1361.08.08
| روزشمار جنگ سال 1361 1361.08.08 | |
|---|---|
| نام‌های دیگر | هشت آبان |
| تاریخ شمسی | 1361.08.08 |
| تاریخ میلادی | 30 اكتبر 1982 |
| تاریخ قمری | 12 محرم 1403 |
گزارش - 97
امروز توپخانه‌‌هاي ارتش عراق، آبادان و برخي مناطق عملياتي را گلوله‌باران كردند و هواپيماهاي بمب‌افكن نيروي هوايي عراق، چند شهر مرزي و منطقة عملياتي را موردتعرض قراردادند. شهر آبادان امروز نيز آماج گلوله‌هاي توپخانه و ادوات نيروهاي عراقي قرار داشت كه براثر آن، چند منزل مسكوني، قسمتي از بازار خرمافروشان و تعدادي مغازه آسيب ديد و 3 نقطه از شهر هم دچار آتش‌سوزي شد كه به‌دست مأموران آتش‌نشاني مهار گرديد.[۱] علاوه‌براين، هواپيماهاي بمب‌افكن نيروي هوايي عراق به حريم هوايي چند شهر كشور تجاوز كردند؛ ازجمله 2 فروند ميگ23 وارد آسمان خرم‌آباد شدند كه با واكنش پدافند هوايي، گريختند.[۲] چند فروند از هواپيماهاي عراقي نيز به آسمان سوسنگرد تجاوز كردند.[۳]همچنين پادگان عين‌خوش هدف حملة يك هواپيماي عراقي قرار گرفت كه بمب‌هاي پرتاب‌شده، در يك كيلومتري غرب پادگان به زمين اصابت كرد.[۴] تبادل آتش نيز درطول جبهه‌ها طبق معمول روزهاي قبل ادامه داشت كه در مناطق پادگان عين‌خوش، موسيان و بيات، از شدت بيشتر‌ي برخوردار بود.[۵]
گزارش - 98
نيروهاي سپاه پاسداران بوكان، با هشياري و دقت عمل، موفق شدند حملة نيروهاي مهاجم حزب دمكرات كردستان را به شهر بوكان دفع كنند و مانع تصرف اين شهر به‌دست مهاجمان شوند.
امروز حدود 80 نفر از عناصر حزب دمكرات كردستان، با سوءاستفاده از لباس، پوشش و خودروهاي ارتش ـ كه از قبل سرقت كرده بودند ـ [۶] به‌منظور كمك به تعدادي از افرادشان كه از حدود 24 ساعت قبل به‌طور پراكنده و انفرادي وارد شهر بوكان شده و در برخي مناطق شهر مستقر شده بودند، از ساعت 8:45 صبح با بستن خيابان اصلي شهر و يك خيابان فرعي (از ميدان روابط عمومي تا ميدان انتهاي شهر به‌طرف سقز)، به‌قصد تصرف شهر، درگيري را شروع كردند.
تيراندازي اولية اين افراد، باتوجه‌به تردد عادي مردم در شهر، عمدتاً به‌سوي مردم و ساختمان‌‌ها و مغازه‌هايي بود كه عكس امام در آنها نصب شده بود. به همين دليل، در اولين اقدام، مهاجمان تعدادي از مردم عادي و 5 نفر نظامي (4 بسيجي و يك سرباز) را شهيد و عده‌اي از مردم را مجروح كردند و تعدادي را نيز گروگان گرفتند. با شروع درگيري، فرماندهي سپاه بي‌درنگ، نيروهاي عملياتي خود را سازماندهي كرد و مانع پيشروي مهاجمان به ساير نقاط شهر، ازجمله فرمانداري و ساختمان آموزش‌وپرورش شد.[۷] همچنين مهاجمان در محدودة تصرف‌شدة شهر، كتابخانة روابط عمومي سپاه را كه بيرون از پايگاه سپاه و در كنار ساختمان‌‌هاي مردم قرار داشت و نيز يك دستگاه آمبولانس و ماشين حمل زبالة شهرداري را آتش زدند.[۸]مهاجمان همچنين با حمله به دبيرستان استقلال، حجتالاسلام مبرا را كه ازطرف دفتر تبليغات اسلامي قم به بوكان اعزام شده بود، به گروگان بردند و ماشين وي را نيز منفجر كردند.*[۹] در ادامه درگيري و اوج شدت آن در ساعت يك بعدازظهر، نيروهاي سپاه، جاده‌هاي ورودي و خروجي شهر را مسدود و كمين‌هايي را در جنگل‌هاي حاشية شهر مستقر كردند و با سازماندهي جديد نيروها و اعزام آنان به مناطق حساس شهر، به‌سمت اين مناطق پيشروي كردند و پس از آزادسازي و پاك‌سازي آنها، نيروهاي حزب دمكرات را در محاصره قراردادند. برخورد سريع و قاطع سپاه موجب شد كه مهاجمان درصدد عقب‌نشيني و فرار از شهر برآيند كه به‌دليل بسته‌بودن راه‌ها، مجبور شدند با ادامه‌دادن به درگيري، منتظر بمانند تا هوا تاريك شود كه اين موضوع سبب واردآمدن تلفات بيشتر‌ي به آنان شد. نيروهاي حزب دمكرات به‌محض تاريك‌شدن هوا، كشته‌ها و زخمي‌هاي خود را به‌تدريج از مناطق درگيري جمع‌آوري كردند و با استفاده از تاريكي شب، گريختند. در اين درگيري، 11 تن از نيروهاي خودي و 13 نفر از مردم عادي، شهيد و 18 نفر از نيروهاي سپاه، بسيج و ژاندارمري و 25 نفر از مردم، مجروح و از نيروهاي حزب دمكرات كردستان نيز 7 تن كشته و 25 نفر مجروح شدند.[۱۰] همچنين در آغاز درگيري، عناصر اين حزب با بستن جادة سقز ـ بوكان و متوقف‌كردن خودروهاي عبوري، 3 نفر از مسافران يك اتوبوس را به گروگان گرفتند.[۱۱] در لحظات اولية اين عمليات، راديو حزب دمكرات اعلام كرد: افراد مسلح اين حزب با نفوذ به داخل شهر، نيروهاي دولتي را از شهر بيرون راندند و شهر را به‌طور كامل در اختيار گرفتند و نيروهاي كمكي نيز درحال حركت به‌سمت بوكان‌اند.* از سوي ديگر، درپي شكست حزب دمكرات در اين عمليات، گروه كومه‌له اطلاعيه‌اي را در روستاهاي اطراف بوكان پخش كرد كه در آن آمده است: حزب دمكرات نتوانست بوكان را آزاد كند و اين امر فقط از نيروهاي كومه‌له برمي‌آيد كه در آينده انجام خواهد شد.**[۱۲]
گزارش - 99
در تهاجم عناصر مسلح غير‌قانوني به پايگاه‌هاي نيروهاي ايران در محورهاي بانه، كامياران ـ سنندج، مهاباد و سنندج ـ مريوان، 5 تن از نيروهاي خودي شهيد، 2 تن زخمي و 3 تن مفقودالاثر شدند. در ساعت 16:30 امروز، نيروهاي مسلح غير‌قانوني، به پايگاه "تايبرد" در اطراف بانه حمله كردند كه يك نفر از نيروهاي پايگاه، شهيد و 3 نفر از سربازان، مفقود شدند.[۱۳] همچنين يك خودرو ژاندارمري با 4 نفر سرنشين، در جادة كامياران ـ سنندج در كمين عناصر مسلح غير‌قانوني قرار گرفت كه هر 4 سرنشين خودرو شهيد شدند.[۱۴] در منطقة مهاباد نيز براثر تيراندازي عناصر ضد‌انقلاب، يك دستگاه خودرو ايفا واژگون شد و يك درجه‌دار و يك سرباز مجروح شدند.[۱۵] شايان ذكر است كه پس از اجراي عمليات نيروهاي خودي در جنوب محور سنندج ـ مريوان و آزادسازي مناطق وسيعي در اين محور، نيروهاي مسلح غير‌قانوني به‌دليل اهميت حياتي اين منطقه، همچنان به تلاش‌هاي ناموفق خود براي تصرف مجدد منطقه و ناامن‌كردن آن ادامه مي‌دهند و تقريباً هر روز، چند عمليات، هرچند بدون درگيري جدي، انجام مي‌دهند. در اين روز همچنين از ساعت 15:30 تا 22:30، مهاجمان به 7 مقر استقرار نيروهاي خودي در اين منطقه حمله كردند كه همگي بدون تلفات و آسيب به پايان رسيد.[۱۶]
گزارش - 100
در ادامة عمليات پاك‌سازي محور پيرانشهر ـ سردشت، بخش ديگري از اين محور و چند روستاي منطقه آزاد شد. در اطلاعيه‌اي كه قرارگاه حمزه سيدالشهدا(ع) دراين‌باره منتشر كرد، آمده است: «طي دو روز گذشته، مدافعان حماسه‌آفرين انقلاب اسلامي، متشكل از دلاوران ارتش جمهوري اسلامي، جان‌بركفان سپاه پاسداران انقلاب اسلامي و واحد بسيج مستضعفين سپاه و عشاير مسلمان، طي يك‌سري عمليات پيروزمندانه، موفق شدند 13 كيلومتر ديگر از جادة پيرانشهر ـ سردشت را از لوث وجود ضد‌انقلابيون وابسته به استكبار جهاني پاك‌سازي كنند. در اين عمليات، همچنين 11 روستا به همراه چند ارتفاع مهم منطقه، به‌دست رزمندگان اسلام افتاد و بيش از 60 تن از اشرار به هلاكت رسيدند و ده‌ها تن از آنها زخمي شدند. همچنين يك قبضه توپ، به همراه مقاديري سلاح و مهمات و مقادير زيادي مدارك و اسناد ضد‌انقلابيون به‌دست مدافعان اسلام افتاد.» [۱۷]
گزارش - 101
درگيري ميان نيروهاي امنيتي ايران و گروه‌هاي مسلح غير‌قانوني، ازجمله افراد سازمان مجاهدين خلق (منافقين)، همچنان در شهرهاي مختلف كشور ادامه دارد. عده‌اي از افراد مسلح غير‌قانوني به پايگاه بسيج روستاي"حويه" از حوالي هشتپر طوالش حمله كردند كه با تيراندازي متقابل نيروهاي پايگاه، متواري شدند. در جريان اين واقعه، يكي از نگهبانان پايگاه، از ناحية پا مجروح شد.[۱۸] همچنين در ساعت 13 امروز، 2 نفر از اعضاي سازمان در خيابان كميل تهران شناسايي شدند و تحت تعقيب نيروهاي كميتة انقلاب اسلامي قرار گرفتند و بلافاصله از محل گريختند. يكي از اين 2 نفر، پس از چهارراه خوش، وارد يك منزل شد و به‌دليل محاصرة منزل، به وسيلة نارنجك خودكشي كرد[۱۹] و نفر دوم كه يك زن بود، به همراه مداركي دستگير شد.[۲۰] يكي از افراد سازمان نيز در درگيري با نيروهاي امنيتي در خيابان مرتضوي تهران، به ضرب گلوله كشته شد.[۲۱]
گزارش - 102
نيروهاي امنيتي كشور با اجراي چند عمليات ازپيش طراحي‌شده، 17 نفر از عناصر گروه‌هاي مسلح معارض را كه عمدتاً از اعضاي سازمان مجاهدين خلق (منافقين) بودند، دستگير كردند. از اين افراد، تعدادي اسلحه و مقداري مهمات به دست آمد. با شناسايي يك خانة تيمي در خيابان قزوين شهر تهران، 3 نفر از اعضاي سازمان دستگير شدند. در ساعت 20:30 نيز واحد گشت كميتة انقلاب اسلامي منطقة 4 تهران، يك زن و شوهر عضو اين سازمان را كه 8 قرص سيانور همراه داشتند، دستگير كرد. همچنين با شناسايي يك خانة تيمي در خيابان منيرية تهران، 2 نفر از اعضاي سازمان كه در اين خانه سكونت داشتند، دستگير شدند. نيروهاي كميتة منطقة 8 تهران هم موفق شدند با شناسايي و محاصرة يك خانة تيمي در محدودة عملياتي خود، 3 نفر از عناصر سازمان را دستگير كنند. از اين افراد، 4 كلت رولور، يك اسلحة ام.پي5، تعداد زيادي نارنجك و مقادير فراواني مهمات به دست آمد. نيروهاي منطقة 8 كميتة انقلاب اسلامي در يك گشت خياباني، 2 نفر از اعضاي سازمان را شناسايي و دستگير كردند. نيروهاي امنيتي، نيمه‌شب در حوالي ميدان راه‌آهن تهران، يكي از عناصر سازمان مجاهدين خلق (منافقين) را درحالي‌كه يك اسلحة كلت45 همراه داشت، دستگير كردند. فرد ديگري از اعضاي اين سازمان هم حدود 4 ساعت بعد شناسايي و بازداشت شد. گفتني است كه امروز نيروهاي كميتة مستقر در ترمينال غرب تهران، موفق به شناسايي و دستگيري 3 تن از عناصر عضو گروه‌هاي چپ شدند. در ساعت 22:50 نيز نيروهاي گشت كميته، يكي از اعضاي سازمان پيكار را كه مقداري اسناد درون‌گروهي به همراه داشت، دستگير كردند.[۲۲] همچنين 2 نفر از اعضاي سازمان مجاهدين خلق (منافقين) و يك نفر از افراد سازمان چريك‌هاي فدايي خلق شاخة اقليت، در صومعه‌سرا دستگير شدند.[۲۳] يك سرباز وظيفة نيروي هوايي ارتش نيز كه هوادار سازمان مجاهدين خلق (منافقين) بود، به‌جرم سرقت 2 قبضه اسلحة كلاشينكف دستگير شد.[۲۴]
گزارش - 103
به‌دنبال اجراي عمليات‌هاي نيروهاي سپاه و بسيج براي دستگيري اعضاي سازمان مجاهدين خلق (منافقين) با كمك اطلاعات مردمي و اجراي موفق چند طرح در محدودكردن عناصر سازمان، ازجمله طرح مالك و مستأجر، سازمان مجاهدين خلق خارج از كشور، براي تحت‌الشعاع قراردادن ضعف عملياتي سازمان در داخل كشور، اقدام به انتشار برخي اخبار تبليغاتي كرد. خبرگزاري رويتر از لندن دراين‌باره گزارش داد: امروز، هواداران مجاهدين خلق (منافقين) در لندن ادعا كرده‌اند كه چريك‌هاي چپ‌گراي مجاهدين در ماه گذشته بيش از 200 تن از اعضاي سپاه پاسداران انقلاب اسلامي را به قتل رسانده‌اند كه بيش از 50 نفر از آنان در درگيري‌هاي چريكي در تهران كشته شده‌اند. در ادامة گزارش رويتر آمده است: اين منابع افزوده‌اند كه در عمليات مشترك مجاهدين (منافقين) و چريك‌هاي كُرد در نزديكي شهر سنندج نيز 50 تن از اعضاي سپاه پاسداران كشته و 14 نفر اسير شده‌اند. [۲۵]
گزارش - 104
جواد منصوري معاون فرهنگي و كنسولي وزارت امور خارجة ايران، امروز در دهلي‌نو، با ناراسيمهارائو وزير خارجه، ناتوارسينگ معاون سياسي وزير خارجه و ميرنصرالله معاون وزير آموزش‌وپرورش هند، ديدار و گفت‌وگو كرد. به گزارش خبرگزاري جمهوري اسلامي، در اين ديدار كه در محيطي صميمانه انجام شد، دربارة گسترش هرچه‌بيشتر روابط دو كشور به‌ويژه در زمينه‌هاي فرهنگي، آموزشي و اقتصادي و همچنين عملي‌كردن توافق‌هاي حاصل‌شده در ديدار دكتر ولايتي از هند، بحث و تبادل‌نظر شد. بنابر همين گزارش، در اين مذاكرات، طرفين، بر لزوم توسعة مناسبات في‌مابين كه ريشه‌هاي عميق تاريخي و فرهنگي دارد و حل سريع برخي مشكلات اتباع دو كشور، تأكيد كردند. مقامات ايراني و هندي همچنين از آهنگ سريع گسترش روابط در همة زمينه‌ها و افزايش ديدوبازديدهاي دوستانه ميان مسئولان دو كشور كه نتايج ثمربخشي داشته است، ابرازخرسندي كردند و ادامة اين ديدارها را در سطوح مختلف، بسيار با اهميت دانستند.[۲۶]
گزارش - 105
يك هيئت اقتصادي ژاپن به سرپرستي نوبوا ماتسوياگا معاون وزارت امور خارجة اين كشور، صبح امروز وارد تهران شد و در فرودگاه مهرآباد مورد استقبال حسين كاظم‌پور اردبيلي معاون امور بين‌المللي و اقتصادي وزارت امور خارجة جمهوري اسلامي ايران قرار گرفت. به گزارش خبرگزاري جمهوري اسلامي، اين هيئت كه رئيس ادارة همكاري‌هاي اقتصادي وزارت بازرگاني خارجي ژاپن نيز در آن حضور دارد، در ديدارهايي با علي‌اكبر ولايتي وزير امور خارجه و حبيب‌الله عسگراولادي وزير بازرگاني، نحوة گسترش روابط سياسي و اقتصادي بين دو كشور را بررسي خواهد كرد. معاون بين‌المللي و اقتصادي وزارت خارجه ژاپن، در گفت‌وگويي هدف از اين سفر را آشنايي نزديك با وضعيت و امكانات اقتصادي جمهوري اسلامي ايران اعلام و اظهار اميدواري كرد گفت‌وگوهايش با مقامات ايران، در آيندة روابط دو كشور مفيد و مؤثر واقع شود.[۲۷] باتوجه‌به سفر اين هيئت ژاپني به ايران، نشرية رويدادها و تحليل‌هاي سپاه، در گزارشي دربارة وضعيت پتروشيمي بندر امام نوشت: رئيس كمپاني ميتسوئي، يكي از 4 شركت طرف قرارداد با ايران در پروژة مجتمع پتروشيمي بندر امام خميني، دربارة احتمال ادامة اين پروژه كه از زمان شروع جنگ متوقف شده است، گفت: يك هيئت فني ژاپني به‌منظور بررسي چگونگي ادامة پروژة مجتمع پتروشيمي امام خميني به ايران مي‌آيد و قرار است 6 ماه به مطالعة طرح مذكور بپردازد. سفر اين هيئت درپي توافق شركاي ژاپني و مسئولان پتروشيمي ايران، انجام مي‌شود. اين پروژة عظيم 3 ميليارد دلاري كه تقريباً 85 درصد كارهاي آن تا 2 سال پيش انجام شده بود، به‌دليل شروع جنگ، ناتمام ماند. رئيس كمپاني ميتسوئي، گفته است، به‌رغم چنين پيشرفت‌هايي، تا جنگ به پايان نرسد، ازسرگيري تكميل ساختمان پروژه آغاز نخواهد شد.[۲۸]
گزارش - 106
روزنامة اقتصادي دنيا (چاپ آنكارا) دربارة روابط تجاري تركيه و ايران نوشته است: مبادلات تجاري و بازرگاني بين دو كشور ايران و تركيه كه به حدود يك ميليارد دلار در سال جاري رسيده است، در شرف اتمام است. اين روزنامه همچنين به نقل از مديرعامل اتحادية شركت‌هاي صادركنندة تركيه آورده است: از قراردادهاي امضاشده، فقط 15 ميليون دلار صادرات باقي مانده است و مقامات تركيه بايد هرچه‌زودتر، قراردادهاي جديدي را با ايران امضا كنند. اين مقام خاطرنشان كرده كه صادرات يادشده، در مقابل واردات نفت از ايران بوده است.[۲۹]
گزارش - 107
مجلة المستقبل (چاپ پاريس) ضمن اشاره به سفر هيئت حسن نيت منتخب كنفرانس اسلامي و سخنان رئيس‌جمهور ايران در پاسخ به پيشنهادهاي كميتة مزبور و اصرار مقامات ايران براي برآورده‌شدن شرايط اعلام‌شده، نوشته است: ناظران سياسي با مشاهدة تناقضات ميان سخنان احمد سكوتوره، مبني‌بر به بن‌بست رسيدن كميتة صلح براي پايان‌دادن به جنگ و بيانية كميته كه روز بعد از پايان هفتمين مأموريت كميتة مذكور صادر و در آن خاطرنشان شده كه كميتة حسن نيت در تلاش خود به نتايج مثبتي رسيده است، سرگردان شده‌اند. درپي سخنان احمد سكوتوره، ناظران پيش‌بيني كردند كه كميتة حسن نيت، توقف فعاليت خود را اعلام و با صدور بيانيه‌اي، علل شكست و بي‌نتيجه‌ماندن تلاش‌هاي خود را بيان و به‌تفصيل، مسائل رخ‌داده را تشريح كند، اما برخلاف اين پيش‌بيني، كميتة حسن نيت ناگهان ناظران سياسي را با صدور بيانية روز يكشنبة گذشتة خود كه در آن بر ادامه مذاكرات و پيگيري تلاش‌هاي خود تأكيد كرده بود، متعجب ساخت. مجلة المستقبل در پايان، براي توجيه اين تناقض، به نقل از محافل سياسي سازمان كنفرانس اسلامي نوشته است: كميتة حسن نيت منتخب كنفرانس اسلامي، به‌رغم آنكه در تلاش‌هاي هفت‌گانة سابق خود به بن‌بست رسيد، به‌دليل اينكه زمينه‌اي براي ازسرگيري تلاش‌هاي صلح‌طلبانه باقي بماند، تصميم گرفت كه درمورد شكست و عدم موفقيت كميته در دستيابي به راه‌حلي براي پايان‌دادن به جنگ، سخني به ميان نياورد.[۳۰]
گزارش - 108
روزنامة الرياض (چاپ عربستان سعودي) در موضعي انتقادي دربارة گسترش جنگ در حوزة خليج‌فارس نوشته است: "اگر امريكا بخواهد، مي‌تواند به جنگ ايران و عراق پايان دهد." اين روزنامه كه مهم‌ترين روزنامة پادشاهي سعودي مي‌باشد، در آخرين شمارة خود با انتقاد از مواضع ايران دربرابر فعاليت‌هاي هيئت حسن نيت كنفرانس اسلامي، در توجيه تصميم امريكا مبني‌بر احداث پايگاه هوايي در تركيه نوشت: نگراني ايالات متحده و كشورهاي غربي از احتمال گسترش جنگ خليج (فارس) به ديگر مناطق، افزايش يافته و به همين دليل، امريكا تصميم گرفته است تا نيروهاي واكنش سريع خود را دو برابر كند و يك ستاد خط مقدم در تركيه تشكيل بدهد.[۳۱] راديو اسرائيل نيز اين مطلب را انعكاس داد و به نقل از الرياض اعلام كرد: بيم آنكه جنگ خليج‌فارس به حوزه‌هاي نفتي سرايت كند، روزبه‌روز در امريكا و كشورهاي ديگر غربي افزايش مي‌يابد و به همين مناسبت، مقام‌هاي ايالات متحده تصميم گرفتند تا مقر فرماندهي مقدم نيروهاي واكنش سريع را در تركيه مستقر كنند. الرياض سپس با اشاره به سخن يك ديپلمات عراقي كه گفته است: "اگر امريكا بخواهد، مي‌تواند به اين جنگ پايان دهد خاطرنشان كرده كه ايالات متحده، برنامه‌اي براي پايان‌يافتن جنگ ايران و عراق تهيه كرده است."[۳۲]
گزارش - 109
حافظ اسد رئيس‌جمهوري سوريه، در مصاحبه‌اي با مجلة النهار العربي و الدولي (چاپ پاريس) دربارة موضع كشورش دربرابر جنگ عراق عليه ايران گفت: «موضع ما در قبال اين جنگ، از روز اول آشكار بود. به نظر ما، مسئوليت اين جنگ كاملاً برعهدة رژيم عراق است؛ زيرا اين صدام بود كه جنگ را آغاز و با عبور از مرز[هاي ايران]، شروع به اشغال ايران كرد و با بمباران بسياري از شهرهاي ايران و ويران‌كردن آنها، قصد داشت رژيم جمهوري اسلامي ايران را سرنگون كند.» وي با تأكيد بر مواضع ايران، اظهار كرد: «ما مي‌دانيم و اطمينان داريم كه ايران، هيچ چشمداشتي حتي به يك وجب از خاك عراق ندارد و اختلاف موجود، ميان ايران و رژيم حاكم بر عراق است.»[۳۳] روزنامة سوري البعث نيز با اشاره به اين مطلب كه بعضي از حكومت‌هاي عربي كه دربرابر تجاوز اسرائيل عليه لبنان و قتل‌عام صبرا و شتيلا سكوت اختيار كردند، امروز در راه گسترش جنگ تحميلي عراق عليه ايران، گام برمي‌دارند، نوشته است: اين حكومت‌ها ضمن تلاش در راه گسترش جنگ تحميلي عراق عليه ايران، مي‌خواهند اين جنگ را جنگ اعراب و ايران قلمداد كنند. حكومت‌هايي كه هم‌اكنون در راه عربي‌كردن جنگ امريكايي صدام عليه انقلاب اسلامي ايران به‌دست و پا افتاده‌اند، همان‌‌هايي هستند كه دربرابر تجاوز اسرائيل عليه لبنان و حتي قتل‌عام اردوگاه‌هاي صبرا و شتيلا، سكوت اختيار كردند.[۳۴] اين روزنامه افزوده است: امريكا براي اينكه بتواند نقشه‌هاي خود را در منطقه اجرا كند، از حكومت‌هاي عربي وابسته به خود خواسته است تا به نمايندگي ازطرف امريكا، همراه با صدام عليه ايران بجنگند تا امريكا بتواند ضمن تحكيم مواضع نظامي اسرائيل، ضربات جديدي به اعرابي كه خواستار تحقق منافع ملي خود هستند، بزند. اكنون، ابعاد توطئه آشكار شده و آنچه نبايد روي دهد، رخ داده است و اين حكومت‌ها حتي از نمايندگان و فرستاده‌هاي ويژة امريكا به منطقه نيز پرتحرك‌تر و پرجنب‌وجوش‌تر شده‌اند.[۳۵]
گزارش - 110
مسئولان و مقامات اقتصادي و تجاري شوروي و بلژيك در ديدار با مسئولان تجارت خارجي عراق، بر گسترش همكاري كشورهاي متبوع خود با عراق تأكيد كردند. معاون وزير تجارت خارجي شوروي، امروز در بغداد با وزير تجارت عراق ديدار و ملاقات كرد. به گزارش راديو صوت‌الجماهير، در اين ديدار، طرفين دربارة گسترش روابط دوستي و همكاري بين دو كشور در زمينه‌هاي اقتصادي، فني و بازرگاني بحث و گفت‌وگو كردند.[۳۶] همچنين وزير مشاور در تجارت خارجي بلژيك كه در رأس يك هيئت اقتصادي به بغداد سفر كرده است، با وزير صنايع سبك عراق ديدار كرد. راديو صوت‌الجماهير دراين‌باره گزارش داد: «در اين ديدار، همكاري ميان عراق و بلژيك و راه‌هاي گسترش آن مورد بحث و بررسي قرار گرفت. وزير صنايع سبك عراق، طي سخناني، ضمن اشاره به تأكيد كشورش بر گسترش و تحكيم روابط با كشورهاي جهان براساس منافع متقابل، ابعاد جنگ تجاوزگرانة حكام تهران بر كشور رزمندة عراق را برشمرد. آن‌گاه وزير مشاور در امور تجارت خارجة بلژيك رغبت و آمادگي كشورش را براي مشاركت در تلاش‌هاي صلح‌آميز جهت يافتن راه‌حلي براي پايان‌دادن به مناقشة عراق و ايران، مورد تأكيد قرار داد و تمايل كشور متبوع خود را جهت مشاركت در پروژه‌ها و طرح‌هاي سازندگي عراق اعلام داشت.»*[۳۷]
گزارش - 111
به‌دنبال چاپ خبري در روزنامة واشنگتن پست مبني‌بر مذاكرات مقامات امريكايي و تركيه به‌منظور احداث 3 پايگاه هوايي در اين كشور كه با تكذيب سخنگو‌ي وزارت خارجة تركيه مواجه شد،** خبرنگار روزنامة هرالد تريبيون اينترنشنال (چاپ امريكا) كه براي تحقيق دربارة همكاري‌هاي نظامي امريكا و تركيه به آنكارا سفر كرده است، در گزارشي اعلام كرد: مقالة روزنامة واشنگتن پست درباره احداث 3 پايگاه جديد امريكا در شرق تركيه و در نزديكي مرزهاي ايران، عراق و سوريه، صحت دارد و ديپلمات‌هاي ترك در ايالات متحده نيز اين مطلب را تأييد كرده‌اند. وي افزود: باوجود اينكه وزارت امور خارجه خبر احداث 3 پايگاه هوايي در اين كشور را تكذيب كرده است، مقامات پنتاگون به‌منظور در اختيار قراردادن امكانات بيشتر به نيروي واكنش سريع امريكا، اين مطلب را تأييد و اظهار كرده‌اند كه در مقابل، ترك‌ها نيز خواستار مدرنيزه شدن ارتش خود و همچنين احداث كارخانه‌هاي مونتاژ جنگنده‌هاي اف16 و اف18 در اين كشور شده‌اند. اين خبرنگار درباره صحت گفته‌هاي خود اضافه كرد: ماه گذشته نيز يك هيئت امريكايي به سرپرستي ريچارد پرل، معاون وزارت دفاع اين كشور، به‌دستور رونالد ريگان رئيس‌جمهور امريكا، به تركيه سفر كرد و مذاكراتي را دراين‌زمينه آغاز كرد. اهميت اين موضوع به‌حدي زياد بود كه رئيس سازمان سيا نيز 3 هفته قبل، به مدت 2 روز، به تركيه سفر كرد و گفت‌وگويي را با مقامات تركيه انجام داد. وي افزود: بنابه گزارش‌هاي كسب‌شده از پنتاگون، يكي از اين 3 پايگاه، در 150 مايلي مرز ايران و شوروي احداث خواهد شد. اين خبرنگار امريكايي در پاسخ به اين سؤال كه چرا امريكا به كشورهاي حوزة خليج‌فارس و مصر براي اين منظور اكتفا نكرده و خواستار شركت تركيه در نيروي واكنش سريع يا حداقل استقرار چند پايگاه جديد در اين كشور است، گفت: در مرحلة اول، تركيه يك كشور عضو ناتوست و امريكا مي‌تواند اين پايگاه‌ها را در چارچوب برنامه‌هاي ناتو و با همكاري‌هاي مشترك دو كشور احداث كند و دوم اينكه، شركت ارتش نيم‌ميليوني تركيه در اين نيرو كه با كشورهاي شوروي، ايران، عراق و سوريه هم‌مرز مي‌باشد، قدرت دفاعي نيروهاي واكنش سريع را افزايش داده، از تهاجم احتمالي شوروي كه ممكن است ازطريق مرزهايش با ايران انجام شود جلوگيري خواهد كرد.[۳۸]
گزارش - 112
به گزارش واحد مركزي خبر از اسلو، يك كارگروه بين‌المللي با شركت نمايندگان سازمان آزادي‌بخش فلسطين و حدود 50 شاهد از كشورهاي مختلف خاورميانه، به‌منظور بررسي جنايات رژيم صهيونيستي در لبنان، در شهر اسلو پايتخت نروژ، آغاز به كار كرد. رياست اين كارگروه بين‌المللي برعهدة شون مك‌برايد حقوق‌دان ايرلندي و برندة پيشين جايزة صلح نوبل مي‌باشد. قرار است در اجلاس 2 روزة اين كميته، دربارة جناياتي كه نيروهاي رژيم اشغالگر قدس در لبنان مرتكب شده‌اند، تحقيق و بررسي شود. در همين حال، وزارت امور خارجة رژيم صهيونيستي با انتشار بيانيه‌اي، اين كارگروه را تحريم و اعلام كرد كه هيچ‌يك از اتباع آن رژيم، در اين كارگروه شهادت نخواهند داد.[۳۹] روزنامة اطلاعات نيز امروز نوشت: خبرگزاري تاس به نقل از اقبال نمايندة مخصوص دبيركل سازمان ملل در امور مربوط به بازسازي لبنان، حداقل بودجة لازم را براي بازسازي خرابي‌هاي برجامانده از حملات رژيم صهيونيستي به لبنان، 15 ميليارد دلار اعلام كرد.[۴۰]
گزارش - 113
آغاز مباحثي دربارة خروج نيروهاي خارجي از لبنان و سخنان مقامات امريكايي و رژيم صهيونيستي دربارة اولويت‌داشتن سوريه براي خروج از لبنان، موضع‌گيري حافظ اسد رئيس‌جمهور سوريه را به‌دنبال داشت. به گزارش يونايتدپرس، حافظ اسد در مصاحبه‌اي با مجلة النهارالعربي و الدولي گفت: خروج بي‌‌موقع نيروهاي سوري از لبنان، موجب تشويق اسرائيل براي توقف طولاني‌تر در لبنان خواهد شد و سوريه تا زماني كه اسرائيل نيروهايش را از لبنان خارج نكند، از اين كشور خارج نخواهد شد. وي همچنين در پاسخ به خبرنگاران اين مجله دربارة پيشنهادهاي مطرح‌شده براي تشكيل فدراسيوني بين اردن و يك كشور مستقل فلسطيني در آينده گفت: سوريه از تمام طرح‌هاي اتحاد بين اعراب حمايت مي‌كند. حافظ اسد دربارة نيروهاي سوريه در لبنان و موضوع خروج اين نيروها نيز اظهار كرد: در پاسخ به نياز لبنان، به اين كشور نيرو اعزام كرده‌ايم و هر زمان كه اين ضرورت از بين برود، آنجا را ترك خواهيم كرد. وي افزود: اين ضرورت، اكنون كه اسرائيل خاك لبنان را اشغال كرده است، بيش از هر زماني احساس مي‌شود.[۴۱]
گزارش - 114
درپي درگيري‌هاي به‌وجودآمده در مراسم روز عاشورا در كويت، خبرگزاري كويت گزارش داد: كويت، امروز به مبارزة تبليغاتي ايران عليه اين كشور و فعاليت‌هاي ضد‌دولتي برخي از سازمان‌هاي ايراني به‌منظور گسترش بي‌نظمي و بهره‌برداري از مناسبت‌هاي مذهبي درجهت منافع سياسي اعتراض كرد. راشد الراشد معاون وزير امور خارجة كويت، امروز اعتراض كشورش را به علي‌اصغر شمس اردكاني سفير ايران در كويت كه به همين منظور احضار شده بود، ابلاغ كرد. معاون وزارت خارجة كويت در مصاحبه‌اي گفت: برخي عوامل مشكوك كوشيدند تا در خلال مراسم روز عاشورا كه يك مراسم مذهبي براي شيعيان مي‌باشد، ايجاد شورش كنند. وي مدعي شد، كويت خواهان حفظ روابط عادي و دوستانه با كشور اسلامي ايران است، اما تحت هيچ شرايطي قبول نخواهد كرد كه از مناسبت‌هاي مذهبي براي مخالفت‌‌هاي سياسي استفاده شود. وي در پايان گفت كه در اين ناآرامي‌ها، چند نفر دستگير شده‌اند.[۴۲] به گزارش خبرگزاري فرانسه، معاون وزارت خارجة كويت اعلام كرده است كه اگر در تحقيقات معلوم شود اقدام دستگيرشدگان لطمه‌اي به امنيت كشور وارد نكرده است، آنان آزاد خواهند شد.*[۴۳]
ضميمه گزارش98: گزارش دفتر سياسي قرارگاه حمزه دربارة هجوم افراد حزب دمكرات به دبيرستان استقلال شهر بوكان و گروگان‌گرفتن حجتالاسلام مبّرا در گزارش دفتر سياسي قرارگاه حمزه دربارة همبستگي معلمان و دانش‌آموزان بومي شهر بوكان با دانش‌آموزان غير‌بومي كه در هجوم افراد حزب دمكرات مورد تعرض قرار گرفتند و همچنين چگونگي به گروگان برده‌شدن حجتالاسلام مبرا، چنين آمده است: عده‌اي از عناصر حزب دمكرات، وارد دبيرستان استقلال شدند و پس از اشغال مدرسه، به جستوجوي معلمان امور تربيتي پرداختند كه در آن ساعت، هيچ‌يك از آنان در مدرسه حضور نداشتند. به هنگام اشغال دبيرستان، "حجتالاسلام مبرا" مبلغ اعزامي ازسوي دفتر تبليغات اسلامي قم به بوكان، درحال تدريس مسائل اسلامي به معلمان بومي در يكي از كلاس‌هاي مدرسه بود كه سرايدار مدرسه با ديدن افراد حزب، وي را به خانة مسكوني خود كه متصل به دبيرستان است، مي‌برد و او را پنهان مي‌كند. جستوجوي چته‌ها براي يافتن روحاني مذكور به نتيجه نمي‌رسد و سرايدار و همسر وي نيز باوجودآنكه به‌شدت مورد ضرب‌وشتم قرار مي‌گيرند، از حضور اين فرد روحاني اظهار بي‌اطلاعي مي‌كنند. پس از خروج مهاجمان از منزل سرايدار، يكي از محصلان هوادار حزب، حضور حجتالاسلام مبرا در منزل سرايدار را به آنان گزارش مي‌دهد كه افراد حزب مجدداً بازگشته، وي را پيدا مي‌كنند و درحالي‌كه لباس‌هاي طلبگي او را از تنش خارج كرده بودند، او را كشان‌كشان به صحن مدرسه آورده، به‌شدت كتك مي‌زنند. مهاجمان پس از مضروب‌كردن وي، با سرنيزه پهلويش را شكافته، او را به گروگان بردند و خودرو پيكان او را نيز در بيرون مدرسه منفجر كردند. چته‌هاي دمكرات سپس به جستوجوي دانش‌آموزان مهاجر كه همگي داراي پوشش كردي بودند، پرداختند. (اين دانش‌آموزان حزب‌اللهي، 8 نفر بودند و از مناطق 4 و 10 به بوكان آمده بودند) قبل از جستوجوي چته‌ها، چند تن از معلمان بومي به دانش‌آموزان مهاجر مي‌گويند كه شما هنگام ورود افراد حزب دمكرات به‌هيچ‌وجه صحبت نكنيد تا آنها متوجه نشوند كه شما كُرد نيستيد. چته‌ها با دردست‌داشتن ليست اسامي دانش‌آموزان مهاجر، به كلاس آمده و اسامي آنان را مي‌خوانند، ولي هيچ‌يك از دانش‌آموزان پاسخ نمي‌دهند. آنها همه را به صف كرده، و با تك‌تك بچه‌ها صحبت مي‌كنند و موفق به پيداكردن 3 نفر از دانش‌آموزان غير‌بومي مي‌شوند و آنها را نيز به حياط مدرسه آورده و قصد بردن آنان را داشتند كه ساير دانش‌آموزان بومي با هماهنگي معلمان خود، دور آنان را گرفته و به چته‌ها مي‌گويند كه نمي‌گذارند اين چند نفر را با خود ببرند. با اصرار و مقاومت شديد دانش‌آموزان و معلمان، چته‌ها مجبور مي‌شوند دانش‌آموزان مهاجر را رها كرده، پس از پاره‌كردن عكس‌هاي امام و به‌هم‌ريختن كتابخانة مدرسه، از آنجا خارج شوند.[۴۴]
ضميمه گزارش110: متن گزارش كنت.آر. تيمرمن دربارة فعاليت شركت‌هاي بلژيكي در ساخت پناهگاه ويژه براي صدام طبق گزارش كنت. آر. تيمرمن در كتاب سوداگري مرگ، صدام با يادآوري نقشة توطئه‌گراني كه ده سال قبل مي‌خواستند حسن‌البكر را در فرودگاه بغداد و هنگام بازگشتش از بلغارستان ترور كنند، به شركت‌هاي فرانسوي مهندسي ساختمان، فوگرول و اسپايباتينيول، سفارش داد تا در فرودگاه بين‌المللي بغداد كه در دست تأسيس بود، محلّ جديدي را براي مهمانان عالي‌قدر بسازند كه راه فرار و يك مسير كاملاً مجزا داشته باشد. هنوز هم مهندسان شركت، ويژگي‌هاي غير‌معمول تسهيلات و امكانات فرودگاه را به ياد دارند و مي‌گويند: اگر به فرودگاه حمله مي‌شد، صدام مي‌توانست از يك تونل 15 كيلومتري [كه در زير محل مخصوص مهمانان قرار داشت]، فرار كند. در انتهاي تونل كه به صحرا باز مي‌شد، محوطة مخفيانة بالگردها بنا شده بود. پناهگاه‌هاي عظيمي با بتون مسلح در زير 3 ترمينال مسافربري فرودگاه ساخته شد و در باند فرودگاه به پهناي 60 متر ـ شايد پهن‌ترين باند فرودگاه در جهان ـ كه با بتوني به ضخامت يك متر، زيرسازي شده بود، دو بمب‌افكن مي‌توانستند هم‌زمان و پهلو به پهلوي يكديگر به پرواز درآيند. "ذهنيت پناهگاهي" صدام آنچنان قوي بود كه از حد و مرزهاي حفظ جان خود بسي فراتر مي‌رفت. وي در ژوئن 1982، يك قرارداد به ارزش 830 ميليون دلار با شركت بلژيكي امضا كرد. اين شركت، اكثر كارهاي ساختماني مجتمع شيميايي القائم را نيز انجام داده بود. هدف از اين طرح مجلل و مسرفانه كه به نام رمزي پروژة 505 خوانده مي‌شد، آن بود كه براي جنگنده‌هاي پيشرفتة عراقي، 800 پناهگاه در عمق 50 متري زمين احداث گردد. سيكس‌كو (6 شركت ساختماني بين‌المللي) در اكتبر 1982، كار پروژة 505 را با همكاري يك شركت ساختماني فرانسوي به نام نُرد فرانس آغاز كرد. شركت سيكس‌كو از تضمين اعتبارات صادراتي دولت بلژيك كه تأمين‌كنندة آن Office du Ducroire بود، استفاده مي‌كرد. با به پايان رسيدن اين پروژه در سال 1986 يا 1987، دولت عراق جمعاً 5/2 ميليارد دلار، صرف ساختن پناهگاه‌ها كرده بود، درحالي‌كه نيروي هوايي ايران آنچنان تهديدي به‌شمار نمي‌رفت. سيكس‌كو از مقر مركزي خويش در خيابان حيفا در جنوب بغداد، بر انجام پروژه نظارت داشت و طي 4 سال بعد از امضاي قرارداد، 17 پايگاه هوايي و چند مقرّ واحدهاي مسلح را بنا كرد. نخستين پايگاه‌هاي سيكس‌كو، در تل‌عفار (موصل)، عدحين (سامره)، اَلحّي (جنوب‌غربي بغداد)، كيلومتر160 (واقع در انتهاي شاهراه 160 كيلومتري بغداد ـ الرتبه ـ امان)، توز (كركوك)، سلمان (نزديك مرز سعودي)، اليوسف (شمال بصره) و كلات صالح درطول مرز ايران بود. مهندسان فرانسوي سازندة پايگاه كلات صالح مي‌گويند: پايگاه آن‌قدر بزرگ بود كه چند ده فروند هواپيماي جنگنده، انبار موشك، سوخت و تجهيزات نگهداري و تعمير لازم را در خود جاي مي‌داد و طوري ساخته شده بود كه به هنگام حملة بيولوژيكي، شيميايي و هسته‌اي (NBC)، كاملاً خودكفا باشد. تنها چيزي كه بالاي اين پايگاه زيرزميني وجود داشت، راهرويي مخفي بود كه با دري از بتون مسلح به ضخامت 5/1 متر بسته مي‌شد. مقرّ خدمة هواپيماها و مهمات، ازطريق تونل‌هاي پناهگاه به هم راه پيدا مي‌كرد. ميراژهاي عراقي كه در اين پايگاه مستقر بودند، در جريان جنگ با ايران، ازطريق همين راهرو از پناهگاه خارج مي‌شدند و به پرواز درمي‌آمدند. شاهدان گفته‌اند كه جنگنده‌ها ناگهان در هوا پيدا مي‌شدند. آنها از يك باند 3000 متري مي‌گذشتند كه در پناه تپه‌هاي مصنوعي ايجاد شده بود و ناظري كه 10 متر آن‌طرف‌تر بود، نمي‌توانست اين باندها را ببيند. نقشه‌هاي اين پروژه‌ها كه بعداً در مطبوعات بلژيك به چاپ رسيد، نشان مي‌دهد كه 8 پناهگاه ساخته‌شده به‌دست سيكس‌كو، همه مثل هم بوده‌اند و در هركدام، محوطه‌اي به طول 5 تا 6 كيلومتر قرار داشت و دورتادور آن را سيم‌خاردار كشيده بودند. برج ديدباني در مدخل مركزي پايگاه واقع شده بود و به‌شدت، آمدورفت‌‌ها را كنترل مي‌كرد. مسيرهاي باريك آسفالت‌شده در داخل پايگاه، پناهگاه‌هاي داخلي نفرات، انبار مهمات، مخازن سوخت و نيروگاه برق دوقلو را به هم متصل مي‌كرد. 12 آشيانة هواپيماهاي جنگنده در رديف‌هاي 3تايي، از بتون مسلح ضخيم ساخته شده بودند و در تقاطع باندهاي دوگانه قرار داشتند. ضخامت ديوارة آشيانه‌ها بيش از نيم متر بود و روي آنها را با گل و خاك بيابان استتار كرده بودند تا وقتي از هوا نگاه مي‌كنند، مشخص نشود. اين پراكنده‌كردن امكانات حياتي موجب شده بود تا پايگاه‌ها در مقابل حملات هوايي چندان آسيب‌پذير نباشد. يك شاهد عيني كه در سال 1985 از پايگاه كلات صالح بازديد كرده بود، مي‌گويد: يك موشك ايراني در فاصلة چند متري در ورودي آشيانة جنگنده‌ها فرود آمد، بي‌آنكه خسارت چنداني وارد آورد. هر پايگاه مي‌توانست يك تيم 300 نفرة خلبان، مكانيك و نيروهاي پشتيباني را در خود جاي دهد. در خلال جنگ عراق ـ ايران، خلبانان عراقي با حداكثر بار مهمات از اين پايگاه برمي‌خاستند. اين هواپيماها از تقويت‌كننده‌هايي به‌منظور ازدياد قدرت پرتاب‌كنندگي استفاده مي‌كردند. اين تقويت‌كننده‌ها شامل "راكت‌هاي" هواي كمپرس‌شده بودند و پركردن مجدد آنها از مخازني بود كه آنتون آيلر خلبان سابق نيروي هوايي هيتلر و مدير شركت راين ـ بايرن، آنها را طرح‌ريزي كرده بود.[۴۵]
منابع و مآخذ روزشمار 1361/08/08
- ↑ سند شماره 73254 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش نوبه‌اي، از ادارة سوم ستاد مشترك ارتش (مركز فرماندهي) به تيمسار رياست ستاد مشترك ارتش، شماره 449، تاريخ 9/8/1361، ص2؛ و ـ روزنامة اطلاعات، 9/8/1361، ص3.
- ↑ مأخذ 1، بخش دوم؛ و ـ سند شماره 73255 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش نوبه‌اي، از سماجا (مركز فرماندهي) به نزاجا ـ معاونت عمليات و اطلاعات (مديريت عمليات)، شماره 448، تاريخ 9/8/1361، ص3.
- ↑ سند شماره 73246 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از ادارة اطلاعات شاجا به نخست‌وزيري دفتر اطلاعات و تحقيقات، 9/8/1361؛ و ـ سند شماره 17567 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: بولتن اطلاعاتي هفتگي، ستاد مركزي سپاه، طرح و برنامة عمليات، اطلاعات عمليات، شماره 43، تاريخ 17/8/1361، ص1.
- ↑ سند شماره 17414 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش نوبه‌اي اطلاعاتي، از قرارگاه تاكتيكي اطلاعات عمليات قرارگاه كربلا به اطلاعات عمليات قرارگاه كربلا، شماره 4، تاريخ 8/8/1361.
- ↑ همان.
- ↑ مأخذ 3، بخش دوم؛ و ـ سند شماره 017605 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش نوبه‌اي، از اطلاعات عمليات قرارگاه كربلا به دفتر سياسي، شماره 135، تاريخ 22/8/1361، ص3.
- ↑ سند شماره 436778 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفتر سياسي قرارگاه حمزه سيدالشهدا(ع)، 23/8/1361، صص 6 و 7.
- ↑ سند شماره 350344 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از قرارگاه حمزه سيدالشهدا(ع) (واحد طرح و برنامة عمليات) به واحد طرح و برنامه ستاد مركزي سپاه پاسداران انقلاب اسلامي، 11/8/1361.
- ↑ مأخذ 7، ص7.
- ↑ مأخذ 7، صص 8 و 9.
- ↑ سند شماره 073260 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از سماجا3 (مركز فرماندهي) به نزاجا (مركز فرماندهي)، 10/8/1361؛ و ـ سند شماره 342365 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از شهرباني استان كردستان به استانداري محترم كردستان، 15/8/1361.
- ↑ مأخذ 7، صص 7 و 9.
- ↑ سند شماره 345494 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از لشكر28 (ركن 2)، استانداري كردستان، (معاونت سياسي)، 19/8/1361.
- ↑ سند شماره 218077 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: واحد اطلاعات و تحقيقات كميتة مركزي انقلاب اسلامي، خبرنامة سياسي و اطلاعاتي نشرية شماره 17، تاريخ 20/8/1361، ص18.
- ↑ همان، ص16.
- ↑ سند شماره 345498 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از ناحية ژاندارمري كردستان (ركن 3) به مقام استاندار استان كردستان، 9/8/1361.
- ↑ روزنامة اطلاعات، 8/8/1361، ص1.
- ↑ سند شماره 73224 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از ادارة اطلاعات ـ شاجا به نخست‌وزيري (اطلاعات و تحقيقات)، 8/8/1361؛ و ـ مأخذ 14، ص13.
- ↑ مأخذ 14، ص3؛ و ـ سند شماره 073233 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش نوبه‌اي عملياتي از سماجا3 (مركز فرماندهي) به نيروي زميني ارتش ـ معاونت عمليات و اطلاعات (مديريت عمليات)، شماره 447، تاريخ 8/8/1361، از ادارة سوم ستاد مشترك ارتش جمهوري اسلامي ايران (مركز فرماندهي) به تيمسار رياست ستاد مشترك ارتش جمهوري اسلامي ايران، 8/8/1361، ص2.
- ↑ مأخذ 14، ص3.
- ↑ مأخذ 19، بخش دوم.
- ↑ مأخذ 14، صص 6 و 7.
- ↑ سند شماره 113105 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش امنيتي مناطق ده‌گانه، از مركز فرماندهي سپاه به مركز فرماندهي كل، آبان 1361، گزارش منطقة 3، ص5.
- ↑ همان، گزارش منطقة 2، ص2.
- ↑ خبرگزاري جمهوري اسلامي، نشرية گزارش‌هاي ويژه، شماره 226، تاريخ 10/8/1361، صص 8 و 9، لندن ـ خبرگزاري رويتر، 8/8/1361.
- ↑ روزنامة اطلاعات، 10/8/1361، ص3.
- ↑ مأخذ 17، ص15.
- ↑ دفتر سياسي نمايندگي امام در سپاه، نشرية رويدادها و تحليل، شماره 47، تاريخ 11/9/1361، ص39.
- ↑ خبرگزاري جمهوري اسلامي، نشرية گزارش‌هاي ويژه، شماره 225، تاريخ 9/8/1361، ص11، آنكارا ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي، 8/8/1361.
- ↑ خبرگزاري جمهوري اسلامي، نشرية گزارش‌هاي ويژه، شماره 236، تاريخ 20/8/1361، ص6، تهران ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي، 19/8/1361.
- ↑ مأخذ 29، ص2، رياض ـ خبرگزاري از آسوشيتدپرس، 8/8/1361.
- ↑ مأخذ 29، ص16، راديو اسرائيل، 8/8/1361.
- ↑ مأخذ 1، بخش دوم، ص12، واحد مركزي خبر.
- ↑ اداره كل مطبوعات و رسانه‌هاي خارجي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، بررسي مطبوعات جهان، نشرية شماره 263، تاريخ 25/8/1361، ص40، بولتن سوريه، 8/8/1361.
- ↑ روزنامة كيهان، 9/8/1361، ص2.
- ↑ مأخذ 29، ص21، راديو صوت‌الجماهير، 8/8/1361.
- ↑ مأخذ 29، ص22، راديو صوت‌الجماهير، 8/8/1361.
- ↑ مأخذ 25، صص 12 و 13، آنكارا ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي، 8/8/1361.
- ↑ مأخذ 1، بخش دوم، ص12.
- ↑ مأخذ 17، ص16.
- ↑ مأخذ 17، ص16.
- ↑ مأخذ 29، صص 12 و 13، خبرگزاري كويت، 8/8/1361.
- ↑ مأخذ 1، بخش دوم، ص3، كويت ـ خبرگزاري فرانسه.
- ↑ مأخذ 7، صص 7 و 8.
- ↑ كنت.آر.تيمرمن، سوداگري مرگ، ترجمة احمد تدين، تهران: مؤسسة خدمات فرهنگي رسا، چاپ دوم، 1376، صص 245 ـ 242.