1361.02.27

روزشمار جنگ سال 1361 1361.02.27
نام‌های دیگر	بیست و هفت اردیبهشت
تاریخ شمسی	1361.02.27
تاریخ میلادی	17 مه 1982
تاریخ قمری	23 رجب 1402

1360.02.27

1362.02.27

1363.02.27

1364.02.27

1365.02.27

1366.02.27

1367.02.27

گزارش- 1

1. در دومین روز نبرد متوالی در کوشک (هفدهمین روز از عملیات بیت‌المقدس) نیروهای تیپ41 ثارالله(ع) سپاه پاسداران (‌از قدس4) در ساعت 01:15 بامداد به نیروهای عراقی مستقر در دژ مرزی (حدود دو کیلومتری شرق نوار مرزی) در جنوب کوشک حمله بردند و تا ساعت 04:15 توانستند ضمن انهدام بخشی از قوای دشمن، در نوار مرزی استقرار یابند. در این عملیات که از سه محور آغاز شد، نیروهایی که برای انهدام تانک‌های دشمن به‌طرف کوشک رفته بودند، بدون نتیجه بازگشتند. لیکن نیروهایی که در دو محور دیگر در جنوب کوشک (یکی از شمال به جنوب و دیگری از جنوب به شمال) وارد عمل شده بودند، موفق شدند با حملات غافلگیرانه خود ضمن واردآوردن تلفات و خساراتی به نیروهای دشمن، با یکدیگر الحاق کرده، در نوار مرزی جنوب کوشک موضع بگیرند. در این عملیات، 3 تانک عراقی منهدم و 6 نفر اسیر شدند و 5 تانک و نفربر، یک توپ ضدهوایی، 2 تفنگ 106 میلی‌متری و 2 خمپاره 82 میلی‌متری نیز به غنیمت گرفته شد. دشمن از حدود ساعت 06:00 برای بازپس‌گیری مواضع ازدست‌داده خود پاتک کرد، لیکن با مقابله نیروهای خودی به عقب رانده شد.

گزارش- 2

2. به‌منظور بررسی طرح مانور مرحله چهارم عملیات بیت‌المقدس که قرار است به‌زودی با سه قرارگاه عملیاتی فتح، نصر و فجر و با هدف تکمیل محاصره خرمشهر اجرا شود، در ساعت 21:30 جلسه‌ای در قرارگاه نصر با حضور فرماندهان ارتشی و سپاهی تشکیل شد.* در ابتدای این جلسه، سرهنگ علی صیاد شیرازی فرمانده نیروی زمینی ارتش و فرمانده ارتشی قرارگاه کربلا دستور جلسه را بررسی مانور مرحله بعدی عملیات توسط سه قرارگاه عملیاتی فتح، نصر و فجر در منطقه شلمچه اعلام کرد و از فرماندهان این قرارگاه‌ها خواست از آخرین اقدامات قرارگاه خود گزارش دهند. سپس، سرهنگ مسعود منفرد نیاکی فرمانده لشکر92 زرهی و فرمانده ارتشی قرارگاه فتح با اعلام اینکه یگان‌های تحت امر قرارگاه فتح در نوار مرزی جنوب جاده حسینیه موضع گرفته‌اند، اظهار داشت: «در قسمت شمال، فتح1 شامل تیپ1 لشکر92 و تیپ17 قم، و در قسمت جنوب، که واحد مجاور با قرارگاه نصر است، فتح3 شامل تیپ3 لشکر92 و تیپ43 بیت‌المقدس حضور دارند. فتح2 که تیپ2 لشکر92 است هم در احتیاط قرارگاه کربلا می‌باشد. به‌ این‌ ترتیب، قرارگاه عملیاتی فتح شش تا هفت کیلومتر در شمال قرارگاه عملیاتی نصر قرار دارد.» غلامعلی رشید فرمانده سپاهی قرارگاه فتح نیز درخصوص دو تیپ دیگر سپاه که تحت امر قرارگاه فتح است، گفت: «در عملیات آینده، تیپ8 نجف و تیپ14 امام حسین(ع) بدون اینکه نیرویی از ارتش با آنها ادغام شوند، عمل می‌کنند.» وی سپس با اعلام اینکه این دو تیپ هم‌اکنون در آخرین حد قرارگاه نصر در نوار مرزی شلمچه، حدود یک کیلومتر از خط پدافندی را مقابل پاسگاه کوت‌سواری عراق در اختیار دارند و قرار است از حاشیه غربی نوار مرزی به‌طرف نهر خین و شط‌العرب وارد عمل شوند، ادامه داد: «برادرها شناسایی کرده‌اند. البته دشمن اجازه نمی‌دهد که تا عمقش شناسایی شود. به‌تازگی دشمن بین این پاسگاه کوت‌سواری و پاسگاه بوبیان یک خاکریز مورب زده و بعضی از برادرها معتقدند که میدان مین هم در آنجا ایجاد کرده است. تراکم نیرو هم زیاد مشاهده می‌شود و فعالیت شدید است. با شناسایی‌ای که برادرها انجام داده‌اند، مانورشان تا رسیدن به جاده آسفالته به‌دلیل شناسایی آن منطقه ممکن نیست، مشکل است و یک‌کمی ابهام دارد و مهم‌ترین اشکالی که در کار برادران ایجاد شده است، نهر خین است که روی خط مرزی قرار دارد. باتوجه‌به اینکه این نهر 8 متر عرض دارد، نمی‌دانند که چگونه از آن عبور کنند. تجارب گذشته هم نشان داده است که ما در حین عملیات از این‌جور نهرها نمی‌توانیم عبور کنیم. ... البته شاید با این نردبان‌هایی که برادرهای پاسدار درست کرده‌اند، احتمالاً موفق بشوند نیروهای پیاده را عبور بدهند، بدون اینکه وسایل سنگین از آن بتوانند عبور کنند. برادرها همچنین می‌گویند اگر نتوانستیم و کنار نهر متوقف شدیم مجبوریم این 1200 متری را که بین نهر خین و شط‌العرب[جزیره بوارین] است، با آتش بپوشانیم و جاده دیگری هم نداریم. یگان زرهی هم که قرار است با برادران پاسدار همکاری کند، فعلاً گفته‌اند که یک گردان زرهی از تیپ4 لشکر21 است که هنوز دقیقاً مشخص نشده است.» ‌غلامعلی رشید درباره نیاز تیپ‌های نجف و امام حسین(ع) به آتش توپخانه هنگام عملیات نیز اظهار داشت: «چون فردای عملیات با پاتک‌های سنگین دشمن مواجه می‌شویم و عمده‌اش هم زرهی است و بچه‌ها به آتش شدید احتیاج دارند، یک هماهنگی هم لازم است بین ما و قرارگاه نصر بشود؛ مخصوصاً با دو تیپی که از این قرارگاه در سمت چپ ما عمل می‌کنند. ... نیازی که ما الان داریم علاوه‌بر آتش توپخانه، یگان زرهی است که باید همراه ما بیاید و روی این 9 کیلومتری که ما از خط مرز می‌گیریم، و شلمچه را تأمین می‌کنیم، این یگان زرهی هنوز معلوم نشده است.» سرهنگ حسین حسنی‌سعدی فرمانده لشکر21 پیاده و فرمانده ارتشی قرارگاه نصر، در سخنان خود با اعلام اینکه نصر1 (تیپ1 لشکر21 ارتش و تیپ31 عاشورای سپاه) در نوار مرزی به‌سمت غرب و نصر7 (تیپ55 هوابرد ارتش و تیپ25 کربلای سپاه) در شمال شلمچه‌ خرمشهر به‌سمت جنوب در مواضع پدافندی و نصر2 (تیپ2 لشکر21 ارتش و تیپ27 محمد رسول‌الله(ص) سپاه) و نصر3 (تیپ3 لشکر21 و تیپ7 ولی‌عصر(عج) سپاه) درحال تعویض هستند، افزود: «عملیات قرارگاه نصر به عملیات قرارگاه فتح بستگی دارد. اگر قرارگاه فتح [که قرار است در سمت راست قرارگاه نصر و در غرب نوار مرزی وارد عمل شود] رفت جلو، قرارگاه نصر هم پابه‌پایش حرکت می‌کند؛ ولی اگر قرارگاه فتح توقف کرد، قرارگاه نصر خواهد ماند. نصر2 در سمت راست و نصر3 در سمت چپ عمل می‌کند. اگر نصر2 عمل کرد، نصر3 هم عمل می‌کند. در غیر این‌ صورت اگر نصر2 توقف کند یا اینکه قرارگاه فتح توقف کند، نصر3 هم توقف خواهد کرد. درواقع عملیات قرارگاه فتح و قرارگاه نصر به هم متکی هستند. بنابراین، این بزرگ‌ترین اشکالی است که در این طرح مانور وجود دارد و پیشنهاد ما این است که بررسی بشود به‌طوری‌که عملیات این قرارگاه‌ها به خودشان متکی باشد؛ یعنی اگر یک قرارگاه نتوانست موفق بشود، قرارگاه بعدی عملش را انجام بدهد.» وی سپس به غلامعلی رشید گفت: «اگر این قرارگاه [فتح] که ازسمت راست [غرب] مرز می‌خواهد عمل کند و درست چپ شما هم نصر2 و نصر3 عمل کند، شما چگونه می‌خواهید برگردید که نصر2 و نصر3 را زیر آتش نگیرند؟» در ادامه جلسه، حسن باقری فرمانده سپاهی قرارگاه نصر، درخصوص مواردی که هنگام شناسایی مشاهده شده است، اظهار داشت: «مسائلی اینجاست که خیلی مهم است. یکی اینکه دشمن تیربارهایی را دوباره در سطح زمین قرار داده است؛ یعنی دهانه‌های تیربارها در زیر خاکریز و هم‌سطح زمین است. دیگری، استحکام خود خاکریز است و مورد دیگر هم آتش شدیدی است که توسط خمپاره 60 جلوی میدان مین به‌طور دائم اجرا می‌کند. ... یعنی راهکار خیلی مشکل و غیرقابل اطمینان است و هیچ تضمینی هم عملیات در آن ندارد؛ به‌خصوص که فقط همان جاده دژ [مرزی] است. طرفین آن ‌هم در دید است و منور هم در اینجا قطع نمی‌شود. ... جلوی خاکریز دشمن هم در بعضی جاها باتلاقی است و عبور زرهی هم ممکن نیست. تانک‌هایی هم که خودمان داشتیم و آنجا رفتند، در بعضی جاها توی گل مانده‌اند.»‌ وی سپس پیشنهاد کرد: «تلاش را در سمت راست، (قرارگاه فتح)، بگذاریم. البته پیشنهاد این بوده که نصر2 بیاید و از آن سمت [غرب نوار مرزی] عمل کند؛ چون شناسایی‌هایی که از آن سمت شده است نشان می‌دهد که [نیروی] پیاده دشمن [در آنجا] کمتر است و عمدتاً در خط اولش زرهی هست و باتوجه‌به سنگرهای توپخانه‌ای که در آن محل هست، امکان نزدیک‌شدن به دشمن را به ما می‌دهد. مسئله‌ای هم که وجود دارد این است که فاصله خاکریز تا پل [روی نهر خین] که هدف اصلی است، از این طرف بیشتر است. تراکم دشمن هم سمت چپ شلمچه است، نه سمت جاده آسفالت [شلمچه خرمشهر].»‌ مجید بقایی فرمانده سپاهی قرارگاه فجر، درخصوص آخرین اقدامات این قرارگاه برای اجرای مرحله چهارم عملیات بیت‌المقدس، با بیان اینکه قرارگاه فجر در مرحله بعدی عملیات با دو تیپ ادغامی 35 امام سجاد(ع) سپاه و 3 پیاده لشکر77 ارتش به‌همراه تیپ33 المهدی(عج) سپاه از سیل‌بند عرایض (خط قبلی نصر5 و نصر6 در مجاورت غرب جاده اهواز خرمشهر) به‌سمت نهر عرایض و جاده شلمچهـ خرمشهر وارد عمل می‌شود و از جاده به‌سمت غرب حدود شش کیلومتر را پاک‌سازی می‌کند، گفت: «قرار بر این گذاشتیم که تیپ امام سجاد(ع) در همین سه کیلومتر، خاکریز [سیل‌بند عرایض] را بشکند و آخرین نیروی سمت راستش را قوی بگیریم تا یک الحاق [در سمت راست] با نصر3 انجام بدهیم. ... تیپ المهدی(عج) اگر توانش را به آن حد که می‌خواهیم برسانند باید از اینها عبور کند و به‌اضافه یک نیرویی از تیپ امام سجاد(ع) در کنار نهر عرایض پدافند کند. بعد، نیروهای نصر3 هم کم‌کم خودشان را یا اینکه به او برسانند، یا اینکه رده دومی را تأمین کنند. اشکالی هم که داریم این است که شناسایی از عمق نداریم و اتکای ما به ‌عکس هوایی است.» پس از سخنان فرماندهان سه قرارگاه عملیاتی فتح، نصر و فجر، محسن رضایی و سرهنگ صیاد شیرازی فرماندهان قرارگاه مرکزی کربلا، از حاضران در جلسه خواستند دیدگاه‌های خود را درخصوص طرح مانور ارائه‌شده بیان کنند. ابتدا سرهنگ آخوندزاده ‌جانشین سرهنگ منفرد نیاکی، که با مانور درنظر گرفته‌شده در منطقه محدود شلمچه مخالف بود، گفت: «هسته همه فعالیت‌ها شده بین خاکریز [شمال جاده شلمچه‌ خرمشهر] و این منطقه [شلمچه] که حدود پنج، شش تیپ باید از اینجا عبور کرده و بیایند به این منطقه [نهر خین] یا تغییر سمت بدهند که البته تغییر سمت در شب یک‌مقدار مشکلاتی را فراهم می‌کند. ... چون برادر رشید فرمودند موقعی که ما [قرارگاه نصر] این منطقه [شلمچه] را گرفتیم و رسیدیم به اروندرود، رو به این طرف [شرق] شروع می‌کنیم به خاکریززدن و پدافندکردن [تا عملیات قرارگاه فتح هم تضمین شود]. چون معمولاً عملیات از آغاز تاریکی تا سپیده صبح انجام می‌شود باید حتماً با موفقیت ختم بشود. سپس، 6 تیپی [2 تیپ قرارگاه فتح و 4 تیپ قرارگاه نصر] که در یک منطقه به وسعت 20 کیلومتر مربع قرار می‌گیرد باید هماهنگی‌هایی برای آنها در نظر گرفت و باتوجه‌به محدودیت‌هایی که برای عبور از نهر خین وجود دارد، تمرکز اینجا بیشتر خواهد شد. بنابراین، به‌نظر من این مانور یک‌مقدار به بررسی احتیاج دارد. اگر می‌شود ما جهتی یا جبهه‌ای را باز کنیم که این تلاش‌ها همه در این قسمت متمرکز نشود.» سرهنگ نصرت‌الله معین‌وزیری افسر عملیات نیروی زمینی ارتش در قرارگاه کربلا هم در مخالفت با طرح مانور پیشنهادی اظهار داشت: «ما می‌خواهیم به مستحکم‌ترین نقطه دشمن [شلمچه] تک کنیم؛ یعنی به نقطه‌ای که دشمن روی آن حساسیت دارد و می‌فهمد که اگر این منطقه بسته شود نیروهای زیادی از او به محاصره می‌افتد و تقریباً کارش تمام است. بنابراین، دشمن به‌طور حتم از بهترین پرسنل خود استفاده کرده است. به‌خصوص اینکه دشمن آگاه است که ما همیشه سعی داریم که عقبه او را ببندیم. یعنی راهکار ما برای او تقریباً روشن است؛ چراکه دو بار هم این عمل را [در مرحله سوم عملیات] انجام دادیم، منتها نتوانستیم. من می‌خواهم این را عرض کنم که ما بیاییم برخلاف آن چیزی که تا حالا انجام داده‌ایم، عمل کنیم.»‌ وی سپس با این پیشنهاد که هم‌زمان با عملیات قرارگاه فتح در خارج از مرز و قرارگاه نصر در محور شلمچه، نیروهایی از محور جاده اهواز خرمشهر وارد عمل شوند، اضافه کرد: «[این نیروها] تقریباً در امتداد نهر عرایض و این خاکریز شمال‌غربی خرمشهر [غرب و شرق جاده اهواز ـ خرمشهر] بروند پایین و در امتداد نهر عرایض مستقر بشوند و پدافند کنند. درواقع، خرمشهر را ما به‌طور کامل محاصره می‌کنیم. مضافاً اینکه نیرویی در پشت‌سر نداریم که ما را تهدید کند.» سرهنگ حسنی‌سعدی درخصوص پیشنهاد سرهنگ معین‌وزیری مبنی‌بر عملیات در محور جاده اهواز خرمشهر گفت: «ما این موضوع را هم بررسی کرده‌ایم و این راهکار را هم پیشنهاد می‌کنیم که در همین قسمت مرکزی عمل کنیم؛ یعنی با یک تیپ به‌سمت چپ [شرق جاده] و با یک تیپ به‌سمت راست، روی عرایض عمل کنیم. ... هرکدام از این دو تیپ که موفق‌تر بودند، ما می‌توانیم یکی از واحدهای قرارگاه فجر و یا قرارگاه نصر را در آن منطقه وارد عمل کنیم. اگر در منطقه عرایض موفقیتی به دست بیاوریم، منطقه نخلستان هست و بعد از نخل‌ها هم ساختمان‌های مسکونی هست. اگر پای بچه‌ها به نخلستان و ساختمان‌ها برسد به‌مراتب بهتر از دشت خواهند جنگید. بنابراین هرکدام [از این تیپ‌ها، در شرق یا غرب جاده] که موفق شدند ما می‌توانیم نیروی کافی پشت‌سرشان وارد کنیم و عملیات را ادامه بدهیم؛ حتی اگر به روز بکشد. چنانچه در سمت راست موفق باشیم، به‌طورکامل می‌توانیم عملیات را در نخلستان ادامه بدهیم و جلوی دشمن را سد کنیم. اگر در سمت چپ هم موفق بودیم، باز به همین ترتیب با نیروهایی که در دست داریم می‌توانیم عملیات را در سمت چپ ادامه دهیم و محاصره خرمشهر را تنگ‌تر کنیم. دراین‌صورت امکان اینکه نیروهایی از دشمن به محاصره دربیایند و میل به اسیرشدن داشته باشند، بیشتر است.»‌ سرهنگ کریم عبادت فرمانده تیپ55 هوابرد از نصر7، در شروع سخنان خود به درگیری نصر7 با دشمن در خاکریز شمال جاده شلمچه‌ خرمشهر در مرحله سوم عملیات اشاره کرد و افزود: «وقتی‌که ما به اینجا رسیدیم یک آتش بسیار شدید و شاید بگویم آتشی که در حد تصور ما نبود، آن شب اجرا شد و بیشتر نیروهای ما نیز براثر ترکش از بین رفتند.» وی با تأکید بر اینکه در طرح مانور حتماً باید احتمال اجرای چنین آتشی ازسوی دشمن پیش‌بینی شود، ادامه داد: «در اینجا مسلسل‌های چهارلول روی خاکریز گذاشته بودند و روی زمین که میدان مین بود سنگر انفرادی کنده بودند و مسلسل‌هایی که در سطح زمین آتش می‌کردند ما را مورد اصابت قرار می‌دادند.» سرهنگ عبادت سپس با طرح این پیشنهاد که در مرحله بعدی عملیات ابتدا خاکریز اول دشمن از دو جناح چپ و راست تصرف شود، گفت: «اگر این خاکریز درهم‌ بشکند مشکلات ما در روز اول از بین می‌رود و برای شب دوم هم اگر نیروی خوبی داشته باشیم می‌توانیم به‌سادگی نیروهایمان را تا کنار اروند برسانیم.» ‌سرهنگ حسنی‌سعدی که معتقد بود ابتدا باید مسیر دشمن از شلمچه بسته شود، در مخالفت با پیشنهاد سرهنگ عبادت اظهار داشت: «مرز شلمچه را باید ببندیم که تقویت دشمن وارد نشود.» در ادامه جلسه، رحیم صفوی معاون عملیاتی فرمانده کل سپاه، با اشاره به پل دشمن روی نهر خین گفت: «دشمن از این پل هم می‌تواند نیروهایش را تقویت کند و تصرف این پل باید جزء اهداف عملیات باشد.» وی سپس درمورد خاکریز دشمن در شمال جاده شلمچه خرمشهر گفت: «اگر ما تلاشمان را بگذاریم روی خاکریز اول، تاکتیکی که الان دشمن به کار می‌برد این است که در شب‌ها تانک‌های خودش را در خط اول قرار نمی‌دهد؛ معمولاً در شب‌‌ها عناصر پیاده‌اش را و آن تیربارهایش را در خط اول می‌گذارد و تانک‌هایش را می‌برد در عمق قرار می‌دهد و با روشنایی صبح تانک‌هایش را جلو می‌آورد. بنابراین احتمال قوی هست که در رده اول دشمن، ما با عناصر زرهی برخورد نکنیم و عناصر زرهی دشمن در عمق بیشتری که می‌تواند در حدفاصل این جبهه و خاکریز قرار گرفته باشند و همچنین غیر از این جاده خونین‌شهر به شلمچه یک جاده دیگر در شمال رودخانه خین می‌بینیم که این جاده دارای خاکریز هم هست و به‌احتمال‌ زیاد آنچه که در عکس هوایی دیده می‌شود سنگرهایی از دشمن هست و طبیعی است که ما حداقل فکر کنیم دشمن برای نگه‌داشتن این پل که ازنظر نظامی دارای ارزش فوق‌العاده‌ای است و حداقل یک نیرویی متناسب برای اینکه این پل به دست نیروهای ما نیفتد در نظر گرفته‌اند؛ بنابراین ما حداقل با سه رده دفاعی دشمن مواجه خواهیم شد.» رحیم صفوی درمورد عملیات ازسمت غرب نوار مرزی هم ضمن بیان اینکه در این حرکت مجبوریم برای دورزدن دشمن در عمق بیشتری برویم، اضافه کرد: «این مانور یک‌مقدار با مشکل مواجه خواهد شد و این نیروهایی که در عمق دشمن می‌روند باتوجه‌به اینکه آرایش دشمن هم در عمق هست، کمک زیادی نمی‌توانیم به آنها بکنیم و ممکن است اینها گیر بیفتند و هیچ‌گونه کمک مؤثری به آنها نشود.» وی در پایان سخنان خود پیشنهاد کرد که از تلاش در غرب نوار مرزی صرف‌نظر و تلاش اصلی در شرق آن گذاشته شود و پس ‌از تصرف دوطرف خاکریز دشمن در شمال جاده شلمچه‌ خرمشهر، نیروهای خودی از آنجا به‌سمت جنوب تا پل‌های دشمن روی نهر خین و اروندرود روانه شوند. رحیم صفوی همچنین پیشنهاد کرد که یک تلاش هم در شرق و غرب جاده اهواز خرمشهر در طرح مانور لحاظ شود. در پایان جلسه، سرهنگ صیاد شیرازی مباحث مطرح‌شده را چنین جمع‌بندی کرد: «تا حال سه قرارگاه فتح و نصر و فجر در آن محدوده‌ای که در مأموریتشان است، شناسایی‌هایی انجام داده‌اند و مشکلات خودشان را هم گفتند. دو، سه راهکار هم در اینجا مطرح شد. یک راهکار [طرح اول] این بود که در سه محور جداگانه قرارگاه فتح در غرب مرز، قرارگاه نصر چسبیده به مرز در شرق و قرارگاه فجر در آن محدوده شش کیلومتری خودش در این وسط عمل کند. یک راهکار هم [طرح دوم] این بود که ما در غرب مرز محدود عمل بکنیم و فشار را روی قسمت‌های دیگر (قرارگاه فجر و یا قسمت مثلثی شرق مرز) بیاوریم. یک راهکار هم [طرح سوم] این بود که تلاش عمده را در شرق محور اهواز به خرمشهر بگذاریم و بعد، عملیات را از جاهای دیگر آغاز کنیم. این راهکارهای کلی بود که بررسی شد و فعلاً نتیجه‌اش را نمی‌شود گفت و برای اینکه برادرها برنامه‌شان مشخص بشود که چه‌کار بکنند، از فردا طبق همان منطقه‌ای که به آنها واگذار شده است، سه قرارگاه فتح، نصر و فجر به شناسایی‌هایشان ادامه بدهند و کارهای مربوط به ادغام نیرو را انجام بدهند، ارتباطشان را ازنظر قرارگاه مشترکشان کاملاً برقرار کنند و ظرف فردا ان‌شاءالله نتیجه کلی مانور ازطرف قرارگاه کربلا ابلاغ خواهد شد.» حاضران در جلسه: «الله‌اکبر، الله‌اکبر، الله‌اکبر، خمینی رهبر، مرگ بر ضد ولایت فقیه، درود بر رزمندگان اسلام، سلام بر شهیدان، مرگ بر امریکا، مرگ بر شوروی، مرگ بر منافقین و صدام.» به ‌این ‌ترتیب، فرماندهان حاضر در این جلسه پس از بررسی سه طرح مانور ارائه‌شده برای اجرای مرحله چهارم عملیات بیت‌المقدس، پیشنهادهای خود را مطرح کردند و درنتیجه مقرر شد قرارگاه مرکزی کربلا با بررسی این پیشنهادها، طرح مانور قطعی را فردا به قرارگاه‌های عملیاتی ابلاغ کند.

گزارش- 3

3. هم‌زمان با تشییع پیکرهای تعدادی از شهیدان عملیات بیت‌المقدس در اصفهان، مجلس بزرگداشت شهیدان این عملیات در تهران برگزار شد و سخنگوی شورای‌عالی دفاع در این مراسم ضمن تأکید بر این مطلب که ایران قصد تجاوز به هیچ کشوری را ندارد، اعلام کرد اگر نیروهای ایران از مرز با عراق عبور کنند، فقط برای احقاق حقمان است. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی، پیکرهای 78 نفر از رزمندگان عملیات بیت‌المقدس که به فیض شهادت نائل آمده‌اند، در اصفهان با حضور پرشکوه مردم تشییع و در گلستان شهدای این شهر به خاک سپرده شد. همچنین، به‌منظور گرامیداشت یاد شهیدان عملیات بیت‌المقدس، مجلس بزرگداشتی با حضور اقشار مختلف مردم و چند تن از شخصیت‌های سیاسی و نظامی کشور در مدرسه‌ عالی شهید مطهری تهران برگزار شد. در پایان مراسم حجت‌الاسلام‌والمسلمین اکبر ‌هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس شورای اسلامی و نماینده امام خمینی در شورای‌عالی دفاع، در سخنانی ضمن تشریح پیروزی‌های رزمندگان در جبهه‌های نبرد و تأثیر آن بر ابعاد نظامی، اقتصادی و روابط خارجی جمهوری اسلامی ایران با دیگر کشورهای جهان، تحولات دو هفته اخیر در جبهه‌ها را واقعه‌ای عظیم و سرنوشت‌ساز برای ایران خواند و گفت: «به‌رغم آنکه ما بارها اعلام کرده‌ایم قصد تجاوز به هیچ کشوری را نداریم، اگر از مرزهای خودمان بیرون رویم تنها به‌خاطر احقاق حقمان است.» حجت‌الاسلام هاشمی رفسنجانی در یادداشت‌های روزانه خود درباره این مراسم نوشته است: «بعدازظهر در جلسه فاتحه‌خوانی 700 شهید عملیات بیت‌المقدس، که در مدرسه و مسجد شهید مطهری برقرار بود، شرکت و سخنرانی کردم و درباره آثار مثبت آن عملیات و ارزش شهید و شهادت صحبت کردم تا تسلیتی برای مردم و بازماندگان باشد. در این جلسه مراجعات فراوانی ازسوی رزمندگان داشتم که تأکید بر ادامه جنگ داشتند و نسبت به کسانی که مصلحت ختم جنگ را مطرح می‌کنند اهانت می‌کردند. به آنها اطمینان دادم که شخص امام [خمینی] سیاست جنگ را زیر نظر دارند.»

گزارش- 4

4. امروز در مهاباد و اشنویه، ضدانقلابیون مسلح تعدادی از نیروهای نظامی و غیرنظامی را به شهادت رسانده یا مجروح کردند. در مقابل، با تلاش مدافعان انقلاب اسلامی دو پایگاه اشرار مسلح ضدانقلاب در مهاباد و یکی از روستاهای تابعه بوکان پاک‌سازی شد. به گزارش سپاه پاسداران مهاباد، درپی شناسایی دو خانه تیمی متعلق به ضدانقلابیون در این شهر، بعدازظهر امروز، نیروهای پاسدار این دو خانه را محاصره کردند که به‌دنبال آن درگیری شدیدی رخ داد. در این درگیری، خانه‌های تیمی متلاشی شد و 8 نفر از ضدانقلابیون کشته یا مجروح شدند. از نیروهای خودی هم 6 پاسدار و یک ژاندارم به شهادت رسیدند. هم‌زمان، تعدادی دیگر از عناصر ضدانقلاب، که گفته می‌شود از حزب دمکرات کردستان بودند، شهر را زیر آتش خمپاره گرفتند. براثر این حملات 2 نفر از اهالی شهید و 16 نفر مجروح شدند. همچنین، خبرنگار روزنامه کیهان از ارومیه گزارش داد که براثر انفجار مین تعبیه‌شده به‌دست ضدانقلابیون در نزدیکی شهر اشنویه، یک خودروی ارتشی که از آن محل می‌گذشت آسیب دید و 5 نفر از سرنشینان آن شهید و 5 نفر مجروح شدند. خبرنگار کیهان افزود: «درپی این حادثه تأسف‌بار مردم مسلمان و متعهد اشنویه به‌همراه برادران ارتش، سپاه، پیشمرگان مسلمان کرد، کارمندان و دانش‌آموزان دست به راه‌پیمایی زدند و با شعارهای کوبنده خود خواستار مجازات عاملین این عمل ناجوانمردانه شدند.» روابط عمومی ستاد عملیات شمال‌غرب کشور نیز گزارش داد که نیروهای سپاه در عملیاتی، روستای ‌قره‌کند از توابع بوکان را از وجود عناصر ضدانقلاب پاک‌سازی کردند. در این عملیات، ضدانقلابیون با برجای گذاشتن 10 کشته و تعدادی مجروح متواری شدند.

گزارش- 5

5. درپی هشدار دیروز امام خمینی به کشورهای عرب حامی صدام حسین، وزیر دفاع کویت از آمادگی کشورش برای مقابله با هرگونه تعرض به خاک کویت خبر داد و وزیر دفاع مصر هم ضمن حمایت مجدد از عراق تأکید کرد که هیچ سرباز مصری به نفع عراق نمی‌جنگد. به گزارش خبرگزاری فرانسه از کویت، شیخ سالم الصباح وزیر دفاع کویت، امروز گفت کشورش ازنظر نظامی آماده است تا با هر نیرویی که به خاک کویت وارد شود، مقابله کند. وی اضافه کرد که کویت همچنین آماده است تا از هریک از کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس در مقابل تهدیدات دفاع کند. از سوی دیگر خبرگزاری یونایتدپرس از قاهره گزارش داد: «ژنرال ابوغزاله وزیر دفاع مصر، امروز گفت که کشورش از عراق در جنگ با ایران حمایت می‌کند؛ چون عراق یک کشور عرب است که موجودیتش مورد تهدید قرار گرفته است. وی پس ‌از اینکه اظهار داشت کشورش تمامی نیازهای تسلیحاتی عراق را که بغداد قادر نیست از جای دیگر تأمین کند، در اختیارش قرار می‌دهد، اضافه کرد مصر در جنگ عراق علیه ایران هیچ نیرویی به عراق نفرستاده است. وی قول داد هیچ سرباز مصری در خارج از کشور پیکار نخواهد کرد.»‌

گزارش- 6

6. با آزادشدن هویزه و رفع تهدید توپخانه‌ای دشمن از چند شهر دیگر استان خوزستان در جریان عملیات بیت‌المقدس، خبرگزاری فرانسه با اشاره به تلاش دولت جمهوری اسلامی ایران برای تأمین بخشی از نیازهای اهالی این شهرها برای بازگشت به خانه و احیای زندگی‌شان مبلغ غرامت درخواست شده از سوی ایران را 50 میلیارد دلار ذکر کرد. خبرگزاری فرانسه از تهران گزارش داد: «طی چند روز اخیر موضوع بازسازی مناطق آسیب‌دیده جنگی در ایران به‌صورت یکی از موضوعات عمده درآمده است؛ یعنی تقریباً به اهمیت ادامه نبرد میان نیروهای ایرانی و عراقی بدون اینکه نشانه‌ای از یک راه‌حل صلح‌آمیز مشاهده شود. بازگشت آوارگان همانند صحنه‌های جنگی منبع الهام و منبع فناناپذیری برای دوربین‌های تلویزیونی شده است. بازسازی در دستور روز دولت، شورای‌عالی اقتصاد و همچنین مقالات اساسی روزنامه‌ها قرار گرفته است. ... سخنگوی دولت نیز اعلام کرد که یک شورای بازسازی ایجاد شده است. ازسوی دیگر، یک مقام سازمان برنامه گفت بودجه اولیه این شورا 5 میلیارد دلار است. درحالی‌که تهران تمام منابع خود را برای ادامه جنگ بسیج کرده و براساس ارقام رسمی این جنگ تا ماه گذشته 15 میلیارد دلار هزینه در بر داشته، این سؤال مطرح است که چه کسی هزینه بازسازی را خواهد پرداخت؟ پاسخ این سؤال تاکنون رسماً داده نشده است، ولی ناظران خاطرنشان می‌کنند یکی از شرایط ایران برای صلح با بغداد، که تاکنون تغییر نکرده، پرداخت غرامت جنگ از [سوی] عراق است. مقامات ایرانی هنوز هیچ مبلغی را اعلام نکرده‌اند، ولی اخیراً روزنامه‌های کویتی به نقل از منابع نزدیک به هیئت میانجیگری غیرمتعهدها مبلغ غرامت را 50 میلیارد [دلار] ذکر کرده‌اند.» خبرگزاری فرانسه ادامه داد: «خسارات ناشی‌از 19 ماه جنگ و اشغال اراضی و خسارات مخصوصاً در خوزستان، استان نفت‌خیز جنوب ایران که شدیدترین نبردها در آنجا جریان داشت، بدون شک بسیار مورد توجه است. این خسارات ازسوی بعضی از منابع ایرانی درحدود یک‌صد میلیارد دلار برآورد می‌شود.»‌

گزارش- 7

7. وزیر امور خارجه امریکا ضمن ارائه گزارش اخبار پیروزی‌های نظامی ایران به اعضای پیمان ناتو، گفت که پیروزی ایران در جنگ با عراق بر منافع غرب اثر می‌گذارد. به گزارش خبرگزاری رویتر، الکساندر هیگ وزیر امور خارجه امریکا، در جلسه امروز وزیران عضو پیمان نظامی ناتو در بروکسل گفت: «پیروزی‌های ایران در جنگ با عراق نگرانی‌های امنیتی در کشورهای نفت‌خیز خلیج‌فارس را افزایش داده و این امر اثرات احتمالی برای منافع غرب در بر دارد.»‌ رویتر سپس با اعلام اینکه یک مقام بلندپایه امریکایی سخنان خصوصی هیگ در اجلاس ناتو را برای خبرنگاران تشریح کرده است، به نقل از وی افزود: «اوضاع کلی در خلیج‌فارس به‌علت تعرض‌های ایران که تاکنون نسبتاً موفقیت‌آمیز بوده، بلاتکلیفی‌های بیشتری در رفتار کشورهای خلیج‌فارس به وجود آورده و این امر به‌نوبه‌خود بر منافع و ادراکات غرب اثر می‌گذارد.»

گزارش- 8

8. درپی بیانیه مشترک رهبران سوریه و لیبی که در آن حکومت عراق به‌عنوان آغازگر جنگ با ایران معرفی شده است،** رادیو بی‌بی‌سی این بیانیه را ادامه پشتیبانی سوریه و لیبی از ایران دانست و مطبوعات عراق نیز این دو کشور را به‌دلیل آنچه آنها خیانت به ملت عراق می‌پندارند، به‌شدت مورد حمله قرار دادند. وزیر دفاع مصر هم از این دو کشور خواست حمایت خود را از ایران قطع کنند. در مقابل، سخنگوی شورای‌عالی دفاع ایران از مواضع دولت‌های سوریه، لیبی و الجزایر تجلیل کرد. رادیو بی‌بی‌سی امروز ضمن اشاره به سفر دیروز حافظ اسد رئیس‌جمهور سوریه به لیبی درخصوص بیانیه منتشرشده در پایان این سفر گفت: «پرزیدنت حافظ اسد از حمایت خود از ایران نکاسته و به‌دنبال دیدار از لیبی همراه با سرهنگ قذافی [رهبر لیبی] پشتیبانی خود را از ایران تکرار نموده و اضافه کرده است عراق مسئول شروع جنگ [با ایران] می‌باشد.» خبرگزاری فرانسه نیز به نقل از خبرگزاری عراق ضمن اعلام این مطلب که مطبوعات عراق امروز رژیم‌های سوریه و لیبی را به‌شدت مورد انتقاد قرار دادند، افزود که روزنامه الثوره ارگان حزب بعث عراق، حکومت‌های سوریه و لیبی را به تروریسم و خصومت آشکار با هرگونه سیاست موافق تمامیت ارضی اعراب متهم کرد و نوشت: «باوجود این‌گونه خیانت‌ها، عراق همچون صخره‌ای استوار و پابرجا خواهد ماند.» روزنامه الجمهوریه هم نوشت: «خیانت‌های رژیم‌های سوریه و لیبی لزوماً مانع از دستیابی به آزادی و استقلال در جهان خواهد شد.» روزنامه العراق نیز خاطرنشان کرد: «نیروهای وطن‌پرست عرب خیانت سوریه و لیبی را با سکوت برگزار نخواهند کرد؛ زیرا چنین روشی ریختن نفت روی آتش است.» العراق افزود: «موضع سوریه و لیبی عواقب وخیمی در روابط میان اعراب در بر خواهد داشت. این موضع باید مورد تنبیه قرار گیرد.»‌ همچنین، ابوغزاله وزیر دفاع مصر، امروز از کشورهای عربی که از ایران دربرابر عراق حمایت می‌کنند خواست کمک به ایران را متوقف سازند تا امنیت عراق به مخاطره نیفتد. وی هشدار داد ادامه جنگ عراق و ایران بر امنیت خلیج‌فارس و کشورهای عرب که امنیت این منطقه را از امنیت خود جدا نمی‌دانند تأثیر منفی خواهد گذاشت. در همین حال، حجت‌الاسلام هاشمی رفسنجانی سخنگوی شورای‌عالی دفاع ایران، در بخشی از سخنان امروز خود در مراسم گرامیداشت یاد شهیدان عملیات بیت‌المقدس که در مدرسه عالی شهید مطهری تهران برگزار شد، موضع‌گیری سوریه درخصوص توطئه‌های مرتجعین منطقه علیه جمهوری اسلامی ایران را بحق دانست و گفت: «سوریه تنها کشور عرب است که با آگاهی از خطرات رژیم اشغالگر قدس جلوی تجاوزات آن را سد کرده است.» وی در همین زمینه صدور بیانیه‌هایی ازسوی کشورهای لیبی و الجزایر را در خنثی‌سازی توطئه‌های اعراب مرتجع علیه انقلاب اسلامی که می‌خواستند با رودررو قراردادن جمهوری اسلامی ایران و اعراب وانمود کنند خطر ایران از خطر رژیم صهیونیستی برای اعراب بیشتر است، بسیار پرارزش خواند و گفت: «لیبی و الجزایر در این بیانیه‌ها توطئه اعراب مرتجع علیه جمهوری اسلامی را خطر بزرگی برای اعراب، و ایران را بزرگ‌ترین هم‌رزمشان در جنگ علیه اسرائیل دانسته‌اند.»

گزارش- 9

9. رسانه‌های غربی پس از گذشت شانزده روز از آغاز عملیات بیت‌المقدس و مشاهده پیروزی‌های رزمندگان ایران در این عملیات، همچنان به القاء واهمه در اعراب درخصوص آنچه آنها خطر گسترش انقلاب اسلامی ایران قلمداد می‌کنند، مشغول هستند تا از این طریق بتوانند جبهه‌ای واحد از کشورهای عرب در مقابل ایران ایجاد کنند. روزنامه امریکایی کریستین ساینس مانیتور در شماره امروز خود نوشت: «جنگ بیست‌ماهه خلیج‌فارس بین عراق و ایران تاکنون آن‌گونه که انتظار می‌رفت موجب ازهم‌گسیختن ثبات منطقه نشده است. درنتیجه، جریان نفت از خلیج‌فارس به‌سوی دنیای صنعتی غیرکمونیست و نقاط دیگر ادامه یافته است. دلیل اصلی‌اش بن‌بستی بود که در سال 1981 در جنگ بین دو کشور به وجود آمده بود، اما تهاجم پیروزمندانه اخیر ایران در سال جاری آن بن‌بست را درهم شکسته و امکان دارد اوضاع منطقه را مورد تهدید قرار دهد. نیروهای مهاجم عراقی تا نزدیکی مرز مشترک دو کشور عقب رانده شده‌اند و اینک جنگ بر سر خرمشهر جریان دارد. دراین‌میان آنچه که بقیه خاورمیانه [غرب آسیا] به انتظارش نشسته است، این است که آیا ایرانیان درپی بازستانی خرمشهر در مرز متوقف خواهند شد یا گرم پیروزی به عراق هجوم خواهند برد. دست‌زدن به چنین کاری است که می‌تواند با به‌وجودآوردن اوضاع تازه و خطرناکی بیشتر از هر عامل دیگری ثبات خلیج‌فارس را برهم زند. عربستان سعودی و دیگر کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس هیچ‌کدام نمی‌خواهند که نه صدام حسین و نه بنیادگرایی اسلامی و انقلابی آیت‌الله خمینی بر منطقه حاکم شود؛ اما آیت‌الله خمینی را بیشتر از رهبر عراق برای خود تهدیدآمیز می‌بینند.» روزنامه انگلیسی فایننشال تایمز نیز در مقاله‌ای نوشت: «کشورهای عرب خلیج‌فارس دچار نگرانی شدید شده‌اند که مبادا پیروزی‌های ایران در صحنه جنگ به تمام منطقه حالت بی‌ثبات‌تری بخشیده و ایران درصدد برآید برداشت انقلابی خود را دررابطه‌با اسلام به همسایگان خود تحمیل کند.» روزنامه گاردین (چاپ لندن) هم با اعلام این مطلب که نگرانی کشورهای عرب خلیج‌فارس به‌دنبال اخطار ایران مبنی‌بر دست‌کشیدن این کشورها از حمایت عراق تشدید شده است، به نقل از خبرنگار خود در بغداد افزود: «با پیروزی‌های اخیر و سخنان تهدیدآمیزی که رادیو تهران پخش می‌کند، جای تعجب نیست که کشورهای عرب خلیج‌فارس تصمیم‌ گرفته‌اند گفت‌وگوهای خود [در جلسه اخیر شورای همکاری خلیج‌فارس] را پیرامون جنگ ایران و عراق معلق بگذارند.» همچنین، روزنامه امریکایی وال ‌استریت ژورنال در شماره امروز خود در گزارشی به قلم خبرنگار خود در بغداد آورده است: «عقب‌نشینی عراقی‌ها از خاک ایران در چند ماه اخیر باعث ایجاد شک و تردید درمورد دوام حیات سیاسی صدام حسین شده و احتمال گسترش هرج‌ومرج انقلاب [آیت‌الله] خمینی را به عراق و دیگر کشورهای نفت‌خیز حوزه خلیج‌فارس تشدید کرده است.»‌

گزارش- 10

10. در آستانه پیروزی قاطع قوای نظامی ایران بر ارتش عراق، نشریه النهار پیش‌بینی کرد که ممکن است رژیم اشغالگر قدس به جنوب لبنان حمله کند تا به این وسیله با کاستن از فشار سوریه بر مرزهای عراق و اردن، این دو کشور بتوانند قسمت اعظم نیروهای خود را به مقابله با ایران اختصاص دهند. نشریه النهار (چاپ لبنان) در شماره امروز خود در مقاله‌ای به قلم مروان اسکندر، کارشناس منطقه غرب آسیا، ضمن اشاره به‌ احتمال پیروزی ایران در جنگ با عراق و با اظهار اینکه توان نیروها و منافع منطقه خلیج‌فارس ایجاب می‌کند تا عراق از این ورطه نظامی نجات یابد، نوشت: «در میان کشورهای عضو شورای همکاری خلیج [‌فارس] و کشورهای بزرگ غربی، خط ‌مشی مشابهی وجود دارد. رژیم ایران کشورهای غربی را به وحشت افکنده و همچنین این رژیم مورد پسند کشورهای عضو شورای همکاری خلیج [فارس] نمی‌باشد.» النهار اضافه کرد: «پیش‌بینی‌ها و برداشت‌های مطرح‌شده پیرامون منافع سیاسی بین‌المللی در منطقه خلیج [فارس] لبنان را خارج از چارچوب این منافع قرار نمی‌دهد. بنابراین، لازمه‌اش این خواهد بود که سوریه را در جنوب لبنان در جنگ با اسرائیل سرگرم کرد و خط قرمز را نادیده گرفت تا دمشق به جنگ تحمیلی کشیده شود و فشار بر مرزهای عراق و اردن کاهش یابد تا عراق و اردن بتوانند قسمت اعظم نیروهای خود را به رویارویی با ایران اختصاص دهند. این مسئله بی‌تردید برای لبنان و ساکنین آن و فلسطینی‌ها در جنوب خوشایند نیست. بنابراین، لازم می‌شود سوریه در زودترین زمان ممکن خود را مهیا سازد. اگر آن‌طورکه پیش‌بینی می‌شود اسرائیل حمله کند، بهترین دلیل برای رویدادهای آینده خلیج[فارس] خواهد بود.»‌

گزارش- 11

11. دو هفته پس از حادثه سقوط هواپیمای حامل وزیر امور خارجه الجزایر در خاک ایران و باوجود ارائه مدارک متعدد توسط ایران درباره دست‌داشتن حکومت عراق در این حادثه، مجله نیوزویک به نقل از منابع اطلاعاتی فرانسه، ایران را مسئول این حادثه دانست. مجله نیوزویک (چاپ اروپا) در شماره امروز خود نوشت: منابع اطلاعاتی فرانسه معتقدند که سقوط هواپیمایی که منجربه کشته‌شدن محمد صدیق بن‌یحیی وزیر امور خارجه الجزایر شد، تصادفی نبوده است و برخلاف گفته ایرانیان، کشور ایران مسئول این کشتار بوده است، نه عراق. این مجله اضافه کرد: «فرانسویان می‌گویند کنترل‌کنندگان پروازهای ترکیه که هنگام عبور هواپیمای بن‌یحیی از حریم هوایی ترکیه با آن در تماس بودند، هیچ هواپیمای عراقی را که در تعقیب هواپیمای بن‌یحیی باشد شناسایی نکردند. بنابراین، به‌محض ورود هواپیمای الجزایری به حریم هوایی ایران، پرواز چندین جت ایرانی بر صفحه رادار دیده شد. منابع اطلاعاتی فرانسه معتقدند که این جت‌ها هواپیمای بن‌یحیی را سرنگون کرده‌اند. هرچند ناظران هنوز معتقدند که تیراندازی تعمدی نبوده است.»‌

گزارش- 12

12. امروز یک هیئت عراقی سفر خود را به چهار کشور عربی منطقه آغاز کرد تا سران آنها را برای شرکت در اجلاس آتی جنبش عدم‌تعهد در بغداد دعوت کند. وال ‌استریت ژورنال هم از تدارک برگزاری این اجلاس در بغداد نوشت. خبرگزاری فرانسه به نقل از خبرگزاری عراق گزارش داد: امروز یک هیئت عراقی به ریاست طارق عزیز معاون شورای فرماندهی عراق، از بغداد رهسپار امان پایتخت اردن شد. این هیئت قرار است به عربستان سعودی، یمن شمالی و کویت نیز سفر کند. طارق عزیز پیش از عزیمت به‌سوی امان اظهار داشت که این دیدار به‌منظور تسلیم پیام صدام حسین رئیس‌جمهور عراق، به سران کشورهای مذکور صورت می‌گیرد. وی اضافه کرد این پیام حاوی دعوت صدام از این سران برای شرکت در اجلاس غیرمتعهدها در بغداد است. روزنامه امریکایی وال‌ استریت ژورنال هم نوشت: «بااینکه قریب به 200 هزار عراقی در جبهه 900 مایلی در خاک ایران سرگرم جنگ‌اند، بغداد چون پایتختی جنگ‌زده نیست، در همه‌جای شهر جنب‌وجوش فوق‌العاده‌ای دیده می‌شود. ساختمان‌های عظیم و هتل‌های لوکس به‌سرعت بنا می‌شوند تا بغداد را آماده پذیرایی از نمایندگان کشورهای عضو جنبش غیرمتعهدها کنند.»

منابع و مآخذ روزشمار 1361/02/27