1366.03.31

روزشمار جنگ سال 1366 1366.03.31
نام‌های دیگر	سی و یک خرداد
تاریخ شمسی	1366.03.31
تاریخ میلادی	21 ژوئن 1987
تاریخ قمری	24 شوال 1407

1360.03.31

1361.03.31

1362.03.31

1363.03.31

1364.03.31

1365.03.31

1367.03.31

گزارش- 276

هر چند زمان شروع درگیری عملیات در منطقه ماؤوت (نصر4) به کلیة یگان‌ها ساعت 2 بامداد ابلاغ شده بود، ولی در ساعت 1:10 بامداد، لشکر57 ابوالفضل(ع) که مأموریت اجرای عملیات برای تصرف شهر ماؤوت را داشت با ارسال پیامی از قرارگاه تاکتیکی خود، درگیری زود هنگام نیروهای این لشکر را اعلام کرد. در ساعت 1:30 بامداد نیز خبرِ شکستن خط به دست نیروهای این یگان دریافت شد در حالی که هنوز هیچ گزارشی از درگیری سایر یگان‌ها به قرارگاه ارسال نشده است. همین امر نگرانی‌هایی را به وجود می‌آورد، زیرا با توجه به آمادگی‌های قبلی دشمن و اطلاعات او از آمادگی نیروهای خودی برای عملیات در این منطقه، در صورت درست بودن خبر درگیری زود هنگام و آگاه شدن دشمن از عملیات خودی در سایر محور‌ها، کل عملیات مورد تهدید قرار می‌گرفت. پیگیری‌های بعدی روشن کرد که هر چند درگیری‌هایی در حد خط لشکر57 صورت گرفته، ولی این درگیری‌ها عمده و سنگین نبوده است. با این حال جانشین فرمانده نیروی زمینی سپاه به فرمانده لشکر25 کربلا که مأموریت تصرف ارتفاعات قشن را با به کارگیری 4 گروهان بر عهده دارد و در جنوب لشکر57 (سمت چپ) عمل می‌کند، توصیه کرد که برای تصرف اهداف خود سریع‌تر عمل کند. در ساعت 1:57 بامداد، فرمانده لشکر25 کربلا خبر رسیدن نیروهایش به خط درگیری را اعلام می‌کند. استقرار نیروهای این لشکر در نزدیک خط درگیری و نبودن نشانه‌ای از هوشیاری دشمن، امیدها را در فرماندهان عملیات زنده می‌کند. سرانجام در ساعت 2 بامداد فرمانده قرارگاه نجف رمز شروع عملیات به نام مبارک امام جعفر صادق(ع) را اعلام می‌کند. هفده دقیقه بعد از شروع درگیری سراسری، وقتی فرمانده لشکر25 کربلا تصرف قله‌های 1 و 2 قشن را به قرارگاه خبر می‌دهد، خوشحالی و امید به پیروزی جایگزین اضطراب و نگرانی ناشی از درگیری بی‌موقع لشکر57 می‌شود. در ساعت 2:32 نیز فرمانده لشکر57 با بی‌سیم کلماتی را به رمز بیان می‌کند که معنی آن چنین است: عملیات یگان ما با موفقیت به پایان رسیده است و هم اکنون درصدد راه انداختن تیم‌های مهندسی جهاد برای احداث جاده هستیم. ساعت 2:45 نیز لشکر25 اعلام می‌کند که علاوه بر قله‌های 1 و 2، قله 3 قشن را به تصرف درآورده است و نیروهای این یگان مشغول پاک‌سازی هستند. در محور عملیاتی لشکرهای105 قدس و 14 امام حسین(ع) نیز 40 دقیقه قبل از ساعت مقرر درگیری، نیروهای این دو یگان از شیارهای بین یال غربی گلان و قلة کمین در حال حرکت برای رسیدن به خط درگیری در گلان و ژاژیله هستند، ولی ناهمواری زمین و تاریکی هوا ناهماهنگی‌ها و تأخیرهایی را به وجود آورده است. لشکر32 انصارالحسین (با یک گردان) و لشکر11 امیرالمومنین(ع) مأمور عملیات در ارتفاع بالوکاوه (ارتفاع 1596) در تاریکی با انضباط کامل در حال نزدیک شدن به نقطه درگیری هستند. نداشتن دید کافی و وجود عوارض زمین باعث کندی حرکت نیروها و بریده شدن مکرر ستون شده و مشکلاتی را به وجود آورده است. نیروهای لشکر14 امام‌حسین(ع) (2 گروهان پیاده و یک گروهان مکانیزه) که پس از 3 ساعت راه‌پیمایی خود را به حداقل فاصله تا دشمن رسانده بودند، همانند لشکر57 ابوالفضل(ع) درگیری را زودتر از وقت مقرر آغاز می‌کنند ولی خبر این درگیری را به قرارگاه فرماندهی عملیات اعلام نمی‌کنند و این در حالی است که لشکر105 قدس تا 10 دقیقه به ساعت 2 هنوز خود را به پای کار نرسانده و این نیز نگرانی‌هایی را به وجود آورده است. فرمانده عملیات با فشار بر فرمانده لشکر105 از وی می‌خواهد تا نیروهایش را سریع‌تر به جلو بفرستد و درگیری با نیروهای عراقی را شروع کند. بالاخره پس از 20 دقیقه تأخیر، بخشی از نیروهای لشکر105 قدس به پای کار می‌رسند و در حالی که هنوز اکثر نیروهای این یگان عقب مانده‌اند، به ناچار درگیری را آغاز می‌کنند. پس از مدت کوتاهی از شروع درگیری، فرمانده لشکر105 قدس خبر تصرف سه موضع دشمن روی ارتفاعات ژاژیله را به اطلاع فرمانده عملیات می‌رساند. در ساعت 2:20 بامداد نیروهای تیپ35 امام حسن(ع) به نقطة درگیری می‌رسند ولی نرسیدن همه نیروها به نقطه درگیری، هوشیاری دشمن در محور ژاژیله و عبور از میادین مین در زیر آتش از مشکلاتی‌ است که این یگان با آن درگیر است. در حالی که از محور عملیات لشکر14 امام حسین(ع) هیچ گونه اطلاعاتی در قرارگاه وجود ندارد و بی‌اطلاعی از وضعیت این یگان نگرانی‌هایی را به وجود آورده است، در ساعت 2:45 رضایی معاون فرمانده لشکر14، این پیام را به قرارگاه مخابره کرد: ما کارمان را انجام دادیم و الآن می‌خواهیم زرهی و مهندسی را روانه کنیم. دوباره تکرار می‌کنم ما برنامه‌ای را که داشتیم به حمدالله بچه‌ها با قوت اجرا کردند و الآن هم برنامه‌های عندلیب (مهندسی) و فتح‌الله (زرهی) را داریم اقدام می‌کنیم. با دریافت این خبر، فرمانده قرارگاه نجف به لشکر14، الحاق با لشکر105 قدس را تأکید می‌کند. در همین حال لشکر105 قدس (با 3 گردان) از تصرف 2 موضع دیگر دشمن در دامنه ژاژیله خبر می‌دهد. این دستاورد در ساعات اولیه عملیات آن هم با همّت رزمندگان یگانی که درباره موفقیت آن تردیدهایی وجود داشت، فرماندهی عملیات را به شگفتی واداشت و امید تصرف ژاژیله را دو چندان کرد. اما کندی تیپ35 امام حسن(ع) در تسخیر اهداف، در حالی که نیروهای لشکر105 قدس به نقطة الحاق (یال کوتاه ژاژیله) نزدیک شده‌اند و نیروهای تیپ35 را در آنجا مشاهده نمی‌کنند، نگرانی‌هایی را به وجود آورده است. در ساعت 3 بامداد، استوار فرمانده تیپ35 امام حسن(ع)، اعلام می‌کند که نیروهایش دو پایگاه نیروهای عراقی را تصرف کرده‌اند و به سمت پایگاه‌های دشمن در قله اصلی ژاژیله در حال پیشروی هستند، در همین حال فرمانده تیپ35 دربارة الحاق با یگان جانبی خود (لشکر14 امام حسین(ع)) اظهار نگرانی می‌کند و در گزارش به قرارگاه می‌گوید که نیروهایش به نقطه الحاق با لشکر14 نزدیک می‌شوند ولی از نیروهای لشکر14 خبری نیست؛ این همان مشکلی است که لشکر105 قدس نیز با لشکر14 امام حسین(ع) دارد. در ساعت 4 بامداد فرمانده تیپ35 امام حسن(ع) پس از یک درگیری سخت اعلام می‌کند که نیروهایش به نقطه الحاق با لشکر14 امام حسین(ع) رسیده و منتظر الحاق با این یگان هستند. این اظهارات مورد اعتراض فرمانده لشکر14 امام حسین(ع) واقع می‌شود و او هم اعلام می‌کند که ما به نقطه الحاق با لشکر 105 و تیپ35 رسیده‌ایم ولی نیروهای این دو یگان مشاهده نمی‌شوند و این مشکل همچنان ادامه داشت تا اینکه با روشن شدن هوا معلوم شد که گفته‌های فرماندهان لشکر14 و لشکر105 در مورد رسیدن به منطقه الحاق صحیح بوده ولی چون دو یگان در عرض هم نبوده‌اند امکان الحاق برای آنها فراهم نشده است. با روشن شدن هوا و مشخص شدن حد پیشروی یگان‌ها، لشکرهای 105 و 14 الحاق می‌کنند، ولی مشکل الحاق نشدن تیپ35 با دو لشکر14 و 105 همچنان باقی است. با الحاق دو یگان14 و 105 جاده آسفالته گلان آزاد می‌شود. در پی باز شدن جاده گلان، علی شمخانی فرمانده نیروی زمینی سپاه و نورعلی شوشتری فرمانده قرارگاه نجف، دو اولویت را برای استفاده از این جاده در نظر می‌گیرند: توصیه به برادران افلاکی و حضرتی فرمانده و قائم‌مقام فرمانده لشکر105 قدس برای انتقال تجهیزات و دستگاه‌های مهندسی به سمت ارتفاع ژاژیله و ابلاغ مأموریت به عرب‌نژاد مسئول زرهی قرارگاه نجف برای وارد کردن تانک به منطقه برای کمک به تیپ35 امام حسن(ع). در ساعت 6 بامداد دشمن هنوز در پایگاه شماره 14 که نقطة الحاق لشکر105 و لشکر35 است، حضور دارد و نیروهای تیپ35 در ارتفاعات اصلی ژاژیله با دشمن درگیر هستند و این در حالی است که لشکر105 تمامی اهداف خود را تصرف کرده و در انتظار الحاق با لشکر35 امام حسن(ع) است. بالاخره نیروهای تیپ35 در ساعت 6:45 موفق می‌شوند مواضع دشمن در قله اصلی ژاژیله را تصرف کنند، سپس پایگاه‌های 13 و 14 دشمن را پاک‌سازی می‌کنند و در ساعت 7 صبح بین این تیپ و لشکر105 قدس الحاق برقرار می‌شود. در محور عملیاتی لشکر11 امیرالمؤمنین(ع) و لشکر32 انصارالحسین نیز که فاصله آنها از نقطه رهایی تا پای هدف طولانی نیست، نیروهای عمل‌کننده با اعلام رمز عملیات به سرعت به سوی هدف‌های خود حرکت می‌کنند. مدت زیادی نمی‌گذرد که فرمانده لشکر32 انصارالحسین اعلام می‌کند که نیروهایش در کمتر از نیم ساعت هدف خود را که ارتفاع 1596 بود تصرف کرده‌اند و در حال پیشروی به سوی آخرین حد مأموریت خود در انتهای یال بالوکاوه هستند. فرمانده لشکر11 امیرالمؤمنین(ع) (با به کارگیری 3 گروهان) نیز در ساعت 3 بامداد تصرف ارتفاعات دوقلو را به قرارگاه اطلاع می‌دهد. در جناح چپ این یگان، لشکر32 انصارالحسین به‌‌رغم پیشروی سریع اولیه، نتوانسته است به موازات لشکر11 امیرالمؤمنین(ع) در یال برده‌هوش پیشروی کند و با وجود آتش شدید دشمن که از شرق ارتفاعات برده‌هوش روی نیروهای این لشکر اجرا می‌شود، در یک کیلومتری انتهای یال بالوکاوه با نیروهای دشمن درگیر است. لشکر32 انصارالحسین سرانجام با توجه به مقاومت شدید دشمن در این محور، از ادامة عملیات منصرف شده و در ارتفاع 1596 مستقر می‌شود. روز اول عملیات تا ساعت 7 صبح یگان‌ها تقریباً به تمام اهداف خود رسیده‌اند و در منطقه مأموریت خود مشغول پاک‌سازی هستند. عمده مشکلات باقی‌مانده در این ساعت عبارت‌اند از: 1- باقی‌ماندن نیروهایی از دشمن در قسمت غربی شهر ماؤوت و عدم الحاق یگان‌های14 و 57 در این محدوده. 2- عدم الحاق دو گردان از نیروهای لشکر25 در قله‌های 1 و 2 قشن. 3- فشار دشمن بر لشکر11 امیرالمؤمنین(ع) در ارتفاعات بالوکاوه (دوقلو). رحیم صفوی باقی‌ماندن نیروهای دشمن در بخش غربی شهر را به‌عنوان جای پای دشمن در شهر و تهدیدی برای هدف اصلی عملیات اعلام می‌کند و به محمدجعفر اسدی فرمانده لشکر33 المهدی و قاسم سلیمانی فرمانده لشکر41 ثارالله، برای وارد شدن به صحنة عملیات در این محور دستور آمادگی می‌دهد. از سوی دیگر، مرتضی قربانی فرمانده لشکر25 کربلا نیز در تماس با قرارگاه از فشار دشمن بر حساس‌ترین محور عملیات خبر می‌دهد: «(در قشن) به ما پاتک شدید شده و دفع کردیم، اما دشمن دست‌بردار نیست. آتش شدید روی ما اجرا می‌کند، تمام فشار دشمن اینجا است.» طبق تحلیل مسئولان عملیات، دشمن قصد دارد با وارد کردن فشار شدید به نیروهای لشکر25 و بازپس‌گیری ارتفاعات قشن به‌عنوان اولین اقدام، کل عملیات را مورد تهدید قرار دهد. با ادامة فشار دشمن در این منطقه نیروهای لشکر25 به ناچار از قله‌های 2 و 3 عقب‌نشینی می‌کنند و روی قله 1 آرایش می‌گیرند. این خبر موجی از نگرانی را در قرارگاه سبب می‌شود، زیرا همه فرماندهان بر این نظر هستند که از دست دادن قشن به‌عنوان پیشانی عملیات، کار را برای همه مشکل خواهد کرد و چه بسا کوشش‌های به عمل آمده را بر باد دهد. در این موقعیت فرمانده قرارگاه نجف در توجیه فرمانده لشکر41 ثارالله برای اجرای عملیات در قشن گفت: «اگر ما از (قشن) عقب بیاییم، دیگر پایین رفتن (عملیات در دشت) سودی ندارد. اگر دشمن بیاید روی شاخ قشن (قله1) ماؤوت را از ما می‌گیرد و ژاژیله هم به سختی قابل پدافند است.» فرمانده لشکر41 ثارالله به‌رغم میل باطنی خود، مأموریت اجرای عملیات در قشن را می‌پذیرد. مأموریت لشکر33 المهدی نیز پاک‌سازی شهر ماؤوت و احداث خاکریز در جلوی شهر اعلام می‌شود. در هماهنگی‌های بعدی فرماندهان دو لشکر25 کربلا و 41 ثارالله، قرار شد هم‌زمان با تاریکی هوا، لشکر25 کربلا عملیات خود را با یک گردان از قله1 با هدف تصرف قله2 آغاز کند و لشکر41 ثارالله نیز با تنها گردان خود از قله2 ادامه حرکت داده و قله3 را به تصرف درآورد. همچنین لشکر25 کربلا در زمینه پشتیبانی به لشکر41 قول مساعد داد. در محور دشت نیز قرار شد لشکر33 المهدی بین ارتفاع 945 و یال قشن را پاک‌سازی کند. سپس برای تأمین دستگاه‌های مهندسی، در دشت آرایش بگیرد تا خاکریز مورد نظر در جلوی شهر احداث شود. سنگرهای تصرف‌شده در ارتفاعات منطقه عملیاتی نصر4 و چند جنازه عراقی پاتک دوم دشمن با فرا رسیدن تاریکی نخستین روز عملیات در حالی که نیروهای لشکر25 کربلا برای هجوم به مواضع عراقی‌ها در قله2 قشن آماده می‌شوند، نیروهای عراقی با استفاده از کانال‌های وصولی قله2 به قله1، خود را به نیروهای لشکر25 کربلا نزدیک کرده و در یک اقدام غیرمنتظره به سمت مواضع خودی هجوم می‌آوردند. غافلگیری اولیه و کمبود نیرو سبب می‌شود تا عراقی‌ها خود را تا زیر قله1 بالا بکشند و حتی بخشی از سمت چپ آن را نیز اشغال کنند. در این وضعیت نیروهایی که آمادة عملیات برای تصرف قله2 شده‌اند، به ناچار برای دفع پاتک دشمن وارد منطقه می‌شوند که طی تلاشی توانستند دشمن را از دامنة سمت چپ قله1 به عقب برانند. در محور لشکر11 امیرالمؤمنین(ع) نیز محمد کرمی فرمانده این لشکر، از پاتک شدید دشمن روی قله دوقلو خبر می‌دهد. وی در تماس بعدی اعلام می‌کند که نیروهایش در یک درگیری شدید و نبرد تن‌به‌تن موفق می‌شوند دشمن را به عقب‌نشینی وادار کنند. عملیات شب دوم با توجه به پاتک عراق و آسیب دیدن گردان لشکر25 کربلا (گردان حمزه) که برای اجرای عملیات در قله2 مأمور شده بود و تلفات و به هم ریختن سازمان رزم این گردان، نیروهای لشکر41 ثارالله به ناچار جلوتر از لشکر25 وارد عمل می‌شوند که در یک نبرد قاطع و سریع موفق می‌شوند قله2 را به تصرف درآورند و پس از آن با حضور گردان حمزة لشکر25، دو لشکر هماهنگ با هم عملیاتِ تصرف قلة3 قشن را آغاز می‌کنند. (گزارش ادامة عملیات نصر4 در روزشمار 1/4/1366 درج شده است).

گزارش- 277

در اطلاعیه قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص) چگونگی اجرای عملیات نصر4 و نتایج به دست آمده، چنین تشریح شده است: «رزمندگان اسلام با 25 کیلومتر راه‏پیمایی، موفق شدند با آزادسازی ارتفاعات مهم و استراتژیک ژاژیله و اسپی‌دره، کلیه راه‏های منتهی به شهرک ماؤوت را مسدود نموده و 20 کیلومترمربع از اراضی این منطقه را آزاد سازند. سپاهیان توحید با کشته و زخمی کردن 2000 تن از نیروهای عراقی، تعدادی را نیز به اسارت خود درآوردند که تاکنون، 195 تن از آنان به پشت جبهه تخلیه شده‌اند. در میان اسرای تخلیه شده، چندین فرمانده عالی‏رتبه و افسر و درجه‏دار به چشم می‏خورد. نیروهای اسلام همچنین، با انهدام تیپ‏های443 پیاده از لشکر27 - به میزان 100 درصد - و تیپ603 پیاده دشمن - به میزان 60 درصد - هم‏اکنون با دشمن بعثی در اطراف شهر ماؤوت مشغول نبرد می‏باشند.» همچنین در ساعت 18:40 امروز، یک فروند هواپیمای دشمن که قصد داشت مواضع نیروهای خودی را در منطقه بمباران کند، با آتش پدافند هوایی سقوط کرد.

گزارش- 278

برای اجرای عملیات در ارتفاعات فرفری (نصر5) نیروهای عمل‌کننده در ساعت 21 به سمت اهداف خود حرکت می‌کنند تا با استقرار در منطقه رهایی، پس از آخرین هماهنگی‌ها برای تصرف اهداف به منطقه مورد نظر اعزام شوند. احمد کاظمی فرمانده لشکر8 نجف نیز در سنگر تاکتیکی فرماندهی در ارتفاعات رستم آلیان مستقر می‌شود. این سنگر در موقعیتی قرار دارد که کل منطقه درگیری از آنجا قابل مشاهده است. نیروها پس از پشتِ سر گذاشتن حدود یک ساعت و نیم راه‌پیمایی به نقطه رهایی رسیده‌اند و پس از دقایقی در ساعت 23 نیروهای اطلاعات پس از کنترل معابر در سکوت مطلق از اولین میدان مین دشمن عبور می‌کنند و در ساعت 24 آخرین هماهنگی‌ها در محورها انجام می‌شود تا حرکت و هجوم به سمت پایگاه‌های دشمن آغاز شود.

گزارش- 279

در ادامه جنگ شهرها، چهار فروند هواپیمای دشمن منطقه سردشت و گرماب را بمباران کردند که تلفات و ضایعاتی در بر نداشت. توپخانة عراق نیز شهر آبادان را گلولـه‏باران کرد که تلفات و خساراتی به بار آورد. از سوی دیگر، حمید شعبان فرمانده نیروی هوایی عراق، ایران را به حملات مخرب و کشنده هوایی تهدید کرد. وی در مصاحبه‏ با روزنامة الثورة (چاپ عراق) گفت: «چنانچه ایران به روش خود ادامه دهد، ضربات آینده، بسی کشنده‏تر و مهلک‏تر از آن چیزی است که در گذشته صورت گرفته بود.» وی با اشاره به حملات هوایی قبلی عراق به اسکله بارگیری جزیره خارک گفت: «ایران باید بداند که ضربات آینده، بسی شدیدتر و قوی‏تر از ضربات گذشته خواهد بود؛ زیرا با وسایل و امکانات پیشرفته‏تر صورت خواهد گرفت. ضربه اخیری که به خارک وارد آوردیم، یکی از آن ضربات قوی بود که از نظر دقت و هدف شایان توجه است و اینکه چند وقتی ما ضربات خود را متوقف کردیم، به خاطر این بود که روی هدف‏های دشمن مطالعه کنیم.» وی افزود: «از آنجا که رهبران ایران هنوز سرسختی نشان داده و تمامی تلاش‏های صلح‏آمیز را رد می‏کنند، تصمیم در مورد از سرگیری حملات علیه تمامی تأسیسات اقتصادی ایران، به‌ویژه تأسیسات نفتی، اتخاذ شده است.»

گزارش- 280

امروز کاروان داوطلبان بسیجی تحت عنوان سپاهیان حضرت صاحب‏الزمان(عج) ویژه شهادت امام جعفر صادق(ع) از استان‏های خوزستان، خراسان و زنجان راهی جبهه‏ها شدند.

گزارش- 281

مدت خدمت نیروهای وظیفه در پشت جبهه‏ها افزایش یافت. بر اساس مصوبه مورخ 28/3/1366 شورای عالی دفاع، مدت خدمت تمام نیروهای وظیفه‏ای که خدمت دوره ضرورت خود را در پشت جبهه می‏گذرانند، غیر از مواردی که شورای عالی دفاع استثنا کرده باشد، به جای 24 ماه، 30 ماه خواهد بود. دبیرخانه شورای عالی دفاع اعلام کرد: «این قانون به کلیه واحدها و یگان‏های مربوطه ابلاغ گردیده و از تاریخ تصویب، لازم‏الاجرا می‏باشد. این قانون، شامل حال آن دسته از پرسنل وظیفه‏ای که مدت یک‏سال از خدمت خود را در مناطق عملیاتی گذرانده یا می‏گذرانند، نخواهد شد و مدت خدمت برای آنان، همان 24 ماه است.» براساس اعلام دبیرخانه شورای عالی دفاع، این افزایش مدت خدمت، شامل افرادی که به دلیل معافیت‏های پزشکی، امریه‌های شورای عالی دفاع، سازمان‏ها و نهادهای مختلف، در مناطق غیرعملیاتی مشغول به خدمت هستند نیز خواهد بود.

گزارش- 282

حجت‌الاسلام هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس شورای اسلامی، دربارة تناقض مواضع سیاسی و عملکرد کشورهای غربی و کشورهای منطقه در حوادث خلیج‏فارس، در جمع پاسداران واحد اطلاعات و عملیات سپاه گفت: «شما شاهد هستید که در خلیج‏فارس چقدر بی‏منطق با ما برخورد می‏کنند. رژیم بعث عراق یک ماه شرارت نکرد، جمهوری اسلامی ایران چه اقدامی کرد؟ کشور فرانسه اگر موشک اگزوسه و هواپیما در اختیار عراق قرار ندهد، آیا او می‏تواند در خلیج‏فارس شرارت بکند؟ رژیم کویت و عربستان سعودی اگر فضا، پول و اطلاعات آواکس در اختیار عراق نگذارند، آیا او می‏تواند از پانصد کیلومتر آن طرف بیاید و شبانه موشک بزند؟ پیداست که نمی‏تواند. هواپیما و موشک را فرانسه و روسیه در اختیار عراق می‏گذارند، آن وقت آنها می‏گویند شما کوتاه بیایید.» هاشمی رفسنجانی افزود: «اینها نسبت به شما بغض دارند و با اسلام مخالف هستند و ما هم با ماهیت تجاوزگری اینها مخالف هستیم.» وی با اشاره به اینکه دشمنان اسلام تمامی امکانات جاسوسی و حتی گروهک‏های مزدور و خودفروخته را در اختیار رژیم عراق قرار می‏دهند، گفت: «ما باید به روحیه و ایمان قوی متکی باشیم و کمبود امکانات خود را جبران کنیم.»

گزارش- 283

سازمان خلع و کنترل سلاح گزارشی از خرید تسلیحاتی کشورهای خاورمیانه تهیه کرده است. طبق این گزارش، عراق نخستین خریدار و ایران ششمین خریدار تسلیحات در میان کشورهای خلیج‏فارس است. در گزارش این سازمان که سالانه منتشر می‌شود، آمده است: «رژیم عراق با خرید معادل 24 میلیارد دلار جنگ‏افزار از سال 1360 تا 1364 به صورت بزرگ‏ترین وارد کننده تسلیحات در جهان درآمده است. عربستان سعودی نیز با خرید 7/14 میلیارد دلار جنگ‌افزار، در همان مدت، مقام دوم را در میان بزرگ‏ترین وارد کنندگان سلاح دارا می‏باشد.» بر اساس این گزارش، لیبی با خرید 4/10، سوریه با 9/8، مصر با 1/7، ایران 4/6 و هند 6 میلیارد دلار خرید اسلحه، به ترتیب سومین تا هفتمین وارد کننده عمده جنگ‌افزار جهان می‏باشند. این گزارش می‏افزاید: «عراق در سال 1363، با صرف 6/14 میلیارد دلار، در میان بالاترین بودجه‏های نظامی دنیا، هشتمین مقام را دارا بود. ایران با 6/11 میلیارد دلار بودجه در مقام یازدهم قرار داشت.» روزنامه فیلادلفیا انیکوایرر نیز درباره کشورهای عمده فروشنده سلاح به ایران و عراق می‏نویسد: «به گفته مقام‏های دولت امریکا و کارشناسان خارج از دولت، حداقل پنجاه کشور به یک یا هر دو طرف جنگ از هنگام آغاز آن در هفت سال پیش، اسلحه فروخته‌اند و جریان [فروش] اسلحه همچنان در سطح بالایی برقرار است. دست‌کم بیست و هفت کشور از جمله امریکا و اتحاد شوروی، سلاح‏هایی را در اختیار هر دو طرف قرار دادند. حتی کشور بی‏طرفی چون سوئد، پنهانی و از طریق ایتالیا، به ایران ساز و برگ جنگی ارسال داشته است. سوئیس نیز عراق را یاری داده است. این تصویر پیچیده از خلال مصاحبه‏هایی با مقام‏های وزارت امورخارجه، پنتاگون و کاخ سفید به ‏دست آمده است.»

گزارش- 284

معاون وزیرخارجه امریکا ضمن اعلام موافقت پنج عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل با قطعنامه صلح، از عدم موافقت برخی از اعضای شورا با تصویب قطعنامة تنبیهی تحریم تسلیحاتی خبر داد. وی به صراحت از اتحاد دو کشور امریکا و شوروی در جلوگیری از پیروزی ایران سخن گفت. نشریه سان فرانسیسکو کرونیکل در این‏باره می‏نویسد: «مایکل آرماکاست معاون وزیرخارجه امریکا در امور سیاسی، گفت: پنج عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل با قطعنامه آتش‏بس جنگ ایران و عراق موافقت کرده‏اند، ولی طرف‏های مذاکره نتوانستند بر سر دومین قطعنامه که موجب تحریم تسلیحاتی جهانی در مورد هر دو طرف درگیر می‏شود، موافقت نمایند، چون از نظر بعضی مقامات، این قطعنامه بیشتر به ضرر ایران است تا عراق. وی گفت: ایالات متحده و شوروی در جلوگیری از پیروزی ایران در خلیج‏(فارس) دارای منافع مشترکی هستند. پیروزی ایران از نظر شوروی، موجب تقویت قدرت بنیادگرایان اسلامی در ایران و خطر فزاینده برای کمونیست‏ها و دیگر گروه‏های چپی در ایران است. پیروزی ایران همچنین می‏تواند مردم مسلمان شوروی را به‏عنوان یک تهدید، مطرح نماید. وی افزود: شما نمی‏توانید شوروی‏ها را از خاورمیانه بیرون کنید. آنها خودشان در خاورمیانه هستند. منافع استراتژیک ما در خلیج(فارس) ایجاد محدودیت برای آنها در ارتباط با نفت بوده است، چون ما برعکس آنها، به این ماده احتیاج داریم.» درخصوص کوشش‏های طارق عزیز وزیرخارجه عراق، برای ترغیب شورای امنیت به اتخاذ تدابیری در پایان دادن به جنگ ایران و عراق، رادیو امریکا گزارش داد: «وزیر امورخارجه عراق که در نیویورک مشغول ملاقات‏های خصوصی با اعضای شورای امنیت است، گفت: شوروی آماده برقراری صلح و آغاز مذاکره با ایران است و از یک راه‏حل جامع در شورای امنیت حمایت خواهد کرد. طارق عزیز همچنین گفت: 15 عضو شورای امنیت برای پایان بخشیدن به جنگ از هر وسیله‏ای که در اختیار دارند، از جمله اعمال مجازات و تحریم‏های تسلیحاتی باید استفاده کنند. وی افزود: بغداد تحریم تسلیحاتی علیه هر دو طرف متخاصم را که زمانی از سوی دبیرکل سازمان ملل متحد پیشنهاد شد، رد خواهد کرد. عراق معتقد است که مسئله تحریم تسلیحاتی که اکنون مورد بررسی شورای امنیت قرار دارد، باید فقط در مورد ایران اجرا شود، زیرا این ایران است که از شرکت در مذاکرات صلح خودداری می‏کند.»

گزارش- 285

هنری کیسینجر وزیرخارجه سابق امریکا، ضمن تأیید اقدام امریکا برای آزادی کشتی‏رانی در خلیج‏فارس، از سیاست اسکورت نفت‏کش‏های کویتی انتقاد کرد: «حمایت دولت امریکا از آزادی کشتی‏رانی در خلیج‏فارس، کار عاقلانه‏ای است، اما استفادة کشتی‏های کویتی از پرچم امریکا، معنی حمایت از یکی از طرفین متخاصم را پیدا می‏کند.» رادیو بی‌بی‌سی به نقل از وی می‏افزاید: «جانب‏داری نظامی از عراق، فقط در صورتی درست است که تهدید آشکار و تازه‏ای از طرف ایران نسبت به کشتی‏رانی مشاهده شود و اقدام امریکا متضمن دست‏یابی به یک نتیجه قطعی باشد، اما کیسینجر می‏گوید که مداخله عراق در لطمه زدن به جریان کلی صدور نفت از خلیج‏فارس، به‌طور مسلم، از مداخله ایران بیشتر بوده است. میزان حملات در سال میلادی جاری (1987) همان منوال سال گذشته را دارد. کیسینجر در مورد خطرات قدرت‏نمایی نظامی علیه ایران، در صورتی که تحریکات آشکاری از جانب ایران صورت نگیرد، هشدار می‏دهد و می‏گوید: چنین اقدامی را تا زمانی که جنگ دریایی در خلیج‏فارس ادامه داشته باشد، بدون به‏خطر انداختن حیثیت خدشه‏دار شده امریکا، نمی‏توان به انجام رساند.»

گزارش- 286

گری سیک از نظریه‌پردازان سیاست خارجی امریکا و صاحب نظر در مسائل ایران، در مقاله‏ای در فصلنامة معتبر فارین افیرز، سیاست خارجی و برآیند عملکرد ایران در صحنة سیاسی بین‏المللی، معاملة اسلحه با امریکا و تأثیر این اقدام در کشورهای منطقه، تأثیر پیروزی ایران در منطقه و پیامد این پیروزی در رفتار سیاسی ایران و همچنین توانایی ایران در تداوم تولید نفت را بررسی کرده است. وی در قسمت‏هایی از مقاله خود نوشته است: «ایران مهارت و زبردستی خود را در دیپلماسی "ضربه‏زدن و گفت‏وگو کردن" به اثبات رسانده است؛ بدین صورت که در کمال نترسی، به دشمنان خود در هر سطحی که باشند، ضربه زده و در عین حال، راجع به موافقت‌نامه‏ها و امتیازات با آنها به گفت‏وگو می‏نشیند. شهرت دولت ایران به صورتی که بی‌کله به نظر می‏آید، نیست. همان طوری که ریچارد نیکسون رئیس‏جمهور امریکا، تشخیص داده است، با کمی بی‌کله بازی می‏توان دشمن را به موضع دفاعی کشاند. ایران در سال 1986 (1365) با بهره‏برداری از همین حالت، توانسته در آزاد کردن تعداد بسیار کمی گروگان، حداکثر اسلحه را از امریکا دریافت نماید. اینکه آیا این یک واقعیت است یا یک طرح و نقشه، به هر صورت تا به ‏حال خوب کارگر بوده است.» وی می‌افزاید: «تلاش ایران جهت ابرقدرت شدن در خلیج‏فارس، منوط به عامل غیرقابل پیش‏بینی جنگ با عراق می‏باشد. بالا و پایین رفتن این عامل، بستگی به بهتر یا بدتر شدن موقعیت ایران در جنگ دارد. اگر ایران سرانجام مجبور به قبول شرایطی نزدیک به وضع قبل از جنگ شود، در این صورت، رهبران ایران به احتمال زیاد به مسائل بی‏شمار داخلی متمرکز خواهند شد، اما اگر ایران در جنگ پیروز شود، معنایش تحقق اهداف افراطی خواهد بود و از ملایمت نسبی کنونی ایران، دیگر اثری به‏جا نخواهد ماند. در صورت پیش آمدن چنین وضعی، تغییر در مرکز ثقل کامل خواهد شد. خاورمیانه احتمالاً بین دو ابرقدرت متخاصم (اسرائیل در غرب و ایران در شرق) تقسیم خواهد شد که نتیجه خطرناک آن، غیرقابل پیش‏بینی است. ظاهراً امریکا و اسرائیل طی چند سال گذشته، توجه زیادی به امکان بروز چنین وضعی ننموده‏اند.» گری سیک می‏افزاید: «اخبار مربوط به معامله اسلحه بین امریکا و ایران، مایه تعجب شدید رهبران خلیج‏فارس گردید، زیرا آنان را به این نتیجه‏گیری کشاند که گویی ایالات متحده نسبت به مسائل امنیتی ممالک مذکور حساسیتی ندارد و اینکه احتمالاً امریکا به این نتیجه رسیده است که ایران قصد پیروزی در جنگ دارد و بهتر است که از همین حالا روابط خود را با طرف پیروز ترمیم کند. ممالک مذکور سعی کرده‏اند که در برابر ایران، خود را وحشت‏زده نشان ندهند، ولی در عین حال نسبت به خطرات ناشی از ظهور ایران به‏عنوان یک قدرتِ بدون حریف در منطقه، وقوف داشته و به همین خاطر، سعی دارند روابط غیرنظامی خود را با تهران حفظ نموده و در مورد سیاست نفتی ایران تا جایی که به ضررشان نباشد، همراهی کنند. ظاهراً ایران این وضع را به‏عنوان بهترین حالت ممکن در شرایط فعلی جنگ پذیرفته است، ولی اگر بر عراق غلبه کند یا رژیم صدام سقوط نماید، در این‏صورت خواسته ایران از همسایگان کوچک‏تر خود در منطقه، بیشتر از اینها خواهد بود. مقامات کشور (ایران) در فعال نگاه‏داشتن صنعت نفت در قبال حملات هوایی عراق، مهارت و استعداد زیادی از خود نشان داده و علی‌رغم هشت سال آشفتگی، توانسته‏اند تعهد بدهی‏های خارجی خود را بپردازند. در واقع، مقامات کشور در سیاست داخلی و خارجی شعارهای بسیار افراطی را با انعطاف‏پذیری حساب شده و واقعیت‏گرایی توأم ساخته‏اند. جنگ با عراق در واقع نوعی واقع‏بینی را بر ایران تحمیل کرده است.»

گزارش- 287

نماینده عراق در سازمان ملل (عصمت کتانی) امروز در نامه‌ای به دبیرکل این سازمان ادعا کرد: نیروهای ایران نواحی مسکونی شهر ابوالخصیب را در مورخ 17 ژوئن 1987 (27 خرداد 1366) با توپخانه گلولـه‌باران کردند که یک غیرنظامی کشته شد و به تعدادی خانه و ساختمان خسارت وارد شد.

گزارش- 288

روزنامه کویتی القبس در سرمقاله خود مین‏گذاری آب‏های خلیج‏فارس و گذرگاه‏های آبی منتهی به بنادر کویت را تحولی خطرناک در روند جنگ خلیج‏فارس خواند و نوشت: «تشدید اوضاع و تشنج منطقه توسط ایران، اصرار این کشور بر گسترش دامنه کانون بحران در منطقه را نشان می‏دهد.» القبس جنگ مین‏ها را پیامد جنگ نفت‏کش‏ها توصیف کرده و می‌نویسد: «این جنگ‏ها در نهایت از تبعات جنگ ایران و عراق که جرقه‏های آن به کشورهای اطراف رسیده است، شمرده می‏شود.»

گزارش- 289

رئیس اداره مطبوعات و اطلاعات وزارت خارجه شوروی دربارة گفت‏وگوهای اخیر معاون اول وزیرخارجه شوروی با صدام‌ حسین گفت: «در دیدار یولی ورونتسف با صدام حسین، به موقعیت خلیج‏فارس که اخیراً وخیم شده است، توجه خاصی مبذول گردید و ضرورت عکس‏العمل در برابر هرگونه تلاش‏های نیروهای امپریالیستی به منظور استفاده از تشنجات اوضاع منطقه، برای افزایش حضور نظامی امپریالیستی در این ناحیه، خاطرنشان شد.» در این حال، روزنامه فرانسوی لوموند به بهره‏برداری شوروی از سیاست امریکا در خلیج‏فارس اشاره کرده و می‏نویسد: «امریکایی‏ها در حال حاضر بیش از هر زمان دیگری مجبورند عزم خود را ثابت کنند؛ به خصوص که‏ شوروی منتظر مشاهده عزم راسخ امریکا نشده است. روس‏ها ضمن اینکه خود را مدافع یک آرامش بین‏المللی و رژیم‏های سلطنتی میانه‏رو خلیج(فارس) - که از عواقب جنگ ایران و عراق وحشت دارند - می‏دانند، بدون کوچک‏ترین تردیدی طرح حمایت از کنترل خلیج(فارس)‏ توسط شوروی اغراق‏آمیز به‏نظر می‏رسد. مع‌ذالک باید گفت که شوروی مهره‏های خود را ماهرانه به پیش می‏راند و در این راستا هم از عملکرد امریکا سود می‏جوید و هم از نگرانی برخی کشورهای عرب.»

گزارش- 290

رادیو بی‌بی‌سی در گزارشی دربارة تأثیر بحران جاری در روابط دیپلماتیک بین ایران و انگلیس بر روابط تجاری دو کشور گفت: «اگرچه صادرات انگلیس به ایران در سال‏های اخیر کاهش یافته، ولی هنوز ایران بازار با ارزشی به شمار می‏رود‏. خصومت‏های دیپلماتیک برای بعضی شرکت‏ها کمرشکن خواهد بود، زیرا آنها می‏گویند به خاطر مشکلاتی نظیر تأثیرات جنگ با عراق و کنترل و محدودیت ارز خارجی، مشکلات ویزا گرفتن و کاغذ بازی در تهران - که به هرحال مشکلی برای تجارت است - وجود روابط دیپلماتیک به شرکت‏ها کمک می‏کرد بعضی از مشکلات موجود را حل کنند.»

گزارش- 291

روزنامه اطلاعات با درج خبری از فروش اوراق قرضه در عراق، آن را حاکی از ورشکستگی اقتصادی این کشور قلمداد کرده و می‏نویسد: «در پی ورشکستگی مالی رژیم عراق، بانک‏های این رژیم طی ماه جاری، اوراق قرضه ملی با نام اوراق قرضه قادسیه صدام را عرضه و به معرض فروش گذاشته‏اند. رژیم حاکم بر عراق برای تشویق مردم جهت خرید اوراق قرضه یاد شده، اعلام کرد اوراق قرضه قادسیه صدام از مالیات مقرره و عوارض کنونی و آینده مستثنی می‏باشد. به نوشته مطبوعات بغداد، اوراق قرضه قادسیه صدام را که بانک مرکزی و بانک رافدین در سراسر شهرهای عراق به فروش می‏رسانند، شامل کمک‏های 100 دیناری است و بانک مرکزی عراق با انتشار بیانیه‏ای از مردم درخواست کرده است تا به خرید این اوراق قرضه اقدام نمایند.»

گزارش- 292

بیست‌وچهار تن از چته‏های حزب دمکرات به انتقام کشته شدن دو تن از پیش‌مرگان این حزب در درگیری هفته پیش با اهالی روستای نی‏چلان در منطقه برادوست از توابع ارومیه، به این روستا حمله کردند و ضمن انهدام پایگاه این روستا، عده‏ای را مجروح کردند و متواری شدند.

گزارش- 293

روزنامه ترجمان (چاپ ترکیه)، به نقل از یک رادیو معارض کرد، دربارة تخریب روستاهای عراقی هم‏مرز با ترکیه نوشت: «به دنبال قیام مردم کردستان عراق، دولت عراق سی‌وپنج روستای مرزی ترکیه و عراق را به ‌وسیلة بولدوزر با خاک یکسان کرد. علت تخریب این روستا‏ها که در نزدیکی شهرهای دهوک، اربیل و سلیمانیه واقع شده‏اند، همکاری روستائیان با گروه بارزانی اعلام شده است.» این روزنامه می‏افزاید: «عراق به اهالی روستاها، سه روز مهلت داده بود تا روستاها را ترک نمایند.» همچنین به نوشته روزنامه ترجمان، در کمین نیروهای مبارز کرد در جادة خانقین - قادر، پنج تن از اعضای استخبارات عراق به نام‏های سرگرد جمیل نعمان، کاظم جمودی، سلمان علی، ماجد داوود و کنعان غالب به هلاکت رسیدند. ضمیمه گزارش 278: مواضع و موانع دشمن در منطقه عملیاتی نصر5 به علت محدود بودن شناسایی‌ها به شناسایی در خط و میسّر نشدن نفوذ به عمق و شناسایی از پشت خط دشمن، اطلاعی از مواضع دشمن و محل‌های تجمع آنها در دست نبود و طبق شناسایی‌های انجام شده، روی ارتفاع کله قندی یک ردیف مین منور و سه ردیف مین والمر و یک رشته 3 تایی سیم‌خاردار حلقوی که روی هم قرار گرفته بود، وجود داشت. همچنین دور کله قندی و یال مربوطه و از آنجا به یال فرفری، دشمن کانالی احداث کرده و دو طرف آن را با سنگ چیده بود. کانال فوق محل عبور یک نفر بیشتر نبود و به دلیل صخره‌ای بودن، عمق کمی داشت که یک نفر می‌بایست به حالت خمیده درون آن تردد کند. دشمن روی این ارتفاعات حدود 5 یا 6 پایگاه داشت که در هر پایگاه تخمین زده شده که حدود یک دسته نیرو مستقر باشد. دور هر پایگاه را نیز با سنگ‌چین کانال‌هایی جهت تردد نیروهایش احداث کرده بود که به هم وصل نبودند. از یال فرفری به سمت یال دوپازا نیز دشمن کانال زده بود که نیروهایش از درون آن تردد می‌کردند. در کل در جلوی خط دشمن میدان مین و تله منور و یک رشته سیم‌خادار (3 تایی) حلقوی امتداد داشت و به یال دوپازا و قله دوپازا وصل می‌شد. البته بر اثر گذشت زمان و اصابت گلولـه‌های توپ و خمپاره در برخی نقاط سیم‌خاردار پاره شده بود که دشمن آن را مرمت نکرده بود. نیروهای مستقر روی این ارتفاعات آن‌چنان که از دیدگاه نیز مشاهده می‌شد به صورت مشترک (عراقی‌ها و جاش‌ها) بودند که طبق نظر نیروهای اطلاعات به دلیل حساس بودن کله‌قندی، این‌گونه اظهار می‌شود که دشمن بیشترین تجمع و استعداد را در پشت کله‌قندی مستقر کرده است.

منابع و مآخذ روزشمار 1366/03/31