال ماهی حکایت میکرد. نبرد سنگین تانکها و نیروهای پیاده عراق با رزمندگان لشکرهای۲۵ و ۴۱ و نیز یکی از گردانهای لشکر۲۷ که به غرب کانال آمده بود، ادامه داشت. در این هنگام، غلامرضا محرابی معاون اطلاعات قرارگاه کربلا جمعبندی اطلاعات به دست آمده از استعداد و قوای دشمن در منطقه را به فرماندهی این قرارگاه چنین گزارش داد: «دشمن تمام توان نظامیاش را وارد منطقه کرده. تا حالا این یگانها به منطقه آمدهاند: تیپهای ۴۲۹، ۴۲۱، ۱۰۹، ۹۵، ۴۲۲، ۴۵، ۴۳۹، ۴۱۸، ۵۰۱، ۴۲۸ و ۷۰۲ پیاده؛ تیپهای ۲۰، ۸، ۴۶ و ۲۵ مکانیزه؛ تیپهای ۳۶، ۱۲، ۳۴، ۶ و ۲۹ زرهی؛ تیپهای ۶۵ و ۶۶ نیروی مخصوص و تیپ۷ گارد ریاست جمهوری.» دشمن مسلط بر منطقه با آتش توپخانه و تانک و ادوات تنها پل ارتباطی رزمندگان روی کانال ماهی (سخاوت) را غیر قابل عبور و در نتیجه پشتیبانی از آنان را قطع کرده بود. پیکرهای شهیدان و مجروحان بر جای مانده در منطقه درگیری به همراه کمبود مهمات بر روحیه رزمندگان تأثیر منفی گذاشته بود. فرمانده تنها گردان لشکر۲۷ در غرب کانال ماهی: «بچهها فشار میآورند، مهماتشان تمام شده، مجروحین زیادند؛ چهکار کنیم؟» اسماعیل کوثری فرمانده این لشکر: «سریع همهتان برای انتقال مهمات بسیج شوید. الآن فقط به مهمات نیاز است.» مهمات به سختی به نیروهای در خط رسانده میشد و آنها نیز با اندک مهمات خود همچنان مقاومت میکردند. با شلیک چند موشک آرپیجی۷ و انهدام دو خودروی حامل مهمات و نیروی دشمن، واحدهای عراقی اندکی عقبنشینی کردند تا بار دیگر پاتک کنند. محمد باقری معاون اطلاعات نیروی زمینی سپاه: «دشمن ۱۰۰ تانک جلوی خطوط لشکرهای۲۵، ۴۱ و ۲۷ چیده. پاتکهای متعدد دشمن ناموفق و شنود اعلام کرده که [دشمن میگوید] ایرانیها خیلی مقاومت میکنند و نیروهای ما فرار میکنند. پاتکهای دشمن بدون توقف ادامه دارد. دائماً تیپ عوض میکند. تیپ میآورد منهدم میشود، فوری میکشد عقب و تیپ بعدی را وارد میکند.» در حالی که فرماندهی عملیات به طراحی ادامه نبرد مشغول بود، پاتک دیگر دشمن حدود ساعت ۱۶:۵۰ آغاز شد. عراقیها به بازپسگیری منطقه سرپل کانال ماهی مصمم بودند؛ و نیروهای خودی نیز تلاش داشتند مواضع به دست آمده را حفظ کنند. دشمن با نیروهای جدید به سمت خطوط دفاعی رزمندگان ایران حرکت میکرد. کمبود مهمات و بسته بودن پل ارتباطی روی کانال همچنان مشکل اصلی این رزمندگان بود. مهماتی که به خط منتقل میشد، به اندازهای نبود که در تغییر وضعیت مؤثر باشد.

علیرضا لطفاللهزادگان راوی مرکز در لشکر۳۱ عاشورا در عملیات کربلای۵ درحال ضبط مکالمات امین شریعتی فرمانده لشکر تانکهای عراقی با نزدیک شدن به مواضع خودی به سوی آنها شلیک میکردند. همزمان، آتش توپخانهها نیز روی این مواضع و پل ارتباطی آنان متمرکز شده بود. بر اثر فشار سنگین از جناح چپ (جایی که قرار بود لشکر۳۱ عاشورا به لشکر۲۵ کربلا بپیوندد) نیروهای لشکر۲۵ در حال عقبنشینی به سمت پل سخاوت بودند. عراقیها به سمت آنان تیراندازی کرده و عدهای را به شهادت رساندند. صدای فرمانده یکی از گروهانهای این لشکر از دستگاه بیسیم شنیده میشد که میگفت: «اگر تا یک ربع دیگر مهمات رساندید که هیچ؛ وگرنه همه ما اسیر میشویم.» تانکهای عراقی که سعی داشتند به پل سخاوت دست یابند، بیامان به سمت نیروهای باقیمانده در مقابل این پل شلیک میکردند و آنها را یکی پس از دیگری به شهادت میرساندند. در این حال، فرمانده لشکر۲۵ کربلا که همچنان در صدد تشکیل خط دفاعی در ضلع شرقی کانال بود و با مسئولان مهندسی خود نیز برای احداث خاکریز در غرب پل به منظور جلوگیری از سقوط آن صحبت میکرد، یکی از نیروهای اطلاعات لشکر۱۰ سیدالشهدا به جمع آنان پیوست و گفت: «الآن تانکها دارند فشار میآورند. بچههای شما در حال عقب آمدن هستند.» نیروهای خودی بهرغم اینکه برای مقابله با تانکها از سلاحهای ضدزره بیبهره بودند، اما توانستند با سلاحهای سبک و نارنجک دستی چند تانک را منهدم کنند. این اقدام و نیز فرا رسیدن تاریکی هوا موجب شدند بقیه تانکها تا فاصله ۲۰۰ تا ۳۰۰ متری مواضع خودی عقب رفتند. با فروکش کردن فشارهای دشمن، رزمندگان خسته از دو شبانه روز درگیری با نظامیان عراقی فرصتی یافتند تا ضمن استراحتی مختصر برای ادامه نبرد در شب سوم عملیات آماده شوند. در این فاصله، اولویتهای تعیین شده در جبهه خودی نیز چنین تعریف شد: - باز کردن عقبه با پاکسازی پل سخاوت از تجهیزات انهدامی - انتقال شهیدان و مجروحان به پشت جبهه - رساندن مهمات و آذوقه به خطوط مقدم - تقویت خاکریزهای دفاعی - انتقال نیروهای جدید به خطوط مقدم - تقویت آتش با ادوات ضد زره. در ساعت ۱۷:۵۵، فرمانده کل سپاه به رحیم صفوی جانشین نیروی زمینی سپاه گفت: «شما امشب توان اصلی را بگذارید جاده آسفالت غرب کانال هفت دهنه [رضایت]، و از پنج ضلعی تا اروند [شطالعرب صغیر]** را تصرف کنید. چون دشمن توان زیادی را روی محور [قرارگاه] کربلا جمع کرده. ما باید بیاییم از طرف قرارگاه قدس پیشروی کنیم و تا اروند برسیم. یک عملیات هم بگذارید و خط بوبیان را تأمین کنید. البته پیچ جاده بین قرارگاه کربلا و قدس [غرب نوک کانال ماهی] هم یک سرپلی بگیرید تا فشار دشمن به لشکر۲۵ کم شود.» فرمانده کل سپاه به تلاش اصلی عملیات در بخش جنوبی منطقه اعتقاد داشت و میگفت باید از فعالیت یگانهای قرارگاه کربلا در بخش شمالی منطقه به عنوان تلاش فرعی و برای فریب دشمن بهرهبرداری شود تا یگانهای قرارگاههای قدس و نجف به سوی جزیره بوارین و شطالعرب صغیر پیش روند. بر این اساس، مانور شب سوم عملیات در بخش شمالی منطقه عملیاتی به این شکل طراحی و مورد تأکید قرار گرفت که قرارگاه کربلا با لشکرهای۳۲ انصارالحسین و ۳۳ المهدی قسمت غربی پد بوبیان و پل شهامت را تصرف کند؛ با لشکرهای۴۱ ثارالله، ۲۵ کربلا، ۲۷ محمد رسولالله و ۱۰ سیدالشهدا منطقه تصرف شده در غرب کانال ماهی را تا جاده حد فاصل نوک این کانال و کانال زوجی گسترش دهد؛ و نیز با لشکرهای۳۱ عاشورا و ۷ ولیعصر و گردان مستقل زرهی ۳۸ ذوالفقار ضمن تصرف منطقه جنوب و غرب نوک کانال ماهی با نیروهای قرارگاه قدس در شمال خط دوعیجی الحاق نماید. ساعاتی پس از آغاز حرکت یگانهای قرارگاه کربلا به سوی محورهای تعیین شده برای اجرای این طرح مانور، اگرچه فرماندهی این قرارگاه فرمان آغاز درگیری را در ساعت ۲۰:۳۰ ابلاغ کرد، اما ناهماهنگیها و سایر مشکلات موجب شد این مهم به تأخیر افتد. از این رو، در ساعت ۲۱:۱۵ فرمانده کل سپاه در تماس با اسماعیل کوثری فرمانده لشکر۲۷ محمد رسولالله گفت: «چهکار کردهاید؟ زود باشید. بچهها هم حرکت کردهاند، سریع راه بیفتید. امشب نوبت شماست. همهتان وارد عمل شوید.» محسن رضایی که نتیجه اجرای این طرح مانور را در سرنوشت عملیات تعیین کننده میدانست، دقایقی بعد (ساعت ۲۱:۴۰) به مسئول دفترش نیز گفت: «بروید به آقای انصاری [از مسئولان دفتر امام خمینی] بگویید از قول من به امام بگویند امشب شب سرنوشتساز است و دعا کنید. ما و دشمن با تمام قوا درگیر شدهایم.» احمد غلامپور فرمانده قرارگاه کربلا هم که از کندی حرکت بعضی از یگانهایش - همانند شب گذشته - نگران به نظر میرسید، در تماس با امین شریعتی فرمانده لشکر۳۱ عاشورا گفت: «امین! راه بیفت. به اون گردانت [که آسیب دیده] کاری نداشته باش. برو انشاءالله هر گردانت کار چند تیپ را انجام میدهد.» غلامپور به مرتضی قربانی فرمانده لشکر۲۵ کربلا هم گفت: «دست کوثری [لشکر۲۷] و فضلی [لشکر۱۰ که از بعدازظهر امروز به غرب کانال ماهی وارد شده] را بگیر و برو جلو. امین و رئوفی [لشکرهای۳۱ و ۷] هم راه افتادند.» فرمانده قرارگاه کربلا در ساعت ۲۲:۴۵ نیز در پاسخ به سؤال فرمانده کل سپاه درباره آخرین وضعیت یگانهای این قرارگاه اعلام کرد: «مرتضی و قاسم [لشکر۴۱] و کوثری و فضلی را راه انداختهایم که بروند.» در این حال که یگانهای مأمور در محورهای غرب و نوک کانال ماهی هنوز با دشمن درگیر نشده بودند، اما اخبار رسیده از جناح راست منطقه از شروع درگیری در محور پد بوبیان حکایت میکرد. حسن داناییفر جانشین فرمانده قرارگاه کربلا که فرماندهی عملیات این جناح را بر عهده داشت، حدود ساعت ۲۳:۰۰ از موفقیت نیروهای دو لشکر۳۲ انصارالحسین و ۳۳ المهدی در تصرف قسمت غربی پد بوبیان خبر داد. فرمانده کل سپاه به وی تأکید کرد که این دو یگان با عبور از پل شهامت اولین مواضع مثلثی شکل پشت کانال زوجی را نیز تصرف کنند. به این ترتیب، قرارگاه کربلا در دومین روز عملیات خود در بخش شمالی منطقه عملیاتی شلمچه اگر چه به دلیل کثرت مشکلات و تعدد محورهای عملیاتی نتوانست طرح مانور تعیین شده برای توسعه وضعیت در غرب کانال پرورش ماهی را اجرا کند، اما موفق شد ضمن خنثی کردن تلاش پی در پی نظامیان عراقی که قصد داشتند قوای ایرانی را از این منطقه عقب برانند، سرانجام به قسمت غربی پد بوبیان دست یابد و جناح راست خود را تأمین نماید. ب - عملیات در بخش جنوبی منطقه شلمچه: یگانهای دو قرارگاه قدس و نجف که از آخرین ساعات روز گذشته در جنوب منطقه پنج ضلعی با هدف رسیدن به جزیره بوارین و خط دوعیجی وارد عمل شده و ضمن تصرف دو موضع هلالی شکل دشمن در خط اول (دژ مرزی جنوب شرقی پنج ضلعی) و دو موضع هلالی شکل در خط دوم (در قسمت شمالی خط دوعیجی) به قسمتهایی از جاده شلمچه در حد فاصل این دو خط دست یافته بودند، عملیات خود را از نخستین دقایق بامداد امروز پی گرفتند. در محور جنوب غرب منطقه پنج ضلعی که قرارگاه قدس وارد عمل شده بود، دو گردان از لشکر۱۴ امام حسین با قوای عراقی مستقر در سومین موضع هلالی شکل خط دوعیجی درگیر بودند. یک گردان از لشکر۸ نجف نیز که در شرق این خط به جاده شلمچه رسیده بود، با گردش به راست سعی داشت ضمن عبور از پل تقاطع نهر دوعیجی و جاده شلمچه به نیروهای لشکر۱۴ در خط دوعیجی بپیوندد. گردان دیگر لشکر نجف هم هنگام پاکسازی منطقه جنوب کانال هفت دهنه (جنوب پنج ضلعی) با مقاومت گروهی از قوای عراقی مستقر در مقری بین پل پنجم و ششم مواجه و متوقف شد. در محور جنوب شرق منطقه پنج ضلعی که محل مأموریت قرارگاه نجف بود، نیروهای لشکر۱۷ علیبنابیطالب پس از رسیدن به جاده شلمچه به انتظار الحاق با لشکر۵ نصر (از قرارگاه نجف) در سمت چپ و الحاق با لشکر۸ نجف (از قرارگاه قدس) در سمت راست نشسته بودند تا پس از آن به طرف جزیره بوارین پیشروی کنند. لشکر نصر هم قبل از سومین موضع هلالی شکل دژ مرزی جنوب شرقی پنج ضلعی (در شمال جاده شلمچه) بر اثر مقاومت نیروهای عراقی متوقف شده بود. ساعت ۰۰:۳۰، محمدباقر قالیباف فرمانده لشکر۵ نصر: «بچههای ما بعد از هلالی دوم میگویند ما همین جور تلفات میدهیم و ایستادهایم؛ چون سمت راستشان کسی نیست.» مصطفی ایزدی فرمانده قرارگاه نجف به فرماندهان لشکرهای ۵ و ۱۷: «شما نیرو وارد کنید و از جاده آسفالت [شلمچه] بگذرید و بروید پایین [به سمت جزیره بوارین].» گردان لشکر۸ برای عبور از پل تقاطع نهر دوعیجی و جاده شلمچه و رفتن به منطقه غرب این نهر و الحاق با گردان لشکر۱۴ با آتش شدید دشمن مواجه بود. فرمانده این گردان در ساعت ۰۰:۴۰ از حرکت یک ستون تانک دشمن در غرب دوعیجی به طرف این پل خبر داد و تقاضای مهمات کرد. پنج دقیقه بعد، فرمانده گردان لشکر۱۴ نیز از وضعیت نامناسب نیروهایش در غرب دوعیجی و تلفات زیاد که متحمل شده بودند، گفت. در ساعت ۰۱:۲۰، مصطفی ایزدی فرمانده قرارگاه نجف به سنگر محل حضور فرماندهان قرارگاه قدس و لشکرهای ۸ و ۱۴ در دژ ضلع شرقی پنج ضلعی رفت و ضمن اعلام خبر استقرار نیروهای لشکر۱۷ در پشت جاده شلمچه، نظر محمدعلی جعفری فرمانده قرارگاه قدس درباره ادامه عملیات را جویا شد. جعفری از وی درباره الحاق لشکر۱۷ با لشکر۸ سؤال کرد. مصطفی ایزدی: «هنوز الحاق نشده؛ ولی قرار است الحاق کنند. گردان لشکر۱۷ هنگام پیشروی منطقه را کاملاً پاکسازی نکرده و الآن مقرهای پاکسازی نشدهای از دشمن پشت نیروهای این گردان وجود دارد.» محمدعلی جعفری: «به لشکر۱۷ بگویید پاکسازی را کامل و با لشکر۸ الحاق کند؛ و یک ساعت دیگر صبر کنید تا ببینیم وضعیت چه میشود.» دقایقی بعد، اعلام شد لشکر۵ نصر سومین موضع هلالی دژ مرزی را تصرف کرده؛ ولی هنوز به جاده شلمچه نرسیده است. لشکر۱۴ امام حسین هم در ساعت ۰۲:۱۰ از الحاق نیروهایش با یکی از گردانهای لشکر۳۱ عاشورا (از قرارگاه کربلا) در جنوب نوک کانال ماهی خبر داد.*** این در حالی بود که یگانهای دو قرارگاه قدس و نجف هنوز یا یکدیگر الحاق نکرده بودند. لشکر۱۴ که به سمت سومین موضع هلالی خط دوعیجی پیش میرفت، بر اثر فشار دشمن تا دومین موضع عقبنشینی کرده بود. بخشی از نیروهای لشکر۸ تا جاده شلمچه و تقاطع این جاده با نهر دوعیجی پیش رفته بودند و بخشی دیگر نیز که میبایست پس از پاکسازی مقر نیروهای عراقی در جنوب کانال هفت دهنه (جنوب پنج ضلعی) به طرف جاده شلمچه ادامه مسیر دهند، همچنان در این منطقه درگیر بودند. نیروهای لشکر۱۷ هم در جناح چپ لشکر۸ اگر چه به جاده شلمچه رسیده بودند، اما از هر سو در دید و تیر دشمن بودند. همچنین، نیروهای لشکر۵ همانگونه که ذکر شد، در محور دژ مرزی عراق به جاده شلمچه نرسیده بودند. تاریکی هوا رو به پایان بود و فاصله میان هر چهار یگان قرارگاههای قدس و نجف و نیز پاکسازی نشدن کامل منطقه دو مشکل اصلی بود که ادامه عملیات را میسّر نمیکرد. مضافاً اینکه گزارشهای رسیده از مناطق درگیری از نبود جانپناه مناسب برای اغلب رزمندگان هم حکایت داشت.**** در چنین وضعیتی، فرماندهان گردانها با تأکید بر ممکن نبودن پدافند و نیز موضوعاتی چون کمبود مهمات و فشارهای دشمن، از فرماندهان لشکرهای خود اتخاذ تصمیمی جدید را خواستار میشدند. بر این اساس، فرمانده قرارگاه قدس که معتقد بود: «ما یک شب زودتر وارد عمل شدیم، عجله کردیم، هیچیمان پای کار نبود. اگر مهندسی و زرهی پای کار بود، این طور نمیشد»، پس از مشورت با فرمانده قرارگاه نجف و نیز فرماندهان لشکرهای۱۴، ۸ و ۱۷، در ساعت ۰۶:۲۵ دستور داد نیروهای لشکر۱۴ از دومین موضع هلالی خط دوعیجی تا اولین موضع هلالی و نیز نیروهای لشکر۸ از جاده شلمچه تا جنوب کانال هفت دهنه عقب بیایند. در این میان، فرمانده قرارگاه نجف اعتقاد داشت این عقبنشینی به تهدید مواضع هلالی دژ مرزی جنوب شرقی پنج ضلعی که در تصرف لشکر۵ بود، منجر خواهد شد. بنابراین، از فرمانده لشکر۱۷ که زیر امرش بود، خواست نیروهایش را تا جایی عقب ببرد که جناح راست لشکر۵ تأمین گردد. با عقب آمدن نیروهای لشکر۱۴، ۸ و ۱۷ به خطوط تعیین شده و روشن شدن هوا، اقدامات پشتیبانی از نیروها و انتقال شهیدان و مجروحان به پشت جبهه، نظم و سرعت بیشتری یافت. به توپخانه نیز دستور داده شد با اجرای آتش پر حجم از بازگشت نیروهای عراقی به مواضع قبلی خود جلوگیری کنند. در این میان، نیروهای لشکر۸ پس از بازگشت به جنوب کانال هفت دهنه به پاکسازی کامل این منطقه پرداختند و مقر دشمن در بین پلهای پنجم و ششم را که در وارد آوردن تلفات به نیروهای دو لشکر۸ و ۱۷ و جلوگیری از الحاق آنها در جنوب این کانال نقش بسیار داشت، ساقط و بیش از ۱۰۰ تن از نظامیان عراقی را اسیر کردند. در طول روز علاوه بر تبادل آتش توپخانه و سایر سلاحهای سنگین و نیمه سنگین، هواپیماهای دو طرف درگیر چندین بار مواضع یکدیگر را بمباران کردند؛ فرماندهان گردانهایی که قرار بود در ادامه نبرد شرکت کنند، به منطقه مأموریت خود توجیه شدند؛ دستگاههای مهندسی با ورود به منطقه عملیات به احداث خاکریز و جاده و سکوی تانک مشغول شدند؛ و نیز تانکها و ادواتی چون مینیکاتیوشا، تفنگ۱۰۶ میلیمتری و خمپارهانداز در خط مستقر شدند تا همراه آتش توپخانه از تحرکات دشمن جلوگیری کنند. از سوی دیگر، ارتش عراق با درک اهمیت منطقه نوک کانال ماهی و خط دوعیجی، بعدازظهر امروز ضمن اجرای آتش سنگین روی عقبههای خودی مخصوصاً منطقه پنج ضلعی، به سمت اولین موضع هلالی خط دوعیجی یورش آورد و حدود ساعت ۱۶:۰۰ توانست این موضع را از نیروهای لشکر۱۴ بازپس گیرد. همچنین، یکی از یگانهای خود را به حفاظت از اولین پل کانال هفت دهنه (پلی که پنج ضلعی را به غرب نهر دوعیجی متصل میکند) مأمور کرد. فرماندهان پس از دیدار از خطوط مقدم و بررسی وضعیت نیروهای خودی و دشمن در خصوص چگونگی ادامه عملیات به شور پرداختند و از آنجا که اخبار رسیده از فعال شدن تانکها و افزایش آتش دشمن حکایت میکرد، اغلب آنها معتقد بودند در این وضعیت ادامه عملیات هنگام شب کارآمدتر است. محمدعلی جعفری فرمانده قرارگاه قدس نیز با اشاره به مقاومت رزمندگان مستقر در غرب کانال ماهی در مقابل فشار پی در پی و سنگین نظامیان عراقی در دو شبانه روز گذشته، گفت: «اگر دشمن آنها را عقب بزند و خاطرش از آنجا آسوده شود، همه توانش را در منطقه جنوبی به کار خواهد گرفت.» وی سپس نتیجه گرفت که امشب باید یگانهای دو قرارگاه قدس و نجف با تصرف خط دوعیجی خود را به جزیره بوارین برسانند. سرانجام، طرح مانور امشب در منطقه جنوبی عملیات به این شرح اعلام شد: قرارگاه قدس: تیپ مستقل۴۴ قمربنیهاشم از منطقه جنوبی نوک کانال ماهی وارد عمل شده، با تصرف چهار موضع هلالی شکل قسمت شمالی خط دوعیجی تا جاده شلمچه - تنومه پیش رود. لشکر۸ نجف منطقه شرق این نهر تا جاده شلمچه را پاکسازی کرده و سپس با عبور از پل تقاطع نهر دوعیجی و جاده شلمچه پنجمین موضع هلالی را تصرف کند. قرارگاه نجف: لشکر۱۷ علی بنابیطالب در جناح چپ لشکر۸ نجف وارد عمل شده، پس از رسیدن به جاده شلمچه منطقه شرق نهر دوعیجی تا جزیره بوارین را پاکسازی کند. لشکر۵ نصر هم با تصرف سومین موضع هلالی خط اول دفاعی عراق در منطقه جنوب شرقی پنج ضلعی، به موازات دژ مرزی تا جزیره بوارین پیش رود. همچنین، در این طرح ضمن اینکه زمان شروع عملیات ساعت ۱۹:۴۵ اعلام شد؛ بر بهکارگیری دستگاههای مهندسی برای احداث خاکریز و ترمیم جادهها؛ و نیز بهکارگیری تانکها و نفربرهای زرهی برای پشتیبانی نیروهای پیاده و دستگاههای مهندسی - همزمان با پیشروی نیروها - تأکید شد. حدود ساعت ۱۹:۳۰ و در حالی که نیروهای یگانهای دو قرارگاه قدس و نجف به سمت محورهای تعیین شده برای شروع عملیات در حرکت بودند، اجرای آتش انواع سلاحهای دشمن روی راههای مواصلاتی و خطوط مقدم خودی به خصوص در منطقه نوک کانال ماهی شدت یافت. در مقابل، توپخانه خودی نیز با تمام توان مواضع عراقیها در جنوب جاده شلمچه و غرب نهر دوعیجی را زیر آتش گرفتند. ساعت ۲۰:۰۵ علی زاهدی فرمانده تیپ۴۴ از تصرف اولین موضع هلالی و پیشروی به سوی دومین موضع خط دوعیجی خبر داد و از فرمانده قرارگاه قدس درخواست کرد تا در خصوص شروع مأموریتهای لشکرهای۳۱ و ۷ (از قرارگاه کربلا) برای تصرف منطقه مثلثی شکل غرب نوک کانال ماهی تأکید کند تا به این وسیله از تهدید عقبه این تیپ جلوگیری شود. در شرق نهر دوعیجی نیز نیروهای پیاده لشکر۸ و به دنبال آنها تانکها و نفربرها و سپس دستگاههای مهندسی این لشکر و در جناح چپشان هم نیروهای لشکر۱۷ به سوی جاده شلمچه در حرکت بودند. در ساعات ۲۰:۴۵ و ۲۱:۰۰ به ترتیب لشکر۸ و لشکر۱۷ اعلام کردند به جاده رسیدهاند. در این هنگام، از وضعیت لشکر۵ در محور دژ مرزی عراق که موفقیتش میتوانست به باز شدن جادههای شرق شلمچه و پنج ضلعی بینجامد، خبری نبود. بنابراین، از تیپ مستقل۱۲ قائم (از قرارگاه نجف) خواسته شد آماده باشد تا در صورت لزوم به کمک این لشکر رود. لشکر۸ پس از انهدام ۵، ۶ تانک عراقی، در ساعت ۲۱:۱۵ در جناح چپ خود با لشکر۱۷ الحاق کرد و در پی آن، دستگاههای مهندسی با حمایت واحدهای زرهی به احداث خاکریز در پشت جاده شلمچه مشغول شدند. در این حال، عراقیها با آتش مداوم تانکها و تیربارها از داخل نخلستانهای جنوب جاده به سوی دستگاههای مهندسی تلاش میکردند از تثبیت مواضع به دست آمده توسط لشکرهای۸ و ۱۷ جلوگیری کنند. از غرب نهر دوعیجی نیز نظامیان عراقی با تمام توان سعی داشتند از نفوذ لشکر۸ از سمت شرق (با عبور از پل تقاطع نهر دوعیجی و جاده شلمچه) و همچنین پیشروی تیپ۴۴ از سمت شمال و الحاق آنها با یکدیگر جلوگیری کنند. با وجود این، رزمندگان خودی با اجرای انواع آتش دور و نزدیک روی نیروهای در خط و عقبههای دشمن موفق شدند عراقیها را عقب برانند. متعاقب آن، نیروهای تیپ۴۴ در ساعت ۲۲:۱۳ دومین موضع هلالی و تا حدود ساعت ۲۳:۰۰ سومین و چهارمین موضع هلالی خط دوعیجی را تصرف کرده، به جاده شلمچه - تنومه رسیدند و در ساعت ۲۳:۳۵ نیز در منطقه تقاطع نهر دوعیجی و جاده شلمچه با لشکر۸ الحاق کردند. به این ترتیب، اگر چه تا پایان امروز لشکر۵ نصر همچنان به پاکسازی سومین موضع هلالی در محور مرزی عراق (در شمال جاده شلمچه) مشغول بود؛ اما بخش اصلی اولین هدف عملیات قرارگاههای قدس و نجف که دستیابی به جاده شلمچه (خط هماهنگی) بود، به همت تیپ۴۴ قمربنیهاشم و لشکرهای ۸ نجف و ۱۷ علیبنابیطالب محقق شد. با اینکه هنوز زمان زیادی از آغاز عملیات امشب نگذشته بود، وضعیت اغلب نیروهای محورهای دو قرارگاه قدس و نجف امیدوارکننده بود و تنها نگرانی، از درگیری لشکرهای۳۱ و ۷ (از قرارگاه کربلا) با دشمن در منطقه نوک کانال ماهی بود که سعی داشتند شکاف میان جبهه غرب و کانال ماهی با بخش جنوبی منطقه عملیات را پر کرده، از سمت جنوب با تیپ۴۴ قمربنیهاشم و از سمت شمال با لشکر۲۵ کربلا الحاق کنند.

گزارش - 2

2. قرارگاه مرکزی خاتمالانبیاء جدیدترین نتایج عملیات کربلای۵ را اعلام کرد. در اطلاعیه شماره۳ این قرارگاه که امروز منتشر شده آمده است: «رزمندگان افتخارآفرین اسلام در یورش شب گذشته و امروز خود موفق شدند تیپ۴۵ پیاده را به میزان ۱۰۰ درصد و تیپهای ۴۳۹ پیاده، ۴۱۸ پیاده و ۳۶ زرهی از لشکر۵ مکانیزه را به میزان ۵۰ درصد، تیپ۲۰ مکانیزه از لشکر۵ مکانیزه را به میزان ۸۰ درصد، تیپ۸ مکانیزه از لشکر۳ زرهی را به میزان ۴۰ درصد، تیپ۳۴ زرهی از لشکر۱ را به میزان ۲۰ درصد منهدم نمایند و دژهای مستحکم و مراکز استقرار قوای دشمن را به تصرف خود در آورند. همچنین شمار کشتهها و مجروحان دشمن از آغاز عملیات به بیش از ۷۵۰۰ تن رسید و ۶۱۰ تن از اسرا تاکنون به پشت جبهه تخلیه شدند.» در بخشی دیگر از این اطلاعیه هم آمده است: «خلبانان تیز پرواز نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی نیز صبح امروز طی چهار مرحله مواضع و مراکز استقرار قوای دشمن را بمباران کردند و سالم به پایگاههای خود بازگشتند. دشمن بعثی در پی شکستهای پیاپی خود در منطقه عملیاتی کربلای۵ با بهکارگیری تیپ۲۵ مکانیزه از لشکر۶، یک تیپ از لشکر گارد ریاست جمهوری و تیپ۳۴ زرهی از لشکر۱ مکانیزه اقدام به پاتک نمود که با رشادت و پایمردی نیروهای قدرتمند و خداجوی ما پاتکهای دشمن دفع و قوای عراق با تحمل ضایعاتی سنگین مجبور به عقبنشینی شدند. همچنین، با سرنگونی چهار فروند دیگر از هواپیماهای دشمن شمار هواپیماهای سرنگون شده رژیم بعثی عراق از آغاز عملیات کربلای۵ تاکنون به ۱۶ فروند رسید.»

تانک منهدم شده ارتش عراق قرارگاه خاتمالانبیاء در اطلاعیه دیگر امروز خود (شماره۴) نیز اعلام کرد: «تاکنون رزمندگان اسلام موفق شدهاند در طول عملیات کربلای۵ ضمن عبور از استحکامات و دژهایی به عمق ۹ کیلومتر و انهدام تعداد قابل توجهی از تیپهای سپاه سوم عراق بیش از ۹۵۰۰ تن از قوای دشمن را به هلاکت رسانده یا زخمی کنند. همچنین، با دفع پاتکهای امروز دشمن و انهدام بخش وسیعی از قوای صدامی، تعداد دیگری به اسارت رزمندگان اسلام در آمدند که تاکنون ۷۹ تن از آنان به پشت جبهه تخلیه شدهاند. با آتش پر حجم پدافند رزمندگان اسلام پنج فروند دیگر از هواپیماهای دشمن صهیونیستی سرنگون شد که شمار هواپیماهای ساقط شده عراقی در این عملیات به ۲۱ فروند رسید. صد تانک و نفربر دشمن هم طی روز جاری منهدم و ده دستگاه سالم به غنیمت رزمندگان اسلام در آمد.»

گزارش - 3

3. در دومین روز عملیات کربلای۵ ابرقدرتهای غرب و شرق رسماً پایان جنگ ایران و عراق را خواستار شدند. عراق هم اعلام کرد از هرگونه تلاشی که به برقراری صلح میان دو کشور بینجامد، استقبال میکند. رادیو امریکا در بخش فارسی امروز خود گفت: وزارت امور خارجه امریکا بار دیگر از ایران خواسته که در جستوجوی راهحلی برای مشکل جنگ و دستیابی به صلح از طریق مذاکره یا میانجیگری، به عراق بپیوندد. رادیو امریکا همچنین ضمن پخش ادعاهای وزارت امور خارجه امریکا مبنی بر شکست نظامی ایران در حملات اخیر گفت: «سخنگوی این وزارت ضمن اظهارنظر درباره شکست ماه دسامبر ایران میگوید نیروهای عراقی استحکام و پایداری از خود نشان دادهاند و با استفاده از منابع سرشار در برابر حمله ایران ایستادگی کردند.» این رادیو اضافه کرد: «ایران حملهای تازه را علیه عراق آغاز کرده است؛ ولی مقامات وزارت دفاع امریکا میگویند تردید دارند ایران بتواند شاهد پیروزی نظامی را قاطعانه در آغوش گیرد.» رادیو مسکو نیز در بخش فارسی امروز گفت: «دولت شوروی در بیانیهای اعلام کرد که آماده است به هر گونه مساعی شرافتمندانه به منظور منتقل کردن جنگ ایران و عراق به مجرای حل و فصل مسالمتآمیز کمک کند. همانگونه که در بیانیه تأکید شده، در اتحاد جماهیر شوروی به مردم ایران و مردم عراق احترام میگذارند و احساسات دوستانه دارند و صادقانه مایلند مرحله فاجعهآمیز کنونی را هر چه زودتر پشت سر گذارند و میان خود موافقت و صلح و حسن همجواری برقرار کنند.» رادیو اسرائیل هم با بیان اینکه شوروی در این بیانیه از ایران خواسته است به جنگ با عراق پایان دهد و به مذاکرات صلح بپردازد، اضافه کرد: «شوروی اعلام کرده است تا هنگامی که ایران از گفتوگوهای صلح خودداری میورزد، شوروی ارسال اسلحه به عراق را ادامه خواهد داد.» در همین حال، سخنگوی وزارت امور خارجه عراق هم امروز اعلام کرد کشورش آماده است با شوروی یا هر کشور دیگر که مایل است به پایان دادن سریع جنگ و استقرار یک صلح جامع و با دوام در چارچوب اصول شورای امنیت سازمان ملل کمک کند، همکاری نماید.

گزارش - 4

4. رسانه های خارجی امروز به ارزیابی ها و تحلیلهای مختلفی درباره ابعاد و پیامدهای عملیات کربلای۵ پرداختند. یک کارشناس امور غرب آسیا در مصاحبه با رادیو لندن امکان موفقیت قوای نظامی ایران در محاصره و تصرف بصره را ضعیف ارزیابی کرد و گفت جنگ آنها با عراقیها همچنان ادامه خواهد یافت. رادیو بیبیسی هم از اهمیت و دشواری تصرف بصره گفت. بخش انگلیسی رادیو لندن بعدازظهر امروز با یک کارشناس امور غرب آسیا (خاورمیانه) به نام محمدحسین درباره عملیات کربلای۵ مصاحبه کرد. این کارشناس در ابتدای مصاحبه اگر چه به پیشروی نیروهای نظامی ایران در منطقه شلمچه و شمال شطالعرب اذعان کرد، اما گفت: این به آن معنا نیست که آنها در جنگ پیروز شدهاند؛ زیرا تا زمانی که آنها از این رودخانه عبور نکنند، در معرض خطر قرار دارند. در چنین صورتی یعنی عبور از شطالعرب به ساحل جنوبی آن امکان محاصره و تصرف بصره به وجود خواهد آمد. وی سپس در پاسخ به سؤالی درباره اهمیت چنین وضعیتی گفت: «این، برای عراق فاجعه خواهد بود؛ زیرا بصره دومین شهر عمده و بندر جنوبی عراق است که خاک این کشور را با شطالعرب پیوند میدهد. همچنین، بصره کنترل ارتباط میان بغداد و کشورهایی چون کویت و عربستان سعودی را در اختیار دارد. بنابراین، اساساً رگ حیاتی عراق در بصره است. عراقیها مواد غذایی روزانه و تدارکات نظامی خود را از این ناحیه عبور میدهند و اگر این رگ حیاتی زمانی قطع گردد، این امر به آسانی موجب خواهد شد عراقیها تسلیم خواستههای ایرانیها شوند.» این کارشناس خاورمیانه آنگاه بروز چنین وضعیتی را ضعیف ارزیابی کرد و با بیان اینکه عراق از این شهر استراتژیک به هر قیمتی دفاع میکند، افزود: «آنچه که ایرانیها تاکنون انجام دادهاند، یک جنگ فرسایشی برای از بین بردن روحیه عراقیها بوده است و آنها میدانند که نمیتوانند یک پیروزی همهجانبه به دست آورند؛ زیرا عراق برتری هوایی دارد. آنچه که ایرانیها میتوانند انجام دهند آن است که عراقیها را از وضعی که بتوانند شرایط خود را برای صلح در جنگ مطرح نمایند، دور سازند.» محمدحسین به این سؤال که آیا حملات هوایی عراق به مناطق غیرنظامی ایران نشانه ناامیدی عراقیها نیست؟ نیز چنین پاسخ داد: عراقیها «نخواهند توانست در مقابل حرکت امواج انسانی ایرانیها که تاکنون روی داده یا خواهد داد، مقابله کنند. بنابراین، تنها راه استفاده از آتش توپخانه یا نیروی هواییشان است؛ که در این خصوص نیز به خوبی تجهیز شدهاند.» وی در پایان این مصاحبه امکان خاتمه جنگ در آینده نزدیک را دور از ذهن دانست و گفت: «این امر در حال حاضر که صدام حسین در بغداد و آیتالله خمینی در تهران استقرار دارند، قابل ملاحظه نمیباشد؛ زیرا هر دو سرسخت هستند و هر کدام از آنها خواهان نابودی دیگری است و تا زمانی که این دو رهبر در مرکز قدرت دو کشور هستند، جنگ ادامه خواهد یافت.» رادیو بیبیسی نیز در بخشی از گفتار ساعت ۱۹:۴۵ امروز خود که به بررسی عملیات کربلای۵ اختصاص داشت، گفت: «رهبران ایران به مردم وعده دادهاند که تا پایان سال جاری ایرانی که تقریباً دو ماه دیگر به آخر میرسد عراق را شکست خواهند داد. ظرف چند ماه گذشته، ایران به چندین حمله علیه عراق دست زده است که آخرین آن دو هفته پیش صورت گرفت، اما هیچیک از این حملات آن حمله بزرگ موعود که کشورهای حوزه خلیجفارس بیم دارند ایران آغاز کند نبوده است. اغلب تحلیلگران نظامی عقیده دارند که استراتژی ایران آن است که ابتدا دست به حملهای میزند و درصورت موفقیت این حمله و پیشروی، حملات خود را با شدت بیشتری ادامه میدهد. اما بهنظر میرسد که تهاجم اخیر ایران با حملات قبلی تا حدی تفاوت دارد. ظاهراً هدف ایران از این حمله پیشروی به سوی بصره دومین شهر بزرگ عراق است که اگر به تصرف نیروهای ایران در آید، چنین تحولی میتواند نقشه نظامی و سیاسی نه فقط عراق بلکه کشورهای حوزه خلیج فارس را نیز عوض کند. اما به علت اهمیت شهر بصره که اکثریت جمعیت آن شیعه هستند، استحکامات و مواضع دفاعی عراق در اطراف بصره بیش از پیش تقویت شده و بنابراین، تصمیم به فتح بصره خونینترین راهی است که نیروهای ایران میتوانند در پیش گیرند.» گزارشگر بیبیسی در ادامه با احتمال بیاثر شدن حمله ایران طبق آنچه در بیانیه نظامی اخیر عراق ادعا شده است به طرح این سؤال میپردازد: «کارشناسان نظامی اکنون منتظرند که ببینند آیا مانند اغلب حملات گسترده ایران در گذشته، ایران به حمله سومی علیه عراق دست خواهد زد یا نه؟.» وی افزود: «تازمانیکه ایران سومین حمله خود را آغاز نکند یا روشن نشود که نیروهای ایران موفق به پیشروی شدهاند معلوم نخواهد شد آیا این تهاجم اخیر آغاز یک حمله بزرگ و عمده بوده است یا خیر؟» این رادیو سپس با بیان اینکه برخی کارشناسان نظامی عقیده دارند در حال حاضر ایران عمدتاً به دلایل سیاسی حمله خود را در جبهه جنوبی متمرکز کرده است، اضافه کرد: «ایران با تشکیل کنفرانس اسلامی [در ششم بهمن ماه] در کویت مخالفت کرده است. کویت با عراق مرز مشترک دارد و مانند عربستان سعودی یکی از عمدهترین کشورهایی است که کمک مالی در اختیار عراق قرار میدهد. رهبران ایران میگویند کویت محل مناسب و بیطرف و نیز محل امنی برای برگزاری چنین کنفرانسی نخواهد بود. شک نیست که تهاجم جدید نیروهای ایران در جبهه جنوبی که با مرکز کویت فاصله کمی دارد، این کشور را محلی ناامن خواهد کرد.» نشریه فایننشال تایمز چاپ لندن در گزارشی با عنوان “ایران در دومین حمله به بصره” ضمن اشاره به گزارشهای نظامی ایران و عراق از عملیات کربلای ۵ و سخنان دیروز رئیس جمهور و رئیس شورایعالی دفاع مبنی بر هشدار این حمله به حامیان عراق برای اثبات بیهودگی حمایت از این رژیم خاطرنشان کرد: «وزرای خارجه جامعه اقتصادی اروپا قصد برپایی جلسهای را جهت بحث و مذاکره در مورد روشهای اعاده روند صلح خاورمیانه دارند.» این نشریه در عین حال افزود: «تاریخ انعقاد این جلسه تثبیت نگردیده است.» در این میان روزنامه سانکی چاپ ژاپن ضمن گزارشی از عملیات اخیر ایران درباره هدف این حمله مدعی شد: «دیپلماتهای شرقی و غربی در رابطه با عملیات کربلای ۵ اظهارنظر کردهاند که این عملیات برای انحراف افکار عمومی ایران از ماجرای ایرانگیت و کنفرانس سران کشورهای اسلامی صورت گرفت.»

گزارش - 5

5. رئیس مجلس شورای اسلامی و نماینده امام در شورایعالی دفاع در پیامی خطاب به نیروهای رزمنده در عملیات کربلای۵ آنان را محور تاریخ و تاریخساز خواند و افزود: «چشمان تمامی ناظران امروز خیره به سوی شماست و دلهای پاک مؤمنان در انتظار بشارت پیروزیهایتان میتپد.» به گزارش روزنامه جمهوری اسلامی در بخش دیگری از پیام دوازدهم دی ماه حجتالاسلام هاشمی رفسنجانی که امروز انتشار پیدا کرد***** آمده است: «این افتخار که طلایهداران کاروان الهی و نوک پیکان و حرکت تاریخ، در جهت اجرای خواست اسلام و قرآن شدهاید مبارکتان باد.» نماینده امام در شورایعالی دفاع شجاعت و ایثار رزمندگان را محصول ایمان و تقوا و نمونه والای سنت الهی در تاریخ جهاد انبیاء و اولیاء خواند و تأکید کرد: «در تعلیمات قرآن و سنت تاریخ، پیروزی نهایی مرهون ایمان، مقاومتها و تحمل مشکلات و پشت نکردن به دشمن و تداوم جهاد است که به لطف خدا، شما همه را دارید.»

گزارش - 6

6. در پی دور تازه حملات گسترده جنگندههای عراقی به شهرها و مناطق مسکونی ایران، ستاد تبلیغات جنگ از آغاز گلولهباران تأسیسات نظامی، اقتصادی و صنعتی شهرهای عراق خبر داد. به گزارش روزنامه اطلاعات سخنگوی این ستاد اعلام کرد: «در پاسخ به بمباران مناطق مسکونی شهر شهیدپرور سوسنگرد و اصفهان که به شهید و مجروح شدن دهها تن از مردم بیگناه منجر شد و نیز در پاسخ به اقدامات دشمن در بهکارگیری سلاحهای شیمیایی در چند روز گذشته، رزمندگان اسلام از ساعت ۸ بامداد امروز تأسیسات نظامی، اقتصادی و صنعتی کلیه شهرهای عراق بجز چهار شهر امن این کشور را هدف آتش خود قرار دادند.» بر پایه این گزارش، سخنگوی ستاد تبلیغات جنگ «از مردم عراق خواست که هر چه سریعتر اطراف مناطق نظامی و تأسیسات اقتصادی - صنعتی این کشور را تخلیه کنند تا از هر گونه گزند و آسیبی در امان بمانند.» وی تأکید کرد: «رزمندگان اسلام تا قطع شرارتهای دشمن به طور جدی اقدامات بازدارنده خود را ادامه خواهند داد.» از سوی دیگر به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی، سخنگوی نظامی عراق امروز طی اظهاراتی که از رادیو صوتالجماهیر پخش شد اعلام کرد: «در پاسخ به دشمن در زدن مناطق مسکونی، واحد موشکی ما در ساعت ۱۳ امروز ضربات دردناکی به هدفهای انتخاب شده در شهرهای دزفول، رامهرمز، نهاوند و بروجرد وارد آوردهاند. همچنین نیروی هوایی ما همزمان با آن، هدفهای انتخاب شده در شهرهای قم، اصفهان و دزفول را مورد حمله قرار دادند.» به گزارش خبرگزاری رویتر از بغداد لطیف نصیف جاسم وزیر اطلاعات عراق امروز در اظهاراتی با اشاره به عملیات هواپیماهای جنگنده عراق علیه دو شهر ایرانی دزفول و سوسنگرد به تلافی آنچه وی گلولهباران بصره خواند، به تکرار هشدار صدام رئیس جمهور عراق پرداخت که گفته است: «اگر تهران به گلولهباران بصره ادامه دهد جتها و موشکهای عراقی تمامی شهرهای ایران را نابود خواهند کرد.» رویتر همچنین در گزارشی از شهر بصره به گفتههای تعدادی از اهالی این شهر اشاره کرد که در تماس تلفنی با این خبرگزاری ادعا کردند: «این شهر از زمان آغاز عملیات اخیر ایران در سحرگاه دیروز هدف آتش مدام گلولههای توپخانه و راکتهای ایران قرار گرفت.» همچنین به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی، رادیو بغداد در بخش فارسی صبح امروز گفتار تهدیدآمیزی بدین شرح پخش کرد: «نه امشب مانند دیگر شبها خواهید خوابید و نه امروز با گذشت چهارده سال!» این رادیو در ساعت ۲۱:۲۰ امشب با ادعای گلولهباران شهرهای مرزی عراق هشدار داد: «به شما میگوییم تا با سرعت هر چه بیشتر تمامی شهرها را ترک نمایید، در غیر این صورت از پیامدهای ناشی از آن از لحاظ تاریخی و اصولی هیچگونه مسئولیتی متوجه ما نمیگردد.»

گزارش - 7

7. در دومین روز از حملات پردامنه عراق به مناطق مسکونی ایران، شهر بروجرد در ساعت ۱۲:۵۵ هدف دو موشک قرار گرفت. بر اثر این حمله تعدادی واحد مسکونی و دو مدرسه که در یکی از آنها کودکان استثنایی تحصیل میکردند تخریب شد و ۶۷ نفر شهید و ۲۰۰ نفر مجروح گردیدند. همزمان دو موشک عراقی نقاط مسکونی شهر نهاوند را نیز هدف گرفت که این حمله ۷ مجروح به جای گذاشت. همچنین مقارن ساعت ۱۳ دو موشک زمین به زمین به طرف شهر رامهرمز پرتاب شد که این موشکها به یک باغ اصابت کرد و موجب مجروح شدن ۶ تن گردید. به گزارش روزنامه اطلاعات در ساعتهای ۱۳ و ۱۴ شهر دزفول هدف سه موشک زمین به زمین قرار گرفت که در این حمله یکصد خانه و مغازه به کلی تخریب شد و تعداد ۳۲ تن شهید و ۱۳۶ تن دیگر نیز مجروح گردیدند. به نوشته نشریه داخلی اخبار روزانه به نقل از شهربانی جمهوری اسلامی، هواپیماهای عراقی مقارن ساعت ۱۶:۱۰ اقدام به بمباران نقاطی از شهر اهواز کردند که در نتیجه تعداد زیادی منازل مسکونی و وسایل نقلیه تخریب شد و تا ساعت مخابره خبر حدوداً ۱۸ نفر شهید و ۱۰۰ نفر مجروح گردیدند. در ساعت ۱۸ شهر اصفهان برای دومین بار طی دو روز گذشته هدف حمله هواپیماهای مهاجم عراقی قرار گرفت که بر اثر این حمله به ۱۲ باب منزل، ۱۵ باب مغازه و ۲۰ دستگاه اتومبیل خسارات کلی وارد شد و ۴۹ نفر شهید و ۱۵۰ نفر زخمی شدند. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی از اهواز چند فروند جنگنده عراقی عصر امروز اطراف روستای حجیه در اطراف سوسنگرد را بمباران کردند اما این حمله تلفات و خساراتی در برنداشت. همچنین گزارش نشریه اخبار روزانه حاکی است تعداد شهدای حملات روز گذشته هواپیماهای عراقی به سوسنگرد به ۱۷۰ تن رسیده و در حال حاضر این شهر به حالت تعطیل درآمده و تعدادی از اهالی نیز شهر را ترک کردهاند. همچنین خبرگزاری جمهوری اسلامی از باختران گزارش داد: «در پی تهدیدهای دشمن و همچنین با توجه به بیانیه ستاد تبلیغات جنگ، آن دسته از شهروندان باخترانی که به این شهر بازگشته بودند از نخستین ساعات بامداد امروز شنبه، شروع به تخلیه شهر و کوچ مجدد کردند.» این گزارش حاکی است: «در دو سوی محور باختران - همدان و باختران - سنندج ستونهای ممتدی از وسائل نقلیه به چشم میخورد و این درصورتی است که اعلام شده بود از امروز، کلاسهای درس در کلیه مدارس باختران دایر میباشد.» همچنین نشریه اخبار روزانه به نقل از شهربانی جمهوری اسلامی گزارش داد: حدود ۹۰ درصد مغازهها و کلیه نانواییهای باختران تعطیل است. برق شهر متناوباً قطع میگردد، وسایل نقلیه عمومی در شهر تردد ندارند و مردم نیز در حال خارج کردن پولهای خود از بانکها میباشند. این نشریه همچنین مینویسد: در پی بمباران مناطق مسکونی شهر اندیمشک و انتشار شایعهای مبنی بر اینکه رژیم عراق میخواهد این شهر را مورد حملات موشکی و بمبهای شیمیایی قرار دهد، عده زیادی از اهالی اندیمشک شب هنگام شهر را ترک کردند. گزارش دیگری حاکی است تعداد زیادی از اهالی ایلام نیز به دنبال تهدیدات اخیر عراق مبنی بر بمباران این شهر به روستاهای اطراف پناه بردهاند. امروز حریم هوایی تعدادی از شهرهای ایران هدف تهاجم هواپیماهای عراقی قرار گرفت. به نوشته نشریه اخبار روزانه هواپیماهای عراقی آسمان شهرهای ملایر، قم، خرمآباد، اهواز و سردشت را یک بار و بروجرد و الیگودرز را دو بار مورد حمله قرار دادند و در مواردی دیوار صوتی را بر فراز این شهرها شکستند. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی از اراک در ساعت ۱۲:۳۰ شب گذشته نیز چند فروند هواپیمای عراقی به حریم هوایی شهر اراک تجاوز کردند و بر فراز این شهر اقدام به شکستن دیوار صوتی کردند. این گزارش حاکی است در پی این حمله همزمان در تهران نیز وضعیت قرمز اعلام شد. ارتش عراق امروز همچنین در اقدامی دیگر شهر مرزی مریوان را گلولهباران کرد. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی از سنندج در ساعت ۲۲:۳۰ مناطق مسکونی شهر مریوان هدف توپخانه دوربرد عراق قرار گرفت که به شهادت یک تن و جراحت ۴ تن از اهالی در این شهر منجر شد.

گزارش - 8

8. وزیر امور خارجه در نامه به دبیرکل سازمان ملل از عزم ایران برای مقابله به مثل در برابر حملات عراق علیه مناطق غیرنظامی ایران خبر داد. علیاکبر ولایتی در این نامه با اشاره به ادامه بمباران و حملات موشکی عراق به مناطق مسکونی و غیرنظامی ایران و نیز استفاده از سلاحهای ممنوعه شیمیایی در سه روز گذشته مینویسد: «جنابعالی به خوبی آگاهید، سیاست عراق در توسل به جنگافزار شیمیایی و حمله به مراکز غیرنظامی و مسکونی نشاندهنده عزم رژیم جنگافروز عراق برای ادامه و تشدید تاکتیکهای تجاوزگرانه خود در جنگ تحمیلی است. رژیم فاسد عراق که قادر به رویارویی با دلاوریهای رزمندگان مسلمان در منطقه نبرد نیست، بار دیگر به چنین فجایع نفرتانگیزی دامن زده و نقض مهمترین اصول حقوق بینالمللی حاکم بر مخاصمات نظامی را تشدید کرده و به پرونده حجیم جنایات جنگی قبلی خود افزوده است.» وزیر امور خارجه ایران در ادامه، روند فزاینده حملات عراق علیه اهداف مناطق غیرنظامی را با فقدان اقدامات بازدارنده مجامع بینالمللی مرتبط دانست و ضمن تأکید بر تعهد جمهوری اسلامی ایران جهت رعایت کلیه قوانین مربوط به حقوق بینالملل اعلام کرد: «در فقدان اقدامات فوری و مؤثر بینالمللی جهت توقف اعمال تجاوزگرانه عراق، جمهوری اسلامی ایران بدون هیچ رغبتی و در چارچوب حق قانونی دفاع از خویش در برابر این گونه جنایات بیشمار علیه بشریت، راهی جز مقابله به مثل نخواهد داشت.»

گزارش - 9

9. معاون نخست وزیر و وزیر امور خارجه عراق در نامهای دبیرکل سازمان ملل را از عملیات نظامی جدید ایران مطلع و اعلام کرد تعدادی از شهرهای ایران در مقابله با این عملیات و گلوله باران بصره هدف حملات نیروهای مسلح عراق قرار گرفته اند. طارق عزیز در این نامه ضمن اشاره به تهاجم نیروهای ایران در امتداد منطقه عملیاتی سپاه سوم ارتش عراق در جنوب این کشور در بامداد روز ۹ ژانویه ۱۹۸۷ (۱۹ دی ۱۳۶۵) مینویسد: «شما مطلع هستید تهاجم نظامی ایران دو هفته بعد از وقوع حمله نظامی وسیع این کشور در ۲۴ و ۲۶ دسامبر ۱۹۸۶ (۳ و ۵ دی ۱۳۶۵) صورت میگیرد که رژیم ایران از طریق آن قصد داشت اهداف توسعه طلبانه و تجاوزگرانهاش را پی گیرد. آن اهداف را که در نامه مورخ ۲۵ دسامبر به اطلاع رساندیم حکایت از اشغال منطقه بصره و تأسیس یک دولت دستنشانده در آنجا داشت.» وزیر امور خارجه عراق سپس ضمن اظهار بهت و حیرت دولت خود از بیانیه ۶ ژانویه ۱۹۸۷ دبیرکل [در مورد استفاده عراق از سلاحهای شیمیایی]، هدف ایران را از بین بردن حاکمیت عراق و ثبات و امنیت سیاسی خلیجفارس خواند و افزود: «در حالی که عراق امیدوار بود این ملاحظات از طرف دبیرکل سازمان ملل و شورای امنیت درنظر گرفته شود، بیانیه شما که حدود دو هفته بعد از این حوادث جدی و خطرناک صادر گردید تنها به مسائل حاشیهای پرداخت که متجاوز با سماجت به خاطر انحراف افکار عمومی از اقدامات تجاوزگرانهشان دنبال کرده است. بیانیه شما درباره ریشه درگیری، بدون اینکه تمایزی قائل شود صرفاً بر هر دو طرف درگیری پافشاری میکند، ضمن آنکه نسبت به ایران نیز به منظور همکاری با شورای امنیت و تلاشهای شما برای خاتمه دادن به این جنگ ویرانگر تأکید ملایمی نشان داده شده است.» طارق عزیز در ادامه، مسیر جاری را از آنجا که به گفته او ایران را به ادامه جنگ تشویق میسازد خطرناک خواند مگر آنکه با فشار جدی و واقعی از سوی دبیرکل و شورای امنیت برای خاتمه دادن به جنگ بر اساس اصول منشور این سازمان و قطعنامههای شورای امنیت بهویژه قطعنامه۵۸۲ مواجه شود. وی سپس با اشاره به عملیات نظامی اخیر ایران و ادعای گلولهباران شهر بصره مینویسد: «از آنجا که ممکن نیست از کنار این بمبارانها با انفعال و بیعملی گذشت، نیروهای مسلح ما با ضربه زدن به اهداف انتخاب شده در شهرهای قم، اصفهان، دزفول، رامهرمز، نهاوند و بروجرد پاسخ دادند.»

گزارش - 10

10. در پی شکایتهای متعدد ایران از عراق بهخاطر بهکارگیری تسلیحات شیمیایی، رئیس شورای امنیت سازمان ملل از دیروز مشورتهای غیررسمی خود را در این زمینه آغاز کرد. در همین حال نشریه اکونومیست چاپ لندن با انتشار مقالهای نسبت به گسترش تولید و استفاده از جنگافزارهای شیمیایی هشدار داد. رادیو اسرائیل امشب در گزارشی با اشاره به دور دوم مذاکرات و مشورتهای غیررسمی آندرس آگیلار سفیر ونزوئلا و رئیس دورهای شورای امنیت سازمان ملل برای رسیدگی به شکایت ایران در مورد استفاده عراق از سلاحهای شیمیایی گفت: «با آنکه ایران رسماً به شورای امنیت شکایت نکرده مقامات سازمان ملل امیدوارند که با آغاز بحث در این باره رژیم تهران از ادامه تحریم شورای امنیت دست بردارد.» همچنین خبرگزاری فرانسه که روز گذشته از آغاز مذاکرات رئیس شورای امنیت در این باره خبر داده بود به درخواستهای مکرر ایران از سازمان ملل در این زمینه اشاره کرد و افزود: «در محافل دیپلماتیک تصریح میشود که ایران مایل است شورای امنیت این مسئله را مورد بررسی قرار دهد. ایران از آغاز جنگ خلیج فارس مذاکرات شورای امنیت در رابطه با این جنگ را تحریم کرده است.» هفتهنامه اکونومیست امروز در مقالهای تحت عنوان “مرگبار، ارزان و تقریباً غیرقابل کنترل”، مشکلات قانونی و سیاسی تولید کنترل نشده سلاحهای شیمیایی را که به نوشته این نشریه در جنگها از جمله جنگ ایران و عراق بهکارگیری شده، مورد بررسی قرار داد و تصریح کرد: «پروتکل بینالمللی سال ۱۹۲۵ که استفاده از گازهای شیمیایی را غیرقانونی میشمارد، مانع با دوامی به حساب نمیآید و دلیل آن هم صرفاً این نیست که امضاکنندگانی چون عراق بدان وقعی نمینهند. طبق پروتکل مزبور تولید و ذخیره سلاحهای شیمیایی جایز اما بهکاربردن آن ممنوع است. اکثر کشورها این حق را برای خویش محفوظ نگه داشتهاند که چنانچه مورد حمله شیمیایی قرار بگیرند بتوانند از گازهای شیمیایی استفاده نمایند. کشوری هم که گازهای شیمیایی در اختیار داشته باشد چنانچه حس کند که در صورت عدم بهکارگیری آن شکست خواهد خورد، بدون شک به استفاده از آن مبادرت میورزد.» اکونومیست میافزاید: «قدرتهای بزرگ میگویند که سلاحهای شیمیایی باید به طور کل غیرقانونی اعلام بشود اما مشکلاتی سر راه قرار دارد. احتمال نمیرود کشورهای عضو سازمان پیمان آتلانتیک شمالی، ناتو، با تحریمی موافقت نمایند که جهت کنترل روسیه و همپیمانانش از بابت تولید مخفیانه سلاحهای شیمیایی شرایطی اساسی در آن وجود نداشته باشد. تبدیل یک کارخانه تولید داروهای حشرهکش به کارخانه تولید سلاحهای شیمیایی چندان دشوار نیست. بنابراین باید کنترل شدیدی در مورد آن اعمال گردد؛ کنترلی احتمالاً شدیدتر از آنچه که روسیه بتواند تحمل نماید و احتمالاً شدیدتر از آنچه که اکثر کارخانههای غربی تولیدکننده مواد شیمیایی ممکن است تمایلی بدان داشته باشند.» این نشریه در بخش پایانی مقاله مینویسد: «مشکل دیگری که وجود دارد این است که تکنولوژی تولید مواد شیمیایی مرگبار پیچیده نیست و تهیه مواد اولیه آن به راحتی امکانپذیر است. غالب کشورها قادر به تولید آن میباشند. ظاهراً عراق از زمان درگیری جنگ خلیج (فارس) یک کارخانه تولید مواد شیمیایی بهویژه گاز خردل احداث کرده است.»

گزارش - 11

11. واحد بسیج سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در اطلاعیهای آغاز مرحله سوم اعزام سپاهیان محمد به جبهههای جنگ را اعلام کرد. به گزارش روزنامه اطلاعات در این اطلاعیه آمده است: «ضمن تبریک پیروزیهای رزمندگان اسلام در علمیات کربلای۵، به منظور تداوم پیروزی سرنوشتساز رزمندگان اسلام در سومین مرحله اعزام سپاهیان محمد گروههای تازهنفس سپاه اسلام عازم جبهههای نبرد حق علیه باطل میشوند. لذا بدینوسیله از کلیه نیروهای اعزام مجدد، آموزشی، فنی و تخصصی و پشتیبانی دعوت به عمل میآید هر چه سریعتر جهت ثبت نام به پایگاهها و نواحی مقاومت بسیج و واحدهای بسیج مستضعفین سپاه در سراسر کشور مراجعه نمایند.» واحد بسیج سپاه پاسداران همچنین در اطلاعیه دیگری تاریخ اعزام سپاهیان محمد از ۸ استان کشور و نیز شهرستان قم را از ۲۱ تا ۳۰ دی ماه جاری اعلام میسازد.

گزارش - 12

12. همزمان با انجام عملیات کربلای۵، ستاد جذب و هدایت کمکهای مردمی به جبهه ها، اقلام مورد نیاز جبهه های جنگ را اعلام کرد. به گزارش روزنامه جمهوری اسلامی این اقلام شامل لباس گرم، لباس زیر، پتو، نایلون سنگری، تراورس، پلیت، چراغ والور، مواد غذایی، کنسرو، کمپوت، بیسکوئیت و آجیل میباشد. بر پایه این گزارش، ستاد جذب و هدایت کمکهای مردمی به جبهه ها در اطلاعیه خود از مردم خواست هدایا و کمکهای خود را به مراکز این ستاد در استانها و شهرستانها یا به ستاد جذب اهواز قرارگاه خاتم الانبیاء تحویل دهند. از سوی دیگر روابط عمومی جمعیت هلال احمر نیز طی اطلاعیهای ضمن اعلام اقلام مورد نیاز مناطق جنگی شامل لباس گرم، پتو، کمپوت، کنسرو، ملحفه، چای کیسهای، موتور برق، آبمیوه و میوه، ۱۵ نقطه در تهران را برای جمعآوری هدایای نقدی و جنسی مردم از سوی این جمعیت معرفی کرد.

گزارش - 13

13. مقامات جمهوری اسلامی ایران در مذاکرات امروز خود با وزیر امور خارجه پاکستان بار دیگر بر مخالفت ایران با برگزاری اجلاس کنفرانس اسلامی در کویت تأکید کردند. به گزارش روزنامه کیهان به نقل از خبرگزاری جمهوری اسلامی صاحبزاده یعقوب خان در ملاقات با آیتالله خامنهای رئیس جمهور ضمن اشاره به مذاکرات مفید رؤسای جمهوری دو کشور ایران و پاکستان، در پاکستان و هراره [پایتخت زیمبابوه] به موضوع اجلاس آتی سازمان کنفرانس اسلامی در کویت پرداخت و گفت: «متأسفانه تضادهایی در کنفرانس مشاهده میشود ولی باید تمام تلاش خود را برای حفظ جهان اسلام به کار بریم.» وی تأکید کرد: «مقام جمهوری اسلامی ایران در جهان اسلام آنچنان مقامی است که کس دیگری نمیتواند جای آن را پر کند. لذا حضور جمهوری اسلامی ایران در سطح بالا در کنفرانس آتی سران به عنوان یک وزنه عظیم سیاسی دارای اهمیت فراوانی است.» رئیس جمهوری اسلامی ایران نیز در این دیدار ضمن تأکید بر لزوم گسترش مناسبات و همکاریهای سیاسی، اقتصادی و فرهنگی ایران و پاکستان، نبود امنیت کافی برای برگزاری اجلاس سران کشورهای اسلامی در کویت را مورد اشاره قرار داد و اظهار داشت: «در صورت تشکیل اجلاس سران کشورهای اسلامی در کشور کویت مطمئناً این اجلاس به صورت قوی برگزار نخواهد شد و بدون شک برای کنفرانس اسلامی ضربه ناخوشایندی خواهد بود.» آیتالله خامنهای سپس تأکید کرد: «لذا اگر کنفرانس اسلامی به منظور بررسی بر روی محل مناسبی برای برگزاری اجلاس چند ماهی به تعویق بیفتد قطعاً بسیاری از کشورهای اسلامی و حتی عربی از آن استقبال خواهند کرد.» رئیس جمهور همچنین در خصوص مسئله افغانستان گفت: «به اعتقاد ما باید به صورت جدی و حقیقی ملت افغانستان در معادلات سیاسی وارد شوند و خروج همه نیروهای شوروی از افغانستان باید در هیچگونه شرایطی متوقف نگردد و تضمینکننده مسائل آینده افغانستان باشد.» بر پایه این گزارش موضوع اجلاس کویت همچنین در ملاقات وزیر امور خارجه پاکستان با نخستوزیر ایران مطرح شد و میرحسین موسوی نیز در این دیدار ضمن تأکید بر لزوم تغییر محل اجلاس گفت: «کویت خود یک طرف جنگ است و باید کنفرانس سران در محیطی دورتر از جبهه جنگ برگزار شود.» گزارش کیهان حاکی است درباره اجلاس سران سازمان کنفرانس اسلامی و موضوعات دیگری از جمله اوضاع جاری در افغانستان و مسائل اقتصادی فیمابین ایران و پاکستان دو دور مذاکره میان وزرای امور خارجه دو کشور در تهران برگزار شد. در همین حال معاون فرهنگی و کنسولی وزارت امور خارجه که در داکا به سر میبرد اعلام کرد ایران در هیچ سطحی در اجلاس سران کشورهای اسلامی در کویت شرکت نمیکند. به گزارش روزنامه اطلاعات جواد منصوری طی مصاحبهای با خبرنگار خبرگزاری جمهوری اسلامی در داکا ضمن بحث درباره روابط دو کشور ایران و بنگلادش به موضوع اجلاس کنفرانس اسلامی در کویت اشاره کرد و گفت: «اساساً کویت در منطقه امنی قرار ندارد و امکانات دریایی، راههای زمینی و فضای کویت عملاً در اختیار عراق قرار دارد و از یکسال پیش تاکنون این منطقه خاص از خلیج فارس در یکسری ناامنیهای خاصی به لحاظ عملیات جنگی قرار دارد.» وی تأکید کرد: «در صورت برگزاری اجلاس سران کشورهای اسلامی در کویت، جمهوری اسلامی ایران در هیچ سطحی در آن شرکت نمیکند و هیچیک از مصوبات آن را که مربوط به ایران باشد نمیپذیرد.»

گزارش - 14

14. عملیات کربلای۵ و ادامه مخالفت سیاسی ایران، برگزاری اجلاس سازمان کنفرانس اسلامی در کویت را با ابهامات تازهای مواجه کرد. خبرگزاری آسوشیتدپرس در گزارشی از کویت نوشت: «حرکتهای جاری جهت ترغیب ایران به حضور در این اجلاس سران در حالی صورت میگیرند که ایران تعرض بزرگی در جنوب عراق انجام داده است و نبرد شدیدی که قبل از سحرگاه جمعه آغاز شد در روز شنبه نیز ادامه داشت.» به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی، رادیو لندن نیز شب گذشته در بخش انگلیسی خود به بررسی ارتباط عملیات کربلای۵ با کنفرانس سران کشورهای اسلامی در کویت پرداخت و گفت: «ایرانیها مخالفت با برگزاری کنفرانس اسلامی در کویت را کاملاً روشن ساختهاند و امکان تهاجمی عمده توسط نیروهای آن کشور یکی از دلایلی است که برای تغییر محل برگزاری کنفرانس در کشوری که در نزدیکی منطقه جنگی قرار دارد ارائه شد.» این رادیو از قول تحلیلگران در قاهره گزارشهای ایران و عراق در جریان نبرد اخیر را اغراقآمیز توصیف کرد اما در مورد تأثیر احتمالی عملیات اخیر ایران بر اجلاس کویت اشاره کرد: «مقامات مصری چنین وانمود ساختهاند هنوز معتقدند که اجلاس مزبور برگزار خواهد گردید. گرچه نبردهای سنگین در نزدیکی مرزهای کویت یا حتی حمله مستقیم به کویت ممکن است که برگزاری این اجلاس را به تعویق بیندازد.» همچنین رادیو بیبیسی ضمن گزارشی تحلیلی درباره عملیات اخیر ایران گفت: «شک نیست که تهاجم جدید نیروهای ایران در جبهه جنوبی که با مرز کویت فاصله کمی دارد این کشور را محلی ناامنتر خواهد کرد. تاکنون کسی بجز مقامات ایران نگفته است که بنا به ملاحظات امنیتی صلاح است سران کشورهای اسلامی در کشور دیگری گردهم آیند. درواقع بهاحتمال زیاد کشورهای عرب متحد کویت از این کشور حمایت خواهند کرد زیرا تصمیم به تغییر محل کنفرانس و یا تعویق آن بهمعنای رأی عدم اعتماد به کویت تلقی خواهد شد.» خبرگزاری رویتر از کویت ضمن اشاره به کنفرانس خبری امروز شیخ صباح الاحمد الصباح وزیر امور خارجه کویت و تأکید وی بر عزم دولتش برای میزبانی اجلاس سران علیرغم اقدامات ایران به منظور تغییر محل آن نوشت: «کویت برای دستیابی به یک ابتکار جدید اسلامی در مورد جنگ ایران و عراق که در هفتمین سال خود است دل به این اجلاس بسته است اما پرزیدنت [آیتالله] علی خامنهای دیروز مخالفت تهران را با انجام گفتوگوها در کویت که از عراق در جنگی که در بیخ گوش آن جریان دارد حمایت میکند مجدداً تکرار کرد.»

گزارش - 15

15. عراق امروز رسماً از بیانیه اخیر شوروی در مورد لزوم حل و فصل جنگ ایران و عراق استقبال کرد. در همین حال منابع انگلیسی گفتند شوروی درصدد بهرهبرداری از مشکلات امریکا در قبال ایران و افزایش اعتبار خود در منطقه غرب آسیا است. به گزارش رادیو بغداد یک سخنگوی وزارت امور خارجه عراق امروز اعلام کرد: «عراق از بیانیه مورخه هشتم ژانویه دولت شوروی درباره جنگ ایران و عراق مطلع شده است و عراق از آنچه که در بیانیه مذکور درمورد دعوت جهت خاتمهدادن به جنگ و حل اختلافات از راه مذاکرات و براساس اصول حقوق بینالمللی معمول و در رأس آنها اصول احترام متقابل حاکمیت و وحدت و سلامتی سرزمینها و عدم دخالت در امور داخلی آمده را استقبال میکند.» سخنگوی مزبور با اشاره به پذیرش قطعنامههای شورای امنیت سازمان ملل بهویژه قطعنامه۵۸۲ این شورا توسط عراق و نیز شرایط اعلام شده در دوم اوت ۱۹۸۶ (۱۱ مرداد ۱۳۶۵) از سوی صدام رئیس جمهور این کشور به عنوان مبنای حل اختلافات ایران و عراق افزود: «ما معتقدیم هرگونه تلاش مخلصانه در جهت تحقق بخشیدن به صلح باید در مرحله نخست تحتفشار قراردادن این رژیم متجاوز جهت خودداری از سیاستهای شرورانه و پذیرفتن اراده جامعه جهانی در صلح و اصول و مبانی متعارف در حل اختلافات میان کشورها و تنظیم روابط فیمابین آنها را در رأس قرار دهد.» سخنگوی وزارت امور خارجه عراق در پایان تأکید کرد: «عراق برای همکاری با اتحاد جماهیر شوروی مایل به فعالیت برای حل ریشهای و نهایی این اختلاف در چهارچوب شورای امنیت و ملل متحد و در راه خاتمه دادن به جنگ و برقراری صلح فراگیر و دائم آمادگی دارد.» به نوشته نشریه گزارش مستقیم وزارت امور خارجه، در پی اعلام موضع عراق، تاس خبرگزاری رسمی شوروی در خبری تحت عنوان حمایت عراق از بیانیه دولت شوروی نوشت: «عراق نیز به طور رسمی از فراخوانی اتحاد شوروی برای پایان جنگ ایران و عراق و حل مسئله موجود در پشت میز مذاکرات حمایت نمود.» نشریه گزارش مستقیم سپس اشاره کرد: «انعکاس فوری خبر فوقالذکر توسط تاس در ادامه تلاش روسها برای القاء مواضع به اصطلاح صلحجویانه خود و عراق میباشد.» این نشریه سپس افزود: «بعضی از روزنامههای شوروی بعد از اعلام بیانیه، پیرامون صلحخواهی صدام و نکوهش طرف ایرانی مبنی بر ادامه جنگ تحمیلی مقالاتی نوشتهاند.» در این حال خبرگزاری کویت از لندن گزارش داد: «منابع انگلیسی امروز شنبه، اظهارات [بیانیه] شوروی درباره جنگ ایران و عراق را با سوءظن تلقی کردند. این منابع مدعی شدند که شوروی مطلب جدیدی ارائه نکرده است. آنها همچنین معتقدند که مسکو میخواهد از مشکلات امریکا در قبال ایران بهرهبرداری کند. علاوهبرآن منابع انگلیسی اظهارعقیده میکنند که این اقدام شوروی بهمنظور [افزایش] اعتبار مسکو در منطقه خاورمیانه صورت گرفته است.» خبرگزاری کویت ادامه داد: «درعینحال منابع مزبور خاطرنشان ساختند که انگلیس با شوروی در این نظرگاه که جنگ خلیج(فارس) بایستی ازطریق مذاکره سریعاً خاتمه یابد همجهت هستند، اما معتقدند که بیانیه شوروی تا آنجا که به جنگ مربوط میشود به نفع عراقیهاست. این منابع خاطرنشان ساختند که اقدام اخیر شوروی یک هشدار واقعی در قبال یک تهاجم احتمالی گسترده ایران است.» این گزارش همچنین اشاره کرد: «شب گذشته، سفیر شوروی در لندن یک نسخه از بیانیه موضعگیری اخیر شوروی را به وزیر خارجه انگلیس تسلیم کرد.»

گزارش - 16

16. در پی اظهارات اخیر سفیر شوروی در سازمان ملل در دفاع از کمک تسلیحاتی کشورش به عراق و تأیید تلویحی هدف جلوگیری از پیروزی نظامی ایران در جنگ، سفیر شوروی در ایران به وزارت امور خارجه احضار شد. نشریه گزارش مستقیم وزارت امور خارجه ضمن اعلام این مطلب نوشت: از سفیر شوروی در مورد این بخش از اظهارات الکساندر بلونوگوف که در یک کنفرانس مطبوعاتی در سازمان ملل عنوان شد****** توضیح خواسته شد. این نشریه سپس افزود: «موضع نماینده شوروی که همزمان با نزدیکی تشکیل کنفرانس اسلامی صورت میگیرد با توجه به احتیاج شدید شوروی مبنی بر حمایت کشورها و بهخصوص دول اسلامی از طرح آشتی ملی و برنامههای این کشور در افغانستان، برای جلب نظر کشورهای مرتجع عرب و طبیعتاً تعدیل مواضع این کنفرانس که همیشه موضعی تند نسبت به این قضیه داشته انجام گرفته است. طرح شوروی با سخت کردن مواضع کشورش نسبت به جنگ در واقع عکسالعمل خود را در رابطه با موضعگیری طرف ایرانی در قبال افغانستان و مخالفت با طرح آشتی ملی و فعل و انفعالات اخیر نشان میدهد.» نشریه یادشده همچنین واکنش مسکو نسبت به پیامدهای ماجرای مکفارلین و مواضع رهبران امریکا از جمله اظهارات اخیر وزیر امور خارجه این کشور در مورد رابطه با ایران******* را مورد اشاره قرار داد و نوشت: «روسها حداکثر بهرهبرداری از موقعیت و فرصت پیش آمده در رابطه با مناسبات امریکا و اعراب و نگرانی کشورهای مرتجع به خصوص مصر و اردن و کویت از ارسال تسلیحات امریکا به ایران و نفوذ بیشتر در عراق به نفع اهداف منطقهای خود مینماید.»

گزارش - 17

17. در پی دیدار معاون نخستوزیر رومانی از ایران، گسترش روابط صنعتی دو کشور و نیز خرید نفت از ایران مورد مذاکره قرار گرفت. به گزارش روزنامه اطلاعات دومیترو انکوتا که از چهارشنبه شب گذشته همراه هیئتی از رومانی در تهران به سر میبرد امروز با وزرای صنایع سنگین، صنایع و نفت به طور جداگانه ملاقات و گفتوگو کرد. وی در دیدار با بهزاد نبوی وزیر صنایع سنگین گفت کشورش در مورد تعمیر و ساخت صنایع متالوژی ماشینآلات، معادن و امکانات تعمیر بعضی از واحدهای صنعتی میتواند با ایران همکاریهای صمیمانهای داشته باشد. بر پایه این گزارش غلامرضا شافعی وزیر صنایع در دیدار با معاون نخستوزیر رومانی ضمن تأکید بر افزایش واردات غیرنفتی رومانی از ایران گفت: «استفاده از ظرفیتهای خالی کارخانجات کشور به شرط اینکه مواد اولیه از سوی رومانی تحویل ایران شود، امکانپذیر خواهد بود.» همچنین در دیدار دومیترو انکوتا با غلامرضا آقازاده وزیر نفت ایران پیشنهاد رومانی برای خرید نفت خام از ایران مورد بررسی قرار گرفت و قرار شد هیئتهای کارشناسی دو کشور جهت بحث و تبادل نظر و نیز تهیه متن قرارداد جدید در آینده نزدیک ملاقاتهایی داشته باشند. روابط عمومی وزارت نفت در این باره اعلام کرد: «چنین به نظر میرسد که فروش سالانه ۲ میلیون تن نفت خام به رومانی در مذاکرات آینده مورد بحث قرار گیرد.»

گزارش - 18

18. خبرگزاری آسوشیتدپرس از نیکوزیا در گزارشی با محوریت کمبود ارزاق، سوخت و سایر مایحتاج زندگی در ایران نوشت: «اهالی تهران میگویند بعد از گذشت بیش از شش سال جنگ علیه عراق، خاموشیها، صفوف طویل و کوپنهای سهمیهبندی، همگی به صورت بخشی از زندگی روزانه در ایران درآمدهاند.» آسوشیتدپرس تأثیر حمله جنگندههای عراقی به دو نیروگاه از بزرگترین نیروگاههای ایران بر میزان خاموشیها را مورد اشاره قرار داد و از قول یک خانم خانهدار در یک تماس تلفنی در منزلش در تهران اضافه کرد: «زندگی خیلی مشکل است. سرد است و ما نیز نفت کافی برای گرما در اختیار نداریم.» این خبرگزاری همچنین با اشاره به بمباران مکرر تأسیسات نفتی ایران از جمله ترمینالهای صادراتی در خلیج فارس نوشت: «دولت در سپتامبر گذشته مصرف بنزین برای شهروندان را ۳۰ لیتر در ماه اعلام کرد. ذخایر ارزی ایران نیز به دلیل سقوط جهانی بهای نفت کاهش یافته است.» آسوشیتدپرس در ادامه به نقل از یک دیپلمات خارجی مدعی شد: «بسیاری از مقامات سفارتخانهها در تهران به منظور خرید گوشت و میوه تازه هر هفته با هواپیما به امارات عربی متحده میروند.»

گزارش - 19

19. یک روزنامهنگار امریکایی مدعی شد مشاوران رئیس جمهور امریکا وی را از صدور دستور یک اقدام نظامی علیه ایران بازداشتند. به گزارش رادیو اسرائیل جک اندرسون هفته گذشته با انتشار مطلبی ادعا کرد رونالد ریگان قصد داشت به وزارت دفاع دستور دهد به خاطر آنچه نقش ایران در وقایعی همچون گروگانگیری عنوان شده است به یک اقدام تلافیجویانه نظامی علیه این کشور دست بزند ولی مشاوران رئیس جمهوری امریکا توضیح دادند در چنین صورتی ممکن است ایران به تأسیسات نفتی امیرنشینها حمله برد و آنها را منفجر سازد و همچنین نفتکشهای خارجی را در خلیج فارس هدف حمله موشکی قرار دهد.

گزارش - 20

20. رابین رایت نویسنده امریکایی که مقالات متعددی در زمینه اسلامگرایی و روابط غرب با دنیای اسلام انتشار داده است در مقالهای ضمن تشریح نحوه نزدیک شدن امریکا به ایران توصیه کرد واشنگتن از کمک اطلاعاتی مستقیم یا غیرمستقیم به عراق خودداری کند. به گزارش رادیو امریکا این روزنامهنگار در یکی از شمارههای اخیر واشنگتنپست لزوم پیگیری علاقه دولت ریگان به برقراری مناسبات ثابت و درازمدت با ایران را مورد تأکید قرار داد اما افزود معاملههای تسلیحاتی جایی در تماسهای آینده ایران و امریکا ندارد. رابین رایت عقیده دارد: «سیاست دولت از فروش اسلحه به نادرستی طرحریزی شده بود و محکوم به شکست بود. بااینحال دگرگونیهای سیاسی در جمهوری اسلامی این خوشبینی رئیسجمهور را که واشنگتن و تهران میتوانند ارتباطهایی را که در اواخر دهه هفتاد به وسیله انقلاب ایران قطع شد دوباره برقرار سازند توجیه میکند.» این روزنامهنگار ضمن اظهار امیدواری که سیاستسازان امریکا اقدام ایران را از پذیرش طرحهای دیپلماتیک اخیر شوروی مورد توجه قرار دهند مینویسد: «آنچه طنزآمیز مینماید این است که یک مدل آنچه امریکا باید انجام دهد در اتحاد شوروی به چشم میآید. ماه گذشته، یک هیئت نمایندگی شوروی [که] به تهران سفر کرد به شش سال تعلیق همکاریهای اقتصادی پایان داد و پروتکل گستردهای را در زمینههای تکنولوژی، صنعتی و تجارتی امضا کرد که مسکو آن را بهعنوان دیباچهای بر تقویت مناسبات دوجانبه ستود. ایران حداقل از اوت ۱۹۸۴ کوشیده است بهتدریج به انزوای خود پایان دهد. در آن زمان علیاکبر ولایتی وزیر امور خارجه ایران، در مجلس گفت درباره مسائل مربوط به جهان در روی صحنه دیپلماتیک تصمیم گرفته میشود. اگر ما حضور نداشته باشیم بدون ما تصمیم گرفته خواهد شد.» رابین رایت به عنوان مهمترین ضرورت در تغییر رویکرد دولتمردان امریکا نسبت به ایران خاطرنشان میکند: «ازنظر سیاسی امریکا نیاز دارد که بهسرعت مغایرتهایی که در سیاستش نسبت به جنگ ایران و عراق بهنظر میرسد از بین ببرد. واشنگتن باید از دادن اطلاعات نظامی به عراق مستقیم یا غیرمستقیم خودداری کند. بااینحال بهبود مناسبات با تهران به مفهوم قطع رابطه با بغداد نیست.» نویسنده واشنگتن پست سپس نتیجه میگیرد: «دوسال باقیمانده از عمر ریاستجمهوری پرزیدنت ریگان چشمانداز پیشرفت عمده امریکا در بازسازی مناسبات سیاسی و اقتصادی با ایران ارائه میدهد. امریکا نخواهد توانست سیاست موفقیتآمیزی را شکل دهد مگر آنکه مناسبات توازنی نیز با میلیونها مسلمان دیگر خارج از مرزهای ایران برقرار سازد.» خانم رایت میافزاید: «کنار آمدن با اسلام تندرو برای کشوری چون امریکا که بر نظام غیرمذهبی پا گرفته دشوار است، زیرا ارزشهای ما متفاوت است. ما اسلام را نسبت به طرز تفکر غرب بیگانه میبینیم. نیاز است که اسلام را با تفاهم و شکیبایی بیشتری بنگریم.» گزارش رادیو امریکا حاکی است نقطهنظرهای رایت مورد توجه مفسران قرار گرفته است؛ از جمله پیتر گروس سردبیر مجله فارین افرز در گفتوگو با این رادیو موافقت خود را با این نظر رایت که زمان مناسبات نزدیکتر امریکا و ایران فرارسیده اظهار کرد اما گفت: «نباید به شیوهای که خانم رایت پیشنهاد میکند به تهران نزدیک شود.» وی میافزاید: «باید دید چه موضوعی بیش از همه برای دولت ایران نگرانکننده است، مسلماً جنگ ایران و عراق است. ایرانیان اینک در هفتمین سال جنگی بسیار وحشتناک به سر میبرند که عراقیها آغاز کردند، اما حالا ایرانیها آن را ادامه میدهند. اگر برای ایرانیان روشن سازیم که به عراقیها کمک خواهیم کرد و پیروزی برای آنها را دشوارتر خواهیم ساخت آنگاه به گمان من ایرانیها بیدار خواهند شد، چشم به اطراف خود خواهند دوخت و خواهند گفت بهتر است دقیقتر باشیم و احتیاط کنیم.» بر پایه این گزارش همچنین دانیل پایس در اظهارنظرش نسبت به مقاله خانم رابین رایت گفته است: «به گمان او دادن اطلاعات جاسوسی و اسلحه و کمکهای دیگر به عراق بهسود امریکا است نه به این دلیل که رژیم عراق رژیم خوبی است، نه به این دلیل که تاریخ روابطش با امریکا دوستانه بوده، بلکه اساساً به این دلیل که درحالحاضر رژیم عراق حامی وضع موجود است. یعنی اینکه اگر ایران پیروز شود باید ازهمگسیختگیهای عمدهای را در خاورمیانه انتظار داشت. دولت ایران پیامی دارد و میخواهد آن را گسترش دهد.»

گزارش - 21

21. وزیر امور خارجه رژیم صهیونیستی تأکید کرد موضع این رژیم در قبال ایران تغییر نکرده است. به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس از رم شیمون پرز امروز طی یک مصاحبه مطبوعاتی که به دنبال دیدار با وزیر دفاع ایتالیا صورت گرفت گفت: «من این موضوع را تکرار میکنم که اسرائیل نقشی در ارسال پول به شورشیان نیکاراگوئه بازی نکرده است.» پرز ضمن اشاره به اینکه اسرائیل بنا به درخواست امریکا در قضیه ارسال اسلحه به ایران وارد شد تأکید کرد: «شرکت ما بیشتر جنبه سمبولیک داشت تا استراتژیک.» وی افزود: «به غیر از این مورد موضع اسرائیل در قبال ایران تغییر نکرده است. اسرائیل به شاه اسلحه میفروخت، اما به (امام) خمینی نفروخته است.»

منابع و مآخذ روزشمار 1365/10/20