1362.07.04
| روزشمار جنگ سال 1362 1362.07.04 | |
|---|---|
| نام‌های دیگر | چهار مهر |
| تاریخ شمسی | 1362.07.04 |
| تاریخ میلادی | 26 سپتامبر 1983 |
| تاریخ قمری | 18 ذیحجه 1403 |
گزارش - 549
درپی جلسات فشرده روز گذشته فرمانده کل سپاه با اعضای قرارگاه‌های مقدم حمزه و نجف در باختران، که به گسترش محدوده مانور عملیات والفجر4 در منطقه دهانه شیلر و کاهش منطقه عملیات والفجر5 در منطقه دربندیخان انجامید، امروز صبح محسن رضایی برای جمع‌بندی و ابلاغ تغییرات دو عملیات والفجر 4 و 5، جلسه‌ای با فرماندهان سپاه در قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص)* برگزار کرد. فرمانده کل سپاه باتوجه‌به گزارش روز گذشته فرماندهان درمورد آماده‌سازی عملیاتهای منطقه دهانه شیلر و منطقه دربندیخان، تصمیم گرفت تغییراتی در طرح مانور عملیاتهای والفجر4 و 5 ایجاد كند. براین‌اساس، وی با درنظرگرفتن محاسن و معایب دو طرح عملیاتی پیش رو به این جمع‌بندی رسید كه عملیاتهای مذكور هم‌زمان باهم اجرا گردد، بدین شكل که عملیات والفجر4 به‌عنوان تلاش اصلی و عملیات والفجر5 نیز به‌عنوان تک پشتیبانی در نظر گرفته شود. در این نشست، فرماندهان درباره اولویت عملیات دهانه شیلر و عملیات دربندیخان بحث و تبادل‌نظر كردند. فرمانده کل سپاه باتوجه‌به ویژگی‌های عملیاتهای والفجر، عقیده داشت که در وضعیت فعلی عملیاتهای والفجر5 و والفجر4 را می‌توان به‌صورت محدود اجرا کرد تا در آینده، با اجرای یک عملیات بزرگ در بین این دو منطقه، به ارتفاعات شمال‌غرب سیدصادق دست یافت. وی همچنین یادآور شد که عقبه شانه‌دری به‌محض دستیابی به آن قابل‌استفاده است، ولی از عقبه سد دربندیخان به این زودی‌ها نمی‌توان استفاده كرد.[۱] در ادامه جلسه، محسن رضایی به تشریح تغییرات طرح مانور دو عملیات والفجر4 و 5 پرداخت. وی درمورد تغییرات طرح مانور عملیات والفجر4 به‌عنوان تلاش اصلی در منطقه دهانه شیلر، گفت: براساس طرح مانور قبلی، قرار بود لشکر8 در محور سورکوه، لشکر14 امام حسین(ع) روی سورن، لشکر41 ثارالله(ع) پشت لشکر14 و لشکر25 کربلا هم روی مارو عمل کند،[۲] اما درحال‌حاضر، با بازكردن یك جبهه جدید در محدوده قرارگاه مقدم حمزه، در زمینی که دشمن قابلیت مانور زرهی ندارد، در حد 20 گردان نیرو وارد عمل می‌شود. از آنجا كه نزدیک به دو سوم حمل‌ونقل دشمن روی جاده شانه‌دری - سیدصادق است،[۳] اگر جاده شانه‌دری تهدید و با قدرت قطع شود، دشمن تمام توان خود را برای آزادسازی این جاده به کار خواهد گرفت و شاید شما* را رها کند، چون اگر این جاده بسته شود، سیصد، چهارصد دستگاه تانک دشمن به غنیمت گرفته می‌شود[۴] و ده هزار نفر از نیروهای دشمن اسیر خواهند شد.[۵] بدین‌ترتیب مقرر گردید در طرح مانور عملیات والفجر4 در منطقه دهانه شیلر، با انتقال لشکرهای31 عاشورا و 17 علی‌بن‌ابی‌طالب(ع) به کنار لشکر14 امام حسین(ع) (محور جنوبی)، محور سورن تقویت شده و در این محور به‌جای حرکت از سورن به‌طرف کانی‌مانگا، این سه لشکر برای دستیابی به جاده شانه‌دری از سورن به‌سمت ارتفاع آزادی1 تا بانی‌بنوک رفته و جاده را از شمال شانه‌دری تا نالپاریز تأمین كنند. در محور سورکوه (محور شمالی) نیز با حذف محورهای پنجوین و مارو و انتقال لشکر25 کربلا به کنار لشکر8 نجف، این لشكر تقویت شده و به‌سمت کانی‌مانگا** حرکت خواهد کرد.[۶] فرماندهی کل سپاه پیشنهاد جدیدی را نیز درمورد طرح عملیات والفجر5 به‌عنوان تک پشتیبانی در منطقه دربندیخان مطرح كرد، براساس این پیشنهاد، لشکر5 نصر و تیپ10 سیدالشهدا(ع) (محور شرقی) بر روی شاخ شمیران وارد عمل شده و پس از آن لشکر27 محمد رسول‌الله(ص) (محور غربی) عملیات را بر روی زیمناکوه جهت دستیابی به سد دربندیخان ادامه خواهد داد.[۷] در پایان، محسن رضایی راجع به مرحله‌بندی عملیاتهای والفجر4 و 5 پیشنهاد کرد كه باتوجه‌به تاریکی هوا به‌دلیل نبود مهتاب، قرارگاه نجف پنج روز دیگر عملیات والفجر5 در منطقه دربندیخان و قرارگاه مقدم حمزه نیز ده روز دیگر عملیات والفجر4 در منطقه دهانه شیلر را اجرا كنند؛ به این نحو که در گام اول قرارگاه نجف در محور شاخ شمیران - برددکان (منطقه عملیاتی والفجر5) کار جاده‌کشی را انجام دهد و در گام دوم پس از آنکه ذهن دشمن به‌سمت سد دربندیخان منحرف شد، قرارگاه مقدم حمزه بر روی سورن (منطقه عملیاتی والفجر4) عمل کند و نیروهای قرارگاه نجف هم عملیات خود را به‌سمت سد دربندیخان ادامه دهند.[۸]
گزارش - 550
به‌دنبال جلسه امروز فرمانده کل سپاه در باختران و تعیین عملیات والفجر4 به‌عنوان تک اصلی و والفجر5 به‌عنوان تک پشتیبانی، امشب فرماندهان قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص)* در قرارگاه نجف (گیلان‌غرب) به‌منظور بررسی دلایل کاهش مانور دربندیخان گرد هم آمدند. پیش از آغاز این جلسه، شمخانی در گفت‌وگویی خصوصی با سرهنگ صیاد شیرازی فرمانده نیروی زمینی ارتش، تغییرات اخیر را برای وی تشریح کرد و قرار شد فرماندهان ارتش نیز درمورد تغییر مانور نظر بدهند.[۹] فرماندهان سپاه در این جلسه دلایل عمده کاهش مانور عملیات والفجر5 را چنین برشمردند: نبود جاده و محور مواصلاتی، محدودیت راهکارها، جبهه‌ای‌بودن عملیات، اتکا به بالگرد (جهت حل مشکل تدارکاتی)، کمبود نیرو، محدودیت زمان، وضعیت اقلیمی، وسعت عملیات و تطابق نداشتن آن با اصول عملیاتهای والفجر،** عقبه نامناسب نیروهای خودی و وجود عقبه‌های مناسب دشمن، وابستگی ارتفاعات به یكدیگر و لزوم اجرای سرتاسری عملیات، دید مناسب دشمن در ارتفاعات بمو و بالامبو، اولویت عملیات والفجر4 به‌علت شرایط مناسب دهانه شیلر برای انهدام نیرو و گرفتن اسیر از دشمن و ناتوانی نیروهای خودی برای اجرای هم‌زمان دو عملیات والفجر4 و 5.[۱۰] درحالی‌که بررسی‌های انجام‌شده در جلسه امروز، از کمبود استعداد خودی برای اجرای دو عملیات به‌صورت هم‌زمان و درنتیجه لزوم تحدید عملیات دربندیخان حکایت داشت و از سوی دیگر اکثر فرماندهان نیز در موقعیت کنونی به‌علت اهمیت بیشتر و مشکلات کمتر منطقه شیلر نسبت به دربندیخان، اولویت را به عملیات والفجر4 می‌دادند، فرمانده لشکر27 محمد رسول‌الله(ص) به‌دلیل تلاش طاقت‌فرسا در این منطقه،* همچنان بر لزوم اجرای عملیات در محور دربندیخان تأکید داشت؛ وی با ذکر دلایلی، کوشید فرماندهان قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص)** را برای اجرای عملیات در سراسر منطقه دربندیخان متقاعد سازد، محمدابراهیم همت حتی خطاب به فرماندهان گفت حاضر است به تنهایی در این منطقه عمل کند![۱۱] در ادامة این جلسه، جعفری فرمانده قرارگاه نجف، با اشاره به مشکلات کنونی منطقه عملیاتی دربندیخان، سه گزینه را برای تصمیم‌گیری درمورد سرنوشت عملیات والفجر5 مطرح کرد: 1. عملیات در مرحله اول روی شاخ شمیران انجام شده و پس از احداث جاده، عملیات به‌سمت زیمناکوه و سد دربندیخان ادامه یابد. 2. تا نیمی از شاخ خشیک هم به مانور فوق افزوده شود. 3. عملیات منتفی گردد.[۱۲] فرماندهان قرارگاه‌های خاتم‌الانبیا(ص) و نجف پس از بحث و گفت‌وگو درباره این سه راهكار باتوجه‌به تأکیدات فرمانده کل سپاه در جلسه امروز، درباره راهکار نخست به توافق اولیه رسیدند. دراین‌زمینه، فرمانده قرارگاه نجف اجرای عملیات والفجر5 (دربندیخان) را نیازمند یک تک پشتیبانی دانست و تصرف هدف زیمناکوه را نیز به تک پشتیبانی مستقل منوط کرد.[۱۳] وی با بیان اینكه موفقیت عملیات دربندیخان مشروط به اجرای هم‌زمان یک عملیات گسترده دیگر و افزایش ضریب غافلگیری دشمن است، گفت: «دشمن بارها نشان داده است که هم‌زمان نمی‌تواند در دو منطقه بجنگد. اگر دشمن تمام تلاش خود را صرف حفظ سد بکند، این ارزش آن را دارد که در شیلر موفق باشیم.» این پیشنهاد با مخالفت امین شریعتی جانشین قرارگاه نجف مواجه شد. وی معتقد بود مناطق عملیاتی شیلر و دربندیخان به یکدیگر نزدیک هستند، درحالی‌که برای افزایش ضریب غافلگیری دشمن، باید تک پشتیبانی با فاصله زیادی از تک اصلی انجام شود تا حداقل تمرکز نیروهای دشمن با انتقال نیرو تجزیه شود.[۱۴] علی شمخانی قائم‌مقام فرمانده کل سپاه، ضمن اینکه اجرای عملیاتهای والفجر4 و والفجر5 را لازم و ملزوم همدیگر خواند، پیشنهاد کرد که برای تقویت محور عملیات والفجر5، تیپ‌های 32 انصارالحسین(ع) و 33 المهدی(عج) به منطقه عملیاتی دربندیخان منتقل شوند.[۱۵]
گزارش - 551
امروز در مناطق کردنشین غرب کشور، علاوه‌بر چند درگیری بدون تلفات برای نیروهای خودی،[۱۶] یک خودروی متعلق به سپاه پاسداران در حوالی بیجار در کمین عناصر مسلح غیرقانونی گرفتار شد و سرنشینان آن به شهادت رسیدند. دراین‌زمینه گزارش‌های بخشداری دیواندره و شهربانی كردستان حاكی‌است: ساعت 7 بعدازظهر امروز، یک گروه ده نفری از نیروهای سپاه پاسداران بیجار به‌وسیله یک خودروی نیسان «در فاصله بین پایگاه کوله زاغه به‌طرف سنندج تا خرکه» در حرکت بودند که به کمین گروهی از عناصر ضدانقلاب افتادند. مهاجمان که در جاده هزارکانیان نزدیک دوراهی دیواندره کمین کرده بودند،[۱۷] در جا هشت نفر از پاسداران را به شهادت رساندند.[۱۸] به گزارش فرماندهی قرارگاه عملیات شمال‌غرب ژاجا، نیروهای گروهان دیواندره به‌علت جمعآوری تأمین‌ها از جاده محل عبور گروه مزبور، درصدد ممانعت از عبور آنها برآمده بودند.[۱۹]
گزارش - 552
درپی عملیاتهای پاک‌سازی که اخیراً با تلاش نیروهای خودی در مناطق بحرانی غرب کشور انجام شده است، امروز رادیو لندن بیانیه‌ای از حزب دمکرات کردستان ایران پخش کرد. در این بیانیه با اشاره به اینکه نیروهای امنیتی ایران در بخش شمالی جبهه جنگ با عراق، در مقابله با پیشمرگ‌های کرد* پیشرفت‌هایی کرده‌اند، آمده است: «این نیروها روستا[های] کردنشین میان شهرهای پیرانشهر و سردشت را تصرف کرده‌اند.» بیانیه مذکور افزوده است: «دولت ایران عناصر کرد طرف‌دار خود را برای بازپس‌گرفتن مناطق کردنشین به کار می‌گیرد.» رادیو بی‌بی‌سی همچنین با اذعان به اینكه در این بیانیه گزارش‌های ایران راجع به پاک‌سازی‌های انجام‌شده در بخش‌هایی از مناطق کردنشین غرب کشور تأیید شده است، تأکید کرد: «این نخستین‌بار است که حزب دمکرات کردستان درمورد مواضع خود در منطقه کردستان اظهار نگرانی کرده است.»[۲۰]
گزارش - 553
واحد عملیات سپاه سردشت در گزارشی اعلام كرد: پایگاه ربط در سردشت از ساعت 3 بعدازظهر امروز «زیر آتش شدید توپخانه ضدانقلاب قرار داشت و خساراتی ازجمله انهدام یک انبار مهمات و 3 دستگاه خودروی ارتش» به بار آمد.[۲۱] گزارش ناحیه ژاندارمری ارومیه نیز درباره تلفات جانی این حمله توپخانه‌ای حاکی است: «ستوان سوم پیاده امیر محمودزاده نیکنام فرمانده قرارگاه ربط، در حین هدایت پرسنل دراثر اصابت ترکش، دست از ناحیه آرنج قطع و از ناحیه شکم و پا به‌شدت مجروح [شد] که در ساعت 20:30 در بیمارستان به درجه رفیع شهادت نائل گردید.»[۲۲]
گزارش - 554
امام خمینی رهبر انقلاب اسلامی ایران، امروز به مناسبت عید غدیر خم در جمع گروهی از مسئولان و مردم،** درباره موضوعاتی نظیر تلاش برای پیاده‌کردن شیوه حکومت امام علی(ع)، مسئله لبنان، تلاش‌ها و اقدامات مثبت دولت و مجلس، سخنانی ایراد کردند. در این دیدار امام خمینی پس از تبریک عید با اظهار تأسف از فراهم‌نیامدن فرصت برای حضرت علی(ع) جهت پیاده‌کردن «حکومت الله» در زمین و الگو قرارگرفتن آن برای نسل‌های آینده، درخصوص تمسک به ولایت امیرالمؤمنین(ع) گفتند: «...حالا هم ما باید به یك مقدار كمى كه قدرت داریم تمسك كنیم. تمسك به مقام ولایت معنایش این است كه - یكى از معانى‌اش این است - كه ما ظِلّ آن مقام ولایت باشیم. مقام ولایت كه مقام تولیت امور بر مسلمین و مقام حكومت بر مسلمین است، این است كه چنانچه حكومت تشكیل شد، حكومت تمسكش به ولایت امیرالمؤمنین و این است كه آن عدالتى كه امیرالمؤمنین اجرا مى‌كرد، این هم به اندازه قدرت خودش اجرا كند. به‌مجرداینكه ما بگوییم ما متمسك هستیم به امیرالمؤمنین، این كافى نیست، این تمسك نیست اصلش. وقتى‌كه حكومت الگو قرار داد امیرالمؤمنین - سلام الله علیه - را در اجراء حكومتش، در اجراء چیزهایى كه باید اجرا بكند، اگر او را الگو قرار داد، این تمسك كرده است به ولایت امیرالمؤمنین. چنانچه او الگو نباشد، یا اینكه تخلفات حاصل بشود از آن الگوى بزرگ، هزار مرتبه هم روزى بگوید "خدا ما را از متمسكین قرار داده است"، جز یك كذبى چیزى نیست و مجلس كه از مقامات بلند یا بلندترین مقام كشورى است، چنانچه الگو قرار داد آن چیزى كه امیرالمؤمنین مى‌خواست و آن عدالتى را كه آن در همان برهه كمى كه به او مجال دادند - خیلى كم مجال پیدا كرد - اگر الگو قرار بدهند آن را براى اینكه احكام را و امورى كه باید محوّل به آنهاست به آن نحو اجرا بكنند، به آن نحو تصویب بكنند و دقت بكنند، آن‌وقت مى‌شود گفت كه مجلس ما هم از متمسكین به امیرالمؤمنین هستند و ما چنانچه مجلس نتواند این كار را بكند، یا خداى‌نخواسته نخواهد این كار را بكند، یا بعض افراد نگذارند كه این كارها بشود، آن‌وقت ما نمى‌توانیم بگوییم كه یك مجلس متمسك به ولایت امیرالمؤمنین داریم و هكذا قوّه قضائیه، اگر قوّه قضائیه هم تبعیت نكند از آن قضاء امیرالمؤمنین كه "اقْضاكُمْ عَلِىٌ" و اگر تبعیت نكند از قضاوت اسلام، متشبث به همان قضاوت اسلامى نباشد، آن هم هرچه بگوید ما متمسك هستیم، برخلاف واقع است. تمسك وقتى است كه قوّه قضائیه هم كارهایى كه مى‌كنند از روى الگوى علوى باشد كه همان الگوى اسلامى است و مردم ما هم كه این دعا را یا این فقره را مى‌خوانند آنها هم باید توجه كنند به اینكه تمسك به ولایت حضرت امیر براى آنها تبعیت از مقاصد اوست. همین‌طور گفتند كه ما شیعه على هستیم و همین كه گفتند ما متمسك به ولایت امیرالمؤمنین هستیم، این كافى نیست، نمى‌شود این. این امور، امورى نیست كه لفظى باشد و با الفاظ و با عبارات بتوانیم ما بگوییم تحقق پیدا كرده است؛ اینها یك امور عملى است، یك حكمت عملى است اینها. باید كسانى كه مدعى هستند كه ما شیعه امیرالمؤمنین هستیم، تبع او هستیم، باید در قول و فعل و نوشتن و گفتن و همه‌چیز تبعیت از او داشته باشند. اگر این تبعیت نباشد و ما بگوییم كه ما شیعه هستیم، یك گزافى گفته‌ایم، یك لا طائلى گفته‌ایم. امیرالمؤمنین در زمان حكومتش - كه بسیار كوتاه و بسیار با ناگواری‌ها مقابل بود - مى‌بینید كه وقتى‌كه آن نامه را به مالك اشتر مى‌نویسد چه مسائل مهمى را، مسائل سیاسى را، مسائل اجتماعى را، همه‌چیز را در آنجا ذكر مى‌فرماید، بااینكه یك بخشنامه‌اى براى یك نفر بوده است. یك نامه‌اى براى یك نفر بوده است و آن این است كه مى‌گوید كه - به‌حسب نقلى كه شده است كه یك خلخال را از پاى یك ذمّى در حكومت او درآوردند - به‌حسب این روایت، مى‌فرماید كه اگر انسان بمیرد براى این، این مَلوم نیست. شیعه این است كه این‌طور باشد نه مثل ما، شیعه این است كه اگر چنانچه در حكومت اسلامى، در كشور اسلامى، ظلم ولو به یك ذمّى وارد بشود، آن هم ظلم به همین كمى كه یك خلخال را از پاى یك ذمیه درآورند، بگوید كه انسان اگر بمیرد ملوم نیست، ملامت نباید به او بشود، این‌طور اهمیت دارد.» رهبر انقلاب ایران سپس در انتقاد به اقدام برخی دولت‌های عربی مبنی‌بر برگزارنكردن مراسم جشن عید قربان امسال افزودند: «ما امروز مى‌بینیم كه در بلاد مختلفه مسلمین، ظلم‌هاست كه بر مسلمین دارد مى‌شود. در لبنان آن آتشى كه برافروخته‌اند، امریكا برافروخته و آن لشكركشى‌اى كه ازطرف امریكا و فرانسه و سایر اذناب آنها براى یك مشت مظلوم شیعه و مظلوم مسلمان در آنجا انجام مى‌گیرد، سایر مسلمین نشسته‌اند و تماشا مى‌كنند. غایتِ كارى كه امسال حكومت‌ها كردند این بود كه عید نگرفتند. كافى است این؟ این هم یك كارى است، اما آنها دارند ظلم خودشان را مى‌كنند، آنها دارند فوج‌فوج جوان‌هاى ما را در لبنان و فلسطین مى‌كشند. آنها دارند در افغانستان آن جنایات را مى‌كنند. آنها دارند در عراق آن جنایات را مى‌كنند و آنها بر ایران آن جنایات را وارد مى‌كنند. مجرد اینكه امسال ما عید نداریم، این كار را درست مى‌كند؟ این تكلیف را از دوش این دولت‌ها برمى‌دارد؟ آنها با سرنیزه پیش مى‌آیند و با توپ و تانك پیش مى‌آیند و مظلومین هم تنها مانده‌اند و مع‌ذالك تودهنى دارند به آنها مى‌زنند، لكن دولت‌ها نشسته‌اند تماشا مى‌كنند و غایت امر این است كه عید را نمى‌گیرند. شما عید نگیرید، عید را امریكا مى‌گیرد، عید را اسرائیل مى‌گیرد. بهتر از این عید چى كه شماها مرتبه‌تان به آنجا رسیده كه هیچ كارى از شما نمى‌آید، الّا اینكه عید نگیرید. چه تأثیرى در دنیا دارد این عید نگرفتن؟ آنجایى كه دنبالش مشت‌هاى گره‌كرده در مقابل امریكا و در مقابل شوروى و در مقابل صهیونیسم و سایر جنایتكاران با مشت‌هاى گره‌كرده بایستید و با آن‌همه امكاناتى كه دارید مقابله كنید؛ آن‌وقت این عید نگرفتن هم یك اثرى دارد و الّا از آن‌طرف نفت را به رایگان بدهید به آنها، از آن‌طرف كمك‌هاى معنوى را به آنها بكنید، از آن‌طرف همه مسلمان‌ها را در بند خودتان نگه دارید و نگذارید كه حتى آنها یك كلمه‌اى بگویند، آن‌وقت عید نگیرید، این عید نگرفتن چه اثرى دارد؟ اینها انحراف است. اینها تعمیه است. مى‌خواهند به ملت‌هاى خودشان و مسلمین جهان تعمیه كنند كه ما الآن ایستاده‌ایم مقابل اسرائیل. در مقابل توپ و تانك عید نگرفتن كارى است؟ قدرت ندارید شما؟! شما نفتتان را اگر ده روز ببندید به روى دنیا، دنیا خاضع شما مى‌شود.» امام خمینی همچنین با اشاره به طرح اخیر عربستان سعودی مبنی‌بر سازش گروه‌های لبنانی خاطرنشان كردند: «اسلامى كه در قرآنش با صراحت مى‌گوید كه نباید سلطه‌جویان عالم، كفّار عالم بر مسلمین مسلط بشوند و سلطه پیدا بكنند، شما كوشش مى‌كنید به اینكه آنها سلطه پیدا بكنند. الآن وضع لبنان چه وضعى است؟ این شیعیان لبنان، این مسلمان‌هاى لبنان الآن در چه حالى هستند؟ و این دولت‌ها مى‌خواهند باز بسازند با امریكا، از امریكا تبعیت كنند و با اسرائیل بسازند و با امین جُمَیل بسازند. این سازش چه معنى دارد؟ شمایى كه قدرت دارید كه اینها را سر جایشان بنشانید و نجات بدهید یك دسته مظلومین را و اسلام هم تكلیف دارد بر شما كه مظلومین را نجات بدهید از دست كفار، آن‌وقت همه كار شما این است كه عید نداشتید! شما عید درست مى‌كنید براى اسرائیل و براى امریكا. آنها همه روزشان عید است، براى اینكه مى‌بینند در منطقه كارى كرده‌اند كه اسلام مهار بشود، هیچ نتواند یك قدم جلو بگذارد. آنها هر روزشان عید است و براى ماها هرروز عزاست.» ایشان در ادامه به تشریح دیدگاه جمهوری اسلامی درمورد مسئله صدور اسلام پرداخته و گفتند: «مایى كه مى‌خواهیم اسلام در همه‌جا باشد و مى‌خواهیم اسلام صادر بشود، ما كه نمى‌گوییم كه مى‌خواهیم با سرنیزه صادر بكنیم؛ ما مى‌خواهیم با دعوت، با دعوت به همه‌جا اسلام را صادر كنیم. ما مى‌خواهیم یك الگویى از اسلام در عالم - ولو یك الگوى ناقصى باشد - نشان بدهیم كه همه عقلاى عالم غیر از آنهایى كه جنایتكارانِ بالذات هستند، همه ملت‌هاى مظلوم بفهمند كه اسلام چى آورده و مى‌خواهد چه بكند در دنیا. اسلام با این محرومین، با این مظلومین، با این گرفتارها مى‌خواهد چه كند كه اینها را نجات بدهد. و شما دولت‌هاى خلیج و غیرخلیج كوشش دارید به اینكه این اسلام را نگذارید از ایران یك قدم بیرون بگذارد، ولو اینكه به‌رغم انف شما، بیرون پا گذاشته است و خواهد گذاشت. مسلمین، انصافاً انسان باید بگوید كه این دولت‌هاى اسلامى، همه دولت‌هاى اسلامى، الّا یك معدود بسیار كمى اصلاً به اسلام كارى ندارند.» امام خمینی سپس با یادآوری تظاهر رضاشاه و محمدرضا پهلوی به اسلام درمورد اظهار اسلام صدام حسین گفتند: «الآن هم حزب بعث عفلقى عراق همین كار را دارد مى‌كند، حالا دیگر عابد و مسلمان شده‌اند، لكن عابد و مسلمانى كه عبید زاكانى مى‌گوید. اساس را اینها از بیخ قبول ندارند. اینها اسلام را منافى با مقاصد خودشان مى‌دانند و منافى هم هست. مقاصد آنها این است كه بزنند و بكوبند و مردم را زیر فشار قرار بدهند و غارت كنند و هرچه مردم دارند بگیرند از آنها و براى خودشان در بانك‌هاى خارجى انبار كنند. ... ما كه امیدواریم كه یك جلوه ولو بسیار ناقصى از ولایت، ولایت علی - علیه‌السلام - در كشور ما شده باشد، ما باید توجه بكنیم، كافى ندانیم اینكه ما تظاهر مى‌كنیم و شعار مى‌دهیم و چه، اینها كافى نیست. دولت واقعاً باید با تمام قدرت آن‌طورى‌كه على - علیه‌السلام - براى محرومین دل مى‌سوزاند، این هم با تمام قدرت دل بسوزاند براى محرومین ... الآن چهل میلیون جمعیت ایران یك قدرت اسلامى بزرگ است كه ان‌شاءالله اگر با همین وضع باقى باشد، به همین انسجام باقى باشد، طرف‌دارى از دولتشان بكنند، طرف‌دارى از مجلسشان بكنند و پشتیبان باشند براى جنگ‌هایى كه در این كشور به بار آورده‌اند، اگر اینها به همین حال باشند، آن‌وقت یك پرده‌اى از مقام ولایت در این كشور جلوه پیدا كرده است. كوشش كنید بر اینكه، كوشش بكنند همه جمعیت‌ها و ارگان‌ها و همه نهادهاى اسلامى در اینكه این تبعیت از مرام على - علیه‌السلام - را حفظ كنند و به پیش ببرند. قانع نشوند به اینكه ما حالا تا یك حدودى چه شده است، نخیر، هیچ قانع نشوید. انسان حد ندارد، بی‌حد است انسان. انسان در معنویات هیچ حدى ندارد، تا آنجایى كه برگردد به مبدأ كمال مطلق. در قدرت هم همین‌طور است. قدرت اسلامى انسانى بی‌حد است. بنابراین، باید همه كشور ما به این توجه داشته باشند كه اگر چنانچه دیر بجنبند گرگ‌ها آنها را مى‌خورند. اگر به این قدرتى كه الآن در جبهه‌ها هست و بحمدالله هر روز براى اسلام پیروزى ایجاد مى‌كنند، اگر دیر بجنبند آن قدرت‌ها و دیر بجنبند این ملت، به‌دنبال آنها گرگ‌ها از اطراف نشسته‌اند و فرصت‌طلبى مى‌خواهند بكنند كه همه ایران را ببلعند و شمایید كه باید حفظ بكنید و شما گودنشینان و زاغه‌نشینان كه به ما منت دارید و براى اسلام پیروزى ایجاد كردید و شما عزیزانى كه سلامت خودتان را براى اسلام از دست دادید - و ما همه مرهون زحمات شما هستیم - باید توجه بكنید كه این وحدت الهى محفوظ باشد. شیاطین نیایند و وسوسه ایجاد كنند كه حالا هم چیزى نشده است.» رهبر انقلاب درخصوص برخی ادعاها مبنی‌بر تغییرنكردن اوضاع پس از انقلاب اسلامی و نادیده‌گرفتن دستاوردهای این انقلاب اظهار كردند: «شما مى‌بینید كه در همین مدت كوتاه چه كارهایى در ایران شده است. همین قضیه نشت نفت و آن موشك‌هاى حزب بعث كه این كار را، این جنایات را كرد و بعد هم در دنیا آن‌همه بساط درآوردند و به گردن ما هم مى‌گذاشتند، آن‌همه بساط درست كردند، تبلیغات كه باید همه جمع بشوند چه بكنند، باید یك صندوق بین‌المللى پیدا بشود و چه بكند و امریكا باید بكند، و انگلستان مثلاً و امثال اینها. این جوان‌هاى ما كه متعهد به اسلام هستند و فهمیده‌اند كه خودشان باید براى خودشان كار بكنند، اینها این كار را كردند. حالا آنها بنشینند در خارج هرچى مفت مى‌خواهند بگویند. اینها این معجزه را كردند، پس مى‌توانید بكنید. كارخانه‌ها را راه انداخته‌اند همین رفقا، همین دوستان، همین زاغه‌نشینان، همین كارگران، مى‌توانید همه كارها را انجام بدهید، لكن باید یك لحظه از خدا غافل نباشید.» ایشان در پایان با اشاره به وضعیت حساس کشور در زمان جنگ از خدمات و اقدامات قوای مجریه و مقننه قدردانی کرده و یادآور شدند: «خوب، شما نمى‌دانید كه در وقتى‌كه جنگ است، جنگ داخلى است، جنگ خارجى است، همه‌چیز هست، محاصره اقتصادى است، همه كشورها با ما مخالف هستند، همه قدرت‌هاى بزرگ به ضد ما هستند و دولت را در آن مضیقه گذاشته‌اند؛ مع‌ذالك دولت تاكنون یك شاهى قرض نكرده و دارد كارها را انجام مى‌دهد و مجلس با قدرت خودش دارد قوانین را كه به صلاح مسلمین و اسلام است و قوانین اسلامى است دارد طرح مى‌كند و دارد تصویب مى‌كند و قدرت‌هاى دیگر مشغول به تعمیر این كشور هستند و تاكنون بسیار كارهاى مهمى كرده‌اند، ولو اینكه كم گفته‌اند ولكن زیاد كرده‌اند. این براى اینكه یك كشورى احساس كرده است كه خودش باید سرپاى خودش بایستد، این احساس وقتى‌كه در جمعیت پیدا شد، این معجزات هم دنبالش است. و آن‌وقت ما را این‌طور كرده بودند كه احساس این بود كه نمى‌شود، نمى‌توانیم، باید از خارج بیایند، همه‌چیز ما از خارج است، سرتا قدممان باید فرنگى بشود، احساس این بود. وقتى احساس این بود، افكار جامد شده بود، یعنى افكار رفته بود دنبال اینكه ما نمى‌توانیم و باید دیگران دست ما را بگیرند. دیگران هم دست شما را نمى‌گرفتند، دیگران مال شما را مى‌گرفتند، خزائن شما را مى‌گرفتند. امروز احساس این است كه مى‌توانیم، این احساس، توانایى مى‌آورد، این احساس افكار را متوجه و متمركز مى‌كند كه هركسى در هرجایى هست كار بكند، در هرجایى هست خدمت بكند تا این احساس مادامى‌كه هست، شما به پیش مى‌روید و من امیدوارم كه این احساس همیشه باشد و همیشه كشور شما به پیش برود و یك روزى باشد كه هر چیزى كه هرجا درست مى‌كردند خود شما هم درست بكنید.»[۲۳]
گزارش - 555
در پنجمین روز از هفته جنگ، که ستاد تبلیغات جنگ آن را «روز تجلیل از شهدا، مفقودین، اسرا و جانبازان و مجروحان جنگی» نام‌گذاری كرده است، مراسمی در بهشت زهرا برگزار شد. در این مراسم که عصر امروز با حضور گروهی از مردم، جانبازان، نیروهای نظامی و انتظامی و تنی چند از مسئولان کشوری برگزار شد، ابتدا پیام امام خمینی خطاب به «خانواده شهدا، اسرا، مفقودین، جانبازان و مجروحان جنگ تحمیلی» قرائت شد و سپس حجت‌الاسلام علی‌اکبر ناطق نوری وزیر کشور، سخنرانی کرد. وزیر كشور در سخنان خود، ضمن تشریح نقش امامت و رهبری در جامعه و نظام اسلامی به بررسی زندگانی پیامبر اسلام و حضرت علی(ع) پرداخت و در ادامه با یادآوری سیاست‌های رژیم پهلوی در فراهم‌سازی زمینه‌های فساد و فحشا در جامعه گفت: «اما امروز به یمن پیروزی انقلاب اسلامی، فرزندان ما ساخته شده‌اند. امروز از همان جوانان ما شیرمردانی تربیت شده‌اند که همچو شیر در جبهه‌ها می‌خروشند و از همان جوان‌ها امروز رزمندگانی عالی‌قدر که عشقشان جبهه و معشوقشان خداوند است تربیت شده‌اند و با خون مطهر خود استقلال کشور را حفظ کرده‌اند.» وی همچنین به برخی کم‌کاری‌ها و کارشکنی‌ها در بعضی از ادارات و سازمان‌ها اشاره كرد و «ضمن تذکر به زنانی که سعی می‌کنند با بی‌حجابی و بی‌بندوباری فرهنگ جامعه اسلامی را خدشه‌دار کنند»، گفت: «اگرچه امروز جنگ مسئله اصلی کشور است، اما به این دسته تذکر می‌دهیم تا دست از این بی‌توجهی بردارند که در غیر این صورت با آنان قاطعانه برخورد خواهیم کرد.»[۲۴]
گزارش - 556
قرارگاه مرکزی قدس که وظیفه اداره قرارگاه‌ها و پایگاه‌های مرتبط با طرح لبیک یا خمینی را بر عهده دارد، امروز با حضور رئیس‌جمهور و جمعی از فرماندهان سپاه افتتاح شد. آیت‌الله خامنه‌ای در سخنانی در حاشیه این مراسم یک بار دیگر بر تداوم جنگ تا استیفای کامل حقوق ایران تأکید کرد. در این مراسم ابتدا یکی از مسئولان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ضمن بیان توضیحاتی درخصوص طرح لبیک یا خمینی، راجع به قرارگاه مرکزی قدس گفت: «جهت انسجام هرچه بیشتر این نیروهای حزب‌اللهی و رزمنده، از این پس کلیه قرارگاه‌ها و پایگاه‌های قدس در سراسر کشور زیر نظر قرارگاه مرکزی قدس دایر شده و به فعالیت خواهند پرداخت.»[۲۵] آیت‌الله خامنه‌ای رئیس‌جمهور و رئیس شورای عالی دفاع نیز پس از بازدید از قسمت‌های مختلف قرارگاه مركزی قدس[۲۶] با حضور در جلسه کمیته مرکزی این قرارگاه مطالبی بیان کرد. در این جلسه که با حضور اعضای شورای عالی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و نماینده شورای مرکزی جهاد سازندگی تشکیل شده بود، آیت‌الله خامنه‌ای با بیان اینكه سپاه پاسداران از بدو تأسیس روش‌هایی مردمی اتخاذ كرده كه این امر اهمیت ویژه‌ای در تداوم حیات این نهاد داشته است، مسئله پادگان‌ها را در طرح لبیک یا خمینی، موضوعی مهم اعلام و بر کمک‌های مردمی برای ساخت این پادگان‌ها تأکید کرد. وی همچنین به نقش جهاد سازندگی دراین‌زمینه اشاره کرد و افزود: «سپاه پاسداران باید توجه بیشتری به تجهیز خود در سطح وسیع‌تر کند و آمادگی لازم را برای استفاده از کمک‌های مردمی کسب نماید.» رئیس‌جمهور در پایان، از کمیته‌های ایجادشده در اردوگاه‌های قدس سراسر کشور خواست تا با همكاری ائمه جمعه، جهاد سازندگی، فرمانداران و سپاه پاسداران «تلاش کنند تا با کمک مردم و سایر نهادهای انقلاب اسلامی دراسرع‌وقت برای هر شهرستان یک اردوگاه به‌عنوان بسیج نیروها، آموزش و سازماندهی و تجهیز معنوی ایجاد کنند.»[۲۷] آیت‌الله خامنه‌ای امروز همچنین در حاشیه مراسم افتتاح قرارگاه مرکزی قدس در جمع گروهی از رزمندگان عازم جبهه و خانواده‌های شهدا و جانبازان سخنرانی کرد. وی در سخنان خود راجع به آینده جنگ گفت: «از ما بارها سؤال‌کنندگان جهانی از آینده جنگ سؤال کرده‌اند که شما چه می‌خواهید بکنید؟ می‌خواهید بصره را بگیرید؟ چه‌کار می‌خواهید بکنید؟ ما آن‌چیزی را که اسلام برای ما معین کرده آن را تعقیب می‌کنیم. اسلام به ما گفته که ازسوی دشمنان ارزش‌های انسانی و ازسوی هیچ‌کس، هیچ‌گونه زور و گردن‌کلفتی و قلدری را قبول نکنید. این دستور و حکم اسلام است.» رئیس‌جمهور در ادامه، جنگ را اهرم فشار قدرت‌های بزرگ علیه ایران توصیف و تأکید کرد: «ما حاضر نیستیم به هیچ قیمتی این فشار را از استکبار جهانی قبول کنیم. ما حاضر نیستیم انقلابمان، جمهوری اسلامی را و حقوق مسلم این ملت را ندیده بگیریم. این چیزی نیست که ما روی آن معامله بکنیم. ما تا آخرین گام و تا آخر خط درجهت استیفای کامل حقوق حقه ملتی که مظلوم واقع شده پیش خواهیم رفت و ما این حرکت را همه‌جانبه انجام خواهیم داد.» رئیس شورای عالی دفاع در تشریح سیاست حرکت همه‌جانبه گفت: «حرکات نیروهای رزمنده اسلام به آن بخش‌هایی که استکبار جهانی و رژیم عراق تابه‌حال عادت کرده‌اند که از آن‌طرف ضربات ما را بگیرند منحصر نخواهد بود. ما همه‌جانبه ضربه وارد خواهیم کرد. جمهوری اسلامی ایران قدرت خودش را باید ثابت و حفظ کند. یک نیروی انقلابی، یک کشور انقلابی و یک ملت انقلابی خصوصیتش این است که زیر بار تحمیل نمی‌رود، تأثیرپذیر نیست، در موضع انفعالی قرار نمی‌گیرد. ما یک سیاست اسلامی انقلابی را در همه جوانب اتخاذ کرده‌ایم و این سیاست را باز هم تعقیب و پیگیری خواهیم کرد. ... در هر نقطه‌ای که استکبار جهانی بخواهد ضربه‌ای وارد کند ما آنجا حاضر هستیم و مقابله خواهیم کرد و امیدواریم که در همه‌جا ضربات ما بر سر استکبار جهانی به‌مراتب کاری‌تر از ضرباتی باشد که او بر ملت ما وارد می‌کند.»[۲۸]
گزارش - 557
میرحسین موسوی نخست‌وزیر که برای دیداری دوروزه از استان‌های کهکیلویه و بویراحمد و خوزستان به جنوب ایران سفر کرده است، پس از افتتاح کارخانه گاز مایع نهصد گچساران، از بندر امام خمینی، هویزه و اهواز بازدید کرد. نخست‌وزیر امروز به‌همراه غفوری‌فرد وزیر نیرو، غرضی وزیر نفت، هاشمی وزیر صنایع، سرحدی‌زاده وزیر کار و امور اجتماعی، بانکی رئیس سازمان برنامه‌وبودجه و اعضای شورای مرکزی جهاد سازندگی وارد استان کهکیلویه و بویراحمد شد و در مراسم افتتاح کارخانه گاز مایع نهصد گچساران* شرکت کرد. وی در این مراسم درباره لزوم تلاش برای دستیابی به خودکفایی و قطع وابستگی سخن گفت و از قسمت‌های مختلف اتاق مراقبت کارخانه بازدید کرد.[۲۹] موسوی در ادامه سفر خود، ظهر امروز به بندر امام خمینی رفت. وی در این بندر، پس از بازدید از بخش‌های مختلف صنایع پتروشیمی ایران و ژاپن در جلسه‌ای با حضور وزیر نفت و گروهی از متخصصان و کارکنان صنعت پتروشیمی به بررسی مشکلات و مسائل جاری این صنعت پرداخت. نخست‌وزیر در این جلسه راجع به تلاش برای قطع وابستگی و نیل به خودکفایی گفت: «خودکفایی واقعی از ارزش‌هایی است که انقلاب اسلامی برای ما به ارمغان آورد و فضای مقدسی را تشکیل داده است و حرکتی که بتواند این فضا را استمرار بخشد برای ما بسیار با اهمیت است.» وی افزود: «تنها کشوری در جهان هستیم که به‌واقع در مقابل همه قدرت‌ها ایستاده‌ایم و تداوم این راه برای نظام ما ضروری است.» نخست‌وزیر پس از بندر امام خمینی عازم شهر هویزه شد. وی به‌دنبال بازدید از مناطق مختلف شهر ویران‌شده هویزه و فعالیت‌های بازسازی این شهر، در جمع مردم هویزه ضمن قدردانی از نقش آنان در پیشبرد اهداف جمهوری اسلامی اظهار كرد: «خاطره این شهر جنایات صدام را تداعی می‌کند و برای نسل‌های آینده کشور ما نیز عبرت‌انگیز است.» وی گفت: «هویزه [آیینه] تمام‌نمای ملتی است که در مقابل قدرت‌های بزرگ و تجاوزکاران بین‌المللی مقاومت نمود و به همین دلیل استکبار جهانی حتی از به‌جای‌گذاردن خانه‌ای در این شهر خودداری کرد.» موسوی در ادامه راجع به نقش تخریب‌گری عراق در جهان اسلام و عرب خاطرنشان كرد: «هدف نهایی از ایجاد حزب بعث عراق ایجاد حکومتی بود که در مقابل مسلمانان بایستد.» وی افزود: «خرابی‌های هویزه نشان می‌دهد که صدام از همان اوایل شکست خورده بود و این ویرانی از شدت خشم و نفرت او ناشی شده است.» دیدار با مردم اهواز آخرین برنامه امروز نخست‌وزیر بود. وی که ساعت 20 وارد این شهر شده بود، در جلسه‌ای با حضور جمعی از روحانیون و ائمه جمعه خوزستان، گفت: «خوزستان بخشی از کشور ما است که علاوه‌بر مسائل سیاسی، مسائل فرهنگی عمیقی در آن وجود داشت که در رژیم گذشته سعی شده بود فرهنگ طاغوت جایگزین فرهنگ اصیل اسلامی گردد و اگر نبود جنگ و تلاش عمیق که مردم خود را بازیابند، آثار فرهنگی دیرپا می‌شد و آن چیزی که به‌عنوان خلق عرب طرح شد درقالب همان فرهنگ منحط بود.» وی افزود: «این جنگ به ما نشان داد که فرهنگ اصیل اسلامی که به داخل خانه‌ها رانده شده بود به درون جامعه آمده و درحال گسترش است و این ناشی‌از اطاعتی است که مردم ما از احکام الهی دارند.»[۳۰]
گزارش - 558
برخی مسئولان در پنجمین روز هفته جنگ و به مناسبت عید غدیر خم، امروز با حضور در بیمارستان‌های مختلف کشور از مجروحان جنگ عیادت کردند. بعدازظهر امروز رئیس‌جمهور و رئیس مجلس شورای اسلامی - بدون هماهنگی قبلی* - از آسایشگاه ثارالله(ع) (در زعفرانیه تهران)** محل نگهداری گروهی از مجروحان نخاعی، بازدید کردند. در پایان این دیدار آیت‌الله خامنه‌ای در گفت‌وگویی با خبرنگاران «از جانبازان به‌عنوان جوانانی مؤمن و با اخلاص و مجاهد یاد کرد و با ستایش از روحیه قدرتمند و امیدوار آنان گفت: این برادران همانند رزمندگان اسلام از روحیه‌ای شاد و سرشار از ایمان برخوردارند و من این تعبیر آنها را که می‌گفتند جراحت ما تازیانه کمال ماست، پسندیدم. این حاکی‌از نیرویی است که ایمان و درستی رفتار انسانی متضمن آن است.» هاشمی رفسنجانی نیز «روحیه قوی جانبازان را موجب تحمل رنج جراحات وارده بر آنان دانست و با تأکید بر لزوم تأمین نیازمندی‌های فرهنگی و روحی جانبازان از دانشمندان دنیا به‌خصوص محققان و اندیشمندان کشور درخواست کرد جهت یافتن راهی برای علاج بیماری قطع نخاع آنچه در توان دارند به کار گیرند.» همچنین امروز، وزیر کشور، گروهی از فرماندهان ژاندارمری، سرپرست وزارت کشاورزی و عمران روستایی و وزیر ارشاد، با شماری از مجروحان و خانواده‌های شهدای جنگ دیدار کردند.[۳۱]
گزارش - 559
وزیر امور خارجه ژاپن که اخیراً فعالیت‌های محوری را در رابطه با مناقشه عراق و ایران در دستور کار قرار داده و در همین راستا مردادماه سال جاری به ایران سفر کرده بود، امروز در حاشیه مجمع سالانه ملل متحد در نیویورک با طارق عزیز وزیر امور خارجه عراق، دیدار و درباره جنگ عراق و ایران با وی مذاکره کرد. به گزارش خبرگزاری کیودو از نیویورک، طارق عزیز و شینتارو آبه وزرای امور خارجه عراق و ژاپن که برای شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک به سر می‌برند، امروز «به‌طور عمده به‌منظور تبادل‌نظر پیرامون جنگ ایران و عراق با یکدیگر ملاقات و مدت یک ساعت و نیم گفت‌وگو کرد[ند].» وزیر امور خارجه ژاپن در این دیدار بر تهدید ایران مبنی‌بر بستن تنگه هرمز تأکید کرد و گفت: «تشدید جنگ احتمالاً موجب بسته‌شدن تنگه هرمز خواهد شد که این امر نه‌تنها کشورهای خلیج‌فارس بلکه تمامی دنیا را تحت‌تأثیر قرار خواهد داد.» خبرگزاری کیودو به نقل از «مقامات رسمی ژاپن» پاسخ طارق عزیز به این اظهارات آبه را «رد غیرمستقیم درخواست ژاپن» عنوان کرد و گزارش داد: «طارق عزیز گفت از آنجایی که این جنگ زمین و دریا را در بر می‌گیرد هر اتفاقی می‌تواند رخ دهد.» این خبرگزاری ژاپنی به نقل از طارق عزیز راجع به ورود هواپیماهای سوپراتاندارد به ناوگان هوایی عراق اعلام كرد: این هواپیماها به‌رغم بهبود توانایی‌های جنگی عراق تغییرات اساسی در جنگ به وجود نخواهد آورد. بنا به این گزارش، طارق عزیز همچنین، در این ملاقات بی‌طرفی کشورهای خلیج‌فارس را بهترین راه برای برقراری صلح در غرب آسیا دانسته و از وزیر امور خارجه ژاپن خواسته است «با این طرح به ایران نزدیک شود.» آبه نیز موافقت کرده و قول داده است که کشور متبوعش «برای ایجاد محیطی که به صلح در خاورمیانه [غرب آسیا] منجر شود تلاش‌هایی را به عمل آورد.»[۳۲]
گزارش - 560
ایندیرا گاندی نخست‌وزیر هند و رئیس دوره‌ای جنبش عدم‌تعهد با اشاره به تماس‌های اخیر خود با رؤسای جمهور ایران و عراق و نیز سفر وزیر امور خارجه هند به تهران و بغداد به‌منظور تلاش برای حل منازعه این دو كشور گفت: «اگرچه با کمال تأسف راه‌حل مورد قبولی به‌منظور خاتمه جنگ تاکنون پیدا نشده است، لکن ما نبایستی اجازه دهیم این امر سبب دلسردی ما شود. ما همچنان به تلاش‌های خود ادامه خواهیم داد.» گاندی که در اجلاس مقدماتی سران کشورها و رؤسای دول عضو جنبش عدم‌تعهد سخن می‌گفت، افزود: «پایان‌دادن به جنگ یکی از اهداف فوری کشورهای عضو جنبش عدم‌تعهد محسوب می‌شود.»[۳۳] خبرگزاری آلمان‌غربی هم به نقل از «منابع مطلع» از منامه گزارش داد: «در اجلاس آتی سران کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس مسئله میانجیگری مجدد برای ختم جنگ ایران و عراق مورد بررسی قرار خواهد گرفت.»[۳۴]
گزارش - 561
رادیو کلن امروز با پخش تفسیری، ضمن اینکه عراق را آغازگر جنگ معرفی کرد، مشکلات اقتصادی را دلیل تمایل عراق به صلح دانست و کشورهای عربی منطقه خلیج‌فارس و دو ابرقدرت شرق و غرب را نفع‌برندگان از این جنگ خواند. تلویزیون سوئد و روزنامه سونسکاداگبلادت نیز با تأکید بر کمک‌های کشورهای عربی و غربی به عراق، وضعیت اقتصادی ایران را نسبت به عراق بهتر توصیف کردند. رادیو كلن در تفسیر خود با عنوان "صلح چیزی است که عراق خواهان است و به آن نیاز دارد"، برآورد نادرست صدام حسین رئیس‌جمهور عراق را عامل حمله به ایران دانست و درمورد وضعیت نظامی و اقتصادی عراق گفت: «اینک همین کشور که زمانی ازجمله کشورهای مهم صادرکننده نفت به شمار می‌رفت، به جان آمده و به پایان توانمندی‌اش رسیده ولی نه ازنظر نظامی؛ زیرا خلبانان ایرانی که درحدود 30 فروند طیاره جنگی دراختیار دارند دربرابر طیاره‌های اصلی میگ23 و میگ25 شوروی و میراژهای فرانسوی نمی‌توانند کاری از پیش ببرند، به‌خصوص اینکه در آینده نزدیکی بمب‌افکن‌های اصلی اتاندارد فرانسوی نیز به آن افزوده خواهد شد و اما ازنظر مالی ممکن است زیرا این جنگ به هریک از طرفین یک میلیارد دلار در ماه مخارج تحمیل می‌کند و این مخارج جنگی پیوسته عراق را با مشکلات بیشتری روبه‌رو می‌سازد، زیرا ذخایر ارزی عراق که در آغاز جنگ به 35 میلیارد دلار تخمین زده می‌شد به اتمام رسیده و صادرات نفت این کشور هم به‌علت محصورشدن نیروهای عراق در خلیج‌فارس و مسدودشدن لوله‌های نفت عراق به‌سوی دریای مدیترانه به‌وسیله سوریه میزان صادرات نفت این کشور را در سال 1982 به هفت تن کاهش داده است و گذشته [از] اینها پولی که به‌عنوان کمک از کشورهای عربی به عراق سرازیر می‌گردید، کاهش یافته [است.]» این رادیو در ادامه، با تأکید بر اینکه به‌رغم وضع اقتصادی نامطلوب عراق، ادامه‌یافتن جنگ برای برخی كشورها با منافعی همراه است، عوامل تداوم جنگ را این‌طور تشریح كرد: «ایرانی‌ها که در جنگ خلیج [فارس] ازنظر تعداد و نفر و بنیه مالی نسبت به عراق تفوق دارند و ازطریق افزایش فراوان صادرات نفت و توان پولی خود فکر می‌کنند چندین سال دیگر هم خواهند توانست به جنگ ادامه دهند [ایرانی‌ها] توقف این جنگ را مانع صدور اندیشه‌های بنیادگرانه اسلامی ایران می‌دانند، کشورهای محافظه‌کار ثروتمند خلیج [فارس] هم که تاکنون به کشور عربی عراق در این جنگ، سه میلیارد دلار کمک نموده‌اند درواقع مصرف این پول‌ها را که ازرهگذر فروش نفت به دست آمده ابداً هدررفته نمی‌دانند زیرا این جنگ هر دو کشور را به خود مشغول داشته و دیگر کاری به کشورهای خلیج [فارس] ندارند.» رادیو کلن درخصوص منفعت ادامه جنگ برای کشورهای حوزه خلیج‌فارس افزود: «در تحلیل نهایی کشورهای عربی درواقع از جنگ خلیج [فارس] یعنی جنگ ایران و عراق بهره‌برداری نموده‌اند، زیرا بدون این جنگ شورای به‌اصطلاح هماهنگی خلیج [فارس] که در آن شش کشور حوزه خلیج [فارس] به‌استثنای ایران و عراق عضویت دارند به وجود نمی‌آمد. مضاف بر اینکه هر دو کشور مهم صادرکننده نفت درصورت نبودن این جنگ می‌توانستند به همان اندازه نفت صادر کنند که پیش از جنگ صادر می‌کردند که درآن‌صورت کشورهای کوچک صادرکننده نفت خلیج [فارس] نمی‌توانستند صادرات خود را به‌میزان امروزی حفظ نمایند. عربستان سعودی که علناً خواستار پایان جنگ ایران و عراق می‌باشد بدون این جنگ هرگز طیاره‌های هشداردهنده آواکس امریکایی را که سخت مشتاق آن است حاصل نمی‌نمود و درمورد مصر باید چنین گفت که این کشور با صدور اسلحه خود به بغداد در میان کشورهای عربی این پندار را به وجود آورده که قاهره علائق و منافع سراسر جهان عرب را ازنظر دور نداشته است. اردن هم ازطریق نشان‌دادن آمادگی‌اش برای بازنمودن بندر عقبه بر روی عراق هواداری خود را به جهان عرب آشکار نمود.» این رادیو، امریکا و شوروی را از دیگر كشورهایی خواند كه از جنگ ایران و عراق نفع می‌برند: «مسکو که 70 درصد سلاح‌های عراق را دراختیار این کشور می‌گذارد به پیروزی عراق چندان خوش نمی‌باشد، زیرا عراق بعد از این پیروزی به غرب رو خواهد آورد و کوشش خواهد نمود که نقش خود را در لباس ژاندارم و پلیس منطقه گسترش دهد.» رادیو کلن افزود: «از زمان آغاز جنگ ایران و عراق، کمک ایران به مبارزان مسلمان افغانستان که علیه قوای اشغالگر شوروی و حکومت دست‌نشانده آن می‌جنگند به‌نحو چشمگیری کاهش یافته است. واشنگتن هم همراه با خویشتن‌داری هم از ایران و هم از عراق حمایت می‌نماید.» این رادیو در پایان تفسیر خود اضافه كرد: «درواقع که بنگریم جهان آن‌گونه به جنگ خلیج[فارس] توجهی نشان نمی‌دهد و در اینکه ایران پا فراتر گذارد و تهدیدهای خود را درمورد بسته‌نمودن تنگه هرمز به مرحله اجرا درآورد، آبراهی که بیش از 40 درصد نیازمندی‌های نفتی غرب از آنجا عبور می‌کند.»[۳۵] تلویزیون سوئد و روزنامه سونسکاداگبلادت نیز ضمن تفاسیری درمورد جنگ ایران و عراق به‌نحوی بر وضعیت بهتر ایران ازنظر اقتصادی در مقایسه با عراق و توان این کشور برای ادامه جنگ صحه گذاشتند. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی، گوینده کانال دو تلویزیون سوئد دراین‌زمینه گفت: «عراق سه سال پیش با هجوم خود به ایران جنگ را آغاز کرد و اکنون پس از سه سال از جنگ تحمیلی، ایران قدرت غالب به شمار می‌رود.» وی با اشاره به عقب‌رانده‌شدن عراق از بخش اعظمی از اراضی ایران که در اوایل جنگ به اشغال درآمده بود، درمورد توان ایران برای تداوم جنگ افزود: «ایران ازلحاظ اقتصادی غنی و ازلحاظ جمعیت نیز ثروتمند است و آن‌گونه که به نظر می‌رسد این کشور توانایی مدت‌ها ایستادگی و ادامه جنگ را دارد و بااینکه بعضی از مراکز و تأسیسات نفتی ایران در آغاز جنگ، آسیب دیده و یا تخریب شده است، ایران توانسته است علاوه‌بر ترمیم خسارت‌ها نفت را هم استخراج و صادر کند و ازسوی [دیگر] مبادلات خارجی خود را گسترش داده و درحال‌حاضر علاوه‌بر آنکه بسیاری از بدهی‌های خارجی خود را پرداخته مازاد تجاری نیز دارد. ... ایران بهای کالاهای خریداری خود را می‌پردازد، درحالی‌که عراق با بحران اقتصادی روبه‌روست و اگر کمک کشورهای عربی و حوزه خلیج‌فارس و فرانسه نبود این کشور تاکنون شکست کامل خورده بود.» روزنامه سونسکاداگبلادت نیز با اشاره به آغاز جنگ ازسوی عراق و اشغال اولیه بخشی از اراضی ایران توسط این کشور نوشت: «ایران با جمعآوری نیرو قدرت خود را بازیافت و موفق شد عراق را از بخش عظیمی از اراضی خود بیرون براند.» این روزنامه همچنین افزود: «اگرچه عراق از حمایت و کمک‌های اقتصادی عربستان سعودی برخوردار است، معهذا وجود کسری بودجه و کمبود اقتصادی بر ملت عراق کاملاً سنگینی می‌کند.»[۳۶]
گزارش - 562
رادیو صوت الجماهیر از دیدار طه یاسین رمضان عضو شورای فرماندهی انقلاب و فرمانده کل ارتش خلقی عراق با فرمانده ارتش خلقی اردن خبر داد. در این دیدار که در مقر فرماندهی کل ارتش خلقی عراق برگزار شد، طه یاسین رمضان ارتش خلقی عراق را «یکی از دهش‌های انقلاب هفدهم تموز» عنوان کرد و گفت: «[این ارتش] تحول عظیمی در نتیجه سازندگی جدید و صحیح انسانی عراق به رهبری صدام حسین است.» وی ضمن تمجید از حضور ارتش خلقی عراق در جبهه‌های جنگ افزود: «آزمون ارتش خلقی آزمونی ویژه و ممتاز از همانندهای خود چون میلیشیاها در کشورهای جهان است زیرا وظایف رزمندگی را در خارج از مرزهای منطقه‌ای در دفاع از سرزمین گران‌بها و کرامت وطن و امت عربی فراهم آورده‌اند.»[۳۷]
گزارش - 563
پس از حدود یک ماه کشمکش و جنگ داخلی در لبنان که دخالت نیروهای خارجی را نیز درپی داشته است، امروز، براساس طرحی که با میانجیگری عربستان تهیه شده، به‌طور موقت میان طرف‌های درگیر آتش‌بس اعلام شد. به نوشته روزنامه اطلاعات مفاد این طرح عبارت است از: «1. برقراری فوری آتش‌بس در کلیه اراضی لبنان و تمام محورهای تماس در این کشور که نظارت بر آتش‌بس برعهده ناظران نظامی بی‌طرف خواهد بود. 2. تشکیل کمیته‌ای با شرکت ارتش، جبهه لبنانی، جبهه راست‌گرایان، جبهه نجات ملی و جنبش امل برای فراهم‌آوردن مقدمات آتش‌بس و تثبیت آن. 3. دعوت فوری از سران لبنانی ازسوی رئیس‌جمهور برای شرکت در کنفرانس ملی برای آغاز گفت‌وگوهای سیاسی که افراد شرکت‌کننده عبارت‌اند از سلیمان فرنجیه، رشید کرامی و ولید جنبلاط ازسوی جبهه نجات ملی، کمیل شمعون و پی‌یر جمیل ازطرف جبهه لبنانی، نبیه بری ازسوی جنبش اَمَل. علاوه‌بر این اشخاص صائب سلام نخست‌وزیر پیشین، عادل عسیران وزیر سابق و نماینده کنونی پارلمان و ریمون اده رئیس حزب بلوک ملی نیز شرکت خواهند کرد. 4. موافقت رئیس‌جمهور لبنان با شرکت نمایندگانی ازسوی کشورهای سوریه و عربستان سعودی در این گفت‌وگوها، همچنین علاوه‌بر شرکت شخص رئیس‌جمهور، هیئت‌هایی ازسوی پارلمان و دولت لبنان نیز در این کنفرانس شرکت خواهند کرد.»[۳۸] این طرح در داخل و خارج از لبنان موجب بروز واکنش‌هایی شده است. در صحنه سیاست داخلی لبنان، اعلام طرح آتش‌بس، استعفای شتاب‌زده شفیق وزان نخست‌وزیر این کشور را درپی داشت. درحالی‌كه استعفای نخست‌وزیر هنوز مورد پذیرش امین جمیل رئیس‌جمهور لبنان واقع نشده، ولید جنبلاط رهبر حزب سوسیالیست ترقی‌خواه، این اقدام را نتیجه شکست ارتش دولت فالانژ لبنان دانست. وی همچنین به‌دنبال اعلام طرح آتش‌بس خواهان لغو پیمان 1943 که - ترکیب دولت لبنان را معین می‌کند - شد. جنبلاط در مصاحبه‌ای با روزنامه الرای العام گفت: «باید شکل جدید که به هیچ جامعه‌ای از جوامع لبنانی علیه جامعه دیگر امتیاز قائل نباشد به وجود بیاید.»[۳۹] نبیه بری رهبر جنبش امل نیز اعلام كرد: «زبان زور نمی‌تواند راهی برای حل بحران لبنان باشد، بلکه آشتی ملی ازطریق برگزاری کنفرانس ملی، که این جنبش از ابتدا خواستار آن بود، می‌تواند راهی برای حل اختلافات باشد.» وی همچنین اظهار امیدواری کرد: «اعلام آتش‌بس و دعوت به گفت‌وگوهای سیاسی مقدمه‌ای برای نشان‌دادن حسن‌نیت در برقراری عدالت و مساوات در راه گسترش حاکمیت ملی و رهایی جنوب و بازگشت آوارگان به خانه و کاشانه‌شان باشد.» پی‌یر جمیل رهبر حزب فالانژ لبنان نیز با تأکید بر قرابت‌ها و اشتراکات سوریه و لبنان ابراز امیدواری کرد که «این توافق جدی باشد.» وی افزود: «آنچه در این مدت روی داد نه به سود سوریه و نه لبنان بوده، بلکه هر دو کشور زیان دیده‌اند.»[۴۰] مجلس اعلای شیعیان لبنان نیز با برگزاری اجتماعی با حضور شیخ محمدمهدی شمس‌الدین رئیس این مجلس و شیخ عبدالامیر قبلان مفتی جعفری لبنان، بیانیه‌ای صادر کرد که در آن بر ضرورت اتخاذ یک موضع واحد در قبال رویدادهای جاری لبنان تأکید شده است. در پایان این بیانیه از استقرار آتش‌بس در لبنان استقبال شده و «آن را راهی برای جلوگیری از برادرکشی که سرنوشت لبنان را به سود صهیونیست‌ها در خطر قرار داده دانسته شده است.»[۴۱] در خارج از لبنان نیز، درحالی‌که اکثر دولت‌های غربی و دول عرب منطقه از طرح آتش‌بس استقبال کرده‌اند، ایران آن را محکوم کرد. علی‌اکبر ولایتی وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، دراین‌باره گفت: «بدیهی است حرکاتی که برای امریکا و رژیم صهیونیستی منافعی داشته باشد، هرگز نمی‌تواند مورد قبول باشد و این همواره موضع اصولی جمهوری اسلامی ایران بوده است.» وی ضمن اعلام حمایت مجدد ایران از مبارزات مسلمانان لبنان بر ضرورت ادامه مبارزه و دفاع دربرابر نیروهای مداخله‌گر تأکید کرد و افزود: «هرگونه رکود و توقف در مبارزات ملت لبنان برعلیه نیروهای اشغالگر صهیونیستی و نیروهای مداخله‌گر چند ملیتی، به‌ویژه امریکا و فرانسه که در درگیری‌های اخیر مستقیماً در کشتار ملت لبنان دست داشته‌اند، بی‌تردید به تحکیم مواضع این نیروها منجر شده و امریکا و رژیم صهیونیستی را در رسیدن به اهداف شومی که این[ها] درجهت تکمیل روند کمپ دیوید و به‌پایان‌بردن مبارزات امت فلسطین و لبنان در این کشور دنبال می‌کنند، یاری خواهد داد.»[۴۲] در همین حال، یهود بن مایر معاون وزیر امور خارجه رژیم صهیونیستی ضمن ابراز رضایت از برقراری آتش‌بس در لبنان، اعلام کرد: «امیدوار است این آتش‌بس اولین قدم برای تخلیه لبنان از نیروهای خارجی باشد و حقوق مشروع حکومت این کشور تأمین گردد.»[۴۳] بخش فارسی رادیو صدای اسرائیل نیز امروز با پخش تفسیری درباره طرح آتش‌بس در لبنان گفت: «اسرائیل از توافق حاصله و ترک مخاصمه در لبنان به‌گرمی استقبال می‌کند، نه‌تنها به این علت که ویرانی و کشتار در یک کشور همسایه پایان می‌گیرد، بلکه بدان جهت نیز که این توافق آغازی است بر ایجاد شرایط و امکانات مورد نظر که فرصت دهد تا همه نیروهای بیگانه و ازجمله ارتش اسرائیل هم‌زمان سراسر خاک لبنان را ترک گویند و استقلال کامل و حاکمیت ملی این کشور رنج‌کشیده را بدان بازگردانند.»[۴۴] مطبوعات و رسانه‌های سوریه نیز باوجود استقبال از طرح آتش‌بس هشدار دادند: «چنانچه مذاکرات گسترده‌ای میان جناح‌های درگیر لبنان انجام نشود، آتش‌بس کاری پیش نخواهد برد.» تاس خبرگزاری رسمی شوروی، با اشاره به استعفای شتاب‌زده نخست‌وزیر لبنان پس از اجرای طرح آتش‌بس، کوشش‌های امریکا در حل بحران لبنان را «یک مانور تبلیغاتی» خواند و گفت: «وضع اسف‌بار لبنان نتیجه مستقیم اتحاد استراتژیک امریکا و اسرائیل است و هیچ‌گونه تبلیغاتی نمی‌تواند خرابه‌هایی که از آن دود بلند می‌شود را پنهان کند.» رونالد ریگان رئیس‌جمهور امریکا نیز از موافقت‌نامه آتش‌بس در لبنان ابراز خرسندی کرد و آن را اولین گام در راه پایان مناقشه داخلی در این کشور خواند. وی با قدردانی از عربستان برای ایفای نقش قاطع در حل بحران لبنان گفت: «ما همگی از گام تازه‌ای که در لبنان برداشته شده خوشحالیم، لکن این تنها اولین گام در یک مسیر طولانی برای حل‌وفصل مسائل لبنان است.» شاذلی قلیبی دبیرکل اتحادیه عرب هم برقراری آتش‌بس در لبنان را «یک موقعیت تاریخی برای هماهنگ‌ساختن اقدامات مشترک اعراب» توصیف کرد و گفت: «اقدام مشترک اعراب تنها وسیله برای تضمین صلح و دوستی بین ملل دوست و مسلمان می‌باشد.» دولت‌های قطر، کویت، بحرین و مصر نیز «از اعلام آتش‌بس در لبنان استقبال کردند و اظهار امیدواری کردند که این تحول به استقرار صلح در لبنان منجر شود.»[۴۵]
گزارش - 564
سازمان مجاهدین خلق(منافقین) که معمولاً از هر فرصتی برای حمله و تخریب حاکمیت موجود در ایران استفاده می‌کند برگزاری مراسم هفته جنگ در ایران را دستاویز قرار داده و با انتشار گزارشی تحت عنوان "زمان به زیان جنگ‌طلبی جنون‌آمیز"، این مراسم را نشانه‌ای از جنگ‌طلبی ایران قلمداد و تداوم جنگ را لازمه ادامه عمر حکومت جمهوری اسلامی توصیف کرد. در این گزارش که امروز از رادیو بغداد پخش شد با اشاره به برگزاری مراسم هفته جنگ در ایران آمده است: «... زمان به زیان جنگ‌طلبی جنون‌آمیز ... به پیش می‌رود و توان رژیم [امام] خمینی در همه زمینه‌ها به‌خصوص در بسیج نیرو برای ادامه جنگ روزبه‌روز کاهش می‌یابد. امروز نفرت و انزجار روزافزون مردم از جنگ و گرایش شدید عمومی توده‌ها به صلح و امنیتی است که رژیم [امام] خمینی با همه تبلیغات خود قادر به کتمان و مخفی‌کردن آن نیست. ندای صلح‌خواهی مردم ایران اینک توسط شورای ملی مقاومت تجسم یافته و صورت عینی به خود گرفته است. همچنین فعالیت‌های خستگی‌ناپذیر برادر مجاهد مسعود رجوی مسئول شورای ملی مقاومت، اهداف ... [امام] خمینی را [در] ادامه جنگ، در سطح جهان افشا و برملا کرده است.»[۴۶]
پاورقی‌ها
منابع و مآخذ روزشمار 1362/07/04
- ↑ سند شماره 12918/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: جلسه بررسی عملیات در شیلر و دربندیخان، عملیات والفجر4، (قرارگاه خاتم‌الانبیا، 4/7/1362، نوار شماره 12918)، ص17.
- ↑ سند شماره 12917/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: جلسه بررسی مانور در منطقه شیلر، عملیات والفجر4، (قرارگاه خاتم‌الانبیا، 4/7/1362، نوار شماره 12917)، ص11.
- ↑ همان.
- ↑ همان، ص5.
- ↑ همان، ص5.
- ↑ سند شماره 284/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوی قرارگاه خاتم‌الانبیا در عملیات والفجر4، داوود رنجبر، 30/6/1362 تا 10/7/1362، ص146.
- ↑ سند شماره 12918/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: جلسه بررسی عملیات در شیلر و دربندیخان، عملیات والفجر4، (قرارگاه خاتم‌الانبیا، 4/7/1362، نوار شماره 12918)، ص17.
- ↑ سند شماره 12917/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص 16 - 14؛ و - سند شماره 284/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص147.
- ↑ سند شماره 284/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص 158 - 157.
- ↑ سند شماره 284/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص 163 - 157.
- ↑ سند شماره 12917/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: جلسه بررسی مانور در منطقه شیلر، عملیات والفجر4، (قرارگاه خاتم‌الانبیا، 4/7/1362، نوار شماره 12917)، ص11.
- ↑ سند شماره 284/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص166.
- ↑ سند شماره 12767/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص5.
- ↑ سند شماره 12767/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص 19 - 18.
- ↑ سند شماره 12768/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص8.
- ↑ سند شماره 12917/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص 5 و 16.
- ↑ سند شماره 12918/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: جلسه بررسی عملیات در شیلر و دربندیخان، عملیات والفجر4، (قرارگاه خاتم‌الانبیا، 4/7/1362، نوار شماره 12918)، ص17.
- ↑ سند شماره 12767/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص 19 - 18.
- ↑ سند شماره 318602 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از فرماندهی قرارگاه عملیات شمال‌غرب ژاندارمری جمهوری اسلامی ایران به فرماندهی قرارگاه حمزه سیدالشهدا، 7/7/1362.
- ↑ واحد مرکزی خبر صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، بولتن رادیوهای بیگانه، 5/7/1362، ص5، رادیو بی‌بی‌سی، 4/7/1362.
- ↑ سند شماره 354281 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از واحد عملیات سپاه سردشت به قرارگاه حمزه سیدالشهدا، 5/7/1362.
- ↑ سند شماره 354598 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از قرارگاه عملیاتی ژاندارمری جمهوری اسلامی ایران (رکن3) به فرماندهی ژاندارمری جمهوری اسلامی ایران، 5/7/1362، ص1.
- ↑ مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، صحیفه امام (مجموعه آثار امام خمینی)، جلد18، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1386، صص 162 - 152.
- ↑ روزنامه اطلاعات، 5/7/1362، ص2.
- ↑ روزنامه کیهان، 5/7/1362، ص2.
- ↑ روزنامه جمهوری اسلامی، 5/7/1362، ص11.
- ↑ روزنامه جمهوری اسلامی، 6/7/1362، ص10.
- ↑ روزنامه جمهوری اسلامی، 5/7/1362، ص11.
- ↑ روزنامه کیهان، 5/7/1362، ص2.
- ↑ روزنامه جمهوری اسلامی، 6/7/1362، ص10.
- ↑ روزنامه جمهوری اسلامی، 5/7/1362، ص10.
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 192، 6/7/1362، صص 6 - 5، نیویورک - خبرگزاری کیودو، 5/7/1362.
- ↑ همان، ص5، سازمان ملل - خبرگزاری کویت، 5/7/1362.
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 191، 5/7/1362، ص2، منامه - خبرگزاری آلمان‌غربی، 4/7/1362.
- ↑ همان، صص 13 - 12، رادیو کلن، 4/7/1362.
- ↑ روزنامه اطلاعات، 5/7/1362، ص16.
- ↑ واحد مرکزی خبر صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، بولتن رادیوهای بیگانه، 6/7/1362، ص9، رادیو صوت الجماهیر، 5/7/1362.
- ↑ روزنامه اطلاعات، 5/7/1362، ص16.
- ↑ روزنامه کیهان، 5/7/1362، ص20.
- ↑ روزنامه اطلاعات، 5/7/1362، ص16.
- ↑ روزنامه کیهان، 6/7/1362، ص20.
- ↑ روزنامه جمهوری اسلامی، 5/7/1362، ص10.
- ↑ روزنامه کیهان، 5/7/1362، ص20.
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 191، 5/7/1362، ص16، بخش فارسی رادیو صدای اسرائیل، 4/7/1362.
- ↑ روزنامه کیهان، 5/7/1362، ص20.
- ↑ سند شماره 284/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوی قرارگاه خاتم‌الانبیا در عملیات والفجر4، داوود رنجبر، 30/6/1362 تا 10/7/1362، ص146.