1363.04.05

از دانشنامه روز شمار دفاع مقدس
پرش به ناوبری پرش به جستجو
روزشمار جنگ سال 1363
1363.04.05
نام‌های دیگر پنج تیر
تاریخ شمسی 1363.04.05
تاریخ میلادی 26 ژوئن 1984
تاریخ قمری 26 رمضان 1404






گزارش- 1

1. ارتش عراق امروز مناطق مسکونی شهرهای آبادان و سردشت را با توپهای دوربرد هدف قرار داد. براساس گزارش فرمانداری آبادان، تبادل آتش بین نیروهای ایرانی و عراقی در جبهه آبادان بهطور پراکنده ادامه داشت و نیروهای عراق برخی از مناطق مسکونی آبادان را نیز زیر آتش توپهای دوربرد خود گرفتند که براثر آن 2 فقره آتشسوزی رخ داد و 8 باب منزل مسکونی و قسمتی از 2 ساختمان دولتی آسیب دید. آتشسوزیها با تلاش مأموران آتشنشانی مهار و خاموش شد. در مناطق عملیاتی آبادان نیز درنتیجه گلولهباران مواضع نیروهای خودی 5 تن از آنها مجروح شدند و یک تن به شهادت رسید.[۱] مناطق مسکونی شهر سردشت نیز امروز هدف گلولههای توپخانه دوربرد عراق قرار داشت. از ساعت 11:30 الی 14:30، تعداد 10 گلوله توپ عراقی به اطراف این شهر اصابت کرد. در این گلولهباران 4 تن از نیروهای نظامی و 5 تن از افراد غیرنظامی مجروح شدند و یک باب منزل مسکونی آتش گرفت و از بین رفت. [۲]علاوهبراین، ارتش عراق پایگاه وحدت در منطقه روستای بیوران را در ساعت 13 زیر آتش گرفت. براثر اصابت گلوله توپ 2 سرباز مجروح شدند.[۳] همچنین در محور سردشت - بلفت نیز 2 گلوله توپ به پایگاه پاوه و یک گلوله توپ به دره پاوه اصابت کرد که موجب شهادت 3 جوان و زخمیشدن 2 نفر از اهالی روستای بیوران شد.[۴]

گزارش- 2

2. سه تن از فرماندهان عملیاتی قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) در جنوب مریوان در کمین گروههای مسلح غیرقانونی گرفتار شده و به شهادت رسیدند. محمدرضا افیونی، مجید متولل* و علی هشتمردی پس از پنج سال مبارزه با عناصر گروههای مسلح ضدانقلاب ساعت 19:30 دقیقه، در محور دزلی - مریوان حدفاصل روستاهای هشیور و ژنین، در کمین عناصر ضدانقلاب قرار گرفته[۵] و پس از چند ساعت درگیری با مهاجمان به شهادت رسیدند. در این درگیری سنگین علاوهبر فرماندهان مذکور 2 تن دیگر از نیروهای خودی شهید و از عناصر ضدانقلاب نیز 10 نفر کشته شدند. باوجود شهادت فرماندهان قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) مقاومت شدید نیروهای خودی موجب شد مهاجمان پس از یک درگیری طولانی از منطقه متواری گشته و به ارتفاعات شاهو و منطقه پاوه عقبنشینی کنند.[۶] فرماندهی کل سپاه پاسداران و فرماندهی قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) در نامههای جداگانهای شهادت این 3 فرمانده را به امام عصر(عج)، امام خمینی و فرماندهان سپاه تسلیت گفتند.[۷] همچنین قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) روز پنجشنبه (7/4/1363) را عزای عمومی اعلام کرد. طبق اعلام این قرارگاه مراسم تشییع پیکر شهدا دو روز بعد و با شرکت نیروهای سپاه، ارتش و ژاندارمری از مریوان بهسمت سنندج برگزار خواهد شد.[۸]

گزارش- 3

3. امروز نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران و گروههای مسلح غیرقانونی در مناطق کردنشین درگیریهای متعددی با یکدیگر داشتند. قرارگاه شهید شهرامفر در گزارشی اعلام کرد: بیش از 40 تن از عوامل کومهله که از کسنزان به کانیچای دیواندره آمده بودند، حدود ساعت 24 امشب در کمین نیروهای خودی گرفتار و در درگیری با آنها متحمل تلفات سنگین شدند. در این درگیری بیش از 10 تن از عناصر ضدانقلاب ازجمله تعدادی از فرماندهان کومهله کشته و 7 تن مجروح شدند که جنازه 5 نفر از کشتهشدگان در منطقه باقی مانده است. همچنین 5 قبضه ژ3 و کلاشینکف، 2 عدد کلت و تعدادی سند به دست نیروهای خودی افتاد.[۹] در منطقه کامیاران نیز یک گروهان از نیروهای خودی متشکل از نیروهای حزبالله (توابین)، گردان جندالله و یک واحد از تیپ نوهد زیر نظر قرارگاه شهید شهرامفر با برنامهریزی و اطلاع قبلی بهمنظور مقابله با عناصر گروههای مسلح غیرقانونی ساعت یک بامداد، در مسیر جاده روستای انبارآب مستقر و ضمن اجرای کمین با چتههای دمکرات درگیر شدند. در این حادثه یک نفر از عناصر حزب دمکرات که از تشکیلات کمیته دیواندره بود، کشته شد، 2 نفر زخمی شدند و یک گونی پر از دارو و یک قبضه اسلحه کلاشینکف با مهمات آن به غنیمت گرفته شد، اما نیروهای خودی هیچ آسیبی ندیدند.[۱۰] در حوالی پایگاه گازرخانی کامیاران نیز تعدادی از افراد گروههای مسلح ضدانقلاب، ساعت 19 با نیروهای خودی درگیر شدند. حدود 5 ساعت بعد با اعزام و رسیدن نیروهای کمکی به محل، درگیری در ساعت 23:45 پایان یافت.[۱۱] در این درگیری 7 تن از نیروهای سپاه شهید و 4 تن دیگر (ازجمله یکی از درجهداران ژاندارمری) مجروح شدند که مجروحان به کامیاران انتقال یافتند.[۱۲] نیروهای خودی در سقز هنگام پاکسازی محور سوته به خورخوره در ساعت 4 بامداد، در روستاهای قامشله و قره بقره با عناصر مسلح غیرقانونی درگیر شدند. در ساعت 16 با استقرار نیروهای بیشتر در این منطقه درگیری پایان یافت و عناصر ضدانقلاب ناگزیر از محل متواری شدند. در این حادثه 2 تن از نیروهای ارتش مجروح و یک تن از پیشمرگان مسلمان کرد شهید و یک تن دیگر مجروح شد که مجروحان به بیمارستان منتقل شدند.[۱۳] از افراد ضدانقلاب نیز 4 نفر کشته و 2 نفر مجروح شدند.[۱۴] در شهرستان سنندج نیز در یک درگیری که هنگام اجرای کمین میان افراد پایگاه لنکریز (مرکب از نیروهای ژاندارمری و سپاه) با عوامل گروههای مسلح غیرقانونی رخ داد یک قبضه اسلحه کلاشینکف مهاجمان به دست نیروهای خودی افتاد.[۱۵] درهمینحال، امروز یک نفر از سازمان کومهله و 6 نفر از حزب دمکرات در مناطق کردنشین ازجمله سقز به نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران تسلیم شدند. در میان این افراد یک پزشکیار و یک نفر از افراد کادر سیاسی حزب دمکرات حضور دارند.[۱۶] همچنین امروز در بانه و در محور کاگز نیز یکی از مینهایی که عوامل ضدانقلاب کار گذاشته بودند، در حین خنثیسازی منفجر شد و 3 تن از نیروهای مهندسی رزمی ارتش جمهوری اسلامی ایران مجروح شدند.[۱۷] در روستای اسلوله نیز براثر انفجار مین یکی از کشاورزان این روستا از ناحیه چشم مجروح و انگشتان دستش قطع شد.[۱۸]

گزارش- 4

4. ساختار سازمانی و چارت تشکیلاتی قرارگاه تاکتیکی نوح نبی(ع) که با هدف پشتیبانی و نظارت نزدیک بر اجرای مأموریت محولشده در منطقه عملیاتی جنوب تشکیل گردیده امروز اعلام شد. براساس این چارت قرارگاه دارای یک فرمانده، جانشین و دفتر فرماندهی میباشد. قرارگاه تاکتیکی نوح افزون بر بخش فرماندهی شامل قسمتهایی بدین شرح است: o یگانهای رزمی شامل ناوتیپ ماهشهر و بوشهر به استعداد یک الی دو گردان ترابری در منطقه عملیاتی فعال خواهند شد و زیرنظر واحد اصلی خود در ناوتیپ انجام وظیفه میکنند. o یگانهای رزمی ستادی شامل طرح و عملیات و مخابرات که واحد طرح و عملیات موظف به برطرفکردن نیازهای اطلاعاتی و عملیاتی فرماندهی قرارگاه تاکتیکی میباشد. o واحد پشتیبانی که شامل پشتیبانی تخصصی و سرمایهای میشود. این واحد کلیه نیازهای تخصصی دریایی را تدارک دیده و پشتیبانی سرمایهای که شامل انواع خودرو، انواع موتور، لوازم و تجهیزات مخابرات و سایر وسایلی را که در سپاه حالت مصرفی ندارند و میتوان در چند عملیات از آنها استفاده کرد، تأمین میکند. o ستاد شامل کلیه واحدهای ستادی مورد نیاز میباشد که عبارتاند از: پرسنلی آموزش، تدارکات مصرفی بسیج، مهندسی رزمی، تعاون رزمی، بهداری رزمی، حفاظت اطلاعات و تبلیغات. مسئول ستاد موظف است ضمن تشکیل واحدهای فوق برای هماهنگی این واحدها با یکدیگر و واحدهای مشابه در ناوتیپ اقدام کند و نیازهای آنها را در تمام ردهها ازطریق فرماندهی تأمین کند. براساس ساختار سازمانی مذکور استقرار کلیه واحدهای ستادی قرارگاه تاکتیکی نوح در پل مارد و در مجاورت فرماندهی قرارگاه میباشد و نیازهای مصرفی و سرمایهای خود را تا حد امکان از محل قرارگاه مرکزی در بوشهر و در مرحله دوم از مراکز ناوتیپها تأمین میکنند.[۱۹] نمودار تشکیلاتی قرارگاه تاکتیکی نوح(ع)

گزارش- 5

5. همزمان با ورود هیئت نظارت سازمان ملل به تهران، دبیرکل این سازمان در یادداشتی خطاب به دولتهای عضو کنوانسیونهای 1949 ژنو** بار دیگر ضمن ابراز نگرانی شدید از تداوم مناقشه ایران و عراق از موافقت دو کشور در توقف حملات به مناطق غیرنظامی تقدیر کرد و خواستار رعایت دقیق مفاد این کنوانسیونها درمورد اسرای جنگی و حمایت دوباره از شروع فعالیتهای صلیبسرخ در دو کشور شد. خاویر پرز دکوئیار در بخشی از این یادداشت نوشته است: «دبیرکل اکنون مطلع شده است که کمیته بینالمللی صلیبسرخ قادر است بازدیدهایش را از اردوگاههای اسیران جنگی از سرگیرد. درحالیکه این گسترش فعالیت جای تشکر و تشویق دارد، اما از سوی دیگر، دبیرکل عمیقاً نگران آن است که تخلفات جدی از مفاد کنوانسیونهای ژنو، ممکن است اصول مقررات جهان را بیاعتبار سازد.»[۲۰] درهمینحال بعدازظهر امروز، هیئت نظارت سازمان ملل بر اجرای توافق آتشبس، وارد تهران شد و مورد استقبال محمدجعفر محلاتی مدیرکل امور بینالمللی وزارت امور خارجه ایران، قرار گرفت. ژنرال دی بواما از کشور غنا، سرهنگ باوئر از سوئد و زمیت کوتاجار از کشور مالت اعضای این هیئت را تشکیل میدهند. آنها در طول اقامت خود در تهران ضمن دیدار با مقامات جمهوری اسلامی ایران درپی فراهمکردن مقدمات تهیه گزارش از وضعیت برقراری آتشبس در حمله علیه مناطق غیرنظامی خواهند بود. قرار است اعضای این هیئت در یکی از کشورهای منطقه مستقر شوند و بهمحض مشاهده نقض توافق توقف حملات علیه مناطق غیرنظامی، از منطقهای که مورد حمله قرار گرفته، بازدید و گزارش خود را تهیه و به دبیرکل سازمان ملل ارسال کنند.[۲۱]

گزارش- 6

6. یک فروند هواپیمای بوئینگ 727 جمهوری اسلامی که در مسیر تهران به بوشهر درحال پرواز بود، ربوده و به مصر برده شد. هواپیماربایان که دو نفر بودند در آسمان شیراز با تهدید خلبان، هواپیما را بهسوی قطر هدایت کرده و در ساعت 15:30 آن را مجبور کردند که در دوحه فرود آید. در فرودگاه دوحه آنها همه 136 مسافر و 6 خدمه پرواز را آزاد کردند.[۲۲] ربایندگان که پس از آزادسازی مسافران و خدمه پرواز، همچنان خلبان، کمکخلبان و مهندس پرواز را در گروگان داشتند، پس از سوختگیری بهسوی مصر پرواز کردند. هواپیمای ربودهشده در ساعت 23 به وقت تهران، در قاهره به زمین نشست. این دومین هواپیمای ایرانی است که در 10 روز گذشته ربوده و به مصر برده میشود. مقامات مصری اعلام کردند از ربایندگان هواپیما در قاهره پذیرایی خواهد شد و شب را در این فرودگاه به سرخواهند برد. منابع ایرانی این هواپیماربایی را توطئه رژیم صهیونیستی و رژیم مبارک برای منحرفکردن افکارعمومی از روز جهانی قدس ذکر کردند.[۲۳] مدیرعامل هواپیمایی جمهوری اسلامی در اولین اظهارنظر دراینباره گفت که هواپیماربایان دو نفر هستند و هویت آنها هنوز معلوم نیست، ولی درخواست آنها این است که به فرانسه بروند و در آنجا پناهنده شوند.[۲۴] بااینحال، شهربانی جمهوری اسلامی ایران در گزارشی اعلام کرد یکی از هواپیماربایان ملبس به اونیفورم نظامی و مسلح به سلاح کمری و جمعی ژاندارمری جمهوری اسلامی ایران است.[۲۵]

گزارش- 7

7. سرگرد عبدالسلام جلود عضو شورای فرماندهی انقلاب لیبی، در دیدار با سفیر ایران در طرابلس خواستار سرنگونی هرچه سریعتر رژیم حاکم بر عراق شد. حجتالاسلام سید محمدکاظم خوانساری سفیر ایران در لیبی، امروز بعدازظهر با عبدالسلام جلود دیدار کرد. در این دیدار که بیش از دو ساعت ادامه یافت، درمورد آخرین تحولات منطقه و اقدامات رژیم صدام بحث و گفتوگو شد و سفیر جمهوری اسلامی ایران بر لزوم حفظ امنیت کامل کشتیرانی در منطقه خلیجفارس و جلوگیری از مداخله نیروهای خارجی تأکید کرد. سرگرد جلود نیز ضمن تمجید از روح مقاومت و شهادتطلبی رزمندگان ایران گفت: «ما میدانیم که انقلاب اسلامی ایران به اراده آهنین خود مطمئن است و به نیروی خود که وابسته به نیروی لایزال ایمان است، متکی میباشد و این امری است قابل ستایش و تقدیر.» عضو شورای فرماندهی انقلاب لیبی ضمن اعلام پشتیبانی کامل از جمهوری اسلامی ایران افزود: «ما در کنار شما بوده و از موضع برحقتان حمایت و بر لزوم سرنگونی هرچه سریعتر رژیم حاکم بر عراق تأکید داریم.» عبدالسلام جلود با اشاره به کمک دولتهای غربی به صدام اضافه کرد: «کمکهای مالی و تسلیحاتی که در اختیار رژیم صدام قرار میگیرد، فقط به انگیزه ضربهزدن و آسیبرساندن به ایران میباشد که موقعیت و نقش حساسی را در روند مبارزه با امپریالیسم و صهیونیسم یافته و موجب تقویت نیروهای انقلابی در مبارزه علیه امپریالیسم شده است.»[۲۶]

گزارش- 8

8. پادشاه اردن، رئیسجمهور پاکستان و فرمانده نیروی هوایی مصر امروز وارد عربستان شدند. منابع دیپلماتیک عرب اعلام کردند که این افراد قرار است در دیدار با فهد پادشاه سعودی، به بررسی تحولات جنگ ایران و عراق و بحران خلیجفارس بپردازند. درهمینحال دولت امریکا نیز طرحی را برای تقویت دفاع هوایی کویت آماده کرده است. خبرگزاری آسوشیتدپرس به نقل از دیپلماتهای عرب گزارش داد: «شاه اردن و رئیسجمهور پاکستان در دیدار با فهد، پیرامون جنگ 45 ماهه خلیجفارس به مشورت میپردازند.» ملک حسین بهعنوان وفادارترین حامی عرب صدام پیشنهاد اعطای کمکهای نظامی به عربستان سعودی و سایر کشورهای عرب حوزه خلیجفارس را مطرح خواهد کرد تا بنیه نظامی آنها در مقابل حملات ایرانیان تقویت شود. منابع دیپلماتیک عرب میگویند انتظار میرود که ضیاءالحق رئیسجمهور پاکستان، پیشنهاد دهد از طرف پاکستان نیروهایی برای تقویت نیروی دریایی سعودی در آبهای خلیجفارس اعزام شوند. فرمانده نیروی هوایی مصر نیز مذاکرات محرمانهای با مقامات نظامی عربستان درخصوص تقویت نیروی هوایی این کشور انجام خواهد داد.[۲۷] خبرگزاری فرانسه نیز در گزارشی از واشنگتن به نقل از سخنگوی کاخ سفید اعلام کرد که دولت امریکا در هفته جاری طرحی را برای تقویت دفاع هوایی کویت دربرابر حملات احتمالی، به کنگره امریکا تسلیم خواهد کرد. در این طرح عرضه لوازم رادار و دستگاههای ارتباطی برای هماهنگساختن سیستم دفاعی کویت با سیستم عربستان سعودی در نظر گرفته شده، اما موشکهای استینگر که دولت کویت بهطور رسمی خواستار خرید آنها از امریکا بود، در آن منظور نشده است. یک مقام وزارت امور خارجه امریکا ضمن تصریح بر درخواست کویت و نارضایتی آنها از مخالفت امریکا با فروش این موشکها به کشورهای حاشیه جنوبی خلیجفارس گفت: «اصولاً بسیاری از دولتهای خلیجفارس میخواهند پیشرفتهترین و بهترین جنگافزارهای نظامی را داشته باشند، بدون اینکه بتوانند به طور مؤثری از آنها استفاده کنند.»[۲۸]

گزارش- 9

9. روزنامه چینی چاینا دیلی در تحلیلی از جنگ ایران و عراق نتیجه گیری کرد که ادامه جنگ به نفع هیچیک از طرفین جنگ، صلح در منطقه غرب آسیا و دوستان مشترک دو کشور (به ویژه چین) نیست. به نوشته این روزنامه موفقیت دو کشور ایران و عراق در توقف حملات به مناطق مسکونی در دو هفته گذشته و کاهش حملات به کشتیها در خلیجفارس نشانه های کوچکی از کاهش بحران بوده و ضمن ایجاد خرسندی، باعث پیدایش امیدهایی مبنیبر آغاز تغییراتی در روند جنگ شده است؛ اما متأسفانه هنوز نشانههای روشنی از پایان جنگ 45 ماهه به چشم نمیخورد و وقتی طرفین از نیمی از شرایط خود به نفع دیگری چشمپوشی نکنند، امیدی به شروع مذاکرات صلح وجود نخواهد داشت. چاینا دیلی ضمن ارائه تاریخچه ای از جنگ ایران و عراق و آمارهای اغراقآمیز از تلفات و خسارات آن، چنین نتیجه گرفت: جنگ برای هر دو طرف به یک حالت فرسایشی رسیده است و تلفات طرفین نزدیک به 200 هزار نفر بوده و خسارات واردآمده از 100 میلیارد دلار گذشته است. به نظر میرسد طرفین برای 20 تا 30 سال دچار وقفه شدهاند، اما نشانهای از پایان جنگ دیده نمیشود. این روزنامه درمورد راهحل خروج از این وضعیت، نوشت: «باید هریک از طرفهای جنگ متقاعد شوند که دادخواست آنان با خونریزی بیشتری به نتیجه نخواهد رسید. امید است دو کشور مسلمان لجاجت علیه یکدیگر را متوقف کرده و برای پایاندادن به جنگ با یکدیگر همکاری نمایند. زیرا این به نفع صلح در خاورمیانه و همه جهان و آرزوی صمیمانه و مشتاقانه کلیه دوستان مشترک دو کشور است.»[۲۹]


منابع و مآخذ روزشمار 1363/04/05

  1. سند شماره 299918 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از فرمانداری آبادان به استانداری خوزستان، 6/4/1363؛ و - سند شماره 300046 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از فرمانداری آبادان به اداره کل امور سیاسی و انتظامی، 6/4/1363.
  2. سند شماره 58868 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از مرکز فرماندهی قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) به فرماندهی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، 6/4/1363.
  3. سند شماره 299918 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از فرمانداری آبادان به استانداری خوزستان، 6/4/1363؛ و - سند شماره 300046 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از فرمانداری آبادان به اداره کل امور سیاسی و انتظامی، 6/4/1363.
  4. سند شماره 353050 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبه‌ای عملیاتی قرارگاه عملیاتی شمال‌غرب (رکن3)، شماره 100، 7/4/1363، ص2.
  5. سند شماره 417119 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از مرکز فرماندهی قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) به فرماندهی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، 6/4/1363؛ و - سند شماره 272671 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از فرماندهی کل سپاه پاسداران به فرماندهی مناطق دوازده‌گانه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، 7/4/1363.
  6. سند شماره 302855 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از فرمانداری مریوان به استانداری کردستان، 16/4/1363.
  7. سند شماره 417119 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین؛ و - سند شماره 272671 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین.
  8. سند شماره 503777 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از مرکز فرماندهی قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) به کلیه واحدهای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، 6/4/1363.
  9. سند شماره 564900 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از فرماندهی قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) به فرماندهی کل سپاه، 12/4/1363.
  10. سند شماره 407274 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از بخشداری دیواندره به فرمانداری سنندج، 26/4/1363.
  11. سند شماره 417041 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از قرارگاه عملیاتی شمال‌غرب ژاجا (رکن3) به مرکز فرماندهی نزاجا (رکن3)، 7/4/1363.
  12. همان.
  13. سند شماره 417047 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از قرارگاه عملیاتی ژاجا (رکن3) به فرماندهی ژاجا (رکن3)، 6/4/1363.
  14. سند شماره 58901 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از اداره اطلاعات شاجا به دفتر اطلاعات و تحقیقات نخست‌وزیری، 7/4/1363؛ و - سند شماره 343578 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از ستاد شهربانی کردستان به استانداری کردستان، 9/4/1363.
  15. سند شماره 45328 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از فرماندهی منطقه11 قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) به فرماندهی کل سپاه، 9/4/1363، ص2.
  16. سند شماره 317481 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از فرمانداری سنندج به استانداری کردستان، 7/4/1363، ص3؛ و - سند شماره 417105 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از ستاد ناحیه سپاه کردستان به ستاد منطقه‌11 سپاه، 7/4/1363.
  17. سند شماره 417087 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از دفتر فرماندهی سپاه ناحیه کردستان به فرماندهی سپاه منطقه11، 8/4/1363.
  18. سند شماره 317481 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص1.
  19. سند شماره 565408 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از فرماندهی قرارگاه نوح نبی(ع)، 8/4/1363.
  20. مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، جنگ ایران و عراق در اسناد سازمان ملل متحد، جلد سوم، ترجمه محمدعلی خرمی، تهران: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، 1387، صص 167 - 165.
  21. روزنامه اطلاعات، 6/4/1363، ص2.
  22. سند شماره 58876 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از اداره اطلاعات شاجا به دفتر اطلاعات و تحقیقات نخست‌وزیری، 6/4/1363.
  23. روزنامه اطلاعات، 6/4/1363، ص2.
  24. همان.
  25. سند شماره 58874 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از اداره اطلاعات شاجا به دفتر اطلاعات و تحقیقات نخست‌وزیری، 6/4/1363.
  26. روزنامه جمهوری اسلامی، 6/4/1363، ص11.
  27. روزنامه اطلاعات، 6/4/1363، ص16.
  28. روزنامه جمهوری اسلامی، 6/4/1363، ص3.
  29. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 99، 6/4/1363، صص 3 و 4.