1361.04.05

از دانشنامه روز شمار دفاع مقدس
پرش به ناوبری پرش به جستجو
روزشمار جنگ سال 1361
1361.04.05
نام‌های دیگر پنج تیر
تاریخ شمسی 1361.04.05
تاریخ میلادی 26 ژوئن 1982
تاریخ قمری 4 رمضان 1402





گزارش- 50

امروز مبادله آتش سنگين توپخانه در اغلب مناطق عملياتي ادامه داشت كه در محورهاي سرپل‌ذهاب، گيلان‌غرب، ايلام و سومار شديدتر بود. همچنين با آتش سنگين توپخانه خودي در جبهه مهران، علاوه بر توقف تحرك جديد نيروها و تانكهاي عراق، 10 تن كشته و شماري زخمي شدند و به چند خودرو سنگين و سنگرهاي نيروها خساراتي وارد آمد.[۱]

گزارش- 51

امروز هواپيماهاي عراقي جزيره خارك را بمباران كردند كه به دكل‌هاي برق و دستگاه‌هاي كنترل كننده آسيب رسيد و لوله‌هاي انتقال‌دهنده نفت به اسكله نيز آتش‌ گرفت كه پس از دو ساعت تلاش، حريق مهار شد. در اين بمباران يك تن شهيد و يك تن مجروح شد و صدور نفت به مدت دو ساعت قطع گرديد؛ يك كشتي تركيه نيز خساراتي ديد. همچنين براثر اصابت موشك شليك‌شده از يك هلي‌كوپتر عراقي به يك كشتي تجاري يوناني در منطقه خورموسي، كشتي دچار آتش سوزي شد و سه تن از خدمه‌هاي آن مجروح شدند.[۲]

گزارش- 52

در جلسه امروز قرارگاه كربلا، فرماندهان قرارگاه‌هاي عملياتي سپاه اقداماتي را كه براي به‌دست آوردن آمادگي لازم جهت اجراي عمليات انجام داده‌اند، تشريح كردند. در آغاز جلسه برادر محسن رضايي فرمانده سپاه، از انتظار مسئولان كشور و رفع كمبود نيرو خبرداد: «براداران در تهران منتظر اعلام آمادگي شما هستند و با توجه به سخن‌راني امام و برنامه‌ريزي‌هايي كه براي رفع كمبود نيرو شده‌است، اين مسئله حل خواهد شد.» وي سپس افزود: «درحال حاضر زمان به نفع ما نيست؛ در غرب دشمن با عجله عقب‌نشيني كرده و حتي مهماتش را نيز جاگذاشته‌است. ولي اين عقب‌نشيني احتمالاً تا ارتفاعات مرزي بيش‌تر ادامه نخواهد داشت.» سپس فرماندهان قرارگاه‌هاي قدس، فجر، نصر و فتح از وضعيت عمومي يگان‌ها و شناسايي‌هاي انجام شده گزارش دادند. عده‌اي از دست اندركاران عمليات رمضان، به ترتيب از سمت راست: حسين خرازي فرمانده تيپ 14 امام حسين(ع)، رحيم صفوي مسئول واحدطرح و عمليات كل سپاه، احمد كاظمي فرمانده تيپ 8 نجف و محسن رضايي فرمانده كل سپاه در اين جلسه برادر رحيم صفوي برآمادگي بيش‌تر و برگزاري جلسات مشترك با فرماندهان يگان‌هاي عملياتي ارتش تاكيد كرد. وي همچنين گفت: «براي اجراي عمليات اعلام آمادگي سپاه كافي است و شما سعي كنيد برادران ارتش را راه بيندازيد و جو دل‌سردي را از بين ببريد.» [۳]

گزارش- 53

به گزارش خبرگزاري جمهوري اسلامي از كويت، هفتاد دستگاه تريلر حامل چهل دستگاه تانك و نفربر زرهي صندوق‌هاي مهمات، در جاده‌اي كه به عراق منتهي مي‌شود در حركت بودند. براي عبور اين محموله تسليحاتي ـ كه مأموران امنيتي كويت سخت از آن حفاظت مي‌كردند ـ از رفت و آمد خودروهاي ديگر در يك تقاطع به مدت نيم ساعت جلوگيري شد.[۴]

گزارش- 54

پايگاه شهيد صالح ارتش در محور بوكان ـ مهاباد امروز مورد حمله شديد و وسيع بيش از 200تن از عناصر حزب منحله دمكرات قرارگرفت. مهاجمان پس از محاصره پايگاه كوشيدند تا به داخل آن نفوذ كنند ولي به عقب رانده شدند و ناگزير منطقه را ترك كردند. در اين درگيري پنج ساعته، بيش از 20 تن از مهاجمان كشته يا زخمي و سه تن نيز اسير شدند، از نيروهاي خودي نيز چهار تن شهيد و 3 تن مجروح شدند.[۵] امروز همچنين اعضاي يك گروه چهار نفره پزشكي در منطقه تكاب به دست عناصر حزب دمكرات به شهادت رسيدند. اين گروه پزشكي كه براي ارائه خدمات درماني به مردم محروم تكاب عازم اين منطقه‌بودند، در جاده تكاب ـ بيجار به شهادت رسيدند و آمبولانس آنان را نيز مهاجمان به سرقت بردند. دكتر "احمد قلي‌پور" مدير درمان سازمان منطقه‌اي استان آذربايجان‌غربي و "صيادي‌فر" مسئول اسناد پزشكي بهداري استان از جمله افراد به قتل رسيده در اين حادثه‌بودند.[۶] همچنين افراد ضدانقلاب با كمين در منطقة غرب سنندج نيز سه تن از نيروهاي خودي را به شهادت رساندند.[۷] از سوي ديگر، پنج تن از مسئولان تشكيلات حزب منحله دمكرات باختران (كرمانشاه) و ايلام را پاسداران انقلاب دست‌گير كردند.[۸] دفتر سياسي سپاه پاسداران اعلام كرد: عبدالرحمان قاسملو دبيركل حزب دمكرات كردستان ايران كه چندي پيش به فرانسه رفته‌بود، امروز به‌همراه ده فرانسوي و سعيد سنجابي ـ كه از او به عنوان نماينده شوراي مقاومت ملي كردستان نام برده‌مي‌شود ـ به منطقه كردستان بازگشته‌است. به نظر مي‌رسد با توجه به تصميم جمهوري اسلامي مبني بر تنبيه متجاوز، اين حزب با برخورداري از پشتيباني عراق درصدد برنامه‌ريزي جديدي براي اقدامات بعدي‌است.[۹]

گزارش- 55

سازمان مجاهدين‌خلق شعبة پاريس امروز با انتشار بيانيه‌اي اعلام كرد كه طي روزهاي اخير 38 تن از كارگزاران جمهوري‌اسلامي را به‌شهادت رسانده‌است. در اين بيانيه همچنين آمده‌است كه يك تيم عملياتي بعدازظهر روز پنجشنبه يك واحد گشتي را در خيابان بهار مورد حمله قرارداده و آن را كاملاً منهدم ساخته‌است. سرپرستي اين واحد را يك حزب‌اللهي به نام "صادقي" برعهده داشت. وي همراه با سه تن ديگر در يك بنگاه معاملات‌ملكي به فعاليت‌هاي مشكوك و جاسوسي پرداخته‌بودند و كليه اطلاعاتي كه از مخالفان آن ناحيه به‌دست مي‌آوردند، در اختيار مقامات امنيتي قرار مي‌داده‌اند.[۱۰] در شيراز نيز دو تن از اعضاي سازمان مجاهدين‌خلق ـ كه يكي از آن‌ها زن بوده ـ در جريان كشف خانه تيمي كشته شدند. يكي از آن‌ها با خوردن قرص سيانور خودكشي كرد.[۱۱]

گزارش- 56

راديو صداي ايران متعلق به سلطنت‌طلب‌ها درباره اقدام بعدي گروه‌هاي طرف‌دار سلطنت گفت: «به‌زودي كنگره مخالفان رژيم ايران و سازمان‌هاي مبارز خارج از كشور در پاريس برپا مي‌شود.» اين راديو به نقل از يكي از نزديكان دكتر علي اميني افزود كه كنگره مخالفان رژيم و سازمان‌هاي مبارز خارج از كشور با هدف دست‌يابي به يك استراتژي مشترك و تاكتيك‌هاي معين و هماهنگ جهت سرعت و توسعه بخشيدن به مبارزات ضدرژيم و ايجاد هماهنگي بيش‌تر با گروه‌هاي مبارز درون كشور، تا حدود 5 روز ديگر برپا خواهد شد. در اين كنگره اكثريت شركت‌كنندگان را سازمان‌هاي مبارزي تشكيل خواهندداد كه به قانون‌اساسي مشروطيت وفا دارند و آن را پايه و اساس هر نوع حكومت جديد در ساخت سياسي آينده كشورمان مي‌دانند.»[۱۲]

گزارش- 57

خبرگزاري جمهوري اسلامي از بن مشاهدات "برونوفونك" خبرنگار آلماني از مناطق آزادشده خوزستان را گزارش كرد. اين خبرنگار آلماني كه به دعوت ستاد تبليغات جنگ از مناطق آزادشده خوزستان ديدن كرده‌بود، در گزارشي كه از راديو صداي‌آلمان پخش شد چنين گفت: «تنها در مسير بين اهواز و خرمشهر50 تانك مهندم‌شده عراقي را مشاهده كرديم. خط آهن و اكثر دكل‌ها و كابل‌هاي برق تخريب شده‌اند شهرها و روستاهاي اين منطقه مرزي تبديل به شهرهاي سنگي شده‌اند و اين خرابي‌ها به هيچ‌وجه قابل‌توصيف نيستند و انسان از تشريح حجم خرابي‌ها عاجز مي‌ماند. در سوسنگرد و خرمشهر اين خرابي‌ها انسان را به ياد جنگ ويتنام مي‌اندازد و از همه ناراحت‌كننده‌تر شهر هويزه‌است كه نيروهاي عراقي قبل از عقب‌نشيني تمام 2300 خانه را منفجر كرده‌اند! نيروهاي عراقي به سوسنگرد هم رحم نكرده‌اند. سكوت خرمشهر گه‌گاه با آتش توپ‌هاي عراقي درهم مي‌شكند و مناطق مسكوني اين شهر و شهر آبادان هنوز هم زير آتش عراقي‌ها قرار دارد.»[۱۳]

گزارش- 58

روزنامه گاردين طي تفسيري درباره وضعيت جديد جنگ عراق و ايران و عقب‌نشيني عراق از خاك ايران نوشت: «عقب‌نشيني بي‌قيد و شرط ارتش شكست‌خورده عراق از خاك ايران بدان معني است كه تصميم‌گيري در مورد ادامه جنگ 21ماهه خليج (فارس) اكنون به‌عهده ايران است. به گفته تحليل‌گران خاورميانه تا آ‌ن‌جا كه به عراق مربوط مي‌شود اين جنگ خاتمه يافته‌است.»[۱۴]

گزارش- 59

پايان يافتن جنگ عراق و ايران موضوعي است كه به صورت گسترده مورد توجه برخي از مسئولان سياسي كشورهاي اسلامي و رسانه‌هاي غربي قرارگرفته‌است. اولاف‌پالمه نماينده ويژه دبيركل سازمان ملل، حبيب‌شطي دبيركل سازمان كنفرانس‌اسلامي، نخست‌وزيرتركيه، ضياءالحق رئيس‌جمهور پاكستان، سخن‌گوي وزارت امورخارجه بنگلادش از جمله سياست‌مداراني هستند كه در اين‌باره اظهارنظر كرده‌اند. اولاف‌پالمه كه در يك مصاحبه مطبوعاتي با مجله پرتيراژ "نين" چاپ بلگراد شركت كرده‌بود، با اظهار اين مطلب كه كليه مسائل به اين زودي حل نخواهدشد، به برشماري مشكلات ناشي از جنگ عراق و ايران پرداخت. وي دربارة مأموريت خود جهت پيدا كردن راه حلي براي پايان‌بخشيدن به جنگ عراق و ايران گفت: «من شش‌بار به منطقه سفر كرده‌ام ولي طبق يك قانون قديمي، وقتي جنگي شروع مي‌شود مشكل‌است بدان خاتمه داد.» پالمه درمورد آخرين تحولات جنگ گفت: «در اين اواخر ايران موفقيت‌هاي مهمي كسب نموده‌است و خواسته‌هاي خود يعني شرايط آتش‌بس را سنگين اعلام كرده‌است ولي عراق نمي‌خواهد اين شرايط را بپذيرد.»[۱۵] اما حبيب‌شطي در حالي كه نشان مي‌داد به پايان جنگ خوش‌بين است، گفت: «سازمان كنفرانس‌اسلامي به تلاش‌هاي خود براي رسيدن به صلح نهايي ادامه خواهدداد.» وي كه در جمع خبرنگاران سخن مي‌گفت، تلاش‌هاي عراق را مثبت خواند و بدون اشاره به شرايط ايران، افزود: «موقعيت كنوني جنگ اين است كه عراق عقب‌نشيني كامل نيروهاي خود را اعلام كرد و اين يك قدم مثبت براي رسيدن به صلح است.» حبيب‌شطي سپس پيروزي جمهوري اسلامي ايران در عمليات بيت‌المقدس را به سود غرب دانست: «مي‌توانم بگويم كه جنگ ايران و عراق و پيروزي ايران در خرمشهر براي اسرائيل و غرب منافع زيادي داشته‌است.» وي بدون آن‌كه از عراق به عنوان آغازگر جنگ نام ببرد، در مورد ارتباط تجاوز اسرائيل به لبنان و جنگ عراق و ايران گفت: «در حقيقت اين جنگ، ايران و دنياي عرب را تضعيف كرده و باعث شده‌است كه اسرائيل جرأت تجاوز به لبنان را پيدا كند.»[۱۶] بولونت اولوسو نخست‌وزير تركيه نيز با اشاره به خطر مداخلات خارجي در منطقه، درباره نقش سازمان كنفرانس‌اسلامي در پايان دادن به جنگ عراق و ايران گفت: «تركيه با درنظرگرفتن حقايق مذكور معتقد است كه كنفرانس‌اسلامي تنها سازماني است كه مي‌تواند شرايط مربوط به پايان جنگ عراق و ايران را به طور مؤثر فراهم آورد و از اين روست كه تركيه فعاليت‌هاي خود را در اين زمينه متمركز كرده‌است.»[۱۷] ضياءالحق رئيس‌جمهور پاكستان نيز اعلام كرد كه ايران از نظر نظامي قادر نيست وارد خاك عراق شود.[۱۸] وي درباره مأموريت هيئت حسن‌نيت‌اسلامي گفت: «اين هيئت درمأموريت خويش در جهت خاتمه دادن به جنگ ايران و عراق ناكام مانده‌است.» ضياءالحق ابراز اميدواري كرد كه رهبران دو كشور بتوانند از طريق مسالمت‌آميز و سريع‌تر به جنگ پايان بخشند و براي اين منظور، تشكيل كنفرانس سران كشورهاي اسلامي را ضروري دانست. وي كه در مصاحبه با روزنامه "المدينه" چاپ عربستان سعودي سخن مي‌گفت، افزود كه دشمن صهيونيستي توانست از اختلافات موجود بين كشورهاي اسلامي سود ببرد و حمله خود را به لبنان آغاز كند.[۱۹] سخن‌گوي وزارت امورخارجه بنگلادش نيز اعلام كرد كه كشورش آتش‌بس يك‌جانبه عراق و عقب‌نشيني بدون قيد و شرط اين كشور را از خاك ايران مورد تجليل قرار داده‌است. اين سخن‌گو سپس تلاش‌هاي مستمر بنگلادش در كميته حسن‌نيت كنفرانس اسلامي را براي پايان دادن به جنگ ميان دو كشور مسلمان يادآور شد.[۲۰]

گزارش- 60

روزنامة "مردم" ارگان كميته مركزي حزب كمونيست چين در شماره امروز خود از ايران و عراق خواست كه در جهت مقابله با حمله اسرائيل، آتش‌بس اعلام كنند و اختلافات خود را كنار بگذارند.[۲۱]

گزارش- 61

سعيد بحير سفير ليبي در ايران طي سخناني خصوصي صريح‌ترين مواضع كشورش را درباره جنگ عراق و ايران بيان كرد. وي گفت: «زماني از ايران در مقابل عراق حمايت كرديم كه عراق پيروز و ايران شكست خورده‌بود. ما كمك به ايران را وظيفه شرعي خود مي‌دانيم و هيچ‌گونه مطامع مادي نداريم. ليبي و ايران به يكديگر محتاج نيستند و هريك روي پاي خود مي‌توانند بايستند. سعي كنيد مذاكرات "جلود" در تهران شكست نخورد. ما براي انقلاب ايران ارزش زيادي قائل هستيم.»[۲۲]

گزارش- 62

به گزارش راديو دولتي اردن، مسائل جنگ عراق و ايران و راه‌هاي دست‌يابي به صلح‌، در ملاقات مروان القاسم وزير خارجه اردن با صاحب‌زاده يعقوب‌خان وزير خارجه پاكستان مورد بحث و بررسي قرار گرفت. وزير خارجه اردن با اشاره به آتش‌بس يك جانبه عراق،گفت: «تصميم دولت عراق مبني بر همكاري با كوشش‌هاي اسلامي و بين‌المللي جهت پايان دادن به جنگ، اكنون فرصت را براي ايران مهيا كرده‌است.»[۲۳] روزنامه "عكاظ" چاپ عربستان سعودي، امروز اعلام كرد كه وزير خارجه عربستان (سعودالفيصل) در آينده نزديك به كويت سفر خواهدكرد. اين روزنامه همچنين به نقل از مقامات عراقي نوشت: «پيش‌بيني مي‌شود كه ايران حمله وسيعي را در ماه رمضان انجام‌دهد.»[۲۴]

گزارش- 63

خبرگزاري جمهوري اسلامي ايران گزارش داد كه رژيم سودان كاردار و عضو ديگر سفارت جمهوري اسلامي ايران در خارطوم را اخراج كرد. حكومت جعفر نميري بدون آن‌كه به اعضاي سفارت كشورمان مهلت كافي جهت انتقال اموال‌شان را بدهد، از آن‌ها خواست تا سودان را ترك كنند. براساس گزارش‌هاي رسيده از خارطوم، دانشجويان مسلمان سودان به دنبال اين اقدام با برپايي تظاهراتي، بستن سفارت ايران را به شدت محكوم كردند و پشتيباني خود را از مواضع جمهوري اسلامي ايران به ويژه در خصوص اعزام نيرو به لبنان اعلام كردند. [۲۵]

گزارش- 64

ژاپن از اجراي تعهد خود در تكميل پروژه پتروشيمي بندر امام خميني سرباز زد. رئيس ژاپني شركت سرمايه‌گذار در اين پروژه، گفت: «ما هيچ اميدي به اين پروژه نداريم و شركاي ژاپني نمي‌توانند بيش از اين در طرح سرمايه‌گذاري كنند، اما در صورتي كه ايران حاضر باشد مخارج اضافي را براي اتمام اين پروژه بپردازد، ما حاضريم در زمينه تكنيكي به ايران كمك كنيم. به نظر ما اين پروژه ارزش اقتصادي خود را از دست داده‌است.» وي در مورد اين قرار داد گفت كه اوضاع ايران بعد از بهمن 1357 به نحو اساسي تغيير يافته‌است.[۲۶] دراين‌حال در پي مسافرت چندروز پيش يك هيئت از شركت پتروشيمي ايراني به كشورهاي بلوك شرق كه رسانه‌هاي غربي آن را "تلاش براي يافتن شركاي جديد جهت تكميل پروژه پتروشيمي بندر امام خميني" خواندند، راديو اسرائيل نيز با اعلام بي‌نتيجه ماندن مذاكرات ايران با شركت ژاپني، درباره سفر اين هيئت گفت: «اين هيئت از صنايع پتروشيمي ايران كه هم‌اكنون از كشورهاي اروپاي شرقي ديدن مي‌كند، از چكسلواكي راهي آلمان‌شرقي شده‌است. هدف از اين ديدار بررسي امكان كمك كشورهاي نام برده به رفع مشكلات صنايع پتروشيمي ايران مي‌باشد. هيئت ايراني پنج روز در آلمان شرقي اقامت خواهد داشت.» [۲۷]

گزارش- 65

در جريان ديدار اخير وزير اقتصاد جمهوري فدرال آلمان از عراق، گسترش هرچه بيش‌تر روابط بازرگاني و همكاري‌هاي اقتصادي بين دو كشور مورد بحث قرارگرفت. راديوكلن كه اين خبر را گزارش‌كرد، افزود كه وي طي مذاكرات خود در بغداد تاكيد كرد كه جمهوري فدرال آلمان حاضر است در رشته‌هاي گوناگون فني و مديريت، دانشجويان عراقي را آموزش دهد و براي عراق كارشناس فني و مديريت تربيت كند. اين راديو همچنين درباره خريدهاي دولت عراق از آلمان، گفت: «در سال 1981 (1359 و 1360) عراق مهم‌ترين خريدار كالاهاي آلمان فدرال در جهان عرب بوده‌است و در اين سال آلمان فدرال شش ميليارد مارك كالا به عراق صادر كرده‌است. اكنون120 شركت و مؤسسه آلماني در عراق فعاليت دارند كه پروژه‌هاي ‌مختلف ساختماني و عمراني در اين كشور را به مرحلة اجرا در مي‌آورند.» [۲۸]

گزارش- 66

امريكا در ادامه تلاش‌هاي خود جهت حمايت از حمله اسرائيل به جنوب لبنان، امروز پيشنهاد فرانسه به شوراي امنيت سازمان ملل متحد براي حل مسئله تجاوز حكومت صهيونيستي به لبنان را وتو كرد. به گزارش خبرگزاري فرانسه از نيويورك، پيشنهاد فرانسه ـ كه دوبار مورد تجديد نظر قرارگرفته ـ يك طرح دو مرحله‌اي بود كه در مرحله اول به عنوان نخستين گام خواستار خروج كامل نيروهاي حكومت اشغالگر قدس از لبنان، عقب‌نشيني اين نيروها تا شعاع ده كيلومتري بيروت و همزمان با آن، خروج نيروهاي فلسطيني از پايتخت لبنان بود. فرانسه در دومين مرحله از پيشنهاد خود از "خاوير پرزدكوئيار" دبير كل سازمان ملل متحد خواسته‌بود تا با توافق دولت لبنان، براي حفظ آتش‌بس و ممانعت از درگيري در بيروت و اطراف آن، ناظران بين‌المللي را در اين شهر مستقر كند. به‌ استثناي امريكا، ساير اعضاي شوراي امنيت به طرح پيشنهادي فرانسه رأي موافق دادند.[۲۹]


منابع و مآخذ روزشمار 1361/04/05

  1. روزنامه كيهان، 6/4/1361 ص 3، به نقل از خبرنگار كيهان از باختران.
  2. دفتر سياسي سپاه، پاسداران، "رويدادها"، شماره 8، 5/4/1361، ص 7.
  3. سند شماره 0097، مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوي، قرارگاه كربلا در عمليات رمضان، راوي: جواد زمان زاده و هادي نخعي، 13/3/1361 تا 21/4/1361 ، صص 53 تا 58.
  4. روزنامه اطلاعات، 6/4/1361، ص 16 كويت، به نقل از خبرگزاري جمهوري اسلامي.
  5. روزنامه اطلاعات، 8/4/1361، ص 13، اروميه به نقل از خبرگزاري جمهوري اسلامي؛ و سندشماره 066415، مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از فرمانده سپاه منطقه 5، به فرمانده كل سپاه پاسداران 6/4/1361؛و: روزنامه كيهان، 8/4/1361، ص4، اروميه ـ خبرنگار كيهان، به‌نقل‌از ستاد عملياتي شمال غرب كشور.
  6. روزنامه كيهان، 10/4/1361، ص 1، اروميه خبرنگار كيهان.
  7. دفتر سياسي سپاه، پاسداران، "رويدادها"، شماره 8، 5/4/1361، ص 7.
  8. سند شماره 0097، مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوي، قرارگاه كربلا در عمليات رمضان، راوي: جواد زمان زاده و هادي نخعي، 13/3/1361 تا 21/4/1361 ، صص 53 تا 58.
  9. مأخذ 2، ص 3، به نقل از يك منبع مطلع.
  10. خبرگزاري جمهوري اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 99، 6/4/1361، ص 19، راديو صداي ايران، 5/4/1361، به نقل از سازمان مجاهدين خلق شعبه پاريس.
  11. مأخذ 7، ص 15، به نقل از روابط عمومي سپاه پاسداران انقلاب اسلامي منطقه 9.
  12. مأخذ 9، ص 20.
  13. مأخذ 7، ص 14، بن، به نقل از خبرگزاري جمهوري اسلامي، به نقل از راديو صداي آلمان.
  14. مأخذ 10، ص 3، تهران، خبرگزاري جمهوري‌اسلامي، 5/4/1361، به نقل از روزنامه گاردين چاپ لندن، 1/4/1361، به نقل از صدام حسين.
  15. مأخذ 4، بلگراد، خبرگزاري جمهوري اسلامي، 5/4/1361، به نقل از دبير كل سازمان ملل متحد، به نقل از مجله "نين" چاپ بلگراد.
  16. مأخذ 10، ص 2، بن، خبرگزاري جمهوري اسلامي، 5/4/1361، به نقل از دبيركل سازمان كنفرانس اسلامي.
  17. مأخذ، 10، راديو تركيه، 5/4/1361، به نقل از نخست‌وزير تركيه.
  18. مأخذ 2، ص 16، به نقل از رئيس‌جمهور پاكستان.
  19. مأخذ 10، ص 22، بخش عربي راديو ابوظبي، 5/4/1361 به نقل از رئيس‌جمهور پاكستان.
  20. مأخذ 9، ص 20.
  21. مأخد2، ص 20، به نقل از روزنامه "مردم" ارگان كميته مركزي حزب كمونيست چين.
  22. مأخذ 2، ص 19، به نقل از سفير ليبي در ايران.
  23. مأخذ 10، ص 22، بخش عربي راديو امان ، 5/4/1361.
  24. مأخذ 10، ص 4، تهران، خبرگزاري جمهوري اسلامي، 5/4/1361، به نقل از روزنامه "عكاظ".
  25. روزنامه كيهان، 5/4/1361، ص 2، تهران، به نقل از خبرگزاري جمهوري اسلامي.
  26. مأخذ 2، ص 14، به نقل از رئيس ژاپني كمپاني سرمايه‌گذاري و پروژه پتروشيمي بندر امام خميني.
  27. واحد مركزي خبر صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران، بولتن "راديوهاي بيگانه"، 5/4/1361، ص7، راديو اسرائيل، 5/4/1361.
  28. مأخذ 10، ص 7، تهران، خبرگزاري جمهوري اسلامي، به نقل از راديو كلن ( بخش فارسي).
  29. مأخذ 1، ص 2، به نقل از خبرگزاري فرانسه از نيويورك.