1365.05.21: تفاوت میان نسخه‌ها

از دانشنامه روز شمار دفاع مقدس
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(صفحه‌ای تازه حاوی « {{جعبه زندگینامه |عنوان =روزشمار جنگ سال 1365 |نام = 1365.05.21 |نام دیگر=بیست و یک مرداد |روز=21 مرداد 1365 |تاریخ شمسی=1365.05.21 |تاریخ میلادی=12 اوت 1986 |تاریخ قمری=6 ذیحجه 1407 |اسامی عملیات= |اسامی شهدا= |اسامی اسرا= }} <div class="bootstrap-btn">1359.05.21</div> <div class="bootstrap-btn">1...» ایجاد کرد)
 
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۲ نسخهٔ میانیِ همین کاربر نمایش داده نشده است)
سطر ۷: سطر ۷:
|تاریخ شمسی=1365.05.21
|تاریخ شمسی=1365.05.21
|تاریخ میلادی=12 اوت 1986
|تاریخ میلادی=12 اوت 1986
|تاریخ قمری=6 ذیحجه 1407
|تاریخ قمری=6 ذیحجه 1406
|اسامی عملیات=  
|اسامی عملیات=  
|اسامی شهدا=
|اسامی شهدا=
سطر ۲۴: سطر ۲۴:




==گزارش -1==
==گزارش - 468 ==


در پاسخ‌ به‌ حملات‌ هوايي‌ اخير عراق‌، امروز پس‌ از حدود يك‌ سال‌ بار ديگر بغداد هدف‌ يك‌ موشك‌ دوربرد ايران‌ قرارگرفت‌. به‌ نوشته‌ مطبوعات‌، اين‌ حمله‌ را در ساعت‌ 1:25 بامداد امروز يگان‌ موشكي‌ نيروي‌ هوايي‌ سپاه‌ پاسداران‌ انقلاب‌اسلامي‌ انجام‌ داد كه‌ بر اثر آن‌، پالايشگاه‌ "الدوره‌" بغداد به‌ آتش‌ كشيده‌شد.<ref>روزنامه‌ جمهوري‌اسلامي‌، 22/5/1365، ص‌2، تهران‌، خبرگزاري‌ جمهوري‌اسلامي‌. </ref> در اين‌ باره‌ ستاد تبليغات‌ جنگ‌ اطلاعيه‌اي‌ انتشار داد كه‌ در آن‌ آمده‌است‌: جمهوري‌اسلامي‌ ايران‌ همواره‌ با قدرت‌ تمام‌، آمادگي‌ كامل‌ براي‌ مقابله‌ با تعديات‌ و تجاوزات‌ دشمن‌ را داشته‌است‌ و مايل‌ است‌ تا در جبهه‌هاي‌ نبرد به‌ مقابله‌ با دشمن‌ بپردازد، اما رژيم‌ صدام‌ كه‌ كم‌ترين‌ اعتنايي‌ به‌ قوانين‌ و عرف‌ بين‌المللي‌ جنگ‌ ندارد، با دست‌ زدن‌ به‌ اقدامات‌ جنايتكارانه‌، مردم‌ غيرنظامي‌ را هدف‌ حملات‌ خود قرار مي‌دهد. بدون‌ ترديد عدم‌ مقابله‌ جدي‌ و اساسي‌ با تعديات‌ حكام‌ بغداد، آنان‌ را در ادامه‌ جناياتشان‌ جدي‌تر مي‌سازد. بر اين‌ مبنا، جمهوري‌اسلامي‌ ايران‌ براي‌ پاسخ‌گويي‌ به‌ اين‌ تجاوزات‌ و برحذر داشتن‌ رژيم‌ عراق‌ از ادامه‌ حمله‌ به‌ مناطق‌ صنعتي‌، كارگري‌ و مسكوني‌ ايران‌، پالايشگاه‌ الدوره‌ در حومه‌ بغداد را با يك‌ موشك‌ زمين‌ به‌ زمين‌ هدف‌ قرار داد.<ref>پيشين‌. </ref>
گفتني‌ است‌ پالايشگاه‌ مزبور در 15 كيلومتري‌ جنوب‌ بغداد قرار دارد و يكي‌ از بزرگ‌ترين‌ پالايشگاه‌هاي‌ نفت‌ عراق‌ است‌. اين‌ پالايشگاه‌، بنزين‌ سوپر، بنزين‌ هواپيما و نفت‌ سفيد و نيز روغن‌ اتومبيل‌ تصفيه‌ و توليد مي‌كند. رژيم‌ بعثي‌ عراق‌ براي‌ محافظت‌ از اين‌ پالايشگاه‌ عظيم‌ نفتي‌، دو پايگاه‌ موشكي‌ زمين‌ به‌ هوا و يك‌ سلسله‌ مخازن‌ هيدروليكي‌ در اطراف‌ آن‌ ايجاد كرده‌است‌. اين‌ مخازن‌ هيدروليكي‌ به‌ هنگام‌ نزديك‌ شدن‌ هواپيماها، به‌طور اتوماتيك‌ نوعي‌ گاز تيره‌ رنگ‌ براي‌ استتار پالايشگاه‌ از خطر حمله‌ هوايي‌ متصاعد مي‌كنند.<ref>روزنامه‌ اطلاعات‌، 21/5/1365، ص‌1، به‌ نقل‌ از خبرگزاري‌ جمهوري‌اسلامي‌.
</ref> اين‌ پالايشگاه‌ با شش‌ لوله‌ نفتي‌ 12 اينچي‌ كه‌ از منطقه‌ موصل‌ امتداد يافته‌، تغذيه‌ مي‌شود و اطراف‌ آن‌داراي‌ مخازن‌ ذخيره‌ نفت‌ و بنزين‌ مي‌باشد.<ref>روزنامه‌ كيهان‌، 21/5/1365، ص‌18، اهواز، خبرگزاري‌ جمهوري‌اسلامي‌. </ref>
ستاد تبليغات‌ جنگ‌ با انتشار اطلاعيه‌ ديگري‌ اعلام‌ كرد كه‌ در صورت‌ قطع‌ حملات‌ عراق‌ به‌ مناطق‌ غيرنظامي‌ ايران‌، عمليات‌ مقابله‌ به‌ مثل‌ ايران‌ متوقف‌ خواهد شد. در اين‌ اطلاعيه‌ آمده‌است‌: بدون‌ شك‌ پاسخ‌ كوبنده‌ امروز سپاهيان‌ ما به‌ شرارت‌هاي‌ چند روز گذشته‌ حكام‌ بغداد، صرفاً اقدامي‌ براي‌ برحذر داشتن‌ آنان‌ از دست‌ زدن‌ به‌ جنايات‌ تازه‌تر است‌. انتخاب‌ پالايشگاه‌ الدوره‌ بغداد به‌ عنوان‌ هدف‌ موشك‌ دوربرد زمين‌ به‌ زمين‌ و شليك‌ آن‌ در ساعت‌ 1:25 بامداد، زماني‌ كه‌ اين‌ تأسيسات‌ حتي‌ از كاركنان‌ عادي‌ خود نيز خالي‌ است‌، اين‌ امر را تصريح‌ مي‌كند كه‌ جمهوري‌اسلامي‌ ايران‌ قصد آسيب‌ رساندن‌ به‌ مناطق‌ غيرنظامي‌ و شهروندان‌ عراقي‌ را ندارد و هرگز در اين‌ راه‌ پيش‌قدم‌ نخواهد شد. ستاد تبليغات‌ جنگ‌ تأكيد مي‌كند، در صورتي‌ كه‌ رژيم‌ عراق‌ از شرارت‌هايش‌ دست‌ كشيده‌ و حمله‌ به‌ مناطق‌ كارگري‌، اقتصادي‌، صنعتي‌ و مسكوني‌ ايران‌ را قطع‌ كند، جمهوري‌اسلامي‌ ايران‌ نيز عمليات‌ مقابله‌ به‌ مثل‌ خود را متوقف‌ خواهد ساخت‌.<ref>مأخذ شماره‌ 1. </ref>
==گزارش - 469 ==
هواپيماهاي‌ عراقي‌ امروز براي‌ اولين‌ بار پايانه‌ نفتي‌ "سيري‌" را كه‌ در 900 كيلومتري‌ نزديك‌ترين‌ پايگاه‌ هوايي‌ عراق‌ قرار دارد، بمباران‌ كردند و حداقل‌ سه‌ نفت‌كش‌ اجاره‌اي‌ ايران‌ را با بمب‌هاي‌ هدايت‌شونده‌ ليزري‌ فرانسوي‌ هدف‌ قرار دادند. برخي‌ منابع‌ معتقدند كه‌ عراق‌ در اين‌ حمله‌ از كشورهاي‌ ديگر منطقه‌ كمك‌ گرفته‌است‌. در حمله‌ امروز چهار هواپيماي‌ ميراژ اف ـ 1عراق‌ شركت‌ داشتند. اين‌ اولين‌ بار در جنگ‌ است‌ كه‌ جنگنده‌هاي‌ عراقي‌ چنين‌ برد طولاني‌ را پرواز مي‌كنند. نويسنده‌ كتاب‌ جنگ‌ خليج‌ ((GULF WAR معتقد است‌ كه‌ لازمه‌ پرواز در چنين‌ بردي‌، نياز به‌ سوخت‌گيري‌ مجدد است‌. هواپيماهاي‌ عراقي‌ احتمالاً يا سوخت‌گيري‌ مجدد نموده‌اند و يا اين‌كه‌ از برخي‌ پايگاه‌هاي‌ كشورهاي‌ عربي‌ مانند عمان‌، عربستان‌ سعودي‌ يا بحرين‌ استفاده‌ كرده‌اند.<ref>ـ Ballence, Edgaro, The Gulf War, London: Brasse’s Defence Publishers, 1988</ref> گفتني‌است‌ كه‌ نزديك‌ترين‌ پايگاه‌ هوايي‌ عراق‌ به‌ جزيره‌ سيري‌، پايگاه‌ ناصريه‌ در بصره‌ مي‌باشد كه‌ نزديك‌ به‌ 900 كيلومتر با اين‌ جزيره‌ فاصله‌ دارد و بمب‌افكن‌ها و شكاري‌هاي‌ عراق‌ نمي‌توانستند بنزين‌ كافي‌ براي‌ رفت‌ و برگشت‌ براي‌ طي‌ اين‌ مسافت‌ داشته‌ باشند.<ref>نشريه‌ كيهان‌ (چاپ لندن‌)، 30/5/1365، ص‌1.
</ref> بر اثر حمله‌ امروز عراق‌ به‌ پايانه‌ نفتي‌ در جزيره‌ سيري‌، دو نفت‌كش‌ بزرگ‌، هدف‌ واقع‌ شدند كه‌ يكي‌ از آنها به‌طور كامل‌ سوخت‌. اين‌ حمله‌ پيش‌ازظهر امروز صورت‌ گرفت‌.
خبرنگار خبرگزاري‌ جمهوري‌اسلامي‌ به‌ نقل‌ از منابع‌ موثق‌ گزارش‌ داد كه‌ سوپر تانكر قبرسي‌ "كلليا" (klelia)<ref>Sreedher Kapil Kaul, Tanker War, Aspect of IraqـIran War (1980ـ88), New Delhi; ABC Publishing Hose, 1989, P.109</ref> و نفت‌كش‌ "آذرپاد" (Azarpad)<ref>پيشين.
</ref> بر اثر اين‌ حمله‌ دچار آتش‌سوزي‌ شدند. به‌ گفته‌ اين‌ منابع‌، نيروهاي‌ امداد توانستند حريق‌ را در نفت‌كش‌ قبرسي‌ "كلليا" مهار كنند ولي‌ نفت‌كش‌ "آذرپاد" كه‌ در مالكيت‌ ايران‌ بود بر اثر حجم‌ عظيم‌ آتش‌ كاملاً سوخت‌. اين‌ منابع‌ همچنين‌ گفتند كه‌ سه‌ تن‌ از خدمه‌ كشتي‌ آذرپاد و يك‌ خدمه‌ نفت‌كش‌ قبرسي‌ بر اثر اين‌ حمله‌ جان‌ خود را از دست‌ دادند و يك‌ تن‌ نيز مجروح‌ شد. در جزيره‌ سيري‌، جريان‌ بارگيري‌ نفت‌ به‌ صورت‌ كشتي‌ به‌ كشتي‌ صورت‌ مي‌گيرد و در آن‌ از چند سوپر تانكر به‌
نقشه: خليج‌فارس
عنوان‌ نفت‌كش‌ مادر استفاده‌ مي‌شود. در اين‌ عمليات‌، نفت‌ خام‌ ارسالي‌ از جزيره‌ خارك‌ با ده‌ نفت‌كش‌ متحرك‌ به‌ كشتي‌هاي‌ مادر در جزيره‌ سيري‌ كه‌ كار ذخيره‌ نفت‌ را به‌ عهده‌ دارند، منتقل‌ مي‌گردد. طبق‌ گزارش‌ رسيده‌، سوپر تانكر "كلليا" يكي‌ از كشتي‌هاي‌ مادر بوده‌است‌. منابع‌ موثق‌ اطلاع‌ دادند كه‌ جريان‌ بارگيري‌ نفت‌ از جزيره‌ سيري‌ موقتاً متوقف‌ شده‌است‌ زيرا كليه‌ نفت‌كش‌ها براي‌ اجراي‌ عمليات‌ امداد از پايانه‌ بارگيري‌ جدا شده‌اند.<ref>خبرگزاري‌ جمهوري‌اسلامي‌، "گزارش‌هاي‌ ويژه‌"، نشريه‌ شماره‌ 146، 22/5/1365، ص‌12.
</ref> راديو بي‌.بي‌.سي‌ در اين‌باره‌ گفت‌: در اين‌ حمله‌ پنج‌ نفت‌كش‌ صدمه‌ ديده‌است‌ و حداقل‌ سه‌ تن‌ از خدمه‌ آنها كشته‌شده‌اند. سه‌ فروند از نفت‌كش‌هاي‌ به‌ آتش‌ كشيده‌شده‌ عبارتند از: "كِلِليا" كه‌ در قبرس‌ و "ونتوريا" (Venturia)<ref>مأخذ شماره 8، P.110
</ref> كه‌ در انگلستان‌ به‌ ثبت‌ رسيده‌ و كشتي‌ "آذرپاد" كه‌ در مالكيت‌ ايران‌ بود. اين‌ نفت‌كش‌ ايراني‌ نفت‌ را از ايستگاه‌هاي‌ اصلي‌ بارگيري‌ ايران‌ در خارك‌ به‌ جزيره‌ سيري‌ در 500 كيلومتري‌ جنوب‌ خارك‌ حمل‌ مي‌كرد.
به‌ گزارش‌ راديو بي‌.بي‌.سي‌، حداقل‌ 12 نفت‌كش‌ ديگر جزيره‌ سيري‌ را ترك‌ كرده‌اند تا از حملات‌ هواپيماهاي‌ عراق‌ در امان‌ بمانند. گفته‌ مي‌شود كه‌ اين‌ هواپيماها از نوع‌ ميراژ بودند و به‌ تازگي‌ عراق‌ آنها را از فرانسه‌ خريده‌است‌.<ref>مأخذ شماره‌10، ص‌15، راديو بي‌.بي‌.سي‌، 21/5/65.
</ref> سرويس‌هاي‌ "بيمه‌گران‌ لويدز" لندن‌ نيز اعلام‌ كردند: «دو نفت‌كش‌ كه‌به‌عنوان‌ كشتي‌ مخازن‌ از آنها استفاده‌ مي‌شد، در حال‌ سوختن‌ مي‌باشند. اين‌ دو نفت‌كش‌، ونتوريا (انگليسي‌) و كِلِليا (قبرسي‌) مي‌باشند. منابع‌ مذكور تصريح‌ مي‌كنند كه‌ سومين‌ كشتي‌ مخزني‌ به‌نام‌ "مي‌سي‌سي‌پي‌" (Mississippi)<ref>مأخذ شماره‌11.
</ref> كه‌ مورد حمله‌ قرار نگرفته‌، ناخدا و خدمه‌ دو نفت‌كش‌ ديگر را در خود جاي‌ داده‌است‌. "لويدز" مشخص‌ نكرد كه‌ اين‌ حمله‌ آيا تلفاتي‌ در بر داشته‌است‌ يا نه‌. به‌ گفته‌ منابع‌ كشتي‌راني‌، صادرات‌ نفت‌ خام‌ ايران‌ در هفته‌ گذشته‌ به‌ دليل‌ بمباران‌هاي‌ عراق‌ از 6/1 ميليون‌ بشكه‌ در روز به‌ 800 هزار بشكه‌ در روز كاهش‌ يافت‌.<ref>مأخذ شماره‌10، ص‌10، خبرگزاري‌ فرانسه‌، 21/5/65.
</ref>
آسوشيتدپرس‌ در اين‌ باره‌ گزارش‌ داد: «حمله‌ يك‌ اسكادران‌ از جنگنده‌ بمب‌افكن‌هاي‌ عراقي‌ به‌ جزيره‌ سيري‌ و حمله‌ موشكي‌ ايران‌ به‌ بغداد، نمايانگر تشديد جدي‌ جنگ‌ 70 ماهه‌ بين‌ ايران‌ و عراق‌ مي‌باشد. منابع‌ ديپلماتيك‌ عرب‌ در خليج‌فارس‌ و مديران‌ شركت‌هاي‌ نجات‌ دريايي‌ در منطقه‌ معتقدند حمله‌ هواپيماهاي‌ عراقي‌ به‌ سيري‌ نمايانگر اين‌ مطلب‌ است‌ كه‌ نيروي‌ هوايي‌ عراق‌ از قابليت‌ سوخت‌گيري‌ هواپيماها در آسمان‌ برخوردار شده‌ و هم‌ اكنون‌ قادر است‌ تمامي‌ سواحل‌ ايران‌ را در خليج‌فارس‌ در معرض‌ تهديد قرار دهد. مديران‌ شركت‌هاي‌ كشتي‌راني‌ مي‌گويند: «هواپيماهاي‌ ميراژEQـF1 در حمله‌ به‌ جزيره‌ سيري‌، در ارتفاعي‌ پايين‌ به‌ جزيره‌ حمله‌ كردند و در اين‌ حمله‌ از مسلسل‌ و راكت‌ استفاده‌ نمودند.»<ref>مأخذ شماره‌10، ص‌8، منامه‌، آسوشيتدپرس‌، 21/5/65.
</ref>
راديو بي‌.بي‌.سي‌ در نقل‌ اين‌ خبر گفت‌: هنگامي‌ كه‌ عراق‌ منتظر هجوم‌ بعدي‌ ايران‌ است‌، اين‌گونه‌ عمليات‌ براي‌ تبليغات‌ اهميت‌ پيدا مي‌كند. حمله‌ هوايي‌ امروز عراق‌ عليه‌ ترمينال‌(پايانه‌) موقت‌ صدور نفت‌ درجزيره‌ سيري‌، يكي‌ از مهم‌ترين‌ تحولات‌ اخير جنگ‌ ايران‌ و عراق‌ است‌.<ref>واحد مركزي‌ خبر صدا و سيماي‌ جمهوري‌اسلامي‌ ايران‌، بولتن‌ "راديوهاي‌ بيگانه‌"، 22/5/1365، ص‌ص‌ 5 و 6، به‌ نقل‌ از راديو بي‌.بي‌.سي‌، 21/5/65.
</ref> در اين‌ حال‌، بازارهاي‌ نفتي‌ جهان‌ خيلي‌ زود در مورد اين‌ اخبار واكنش‌ نشان‌ دادند به‌ گونه‌اي‌ كه‌ بهاي‌ نفت‌ خام‌ برنت‌ با 57 سنت‌ افزايش‌ به‌ 90/12 دلار و بهاي‌ نفت‌ خام‌ در امريكا با 50 سنت‌ افزايش‌ به‌ 25/15 دلار رسيد.<ref>خبرگزاري‌ جمهوري‌اسلامي‌، "گزارش‌هاي‌ ويژه‌"، نشريه‌ شماره‌ 147، 23/5/1365، ص‌23، "فايننشال‌ تايمز".
</ref> از سوي‌ ديگر، خبرنگار رويتر به‌ نقل‌ از منابع‌ مطلع‌ گزارش‌ داد: انتظار مي‌رود شركت‌ "لويدز" روز چهارشنبه‌ افزايش‌ حداقل‌ معادل‌ صد در صد را در نرخ‌ بيمه‌ اضافي‌ نفت‌كش‌ها در اين‌ منطقه‌ اعلام‌ كند.<ref>پيشين‌، ص‌9، لندن‌، خبرگزاري‌ رويتر، 22/5/65.
</ref>
==گزارش - 470 ==
امروز علاوه‌ بر "سيري‌"، برخي‌ ديگر از مناطق‌ كشور نيز در معرض‌ تجاوز و حملات‌ هوايي‌ عراق‌ قرارگرفت‌. مقارن‌ ظهر امروز هواپيماهاي‌ عراقي‌ حريم‌ هوايي‌ شهرهاي‌ همدان‌ و اسلام‌آباد و همچنين‌ بخش‌ صالح‌آباد در استان‌ ايلام‌ را مورد تجاوز قراردادند ولي‌ پس‌ از رو به‌ رو شدن‌ با آتش‌ پدافندهوايي‌، بدون‌ هيچ‌ اقدامي‌گريختند.<ref>مأخذ شماره‌ 10، ص‌1، خبرگزاري‌ جمهوري‌اسلامي‌.
</ref> همچنين‌ در ساعت‌16:30، چهار هواپيماي‌ دشمن‌ حوالي‌ ايستگاه‌ نورد را بمباران‌ كردند كه‌ تلفات‌ و ضايعاتي‌ دربر نداشت‌.<ref>سند شماره‌ 15174، مركز مطالعات‌ و تحقيقات‌ جنگ‌، "گزارش‌ نوبه‌اي‌ و اطلاعاتي‌"، شماره‌1، نيروي‌زميني‌ ارتش‌، (ركن‌ 2 قرارگاه‌ عملياتي‌ جنوب‌)، 21/5/1365 تا 22/5/1365، ص‌4.
</ref>
در همين‌ حال‌، به‌ دنبال‌ حملات‌ اخير هواپيماهاي‌ دشمن‌ به‌ نيروگاه‌ اصفهان‌، حدود 150 تن‌ از كارشناسان‌ فني‌ ايتاليايي‌ شاغل‌ در نيروگاه‌ اسلام‌آباد اصفهان‌(واحد شماره‌1)، محل‌ كار خود را ترك‌ كردند ولي‌ گروهي‌ از مديران‌ ايتاليايي‌ در حال‌ حاضر مشغول‌ كار مي‌باشند. اين‌ 150 تن‌ كه‌ سه‌ چهارم‌ از همه‌ افراد ايتاليايي‌ شاغل‌ در نيروگاه‌ را تشكيل‌ مي‌دهند، به‌ همراه‌ كليه‌ افراد خانواده‌ خود به‌ بندرعباس‌ منتقل‌ شده‌اند. يك‌ منبع‌ آگاه‌ در وزارت‌ نيرو در اين‌ مورد به‌ خبرگزاري‌ جمهوري‌اسلامي‌ گفت‌: پيش‌بيني‌ نمي‌شود كه‌ تمام‌ افراد ايتاليايي‌ شاغل‌ در نيروگاه‌ اسلام‌آباد اصفهان‌، محل‌ كار خود را ترك‌ نمايند ولي‌ حتي‌ اگر چنين‌ امري‌ نيز اتفاق‌ افتد، پرسنل‌ و كاركنان‌ شركت‌ توانير از عهده‌ نگه‌داري‌ اين‌ نيروگاه‌ برخواهند آمد.<ref>مأخذ شماره‌10، ص‌31.
</ref>
==گزارش - 471 ==
در ادامه‌ طراحي‌ عمليات‌ بزرگ‌ آتي‌ به‌ كوشش‌ نيروي‌ زميني‌ سپاه‌ و در پي‌گيري‌ جوانب‌ آن‌، امروز معاونت‌ اطلاعات‌ قرارگاه‌ كربلا در مورد وضعيت‌ نيروهاي‌ دشمن‌ در شرق‌ بصره‌، گزارشي‌ داد كه‌ در آن‌ آمده‌است‌: «دشمن‌ منطقه‌ شرق‌ بصره‌ را از نهرصوئيب‌ تا جزيره‌ بوارين‌ با سپاه‌ سوم‌ پدافند مي‌كند. اين‌ سپاه‌ شامل‌ پنج‌ لشكر پياده‌ و مكانيزه‌ (31، 5، 30، 8 و 11) مي‌باشد. در مجموع‌ چهار لشكر پياده‌ و يك‌ لشكر مكانيزه‌ و 17 تا 20 گردان‌ توپخانه‌ در اين‌ منطقه‌ مستقر هستند. در اين‌ محدوده‌ همچنين‌ دو پايگاه‌ هوايي‌ ناصريه‌ و شعيبيه‌ فعاليت‌ مي‌كنند. دشمن‌ در منطقه‌ شرق‌ بصره‌ در امر استفاده‌ از سلاح‌هاي‌ شيميايي‌ موقعيت‌ نسبتاً ممتازي‌ دارد؛ به‌ اين‌ ترتيب‌ كه‌ موقعيت‌ زمين‌ و وزش‌ بادهاي‌ موسمي‌ منطقة‌ شرق‌ بصره‌، هماهنگ‌ با منافع‌ و تدابير دشمن‌ مي‌باشد، لذا دشمن‌ در صورت‌ احساس‌ خطر، از كليه‌ سلاح‌هاي‌ شيميايي‌ موجود براي‌ خنثي‌ نمودن‌ تك‌ نيروهاي‌ خودي‌ استفاده‌ خواهد كرد.» درباره‌ نقاط ضعف‌ دشمن‌، در اين‌ گزارش‌ آمده‌است‌: به‌ دليل‌ تلفات‌ قابل‌ ملاحظه‌ دشمن‌ در عمليات‌ والفجر 8، استعداد پرسنلي‌ دشمن‌ نسبتاً ضعيف‌ شده‌است‌، اما به‌ دليل‌ داشتن‌ امكانات‌ و توانايي‌ در بازسازي‌ نيروها، اكنون‌ دشمن‌ توانسته‌است‌ استعداد واقعي‌ يگان‌هاي‌ خود را به‌ حدود 70 الي‌ 80 درصد برساند. اما نيروهايي‌ كه‌ به‌ تازگي‌ به‌ اين‌ يگان‌ها براي‌ بازسازي‌ ملحق‌ شده‌اند، از آموزش‌ و تجربه‌ اندكي‌ برخوردار هستند و با توجه‌ به‌ طولاني‌ شدن‌ جنگ‌ و نداشتن‌ انگيزه‌ براي‌ جنگيدن‌، نيروهاي‌ دشمن‌ در وضعيت‌ روحي‌ِ بسياري‌ بدي‌ به‌ سر مي‌برند.»
در اين‌ گزارش‌ دربارة‌ نقاط قوت‌ دشمن‌ چنين‌ نوشته‌اند: دشمن‌ با توجه‌ به‌ در اختيار داشتن‌ عناصر جاسوسي‌ ضدانقلاب‌ داخلي‌، امكانات‌ اطلاعات‌ ماهواره‌اي‌ و آواكس‌هاي‌ متعلق‌ به‌ كشورهاي‌ غربي‌ و عربستان‌ در منطقه‌ خاورميانه‌، از قابليت‌ اطلاعاتي‌ بالايي‌ برخوردار است‌. همچنين‌ عمليات‌ پدافندي‌ دشمن‌ در اين‌ منطقه‌ داراي‌ ويژگي‌هاي‌ خاصي‌ است‌ كه‌ مي‌توان‌ به‌ ايجاد موانع‌ بازدارنده‌ مصنوعي‌ و طبيعي‌ در جلو خطوط پدافندي‌اش‌ اشاره‌ كرد؛ از جملة‌ اين‌ موانع‌، رها كردن‌ آب‌ در منطقه‌ مقابل‌ خط پدافندي‌ خود، احداث‌ شبكه‌ سيم‌خاردار، ايجاد ميدان‌هاي‌ وسيع‌ مين‌، حفر كانال‌هاي‌ عميق‌ و استقرار كمين‌ها و پست‌هاي‌ استراق‌سمع‌ مي‌باشد.» موردهاي‌ ديگري‌ نيز در اين‌ گزارش‌ به‌ عنوان‌ نقاط قوت‌ دشمن‌ ذكر شده‌است‌ كه‌ عبارت‌اند از: ايجاد شبكه‌ راه‌هاي‌ مواصلاتي‌ متعدد و مناسب‌؛ اتخاذ تاكتيك‌ پدافند عمق‌دار در منطقه‌؛ وجود مواضع‌ اشغال‌ نشده‌ (به‌عنوان‌ خط دوم‌ كه‌ نيرويي‌ در آن‌ مستقر نيست‌) در پشت‌ خط اول‌؛ در دسترس‌ بودن‌ يگان‌هاي‌ احتياط و نزديك‌ بودن‌ آنها به‌ منطقه‌ عملياتي‌ و استقرار پست‌هاي‌ فرماندهي‌ سپاه‌ و لشكرها در پشت‌ خطوط. دشمن‌ از اين‌ لحاظ در وضعيت‌ نسبتاً خوبي‌ قرار دارد. همچنين‌ از نظر پشتيباني‌ تداركاتي‌ ـ خدماتي‌ و شبكه‌ راه‌هاي‌ مواصلاتي‌ به‌ سمت‌ خطوط پدافندي‌ در منطقه‌، دشمن‌ وضعيت‌ مناسبي‌ دارد، ولي‌ از نظر تغذيه‌ نيروها با مشكل‌ مواجه‌ است‌، به‌طوري‌ كه‌ هنگام‌ تك‌ نيروهاي‌ اسلام‌، اين‌ مسئله‌ تشديد شده‌ و در طول‌ شبانه‌روز فقط در شب‌ يك‌ وعده‌ غذا به‌ نيروها داده‌ مي‌شود.<ref>سند شماره‌ 78415، مركز مطالعات‌ و تحقيقات‌ جنگ‌: "گزارش‌ نوبه‌اي‌ و اطلاعاتي‌ شماره‌2"، معاونت‌ اطلاعات‌ سپاه‌ يكم‌ كربلا، 14/5/65 تا 21/5/1365، ص‌ص‌1 تا 7.
</ref>
در اين‌ گزارش‌ اقدامات‌ ديگر دشمن‌ نيز ذكر شده‌است‌؛ از جمله‌: كاستن‌ از وسعت‌ محدودة‌ آب‌گرفتگي‌ در منطقه‌ شرق‌ در حد فاصل‌ نيروهاي‌ خودي‌ و دشمن‌؛ فعاليت‌ مهندسي‌؛ ايجاد شبكه‌ راه‌هاي‌ مواصلاتي‌؛ احتمالاً حفر يك‌ كانال‌ در جنوب‌ كانال‌ صوئيب‌ براي‌ رها كردن‌ آب‌ در منطقه‌ و اجراي‌ تك‌هاي‌ محدود و موضعي‌ براي‌ تصرف‌ كامل‌ جزيره‌ جنوبي‌ و تهديد جزيره‌ شمالي‌. سپاه‌ يكم‌ كربلا در گزارش‌ خود هدف‌ دشمن‌ از اين‌ عمليات‌ها را چنين‌ ذكر كرده‌است‌: دور نمودن‌ نيروهاي‌ جمهوري‌اسلامي‌ از عقبه‌هاي‌ خود؛ برقرار كردن‌ جناح‌ شمالي‌ در منطقه‌ پدافندي‌ خود؛ پوشاندن‌ نقاط ضعف‌ پدافندي‌ خود؛ فعاليت‌ براي‌ شناسايي‌ و عكس‌برداري‌ از مواضع‌ نيروهاي‌ ما و بمباران‌ هوايي‌.<ref>سند شماره‌ 122318، مركز مطالعات‌ و تحقيقات‌ جنگ‌: معاونت‌ اطلاعات‌ سپاه‌ يكم‌ (كربلا)، 14/5/1365 تا 21/5/1365، ص‌5.
</ref>
==گزارش - 472 ==
بررسي‌ ميزان‌ پيش‌رفت‌ كار در زمينه‌ آماده‌سازي‌ عمليات‌ دربنديخان‌ و آخرين‌ وضعيت‌ اين‌ منطقه‌ و همچنين‌ بررسي‌ پيش‌رفت‌ طرح‌هاي‌ فريب‌ عليه‌ دشمن‌ در منطقه‌ غرب‌، موضوع‌ بحث‌ جلسه‌ مشترك‌ امروز مسئولان‌ نيروي‌زميني‌ سپاه‌ و مسئولان‌ قرارگاه‌ نجف‌(سپاه‌) بود. در اين‌ جلسه‌ همچنين‌ به‌ توجه‌ فرمانده‌ قرارگاه‌ خاتم‌ براي‌ تجهيز فرستنده‌ راديويي‌ در منطقه‌ جهت‌ گسترش‌ تبليغات‌ رواني‌ اشاره‌ شد. در جلسه‌ امروز درباره‌ عمليات‌ دربنديخان‌ با اشاره‌ به‌ تحركات‌ اخير ضدانقلاب‌ در منطقه‌، گفته‌ شد كه‌ مسئله‌ خاص‌ در اين‌ منطقه‌، حضور ضدانقلاب‌ است‌ كه‌ به‌طور قوي‌ در يك‌ماه‌ گذشته‌ فعاليت‌هاي‌ خود را تشديد كرده‌است‌. ضدانقلاب‌ در هفته‌ گذشته‌ در محورهاي‌ پاوه‌ ـ جوانرود ضمن‌ حمله‌ به‌ نيروهاي‌ خودي‌، موفق‌ به‌ گرفتن‌ سه‌ اسير و به‌ شهادت‌ رساندن‌ هشت‌ تن‌ از آنها شده‌ است‌. در ادامه‌، برخي‌ اقدامات‌ حفاظتي‌ به‌ منظور مقابله‌ با اين‌ تحركات‌ مورد بررسي‌ قرارگرفت‌.<ref>سند شماره‌ 18133/پ ن‌، مركز مطالعات‌ و تحقيقات‌ جنگ‌: جلسه‌ 69(بررسي‌ ميزان‌ پيش‌رفت‌ كار آماده‌سازي‌ عمليات‌ دربنديخان‌ و پيش‌رفت‌ كارطرح‌هاي‌ فريب‌ در منطقه‌ غرب‌) (قرارگاه‌ نجف‌، 21/5/1365، نوار شماره‌ 19959)، ص‌ص‌ 27 و 45.
</ref>
همچنين‌ در اين‌ جلسه‌ گزارشي‌ در خصوص‌ پيش‌رفت‌ طرح‌هاي‌ فريب‌ در عمليات‌ دربنديخان‌ بيان‌ شد و يكي‌ از مسئولان‌ قرارگاه‌ نجف‌ (حميدي‌نيا) در اين‌ باره‌ گفت‌ «نيروها در خصوص‌ طرح‌ عمليات‌ فريب‌ در مناطق‌ سومار و قصرشيرين‌ كار شناسايي‌ را شروع‌ كرده‌اند كه‌ در نتيجه‌ اين‌ عمل‌، دشمن‌ به‌ نيروهاي‌ خود در منطقه‌ قصرشيرين‌ اعلام‌ آماده‌باش‌ داده‌است‌.»<ref>سند شماره‌ 1223 مركز مطالعات‌ و تحقيقات‌ جنگ‌: دفترچه‌ ثبت‌ راوي‌، قرارگاه‌ خاتم‌، راوي‌: ابوالفضل‌ موسوي‌، 12/5/1365 تا 21/5/1365، ص‌65.
</ref> در جلسه‌ امروز همچنين‌ به‌ تشديد جنگ‌هاي‌ رواني‌ عليه‌ دشمن‌ در اين‌ عمليات‌ و به‌ تأكيدات‌ آقاي‌ هاشمي‌رفسنجاني‌ در اين‌ زمينه‌ اشاره‌ شد.<ref>مأخذ شماره‌ 25، ص‌ 65.
</ref>
از سوي‌ ديگر، در حالي‌كه‌ نيروها آماده‌سازي‌ عمليات‌ دربنديخان‌ را آغاز كرده‌اند، گزارش‌ اطلاعاتي‌ رسيده‌ از اين‌ محور حاكي‌است‌ كه‌ وضعيت‌ دشمن‌ در اين‌ محور غيرعادي‌ است‌ و در زير شاخ‌شميران‌ در حال‌ احداث‌ استحكامات‌ و موانع‌ مي‌باشد.<ref>سند شماره‌ 60622، مركز مطالعات‌ و تحقيقات‌ جنگ‌: "گزارش‌ نوبه‌اي‌ و اطلاعاتي‌" شماره‌1 (اطلاعات‌ عمليات‌ محور شيخ‌ سله‌)، 21/5/1365، ص‌1.
</ref>
==گزارش - 473 ==
هفتمين‌ كاروان‌ راهيان‌ كربلا از شهرهاي‌ رشت‌، منجيل‌، رودبار و شفت‌ استان‌ گيلان‌ راهي‌ جبهه‌ها شد و به‌ همراه‌ آنها 210 كاميون‌ حامل‌ كمك‌هاي‌ مردمي‌ نيز به‌ جبهه‌ها ارسال‌ شد. همچنين‌ شهرهاي‌ كرمان‌، ساري‌، قائم‌شهر، كازرون‌، ممسني‌، فسا، لامِرد، كوار فارس‌ و آشتيان‌، شاهد اعزام‌ داوطلبان‌ به‌ جبهه‌هاي‌ نبرد بودند.<ref>روزنامه‌ كيهان‌، 21/5/1365، ص‌18، رشت‌، خبرنگار كيهان‌؛ وـ روزنامه‌ جمهوري‌ اسلامي‌، 22/5/1365، ص‌4؛ وـ روزنامه‌ جمهوري‌اسلامي‌، 21/5/1365، ص‌11.
</ref>
در همين‌ حال‌، واحد تبليغات‌ ستاد ناحيه‌ خراسان‌ هشدار داد كه‌ به‌ دليل‌ كمبود شديد امكانات‌ تبليغي‌، تا زمان‌ تأمين‌ اين‌ امكانات‌، قادر به‌ كار گسترده‌ براي‌ ايجاد حركت‌ عمومي‌ و جذب‌ نيروي‌ مورد نياز نخواهد بود.<ref>سند شماره‌ 15153، مركز مطالعات‌ و تحقيقات‌ جنگ‌: از واحد تبليغات‌ و انتشارات‌، به‌ ستاد ناحيه‌ خراسان‌، 21/5/1365.
</ref> از سوي‌ ديگر، مسئول‌ واحد بسيج‌ ناحيه‌ باختران‌ ضمن‌ بيان‌ مشكلات‌ پرداخت‌ حقوق‌ بسيجيان‌، طي‌ نامه‌اي‌ اعلام‌ كرد: «چنانچه‌ مركز قادر به‌ حل‌ اين‌ مشكل‌ نيست‌ و توانايي‌ پرداخت‌ حقوق‌ رزمندگان‌ اين‌ ناحيه‌ را ندارد، مشخص‌ نمايد تا با توكل‌ بر خداوند و تدابير لازم‌ و با مساعدت‌ امت‌ حزب‌الله‌، اقدامي‌ صورت‌ گيرد.»<ref>سند شماره‌ 74877، مركز مطالعات‌ و تحقيقات‌ جنگ‌: سپاه‌ پاسداران‌ ناحيه‌ باختران‌ (واحد بسيج‌ مستضعفين‌)، "مشكلات‌ حقوق‌ رزمندگان‌"، 21/5/1365.
</ref>
==گزارش - 474 ==
در ادامه‌ جنگ‌ تبليغاتي‌ ـ سياسي‌ عليه‌ ايران‌ با محور طرح‌ پيشنهادي‌ پنج‌ ماده‌اي‌ صدام‌، شاذلي‌ قليبي‌، دبيركل‌ اتحاديه‌ عرب‌، طي‌ بيانيه‌اي‌ ضمن‌ اشاره‌ به‌ "طرح‌صلح‌" مزبور اظهار اميدواري‌ كرد كه‌ در نهايت‌، منطق‌ و مرام‌ مسلماني‌ پيروز شود و تهران‌ موافقت‌ نمايد تا به‌ جنگي‌ كه‌ منابع‌ اعراب‌ و ايرانيان‌ را نابود كرده‌است‌، خاتمه‌ دهد. وي‌ به‌ تهران‌ اطمينان‌ داد كه‌ منظور اعراب‌ از اين‌ درخواست‌ چيزي‌ جز حفظ منافع‌ مشترك‌ ايران‌ و عراق‌ نبوده‌ و هدف‌ اين‌ است‌ كه‌ دو طرف‌ كوشش‌هاي‌ خود را صرف‌ بهبود وضع‌ ملي‌ و نجابت‌ و افتخار آن‌ بنمايند.<ref>مأخذ شماره‌10، ص‌22، تونس‌، خبرگزاري‌ كويت‌،21/5/65.
</ref>
شيخ‌صباح‌ الاحمدالصباح‌ معاون‌ نخست‌وزير و وزيرخارجه‌ كويت‌ نيز در سخناني‌ كه‌ در شماره‌ امروز روزنامه‌ كويتي‌ "القبس‌" به‌ چاپ رسيد، گفت‌: «كويت‌ خواهان‌ راه‌حلي‌ براي‌ جنگ‌ ايران‌ و عراق‌ در چارچوب‌ تلاش‌هاي‌ سازمان‌ ملل‌ و شوراي‌ امنيت‌ مي‌باشد... دولت‌ كويت‌ با تأييد طرح‌ پنج‌ ماده‌اي‌ صلح‌ صدام‌، از برادران‌ ايراني‌ مي‌خواهد كه‌ به‌ اين‌ طرح‌ پاسخ‌ مثبت‌ دهند.»<ref>مأخذ شماره‌ 10، ص‌7، 21/5/1365، مجله‌ "القبس‌".
</ref>
==گزارش - 475 ==
رئيس‌ سازمان‌ عفو بين‌الملل‌ در امريكا طي‌ نامه‌ سرگشاده‌اي‌ دولت‌ عراق‌ را به‌ نقض‌ حقوق‌بشر و اعمال‌ شكنجه‌هاي‌ فجيع‌ بر كودكان‌، زنان‌ و مردان‌ و همچنين‌ اعدام‌ گسترده‌ مخالفان‌، متهم‌ كرد. راديو امريكا طي‌ گزارشي‌ در مورد نقض‌ حقوق‌بشر و اعمال‌ شكنجه‌ در زندان‌هاي‌ عراق‌، اعلام‌ كرد: «رئيس‌ سازمان‌ عفو بين‌الملل‌ در امريكا طي‌نامه‌ سرگشاده‌اي‌ به‌ دبير روزنامه‌ نيويورك‌تايمز، دولت‌ عراق‌ و "نزار حمدون‌" سفير آن‌ كشور در واشنگتن‌ را به‌سبب‌ ناديده‌ گرفتن‌ موازين‌ حقوق‌بشر و تكذيب‌ شكنجه‌ كودكان‌ و نوجوانان‌ در عراق‌، مورد حمله‌ قرار داد.» "ديويد وبر" در اين‌ نامه‌ ضمن‌ زشت‌ شمردن‌ نامه‌اي‌ كه‌ نزار حمدون‌ روز هفتم‌ ژوئيه‌ در نيويورك‌تايمز به‌چاپ رسانده‌ بود، نوشته‌است‌: «واقعيت‌ آن‌ است‌ كه‌ سفير عراق‌ نماينده‌ دولتي‌ است‌ كه‌ در زندان‌هايش‌ كودكان‌، زنان‌ و مردان‌ عاجز را حلق‌آويز مي‌كند، مي‌سوزاند و استخوان‌هايشان‌ را درهم‌ مي‌شكند.» وي‌تأكيد كرده‌است‌: «سفير عراق‌ و دولت‌ بغداد از جزئيات‌ گزارش‌ سالانه‌ سازمان‌ عفو بين‌الملل‌ مبني‌بر اين‌ كه‌ 300 كودك‌ بين‌ سنين‌ 10 تا 14 سال‌ در سليمانيه‌ عراق‌ در اواخر سپتامبر و اوايل‌ اكتبر (نيمه‌ اول‌ مهر) گذشته‌ بازداشت‌ شدند، آگاهي‌ كامل‌ داشته‌است‌.» به‌ گفته‌ "ديويد وبر" بستگان‌ بسياري‌ از بازداشت‌شدگان‌، مخالف‌ حكومت‌ بغداد بودند و سه‌ تن‌ از كودكان‌، زير شكنجه‌ جان‌ سپردند، سپس‌ اجساد آنها در خيابان‌هاي‌ سليمانيه‌ رها شد. همچنين‌ در اكتبر گذشته‌ گزارش‌ شد كه‌ هشت‌ تن‌ در قبرستان‌ سليمانيه‌ زنده‌به‌گور شدند. رئيس‌ سازمان‌ عفو بين‌الملل‌ در امريكا، افزوده‌است‌: «نزار حمدون‌ اطلاعات‌ گسترده‌اي‌ در زمينه‌ توسل‌ دولتش‌ به‌ شكنجه‌ دريافت‌ كرده‌است‌؛ از جمله‌، گفتة‌ "رابرت‌ اسپرلينگ‌" يك‌ شهروند امريكايي‌ در زمينه‌ اعمال‌ شكنجه‌ به‌ دستور دولت‌ عراق‌ است‌ كه‌ بعداً مورد تأييد پزشكان‌ نيز قرارگرفت‌ ... يك‌ دانشجو كه‌ سه‌ سال‌ پيش‌ از زندان‌ عراق‌ آزاد شد، گفت‌: براثر شكنجه‌ در زندان‌، دماغش‌ شكست‌. علاوه‌ بر آن‌، اين‌ دانشجو گفت‌ كه‌ وي‌ را در سردخانه‌اي‌ محبوس‌ كردند و با سيگار و يك‌ ميله‌داغ‌ به‌ شكنجه‌اش‌ پرداختند، سپس‌ او را مورد تجاوز جنسي‌ قرار دادند. به‌ گفته‌ دانشجوي‌ عراقي‌، به‌ دنبال‌ اين‌ شكنجه‌ها مادر 73 ساله‌اش‌ را به‌ همراه‌ سه‌ برادر و سه‌ خواهر و پنج‌ كودك‌ خردسال‌ پيش‌روي‌ وي‌ فلك‌ كردند و شوك‌الكتريكي‌ دادند.» به‌ نوشته‌ "ديويد وبر"، يك‌ گزارش‌ ديگر حاكي‌ است‌ كه‌ زندان‌بان‌هاي‌ عراقي‌، نوزادان‌ را در سلول‌هاي‌ همجوار والدينشان‌ زنداني‌ مي‌كنند و به‌ منظور وادار ساختن‌ پدر و مادرها به‌ اقرار، از دادن‌ شير به‌ آنها خودداري‌ مي‌ورزند.
رئيس‌ سازمان‌ عفو بين‌الملل‌ در امريكا، سپس‌ چنين‌ نوشته‌است‌: «عراقي‌ها دائماً اين‌گونه‌ اتهامات‌ را رد كرده‌ و تعهد خود را به‌ حقوق‌بشر اعلام‌ مي‌دارند ...نزار حمدون‌ در نامه‌ خود به‌نيويورك‌ تايمز به‌ گزارش‌هاي‌ مربوط به‌ شكنجه‌ و كشتار زندانيان‌ اشاره‌ نكرده‌است‌ ... در يك‌ مورد به‌خصوص‌، مقامات‌ عراقي‌ پذيرفتند كه‌ يك‌ گزارش‌ سازمان‌ عفو بين‌الملل‌ مربوط به‌ شكنجه‌ را مورد بررسي‌ قرار خواهند داد؛ البته‌ به‌ شرطي‌ كه‌ قربانيان‌ شكنجه‌ به‌ عراق‌ باز گردانده‌ شوند.» گزارش‌ وزارت‌ خارجه‌ امريكا نيز حاكي‌ است‌ كه‌ احتمال‌ اعمال‌ شكنجه‌ در زندان‌هاي‌ عراق‌ بدون‌ تصويب‌ مقامات‌ بلندپايه‌ عراق‌، بسيار كم‌ است‌. رئيس‌ سازمان‌ عفو بين‌الملل‌ در امريكا، افزوده‌است‌: «در سال‌ جاري‌ نيروهاي‌ امنيتي‌ عراق‌ 21 تن‌ را در سليمانيه‌ و اربيل‌ كشته‌اند؛ از اين‌ تعداد 15 تن‌ دانش‌آموز و دانشجو بودند. روز نهم‌ آوريل‌ گذشته‌ نيز شش‌ جوان‌ زير 18 سال‌ در محوطه‌ بيرون‌ زندان‌ سليمانيه‌ به‌ تلافي‌ حمله‌ نافرجام‌ به‌ جان‌ يك‌ مقام‌ دولتي‌، اعدام‌ شدند.» "جيمز ديويد وبر" در خاتمه‌ نامه‌ خود به‌ روزنامه‌ نيويورك‌ تايمز نوشته‌است‌: «زمان‌ آن‌ رسيده‌است‌ كه‌مردم‌ امريكا سفير بغداد در واشنگتن‌ را مورد مؤاخذه‌ قرار دهند تا سرنوشت‌ كودكان‌ ناپديد شده‌ در بغداد روشن‌ شود.»<ref>روزنامه‌ جمهوري‌اسلامي‌، 23/5/1365، ص‌3، خبرگزاري‌ جمهوري‌اسلامي‌، به‌ نقل‌ از راديو امريكا؛ وـ اداره‌ كل‌ مطبوعات‌ و رسانه‌هاي‌ خارجي‌ وزارت‌ فرهنگ‌ و ارشاداسلامي‌، "بررسي‌ مطبوعات‌ جهان‌"، نشريه‌ شماره‌ 1178، 16/7/1365، ص‌27، به‌ نقل‌ از روزنامه‌ فرانسوي‌ "لوكوتيدين‌ دوپاري‌"، 12 اوت‌ 1986. وـ مأخذ شماره‌16، ص‌ص‌ 20 تا 22، به‌ نقل‌ از راديو امريكا.
</ref>
==گزارش - 476 ==
روزنامه‌ "كي‌زائي‌" چاپ ژاپن‌ در گزارشي‌ از عراق‌، نوشت‌: «عراق‌ قادر به‌ تأمين‌ مخارج‌ جنگي‌ نيست‌. با كاهش‌ قيمت‌ نفت‌خام‌، ارزهاي‌ خارجي‌ در عراق‌ به‌شدت‌ كاهش‌ يافته‌ و پرداخت‌ بهاي‌ كالاهاي‌ وارداتي‌ آن‌ كشور نيز مشكلات‌ فراواني‌ را براي‌ دولت‌ صدام‌ به‌وجود آورده‌است‌.» اين‌ روزنامه‌ مسئله‌ بدهي‌هاي‌ خارجي‌ عراق‌ را به‌عنوان‌ يك‌ اصل‌ اساسي‌ در ادامه‌ جنگ‌ عراق‌ و ايران‌ كه‌ در آيندة‌ اين‌ جنگ‌ نقش‌ مهمي‌ خواهد داشت‌، ذكر كرده‌ و افزوده‌است‌: «مسئله‌ ادامه‌ روابط بازرگاني‌ با كشورهاي‌ همسايه‌ و همچنين‌ كشورهاي‌ پيش‌رفته‌، براي‌ اين‌ دو كشور بسيار حائز اهميت‌ است‌.» "كي‌زائي‌" به‌ نقل‌ از يك‌ روزنامه‌ اقتصادي‌ انگليسي‌زبان‌، نوشته‌است‌: «ذخيرة‌ ارزي‌ عراق‌ در سال‌هاي‌ قبل‌ از جنگ‌ به‌ ميزان‌ 20 ميليارد دلار بود ولي‌ در حال‌ حاضر اين‌ مقدار به‌ حدود يك‌ ميليارد دلار كاهش‌ يافته‌است‌. گفته‌ مي‌شود كه‌ اين‌ كشور احتمالاً حدود 50 ميليارد دلار نيز به‌ عربستان‌ سعودي‌ بدهي‌ داشته‌باشد.»<ref>روزنامه‌ جمهوري‌اسلامي‌، 21/5/1365، ص‌2، به‌ نقل‌ از روزنامه‌ ژاپني‌ "كي‌زائي‌".
</ref>
==گزارش - 477 ==
به‌ دنبال‌ سفرهاي‌ اخير وزيرخارجه‌ ايران‌ در آستانه‌ اجلاس‌ عدم‌تعهد، ديدار وي‌ از سيرالئون‌ نيز پايان‌ يافت‌ و دو كشور با صدور بيانيه‌ مشتركي‌ ضمن‌ محكوم‌ كردن‌ حملات‌ عليه‌ مناطق‌ مسكوني‌، تهديد خطوط كشتي‌راني‌ و هوايي‌ و استفاده‌ عراق‌ از تسليحات‌ شيميايي‌ عراق‌، حمايت‌ خود را از حذف‌ عامل‌ تشنج‌ و برقراري‌ صلح‌ و ثبات‌ پايدار در منطقه‌ ابراز داشتند.<ref>پيشين‌، ص‌12، به‌ نقل‌ ازخبرگزاري‌ جمهوري‌اسلامي‌.
</ref> همچنين‌ به‌ گزارش‌ خبرگزاري‌ جمهوري‌اسلامي‌، وزير امورخارجه‌ كشورمان‌ در كشور آفريقايي‌ "بوركينافاسو" با رئيس‌جمهوري‌ و وزير امورخارجه‌ اين‌ كشور ديدار كرد. طبق‌ اين‌ گزارش‌، وزير امورخارجه‌ بوركينافاسو در ديدار با هيئت‌ ايراني‌ ضمن‌ اظهار خرسندي‌ از ديدار اخير خود از تهران‌، مواضع‌ جمهوري‌اسلامي‌ ايران‌ در جنگ‌ تحميلي‌ را مورد تأييد مجدد قرار داد و گفت‌: «تجاوز عراق‌ عليه‌ كشور شما امري‌ روشن‌ است‌ و همان‌گونه‌ كه‌ مسئولان‌ جمهوري‌اسلامي‌ ايران‌ معتقدند، نه‌ تنها مي‌بايد از كشور خود دفاع‌ كنيد بلكه‌ لازم‌ است‌ ريشة‌ تجاوز را در منطقه‌ بخشكانيد.»<ref>مأخذ شماره‌1، ص‌12، از خبرگزاري‌ جمهوري‌اسلامي‌.
</ref>
==گزارش - 478 ==
دبير شوراي‌ عالي‌ دفاع‌ و سرپرست‌ كميسيون‌ اسيران‌ عراقي‌(آقاي‌ نظران‌) در گفت‌وگويي‌ با خبرگزاري‌ جمهوري‌اسلامي‌ با اشاره‌ به‌ رقم‌ بيش‌ از 50هزار اسير عراقي‌ كه‌ هم‌اكنون‌ در اردوگاه‌هاي‌ مختلف‌ ايران‌ نگه‌داري‌ مي‌شوند، گفت‌: «كليه‌ اسراي‌ عراقي‌ از امكانات‌ رفاهي‌، بهداشتي‌ و ورزشي‌ برخوردارند و تاكنون‌ شمار زيادي‌ از آنها در كلاس‌هاي‌ سوادآموزي‌ از نعمت‌ خواندن‌ و نوشتن‌ بهره‌مند شده‌اند.» وي‌ با اشاره‌ به‌ انجام‌ شدن‌ خدمات‌ مختلف‌ در اردوگاه‌ها، افزود: «اكنون‌ كلاس‌هاي‌ مختلفي‌ در زمينه‌هاي‌ علوم‌ كلاسيك‌، معارف‌ و زبان‌هاي‌ خارجي‌ در اردوگاه‌ها برپا است‌ و تورهاي‌ زيارتي‌ به‌طور مرتب‌ براي‌ اسرا داير است‌.» وي‌ سپس‌ با اشاره‌ به‌ پي‌گيري‌ مسائل‌ و مشكلات‌ اسيران‌ در كميسيوني‌ كه‌ با شركت‌ نهادهاي‌ ذي‌ربط و تحت‌ نظر شوراي‌ عالي‌ دفاع‌ تشكيل‌ شده‌است‌، گفت‌: «درخواست‌ پناهندگي‌ از عمده‌ترين‌ مسائلي‌ است‌ كه‌ اين‌ كميسيون‌ به‌ آن‌ مي‌پردازد و تاكنون‌ تعداد بسيار زيادي‌ از اسرا كه‌ از عملكرد گذشته‌ خود پشيمان‌ هستند، از جمهوري‌اسلامي‌ ايران‌ درخواست‌ پناهندگي‌ كرده‌اند و خانواده‌ برخي‌ از اين‌ اسرا از عراق‌ رانده‌ شده‌ و به‌ ايران‌ آمده‌اند... در اين‌ كميسيون‌ به‌ درخواست‌ پناهندگي‌ اين‌ افراد رسيدگي‌ مي‌شود و زماني‌ كه‌ اين‌ كميسيون‌ نظر خود را مبني‌بر بلامانع‌ بودن‌ پناهندگي‌ اعلام‌ كرد، اقدام‌ لازم‌ براي‌ آزادي‌ آنها در ايران‌ انجام‌ مي‌شود.»  سرپرست‌ كميسيون‌ اسيران‌ با اشاره‌ به‌ درخواست‌ مكرر جمعي‌ از اسيران‌ براي‌ اعزام‌ به‌ جبهه‌هاي‌ جنگ‌، گفت‌: «از آن‌جايي‌ كه‌ اين‌ اقدام‌ مخالف‌ مقررات‌ بين‌المللي‌ مي‌باشد، مسئولين‌ تاكنون‌ اظهارنظري‌ در اين‌ رابطه‌ نكرده‌اند.»<ref>روزنامه‌ جمهوري‌اسلامي‌، 21/5/1365، ص‌12.
</ref>
==گزارش - 479 ==
يك‌ هواپيماي‌ آموزشي‌(جت‌ فالكون‌20) متعلق‌ به‌ شركت‌ هواپيمايي‌ آسمان‌ با هدايت‌ خلبان‌ آن‌ (علي‌اكبر محمدي‌) پس‌ از برخاستن‌ از فرودگاه‌ رشت‌، خاك‌ ايران‌ را ترك‌ كرد و با استفاده‌ از فضاي‌ تركيه‌ در يكي‌ از فرودگاه‌هاي‌ بغداد به‌ زمين‌ نشست‌.<ref>سند شماره‌ 74872 مركز مطالعات‌ و تحقيقات‌ جنگ‌: از فرمانده‌ منطقه‌ يك‌ ثارالله‌، به‌ فرمانده‌ كل‌ سپاه‌، 21/5/1365.
</ref> در اين‌ باره‌ خبرگزاري‌ يوگسلاوي‌ ضمن‌ تأييد اين‌ خبر، به‌ نقل‌ از مصاحبه‌ خلبان‌ در بغداد، اقدام‌ وي‌ را يك‌ اقدام‌ شخصي‌ و در اعتراض‌ به‌ جنگ‌ ايران‌ و عراق‌ توصيف‌ كرد. خبرگزاري‌ آلمان‌، رويتر و كويت‌ نيز گزارش‌هاي‌ مشابهي‌ منتشر كردند<ref>مأخذ شماره‌10، ص‌33، خبرگزاري‌ تانيوگ.
</ref>
==گزارش - 480 ==
مسئله‌ روبه‌رو شدن‌ يا نشدن‌ حريفان‌ ايراني‌ و عراقي‌ در بازي‌هاي‌ المپيك‌ سئول‌ موضوع‌ بحث‌هاي‌ سياسي‌ فراواني‌ در محافل‌ ورزشي‌ شده‌است‌. رئيس‌ كميته‌ ملي‌ المپيك‌ ايران‌ آقاي‌ حسن‌ غفوري‌فرد در اين‌ باره‌ گفت‌: «در مورد اين‌ مسئله‌ هنوز با وزارت‌ امورخارجه‌ هماهنگي‌ لازم‌ انجام‌ نشده‌است‌ ... با عدم‌ حضور در مقابل‌ عراقي‌ها، قهرماني‌ مسلم‌ خود را از دست‌ مي‌دهيم‌، اما در هرصورت‌ تصميم‌ نهايي‌ برعهده‌ مسئولان‌ است‌.»<ref>روزنامه‌ كيهان‌، 22/5/1365، ص‌17.
</ref>
در اين‌ مورد يك‌ مفسر روزنامه‌ كيهان‌ نيز در پاسخ‌ به‌ مواضع‌ برخي‌ از افراد مبني‌بر تجويز رويارو نشدن‌ با ورزشكاران‌ عراقي‌، نوشت‌: «رويارويي‌ ورزشكاران‌ ايران‌ با ورزشكاران‌ عراق‌ در قالب‌ تماس‌ با مردم‌ مسلمان‌ آن‌ كشور صورت‌ مي‌گيرد نه‌ در قالب‌ هيئت‌ ورزشي‌ رژيم‌ عراق‌، چرا كه‌ رفتن‌ به‌ سئول‌ و عدم‌ رويارويي‌ با ورزشكاران‌ عراق‌، مساوي‌ با بازماندن‌ از كسب‌ افتخار و هدر دادن‌ هزينه‌هاي‌ گزاف‌ خواهد بود و همان‌ بهتر كه‌ چنين‌ سفري‌ انجام‌ نگيرد.»<ref>مأخذ شماره‌4، ص‌17.
</ref>
==گزارش - 481 ==
نهضت‌ آزادي‌ با انتشار جزوه‌اي‌ به‌ بررسي‌ وضعيت‌ جنگ‌ ايران‌ و عراق‌ پرداخت‌ و چشم‌انداز سياهي‌ براي‌ احتمالات‌ مختلف‌ ترسيم‌ كرد و حتي‌ پيروزي‌ نظامي‌ بر عراق‌ را بي‌ارزش‌ خواند. در اين‌ جزوه‌ ضمن‌ طرح‌ احتمالات‌ مختلف‌ درباره‌ آينده‌ جنگ‌، چنين‌ آمده‌است‌: «هر چند پيروزي‌ بر صدام‌ آرزوي‌ ماست‌ اما به‌ فرض‌ انجام‌ شدن‌ نيز آن‌ را نمي‌توان‌ موفقيتي‌ دانست‌ زيرا ما تنها يك‌ شخص‌ فاسد را نابود كرده‌ايم‌ و در عوض‌ صدها هزار نفر از مردم‌ خود را به‌ كشتن‌ داده‌ايم‌ و خرابي‌هاي‌ بي‌شمار را براي‌ كشور به‌وجود آورده‌ايم‌ و قرن‌ها بايد به‌ جبران‌ آن‌ بپردازيم‌ ...احتمال‌ تداوم‌ جنگ‌ فرسايشي‌ از احتمال‌ پيروزي‌ قطعي‌ بيشتر است‌. اين‌ امر مي‌تواند آشفتگي‌هاي‌ اجتماعي‌ و سركوب‌ سياسي‌ را در داخل‌ تشديد كند و ضرر و زيان‌ ادامه‌ يابد و در نهايت‌ اگر ضعف‌ نظامي‌ و روحي‌ ما بتواند به‌ برتري‌ دشمن‌ بينجامد و يا به‌ حالت‌ نه‌ جنگ‌ و نه‌ صلح‌ منتهي‌ شود، اين‌ حالت‌ مي‌تواند فاجعه‌انگيز باشد؛ صدام‌ به‌ كشور ما مجدداً سرازير مي‌شود و شرايط و جرائم‌ جان‌سوزي‌ را بر ما تحميل‌ مي‌نمايد.» نهضت‌ آزادي‌ در خاتمه‌ از تصميم‌گيران‌ مي‌خواهد كه‌ واقع‌بيني‌ به‌ خرج‌ دهند زيرا ادعاهاي‌ دور پروازانه‌ براي‌ سرنگوني‌ فوري‌ كفر و استكبار در جهان‌ و رفع‌ فتنه‌ از عالم‌، برتر از وظيفه‌ اسلامي‌ و طاقت‌ انساني‌ بوده‌ و مخالف‌ مشيت‌الهي‌ است‌. در اين‌ جزوه‌ همچنين‌ آمده‌است‌: ما نااميد نيستيم‌ زيرا نشانه‌هايي‌ از واقع‌بيني‌ در بيانات‌ و اقدامات‌ برخي‌ از مسئولان‌ ظاهر شده‌ است‌.<ref>سند شماره 015150، مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: واحد اطلاعات سپاه، بولتن نوبه‌اي جنگ شماره 3، 21/5/1365، ص‌ص 39 تا 45 جزوه مواضع نهضت آزادي درباره جنگ.</ref>





نسخهٔ کنونی تا ‏۲۸ مارس ۲۰۲۳، ساعت ۰۷:۵۶

روزشمار جنگ سال 1365
1365.05.21
نام‌های دیگر بیست و یک مرداد
تاریخ شمسی 1365.05.21
تاریخ میلادی 12 اوت 1986
تاریخ قمری 6 ذیحجه 1406



گزارش - 468

در پاسخ‌ به‌ حملات‌ هوايي‌ اخير عراق‌، امروز پس‌ از حدود يك‌ سال‌ بار ديگر بغداد هدف‌ يك‌ موشك‌ دوربرد ايران‌ قرارگرفت‌. به‌ نوشته‌ مطبوعات‌، اين‌ حمله‌ را در ساعت‌ 1:25 بامداد امروز يگان‌ موشكي‌ نيروي‌ هوايي‌ سپاه‌ پاسداران‌ انقلاب‌اسلامي‌ انجام‌ داد كه‌ بر اثر آن‌، پالايشگاه‌ "الدوره‌" بغداد به‌ آتش‌ كشيده‌شد.[۱] در اين‌ باره‌ ستاد تبليغات‌ جنگ‌ اطلاعيه‌اي‌ انتشار داد كه‌ در آن‌ آمده‌است‌: جمهوري‌اسلامي‌ ايران‌ همواره‌ با قدرت‌ تمام‌، آمادگي‌ كامل‌ براي‌ مقابله‌ با تعديات‌ و تجاوزات‌ دشمن‌ را داشته‌است‌ و مايل‌ است‌ تا در جبهه‌هاي‌ نبرد به‌ مقابله‌ با دشمن‌ بپردازد، اما رژيم‌ صدام‌ كه‌ كم‌ترين‌ اعتنايي‌ به‌ قوانين‌ و عرف‌ بين‌المللي‌ جنگ‌ ندارد، با دست‌ زدن‌ به‌ اقدامات‌ جنايتكارانه‌، مردم‌ غيرنظامي‌ را هدف‌ حملات‌ خود قرار مي‌دهد. بدون‌ ترديد عدم‌ مقابله‌ جدي‌ و اساسي‌ با تعديات‌ حكام‌ بغداد، آنان‌ را در ادامه‌ جناياتشان‌ جدي‌تر مي‌سازد. بر اين‌ مبنا، جمهوري‌اسلامي‌ ايران‌ براي‌ پاسخ‌گويي‌ به‌ اين‌ تجاوزات‌ و برحذر داشتن‌ رژيم‌ عراق‌ از ادامه‌ حمله‌ به‌ مناطق‌ صنعتي‌، كارگري‌ و مسكوني‌ ايران‌، پالايشگاه‌ الدوره‌ در حومه‌ بغداد را با يك‌ موشك‌ زمين‌ به‌ زمين‌ هدف‌ قرار داد.[۲] گفتني‌ است‌ پالايشگاه‌ مزبور در 15 كيلومتري‌ جنوب‌ بغداد قرار دارد و يكي‌ از بزرگ‌ترين‌ پالايشگاه‌هاي‌ نفت‌ عراق‌ است‌. اين‌ پالايشگاه‌، بنزين‌ سوپر، بنزين‌ هواپيما و نفت‌ سفيد و نيز روغن‌ اتومبيل‌ تصفيه‌ و توليد مي‌كند. رژيم‌ بعثي‌ عراق‌ براي‌ محافظت‌ از اين‌ پالايشگاه‌ عظيم‌ نفتي‌، دو پايگاه‌ موشكي‌ زمين‌ به‌ هوا و يك‌ سلسله‌ مخازن‌ هيدروليكي‌ در اطراف‌ آن‌ ايجاد كرده‌است‌. اين‌ مخازن‌ هيدروليكي‌ به‌ هنگام‌ نزديك‌ شدن‌ هواپيماها، به‌طور اتوماتيك‌ نوعي‌ گاز تيره‌ رنگ‌ براي‌ استتار پالايشگاه‌ از خطر حمله‌ هوايي‌ متصاعد مي‌كنند.[۳] اين‌ پالايشگاه‌ با شش‌ لوله‌ نفتي‌ 12 اينچي‌ كه‌ از منطقه‌ موصل‌ امتداد يافته‌، تغذيه‌ مي‌شود و اطراف‌ آن‌داراي‌ مخازن‌ ذخيره‌ نفت‌ و بنزين‌ مي‌باشد.[۴] ستاد تبليغات‌ جنگ‌ با انتشار اطلاعيه‌ ديگري‌ اعلام‌ كرد كه‌ در صورت‌ قطع‌ حملات‌ عراق‌ به‌ مناطق‌ غيرنظامي‌ ايران‌، عمليات‌ مقابله‌ به‌ مثل‌ ايران‌ متوقف‌ خواهد شد. در اين‌ اطلاعيه‌ آمده‌است‌: بدون‌ شك‌ پاسخ‌ كوبنده‌ امروز سپاهيان‌ ما به‌ شرارت‌هاي‌ چند روز گذشته‌ حكام‌ بغداد، صرفاً اقدامي‌ براي‌ برحذر داشتن‌ آنان‌ از دست‌ زدن‌ به‌ جنايات‌ تازه‌تر است‌. انتخاب‌ پالايشگاه‌ الدوره‌ بغداد به‌ عنوان‌ هدف‌ موشك‌ دوربرد زمين‌ به‌ زمين‌ و شليك‌ آن‌ در ساعت‌ 1:25 بامداد، زماني‌ كه‌ اين‌ تأسيسات‌ حتي‌ از كاركنان‌ عادي‌ خود نيز خالي‌ است‌، اين‌ امر را تصريح‌ مي‌كند كه‌ جمهوري‌اسلامي‌ ايران‌ قصد آسيب‌ رساندن‌ به‌ مناطق‌ غيرنظامي‌ و شهروندان‌ عراقي‌ را ندارد و هرگز در اين‌ راه‌ پيش‌قدم‌ نخواهد شد. ستاد تبليغات‌ جنگ‌ تأكيد مي‌كند، در صورتي‌ كه‌ رژيم‌ عراق‌ از شرارت‌هايش‌ دست‌ كشيده‌ و حمله‌ به‌ مناطق‌ كارگري‌، اقتصادي‌، صنعتي‌ و مسكوني‌ ايران‌ را قطع‌ كند، جمهوري‌اسلامي‌ ايران‌ نيز عمليات‌ مقابله‌ به‌ مثل‌ خود را متوقف‌ خواهد ساخت‌.[۵]

گزارش - 469

هواپيماهاي‌ عراقي‌ امروز براي‌ اولين‌ بار پايانه‌ نفتي‌ "سيري‌" را كه‌ در 900 كيلومتري‌ نزديك‌ترين‌ پايگاه‌ هوايي‌ عراق‌ قرار دارد، بمباران‌ كردند و حداقل‌ سه‌ نفت‌كش‌ اجاره‌اي‌ ايران‌ را با بمب‌هاي‌ هدايت‌شونده‌ ليزري‌ فرانسوي‌ هدف‌ قرار دادند. برخي‌ منابع‌ معتقدند كه‌ عراق‌ در اين‌ حمله‌ از كشورهاي‌ ديگر منطقه‌ كمك‌ گرفته‌است‌. در حمله‌ امروز چهار هواپيماي‌ ميراژ اف ـ 1عراق‌ شركت‌ داشتند. اين‌ اولين‌ بار در جنگ‌ است‌ كه‌ جنگنده‌هاي‌ عراقي‌ چنين‌ برد طولاني‌ را پرواز مي‌كنند. نويسنده‌ كتاب‌ جنگ‌ خليج‌ ((GULF WAR معتقد است‌ كه‌ لازمه‌ پرواز در چنين‌ بردي‌، نياز به‌ سوخت‌گيري‌ مجدد است‌. هواپيماهاي‌ عراقي‌ احتمالاً يا سوخت‌گيري‌ مجدد نموده‌اند و يا اين‌كه‌ از برخي‌ پايگاه‌هاي‌ كشورهاي‌ عربي‌ مانند عمان‌، عربستان‌ سعودي‌ يا بحرين‌ استفاده‌ كرده‌اند.[۶] گفتني‌است‌ كه‌ نزديك‌ترين‌ پايگاه‌ هوايي‌ عراق‌ به‌ جزيره‌ سيري‌، پايگاه‌ ناصريه‌ در بصره‌ مي‌باشد كه‌ نزديك‌ به‌ 900 كيلومتر با اين‌ جزيره‌ فاصله‌ دارد و بمب‌افكن‌ها و شكاري‌هاي‌ عراق‌ نمي‌توانستند بنزين‌ كافي‌ براي‌ رفت‌ و برگشت‌ براي‌ طي‌ اين‌ مسافت‌ داشته‌ باشند.[۷] بر اثر حمله‌ امروز عراق‌ به‌ پايانه‌ نفتي‌ در جزيره‌ سيري‌، دو نفت‌كش‌ بزرگ‌، هدف‌ واقع‌ شدند كه‌ يكي‌ از آنها به‌طور كامل‌ سوخت‌. اين‌ حمله‌ پيش‌ازظهر امروز صورت‌ گرفت‌. خبرنگار خبرگزاري‌ جمهوري‌اسلامي‌ به‌ نقل‌ از منابع‌ موثق‌ گزارش‌ داد كه‌ سوپر تانكر قبرسي‌ "كلليا" (klelia)[۸] و نفت‌كش‌ "آذرپاد" (Azarpad)[۹] بر اثر اين‌ حمله‌ دچار آتش‌سوزي‌ شدند. به‌ گفته‌ اين‌ منابع‌، نيروهاي‌ امداد توانستند حريق‌ را در نفت‌كش‌ قبرسي‌ "كلليا" مهار كنند ولي‌ نفت‌كش‌ "آذرپاد" كه‌ در مالكيت‌ ايران‌ بود بر اثر حجم‌ عظيم‌ آتش‌ كاملاً سوخت‌. اين‌ منابع‌ همچنين‌ گفتند كه‌ سه‌ تن‌ از خدمه‌ كشتي‌ آذرپاد و يك‌ خدمه‌ نفت‌كش‌ قبرسي‌ بر اثر اين‌ حمله‌ جان‌ خود را از دست‌ دادند و يك‌ تن‌ نيز مجروح‌ شد. در جزيره‌ سيري‌، جريان‌ بارگيري‌ نفت‌ به‌ صورت‌ كشتي‌ به‌ كشتي‌ صورت‌ مي‌گيرد و در آن‌ از چند سوپر تانكر به‌ نقشه: خليج‌فارس عنوان‌ نفت‌كش‌ مادر استفاده‌ مي‌شود. در اين‌ عمليات‌، نفت‌ خام‌ ارسالي‌ از جزيره‌ خارك‌ با ده‌ نفت‌كش‌ متحرك‌ به‌ كشتي‌هاي‌ مادر در جزيره‌ سيري‌ كه‌ كار ذخيره‌ نفت‌ را به‌ عهده‌ دارند، منتقل‌ مي‌گردد. طبق‌ گزارش‌ رسيده‌، سوپر تانكر "كلليا" يكي‌ از كشتي‌هاي‌ مادر بوده‌است‌. منابع‌ موثق‌ اطلاع‌ دادند كه‌ جريان‌ بارگيري‌ نفت‌ از جزيره‌ سيري‌ موقتاً متوقف‌ شده‌است‌ زيرا كليه‌ نفت‌كش‌ها براي‌ اجراي‌ عمليات‌ امداد از پايانه‌ بارگيري‌ جدا شده‌اند.[۱۰] راديو بي‌.بي‌.سي‌ در اين‌باره‌ گفت‌: در اين‌ حمله‌ پنج‌ نفت‌كش‌ صدمه‌ ديده‌است‌ و حداقل‌ سه‌ تن‌ از خدمه‌ آنها كشته‌شده‌اند. سه‌ فروند از نفت‌كش‌هاي‌ به‌ آتش‌ كشيده‌شده‌ عبارتند از: "كِلِليا" كه‌ در قبرس‌ و "ونتوريا" (Venturia)[۱۱] كه‌ در انگلستان‌ به‌ ثبت‌ رسيده‌ و كشتي‌ "آذرپاد" كه‌ در مالكيت‌ ايران‌ بود. اين‌ نفت‌كش‌ ايراني‌ نفت‌ را از ايستگاه‌هاي‌ اصلي‌ بارگيري‌ ايران‌ در خارك‌ به‌ جزيره‌ سيري‌ در 500 كيلومتري‌ جنوب‌ خارك‌ حمل‌ مي‌كرد. به‌ گزارش‌ راديو بي‌.بي‌.سي‌، حداقل‌ 12 نفت‌كش‌ ديگر جزيره‌ سيري‌ را ترك‌ كرده‌اند تا از حملات‌ هواپيماهاي‌ عراق‌ در امان‌ بمانند. گفته‌ مي‌شود كه‌ اين‌ هواپيماها از نوع‌ ميراژ بودند و به‌ تازگي‌ عراق‌ آنها را از فرانسه‌ خريده‌است‌.[۱۲] سرويس‌هاي‌ "بيمه‌گران‌ لويدز" لندن‌ نيز اعلام‌ كردند: «دو نفت‌كش‌ كه‌به‌عنوان‌ كشتي‌ مخازن‌ از آنها استفاده‌ مي‌شد، در حال‌ سوختن‌ مي‌باشند. اين‌ دو نفت‌كش‌، ونتوريا (انگليسي‌) و كِلِليا (قبرسي‌) مي‌باشند. منابع‌ مذكور تصريح‌ مي‌كنند كه‌ سومين‌ كشتي‌ مخزني‌ به‌نام‌ "مي‌سي‌سي‌پي‌" (Mississippi)[۱۳] كه‌ مورد حمله‌ قرار نگرفته‌، ناخدا و خدمه‌ دو نفت‌كش‌ ديگر را در خود جاي‌ داده‌است‌. "لويدز" مشخص‌ نكرد كه‌ اين‌ حمله‌ آيا تلفاتي‌ در بر داشته‌است‌ يا نه‌. به‌ گفته‌ منابع‌ كشتي‌راني‌، صادرات‌ نفت‌ خام‌ ايران‌ در هفته‌ گذشته‌ به‌ دليل‌ بمباران‌هاي‌ عراق‌ از 6/1 ميليون‌ بشكه‌ در روز به‌ 800 هزار بشكه‌ در روز كاهش‌ يافت‌.[۱۴] آسوشيتدپرس‌ در اين‌ باره‌ گزارش‌ داد: «حمله‌ يك‌ اسكادران‌ از جنگنده‌ بمب‌افكن‌هاي‌ عراقي‌ به‌ جزيره‌ سيري‌ و حمله‌ موشكي‌ ايران‌ به‌ بغداد، نمايانگر تشديد جدي‌ جنگ‌ 70 ماهه‌ بين‌ ايران‌ و عراق‌ مي‌باشد. منابع‌ ديپلماتيك‌ عرب‌ در خليج‌فارس‌ و مديران‌ شركت‌هاي‌ نجات‌ دريايي‌ در منطقه‌ معتقدند حمله‌ هواپيماهاي‌ عراقي‌ به‌ سيري‌ نمايانگر اين‌ مطلب‌ است‌ كه‌ نيروي‌ هوايي‌ عراق‌ از قابليت‌ سوخت‌گيري‌ هواپيماها در آسمان‌ برخوردار شده‌ و هم‌ اكنون‌ قادر است‌ تمامي‌ سواحل‌ ايران‌ را در خليج‌فارس‌ در معرض‌ تهديد قرار دهد. مديران‌ شركت‌هاي‌ كشتي‌راني‌ مي‌گويند: «هواپيماهاي‌ ميراژEQـF1 در حمله‌ به‌ جزيره‌ سيري‌، در ارتفاعي‌ پايين‌ به‌ جزيره‌ حمله‌ كردند و در اين‌ حمله‌ از مسلسل‌ و راكت‌ استفاده‌ نمودند.»[۱۵] راديو بي‌.بي‌.سي‌ در نقل‌ اين‌ خبر گفت‌: هنگامي‌ كه‌ عراق‌ منتظر هجوم‌ بعدي‌ ايران‌ است‌، اين‌گونه‌ عمليات‌ براي‌ تبليغات‌ اهميت‌ پيدا مي‌كند. حمله‌ هوايي‌ امروز عراق‌ عليه‌ ترمينال‌(پايانه‌) موقت‌ صدور نفت‌ درجزيره‌ سيري‌، يكي‌ از مهم‌ترين‌ تحولات‌ اخير جنگ‌ ايران‌ و عراق‌ است‌.[۱۶] در اين‌ حال‌، بازارهاي‌ نفتي‌ جهان‌ خيلي‌ زود در مورد اين‌ اخبار واكنش‌ نشان‌ دادند به‌ گونه‌اي‌ كه‌ بهاي‌ نفت‌ خام‌ برنت‌ با 57 سنت‌ افزايش‌ به‌ 90/12 دلار و بهاي‌ نفت‌ خام‌ در امريكا با 50 سنت‌ افزايش‌ به‌ 25/15 دلار رسيد.[۱۷] از سوي‌ ديگر، خبرنگار رويتر به‌ نقل‌ از منابع‌ مطلع‌ گزارش‌ داد: انتظار مي‌رود شركت‌ "لويدز" روز چهارشنبه‌ افزايش‌ حداقل‌ معادل‌ صد در صد را در نرخ‌ بيمه‌ اضافي‌ نفت‌كش‌ها در اين‌ منطقه‌ اعلام‌ كند.[۱۸]

گزارش - 470

امروز علاوه‌ بر "سيري‌"، برخي‌ ديگر از مناطق‌ كشور نيز در معرض‌ تجاوز و حملات‌ هوايي‌ عراق‌ قرارگرفت‌. مقارن‌ ظهر امروز هواپيماهاي‌ عراقي‌ حريم‌ هوايي‌ شهرهاي‌ همدان‌ و اسلام‌آباد و همچنين‌ بخش‌ صالح‌آباد در استان‌ ايلام‌ را مورد تجاوز قراردادند ولي‌ پس‌ از رو به‌ رو شدن‌ با آتش‌ پدافندهوايي‌، بدون‌ هيچ‌ اقدامي‌گريختند.[۱۹] همچنين‌ در ساعت‌16:30، چهار هواپيماي‌ دشمن‌ حوالي‌ ايستگاه‌ نورد را بمباران‌ كردند كه‌ تلفات‌ و ضايعاتي‌ دربر نداشت‌.[۲۰] در همين‌ حال‌، به‌ دنبال‌ حملات‌ اخير هواپيماهاي‌ دشمن‌ به‌ نيروگاه‌ اصفهان‌، حدود 150 تن‌ از كارشناسان‌ فني‌ ايتاليايي‌ شاغل‌ در نيروگاه‌ اسلام‌آباد اصفهان‌(واحد شماره‌1)، محل‌ كار خود را ترك‌ كردند ولي‌ گروهي‌ از مديران‌ ايتاليايي‌ در حال‌ حاضر مشغول‌ كار مي‌باشند. اين‌ 150 تن‌ كه‌ سه‌ چهارم‌ از همه‌ افراد ايتاليايي‌ شاغل‌ در نيروگاه‌ را تشكيل‌ مي‌دهند، به‌ همراه‌ كليه‌ افراد خانواده‌ خود به‌ بندرعباس‌ منتقل‌ شده‌اند. يك‌ منبع‌ آگاه‌ در وزارت‌ نيرو در اين‌ مورد به‌ خبرگزاري‌ جمهوري‌اسلامي‌ گفت‌: پيش‌بيني‌ نمي‌شود كه‌ تمام‌ افراد ايتاليايي‌ شاغل‌ در نيروگاه‌ اسلام‌آباد اصفهان‌، محل‌ كار خود را ترك‌ نمايند ولي‌ حتي‌ اگر چنين‌ امري‌ نيز اتفاق‌ افتد، پرسنل‌ و كاركنان‌ شركت‌ توانير از عهده‌ نگه‌داري‌ اين‌ نيروگاه‌ برخواهند آمد.[۲۱]

گزارش - 471

در ادامه‌ طراحي‌ عمليات‌ بزرگ‌ آتي‌ به‌ كوشش‌ نيروي‌ زميني‌ سپاه‌ و در پي‌گيري‌ جوانب‌ آن‌، امروز معاونت‌ اطلاعات‌ قرارگاه‌ كربلا در مورد وضعيت‌ نيروهاي‌ دشمن‌ در شرق‌ بصره‌، گزارشي‌ داد كه‌ در آن‌ آمده‌است‌: «دشمن‌ منطقه‌ شرق‌ بصره‌ را از نهرصوئيب‌ تا جزيره‌ بوارين‌ با سپاه‌ سوم‌ پدافند مي‌كند. اين‌ سپاه‌ شامل‌ پنج‌ لشكر پياده‌ و مكانيزه‌ (31، 5، 30، 8 و 11) مي‌باشد. در مجموع‌ چهار لشكر پياده‌ و يك‌ لشكر مكانيزه‌ و 17 تا 20 گردان‌ توپخانه‌ در اين‌ منطقه‌ مستقر هستند. در اين‌ محدوده‌ همچنين‌ دو پايگاه‌ هوايي‌ ناصريه‌ و شعيبيه‌ فعاليت‌ مي‌كنند. دشمن‌ در منطقه‌ شرق‌ بصره‌ در امر استفاده‌ از سلاح‌هاي‌ شيميايي‌ موقعيت‌ نسبتاً ممتازي‌ دارد؛ به‌ اين‌ ترتيب‌ كه‌ موقعيت‌ زمين‌ و وزش‌ بادهاي‌ موسمي‌ منطقة‌ شرق‌ بصره‌، هماهنگ‌ با منافع‌ و تدابير دشمن‌ مي‌باشد، لذا دشمن‌ در صورت‌ احساس‌ خطر، از كليه‌ سلاح‌هاي‌ شيميايي‌ موجود براي‌ خنثي‌ نمودن‌ تك‌ نيروهاي‌ خودي‌ استفاده‌ خواهد كرد.» درباره‌ نقاط ضعف‌ دشمن‌، در اين‌ گزارش‌ آمده‌است‌: به‌ دليل‌ تلفات‌ قابل‌ ملاحظه‌ دشمن‌ در عمليات‌ والفجر 8، استعداد پرسنلي‌ دشمن‌ نسبتاً ضعيف‌ شده‌است‌، اما به‌ دليل‌ داشتن‌ امكانات‌ و توانايي‌ در بازسازي‌ نيروها، اكنون‌ دشمن‌ توانسته‌است‌ استعداد واقعي‌ يگان‌هاي‌ خود را به‌ حدود 70 الي‌ 80 درصد برساند. اما نيروهايي‌ كه‌ به‌ تازگي‌ به‌ اين‌ يگان‌ها براي‌ بازسازي‌ ملحق‌ شده‌اند، از آموزش‌ و تجربه‌ اندكي‌ برخوردار هستند و با توجه‌ به‌ طولاني‌ شدن‌ جنگ‌ و نداشتن‌ انگيزه‌ براي‌ جنگيدن‌، نيروهاي‌ دشمن‌ در وضعيت‌ روحي‌ِ بسياري‌ بدي‌ به‌ سر مي‌برند.» در اين‌ گزارش‌ دربارة‌ نقاط قوت‌ دشمن‌ چنين‌ نوشته‌اند: دشمن‌ با توجه‌ به‌ در اختيار داشتن‌ عناصر جاسوسي‌ ضدانقلاب‌ داخلي‌، امكانات‌ اطلاعات‌ ماهواره‌اي‌ و آواكس‌هاي‌ متعلق‌ به‌ كشورهاي‌ غربي‌ و عربستان‌ در منطقه‌ خاورميانه‌، از قابليت‌ اطلاعاتي‌ بالايي‌ برخوردار است‌. همچنين‌ عمليات‌ پدافندي‌ دشمن‌ در اين‌ منطقه‌ داراي‌ ويژگي‌هاي‌ خاصي‌ است‌ كه‌ مي‌توان‌ به‌ ايجاد موانع‌ بازدارنده‌ مصنوعي‌ و طبيعي‌ در جلو خطوط پدافندي‌اش‌ اشاره‌ كرد؛ از جملة‌ اين‌ موانع‌، رها كردن‌ آب‌ در منطقه‌ مقابل‌ خط پدافندي‌ خود، احداث‌ شبكه‌ سيم‌خاردار، ايجاد ميدان‌هاي‌ وسيع‌ مين‌، حفر كانال‌هاي‌ عميق‌ و استقرار كمين‌ها و پست‌هاي‌ استراق‌سمع‌ مي‌باشد.» موردهاي‌ ديگري‌ نيز در اين‌ گزارش‌ به‌ عنوان‌ نقاط قوت‌ دشمن‌ ذكر شده‌است‌ كه‌ عبارت‌اند از: ايجاد شبكه‌ راه‌هاي‌ مواصلاتي‌ متعدد و مناسب‌؛ اتخاذ تاكتيك‌ پدافند عمق‌دار در منطقه‌؛ وجود مواضع‌ اشغال‌ نشده‌ (به‌عنوان‌ خط دوم‌ كه‌ نيرويي‌ در آن‌ مستقر نيست‌) در پشت‌ خط اول‌؛ در دسترس‌ بودن‌ يگان‌هاي‌ احتياط و نزديك‌ بودن‌ آنها به‌ منطقه‌ عملياتي‌ و استقرار پست‌هاي‌ فرماندهي‌ سپاه‌ و لشكرها در پشت‌ خطوط. دشمن‌ از اين‌ لحاظ در وضعيت‌ نسبتاً خوبي‌ قرار دارد. همچنين‌ از نظر پشتيباني‌ تداركاتي‌ ـ خدماتي‌ و شبكه‌ راه‌هاي‌ مواصلاتي‌ به‌ سمت‌ خطوط پدافندي‌ در منطقه‌، دشمن‌ وضعيت‌ مناسبي‌ دارد، ولي‌ از نظر تغذيه‌ نيروها با مشكل‌ مواجه‌ است‌، به‌طوري‌ كه‌ هنگام‌ تك‌ نيروهاي‌ اسلام‌، اين‌ مسئله‌ تشديد شده‌ و در طول‌ شبانه‌روز فقط در شب‌ يك‌ وعده‌ غذا به‌ نيروها داده‌ مي‌شود.[۲۲] در اين‌ گزارش‌ اقدامات‌ ديگر دشمن‌ نيز ذكر شده‌است‌؛ از جمله‌: كاستن‌ از وسعت‌ محدودة‌ آب‌گرفتگي‌ در منطقه‌ شرق‌ در حد فاصل‌ نيروهاي‌ خودي‌ و دشمن‌؛ فعاليت‌ مهندسي‌؛ ايجاد شبكه‌ راه‌هاي‌ مواصلاتي‌؛ احتمالاً حفر يك‌ كانال‌ در جنوب‌ كانال‌ صوئيب‌ براي‌ رها كردن‌ آب‌ در منطقه‌ و اجراي‌ تك‌هاي‌ محدود و موضعي‌ براي‌ تصرف‌ كامل‌ جزيره‌ جنوبي‌ و تهديد جزيره‌ شمالي‌. سپاه‌ يكم‌ كربلا در گزارش‌ خود هدف‌ دشمن‌ از اين‌ عمليات‌ها را چنين‌ ذكر كرده‌است‌: دور نمودن‌ نيروهاي‌ جمهوري‌اسلامي‌ از عقبه‌هاي‌ خود؛ برقرار كردن‌ جناح‌ شمالي‌ در منطقه‌ پدافندي‌ خود؛ پوشاندن‌ نقاط ضعف‌ پدافندي‌ خود؛ فعاليت‌ براي‌ شناسايي‌ و عكس‌برداري‌ از مواضع‌ نيروهاي‌ ما و بمباران‌ هوايي‌.[۲۳]


گزارش - 472

بررسي‌ ميزان‌ پيش‌رفت‌ كار در زمينه‌ آماده‌سازي‌ عمليات‌ دربنديخان‌ و آخرين‌ وضعيت‌ اين‌ منطقه‌ و همچنين‌ بررسي‌ پيش‌رفت‌ طرح‌هاي‌ فريب‌ عليه‌ دشمن‌ در منطقه‌ غرب‌، موضوع‌ بحث‌ جلسه‌ مشترك‌ امروز مسئولان‌ نيروي‌زميني‌ سپاه‌ و مسئولان‌ قرارگاه‌ نجف‌(سپاه‌) بود. در اين‌ جلسه‌ همچنين‌ به‌ توجه‌ فرمانده‌ قرارگاه‌ خاتم‌ براي‌ تجهيز فرستنده‌ راديويي‌ در منطقه‌ جهت‌ گسترش‌ تبليغات‌ رواني‌ اشاره‌ شد. در جلسه‌ امروز درباره‌ عمليات‌ دربنديخان‌ با اشاره‌ به‌ تحركات‌ اخير ضدانقلاب‌ در منطقه‌، گفته‌ شد كه‌ مسئله‌ خاص‌ در اين‌ منطقه‌، حضور ضدانقلاب‌ است‌ كه‌ به‌طور قوي‌ در يك‌ماه‌ گذشته‌ فعاليت‌هاي‌ خود را تشديد كرده‌است‌. ضدانقلاب‌ در هفته‌ گذشته‌ در محورهاي‌ پاوه‌ ـ جوانرود ضمن‌ حمله‌ به‌ نيروهاي‌ خودي‌، موفق‌ به‌ گرفتن‌ سه‌ اسير و به‌ شهادت‌ رساندن‌ هشت‌ تن‌ از آنها شده‌ است‌. در ادامه‌، برخي‌ اقدامات‌ حفاظتي‌ به‌ منظور مقابله‌ با اين‌ تحركات‌ مورد بررسي‌ قرارگرفت‌.[۲۴] همچنين‌ در اين‌ جلسه‌ گزارشي‌ در خصوص‌ پيش‌رفت‌ طرح‌هاي‌ فريب‌ در عمليات‌ دربنديخان‌ بيان‌ شد و يكي‌ از مسئولان‌ قرارگاه‌ نجف‌ (حميدي‌نيا) در اين‌ باره‌ گفت‌ «نيروها در خصوص‌ طرح‌ عمليات‌ فريب‌ در مناطق‌ سومار و قصرشيرين‌ كار شناسايي‌ را شروع‌ كرده‌اند كه‌ در نتيجه‌ اين‌ عمل‌، دشمن‌ به‌ نيروهاي‌ خود در منطقه‌ قصرشيرين‌ اعلام‌ آماده‌باش‌ داده‌است‌.»[۲۵] در جلسه‌ امروز همچنين‌ به‌ تشديد جنگ‌هاي‌ رواني‌ عليه‌ دشمن‌ در اين‌ عمليات‌ و به‌ تأكيدات‌ آقاي‌ هاشمي‌رفسنجاني‌ در اين‌ زمينه‌ اشاره‌ شد.[۲۶] از سوي‌ ديگر، در حالي‌كه‌ نيروها آماده‌سازي‌ عمليات‌ دربنديخان‌ را آغاز كرده‌اند، گزارش‌ اطلاعاتي‌ رسيده‌ از اين‌ محور حاكي‌است‌ كه‌ وضعيت‌ دشمن‌ در اين‌ محور غيرعادي‌ است‌ و در زير شاخ‌شميران‌ در حال‌ احداث‌ استحكامات‌ و موانع‌ مي‌باشد.[۲۷]

گزارش - 473

هفتمين‌ كاروان‌ راهيان‌ كربلا از شهرهاي‌ رشت‌، منجيل‌، رودبار و شفت‌ استان‌ گيلان‌ راهي‌ جبهه‌ها شد و به‌ همراه‌ آنها 210 كاميون‌ حامل‌ كمك‌هاي‌ مردمي‌ نيز به‌ جبهه‌ها ارسال‌ شد. همچنين‌ شهرهاي‌ كرمان‌، ساري‌، قائم‌شهر، كازرون‌، ممسني‌، فسا، لامِرد، كوار فارس‌ و آشتيان‌، شاهد اعزام‌ داوطلبان‌ به‌ جبهه‌هاي‌ نبرد بودند.[۲۸] در همين‌ حال‌، واحد تبليغات‌ ستاد ناحيه‌ خراسان‌ هشدار داد كه‌ به‌ دليل‌ كمبود شديد امكانات‌ تبليغي‌، تا زمان‌ تأمين‌ اين‌ امكانات‌، قادر به‌ كار گسترده‌ براي‌ ايجاد حركت‌ عمومي‌ و جذب‌ نيروي‌ مورد نياز نخواهد بود.[۲۹] از سوي‌ ديگر، مسئول‌ واحد بسيج‌ ناحيه‌ باختران‌ ضمن‌ بيان‌ مشكلات‌ پرداخت‌ حقوق‌ بسيجيان‌، طي‌ نامه‌اي‌ اعلام‌ كرد: «چنانچه‌ مركز قادر به‌ حل‌ اين‌ مشكل‌ نيست‌ و توانايي‌ پرداخت‌ حقوق‌ رزمندگان‌ اين‌ ناحيه‌ را ندارد، مشخص‌ نمايد تا با توكل‌ بر خداوند و تدابير لازم‌ و با مساعدت‌ امت‌ حزب‌الله‌، اقدامي‌ صورت‌ گيرد.»[۳۰]


گزارش - 474

در ادامه‌ جنگ‌ تبليغاتي‌ ـ سياسي‌ عليه‌ ايران‌ با محور طرح‌ پيشنهادي‌ پنج‌ ماده‌اي‌ صدام‌، شاذلي‌ قليبي‌، دبيركل‌ اتحاديه‌ عرب‌، طي‌ بيانيه‌اي‌ ضمن‌ اشاره‌ به‌ "طرح‌صلح‌" مزبور اظهار اميدواري‌ كرد كه‌ در نهايت‌، منطق‌ و مرام‌ مسلماني‌ پيروز شود و تهران‌ موافقت‌ نمايد تا به‌ جنگي‌ كه‌ منابع‌ اعراب‌ و ايرانيان‌ را نابود كرده‌است‌، خاتمه‌ دهد. وي‌ به‌ تهران‌ اطمينان‌ داد كه‌ منظور اعراب‌ از اين‌ درخواست‌ چيزي‌ جز حفظ منافع‌ مشترك‌ ايران‌ و عراق‌ نبوده‌ و هدف‌ اين‌ است‌ كه‌ دو طرف‌ كوشش‌هاي‌ خود را صرف‌ بهبود وضع‌ ملي‌ و نجابت‌ و افتخار آن‌ بنمايند.[۳۱] شيخ‌صباح‌ الاحمدالصباح‌ معاون‌ نخست‌وزير و وزيرخارجه‌ كويت‌ نيز در سخناني‌ كه‌ در شماره‌ امروز روزنامه‌ كويتي‌ "القبس‌" به‌ چاپ رسيد، گفت‌: «كويت‌ خواهان‌ راه‌حلي‌ براي‌ جنگ‌ ايران‌ و عراق‌ در چارچوب‌ تلاش‌هاي‌ سازمان‌ ملل‌ و شوراي‌ امنيت‌ مي‌باشد... دولت‌ كويت‌ با تأييد طرح‌ پنج‌ ماده‌اي‌ صلح‌ صدام‌، از برادران‌ ايراني‌ مي‌خواهد كه‌ به‌ اين‌ طرح‌ پاسخ‌ مثبت‌ دهند.»[۳۲]

گزارش - 475

رئيس‌ سازمان‌ عفو بين‌الملل‌ در امريكا طي‌ نامه‌ سرگشاده‌اي‌ دولت‌ عراق‌ را به‌ نقض‌ حقوق‌بشر و اعمال‌ شكنجه‌هاي‌ فجيع‌ بر كودكان‌، زنان‌ و مردان‌ و همچنين‌ اعدام‌ گسترده‌ مخالفان‌، متهم‌ كرد. راديو امريكا طي‌ گزارشي‌ در مورد نقض‌ حقوق‌بشر و اعمال‌ شكنجه‌ در زندان‌هاي‌ عراق‌، اعلام‌ كرد: «رئيس‌ سازمان‌ عفو بين‌الملل‌ در امريكا طي‌نامه‌ سرگشاده‌اي‌ به‌ دبير روزنامه‌ نيويورك‌تايمز، دولت‌ عراق‌ و "نزار حمدون‌" سفير آن‌ كشور در واشنگتن‌ را به‌سبب‌ ناديده‌ گرفتن‌ موازين‌ حقوق‌بشر و تكذيب‌ شكنجه‌ كودكان‌ و نوجوانان‌ در عراق‌، مورد حمله‌ قرار داد.» "ديويد وبر" در اين‌ نامه‌ ضمن‌ زشت‌ شمردن‌ نامه‌اي‌ كه‌ نزار حمدون‌ روز هفتم‌ ژوئيه‌ در نيويورك‌تايمز به‌چاپ رسانده‌ بود، نوشته‌است‌: «واقعيت‌ آن‌ است‌ كه‌ سفير عراق‌ نماينده‌ دولتي‌ است‌ كه‌ در زندان‌هايش‌ كودكان‌، زنان‌ و مردان‌ عاجز را حلق‌آويز مي‌كند، مي‌سوزاند و استخوان‌هايشان‌ را درهم‌ مي‌شكند.» وي‌تأكيد كرده‌است‌: «سفير عراق‌ و دولت‌ بغداد از جزئيات‌ گزارش‌ سالانه‌ سازمان‌ عفو بين‌الملل‌ مبني‌بر اين‌ كه‌ 300 كودك‌ بين‌ سنين‌ 10 تا 14 سال‌ در سليمانيه‌ عراق‌ در اواخر سپتامبر و اوايل‌ اكتبر (نيمه‌ اول‌ مهر) گذشته‌ بازداشت‌ شدند، آگاهي‌ كامل‌ داشته‌است‌.» به‌ گفته‌ "ديويد وبر" بستگان‌ بسياري‌ از بازداشت‌شدگان‌، مخالف‌ حكومت‌ بغداد بودند و سه‌ تن‌ از كودكان‌، زير شكنجه‌ جان‌ سپردند، سپس‌ اجساد آنها در خيابان‌هاي‌ سليمانيه‌ رها شد. همچنين‌ در اكتبر گذشته‌ گزارش‌ شد كه‌ هشت‌ تن‌ در قبرستان‌ سليمانيه‌ زنده‌به‌گور شدند. رئيس‌ سازمان‌ عفو بين‌الملل‌ در امريكا، افزوده‌است‌: «نزار حمدون‌ اطلاعات‌ گسترده‌اي‌ در زمينه‌ توسل‌ دولتش‌ به‌ شكنجه‌ دريافت‌ كرده‌است‌؛ از جمله‌، گفتة‌ "رابرت‌ اسپرلينگ‌" يك‌ شهروند امريكايي‌ در زمينه‌ اعمال‌ شكنجه‌ به‌ دستور دولت‌ عراق‌ است‌ كه‌ بعداً مورد تأييد پزشكان‌ نيز قرارگرفت‌ ... يك‌ دانشجو كه‌ سه‌ سال‌ پيش‌ از زندان‌ عراق‌ آزاد شد، گفت‌: براثر شكنجه‌ در زندان‌، دماغش‌ شكست‌. علاوه‌ بر آن‌، اين‌ دانشجو گفت‌ كه‌ وي‌ را در سردخانه‌اي‌ محبوس‌ كردند و با سيگار و يك‌ ميله‌داغ‌ به‌ شكنجه‌اش‌ پرداختند، سپس‌ او را مورد تجاوز جنسي‌ قرار دادند. به‌ گفته‌ دانشجوي‌ عراقي‌، به‌ دنبال‌ اين‌ شكنجه‌ها مادر 73 ساله‌اش‌ را به‌ همراه‌ سه‌ برادر و سه‌ خواهر و پنج‌ كودك‌ خردسال‌ پيش‌روي‌ وي‌ فلك‌ كردند و شوك‌الكتريكي‌ دادند.» به‌ نوشته‌ "ديويد وبر"، يك‌ گزارش‌ ديگر حاكي‌ است‌ كه‌ زندان‌بان‌هاي‌ عراقي‌، نوزادان‌ را در سلول‌هاي‌ همجوار والدينشان‌ زنداني‌ مي‌كنند و به‌ منظور وادار ساختن‌ پدر و مادرها به‌ اقرار، از دادن‌ شير به‌ آنها خودداري‌ مي‌ورزند. رئيس‌ سازمان‌ عفو بين‌الملل‌ در امريكا، سپس‌ چنين‌ نوشته‌است‌: «عراقي‌ها دائماً اين‌گونه‌ اتهامات‌ را رد كرده‌ و تعهد خود را به‌ حقوق‌بشر اعلام‌ مي‌دارند ...نزار حمدون‌ در نامه‌ خود به‌نيويورك‌ تايمز به‌ گزارش‌هاي‌ مربوط به‌ شكنجه‌ و كشتار زندانيان‌ اشاره‌ نكرده‌است‌ ... در يك‌ مورد به‌خصوص‌، مقامات‌ عراقي‌ پذيرفتند كه‌ يك‌ گزارش‌ سازمان‌ عفو بين‌الملل‌ مربوط به‌ شكنجه‌ را مورد بررسي‌ قرار خواهند داد؛ البته‌ به‌ شرطي‌ كه‌ قربانيان‌ شكنجه‌ به‌ عراق‌ باز گردانده‌ شوند.» گزارش‌ وزارت‌ خارجه‌ امريكا نيز حاكي‌ است‌ كه‌ احتمال‌ اعمال‌ شكنجه‌ در زندان‌هاي‌ عراق‌ بدون‌ تصويب‌ مقامات‌ بلندپايه‌ عراق‌، بسيار كم‌ است‌. رئيس‌ سازمان‌ عفو بين‌الملل‌ در امريكا، افزوده‌است‌: «در سال‌ جاري‌ نيروهاي‌ امنيتي‌ عراق‌ 21 تن‌ را در سليمانيه‌ و اربيل‌ كشته‌اند؛ از اين‌ تعداد 15 تن‌ دانش‌آموز و دانشجو بودند. روز نهم‌ آوريل‌ گذشته‌ نيز شش‌ جوان‌ زير 18 سال‌ در محوطه‌ بيرون‌ زندان‌ سليمانيه‌ به‌ تلافي‌ حمله‌ نافرجام‌ به‌ جان‌ يك‌ مقام‌ دولتي‌، اعدام‌ شدند.» "جيمز ديويد وبر" در خاتمه‌ نامه‌ خود به‌ روزنامه‌ نيويورك‌ تايمز نوشته‌است‌: «زمان‌ آن‌ رسيده‌است‌ كه‌مردم‌ امريكا سفير بغداد در واشنگتن‌ را مورد مؤاخذه‌ قرار دهند تا سرنوشت‌ كودكان‌ ناپديد شده‌ در بغداد روشن‌ شود.»[۳۳]

گزارش - 476

روزنامه‌ "كي‌زائي‌" چاپ ژاپن‌ در گزارشي‌ از عراق‌، نوشت‌: «عراق‌ قادر به‌ تأمين‌ مخارج‌ جنگي‌ نيست‌. با كاهش‌ قيمت‌ نفت‌خام‌، ارزهاي‌ خارجي‌ در عراق‌ به‌شدت‌ كاهش‌ يافته‌ و پرداخت‌ بهاي‌ كالاهاي‌ وارداتي‌ آن‌ كشور نيز مشكلات‌ فراواني‌ را براي‌ دولت‌ صدام‌ به‌وجود آورده‌است‌.» اين‌ روزنامه‌ مسئله‌ بدهي‌هاي‌ خارجي‌ عراق‌ را به‌عنوان‌ يك‌ اصل‌ اساسي‌ در ادامه‌ جنگ‌ عراق‌ و ايران‌ كه‌ در آيندة‌ اين‌ جنگ‌ نقش‌ مهمي‌ خواهد داشت‌، ذكر كرده‌ و افزوده‌است‌: «مسئله‌ ادامه‌ روابط بازرگاني‌ با كشورهاي‌ همسايه‌ و همچنين‌ كشورهاي‌ پيش‌رفته‌، براي‌ اين‌ دو كشور بسيار حائز اهميت‌ است‌.» "كي‌زائي‌" به‌ نقل‌ از يك‌ روزنامه‌ اقتصادي‌ انگليسي‌زبان‌، نوشته‌است‌: «ذخيرة‌ ارزي‌ عراق‌ در سال‌هاي‌ قبل‌ از جنگ‌ به‌ ميزان‌ 20 ميليارد دلار بود ولي‌ در حال‌ حاضر اين‌ مقدار به‌ حدود يك‌ ميليارد دلار كاهش‌ يافته‌است‌. گفته‌ مي‌شود كه‌ اين‌ كشور احتمالاً حدود 50 ميليارد دلار نيز به‌ عربستان‌ سعودي‌ بدهي‌ داشته‌باشد.»[۳۴]

گزارش - 477

به‌ دنبال‌ سفرهاي‌ اخير وزيرخارجه‌ ايران‌ در آستانه‌ اجلاس‌ عدم‌تعهد، ديدار وي‌ از سيرالئون‌ نيز پايان‌ يافت‌ و دو كشور با صدور بيانيه‌ مشتركي‌ ضمن‌ محكوم‌ كردن‌ حملات‌ عليه‌ مناطق‌ مسكوني‌، تهديد خطوط كشتي‌راني‌ و هوايي‌ و استفاده‌ عراق‌ از تسليحات‌ شيميايي‌ عراق‌، حمايت‌ خود را از حذف‌ عامل‌ تشنج‌ و برقراري‌ صلح‌ و ثبات‌ پايدار در منطقه‌ ابراز داشتند.[۳۵] همچنين‌ به‌ گزارش‌ خبرگزاري‌ جمهوري‌اسلامي‌، وزير امورخارجه‌ كشورمان‌ در كشور آفريقايي‌ "بوركينافاسو" با رئيس‌جمهوري‌ و وزير امورخارجه‌ اين‌ كشور ديدار كرد. طبق‌ اين‌ گزارش‌، وزير امورخارجه‌ بوركينافاسو در ديدار با هيئت‌ ايراني‌ ضمن‌ اظهار خرسندي‌ از ديدار اخير خود از تهران‌، مواضع‌ جمهوري‌اسلامي‌ ايران‌ در جنگ‌ تحميلي‌ را مورد تأييد مجدد قرار داد و گفت‌: «تجاوز عراق‌ عليه‌ كشور شما امري‌ روشن‌ است‌ و همان‌گونه‌ كه‌ مسئولان‌ جمهوري‌اسلامي‌ ايران‌ معتقدند، نه‌ تنها مي‌بايد از كشور خود دفاع‌ كنيد بلكه‌ لازم‌ است‌ ريشة‌ تجاوز را در منطقه‌ بخشكانيد.»[۳۶]

گزارش - 478

دبير شوراي‌ عالي‌ دفاع‌ و سرپرست‌ كميسيون‌ اسيران‌ عراقي‌(آقاي‌ نظران‌) در گفت‌وگويي‌ با خبرگزاري‌ جمهوري‌اسلامي‌ با اشاره‌ به‌ رقم‌ بيش‌ از 50هزار اسير عراقي‌ كه‌ هم‌اكنون‌ در اردوگاه‌هاي‌ مختلف‌ ايران‌ نگه‌داري‌ مي‌شوند، گفت‌: «كليه‌ اسراي‌ عراقي‌ از امكانات‌ رفاهي‌، بهداشتي‌ و ورزشي‌ برخوردارند و تاكنون‌ شمار زيادي‌ از آنها در كلاس‌هاي‌ سوادآموزي‌ از نعمت‌ خواندن‌ و نوشتن‌ بهره‌مند شده‌اند.» وي‌ با اشاره‌ به‌ انجام‌ شدن‌ خدمات‌ مختلف‌ در اردوگاه‌ها، افزود: «اكنون‌ كلاس‌هاي‌ مختلفي‌ در زمينه‌هاي‌ علوم‌ كلاسيك‌، معارف‌ و زبان‌هاي‌ خارجي‌ در اردوگاه‌ها برپا است‌ و تورهاي‌ زيارتي‌ به‌طور مرتب‌ براي‌ اسرا داير است‌.» وي‌ سپس‌ با اشاره‌ به‌ پي‌گيري‌ مسائل‌ و مشكلات‌ اسيران‌ در كميسيوني‌ كه‌ با شركت‌ نهادهاي‌ ذي‌ربط و تحت‌ نظر شوراي‌ عالي‌ دفاع‌ تشكيل‌ شده‌است‌، گفت‌: «درخواست‌ پناهندگي‌ از عمده‌ترين‌ مسائلي‌ است‌ كه‌ اين‌ كميسيون‌ به‌ آن‌ مي‌پردازد و تاكنون‌ تعداد بسيار زيادي‌ از اسرا كه‌ از عملكرد گذشته‌ خود پشيمان‌ هستند، از جمهوري‌اسلامي‌ ايران‌ درخواست‌ پناهندگي‌ كرده‌اند و خانواده‌ برخي‌ از اين‌ اسرا از عراق‌ رانده‌ شده‌ و به‌ ايران‌ آمده‌اند... در اين‌ كميسيون‌ به‌ درخواست‌ پناهندگي‌ اين‌ افراد رسيدگي‌ مي‌شود و زماني‌ كه‌ اين‌ كميسيون‌ نظر خود را مبني‌بر بلامانع‌ بودن‌ پناهندگي‌ اعلام‌ كرد، اقدام‌ لازم‌ براي‌ آزادي‌ آنها در ايران‌ انجام‌ مي‌شود.» سرپرست‌ كميسيون‌ اسيران‌ با اشاره‌ به‌ درخواست‌ مكرر جمعي‌ از اسيران‌ براي‌ اعزام‌ به‌ جبهه‌هاي‌ جنگ‌، گفت‌: «از آن‌جايي‌ كه‌ اين‌ اقدام‌ مخالف‌ مقررات‌ بين‌المللي‌ مي‌باشد، مسئولين‌ تاكنون‌ اظهارنظري‌ در اين‌ رابطه‌ نكرده‌اند.»[۳۷]

گزارش - 479

يك‌ هواپيماي‌ آموزشي‌(جت‌ فالكون‌20) متعلق‌ به‌ شركت‌ هواپيمايي‌ آسمان‌ با هدايت‌ خلبان‌ آن‌ (علي‌اكبر محمدي‌) پس‌ از برخاستن‌ از فرودگاه‌ رشت‌، خاك‌ ايران‌ را ترك‌ كرد و با استفاده‌ از فضاي‌ تركيه‌ در يكي‌ از فرودگاه‌هاي‌ بغداد به‌ زمين‌ نشست‌.[۳۸] در اين‌ باره‌ خبرگزاري‌ يوگسلاوي‌ ضمن‌ تأييد اين‌ خبر، به‌ نقل‌ از مصاحبه‌ خلبان‌ در بغداد، اقدام‌ وي‌ را يك‌ اقدام‌ شخصي‌ و در اعتراض‌ به‌ جنگ‌ ايران‌ و عراق‌ توصيف‌ كرد. خبرگزاري‌ آلمان‌، رويتر و كويت‌ نيز گزارش‌هاي‌ مشابهي‌ منتشر كردند[۳۹]

گزارش - 480

مسئله‌ روبه‌رو شدن‌ يا نشدن‌ حريفان‌ ايراني‌ و عراقي‌ در بازي‌هاي‌ المپيك‌ سئول‌ موضوع‌ بحث‌هاي‌ سياسي‌ فراواني‌ در محافل‌ ورزشي‌ شده‌است‌. رئيس‌ كميته‌ ملي‌ المپيك‌ ايران‌ آقاي‌ حسن‌ غفوري‌فرد در اين‌ باره‌ گفت‌: «در مورد اين‌ مسئله‌ هنوز با وزارت‌ امورخارجه‌ هماهنگي‌ لازم‌ انجام‌ نشده‌است‌ ... با عدم‌ حضور در مقابل‌ عراقي‌ها، قهرماني‌ مسلم‌ خود را از دست‌ مي‌دهيم‌، اما در هرصورت‌ تصميم‌ نهايي‌ برعهده‌ مسئولان‌ است‌.»[۴۰] در اين‌ مورد يك‌ مفسر روزنامه‌ كيهان‌ نيز در پاسخ‌ به‌ مواضع‌ برخي‌ از افراد مبني‌بر تجويز رويارو نشدن‌ با ورزشكاران‌ عراقي‌، نوشت‌: «رويارويي‌ ورزشكاران‌ ايران‌ با ورزشكاران‌ عراق‌ در قالب‌ تماس‌ با مردم‌ مسلمان‌ آن‌ كشور صورت‌ مي‌گيرد نه‌ در قالب‌ هيئت‌ ورزشي‌ رژيم‌ عراق‌، چرا كه‌ رفتن‌ به‌ سئول‌ و عدم‌ رويارويي‌ با ورزشكاران‌ عراق‌، مساوي‌ با بازماندن‌ از كسب‌ افتخار و هدر دادن‌ هزينه‌هاي‌ گزاف‌ خواهد بود و همان‌ بهتر كه‌ چنين‌ سفري‌ انجام‌ نگيرد.»[۴۱]

گزارش - 481

نهضت‌ آزادي‌ با انتشار جزوه‌اي‌ به‌ بررسي‌ وضعيت‌ جنگ‌ ايران‌ و عراق‌ پرداخت‌ و چشم‌انداز سياهي‌ براي‌ احتمالات‌ مختلف‌ ترسيم‌ كرد و حتي‌ پيروزي‌ نظامي‌ بر عراق‌ را بي‌ارزش‌ خواند. در اين‌ جزوه‌ ضمن‌ طرح‌ احتمالات‌ مختلف‌ درباره‌ آينده‌ جنگ‌، چنين‌ آمده‌است‌: «هر چند پيروزي‌ بر صدام‌ آرزوي‌ ماست‌ اما به‌ فرض‌ انجام‌ شدن‌ نيز آن‌ را نمي‌توان‌ موفقيتي‌ دانست‌ زيرا ما تنها يك‌ شخص‌ فاسد را نابود كرده‌ايم‌ و در عوض‌ صدها هزار نفر از مردم‌ خود را به‌ كشتن‌ داده‌ايم‌ و خرابي‌هاي‌ بي‌شمار را براي‌ كشور به‌وجود آورده‌ايم‌ و قرن‌ها بايد به‌ جبران‌ آن‌ بپردازيم‌ ...احتمال‌ تداوم‌ جنگ‌ فرسايشي‌ از احتمال‌ پيروزي‌ قطعي‌ بيشتر است‌. اين‌ امر مي‌تواند آشفتگي‌هاي‌ اجتماعي‌ و سركوب‌ سياسي‌ را در داخل‌ تشديد كند و ضرر و زيان‌ ادامه‌ يابد و در نهايت‌ اگر ضعف‌ نظامي‌ و روحي‌ ما بتواند به‌ برتري‌ دشمن‌ بينجامد و يا به‌ حالت‌ نه‌ جنگ‌ و نه‌ صلح‌ منتهي‌ شود، اين‌ حالت‌ مي‌تواند فاجعه‌انگيز باشد؛ صدام‌ به‌ كشور ما مجدداً سرازير مي‌شود و شرايط و جرائم‌ جان‌سوزي‌ را بر ما تحميل‌ مي‌نمايد.» نهضت‌ آزادي‌ در خاتمه‌ از تصميم‌گيران‌ مي‌خواهد كه‌ واقع‌بيني‌ به‌ خرج‌ دهند زيرا ادعاهاي‌ دور پروازانه‌ براي‌ سرنگوني‌ فوري‌ كفر و استكبار در جهان‌ و رفع‌ فتنه‌ از عالم‌، برتر از وظيفه‌ اسلامي‌ و طاقت‌ انساني‌ بوده‌ و مخالف‌ مشيت‌الهي‌ است‌. در اين‌ جزوه‌ همچنين‌ آمده‌است‌: ما نااميد نيستيم‌ زيرا نشانه‌هايي‌ از واقع‌بيني‌ در بيانات‌ و اقدامات‌ برخي‌ از مسئولان‌ ظاهر شده‌ است‌.[۴۲]


منابع و مآخذ روزشمار 1365/05/21

  1. روزنامه‌ جمهوري‌اسلامي‌، 22/5/1365، ص‌2، تهران‌، خبرگزاري‌ جمهوري‌اسلامي‌.
  2. پيشين‌.
  3. روزنامه‌ اطلاعات‌، 21/5/1365، ص‌1، به‌ نقل‌ از خبرگزاري‌ جمهوري‌اسلامي‌.
  4. روزنامه‌ كيهان‌، 21/5/1365، ص‌18، اهواز، خبرگزاري‌ جمهوري‌اسلامي‌.
  5. مأخذ شماره‌ 1.
  6. ـ Ballence, Edgaro, The Gulf War, London: Brasse’s Defence Publishers, 1988
  7. نشريه‌ كيهان‌ (چاپ لندن‌)، 30/5/1365، ص‌1.
  8. Sreedher Kapil Kaul, Tanker War, Aspect of IraqـIran War (1980ـ88), New Delhi; ABC Publishing Hose, 1989, P.109
  9. پيشين.
  10. خبرگزاري‌ جمهوري‌اسلامي‌، "گزارش‌هاي‌ ويژه‌"، نشريه‌ شماره‌ 146، 22/5/1365، ص‌12.
  11. مأخذ شماره 8، P.110
  12. مأخذ شماره‌10، ص‌15، راديو بي‌.بي‌.سي‌، 21/5/65.
  13. مأخذ شماره‌11.
  14. مأخذ شماره‌10، ص‌10، خبرگزاري‌ فرانسه‌، 21/5/65.
  15. مأخذ شماره‌10، ص‌8، منامه‌، آسوشيتدپرس‌، 21/5/65.
  16. واحد مركزي‌ خبر صدا و سيماي‌ جمهوري‌اسلامي‌ ايران‌، بولتن‌ "راديوهاي‌ بيگانه‌"، 22/5/1365، ص‌ص‌ 5 و 6، به‌ نقل‌ از راديو بي‌.بي‌.سي‌، 21/5/65.
  17. خبرگزاري‌ جمهوري‌اسلامي‌، "گزارش‌هاي‌ ويژه‌"، نشريه‌ شماره‌ 147، 23/5/1365، ص‌23، "فايننشال‌ تايمز".
  18. پيشين‌، ص‌9، لندن‌، خبرگزاري‌ رويتر، 22/5/65.
  19. مأخذ شماره‌ 10، ص‌1، خبرگزاري‌ جمهوري‌اسلامي‌.
  20. سند شماره‌ 15174، مركز مطالعات‌ و تحقيقات‌ جنگ‌، "گزارش‌ نوبه‌اي‌ و اطلاعاتي‌"، شماره‌1، نيروي‌زميني‌ ارتش‌، (ركن‌ 2 قرارگاه‌ عملياتي‌ جنوب‌)، 21/5/1365 تا 22/5/1365، ص‌4.
  21. مأخذ شماره‌10، ص‌31.
  22. سند شماره‌ 78415، مركز مطالعات‌ و تحقيقات‌ جنگ‌: "گزارش‌ نوبه‌اي‌ و اطلاعاتي‌ شماره‌2"، معاونت‌ اطلاعات‌ سپاه‌ يكم‌ كربلا، 14/5/65 تا 21/5/1365، ص‌ص‌1 تا 7.
  23. سند شماره‌ 122318، مركز مطالعات‌ و تحقيقات‌ جنگ‌: معاونت‌ اطلاعات‌ سپاه‌ يكم‌ (كربلا)، 14/5/1365 تا 21/5/1365، ص‌5.
  24. سند شماره‌ 18133/پ ن‌، مركز مطالعات‌ و تحقيقات‌ جنگ‌: جلسه‌ 69(بررسي‌ ميزان‌ پيش‌رفت‌ كار آماده‌سازي‌ عمليات‌ دربنديخان‌ و پيش‌رفت‌ كارطرح‌هاي‌ فريب‌ در منطقه‌ غرب‌) (قرارگاه‌ نجف‌، 21/5/1365، نوار شماره‌ 19959)، ص‌ص‌ 27 و 45.
  25. سند شماره‌ 1223 مركز مطالعات‌ و تحقيقات‌ جنگ‌: دفترچه‌ ثبت‌ راوي‌، قرارگاه‌ خاتم‌، راوي‌: ابوالفضل‌ موسوي‌، 12/5/1365 تا 21/5/1365، ص‌65.
  26. مأخذ شماره‌ 25، ص‌ 65.
  27. سند شماره‌ 60622، مركز مطالعات‌ و تحقيقات‌ جنگ‌: "گزارش‌ نوبه‌اي‌ و اطلاعاتي‌" شماره‌1 (اطلاعات‌ عمليات‌ محور شيخ‌ سله‌)، 21/5/1365، ص‌1.
  28. روزنامه‌ كيهان‌، 21/5/1365، ص‌18، رشت‌، خبرنگار كيهان‌؛ وـ روزنامه‌ جمهوري‌ اسلامي‌، 22/5/1365، ص‌4؛ وـ روزنامه‌ جمهوري‌اسلامي‌، 21/5/1365، ص‌11.
  29. سند شماره‌ 15153، مركز مطالعات‌ و تحقيقات‌ جنگ‌: از واحد تبليغات‌ و انتشارات‌، به‌ ستاد ناحيه‌ خراسان‌، 21/5/1365.
  30. سند شماره‌ 74877، مركز مطالعات‌ و تحقيقات‌ جنگ‌: سپاه‌ پاسداران‌ ناحيه‌ باختران‌ (واحد بسيج‌ مستضعفين‌)، "مشكلات‌ حقوق‌ رزمندگان‌"، 21/5/1365.
  31. مأخذ شماره‌10، ص‌22، تونس‌، خبرگزاري‌ كويت‌،21/5/65.
  32. مأخذ شماره‌ 10، ص‌7، 21/5/1365، مجله‌ "القبس‌".
  33. روزنامه‌ جمهوري‌اسلامي‌، 23/5/1365، ص‌3، خبرگزاري‌ جمهوري‌اسلامي‌، به‌ نقل‌ از راديو امريكا؛ وـ اداره‌ كل‌ مطبوعات‌ و رسانه‌هاي‌ خارجي‌ وزارت‌ فرهنگ‌ و ارشاداسلامي‌، "بررسي‌ مطبوعات‌ جهان‌"، نشريه‌ شماره‌ 1178، 16/7/1365، ص‌27، به‌ نقل‌ از روزنامه‌ فرانسوي‌ "لوكوتيدين‌ دوپاري‌"، 12 اوت‌ 1986. وـ مأخذ شماره‌16، ص‌ص‌ 20 تا 22، به‌ نقل‌ از راديو امريكا.
  34. روزنامه‌ جمهوري‌اسلامي‌، 21/5/1365، ص‌2، به‌ نقل‌ از روزنامه‌ ژاپني‌ "كي‌زائي‌".
  35. پيشين‌، ص‌12، به‌ نقل‌ ازخبرگزاري‌ جمهوري‌اسلامي‌.
  36. مأخذ شماره‌1، ص‌12، از خبرگزاري‌ جمهوري‌اسلامي‌.
  37. روزنامه‌ جمهوري‌اسلامي‌، 21/5/1365، ص‌12.
  38. سند شماره‌ 74872 مركز مطالعات‌ و تحقيقات‌ جنگ‌: از فرمانده‌ منطقه‌ يك‌ ثارالله‌، به‌ فرمانده‌ كل‌ سپاه‌، 21/5/1365.
  39. مأخذ شماره‌10، ص‌33، خبرگزاري‌ تانيوگ.
  40. روزنامه‌ كيهان‌، 22/5/1365، ص‌17.
  41. مأخذ شماره‌4، ص‌17.
  42. سند شماره 015150، مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: واحد اطلاعات سپاه، بولتن نوبه‌اي جنگ شماره 3، 21/5/1365، ص‌ص 39 تا 45 جزوه مواضع نهضت آزادي درباره جنگ.