1366.05.22

از دانشنامه روز شمار دفاع مقدس
پرش به ناوبری پرش به جستجو
روزشمار جنگ سال 1366
1366.05.22
نام‌های دیگر بیست و دو مرداد
تاریخ شمسی 1366.05.22
تاریخ میلادی 13 اوت 1987
تاریخ قمری 17 ذیحجه 1407



گزارش- 339

امروز در منطقه عملياتي نصر7، دشمن با اجراي آتش توپخانه روي ارتفاع بلفت، به چند حركت ايذايي در منطقه دست زد ولي موفق به نفوذ در خطوط پدافندي نشد. هم اكنون نيروهاي خودي مناطق آزاده شده را همچنان در اختيار دارند و بر منطقه عملياتي مسلط هستند. از سوي ديگر، به منظور تقويت خطوط پدافندي محور بلفت، يگان فرماندهي قرارگاه قدس، تيپ نبي‌اكرم(ص) را ـ كه پس از هشت روز پدافند و ايستادگي در برابر پاتك‌هاي دشمن، متحمل 500 شهيد و زخمي شده بود ـ با لشكر 31 عاشورا تعويض‌كرد.[۱]

گزارش- 340

در جلسه‌اي با شركت مسئولان قرارگاه قدس و يگان‌هاي تابعه، طرح ادامه عمليات [ر.ك.به: 18/5/1366 ـ 277] در منطقه نصر7 و آخرين آمادگي يگان‌ها مورد بحث و بررسي قرار گرفت. در اين جلسه فرماندهان يگان‌ها نتايج اقدامات خود را در زمينه شناسايي منطقه ميزان آمادگي نيروها را براي ادامه عمليات اعلام كردند. سپس با توجه به وجود برخي مشكلات در يگان‌ها كه براي ادامه عمليات‌ درنظر گرفته شده بودند، از جمله؛ درگير بودن در خط، كمبود نيرو، تحمل تلفات و …، فرمانده قرارگاه قدس تصميم گرفت كه فعلاً ادامه عمليات را در اين منطقه منتفي اعلام كند.[۲]

گزارش- 341

هواپيماهاي دشمن تعدادي از روستاهاي شهرستان سردشت و چند منطقه عملياتي در جبهه‌هاي شمال غرب را بمباران كردند. در اين حملات يك فروند از هواپيماهاي عراق هدف قرار گرفت و سرنگون شد. در حملات هوايي دشمن به روستاهاي "درمان‌آباد"، "عباس آباد" و "ميرشيخ حيدر" در منطقه سردشت كه در ساعت 12 ظهر انجام شد، يك تن از اهالي اين روستاها به شهادت رسيد و شش تن ديگر زخمي شدند. [۳] همچنين هواپيماهاي دشمن صبح امروز با تجاوز به حريم هوايي پيرانشهر، يك منطقه نظامي در كوه‌هاي اطراف اين شهر را بمباران كردند كه بر اثر آن، تعدادي از نيروهاي ارتش شهيد يا زخمي شدند. [۴]

گزارش- 342

پيش‌مرگان مبارز كرد عراقي درمحور "شقلاوه" از استان اربيل، تعدادي از پايگاه هاي دشمن را مورد حمله قرار دادند. در اين عمليات چريكي كه در منطقه مرگسور (Mirgasur) انجام شد، مقر يك گردان عراقي و پايگاه‌هاي اطراف آن مورد حمله قرار گرفت كه تعدادي از افراد مستقر در آنها كشته و 50 تن زخمي شدند.[۵] همچنين در اين منطقه در درگيري بين نيروهاي عراقي با پيش‌مرگان كرد در روستاي "خيروزك" ـ كه چند ساعت ادامه داشت ـ 23 تن از نيروهاي دشمن به اسارت درآمدند و تعدادي از آنها نيز كشته شدند.[۶] 83 تن از كردهاي عراقي در چند روز گذشته به جمهوري اسلامي پناهنده شده‌اند. قرارگاه حمزه (ع) با اعلام اين خبر افزود: «به اين ترتيب تعداد پناهندگان تاكنون به 3471 نفر رسيده است.»[۷]

گزارش- 343

اهداف و عملكرد قرارگاه رمضان، در گردهم‌آيي فرماندهان اين قرارگاه در قم، تشريح شد. "محمدباقر ذوالقدر" فرمانده قرارگاه مهم‌ترين هدف از تشكيل قرارگاه رمضان را سركوب ضدانقلابيون فراري و ضربه زدن به ماشين جنگي حكومت صدام اعلام كرد و افزود: «در طول هــجده ماه گذشته نيروهاي تحت امر اين قرارگاه (قرارگاه رمضان) با كمك برادران مسلمان كرد عراقي، علاوه بر اين كه حداقل هشت‌هزار تن از نيروهاي مزدور عراقي را به هلاكت رسانده‌اند، توانسته‌اند بيش از يك‌هزار تن از آنان را به اسارت خود درآورند كه اين دست‌آوردهاي مهم در يك مدت كوتاه در تاريخ جنگ‌هاي نامنظم جهان، بي‌سابقه است.» ذوالقدر يكي از اهداف اصولي نيروهاي تحت امر قرارگاه رمضان را انهدام تأسيسات و مراكز اقتصادي عراق ذكر كرد و گفت: «ما در همين مدت موفق شده‌ايم شهرهاي سيدصادق، خرمال، حلبچه، مرگسور، اتروش و مناطق ديگري را گاهي اوقات تا ده ساعت به تصرف درآورده و پس از وارد آوردن ضرباتي بر پيكر دشمن بعثي، به مقرهاي خود بازگرديم.»[۸]

گزارش- 344

فرمانده منطقه يكم نيروي دريايي ارتش جمهوري اسلامي ايران با اشاره به اعلام آمادگي ايران براي مين‌روبي خليج‌فارس گفت: «در صورتي كه به‌ ما دستور برسد، به سمت مين‌روبي در خليج‌فارس حركت خواهيم كرد و در اين زمينه از تجربه اندوخته خود در طول جنگ استفاده خواهيم نمود.» وي در باره نيروها و امكاناتي كه در عمليات مين‌روبي به كار خواهند رفت، گفت: «مين‌روبي مجموعه‌اي از هلي‌كوپتر مين‌روب، ناوهاي مين‌روب، قايق، غواص و تجهيزاتي است كه در اختيار داريم، و براي اين كار اعزام خواهيم كرد.»[۹]

گزارش- 345

"رابرت سيمس" سخن‌گوي پنتاگون، ضمن سخنان خود در باره مين‌هاي كشف شده در درياي عمان و همكاريهاي آتي امريكا با فرانسه و انگلستان، ادعا كرد: «مين‌هاي كشف شده در درياي عمان توسط ايران كار گذاشته شده است.» به گزارش خبرگزاري فرانسه، سخن‌گوي وزارت دفاع امريكا گفته است: «ما دليل رسمي بر اين كه ايران اين مين‌ها را كارگذاشته، در دست نداريم، ولي تحليل ما اين طور است.» سخن‌گوي پنتاگون در مورد ميزان هم‌آهنگي و همكاري ميان كشتي‌هاي مين‌روب فرانسوي و انگليسي با كشتي‌هاي امريكايي گفت:‌ «لندن و پاريس متعهد شده‌اند كه نيروهايشان هم‌آهنگ با نيروي دريايي امريكا عمل كنند.» "سيمس" افزود: «ما فكر مي‌كنيم كه وجود اين نيروها در منطقه، براي پيدا كردن مين‌ها بسيار مفيد خواهد بود. ما همكاري عادي خواهيم داشت. ولي اين همكاري تحت پوشش بين‌المللي نيست و يك برنامه مشترك نيز براي همكاري اين فعاليتها وجود ندارد.» سخن‌گوي پنتاگون سپس گفت: «اين يك وضع است كه هر كشوري كاري را انجام مي‌دهد كه فكر مي‌كند به نفع خود و براي حمايت از كشتي‌هايش است.‌»[۱۰] شبكه تلويزيوني سي.بي.اس. امريكا نيز در اخبار سراسري امشب خود با تكرار اتهامات مقام‌هاي وزارت دفاع امريكا عليه جمهوري اسلامي ايران و با اعلام اين‌كه ايران قصد دارد پنج‌هزار مين جديد از يوگسلاوي خريداري كند، به نقل از مقام‌هاي پنتاگون گفت: «به ‌زودي مچ ايران هنگام ارتكاب جرم مين‌گذاري گرفته خواهد شد و در اين صورت كشتي‌هاي امريكا اجازه استفاده از بازوي نظامي عليه ايران را خواهند دشت.»[۱۱] رسانه‌هاي همگاني، مين‌گذاري در خليج‌‌فارس را به جنگ چريكي عليه امريكا تشبيه كرده‌اند. روزنامه "كريستين ساينس ‌مانيتور" به نقل از يك ديپلمات نوشته است.: «اين ايران است كه تصميم مي‌گيرد كي و كجا مين كار بگذارد. اگر مين‌ها كشف بشود و يا هنگام عبور كشتي‌ها از كنار آنها، مين‌ها منفجر نشوند، اين نشانه ضعف ايران نيست.» راديو امريكا با نقل اين مطلب و با استناد به منابع كشتيراني، افزود: «خطر مين‌ها در خليج‌فارس به سود ايران است زيرا نيروي دريايي امريكا را با تمام تجهيزات پيش رفته معطل كرده و گرفتار نوعي جنگ چريكي در دريا كرده است. اين منابع گفتند در حالي كه هشت كشتي مين‌روب ديگر و هلي‌كوپتر‌هاي مين‌روب امريكا وارد خليج‌فارس مي‌شوند، ايران هنوز از حيث جنگ مين در خليج‌فارس دست بالا را دارد.»[۱۲]

گزارش- 346

ميزان خسارات وارده بر كشتي‌ها در خليج‌فارس از آغاز حملات عليه خطوط كشتي‌راني در منطقه، اعلام شد."بيمه لويدز لندن" اعلام كرد: «از سال 1981 ( 1360)، 338 مورد حمله به كشتي كه 65 مورد آن مربوط به امسال است، در خليج‌فارس صورت گرفته است. در اين حملات، دست كم 236 دريانورد كشته شده و 270 نفر ديگر مجروح گرديده‌اند."فيلپ ‌لور" رييس فدراسيون كنترل محموله‌هاي امريكا در نيويورك نيز گفت: «41 نفت‌كش از سال 1984 ميلادي (1363)، زماني كه هر دو طرف (ايران و عراق) تهاجم به نفت‌كش‌ها را شروع كردند، متحمل خسارات كلي شده‌اند.»[۱۳]

گزارش- 347

امريكا با تجمع بي‌سابقه نيرو در خليج‌فارس، هنوز با اين پرسش روبه‌رو است كه "چگونه مي‌تواند با ايران مقابله كند؟" گروهي از مقام‌هاي امريكا بر حملات نظامي عليه مراكز نظامي ايران تأكيد دارند و گروهي ديگر بر فشار سياسي ـ ديپلماتيك تأكيد مي‌كنند. "هفته نامه نيوزويك" در تحليلي از سياست امريكا در برخورد با ايران، نوشت: «پنتاگون طرح‌هاي مشخص و جزيي براي پاسخ‌گويي به ايران در دست دارد. يكي از طرح‌ها به "واينبرگر" وزير جنگ امريكا پيشنهاد مي‌كند كه حمله‌اي پيش‌گيرانه عليه موشك‌هاي موسوم به "كرم ابريشم" كه در تنگه هزمز مستقر شده‌اند، صورت گيرد. اقدام تلافي‌جويانه ديگر، شامل حمله به پايگاه‌هاي ايران در بوشهر و بندرعباس است. حمله به جزيره فارسي نيز مي‌تواند جالب باشد، اما واشنگتن مصمم است كه با احتياط گام بردارد. واشنگتن همچنين مصمم است فشار ديپلماتيك عليه ايران را افزايش دهد.»[۱۴] "برژينسكي" يكي از برجسته‌ترين‌ نظريه‌پردازان سياسي امريكا نيز در تحليلي از عملكرد و مشكلات امريكا در خليج‌فارس، حضور گسترده نظامي را نشان ضعف و عدم اعتماد به قدرت تصميم‌گيري در امريكا دانست و افزود: «حضور نيروهاي نظامي امريكا در خليج‌فارس تجلي قدرت تضعيف شده امريكا است. حضور نيروهاي نظامي با حجمي به اين بزرگي، به طور ناخواسته تصوير عدم اعتماد به قدرت تصميم‌گيري امريكا مي‌باشد و لذا در اين موقعيت، بسياري نسبت به اين كه آيا امريكا واقعاً جرأت و قصد استفاده از اين تجمع قدرت نظامي در خليج‌فارس را دارد يا خير، به شك افتاده‌اند و اين موضع سبب كاهش جرأت اعتماد كردن نسبت به امريكا شده است.» برژينسكي سپس گفت: «اگر قدرت نظامي امريكا واقعاً مورد احترام بود، يقيناً برافراشتن يك پرچم و ابراز موضع و نشان دادن حدود براي ايران كافي بود.» روزنامه "سونسكادا گبلادت" چاپ سوئد با درج اين مطالب به نقل از برژينسكي افزود: «علاوه بر اين مسائل، امتناع متحدان غربي امريكا و دوستان عرب از همكاري گسترده با امريكا و همچنين مخالفت كنگره اين كشور و محدويت اختيارات رياست جمهوري را بايد بر مشكلات امريكا اضافه كرد. بحث در مورد عقب‌نشيني امريكا در منطقه بحراني و در لحظات كنوني صرفاً موجب تقويت و تشويق فناتيك‌هاي ايران و تضعيف و تزلزل روحيه همسايگان ايران خواهد شد. بالاخره نيروها به خليج‌فارس اعزام شده‌اند و آنچه نگران كننده است اين است كه يافتن يك خط مشي كه بتواند جنگ رواني را از اقدامات نظامي تميز دهد، بسيار مخدوش مي‌نمايد.»[۱۵] راديو بي.بي.سي. در ريشه‌يابي مشكلات امريكا در خليج‌فارس، آن را به رسوايي "ايران ـ گيت" پيوند مي‌دهد ـ موضوعي كه موجب سوءظن اعراب و متحدان اروپايي امريكا به اين كشور شده و تا پايان مدت باقي مانده رياست جمهوري ريگان ادامه خواهد داشت. اين راديو گفت: «مسلماً كل اين ماجرا در نظر امريكا نسبت به خاورميانه اثر گذاشته است. از زماني كه كويت از امريكا درخواست كرد كه نفت‌كش‌هاي تحت پرچم آن كشور در خليج‌فارس حركت كنند، رويه امريكا نسبت به حوزه خليج‌فارس حالت جبران مافات پيدا كرده است. از آنجايي كه امريكا در مورد كشورهاي عربي حوزه خليج‌فارس بي‌وفايي كرده، اكنون بايد علناً از آنها حمايت كند و از آنجايي كه خواسته بود به ايران نزديك شود، اكنون بايد با آن مقابله كند. اما منتقدان پرزيدنت ريگان در كنگره امريكا و حتي بعضي از متحدان او در اروپا از اين نگرانند كه احتمالاً درگيري با ايران حاصلي بيش از تلاش امريكا براي نزديكي با ايران در بر نداشته باشد… به عبارتي ديگر، ممكن است به زودي معلوم شود كه مقابله امريكا با ايران به اندازه تلاش امريكا براي نزديكي به ايران، نامطلوب و بي‌حاصل است، چون سرانجام امريكا بايد روابط پايدار و ثابتي با ايران برقراركند.»[۱۶]

گزارش- 348

دعوت كويت از امريكا براي حفاظت از كشتي‌هايش، موجب دگرگوني در استراتژي امنيتي كشورهاي حوزه خليج‌فارس و ايجاد مشكلات داخلي براي آنها شده است. سفير كويت در "امان" با وجود دعوت كشورش از امريكا براي حضور در منطقه، گفت كه كويت با افزايش حضور نظامي كشورهاي بيگانه در خليج‌فارس مخالف است و افزود: «رهبر كويت تاكنون از دادن تسهيلات نظامي در خاك خود براي استقرار نيروهاي نظامي امريكا خودداري كرده است.» وي درباره برافراشتن پرچم امريكا بر روي نفت‌كش‌هاي كويتي گفت: «اين يك مسئله صرفاً تجارتي است و جنبه قانوني دارد و ما از تمامي كشورهايي كه از ما نفت خريداري مي‌كنند، اين تقاضا را كرده‌ايم.»[۱۷] راديو بي.بي.سي. در تفسيري از خط‌مشي كشورهاي حوزه خليج‌فارس گفت: «حاكمان شيخ‌نشين‌هاي خليج‌فارس كوشيده‌اند با حاميان اسرائيل هيچ پيوند آشكاري نداشته باشند و در خلال هفت سال گذشته، اصرار ورزيده‌اند كه منطقه خليج‌فارس، حريم آشتي باشد و از نفوذ ابرقدرت‌ها به دور بماند. اين نظر موجب شد كه اندكي پس از درگير شدن جنگ ايران و عراق، شوراي همكاري‌هاي خليج[فارس] پي‌ريزي شود. اين شورا شش دولت عربي خليج‌فارس را در ائتلافي مبتني بر همكاري در امور دفاعي‌ و امنيتي به يكديگر پيوند داده است. گام اخير كويت در فراخواندن امريكا براي حمايت از نفت‌كش‌هاي كويتي، نشان داده است كه خط مشي اتكا به خود، پايه و اساسي ندارد و… اين دولت‌ها با دولت امريكا و انگلستان پيوندهاي نزديك نظامي دارند، اما اين پيوندها بسيار سـري است و اغلب حكمرانان محلي وجود آن را انكارمي‌كنند فرمانروايان اين كشورها مي‌دانند كه افزايش حضور نظامي غرب كه به قصد كمك به آنان صورت‌گرفته‌است مي‌تواند آنان را با خطراتي در داخل كشور مواجه‌كند، به‌اين سبب اين حاكمان اميدوارند، نيروهاي غربي رسماً خواستار بهره‌مندي از امكانات اين كشورها نشوند و اسباب شرم‌گيني آنها را فراهم نكنند؛ به‌بيان ديگر، كشورهاي عرب‌خليج‌فارس نمي‌توانند آنهايي راكه به ياري‌شا‌ن‌آمده‌اند، ياري كنند.»[۱۸]

گزارش- 349

پاسخ "نه رد و نه قبول" جمهوري اسلامي ايران به قطع‌نامه 598 شوراي امنيت سازمان ملل متحد [ر.ك.به: 20/5/1366 ـ 319]، واكنش‌ها و ارزيابي‌هاي متفاوتي را در پي داشته است. انگلستان، موضع ايران را تلاشي براي تغيير قطع‌نامه الزام‌آور شوراي امنيت مي‌داند كه از نظر اين كشور پذيرفته نيست. سخن‌گوي وزارت خارجه انگلستان گفت: «انگلستان حاضر نيست تمايل ظاهري ايران را براي بحث درباره شوراي امنيت در مورد قطعنامه 598 بپذيرد. پاسخ تهران به دبيركل سازمان ملل متحد در مورد اين قطع‌نامه مي‌تواند به مثابه تلاش ايران براي تغيير لحن آن به نحوي كه موافق با خواسته اين كشور باشد، تلقي‌شود.» اين سخن‌گو افزود: «قطع‌نامه‌هاي الزام‌آور شوراي امنيت، غيرقابل بحث‌اند و دولت انگليس از انجام تلاش‌هايي براي سازمان‌دهي اعمال تحريم تسليحاتي عليه‌ايران، شديداً حمايت خواهد كرد.» وي سپس گفت:«در پاسخ ايران عناصر منفي وجوددارد، ولي يك رد كامل نيست.»[۱۹] رييس كميسيون دفاع مجلس ملي فرانسه با ناسازگار خواندن نظام سياسي جمهوري اسلامي‌ ايران بر تداوم حمايت‌هاي كشورش از عراق تأكيد كرد: «فرانسه به زحمت مي‌تواند از عراق سلب حمايت كند و اكنون نيز نمي‌توان به انقلاب شيعه ايران اجازه دهد، خاورميانه را شعله‌ور سازد.» وي افزود: «فلسفه مذهبي كه مبناي اقدامات دولت ايران را تشكيل مي‌دهد، با يك سياست عادي هم‌زيستي با ديگر كشورها كه نظام سياسي و فلسفي متفاوتي دارند، به هيچ وجه سازگار نيست.»[۲۰]

گزارش- 350

هم‌زمان با افزايش فشارهاي امريكا، كشورهاي بزرگ و دولت‌ها‌ي منطقه بر جمهوري اسلامي ايران، مطبوعات و تحليل‌گران خبري غرب نيز با بزرگ كردن روابط اقتصادي ايران و فروش‌هاي غير‌مستقيم تجهيزات نظامي به كشور، مي‌كوشند تا تصميم‌گيرندگان و افكار عمومي را براي اتخاذ محدوديت‌هاي بيش‌تر آماده سازند. روزنامه "وال‌استريت ‌ژورنال" آسيايي، در گزارشي با بررسي ميزان واردات نفتي امريكا از ايران، نوشت: «واردات نفت خام ايران توسط امريكا در ماه مي (11ارديبهشت تا 10 خرداد)، به طور متوسط، 75 هزار بشكه در روز بود كه در مقايسه با واردات زير 500 بشكه در روز ماه مي 1986(ارديبهشت 1365)، افزايش فوق‌العاده چشم‌گيري را نشان مي‌دهد. در پنج‌ ماهه اول سال جاري، امريكا به طور متوسط، روزانه 45 هزار بشكه نفت خام ايران را وارد كرده است. اين رقم در مقايسه با كم‌تر از 500 بشكه در روز براي دوران مشابه در يك سال قبل و متوسط 19 هزار بشكه در روز براي دو سال پيش است. واردات نفت خام امريكا از ايران در ماه‌هاي جولاي و اگوست ( تير و مرداد) نيز حدوداً بين 50 تا 100 هزار بشكه در روز بوه است.» اين روزنامه افزود: «هم‌اكنون يك شركت فرانسوي وابسته به گروه نفتي "رويال داچ‌شل"، نفت ايران را براي فروش در سواحل خليج امريكا عرضه مي‌كند. و دولت امريكا هيچ محدوديتي عليه ورود نفت ايران به امريكا اعمال نكرده است، هيچ صحبتي هم براي ايجاد چنين محدوديت‌ها‌يي در جريان نيست.»[۲۱]

گزارش- 351

در مقابل افزايش رقم ناخالص بدهي‌هاي خارجي عراق در سال گذشته، ميزان بدهي ايران سير نزولي داشته است. نشريه اقتصادي "ميدل‌ايست اكونوميك دايجست" (ميد) در اين باره نوشت: «تا پايان سال گذشته، بدهي عراق با 27 درصد افزايش نسبت به سال 1985(1364)، به 12 ميليارد و 804 ميليون دلار رسيد كه نشان از افزايش وام‌گيري سيستم بانكي به ميزان يك ميليارد و 100 ميليون دلار و افزايش استقراض و تقاضاي اعتباري مؤسسات غيربانكي اين كشور بوده است.» اين نشريه سپس با مقايسه بدهي‌هاي خارجي كشورهاي منطقه نوشت: «در ميان كشورهاي خاورميانه، تنها بدهي ايران، كويت و امارات متحده عربي در سال گذشته نسبت به سال 1985 به ترتيب 3/8، 6 و 9/3 درصد كاهش يافته است.»[۲۲]

گزارش- 352

روزنامه جمهوري اسلامي در يك جمع‌بندي از عملكرد ستاد مبارزه با احتكار و گران‌فروشي نوشت: «در نخستين هفته از اجراي مرحله ارشادي طرح مبارزه با گران فروشي و احتكار در چند استان، تعدادي از متخلفين شناسايي و مقاديري كالا ضبط شد. در استان سيستان و بلوچستان 400 نفر از عاملين فروش كالاهاي اساسي، به عنوان متخلف شناسايي و به آنان اخطار داده شد. در استان مازندران نيز 270 مورد تخلفات صنفي مورد بررسي قرارگرفت و در شهرستان قائم‌شهر، ستاد مبارزه با گران‌فروشي و احتكار، مقاديري از كالاهاي مشمول تعزيزات را كشف و ضبط كرد.»[۲۳]



منابع و مآخذ روزشمار 1366/05/22

  1. سندشماره 435. مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: عمليات نصر7، قرارگاه قدس، راوي: برادر علي مژدهي، 13/5/1366، ص81.
  2. سند شماره 0435 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: عمليات نضر 7، قرارگاه قدس، راوي برادر: علي مژدهي، 13/5/1366.صص86ـ82
  3. خبرگزاري جمهوري اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره147، 23/5/1366، ص4، اروميه ـ به نقل از خبرگزاري جمهوري اسلامي، 22/5/1366.
  4. سند شماره 70024 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از اداره اطلاعات نزاجا، به وزارت كشور، 23/5/ 1366.
  5. ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 147، 23/5/1366، صص15ـ14، استكهلم ـ 22روزنامه سوئدي "سونسكاداگبلات".
  6. سند شماره 0435 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: عمليات نضر 7، قرارگاه قدس، راوي برادر: علي مژدهي، 13/5/1366.صص86ـ82
  7. سندشماره 97333 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: فرمانده قرارگاه حمزه سيدالشهداء(ع)، 26/5/1366.
  8. روزنامه رسالت، 24/5/1366، ص2، خبرگزار جمهوري اسلامي.
  9. روزنامه رسالت، 24/5/1366، ص2.
  10. خبرگزار جمهوري اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 148، 24/5/1366، ص8، واشنگتن ـ به نقل از خبرگزاري فرانسه، 23/5/1366.
  11. خبرگزاري جمهوري اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 148، 24/5/1366، صص9ـ8.
  12. روزنامه رسالت، 22/5/1366، ص12، لندن ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي، به نقل از راديو امريكا.
  13. Russelp Sabin. Senfrancisco Chronicle (Aug 13 1987) p.23.
  14. خبرگزاري جمهوري اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره147، 23/5/1366، ص17، تهران ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي، 22/5/1366، به نقل از هفته نامه امريكايي نيوزويك.
  15. خبرگزاري جمهوري اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 147، 23/5/1366، صص15ـ14، استكهلم ـ 22روزنامه سوئدي "سونسكاداگبلات".
  16. خبرگزاري جمهوري اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 148، 24/5/1366، صص31ـ30 به نقل از راديو بي.بي.سي.، 23/5/1366.
  17. خبرگزاري جمهوري اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 146، 22/5/1366، ص4، تهران ـ خبرگزاري ‌خليج، روزنامه "الدستور" چاپ اردن.
  18. خبرگزاري جمهوري اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 147، 23/5/1366، صص21ـ19، به نقل از راديو بي.بي.سي.، 22/5/1366.
  19. خبرگزاري جمهوري اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 147، 23/5/1366، ص10، تهران ـ به نقل از خبرگزاري جمهوري اسلامي، 22/5/1366.
  20. خبرگزاري جمهوري اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 147، 23/5/1366ص35، پاريس ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي، 22/5/1366، به نقل از روزنامه لوكوتيدين دوپاري.
  21. خبرگزاري جمهوري اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 147، 23/5/1366، صص21ـ19، به نقل از راديو بي.بي.سي.، 22/5/1366.
  22. خبرگزاري جمهوري اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 147، 23/5/1366، ص55، ميدل‌ايست اكونوميك ‌دايجست.
  23. خبرگزاري جمهوري اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 146، 22/5/1366، ص4.