1362.05.21
| روزشمار جنگ سال 1362 1362.05.21 | |
|---|---|
| نامهای دیگر | بیست و یک مرداد |
| تاریخ شمسی | 1362.05.21 |
| تاریخ میلادی | 12 اوت 1983 |
| تاریخ قمری | 3 ذیقعده 1403 |
1. پس از پایان عملیات والفجر۳، امروز خبرنگاران رسانه‌ها و آژانس‌های خبری خارجی از مناطق آزادشده در این عملیات بازدید کردند. خبرگزاری جمهوری اسلامی از بازدید این خبرنگاران و برنامه تدارک دیده‌شده ستاد تبلیغات جبهه و جنگ شورای‌عالی دفاع برای آنها بدینصورت گزارش داد: ارتفاعات آزادشده، مهم و راهبردی شمال مهران و مواضع سپاهیان لشکر توحید در منطقه عملیاتی والفجر۳ امروز مورد بازدید خبرنگاران رسانه‌های گروهی و آژانس‌های خبری خارجی قرار گرفت. در جریان این بازدید ابتدا یکی از فرماندهان نظامی ضمن توجیه محدوده منطقه عملیاتی والفجر۳ از روی نقشه عملیاتی، ایثارگری‌ها و چگونگی فتح عظیم سپاهیان دلاور اسلام را برای خبرنگاران تشریح کرد. وی گفت که در این عملیات، آزادسازی ارتفاعات حساس شهر مهران هدف اصلی بود تا دشمن نتواند بر روی جاده مهران - ایلام که غرب کشور میهن اسلامی‌مان را به جنوب متصل می‌کند، دید داشته باشد و اهمیت همین اهداف باعث شد که دشمن نیروی عظیمی؛ حدود ۵ تیپ زرهی، ۶ تیپ مکانیزه و ۲ تیپ پیاده برای بازپسگیری مناطق آزادشده گسیل دارد. این فرمانده نظامی افزود ضدحمله‌های عراق از صبح روز هشتم مردادماه تا پایان روز هیجدهم ادامه داشت. وی سپس برای خبرنگاران توضیح داد که در این عملیات بیش از دههزار تن از عراقی‌ها کشته، مجروح، اسیر یا از صحنه خارج شدند و حدود ۲۰۰ دستگاه تانک و نفربر آنان نیز منهدم شد. این گروه از خبرنگاران، عکاسان و فیلمبرداران که از آژانس‌های خبری رویترز، ایتالیا شبکه تلویزیونی آن‌اچ‌کیو ژاپن و روزنامه‌های خارجی، ازسوی ستاد تبلیغات جنگ دعوت شده بودند عازم منطقه عملیاتی والفجر۳ شدند و از ارتفاعات آزادشده در این عملیات فیلم، عکس و گزارش تهیه کردند.[۱] لازم به ذکر است این گروه از اصحاب خبر، روز گذشته برای بازدید از نتایج عملیات به منطقه آمده بودند و تاحدودی بازدیدها انجام شده بود، ولی به‌علت برخی ناهماهنگی‌ها و نقایص موجود، یکی از همراهان خبرنگاران که مترجم گروه بود در خارج از منطقه مشخصشده برای تردد، با مین برخورد کرد. وی و خبرنگار رویترز براثر ترکش مین به شهادت رسیدند و یک خبرنگار ایتالیایی و یک خبرنگار ژاپنی نیز زخمی شدند که بلافاصله به مراکز درمانی انتقال یافتند. درپی این حادثه، ادامه بازدید خبرنگاران و گزارشگران میسر نشد و قرار شد روز بعد (امروز) این برنامه با هماهنگی قبلی ادامه یابد.[۲] به مناسبت حادثه مذکور، ستاد تبلیغات جنگ اطلاعیه‌ای را منتشر کرد که در بخشی از آن آمده است: در تداوم راه خونین حسین(ع) بار دیگر فرزندی پاکباز از امت حزب‌الله عروجی عاشقانه گرفت و به لقاء معبودش شتافت. برادر نهرمیانی از کارکنان متعهد وزارت ارشاد اسلامی که همراه خبرنگاران خارجی برای بازدید از منطقه عملیاتی والفجر۳ به مهران عزیمت کرده بود براثر برخورد با یک مین کار گذاشتهشده بهدست متجاوزان بعثی به درجه رفیع شهادت نائل آمد. ستاد تبلیغات جنگ شهادت این برادر مسلمان و متعهد را به امام امت و خانواده محترمش تبریک و تسلیت عرض می‌کند. همچنین در جریان این حادثه دلخراش، نجم‌الحسن فرستاده مسلمان و هندی‌الاصل خبرگزاری رویترز به شهادت رسید. ستاد تبلیغات جنگ ضمن اظهار تأسف از این حادثه، شهادت نجم‌الحسن را به جامعه خبرنگاران آزاد که با حضور در جبهه‌های جنگ و به خطر انداختن جان خود برای انعکاس حقایق و واقعیات جنگ تحمیلی تلاش می‌کنند، تسلیت می‌گوید. لازم به یادآوری است هنگامیکه خبرنگاران خارجی در معیت شهید نهرمیانی برای تهیه گزارش و عکس و بازدید از پیروزی‌های رزمندگان اسلام به منطقه عملیاتی والفجر۳ (مهران) رفته بودند مینی زیر پای آنها منفجر شد. انفجار مین علاوهبر اینکه باعث شهادت نهرمیانی کارمند وزارت ارشاد اسلامی و نجم‌الحسن خبرنگار هندی و مسلمان خبرگزاری رویترز شد چند خبرنگار دیگر را نیز مجروح کرد. جوانی کاتلا خبرنگار خبرگزاری ایتالیا، از ناحیه قفسه سینه و موموسه خبرنگار ژاپنی روزنامه آساهی، از ناحیه کتف جراحاتی برداشتند. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی، خبرنگاران خارجی که در این حادثه مجروح شدند به تهران انتقال یافتند و در بیمارستان شهید مصطفی خمینی بستری شدند.[۳]
________________________________________
2. افزایش آمار شهدا و مجروحان بمباران گیلان‌غرب و تدابیر دولت برای بازسازی مناطق آسیب‌دیده این شهر موضوع گزارش روزنامه اطلاعات است. به گزارش روزنامه اطلاعات، حجت‌الاسلام اژه‌ای وزیر مشاور و سرپرست سازمان بهزیستی، حجت‌الاسلام امینیان امام‌جمعه ملکان آذربایجان‌شرقی و هیئتی مرکب از حجت‌الاسلام زرندی نماینده مردم باختران در مجلس خبرگان، حجت‌الاسلام دارایی سرپرست کمیته‌های انقلاب اسلامی باختران و همچنین تنی چند از روحانیون باختران وارد گیلان‌غرب شده و از تازه‌ترین جنایات رژیم روبهزوال عراق در این منطقه دیدن کردند. در این دیدار، سرپرست بنیاد شهید گیلان‌غرب اعلام کرد: در جریان این حمله وحشیانه تاکنون بیش از ۶۰ نفر به شهادت رسیده و ۵۷۵ تن مجروح شده‌اند. وی افزود: درپی عملیات امداد، کار برداشتن آوار شروع و عملیات بازسازی ۱۲ واحد مسکونی ویرانشده و مرمت ۲۰ واحد مسکونی آسیب‌دیده نیز آغاز شده است. برای بازسازی و نوسازی واحدهای مسکونی ویرانشده مبلغ ۲۰ میلیون ريال اعتبار اختصاص یافته است. براساس گزارش رسیده، در حمله جنایتکاران بغداد بیش از ۱۵ واحد مسکونی بهکلی ویران و شیشه‌های منازل مسکونی به شعاع یک کیلومتر شکسته شد و آثار رگبار مسلسل‌های کالیبر ۵۰ و کالیبر ۷۵ که از هواپیماهای دشمن شلیک شد بر در و دیوار منازل، مغازه‌ها و مساجد شهر به چشم می‌خورد. گزارش دیگری حاکی است که صبح پنجشنبه پیکرهای مطهر شهدای این حمله وحشیانه دشمن با حضور امت شهیدپرور به خاک سپرده شدند.[۴] یادآوری می‌شود که به مناسبت بمباران شهر گیلان‌غرب و شهادت مردم بیگناه این شهر، امام‌جمعه گیلان‌غرب و استاندار استان باختران در اطلاعیه‌ای مشترک دو روز در سطح استان عزای عمومی و روز گذشته را هم تعطیل عمومی اعلام کردند.[۵]
________________________________________
3. بمباران دهشتناک دو روز پیش گیلان‌غرب که موجب کشته‌شدن ۶۰ تن و جراحت ۵۷۵ نفر شد و خانه و اماکن بسیاری را تخریب کرد در رسانه‌های غربی بازتاب معمول و متعارف داشت و اغلب آنها از قول منابع ایرانی اطلاعاتی را درباره تلفات و آسیب‌های واردشده منتشر کردند، ولی بنا به اعلام خبرگزاری جمهوری اسلامی، برخورد مطبوعات امریکایی دراین‌باره متفاوت بود و نشریات معتبر این کشور هیچکدام به موضوع بمباران گیلان‌غرب نپرداختند و با سکوت دراین‌زمینه سانسور سنگینی را اعمال کردند. بنا به اعلام خبرگزاری جمهوری اسلامی، مطبوعات امریکا با انعکاسندادن اخبار و گزارش‌های بمباران وحشیانه مناطق مسکونی گیلان‌غرب بهوسیله جنگنده‌های رژیم متجاوز بعثی عراق، یک بار دیگر آشکارا بر حمایت خود از رژیم صدام و حزب بعث عراق در جریان جنگ تحمیلی صحه گذاشتند. خبر شهادت ۶۰ تن و مجروحشدن بیش از ۵۷۵ نفر از اهالی بیگناه گیلان‌غرب که ازسوی خبرگزاری‌های بین‌المللی نیز به جهان مخابره شد، دیروز به‌طور هماهنگ در مطبوعات وابسته به محافل صهیونیستی امریکا سانسور شد. از روزنامه‌های پرتیراژ امریکا فقط واشنگتن پست خبر این جنایت هولناک را در سه سطر و نیم و در لابه‌لای اخبار کوتاه خود از سراسر جهان منتشر کرد که به‌علت قراردادن این خبر در میان ستون اخبار کوتاه از سراسر جهان خواننده برای یافتن آن احتیاج به مداقه زیادی دارد. نشریههای نیویورک تایمز، وال استریت ژورنال، کریستین ساینس مانیتور و واشنگتن تایمز هیچ‌گونه خبری درزمینه جنایت وحشیانه صدام در بمباران مناطق مسکونی گیلان‌غرب چاپ نکردند. در برنامه‌های سی‌بی‌اس نیز هیچ اشاره‌ای به این جنایت نشد.[۶]
________________________________________
4. مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق که پس از عملیات والفجر۲ در منطقه غرب پیرانشهر و تصرف پادگان حاجعمران بر فعالیت خود افزوده است امروز پس از برگزاری جلسه تشکیلاتی خود در منطقه آزادشده حاجعمران با ارسال نامهای به امام خمینی بر تداوم مبارزه با رژیم عراق تا سرنگونی رژیم بعث و برقراری حکومت اسلامی تأکید کرد. در بخشی از این نامه ضمن یادآوری جنایات رژیم عراق در به شهادت رساندن آیت‌الله سیدمحمدباقر صدر و خواهرش و دیگر شخصیت‌های روحانی مبارز آمده است:با اینکه جنایات بی‌شمار و شیوه و روش‌های ضدبشری بی‌سابقه‌ای ازسوی رژیم خونخوار صدام با استفاده از تازه‌ترین تجارب و پیشرفته‌ترین تجهیزات استعماری در حق مردم مظلوم عراق به کار می‌رود، ملت عراق همچنان به راه خود که همان راه انقلاب اسلامی و برقراری حکومت خدا است ادامه داده و فرزندان رشید این ملت می‌روند تا با پشتیبانی بی‌دریغ نیروهای رزمنده و متعهد جمهوری اسلامی آخرین ضربه‌ها را بر پیکر پوسیده و پوشالی رژیم مزدور صدام وارد کنند. مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق ضمن تقدیر و تشکر از رنج‌ها و زحمات بی‌دریغی که قوای مسلح جمهوری اسلامی در راه پشتیبانی از مبارزان ملت ستمدیده عراق علیه عفلقیان مزدور متحمل شده‌اند، پیروزی چشمگیر رزمندگان اسلام را علیه اشغالگرانی که میهن اسلامی عراق را در بند اسارت خویش درآورده‌اند تبریک عرض کرده و آمادگی خود را برای امتثال از اوامر آن رهبر بزرگ اعلام می‌دارد. ای امام عزیز، مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق مصمم است که با استعانت از خدای بزرگ و با تکیه بر نیروهای مبارز و مجاهد عراق تا نابودی کامل رژیم سفاک و مزدور صدام و برقراری جمهوری اسلامی عراق تحترهبری خردمندانه آن مرجع عالیقدر و امام بزرگوار به مبارزه بی‌امان خویش ادامه دهد و پرچم لااله‌الاالله محمد رسولالله را بر سراسر خاک اسلامی عراق برافرازد.[۷]
________________________________________
5. در کیلومتر چهارده محور اسلام‌آباد - ایلام، عناصری مرکب از افراد ایل قلخانی، حزب دمکرات کردستان و سازمان مجاهدین خلق (منافقین) در گردنه نزدیک منطقه قلاجه با لباس و خودروی سپاه پاسداران اقدام به مسدودکردن جاده کردند. این افراد ابتدا با پرتاب نارنجک، یک خودروی سیمرغ متعلق به جنگل‌داری اسلام‌آباد را منهدم کردند که راننده آن به شهادت رسید. سپس با تیراندازی به‌سمت یک تانکر آن را به آتش کشیدند که تانکر مزبور به دره سقوط کرد. در این حین، یک خودروی تویوتای سپاه به محل حادثه نزدیک شد که مهاجمان این خودرو را به رگبار بستند و سرنشینان آن که حسین نورانی فرمانده تیپ ذوالفقار لشکر۲۷ حضرت رسول(ص) نیز ازجمله آنها بود از خودرو پیاده شده و در اطراف جاده موضع گرفتند و با مهاجمان درگیر شدند. براثر این درگیری، چند تن از نیروهای سپاه شهید یا مجروح شدند. همچنین یک کامیون ایفا متعلق به تیپ۳۰ گرگان و یک خودروی جیپ شخصی در محل حادثه به دام افتادند که هر دو آسیب دیدند و سرنشینان آنها شهید یا مجروح شدند. بنا به اطلاعاتی که منابع مختلف دراین‌باره گزارش کرده‌اند در این حادثه ۶ تن ازجمله فرمانده تیپ ذوالفقار لشکر۲۷ حضرت رسول(ص) شهید و ۱۳ نفر زخمی شدند و ۳ خودرو منهدم شد و ۲ خودروی دیگر نیز آسیب دید.[۸] در برخی گزارش‌ها، اجرای این عملیات که در آن منطقه بی‌سابقه بود به هماهنگی حزب دمکرات و برخی از افراد مسلح ایل قلخانی در جلسه ۱۹ مردادماه ارتباط داده شده است که در جلسه مزبور افراد مسلح ایل قلخانی و نمایندگان حزب دمکرات کردستان ایران درباره اخلال در تدارک‌رسانی به جبهه و ناامن‌کردن مسیر حرکت نیروهای نظامی توافق کرده بودند. یادآوری می‌شود که اردوگاه قلاجه یکی از اردوگاه‌های مهم لشکر۲۷ حضرت رسول(ص)، در بیست کیلومتری محل این حادثه قرار دارد.[۹] یک بولتن امنیتی اهداف همکاری افراد ایل قلخانی با حزب دمکرات و سازمان مجاهدین خلق را به این صورت تحلیل کرده است: ۱. مشوب‌کردن اذهان مقامات و مسئولان جمهوری اسلامی ایران در اجرانکردن طرح‌های جذب عشایر قلخان و دیگر نیروهای بومی و توسل به عکس‌العمل و درنهایت عوارض غیرقابل پیش‌بینی بعدی.۲. ناامن جلوهدادن محورهای حیاتی و مواصلاتی متصل به جبهه ازسوی مزدوران مذکور و تضعیف روحیه رزمندگان اسلام.[۱۰]
________________________________________
6. افراد مسلح سازمان کومهله شبانه به روستای قلاتان در محور اشنویه - نقده وارد شدند و با مراجعه به منزل فردی که پیشتر از پیشمرگان حزب دمکرات بوده و سال گذشته با معرفی خود به سپاه و تحویل اسلحه، از همکاری با حزب مزبور انصراف داده بود، وی را از منزل ربوده و با خود بردند. مهاجمان ساعتی بعد فرد مزبور را در اطراف روستا به قتل رسانده و جسدش را کنار جاده رها کردند.[۱۱] ازطرفی، در حمله افراد مسلح غیرقانونی به پایگاه پیرمحمد در شمالشرقی کامیاران، یک تن از نیروهای این پایگاه به شهادت رسید. از تلفات واردآمده به مهاجمان گزارشی داده نشده است.[۱۲] علاوهبراین، در دو درگیری بین نیروهای خودی و افراد مسلح شورشی در محور سقز - بانه و دیواندره - سقز در بخش نیکوه، ۵ تن از نیروهای خودی زخمی شدند. درباره میزان تلفات واردشده به افراد مسلح شورشی گزارشی در دست نیست.[۱۳] در عملیات پاکسازی روستای دره‌وزان در جنوبغربی دیواندره نیز که منجر به درگیری شد یک تن از نیروهای خودی مجروح شد.[۱۴] همچنین در محور سردشت به مهاباد، یک اتوبوس مسافربری به مینی که افراد مسلح غیرقانونی کار گذاشته بودند برخورد کرد که براثر انفجار آن بخشی از اتوبوس منهدم شد و ۲ نفر از سرنشینان آن مجروح شدند.[۱۵] مهاجمان مسلح که احتمال داده می‌شود از افراد وابسته به حزب دمکرات کردستان ایران بودند، شامگاه امروز در محور ایلام - اسلام‌آباد در حوالی روستای زواره‌کوه ضمن مسدودکردن جاده اقدام به تیراندازی به‌سمت یک دستگاه اتوبوس مسافربری کردند که منجر به شهادت ۵ تن از سرنشینان آن و زخمی‌شدن ۱۱ نفر دیگر شد. مهاجمان اتوبوس را نیز به آتش کشیدند. لازم به یادآوری است که این منطقه تاکنون از امنیت کافی برخوردار بوده و اقداماتی از این قبیل رخ نداده بود.[۱۶] از سوی دیگر، در شمالغربی ارومیه، نیروهای خودی در حوالی روستاهای چلان و چره ۲ عدد مین که افراد مسلح شورشی بر سر راه نیروهای ژاندارمری کار گذاشته بودند کشف و خنثی کردند.[۱۷] درضمن، بهدنبال درگیری مسلحانه دو گروه سازمان کومهله و حزب دمکرات کردستان در مورخ ۱۱/۵/۱۳۶۲ که منجر به واردآمدن تلفاتی به هر دو طرف شد، امروز نیز عناصر این دو گروه در منطقه عمومی سارال در جنوبغربی دیواندره باهم درگیر شدند که در نتیجه آن ۳ تن از افراد کومهله کشته و ۴ نفر از دمکراتها زخمی شدند.[۱۸] از سویی، امروز یک نفر از پیشمرگان حزب دمکرات کردستان ایران در روستای خامسان واقع در شمالشرقی کامیاران، همراه یک قبضه اسلحه ژ۳ و ۸ خشاب فشنگ، خود را به نیروهای سپاه معرفی و درخواست امان‌نامه کرد.[۱۹]
________________________________________
7. حجت‌الاسلام هاشمی رفسنجانی نماینده امام در شورای‌عالی دفاع و امام‌جمعه موقت تهران، در خطبه دوم نماز جمعه تهران درباره روحیه رزمندگان در جبهه‌های جنگ و بی‌بدیل بودن این روحیه و شجاعت در طول تاریخ با ذکر نمونه‌هایی ازجمله مقاومت و فداکاری یک واحد از تیپ۳۳ المهدی(عج) در ارتفاعات منطقه عملیاتی والفجر۲ در عین محاصره و تنگدستی و مقایسه آن با نیروهای عراقی در محاصره قرارگرفته در عملیات والفجر۳ که هم ازنظر عده و هم ازنظر عُده در وضعیت مناسبی قرار داشتند، افشای عملکرد جانبدارانه و تبلیغاتی رسانه‌های غربی در انتشار اخبار و وقایع عملیات‌های والفجر۲ و ۳، ادعای دروغ عراق در عقب‌نشینی اختیاری در منطقه مهران، تأکید بر شرایط ایران برای پایاندادن به جنگ و رد مذاکره و گفت‌وگو با حکومت بعثی عراق، انتقاد از ژاپن درباره اعطای وام به دولت عراق و تأکید مجدد بر عدالتخواهی ایران و برکناری حزب بعث بهعنوان شرط اصلی برقراری صلح مطالبی بیان کرد. گزیده‌هایی از اظهارات حجت‌الاسلام هاشمی رفسنجانی به نقل از روزنامه اطلاعات بدینشرح است: بنده در تاریخ تابهحال نمونه‌های روشنی دیده‌ام، ولی امروز برایم ملموس شد که این سطح از فداکاری و ایمان و مقاومت سابقه نداشته، ولی متأسفانه دنیا چشمش را بسته است و مثل یک حیوان مستی که نمی‌خواهد چیزی را بفهمد بنا ندارد آنچه در جبهه‌ها می‌گذرد را تجزیه‌وتحلیل کند و اینها را بشناسد. این از گرفتاری‌های بد امروز دنیا است که رسانه‌های جمعی آن فضیلت‌ها را نمی‌توانند بفهمند و یا نمی‌خواهند منعکس کنند یا آنها را فضیلت نمی‌دانند و درک نمی‌کنند. چیزهای عجیبی در عملیات‌های والفجر ۲ و ۳ است و از دو طرف هم عجیب است هم ضعف دشمن و هم قدرت نیروهای ما. من در آن هفته توضیح دادم که مشکلات جنگیدن در عملیات والفجر۲ چه بود. یکی از تیپ‌های قهرمان آن عملیات، تیپ۳۳ المهدی(عج) است. البته اینکه اسم این تیپ را می‌برم به معنای آن نیست که تیپ‌های دیگر قهرمانی نکرده‌اند، آنها که آنجا جنگیده‌اند همه قهرمان بوده‌اند و همه برای ما انسان‌های نخبه بوده‌اند و فردفردشان عظمت دارند. حالا یک نمونه از تیپ۳۳ المهدی(عج) می‌خواهم بگویم؛ بیشتر نیروهای آن تیپ از شیراز و فارس بودند. یکی از فرماندهان تیپ (مرتضی جاویدی) اهل فسا است. این فرمانده با یک گروه کمتعداد؛ درحدود ۵۰ نفر، روز اول جنگ می‌رود و یک جایی را تصرف می‌کند و با امکانات دشمن شروع به دفاعکردن می‌کند و به واحدهای دیگر هم اطلاع می‌دهد که من اینجا هستم، اما در محاصره بوده است. مدتی طولانی این ۵۰ نفر در محاصره دشمن بودند که از بالا و پایین و شرق و غرب و از همهجا بر سرشان گلوله می‌ریختند. او به فرماندهی‌اش اطلاع می‌دهد که تا هر وقت لازم باشد ما مقاومت می‌کنیم. سیوهشت نفر از ۵۰ نفر موجود در این مقاومت جانانه براثر گلوله، ترکش و فروریختن سقف شهید می‌شوند. عدهای هم مجروح می‌شوند که با همان امکانات کم آنها را پانسمان می‌کردند و اینها تفنگشان را برمی‌داشتند و می‌جنگیدند. پس از آنکه نیروهای دیگر می‌رسند و به کمک همین معدود، پیشروی و شکستن محاصره ممکن می‌شود، همین ۱۲ نفر به یک جبهه دیگری منتقل می‌شوند و آنجا را فتح می‌کنند. این یک نمونه است. بیتردید اگر فرماندهان نقل بکنند، از این نمونه‌ها برای شما خیلی زیاد می‌توانند بگویند. نقطه مقابلش در عملیات والفجر۳ بود. در عملیات والفجر۳، جمع زیادی از نیروهای عراقی که در میان آنها سرهنگ‌ها و سروان‌ها و ستوان‌ها و درجه‌دارها و کماندوها و بعثی‌ها و... بودند در ارتفاعاتی که امکانات دفاعی فراوانی هم داشت به محاصره نیروهای ما درآمدند. آن ۵۰ نفر دیدید چه کار کردند، اینها جمعیتی بودند که تتمه‌شان ۹۰۰ نفر بود، ۳۰۰ نفر در آخر اسیر شدند و ۶۰۰ نفر هم کشته شدند یا فرار کردند. عراقی‌ها دائم به اینها پیام می‌دادند که ما میآییم. اصلاً صحنه‌ای که درست کردند تا حدودی برای روحیهدادن به اینها بود که بگویند ما خواهیم آمد. آنها چه مقاومتی کردند، آنجا ماندند و گرسنگی و تشنگی کشیدند و نیروهای ما دور کلهقندی و قله‌های دیگر را تصرف کردند و صبر کردند تا روز موعود رسید، آن روزی که عراقی‌ها با چند تیپ حمله کردند برای آنکه ما را بترسانند. همان روز نیروهای ما کار اینها را ساختند. آن ۵۰ نفر ما با امکانات دشمن می‌جنگیدند، چون چیزی همراه خودشان نداشتند. یک کوله‌پشتی داشتند که خودشان را به پایگاه دشمن رساندند و در آن پایگاه با چند اسلحه‌ای که از دشمن گرفتند به آنجا رسیدند، ولی عراقی‌ها بااین‌همه امکانات که بالگردها و هواپیماهای آنها دائم بالای سر محاصرهشدگان بود و دائم کمک می‌داد این‌طور به ذلت رسیدند. اینها را من عرض می‌کنم که دنیا بفهمد و گوش بدهد. آنهایی که امید بسته‌اند به صدام و ارتش عراق، آنهایی که فکر می‌کنند ارتشی مثل ارتش عراق می‌تواند روزی اسرائیل را فتح کند، آنها که قدرت ارتش و ملت ایران را برای درهمشکستن رژیم اشغالگر قدس نمی‌خواهند درک کنند درباره این مسائل فکر کنند، ببینند با چه کسانی می‌جنگند و چرا؟ امریکا فکر بکند با آن تهدیدهای ضمنی که گاهی می‌کند و می‌گوید ۵ لشکر درست کرده است که بیاید و خلیج‌فارس را فلان بکند. چه کار می‌توانند بکنند؟ عراق حدود ۱۶ لشکر دارد و لشکرهایش هم منطقه را می‌شناسند و خیلی بهتر از شما امریکایی‌ها در اینجا می‌جنگند، اینها چه کار می‌کنند در این کوه‌ها و تپه‌های با سههزار متر ارتفاع که چنین سرنوشتی پیدا می‌کنند! حالا شما بیایید جنوب ایران برای شما چیزی باقی می‌گذارند؟ این مردم می‌گذارند هرکه می‌خواهد بیاید؟! غیر از اتم، ما نیروی مقابله با اتم را نداریم و آنهم وقتی به کار بیفتد دنیا بر باد رفته است و برای ما خیلی مسئله نیست، اگر مسئله جنگ این‌طوری است نترسانید ایران را. کشورهایی که به امید عراق دلخوش کرده‌اند و فکر می‌کنند که جمهوری اسلامی را از این راه می‌شود تضعیف یا محدود کرد، این حوادث را ببینند و چشم‌هایشان را باز کنند و به خبرنگارانشان بگویند که اگر هم منتشر نمی‌کنند و روی تلکس نمی‌برند حداقل گزارش خصوصی بدهند که اینجاها چه می‌گذرد. واقعیت‌ها را یک مقداری منعکس کنند. یا نیروهای سیاسی‌تان را بفرستید اینجا و ما حرفی نداریم که بیایند و ببینند. این تبلیغات عجیب و غریب چیست که راه انداخته‌اید؟ برای چه؟ چه به دست میآورید؟ اصلاً مثل کبکی شدهایدکه سرش را زیر برف کرده باشد و فکر می‌کند هیچ‌کس او را نمی‌بیند و خیال می‌کند که مردم هم نمی‌بینند. آن روزی که در عملیات والفجر۲، دو روز عراقی‌ها تاروتنبور راه انداختند و دهل زدند "توجهتوجه" و اخطار کردند و گفتند که ما گرفتیم، محاصره کردیم و دو سه روز بعدش این‌طور شد! بیستوچهار ساعت مگر چه مسائلی را می‌تواند حل کند؟ آنوقت خبرگزاری‌های بزرگ دنیا، آن بدبخت‌ها فوری این خبرها را می‌برند روی تلکس و تلویزیون آلمان، تلویزیون فرانسه، تلویزیون انگلستان و... فیلمی از گذشته حاجعمران پخش می‌کنند و صحنه‌ای از عملیات قبل را نشان می‌دهند، اسرای قدیمی ما را می‌آورند و مصاحبه می‌کنند یا فراری‌های منافق می‌آیند و مصاحبه می‌کنند و این‌طور خودشان را گول می‌زنند. در عملیات والفجر۳ آمدند و تبلیغ و هیاهو راه انداختند که ارتش عراق ۷ قصبه و شهر را محاصره کرده، ولی به نیروهای ایران امان داد که تسلیم شوند، درحالیکه در همان زمان ۹۰۰ نفرشان در محاصره ما بودند. در همان موقع عراقی‌ها در بیابان، جایی که فرار کرده بودند دو سه کیلومتر جلوتر به دشت آمدند و فهمیدند که ماندن در اینجا یعنی اسارت در آینده، آنها فهمیدند در دشت ایران که نمی‌توانند بمانند، در پشت ۵ ردیف مین، ۱۰ ردیف کانال، ۵۰ ردیف سیم‌خاردار و چند ردیف بشکه منفجرشونده نمی‌توانند خودشان را حفظ کنند. بعد که این اوضاع را دیدند فوری برگشتند و اعلام کردند شجاعانه رفتیم و کارمان را انجام دادیم و برای اینکه حسن‌نیت خودمان را ثابت کنیم شجاعانه هم برگشتیم. خب، شما اگر حسن‌نیت خودتان را می‌خواهید ثابت کنید چرا بعدها گیلان‌غرب را بمباران می‌کنید احمق‌ها؟ شما که مدتی است می‌گویید لشکرکشی‌مان را برای نشاندادن حسن‌نیت تعطیل کرده‌ایم چرا یک شهر معمولی را در کنار مرز آنطور به خاک و خون می‌کشید؟ بالاخره بعد از یکی دو هفته دنیا می‌فهمد، باز برای شما حسن‌نیت در دنیا درست می‌شود؟ همه دنیا این را بداند، ارتجاع منطقه بداند، استکبار جهانی بداند، مردم عراق بدانند، ارتش عراق بداند که آن قدرت، آن نظام و آن تشکیلات حزب بعث در مقابل جمهوری اسلامی نمی‌تواند مقاومت کند. ما محدودیت داریم، برای ما آدم‌کشی بسیار سخت است، ما برای از دست دادن جوانانمان بسیار آزرده می‌شویم و در دلمان خون می‌خوریم. حرف ما همان است که ما تابهحال گفته‌ایم. دنیا خودش را گول نزند و با واقعیت‌ها خودش را آشنا کند. ما چیز ناحقی نخواستیم. یک متجاوزی است که باید کیفر ببیند. حزب بعث عراق که مسئول اینهمه خون و خطر و مشکلات در منطقه است نباید در جامعه باقی بماند. مهم‌ترین شرط ما این است. مسئله خسارت مسئله دوم است، خسارت را ما از حکومتی می‌خواهیم بگیریم که در عراق باشد، اگر مردم عراق باشند برای ما خسارت مسئله‌ای نیست، قابلحل است. این حزب بعث که اینهمه جنایت کرده و اینجور آدم‌ها را از دست ما گرفته و اینهمه مردم عراق را به کشتن داده است، اگر بخواهند شرط بگذارند مباحثه و مذاکره کنند اولین شرط این است. ما با صدام حرفی نداریم، مذاکره با صدام اصلاً معنا ندارد. فکر دیگری کنید که شخص دیگری بیاید و راه دیگری باز شود. مردم را نجات دهید. نمی‌شود در این منطقه یک نفر اینهمه خون و خطر و مشکل و خسارت برای دنیا درست کند. ما جواب اینهمه جانباز انقلاب که حالا گوشه‌ای از آنها اینجا هستند را چه بدهیم، اینها مگر می‌توانند تحمل کنند که هستی و وجودشان را دادند، خانواده‌های شهدا و دیگران اینهمه. بعد صدام زنده زنده راحت بماند، حزب بعث هم بماند، این نمی‌شود. مردم عراق هم همچنین، این آواره‌های فراوان عراقی که امروز در کشور ما هستند الآن ۱۰۰ نفرشان اینجا هستند، گروه دیگری از عراقی‌ها دنبالش هستند که به جبهه بروند با بعثی‌ها بجنگند، اینها برای چه می‌جنگند؟ اینجور آدم‌ها یک چیز دیگری می‌خواهند. مطلب جای دیگری است. دنیا این مسائل را بفهمد و بیخود به ما فشار نیاورد. مطلب را تمام کند. ژاپن چه می‌گوید؟ مثلاً بیاید بگوید صلح یا فلان! اگر شما رفتید به این رژیم روبهزوال یک وام دادید و فردا ملت سرکار عراق آمد شما حق دارید برگردید و بگویید وام ما را بدهید؟ این وام در چه مقطعی است و به چه کسی می‌خواهید این پول‌ها را بدهید؟ اصلاً شما خودتان را کنار بکشید و دائم پول و اسلحه به اینجا نریزید. این وضع دزفول، خرمشهر، هویزه، قصر شیرین، گیلان‌غرب، مهران، سوسنگرد و بستان ما است و همه مردم ما به این گرفتاری‌ها افتادند. شما چطور از ما می‌خواهید با اینها صلح کنیم! با چه کسی صلح بکنیم، چه صلحی؟! شما اهدافتان پیدا است. شما یک سگ زنجیری مثل صدام می‌خواهید که ضعیف بود و ضعیف‌تر شده و به‌صورت یک عمال بی‌اختیار دربیاید، حمایت از رژیم صهیونیستی هم بکند، حمایت از تجزیه لبنان هم بکند، در کنار ارتجاع عرب با شعار بهظاهر مترقی سوسیالیسم بعث بیفتد به جان مردم و این گرفتاری‌ها را درست بکند. بههرحال، ما راهمان را انتخاب کرده‌ایم، ما عدالت می‌خواهیم، حقمان را می‌خواهیم، چیزی هم بیشتر از حقمان نمی‌خواهیم، صلح هم می‌خواهیم، این صلح را با جنگ نمی‌خواهیم تحمیل کنیم، اما شما دارید ما را وادار می‌کنید که با زور حقمان را بگیریم.[۲۰]
________________________________________
8. در اجرای سیاست ارتباط سازنده و قوی با کشورهای مسلمان و همچنین با نزدیک‌شدن تشکیل مجمع عمومی سازمان ملل متحد، امروز وزیر امور خارجه ایران برای هماهنگی با برخی کشورها، همراه یک هیئت سیاسی دیپلماتیک، فرهنگی و اقتصادی، سفر دوره‌ای به ۱۱ کشور آسیایی و افریقایی و دیدار و گفت‌وگو با وزرای امور خارجه آنها، ازجمله کشورهای "خط مقدم جبهه" را آغاز کرد. علی‌اکبر ولایتی در گفت‌وگو با خبرگزاری جمهوری اسلامی درباره اهداف سفر به کشورهای مورد نظر و مناسبت‌های پیش روی دیپلماتیک گفت: هیئت شامل همکارانی از وزارت امور خارجه، وزارت بازرگانی، وزارت نفت و وزارت ارشاد است. شروع سفر ما از کشور امارات متحده عربی و کشور بعدی جمهوری دمکراتیک خلق یمن خواهد بود. سپس به افریقا میرویم و از چند کشور بازدید می‌کنیم و سپس از افریقای شمالی و چند کشور در منطقه غرب آسیا دیدن کرده و بالاخره در اجلاس فلسطین که در ژنو تشکیل می‌شود، شرکت خواهیم کرد. باتوجه‌به اینکه داشتن ارتباط قوی و منسجم و همه‌جانبه با کشورهای جهان سوم از اهداف راهبردی ما می‌باشد، بنابراین می‌توانیم بگوییم که این سفر درجهت هدف‌های راهبردی جمهوری اسلامی است. مذاکراتی که با مسئولان این کشورها ازجمله وزرای امور خارجه و رؤسای این ممالک خواهیم داشت درمورد ارتباطات دوجانبه و همچنین مسائل بین‌المللی خواهد بود. این را هم لازم است متذکر بشوم که همه‌ساله در آستانه تشکیل مجمع عمومی سازمان ملل یک تحرک دیپلماتیک در جهان پیدا می‌شود و مسافرت‌های سیاسی بین کشورها افزایش پیدا می‌کند. امسال باتوجه‌به اینکه هم‌زمان با تشکیل مجمع عمومی سازمان ملل بهاحتمال زیاد مجمعی از سران غیرمتعهد و همچنین کنفرانس اسلامی در نیویورک تشکیل خواهد شد، از ویژگی خاص زمان برگزاری مجمع عمومی سازمان ملل برخوردار است و باتوجه‌به نوع کشورهایی که مورد بازدید این هیئت قرار می‌گیرد یا متعلق به نهضت عدم تعهد یا جزء کشورهای اسلامی یا عضو هر دوی این سازمان‌ها هستند، این سفر می‌تواند جامع جمیع این مقاصد ما باشد.[۲۱]
________________________________________
9. رادیو لندن به نقل از یک نشریه معتبر اقتصادی اعلام کرد که در شش‌ماهه اول سال جاری مسیحی، صادرات انگلستان به ایران دوبرابر و فروش آن به عراق نصف شده است. این رادیو به نقل از این روزنامه افزود: تجارت گسترده‌تر بریتانیا با ایران نشانه آن است که روابط تجارتی بین‌المللی ایران رو به بهبود است. نشریه تایمز مالی اضافه کرد برمبنای آنچه تجار انگلیسی که با تهران معامله می‌کنند می‌گویند، دولت ایران ظرف چند ماه گذشته تصمیم گرفته است به تجارت با بریتانیا ارجحیت بدهد. تایمز مالی مدعی است تجار ایرانی نیز لندن را از دیدگاه خدمات بانکی و مزیت تجاری ترجیح می‌دهند. بزرگ‌ترین مورد صادرات بریتانیا به ایران قرارداد با شرکت تالبوت است که لوازم اتومبیل پیکان به ایران می‌فروش،د اما درهمانحال سهم صادرات ماشین‌های صنعتی، وسایل حملونقل و ساختمان، لوازم کلی مورد نیاز صنایع نفت و پتروشیمی، تأسیسات نیرو و داروجات نیز افزایش یافته است. بااین‌همه به نوشته تایمز مالی صادرات بریتانیا به ایران هنوز نسبت به اوج زمان شاه در سال ۱۹۷۸ کاستی بسیار نشان می‌دهد، هرچند با افزایش درآمد ایران از محل نفت و قراردادن ارز بیشتر در دسترس تجار واردکننده این رقم روزبه‌روز افزایش می‌یابد.[۲۲] خبرگزاری رویترز نیز وضعیت فعلی اقتصاد ایران را رو به شکوفایی و میزان رشد آن را در سال گذشته ۷۰ برابر اعلام کرد. رادیو اسرائیل دراین‌باره به نقل از رویتر گفت: خبرگزاری رویترز با انتشار گزارشی درباره اوضاع اقتصادی ایران اعلام کرد که اقتصاد آن کشور پس از یک دوران طولانی رکود، دوباره به‌سوی رشد و شکوفایی پیش می‌رود. رویترز دراین‌مورد از محمدتقی بانکی وزیر مشاور در امور بودجه، نقل قول کرد که به تازگی در یک مصاحبه رادیویی گفت اقتصاد ایران در یک سال گذشته ۷ درصد رشد داشته است. در آمار رسمی بانک مرکزی گفته شده که تولیدات ناخالص محصولات مصرفی در ایران، سال گذشته ۳/۲ درصد افزایش یافته و به حدود ۲۰ میلیارد دلار رسیده است. درباره مشکلات اقتصادی ایران گفته شده که ادامه جنگ با عراق مسئله حلنشده مالکیت زمین و فقدان یک برنامه اقتصادی جامع از موانع اصلی رشد اقتصادی ایران است.[۲۳]
________________________________________
10. درپی نشست وزرای نفت کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس در شهر طائف عربستان سعودی و تصویب بندی درباره تشکیل یک هیئت حقوقی از حقوقدانهای کشورهای عربی برای رسیدگی به شکایت دولت عراق از سوریه با موضوع قطع صدور نفت عراق ازطریق لوله نفتی کرکوک به بانیاس، امروز سوریه به این مورد واکنش نشان داد و آن را یک تصمیم سیاسی و برخلاف حاکمیت سوریه و نفی کشورداری هیئتحاکمه این کشور اعلام کرد. به گزارش واحد مرکزی خبر از پاریس، وزیر نفت سوریه اعلام کرد حکومت این کشور همچنان اصرار دارد که نفت عراق از خاک این کشور عبور نکند، زیرا علل منع آن هنوز به قوت خود باقی است. وزیر نفت سوریه که در جلسه وزرای نفت شورای همکاری خلیج‌فارس در طائف شرکت کرده است، اظهار کرد موضوع قطع صدور نفت عراق از خاک سوریه موضوعی کاملاً سیاسی بوده و مربوط به حاکمیت دولت سوریه بر سرزمین‌های خود می‌باشد و هیچ‌کس نمی‌تواند در این امر دخالت کند. وی تأکید کرد که علت این امر سیاسی بوده و دو طرف دلیل این مسئله که سوریه وادار به قطع صدور نفت عراق شده است را به‌خوبی می‌دانند. هنگامیکه این علل از بین برود مانعی برای عبور نفت عراق از سرزمین سوریه وجود نخواهد داشت. بنابراین مادامیکه این دلایل وجود دارد سوریه اجازه عبور نفت عراق از خاکش را نخواهد داد. وی اضافه کرد هیئت قضایی صلاحیت نظردادن درباره این مسئله را ندارد، زیرا این امر مربوط به حاکمیت سوریه بر سرزمین‌های خود می‌باشد.[۲۴] رادیو اسرائیل نیز دراین‌باره گزارش داد: سوریه اعلام کرد که به هیئت حقوقی از ۱۰ کشور عرب اجازه نخواهد داد به شکایت عراق درمورد قطع صدور نفت آن کشور ازطریق خاک سوریه رسیدگی کند. به ادعای سوریه این امر به حاکمیت ملی آن کشور ارتباط دارد و هیئت حقوق‌دانان کشورهای عربی تولیدکننده نفت نمی‌تواند به آن رسیدگی کند. این رادیو افزود: یادآور می‌شود سوریه در ازای دریافت یک میلیون تن نفت رایگان از ایران و خرید ۵ میلیون تن دیگر به قیمت ارزان، موافقت کرد از صدور نفت عراق ازطریق لوله سوریه جلوگیری کند.[۲۵]
پاورقی‌ها
منابع و مآخذ روزشمار 1362/05/21
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی گزارش لحظه به لحظه عملیات والفجر ۲ و ۳ شماره ۳۹، ۲۱/۵/۱۳۶۲، ص۱.
- ↑ سند شماره ۴۴۳۰۵۰ مرکز از ستاد بلیغات جنگ سیدکمال خرازی به فرمانده سپاه و فرمانده نیروی زمینی سپاه ۲۳/۵/۱۳۶۲؛ و - سند شماره ۱۰۹۰۲۳ مرکز از ستاد قرارگاه خاتم‌الانبیا به ستاد مرکزی سپاه ۲۰/۵/۱۳۶۲
- ↑ روزنامه اطلاعات، ۲۲/۵/۱۳۶۲، ص۱۳.
- ↑ روزنامه اطلاعات، ۲۲/۵/۱۳۶۲، ص۲.
- ↑ روزنامه اطلاعات، ۲۰/۵/۱۳۶۲، ص۵.
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره ۱۴۶، ۲۲/۵/۱۳۶۲، ص۷، واشنگتن - خبرگزاری جمهوری اسلامی، ۲۱/۵/۱۳۶۲.
- ↑ روزنامه جمهوری اسلامی، ۲۳/۵/۱۳۶۲، ص۴.
- ↑ سند شماره ۴۴۲۰۴۷، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از قرارگاه خاتم‌الانبیا سپاه به فرماندهی کل سپاه، ۲۲/۵/۱۳۶۲؛سند شماره ۲۷۲۴۴۳، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از فرماندهی ژاندارمری رکن ۳ به استانداری باختران، ۲۱/۵/۱۳۶۲؛ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، گزیده اسناد تکمیلی عملیات والفجر ۳، تشریح عملیات، پاییز ۱۳۷۸، جلد ۲، ۱۸۸؛ خبرگزاری ج.ا.ا. نشریه گزارش‌های ویژه شماره ۱۴۷، ۲۳/۵/۶۲، ص۱۳
- ↑ سند شماره ۱۹۸۸۶، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، دفتر سیاسی قرارگاه خاتم‌الانبیا سپاه (تاریخ و گیرنده و فرستنده ندارد)؛ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، گزیده اسناد تکمیلی عملیات والفجر ۳، تشریح عملیات، پاییز ۱۳۷۸، جلد ۲، ۱۸۸؛ سند شماره ۲۷۸۴۸۵، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از واحد اطلاعات و بررسی‌های سیاسی تأمینی سر پل ذهاب به فرماندهی سپاه سر پل ذهاب، ۲۲/۵/۱۳۶۲.
- ↑ سند شماره ۸۹۳۹۸، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، بولتن ویژه مناطق کردنشین غرب کشور، شماره ۱۲۳، ۲۶/۵/۱۳۶۲، ص۲.
- ↑ سند شماره ۳۱۸۰۵۹، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از اطلاعات سپاه نقده به اطلاعات قرارگاه حمزه سپاه، ۲۳/۵/۱۳۶۲.
- ↑ سند شماره ۳۵۵۹۹۰، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از ستاد قرارگاه حمزه به ستاد مرکزی سپاه، ۲۲/۵/۱۳۶۲.
- ↑ سند شماره ۳۴۳۳۴۶، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از شهربانی استان کردستان به استانداری کردستان، ۲۵/۵/۱۳۶۲.
- ↑ سند شماره ۳۵۶۰۴۴، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از قرارگاه حمزه ژاندارمری به فرماندهی ژاندارمری، ۲۲/۵/۱۳۶۲.
- ↑ سند شماره ۱۰۳۰۴۰، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از اداره اطلاعات شهربانی به نخست وزیر دفتر اطلاعات و تحقیقات، ۲۹/۵/۱۳۶۲.
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی نشریه گزارش‌های ویژه، شماره ۱۴۷، ۲۳/۵/۱۳۶۲، ص۱۳.
- ↑ سند شماره ۳۵۶۰۴۴، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از قرارگاه حمزه ژاندارمری به فرمانده ژاندارمری، ۲۲/۵/۱۳۶۲.
- ↑ سند شماره ۳۴۶۲۴۹، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از فرمانداری سنندج به استانداری سنندج، ۲۳/۵/۱۳۶۲.
- ↑ سند شماره ۳۴۶۱۲۲، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از ناحیه ژاندارمری کردستان به استانداری کردستان، ۲۶/۵/۱۳۶۲.
- ↑ روزنامه جمهوری اسلامی، ۲۲/۵/۱۳۶۲، صص ۸ و ۹
- ↑ روزنامه جمهوری اسلامی، ۲۲/۵/۱۳۶۲، ص۴.
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره ۱۴۶، ۲۲/۵/۱۳۶۲، ص۱۵، رادیو لندن، ساعت ۱۹:۴۵، ۲۱/۵/۱۳۶۲.
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره ۱۴۶، ۲۲/۵/۱۳۶۲، ص۱۶، رادیو اسرائیل، ساعت ۱۹، ۲۱/۵/۱۳۶۲.
- ↑ روزنامه جمهوری اسلامی، ۲۲/۵/۱۳۶۲، ص۳.
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره ۱۴۶، ۲۳/۵/۱۳۶۲، ص۱۶، رادیو اسرائیل، ساعت۱۹، ۲۱/۵/۱۳۶۲.