1366.12.22

روزشمار جنگ سال 1366 1366.12.22
نام‌های دیگر	بیست و دو اسفند
تاریخ شمسی	1366.12.22
تاریخ میلادی	12 مارس 1988
تاریخ قمری	23 رجب 1408

1359.12.22

1360.12.22

1361.12.22

1362.12.22

1363.12.22

1364.12.22

1365.12.22

گزارش - 1

1. با آغاز روز و فاصله چند ساعت تا شروع عملیات، فعالیت یگانها و واحدهای پشتیبانی به منظور کسب بیشترین آمادگی برای اجرای عملیات در منطقه عمومی حلبچه و در هر سه محور قدس، ثامنالائمه و فتح که از امشب آغاز خواهد شد افزایش یافته است. این در حالی است که بارش برف سنگین در شب گذشته یک بار دیگر همه جا را سفیدپوش کرده و برف زیادی روی زمین نشسته است. یگانها نیز تلاش میکنند در آخرین ساعتهای باقیمانده تا شروع عملیات، تجهیزات و لوازم لازم را به داخل منطقه منتقل کنند. در طول شب گذشته و امروز یگانهایی که در مرحله اول در محور شمالی قرارگاه قدس وارد عمل خواهند شد، نیروهای خود را از ارتفاع سورن به داخل شیارهای وشکناو و زلم بردهاند. برخلاف ارتفاعات که برف باریده، در مناطق پایینتر و داخل شیارهای غربی ارتفاع سورن به طرف دشت حلبچه باران شدید همراه با باد است، لذا نیروهای گردانها در مسیر رسیدن به داخل شیارها کاملاً خیس شدند و سختی زیادی کشیدند. در محور جنوبی عملیات نیز همه تلاش دارند تا به حداکثر آمادگی دست پیدا کنند. در محور قرارگاه ثامنالائمه تعداد قابل توجهی از نیروهای رزمنده ازطریق پلهای نفررو به آن سوی رودخانه مرزی آبسیروان منتقل شدهاند و تلاشها برای نصب پل ماشینرو در حال انجام است. اما بارندگیهای اخیر و گلولای زیاد جادۀ گوزیل باعث کندی در ترددها شده است. در محور قرارگاه فتح که نیروهای مرحله اول (لشکر١٤ امام حسین و ٨ نجف) باید به وسیله قایق ازطریق رودخانه لیله به رودخانه آب سیروان و سپس به آبراهۀ منتهی به ضلع جنوبشرقی دریاچه پشت سد دربندیخان بروند و در ساحل آنسوی دریاچه در محلی به نام گُته پهلو بگیرند، در حال انتقال به اطراف اسکلۀ احداث شده در کنار رودخانه لیله (محدودۀ روستای مرزی کلور) هستند. طبق برنامهریزی انجام شده این نیروها با خودرو تا روستای ایمان منتقل شده و از آنجا تا روستای کلور را پیاده طی میکنند و پس از غروب آفتاب و در تاریکی شب از روستای کلور تا گته را با قایق میروند و وارد منطقه شده، بهسمت اهداف خود پیشروی میکنند.

گزارش - 2

2. موضوع زمانبندی عملیات در محور قرارگاه قدس و فاصله اجرای مرحله دوم عملیات با مرحله اول تماماً به چگونگی متصل کردن عقبۀ یگانهای خودی به اولین جادۀ دسترسی به زمینهای شمال دشت حلبچه بستگی دارد. موضوعی که به دلایل مختلف ازجمله وجود صخرههای بزرگ در مسیر، در دید و تیر دشمن بودن قسمتهایی از مسیر ساخت جاده و همچنین سرعت احداث جاده ارتباط دارد و باعث شده تا فرماندهان از زمانبندی دقیق برای اجرای مرحله دوم عملیات بازمانده و تردیدهایی را دربارۀ آن ابراز کنند. خصوصاً آنکه یدالله شمایلی از مسئولین جهاد از سازندگی کندی پیشرفت احداث جاده به علت وجود صخرهای بزرگ علیرغم بهکارگیری همزمان ٧ دستگاه کمپرسی خبر داد. ساعت ١١:٣٠ صبح و تنها چند ساعت قبل از رها شدن نیروها برای آغاز عملیات، محسن رضایی، عزیز جعفری، مصطفی ایزدی، غلامعلی رشید، محمدباقر ذوالقدر و یدالله شمایلی دربارۀ چند موضوع مرتبط عملیات گفتوگو کردند. در ابتدای گفتوگوها مقرر شد نیروهای قرارگاه رمضان که مأموریت ناامن کردن عقبههای دشمن در دشت حلبچه را برعهده دارند، از شب دوم وارد عمل شوند. فرماندهان راجع به تشکیل و موقعیت خط بین مرحله اول و دوم نیز گفتوگو کردند و درباره هدف مرحله اول در محور شمالی یعنی ارتفاع خورنوازان تا شهر خرمال و جادۀ جنوب این شهر تا غرب یال حمید و یال ارتفاع پنج قله توافق داشتند اما بهدلیل وجود نگرانی دربارۀ اینکه جاده به موقع برای اجرای مرحله دوم عملیات وصل شود، محسن رضایی میگوید: «اصلاً ما نباید به فکر مرحلهبندی عملیات باشیم، هر طور میتوانیم باید عمل کنیم و جلو برویم.» داود رنجبر راوی مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ که در این جلسه حضور دارد، جمعبندی این گفتوگوها را در دفترچه خود اینگونه ثبت کرده است: درباره مرحله دوم برادر محسن تذکر داده است که باید قرارگاه قدس را سریع جلو فرستاد و خط بعدی در این مرحله یال بانشیار و به عهده لشکر١٩ فجر و خودِ شیرمر به عهدۀ لشکر٤١ و از شیرمر تا رودخانه زلم به عهدۀ لشکر١٧ است. البته در جنوب رودخانۀ زلم یگانها باید تا انتهای اهداف که شامل سهراهی گردکو و الحاق با یگانهای محور جنوبی عملیات است بروند. گفتوگو دربارۀ مانور در این ساعات در حالی انجام میشود که فرمانده کل سپاه به عزیز جعفری میگوید: بحث مانور خیلی کم کردید آقای عزیز (جعفری)، همهاش فکر جاده بودید. رنجبر در ادامۀ این اظهارات محسن رضایی مینویسد: به نظر بنده (راوی) این مسئله دربارۀ خود ایشان نیز صدق میکند. برادر محسن معتقد است که اگر ما بخواهیم روی اهداف مرحله اول عملیات بمانیم تا شرایط مرحله دوم آماده شود، دشمن علاوه بر اینکه میآید زیر پای بچهها [یگانها] میچسبد و مانع اقدام ما برای مرحله دوم میشود و اگر مانع شود مشکل میشود مرحله دوم را اجرا کرد. [دشمن] به احتمال زیاد تپه حمید را میگیرد و عملیات تهدید میشود، لذا لازم است یک پیشروی بین مرحله اول و دوم انجام شود تا مانع این اقدام دشمن گردد و قرار شد این مأموریت به لشکر١٧ واگذار شود. اما همچنان موضوع فاصله زمانی بین مرحله اول و دوم در محور قرارگاه قدس یک مسئله است. در محور جنوبی عملیات نیز همه در تلاش هستند تا با آمادگی بیشتری وارد عملیات شوند، اما بارندگیهای اخیر و مخصوصاً شب گذشته اوضاع جادههای عقبه را خراب کرده و ناچار عمدۀ ترددها از جادۀ محور گوزیل انجام میشود و آن هم کشش ٨-٧ یگان را ندارد. یگانها باید برای عملیات از رودخانه خروشان آبسیروان عبور کنند و پل اصلی روی این رودخانه در جادۀ گوزیل هنوز نصب نشده و ترددها از طریق پل نفررو انجام میشود. نیروهای جهاد نیز به طور پیوسته در حال تلاش برای بهبود اوضاع جاده هستند. سرتیپ علی صیاد شیرازی از فرماندهان ارتش که پس از حضور در محور قرارگاه ثامنالائمه و گفتوگو با رحیم صفوی نزد محسن رضایی در ملخور آمده گزارشی از آخرین وضعیت این محور ارائه داد. وی در این باره گفت: «اینها [قرارگاه ثامنالائمه] هنوز گیر جاده در محور گوزیل دارند، پل چیفتن میخواهد. آنها میگویند خیلی وابسته به فاصلۀ بین مرحله ١ و ٢ شما [قرارگاه قدس] هستند. هلیکوپتر هم هنوز نیامده است.» صیاد شیرازی سپس درباره وضعیت در محور قرارگاه فتح نیز گفت: «در محور [قرارگاه] فتح پیش شمخانی رفتیم. اینها ٧ گردان را از پلهای نفررو عبور دادند. مهمات جدید کلاش آنها عیب دارد. اینها نیاز زیاد به هلیکوپتر دارند که هنوز مستقر نشده است. در محور پایین [ثامنالائمه] هلیکوپتر در محور پاوه دارد تمرکز پیدا میکند ولی در محور فتح و سورمر هنوز گیر دارد، چون ازطرف سپاه نفر پیگیر ندارد.» صیاد شیرازی رفع کمبود آتشبار توپخانه ١٥٥ و ٢٠٣ و کمبود گلوله توپخانۀ ارتش را منوط به آمدن سرهنگ جمالی جانشین نیروی زمینی ارتش میداند. همچنین ساعت ١٨:١٠ سرهنگ انصاری فرمانده هوانیروز ارتش به همراه فرمانده پایگاه هوانیروز مسجد سلیمان و تعدادی از خلبانان بالگرد برای توجیه شدن ازطریق دیدگاه به منطقه محور شمالی عملیات آمدند. بالگردها برای اجرای عملیات وارد منطقه شدهاند، اما مشکل مکان برای پَد بالگرد وجود دارد. سرهنگ انصاری اظهار داشت: گروه هوانیروز اصفهان نیز برای اجرای مأموریت در محور جنوبی عملیات وارد منطقه شدهاند، اما بخشی از تجهیزات مانند تور اسلینگ و سوخت در همدان مانده و فردا خواهند آمد.

گزارش - 3

3. درحالیکه استعداد قابل توجهی از توان رزمی سپاه پاسداران (حدود ١١٠ گردان) برای عملیات در منطقه عمومی حلبچه پای کار آمده است و فرماندهان ارشد سپاه ازجمله محسن رضایی، علی شمخانی و رحیم صفوی نیز بر چگونگی اجرای عملیات ٣ قرارگاه تاکتیکی اصلی شامل قدس، ثامنالائمه و فتح نظارت میکنند، اجرای عملیاتِ همزمان در منطقه عملیاتی بیتالمقدس٢ در غرب شهر ماؤوت عراق با فرماندهی قرارگاه نجف نیز در دستور کار قرار دارد. ساعت ٩:٤٥ صبح امروز در جلسۀ محدودی با حضور محسن رضایی، غلامعلی رشید، محمدباقر ذوالقدر و امیر حیاتمقدم موضوع تأثیر اقدام ارتش عراق در حمله به مواضع قرارگاه رمضان و معارضین کرد عراقی در مناطق آزاد شدۀ داخل خاک عراق بر عملیات بیتالمقدس٢ و همچنین محدود شدن زمین و محدودۀ این عملیات به ارتفاع گوجار و اولویت داشتن عملیات در حلبچه گفتوگو شد. ذوالقدر اعلام کرد: ارتش عراق با ١٣ تیپ و ٦ واحد (توپخانه) ١٨ قبضهای و ١٢ قبضه کاتیوشا، به مناطقی که در دست معارضین کرد عراقی است حمله کرده و اکثر این یگانها را از جنوب آورده است. وی محورهای حملات عراق را هم پیرکه، سورداش، دلماز، قملچه و کانینو اعلام کرد و افزود: عراق بعضی مناطق را هم تصرف کرد. مردم این مناطق هم از محور کانینو و از طریق ارتفاع شیخمحمد راهی مرز ایران شدند و تا روز قبل ٦ تا ٨ هزار نفر از اهالی این مناطق از مرز ایران عبور کردند. کردها تا دو روز قبل حدود ٦٠ کشته دادند و از نیروهای قرارگاه رمضان هم ٣٠ نفر مجروح شدهاند. فرمانده قرارگاه رمضان علت مؤثر بودن اقدام ارتش عراق را تعویقهای پیدرپی ادامۀ عملیات بیتالمقدس٢ و بردن یگانهای منظم در حجم زیاد به داخل مناطق تحت کنترل معارضین عراقی و همچنین همکاری نکردن این یگانها و پشتیبانی ضعیف هوانیروز و کم توجهی فرمانده سپاه عنوان کرد و پیشنهاد تشکیل یک خط پدافندی در ژیلوان (در غرب ارتفاع شیخمحمد) برای دفاع از شیخمحمد را مطرح کرد و افزود: «در غیر این، عراق ممکن است این ارتفاع را تصرف کند و در آن صورت تمام عقبۀ ما در دید و تیر دشمن قرار میگیرد» که این به منزلۀ بسته شدن معبر تردد از ایران به مناطق آزاد شده خواهد بود. پاسخ فرمانده کل سپاه به اظهارات فرمانده قرارگاه رمضان حاکی از اولویت پایینتر عملیات در این منطقه نسبت به عملیات در حلبچه است. محسن رضایی که در طول گزارش نسبتاً مفصل ذوالقدر ساکت بود، دربارۀ تصمیم سپاه به چگونگی انجام ادامۀ عملیات در منطقه بیتالمقدس٢ اظهار داشت: «حداکثر توان ما در اینجا همین است که الان داریم. حداقل همین گوجار و ژیلوان را کار کنید. بیشتر از این امکان ندارد. توان نداریم.» وی دربارۀ محدودۀ عملیات که به قرارگاه نجف ابلاغ شده است افزود: «الان قرار شد تیپهای ٣٥ امام حسن و ٣١ عاشورا و ٥ نصر و ... گوجار را عمل کنند و بهسمت غرب پدافند کنند. ١٨ الغدیر در حد یک نیرویی [محدود] روی ویسی و ١٠ سیدالشهدا هم پس از آزاد شدن از خط دوپازا یک گردان روی شیخمحمد بگذارد.» در ادامه ذوالقدر کماکان بر انجام پدافند در آن سوی ارتفاع شیخمحمد اصرار دارد، اما فرماندۀ کل سپاه با اشاره به مشکل تدارک کردن این خط آن را به فصل بهار و ذوب شدن برفها موکول کرد. محسن رضایی همچنین در پاسخ به سؤال ذوالقدر در این باره که با این وضع تکلیف بچههای ما در داخل (عراق) چه میشود، گفت: «بمانند تا ببینیم عملیات ما اینجا [حلبچه] چه میشود، شاید تأثیر بگذارد.» در پایان این جلسه، ذوالقدر دربارۀ تحلیل ارتش عراق از احتمال عملیات ایران در جبهههای جنوب گفت: نیروهای ما ١٠، ١٥ اسیر عراقی گرفتند. این اسرا میگویند برای ما سخنرانی کردند و در آنجا گفتند که ایران هیچگونه حرکتی از جنوب ندارد.

گزارش - 4

4. یکی از ویژگیهای منطقه عمومی دشت حلبچه، وجود مقرها و مواضع گروههای مسلح غیرقانونی ایرانی از جمله حزب دموکرات کردستان ایران، کومله و رزگاری در محور قرارگاه ثامنالائمه در محدودۀ ارتفاعات غرب شهر مرزی نوسود ایران و منطقة طویله و بیارۀ عراق است. این منطقه از سالها قبل با حمایت ارتش عراق در کنترل این گروهها قرار داشته و براساس طراحی انجام شده یگانهای تحت امر سپاه چهارم بعثت (باختران) که بخشی از سازمان رزم قرارگاه ثامنالائمه محسوب میشوند و رزمندگان آنها عمدتاً از نیروهای بومی شهرهای مختلف استان باختران هستند، در این منطقه عمل میکنند. با نزدیک شدن به زمان آغاز عملیات و افزایش حجم فعالیت یگانها و زیاد شدن تردد در عقبه های منطقه عملیات و آگاهی یافتن و هشیاری این گروهها نسبت به انجام عملیات ایران در این منطقه، مسئولین حزب دموکرات کردستان ایران برای جلوگیری از وارد آمدن ضربه به نیروها و مقرهایشان تلاش کردند ازطرق مختلف مانع از اجرای عملیات ایران در این منطقه شوند. سپاه پاسداران منطقه یازدهم عسکری در گزارشی به قرارگاه حمزه سیدالشهدا آورده است: حزب دموکرات رسماً از کانال انوشیروان و مسئولان اتحادیه میهنی کردستان عراق اعلام کرده است که در صورتی که جمهوری اسلامی در منطقه نوسود و دره تفی با حزب نجنگد حزب نیز هیچگونه حرکتی را علیه جمهوری اسلامی نخواهد داشت و اکنون نیز بالغ بر ٨٠٠ نفر از افراد مسلح حزب دموکرات در منطقه دره تفی و نوسود هستند و منتظر پاسخ ایران هستند و این موضع حزب نشاندهندۀ ضعف شدید حزب منحلۀ دموکرات میباشد، لازم است مسئولین محترم ضمن در انتظار نگاه داشتن حزب دموکرات با قدرت تمام تا انهدام کامل باقیمانده حزب منحله مبارزه نمایند.

گزارش - 5

5. با آغاز تاریکی هوا ٣٣ گردان از رزمندگان یگانهای رزم سپاه پاسداران از قرارگاه قدس، ثامنالائمه و فتح که طی دو روز گذشته خود را به نزدیکترین نقطه ممکن به اهداف عملیاتی رسانده بودند* پس از اقامه نماز مغرب و عشا و صرف شام برای اجرای عملیات والفجر١٠ در منطقه دشت حلبچه از محورهای مختلف وارد عمل شدند. این گردانها براساس میزان فاصله با اهداف، زمان آغاز حرکت خود را در ساعتهای متفاوت انتخاب کردند. مرحلۀ اول عملیات در منطقهای به عرض حدود ٨٠ کیلومتر از ارتفاع چناره (به عنوان جناح راست - شمال) در قسمتی از کوه سورن بهسمت جنوب تا رودخانۀ آوهزیمکان در جنوب ارتفاع شاخ سورمر و منتهیالیه جنوبشرقی دریاچه سد دربندیخان اجرا خواهد شد و قرار است بخش عمدهای از ارتفاعات مرزی مشرف به دشت حلبچه (موسوم به دشت زور) تصرف و تأمین شود و در مراحل بعد عملیات تا حاشیۀ شرقی دریاچه دربندیخان ادامه یابد. اهداف عملیات عبارت است از: ١. آزادسازی شهرهای حلبچه، خرمال، دوجیله، بیاره، طویله و روستاهای منطقه ٢. تهدید سد دربندیخان و تسهیل تصرف آن ٣. مسدود کردن عقبۀ اصلی ارتش عراق در استان سلیمانیه ٤. اجرای عملیاتی پیروزمندانه با هدف تقویت سیاست خارجی جمهوری اسلامی به منظور کمک به پایان یافتن جنگ این منطقۀ عملیاتی قسمتی از جنوب استان سلیمانیۀ عراق را شامل میشود که از طرف ایران به شهرهای مریوان در شمال و پاوه در جنوب و ارتفاعات سر به فلک کشیدۀ زاگرس میرسد و در طرف عراق، دشت زور (گلها) قرار دارد که شهرهای حلبچه، دوجیله و خرمال و حداقل ٦٠ روستا در پهنۀ آن قرار دارد. دشت زور با ارتفاع حدود ٥٠٠ متر از سطح دریا از شرق به ارتفاعات مرزی سورن، کمانجر، دالانی، شنام و پنجقله؛ از غرب به دریاچۀ دربندیخان و از جنوب به دو ارتفاع عظیم شیندروی و بالامبو محدود شده است. خط مرزی ایران و عراق که از ارتفاعات سورن به شکل شمالی - جنوبی امتداد دارد، در محور پنجقله، پروینه و گاوکش به طرف غرب تغییر مسیر داده، پس از عبور از دو ارتفاع شیندروی و بالامبو بهسمت جنوب ادامه یافته است. برمبنای شکل مرز در این منطقه خط پدافندی نیروهای خودی قبل از عملیات به صورت یک زاویه قائمه درآمده بود. شکل زمین و جغرافیای منطقۀ عمومی حلبچه به گونهای است که به طور طبیعی مانور معینی را دیکته میکند. بر همین اساس، از ابتدا شکل مانور به صورت دو بازوی قوی در نظر گرفته شد که شامل محور ملخور به طرف خرمال به منظور بستن تنگۀ خرمال و محور غرب ارتفاع بالامبو و امتداد ارتفاع تمورژنان به منظور تصرف سرپل کمر دریاچه دربندیخان و در نهایت الحاق این دو بازو بود که باعث محاصره شدن همۀ نیروهای دشمن میشد. علاوه بر این دو بازوی اصلی، قرارگاه ثامنالائمه نیز تصرف بخشی از ارتفاعات منطقه از محور ارتفاع گوزیل و تصرف شهر حلبچه و اطراف آن را برعهده داشت. همچنین قرار شد در مرحلۀ اول، تمام ارتفاعات مرزی از ارتفاع سورن در شمال منطقه تا ارتفاع شاخ شمیران در جنوب به همت ٣ قرارگاه قدس، ثامنالائمه و فتح تصرف شود و باتوجهبه وضعیت مرحلۀ دوم، نیروهای تحت امر قرارگاه قدس پس از سرازیر شدن از ارتفاعات تصرف شده در مرحلۀ اول، تنگۀ خرمال یعنی حد فاصل شمالشرقی دریاچۀ دربندیخان تا دامنههای شرقی ارتفاع سورن را (که به تنگه موسوم بود) تصرف کرده، در واقع عقبۀ اصلی ارتش عراق را در این منطقه ببندند و یگانهای قرارگاه فتح نیز با حضور در حاشیۀ شرقی دریاچۀ دربندیخان و الحاق با قرارگاه قدس در اطراف شهر دوجیله، منطقۀ حلبچه را محاصره کنند و سپس یگانها به تصرف و پاکسازی آن بپردازند. مسئولیت اجرای عملیات در این منطقه برعهدۀ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی گذاشته شد و سپاه برای دستیابی به اهداف عملیات، منطقۀ عملیاتی را به سه قسمت و میان قرارگاهها تقسیم کرد: o در محور شمالی، قرارگاه قدس مأموریت دارد با استفاده از لشکرهای٣٣ المهدی (٦ گردان)؛ ٢٥ کربلا (١٠ گردان)؛ ٧ ولیعصر (٦ گردان)؛ ١٩ فجر (٦ گردان)، ١٧ علیبنابیطالب (٦ گردان)؛ ٤١ ثارالله (٧ گردان) و تیپ٣٩ بیتالمقدس (٤ گردان) جمعاً به استعداد ٤٥ گردان، علاوه بر تصرف ارتفاعات مرزی سورن و قلههای آن در داخل خاک عراق (شامل چناره، هانیقل، خورنوازان، ارتفاعات حمید و شنام)، در مرحلۀ اصلی عملیات، فلش خود را روی عقبۀ اصلی دشت حلبچه - که پل گردکو بر روی رودخانۀ آویزلم و در مسیر جادۀ شهر سیدصادق به دوجیله و خرمال قرار داشت - قرار داده، تنگۀ خرمال را ببندد و در مراحل بعد با هدف تکمیل محاصرۀ دشمن، با یگانهای قرارگاه فتح در ساحل شرقی دریاچۀ دربندیخان الحاق کند. o در محور جنوبی، قرارگاه فتح با لشکرهای ٨ نجف (٥ گردان)؛ ١٤ امام حسین (٥ گردان)؛ ١١ امیرالمؤمنین (٢ گردان)؛ ٥٧ ابوالفضل (٣ گردان) و نیز تیپهای ٨٢ صاحبالامر (٣ گردان)؛ ٩١ بقیهالله (٣ گردان منها)؛ ٤٤ قمر (٣ گردان منها) و انصارالرسول (٣ گردان)، جمعاً به استعداد ٢٧ گردان مأموریت دارد نیمۀ غربی و شمالغربی ارتفاع بالامبو و تمورژنان را تصرف و در مرحلۀ دوم با یگانهای قرارگاه قدس در حاشیۀ شرقی دریاچۀ دربندیخان الحاق کرده، محاصرۀ دشمن را کامل کند. همچنین ٣ یگان از این قرارگاه شامل لشکر١١ امیرالمؤمنین؛ تیپ٤٤ قمر بنیهاشم و تیپ٩١ بقیهالله تحت فرماندهی قرارگاه فرعی فتح١ باید ارتفاعات جنوب منطقۀ عملیات شامل شاخ سورمر و شاخ شمیران را تصرف کنند. o در محور جنوبی عملیات، علاوه بر قرارگاه فتح، در سمت ارتفاع گوزیل - دشت سازان بهسمت حلبچه، قرارگاه ثامنالائمه وارد عمل میشود. این قرارگاه مأموریت دارد با استفاده از ١١ یگان سپاه پاسداران، شامل: لشکرهای٩ بدر (٨گردان + ١ گروهان) و ٥٥ ویژه شهدا (٦ گردان) و تیپهای ٣٦ انصارالمهدی (٤ گردان)، ٢٩ نبیاکرم (٦ گردان)، ٧٧ نبوت (٣ گردان)، ٧٥ ظفر (٢ گردان)، حمزۀ سیدالشهدا (٢ گردان)، تیپ ابوذر (١ گردان) و تیپ مقداد (١ گردان) جمعاً به استعداد ٣٣ گردان، ارتفاعات شرق کوه بالامبو (یال مگر)، دشت سازان (زمینهای مسطح اطراف روستای سازان)، ارتفاعات شیندروی و کوه پروینه و گاوکش را به تصرف خود درآورد و در مراحل بعدی برای تصرف و پاکسازی حلبچه و باز کردن محور نوسود - طویله اقدام کند. علاوه بر قرارگاههای قدس، فتح و ثامنالائمه، قرارگاه رمضان مرکز عملیات نامنظم سپاه پاسداران، مأموریت دارد با همکاری گروههای کرد معارض عراقی اقداماتی مانند حمله به اهداف در شهرها، اجرای عملیاتهای کمین و ناامن کردن تردد واحدهای عراق در عمق منطقۀ دشمن را انجام دهد. دلایل تعیین چند قرارگاه برای اجرای عملیات، وسعت منطقۀ عملیاتی، جدایی اهداف از هم، بعد مسافت عقبهها از یکدیگر و امکان نداشتن هدایت نیروها در همۀ محورها با یک قرارگاه است. همچنین بهدلیل دوری فاصلۀ مواضع دشمن و اهداف عملیات در مرحلۀ اول و نیاز نیروها به زمان بیشتر برای پیمودن این مسیر در شب، زمان عملیات، ٢ بامداد ٢٣/١٢/١٣٦٦ اعلام شد و شروع حرکت در محورهای گوناگون طوری انتخاب شد تا درگیری محورها به طور همزمان آغاز شود. اولین اخبار واصله از قرارگاه قدس حاکی از آن است که دشمن نسبت به افزایش تحرکات در محور قرارگاه قدس تا حدی حساسیت نشان داده و امروز آتش بیشتری در شیارهای شرق ارتفاع سورن اجرا کرده است. عزیز جعفری در تماس با مقر فرمانده کل سپاه اعلام کرد که به نظر او دشمن نسبت به عملیات هشیار شده است. در محور قرارگاه ثامنالائمه نیز حرکت نیروها در عمق منطقه برای اجرای عملیات ادامه دارد و تا نیمهشب مشکل جدی و قابل اعتنایی گزارش نشده است و موضوع جدی، نصب پل اصلی است که از آن طریق بایستی امکانات و تجهیزات یگانها به آن سوی رودخانه آبسیروان منتقل شود. در محور قرارگاه فتح وضعیت در مقایسه با دو قرارگاه دیگر تا حدودی متفاوت است. نیروهای چند یگان باید ازطریق رودخانه و به وسیله قایق وارد منطقه عملیات شوند. رودخانه مرزی لیله که به منتهیالیه جنوبشرقی دریاچه دربندیخان میریزد، مسیر ورود نیروها به منطقه عملیاتی است. لذا حرکت نیروهای قرارگاه فتح از عصر امروز و هنگام غروب آفتاب آغاز شده و نیروهای دو لشکر ٨ نجف و ١٤ امام حسین که ساعتی قبل به روستای کلور منتقل شدهاند، همزمان با تاریک شدن هوا سوار بر قایقها در امتداد مسیر رودخانه به حرکت درآمدند و پس از پهلو گرفتن در آن سوی ضلع جنوبشرقی دریاچه دربندیخان در نقطهای به نام گُته از دو راهکار بهسمت ارتفاع بالامبو و کانیکروشکان راه خود را ادامه دادند. نیروهای تیپ٩١ بقیهالله نیز با ساعتی تأخیر به وسیله قایق از روستای کانیسالار به طرف منطقۀ هدف (موسوم به پاشنهای) در جنوبشرقی ارتفاع شاخ سورمر راهی شدند. سایر یگانهای این قرارگاه نیز در ساعتهای پیشبینی شده حرکت بهسمت اهداف را آغاز کردند. باتوجهبه شکل زمین و قرار گرفتن منطقۀ عملیاتی قرارگاه فتح در دو طرف ضلع جنوبشرقی دریاچه دربندیخان، ٣ یگان سمت چپ (غرب) این قرارگاه در مرحله اول عملیات تحت امر یک قرارگاه فرعی تاکتیکی به نام فتح١ عمل خواهند کرد که فرماندهی آن به عهدۀ رسول یاحی است. باتوجهبه آنکه ساعت اعلام رمز عملیات، ٢ بامداد تعیین شده است، پیشروی یگانها تا نیمهشب بدون مواجه شدن با مشکل قابل توجهی کماکان ادامه یافت.

گزارش - 6

6. با پایان یافتن جنگ شهرها در دو روز گذشته، خبرگزاری جمهوری اسلامی به جمعبندی آثار و نتایج حملات رژیم عراق به مناطق مسکونی ایران پرداخت. هر چند آمارهای اولیه مربوط به شهدا، مجروحین و خسارات وارده به مناطق مورد اصابت در گزارش روزهای حادثه آمده، لکن از آنجایی که آمارهای ارائه شده در گزارش امروز خبرگزاری کاملتر است به آن اشاره میشود. این حملات شامل مناطق مسکونی، تجاری و صنعتی است، ولی در برخی حملات به میزان خسارات وارده اشارهای نشده است. استان و شهرهای بمباران شده دفعات بمباران شهدا مجروحان خسارات باختران (اسلامآباد غرب، سرپل ذهاب، باختران) ١٧ ٤٥ گیلان (دهستان پیربازار، توابع صومعهسرا) ٤ ٩ ٤٧ تخریب ٤ منزل مسکونی، مزارع کشاورزی، یک واحد برنجکوبی و خسارت به تعدادی منزل همدان (تویسرکان، نهاوند، همدان) دهها نوبت ٤٢ ٢٢٠ تخریب ٧٢ واحد مسکونی و تجاری، خسارت به ٦٢٢ واحد مسکونی و تجاری و شکسته شدن شیشه ١٠٠٠ واحد مسکونی و تجاری، انهدام ٢٦ خودرو و خسارت به ٨٠ خودرو، میزان خسارت یک میلیارد و ٤٠٠ میلیون ریال خوزستان (دزفول، اندیمشک، شوشتر، دشت آزادگان، مسجد سلیمان، ماهشهر) ١٨ نوبت ٥٦ ٣٢٦ یک مرغداری، واحدهای مسکونی کردستان (سنندج، سقز، مریوان) ٣١ ١٩٧ تعداد زیادی از اماکن مسکونی و خودروهای شخصی لرستان (بروجرد، خرمآباد، دورود، کوهدشت، پلدختر، تنگ فنی) ١١ نوبت، ٥٠ نقطه، ٥٦ بمب ٥٥ ٣٣٠ ٣٠٠ منزل مسکونی، ٦٧ واحد تجاری، ٩ باب واحد آموزشی، ٦ واحد اداری با درصدهای متفاوت دچار خسارت شدند. مرکزی (اراک، شهرک صنعتی) ٢ ٢ ٥٧ تعدادی منازل و صد دستگاه خودرو، خسارت به چند کارخانه استان و شهرهای بمباران شده دفعات بمباران شهدا مجروحان خسارات آذربایجان غربی (پل قطور، کارخانه قند میاندوآب) ٢ - ١٢ زنجان ٢ - - - قم ٨ - ١١٥ خسارت به ١٠٠ واحد مسکونی اصفهان (داران، ... ) ٢ ٢٨ ١٧٠ تخریب کامل ٣٠ منزل، خسارت ٤٨ واحد شیراز ٢ ١٥ ٨٠ تخریب ١٤ منزل، ٤ خودرو چهارمحال و بختیاری (شهرکرد - ... ) ٢٨ ١١٠

گزارش - 7

7. درخواست فرمانده گردان و گروهانهای یکی از گردانهای لشکر٢٥ کربلا و تعدادی از رزمندگان این یگان از مسئولین آن برای شرکت در عملیات سپاه پاسداران در منطقه حلبچه از موضوعات جالبی است که در این یگان رخ داده و این افراد به اندازهای برای این مهم اصرار دارند که تهدید کردهاند در صورتی که فرماندهان با این خواسته آنان موافقت نکنند علیرغم میل باطنیشان با لشکر تسویه حساب خواهند کرد. این افراد که همگی از نیروهای قدیمی و عملیاتی بوده و به اصطلاح خودشان پیامی** هستند، در نامهای به مسئولین لشکر اعلام کردهاند که حاضر نیستند به منطقه فاو رفته، در خط پدافندی آنجا حاضر شوند. فرماندۀ گردان صاحبالامر که این درخواست را به فرمانده لشکر٢٥ کربلا منعکس کرده، در قسمتی از نامه خود آورده: «باتوجهبه اینکه ١٢٨ نفر از نیروهای گردان قدیمی بوده و مأموریتشان به اتمام رسیده، گردان حاضر به خط پدافندی یا احتیاط نمیباشد. لذا از فرماندهی محترم لشکر تقاضا دارم که گردان را در عملیات شرکت دهند. تعداد ٦٠ نفر از کادر گردان نیروهای پیامی و عملیاتی بوده و حاضر به رفتن محور فاو نمیباشند.» مسئولین گروهان حضرت قاسم نیز در نامه به فرمانده گردان نوشتهاند: «ما مسئولین و ارکان گروهان حضرت قاسم باتوجهبه اینکه اکثر ارکان و نیروهای گروهان پیامی بوده و هماکنون نیز مأموریتمان به اتمام رسیده و به ما هم قول داده شد که در عملیات آینده شرکت دهند و ما نیز به این نیت و امید ماندهایم تا در عملیات شرکت کنیم و بتوانیم انتقام خونهای به ناحق ریختۀ شهدای گرانقدر و مظلوممان را از متجاوزان بعثی و این کافران و ملحد بگیریم و بتوانیم ادامه دهندگان راه خونین شهیدان باشیم لذا ما مسئولین و ارکان گروهان فوقالذکر به هیچ وجه تحت هیچ شرایطی باتوجهبه مطالب قید شده حاضر به قبول هیچگونه مأموریت پدافندی و فرعی دیگر غیر از شرکت در عملیات نخواهیم شد و از فرماندهی محترم گردان تقاضا داریم که در جهت نیل به اهدافمان که چندین ماه در انتظار شرکت در عملیات به سر میبردیم ما را یاری فرمایید تا این خواستۀ به حق و مشروع ما که برخاسته از قلوب ما میباشد جامۀ عمل پوشیده و به هر صورتی که شده ما را در عملیات شرکت دهند. در غیر اینصورت اگر ما را از شرکت در عملیات محروم نمایند باتوجهبه اینکه هیچگونه تمایلی جهت دریافت تسویه حساب نداریم علیرغم میل باطنیمان خواهان تسویه حساب میباشیم مگر اینکه ما را در عملیات بزرگ شرکت دهید.» مسئولین گروهان حضرت علیاکبر نیز با تأکید بر اینکه ٢ ماه بیشتر از مدت مأموریت خود در مناطق جنگی ماندهاند تا فرصت شرکت در عملیات را به دست آورند حرفهای مشابهی مطرح نمودهاند. کادر و رزمندگان گروهان امام رضا هم با اشاره به اتمام مأموریت خود تأکید کردهاند، در صورتی که در عملیات شرکت داده نشوند، با لشکر تسویهحساب خواهند کرد.

گزارش - 8

8. در آستانۀ آغاز ادامة عملیات بیتالمقدس٢، عملیات ارتش عراق در مناطق در اختیار معارضین کرد عراقی در استان سلیمانیه که عمدتاً در غرب این منطقه عملیاتی قرار دارد، و کوچ دادن مردم بومی این مناطق بهسمت مرز ایران*** کماکان ادامه دارد. در گزارشی که امروز قرارگاه رمضان به نیروی زمینی سپاه ارائه کرد، دربارۀ مناطقی که ازسوی ارتش عراق تصرف شده و آخرین وضعیت این مناطق آمده است: دشمن در روستای قزلر مستقر گردیده و سورداش و شَدَلهِ و روستاهای برگه و کانینو را تصرف نموده است و کلیه اهالی مناطق آزاد شده روستاهای یاغسمر، کرکر، سرگلو، برگلو، چوخماق و روستاهای کوچک دیگر را تخلیه کرده و بهسمت ایران کوچ داده است. دشمن اکثر روستاهای ذکر شده را با هواپیما و یا با توپخانه زیر آتش خود قرار داده و ادامه دارد. دشمن به سازمان کومله و حزب دموکرات اعلام کرده که اتحادیه میهنی مناطق آزاد شده را تخلیه و در جمهوری اسلامی مستقر شده است. در حال حاضر دشمن ١٥ تیپ در مناطق و ارتفاعات پیرکه، کولی، کند، کوته و دشت سلیمانیه و همچنین ارتفاعات چرماوند و سورداش و شدله و دشت دوکان به قلعه دیزه مستقر نموده است.

گزارش - 9

9. قرارگاه رمضان به نقل از منابع خبری خود اسامی فرماندهان ارشد سپاه پنجم ارتش عراق که چندی قبل در سانحۀ سقوط بالگرد کشته شدهاند را اعلام کرد. اسامی و مسئولیت این افراد اینگونه است: ١.سرلشکر عبدالعزیز ابراهیم الحدیثی فرمانده سپاه پنجم ٢. سرلشکر رشاش جبار واغر رئیس ستاد سپاه پنجم ٣. سرتیپ ستاد سالم قاسم حمو افسر ستاد اول سپاه پنجم ٤. سرتیپ ستاد زبیر خلف احمد مدیر اداره سپاه پنجم ٥. سرتیپ عادل جهاد حسین معاونت فرماندهی توپخانه صحرایی ٦. سرتیپ صیاد عبدالوهاب معاونت فرماندهی نیروهای دفاع المیهنی ٧. سرهنگ خزعلی حدید افسر توجیه سیاسی سپاه پنجم ٨. سرهنگ ٢ ستاد محمد احمد الصانع افسر ستاد سوم استخبارات سپاه پنجم.

گزارش - 10

10. دلایل رژیم بعث عراق برای متوقف کردن جنگ شهرها که خود آغازگر و پایان دهنده آن بود ازجمله موضوعاتی است که در اظهارنظر مسئولان ایرانی و عراقی و همچنین رسانهها مورد توجه قرار گرفته است. درحالیکه لطیف نصیف جاسم وزیر فرهنگ و اطلاعات عراق امروز در سمیناری با عنوان ابعاد استراتژیکی جنگ ایران و عراق با ادعای آغازگری جنگ شهرها ازسوی ایران گفت: برتری عراق یک برتری فراگیر است و ایران راهی جز پذیرش قطعنامه٥٩٨ شورای امنیت با رعایت ترتیب مواد آن ندارد؛ کمال خرازی سرپرست ستاد تبلیغات جنگ، با اعلام اینکه جمهوری اسلامی عملیات مقابله به مثل در مقابل حملات رژیم عراق به مناطق مسکونی شهرهای ایران را خاتمه داده است، تأکید کرد که مقاومت ملت ایران طرح رژیم بعث را با شکست مواجه کرده است. خرازی در این اظهارات که در مصاحبه با خبرگزاری ایتالیایی انسا در اهواز انجام شد، دربارۀ انگیزه رژیم بعث از متوقف کردن حمله ها گفت: حقیقت این است که عراقیها فهمیدهاند که حملاتشان علیه شهرهای ما هیچ تأثیری نداشت. ازسوی دیگر با توجه به اینکه مسئولیت آغاز جنگ شهرها به عهده عراق بود، بغداد در معرض فشارهای بینالمللی قرار گرفت. درعینحال گزارش خبرگزاری فرانسه از سازمان ملل حاکی است که رژیم عراق نه تنها دستاوردی از شروع جنگ شهرها نداشته، بلکه ازسوی مجامع جهانی برای توقف آن تحت فشار قرار گرفته است و این ایران است که با همراهی با پیشنهاد سازمان ملل برای توقف جنگ شهرها مانع تحقق مصوبۀ شورای امنیت برای تحریم تسلیحاتی علیه خود شد. بخشی از گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی به این شرح است: «اکثر دیپلماتهای خارجی مقیم نیویورک با بررسی نخستین نتایج جنگ شهرها که روز جمعه پایان یافت، متفقالقولاند که ایران به پیروزیهای چشمگیری علیه رژیم عراق خاصه در زمینه دور ساختن طیف تحریم ارسال اسلحه به این کشور دست یافته است.» خبرگزاری فرانسه طی گزارشی از سازمان ملل به نقل از تحلیلگران سیاسی اعلام کرد: مقامات عراق با ١٢ روز پافشاری برای گلولهباران کور علیه مردم غیرنظامی بیدفاع علیرغم تمام توصیههای متحدینش مرتکب یک اشتباه مهم استراتژیک گردید. بالاخره بغداد ناگزیر به تسلیم در مقابل فشارهای رو به افزایش شد. یک مورد از این اقدامات، اقدام آشکار شوروی بود که رسماً از شورای امنیت سازمان ملل متحد خواستار توقف گلولهباران شهرها شد. ایران و عراق متقابلاً یکدیگر را مسئول آغازکنندۀ جنگ شهرها قلمداد کردند، اما مقصر اصلی هر کس که باشد رهبران ایران با دادن پاسخ مثبت از همان آغاز هفته گذشته به درخواست سازمان ملل متحد برای توقف جنگ شهرها و تنها با درخواست تضمین مشابه ازسوی بغداد بیگناهی کشور خود را نشان دادند. خبرگزاری جمهوری اسلامی افزوده است: در مقابل، عراق با نادیده گرفتن درخواست سازمان ملل متحد و دست زدن به آتش بازی علیه شهرهای ایران در ساعات آخر قبل از اعلام آتشبس چهره متجاوز به خود گرفت. در سطح دیپلماتیک، جنگ شهرها مذاکرات میان اعضای شورای امنیت درباره اعمال تحریم ارسال اسلحه علیه ایران را تحتالشعاع قرار داد و این در حالی بود که عرصه به ایران و شوروی که به عنوان مخالف اصلی این طرح تلقی میشود، تنگ میشد. منابع موثق میگویند دبیرکل درنظر دارد از علیاکبر ولایتی و طارق عزیز وزیران امور خارجه ایران و عراق برای سفر به نیویورک دعوت به عمل آورد و بدین ترتیب مذاکره درباره تحریم به بعد موکول خواهد شد.

گزارش - 11

11. پس از توقف حملات عراق به مناطق مسکونی ایران، یک سخنگوی نظامی عراق در اقدامی تبلیغی - روانی با اعلام این مطلب که از ٦٨ موشک شلیک شده به شهرهای ایران در ١٢ روز ٥٨ موشک به تهران، ٨ موشک به قم و ٢ موشک به اصفهان بوده، اعلام کرد در جریان حملههای هوایی از روز ١٠ اسفند تا ساعت ١٦ روز گذشته هواپیماهای عراقی ٧٣١ بمب جمعاً به وزن ٣١٣ هزار و ٩٠٠ کیلوگرم بر فراز ٣٧ شهر جمهوری اسلامی رها کردهاند. طبق این اظهارات وزن بمبهای استفاده شده در این حملات هوایی به تفکیک شهرها و مناطق به شرح زیر است: دزفول ٣٤ تن از مواد شدید الانفجار ایلام ٣٠ تن و ٢٠٠ کیلوگرم کرمانشاه ٢٠ تن همدان ٢٠ تن شوشتر ٥/١٩ تن سرپل ذهاب ١٥ تن سنندج ١٤ تن کرند ١٢ تن خرمآباد ١٢ تن سقز ١٠ تن اسلامآباد غرب ٨ تن بندر ماهشهر ٨ تن رشت ٨ تن شهرکرد ٤/٦ تن مریوان ٢/٧ تن زنجان ٦ تن گیلانغرب ٦ تن میاندوآب ٦ تن اراک ٢/٥ تن پادگان منتظری ٥ تن دالان (داران) ٤ تن پل دختر ٤ تن مراغه ٤ تن ایستگاه تلویزیونی طاهری ٤ تن دهلران ٤ تن ازنا ٤ تن نهاوند ٤ تن بانه ٦/٣ تن گوهر دشت ٢/٣ تن اردبیل ٢/٣ تن کرج ٣ تن کاشان ٢ تن شیراز ٢ تن مسجد سلیمان ٢ تن قزوین ٢ تن بروجرد ٦ تن دورود ٤/٦ تن

گزارش - 12

12. یک روز پس از متوقف شدن جنگ شهرها، بخشی از اخبار و گزارشها دربارۀ این دورۀ ١٢ روزه مربوط به آمار دفعات حمله و آثار برجامانده از آن است. ازجمله خبرگزاری جمهوری اسلامی در گزارشی به جمعبندی این دوره با ٣ دورۀ قبلی حملات عراق به مناطق مسکونی تهران و سایر شهرهای ایران پرداخت. بخشی از گزارش دربارۀ حمله به پایتخت کشور که متحمل بیشترین خسارات و تلفات شده این گونه است: چهارمین دور حملات دشمن پس از ١٢ روز با به جای ماندن حداقل ٢٤٧ شهید و ٩٨٤ مجروح در تهران، سرانجام روز گذشته (جمعه) خاتمه یافت. این دوره از حملات دشمن ویرانی ٢٢٩ منزل مسکونی و محل تجاری و آسیب رسیدن به ١٧٣ باب منزل مسکونی و محل تجاری، انهدام ١٠٥ دستگاه اتوبوس و اتومبیل سواری، آسیب دیدن ٣٤١ دستگاه اتومبیل و اتوبوس و آمبولانس و آسیب رسیدن به ٤ بیمارستان در تهران را در پی داشت. در جریان این حملات سه منطقه نظامی تهران نیز متحمل خساراتی جزئی شد. درباره حمله به سایر شهرهای کشور نیز آمارها اینگونه است: علاوه بر تهران، ١٠ مورد حمله موشکی به قم و اصفهان و بمباران و گلولهباران ٣٦ شهر و روستای دیگر کشورمان ٢٩٩ شهید و ١٧٨٥ مجروح برجای گذاشته است. در میان شهرهای بمباران شده مناطقی وجود دارد که از آغاز جنگ تاکنون هیچگونه تعرضی علیه آنها نشده بود و اولین بار بود که ساکنین آن مستقیماً با مسئله جنگ شهرها برخورد پیدا میکردند. اسامی این شهرها به این شرح است: بخش گلآرا از توابع کاشان، فریدن و داران از توابع اصفهان، شش روستا از توابع رشت، شهرکرد، یکی از روستاهای بروجرد و تویسرکان. در قسمت دیگری از این گزارش یک جمعبندی آماری از آثار و نتایج ٤ دورۀ جنگ شهرها از سال ١٣٦٢ [دورۀ عملیات خیبر] تاکنون انجام شده است: در جریان اولین دوره جنگ شهرها که از تاریخ ١٣/١٢/١٣٦٢ آغاز شد، ٣٩ شهر و روستا مورد حملات دشمن قرار گرفت و در ١٨ نوبت بمباران شد، این حملات ١٢٢٧ شهید و ٤٦٨٢ مجروح برجای گذاشت. جنگ دوم شهرها از تاریخ ٥/٣/١٣٦٤ آغاز شد و بیست روز ادامه یافت. این حملات ٥٧٠ شهید و ١٣٣٢ مجروح دربرداشت و در ١١٥ نوبت حمله موشکی، هوایی و توپخانهای ٢٧ شهر مورد حمله قرار گرفت. سومین جنگ شهرها که طولانیترین جنگ در خارج از جبههها به شمار میآید، ٤٢ روز به طول انجامید و ٢٣٦ مورد بمباران و ٢٧ مورد حمله موشکی و ٢٩ مورد حمله توپخانهای را شامل میشود. در این حملات که با حمله به مناطق مسکونی سوسنگرد آغاز شد، ٦٥ شهر آسیب دید و ٣٠٣٥ نفر شهید و ١١١٥٠ نفر مجروح شدند. در پایان گزارش حملات عراق به تهران در ٤ دوره مقایسه شده و درباره حمله به شهر قم در دورههای سوم و چهارم هم مطلبی آمده است: در طول ٤ دوره جنگ شهرها، شهر تهران مجموعاً ٩٢ بار مورد حمله قرار گرفته است که آمار حملات به تفکیک به این شرح است: جنگ اول شهرها ٩ بار جنگ دوم شهرها ٢٢ بار جنگ سوم شهرها ٣ بار جنگ چهارم شهرها ٥٨ بار حمله موشکی شهر مذهبی قم که از هنگام آغاز سومین دوره جنگ شهرها ازسوی حکام بغداد حرمت آن شکسته شد نیز در این ٢ دوره به شدت مورد تهاجم قرار گرفت و در جریان سومین جنگ شهرها ٢١ نوبت بمباران شد و طی ١٢ روز گذشته نیز ٨ بار مورد حمله موشکی قرار گرفت.

گزارش - 13

13. موضوع متوقف شدن دورۀ جدید جنگ شهرها که از روز گذشته با خودداری ایران از پاسخگویی به حملات موشکی و هوایی روز پنجشنبه گذشته رژیم عراق به وقوع پیوست، بازتاب وسیعی در رسانه های جمعی دنیا داشت. تعدادی از این رسانه ها ناکامی رژیم عراق در دستیابی به اهداف موردنظر را مهمترین دلیل برای متوقف کردن حمله ها عنوان کردهاند. از جمله خبرگزاری فرانسه درباره انگیزه رژیم عراق از آغاز جنگ شهرها اعلام کرد: «عراق در تمام طول ١٢ روز (دوره اخیر جنگ شهرها) بمبارانهای شدید خود را با حق عملیات تلافی جویانه و به ویژه تصمیم قاطع خود به وادار ساختن ایران به پذیرش صلح با قبول قطعنامه٥٩٨ شورای امنیت که به ویژه خواهان آتشبس فوری است، توجیه کرده است.» خبرگزاری رویتر نیز در گزارشی از کویت این موضوع را به صورت مفصلتری بررسی نموده و آورده است: «در طول جنگ شهرها که دو هفته به طول انجامید، عراق اعلام کرده بود که درصدد وادار کردن ایران به قبول آتشبس در جنگ خلیج (فارس) است. عراق در عین حال ممکن است درصدد جلب توجه افکار بینالمللی به جنگ ایران - عراق و در نتیجه تسریع در تلاشها در شورای امنیت برای برقراری تحریم تسلیحاتی علیه ایران بوده باشد. اما دیپلماتها میگویند این تلاش عراق بهدلیل اقدام شوروی در شورای امنیت سازمان ملل در جهت بررسی جداگانه جنگ شهرها نتیجه معکوس داد. یک دیپلمات در این باره گفت عراقیها درک کردند که موشکباران تهران به هیچوجه به آنها در سازمان ملل کمک نمیکند. ابتکار شوروی در رابطه با جنگ شهرها سبب منحرف شدن شورای امنیت از مسئله تحریم تسلیحاتی ایران شد و این عکس آن چیزی بود که عراقیها میخواستند. عراق در این باره به شدت شوروی را مورد انتقاد قرار داد، ولی ایران از این اقدام شوروی تقدیر کرد. دیپلمات مذکور گفت جنگ شهرها سبب تشدید علاقه بینالمللی به جنگ خلیجفارس شد، ولی این تشدید علاقه در یک مسیر مغایر باب میل [عراقیها] بود. عراقیها احتمالاً درک کردند که اقدام آنها علیه خودشان است.» در عین حال بعضی نشریات امریکایی موضع و نقش شوروی را در پایان یافتن جنگ شهرها مورد توجه قرار دادهاند. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی از واشنگتن: کنفرانس مطبوعاتی مقامات ارشد وزارت امور خارجه شوروی مبنی بر عدم فروش موشکهای دوربرد که توانایی حمله به تهران را داشته باشند به رژیم بغداد، انعکاس نسبتاً وسیعی در روزنامههای عمده امریکا داشته است. در این گزارشات به نقل از مقامات روسی تأکید شده است که موشکهای مورد استفاده عراق طی قراردادهای تسلیحاتی قدیمی به بغداد فروخته شده، اما عراق اجازه بازسازی و افزایش برد آن را نداشته است. گزارشهای مزبور همچنین پیشنهاد مقامات روسی مبنی بر اعزام هیئت تحقیق به ایران و عراق از جانب دبیرکل سازمان ملل جهت یافتن راههایی برای اتمام جنگ و استقبال از این پیشنهاد توسط نخستوزیر ایران را منعکس میسازند. روزنامه کریستین ساینس مانیتور طی گزارش مشابهی از مسکو در شماره پنجشنبه خود نوشت: اظهارات اخیر مقامات روسی به دنبال انتقادات خصوصی آنها از تصمیم عراق مبنی بر حملات موشکی به شهرهای ایران انجام گرفت. کریستین ساینس مانیتور به نقل از کارشناسان غربی افزود: از بهار ١٣٦٣ روسیه حدود دو سوم تسلیحات عراق را فراهم میساخته است و دیگر منابع عمده تسلیحاتی عراق، کشورهای مصر، چین و امریکا بودهاند. مانیتور در گزارش خود همچنین نوشت که حملات موشکی میان ایران و عراق، سیاست خاورمیانهای شوروی را دچار دردسر ساخته است، زیرا این کشور سعی دارد خود را به عنوان عامل صلح در منطقه معرفی کند. در عین حال قصد دارد نیروهایش را از افغانستان عقب بکشد و در این مسیر به حسن نیت ایران نیاز دارد، زیرا جمهوری اسلامی به چریکهای افغانی درگیر با روسها کمک و پناه میدهند.

گزارش - 14

14. روزنامه امریکایی واشنگتن پست در مقالهای نوشت ایران سکوهای پرتاب موشکهای کرم ابریشم که حالت ابتدایی دارد، در سواحل خود نصب کرده است که مخاطره برای کشتیها را افزایش میدهد. در این گزارش که بخشهایی از آن در بخش فارسی بامداد امروز رادیو امریکا پخش گردید آمده است: این اطلاع از طرف مقامات نظامی امریکا داده شده است. به گفتة همین مقامات نظامی، رژیم ایران سکوهای مشابهی نیز در سواحل اصلی خود تعبیه کرده، ولی هیچگاه موشک در آن مستقر نشده است. از قرار اطلاع منابع محرمانه، ایران بیش از یکصد موشک کرم ابریشم در اختیار دارد که آن را در یکی از پایگاههای دریایی در بندرعباس واقع در نزدیکی جزیره هرمز انبار کرده است. در همین حال کمال خرازی سرپرست ستاد تبلیغات جنگ روز قبل در پاسخ به سؤال یک خبرنگار ایتالیایی دربارۀ تأسیس پایگاههای جدید موشک کرم ابریشم گفت: «ما بخشی از این موشکها را از عراق به غنیمت گرفتهایم و بخش دیگر را از بازار بینالملل تهیه کردهایم، به علاوه کار تولید آنها در داخل ایران آغاز گردیده، طبیعی است که ما میدانیم از این موشکها چگونه استفاده کنیم و آنچه که امریکاییها اعلام میکنند با روش ایران مطابق نیست.» خرازی در خاتمه در پاسخ به این سؤال که روش ایران برای استفاده از این موشکها چیست؟ گفت: «این مسئله یک راز نظامی به حساب میآید.»

________________________________________

• به دلیل بُعد مسافت از نقطه رهایی تا اهداف تعیین شده در برخی محورها، لازم بود برای پرهیز از خستگی نیروها و سهولت در هماهنگی بین گردانها، نیروها حداقل ٢٤ ساعت قبل از عملیات به نزدیکترین فاصله ممکن به هدف منتقل شده، استقرار یابند و شب عملیات حرکت خود را از آنجا آغاز کنند. لذا در محور قرارگاه قدس به جز نیروهای تیپ٣٩ بیتالمقدس که مأموریت تصرف چناره را داشتند و بهدلیل نزدیکی به هدف نیازی به جابهجایی نیرو قبل از عملیات نداشتند، نیروهای پیادۀ ٣ لشکر این قرارگاه، ٢٤ ساعت قبل وارد منطقه شده و گردانهای ٢٥ کربلا و ٤١ ثارالله در شیار وشکناو و گردانهای عملیاتی لشکر٣٣ المهدی زیر ارتفاع کرجال مستقر شدند. در محور قرارگاه فتح نیز تعدادی از نیروها شب قبل از عملیات وارد منطقه شده، پس از عبور از رودخانه آبسیروان (به وسیله قایق) در یک غار (در یال جنوبی بالامبو) و ٧ گردان از نیروهای قرارگاه ثامنالائمه، دو شب قبل از عملیات با عبور از این رودخانه (به وسیلۀ پل کابلی نفررو) در شیارهای ارتفاعات منطقه که از قبل شناسایی شده بود، استقرار یافتند و سایر نیروها از بعدازظهر امروز و با قایق ازطریق رودخانۀ لیله وارد منطقه شدند. (سند شماره ١٦٣٤/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوی قرارگاه خاتمالانبیا در عملیات والفجر١٠، داود رنجبر، از ١٨/١٢/١٣٦٦ تا ٢٣/١٢/١٣٦٦، ص ٩٠-٨٦؛ و - سند شماره ٦٨٣/گ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش راوی قرارگاه خاتمالانبیا در عملیات والفجر١٠ (داوود رنجبر و غلامرضا ظریفیان شفیعی)، صص٨٧، ١٢٦-١٢٥ و ١٥٨؛ و - سند شماره ٨٣٤/گ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش راوی قرارگاه ثامنالائمه در عملیات والفجر١٠ (سیدعلی خاتمی)، ص٦)
  • منظور نیروهای ورزیدۀ عملیاتی که کادر یگان نیستند و ازطریق دوستانشان در لشکر یا تیپ از قریبالوقوع بودن عملیات مطلع میشوند و از شهرها و روستاهای محل اسکان خود به منطقه میآیند و در عملیات شرکت میکنند و پس از آن نیز راهی محل زندگی خود میشوند.
    • ارتش عراق این عملیاتها را انفال نام گذاشت و مناطق مسکونی در اختیار کردها را در ابعاد وسیعی بمباران شیمیایی کرد و چندین هزار نفر از اهالی این مناطق را بهسمت مرزهای ایران کوچ داد.

موشک ساحل به دریای سیلک ورم (کرم ابریشم)

منابع و مآخذ روزشمار 1366/12/22