1365.08.05: تفاوت میان نسخهها
(صفحهای تازه حاوی « {{جعبه زندگینامه |عنوان =روزشمار جنگ سال 1365 |نام = 1365.08.05 |نام دیگر=پنج آبان |روز=5 آبان 1365 |تاریخ شمسی= 1365.08.05 |تاریخ میلادی= 27 اکتبر 1986 |تاریخ قمری= 22 صفر 1407 |اسامی عملیات= |اسامی شهدا= |اسامی اسرا= }} <div class="bootstrap-btn">1359.08.05</div> <div class="bootstrap-btn">1360.08.05...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
سطر ۲۴: | سطر ۲۴: | ||
==گزارش -1== | ==گزارش -622== | ||
قرارگاه عملياتي جنوب در گزارشهاي امروز خود، وضعيت كلي دشمن را در جنوب، چنين تشريح كرد: «در منطقه شرق بصره، دشمن ضمن مستحكم نمودن مواضع پدافندي خود در آبگرفتگي بوبيان، تلاش ميكند تا قبل از شروع بارانهاي فصلي و تغيير وضعيت جوي، با فعاليت شديد مهندسي و احداث پدهاي شرقي ـ غربي، آب موجود در غرب پد جديدالاحداث را به قسمت شرقي آن پمپاژ كرده، قسمت غربي پد احداثي را خشك كند و با احداث پد، ايجاد مواضع جديد، برطرف كردن ناپيوستگي خط پدافندي خود و نزديك شدن به نيروهاي مقابل، قصد دارد اشكالات تدارك قوا وترابري خود را مرتفع كند. به اين ترتيب با استقرار قواي عراقي روي پدهاي احداثي در آيندهاي نه چندان دور، خطوط مواصلاتي و تداركاتي خط كوشك تا شلمچه، به ويژه جاده ارتباطي اهواز-خرمشهر، ناامن خواهد شد و فعاليت توپخانههاي دوربرد خودي مستقر در منطقه ـ كه روي اهداف اقتصادي و نظامي غرب بوبيان و بصره اجراي آتش ميكند ـ دچار مشكل خواهد شد. در ادامه گزارش آمدهاست: مانور يگانهاي تانك دشمن، در شمال آبگرفتگي بوبيان به منظور اجراي پاتك ادامه دارد. همچنين هليكوپترهاي عراقي در منطقه شرق بصره و غرب اروند به تمرين پروازهاي شبانه خود ادامه ميدهند.»<ref>سند شماره 090449 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: قرارگاه عمليات جنوب (2)، گزارش نوبهاي شماره 1527، 5/8/1365، ص1؛ و سند شماره 125274 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: قرارگاه عمليات جنوب (ركن 3)، 5/8/65.</ref> | |||
قرارگاه عملياتي جنوب در گزارش خود ميافزايد: «در منطقه جزاير خيبر (مجنون) فعاليت شناسايي هليكوپترهاي عراقي با پروازهاي متعدد ادامه دارد. فعاليت مهندسي دشمن نيز در اين منطقه براي آماده كردن زمين و احداث پد كه بيشتر با هدف خيز برداشتن و تصرف قسمتهايي از پدهايي جزيره خيبر جنوبي انجام ميگيرد، كماكان ادامه دارد. در منطقه شرق العماره با توجه به رويدادهاي انجام شده، احتمال آگاهي دشمن از اقدامات اخير يگانهاي خودي و استعداد موجود در خطوط پدافندي متصور است. گرچه نتيجه بازجويي اسراء و پناهندگان نشان ميدهد كه دشمن به انتظار حمله رزمندگان، بخصوص در منطقه مندلي(جبهه غربي)، به سر ميبرد و تصور ميكند كه قبل از آن يا همزمان با آن در مناطقي مانند: امالرصاص، فاو، جزاير مجنون مورد حمله قرار خواهدگرفت. البته اطلاعات دريافتي نشان ميدهد كه اجراي تك محدود دشمن به عنوان يك تك مختلكننده كه نيروهاي اسلام را در جابهجاييهاي مورد نظر احتمالي با دشواري مواجه كند يا مانع آن شود، متصور است. در اين منطقه اعزام گشتي دشمن كه به منظور شناسايي و گرفتن اسير صورت ميگيرد، ادامه دارد؛ ضمن اينكه نقل و انتقالات دشمن نسبت به گذشته افزايش محسوسي داشتهاست.»<ref>پيشين، رديف اول.</ref> | |||
==گزارش -623== | |||
اقدامات انجام شده در منطقه هور و جزاير مجنون براي اجراي عمليات يدك، در جلسه امروز قرارگاه خاتمالانبيا (ص) مورد بررسي قرارگرفت. ابتدا فرمانده قرارگاه نصرت (برادر علي هاشمي) گزارشي از فعاليتهاي مهندسي و پيشرفت جادهسازي و پدسازي ارائه كرد. جانشين فرمانده قرارگاه مهندسي خاتمالانبيا (برادر محمدتقي رضوي) نيز اضافه كرد كه در كل منطقه هور 700 تا 750 كمپرسي فعال است. سپس معاون اطلاعات قرارگاه نصرت (برادر حميد رمضاني) اقدامات شناسايي و نتايج آن را در اين منطقه تشريح كرد. وي گفت: «از نهم مهر كه دستور شناسايي در منطقه داده شد تا امروز 52 مأموريت شناسايي انجام گرفتهاست و نتيجه كلي اينكه موانع دشمن به دو صورت است. از آبراه جمل تا آبراه البيضه داراي 7 تا 15 رده موانع به عمق 300 تا 1000 متر است و براي عبور نيروي شناسايي سه ساعت زمان لازم است. از آبراه البيضه به طرف بالا (غرب) دشمن ضعف دارد. عمق مواضعش 150 متر است و بعضي نقاط هنوز مانعگذاري نكردهاست. در اين محور چولانها به سيلبند دشمن چسبيده است كه اين يك حسن نسبت به محور پايين است. به هر صورت، از شناساييها نتايج مفيد حاصل و سازماندهي لازم شدهاست، طوري كه هر يگان را لازم باشد، بتوانيم توجيه كنيم.» وي افزود: «دشمن همچون گذشته به هور حساسيت دارد ولي در چند ماه گذشته تغييري در منطقه نداشتهاست. البته ما از عمق دشمن اطلاعات نداريم و نياز به عكس هوايي است.» | |||
شهيد علي هاشمي فرمانده قرارگاه نصرت شهيد حميد رمضاني معاون اطلاعات قرارگاه نصرت | |||
در ادامه جلسه طرح مانور عمليات در منطقه هور بررسي شد. فرماندهان قرارگاههاي قدس و كربلا (برادران جعفري و غلامپور) نظر مساعدتري براي اجراي عمليات اصلي در اين منطقه نسبت به عمليات در منطقه غدير داشتند و با بر شمردن مزايايي كه وضعيت منطقه هور در حال حاضر نسبت به زمان عمليات بدر دارد (از جمله نزديكي به دشمن، نزديك بودن عقبهها، وجود پد خندق و جادههاي متعدد و …) خواستار گسترش منطقه عملياتي بودند. اما فرمانده كل سپاه (برادر محسن رضايي) بر اين نظر بود كه عمليات در اين منطقه هرچه محدودتر باشد، بهتر است و اول يك جاي پاي محكم گرفته شود، سپس كمكم گسترش يابد؛ به اين صورت كه منطقه عمومي البيضه و الصخره تا دجله تصرف شود و سپس عمليات به طرف جنوب ادامه يابد. همچنين فرمانده كل سپاه و معاون عمليات وي (برادر رشيد) تدبيرشان اين بود كه توان اصلي براي عمليات در منطقه هور در محور پد خندق با هدف رسيدن سريع به العزير به كار گرفته شود. در پايان جلسه بررسي عمليات در منطقه هور، فرمانده كل سپاه مقرر كرد كه لشكر8 نجف و لشكر5 نصر به ترتيب در شمال و جنوب محور خندق وارد عمل شوند و اين منطقه به حالت دوراني پاكسازي شود. همچينن قرار شد يگانهاي مأمور به منطقه هور از فردا به منطقه توجيه شوند و اقدامات آمادهسازي خود را شروع كنند.<ref>سند شماره 1256 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوي قرارگاه خاتمالانبيا (داود رنجبر)، 3 تا 11/8/65، صص75 تا 83.</ref> | |||
==گزارش -624== | |||
منطقه عملياتي فاو و فعاليتهاي خودي و دشمن در اين منطقه در جلسه امروز قرارگاه نيروي زميني سپاه مورد بررسي قرارگرفت. در اين جلسه ابتدا فرمانده قرارگاه نوح (برادر علايي) ضمن تشريح وضعيت محور تحت امر قرارگاه نوح در منطقه فاو يعني از جاده امالقصر تا خورعبدالله، گفت: «فعاليتهاي مهندسي دشمن در محور جاده امالقصر ادامه دارد و در غرب جاده به طرف خور مواضع متعدد ايجاد كردهاست و براي كنترل خور سه رادار به كار گرفتهاست. در حال حاضر دشمن چهار رده پدافندي ايجاد كردهاست و فعاليتش جنبه پدافندي دارد و اقداماتي مبنيبر احتمال تك، از دشمن در اين محور ديده نشدهاست. در منطقه خليجفارس ناوچههاي اوزاي دشمن در اطراف اسكلههاي العميه و البكر در تردد هستند و تدارك اين دو اسكله به وسيله هليكوپتر و با استفاده از جزيره بوبيان كويت صورت ميگيرد.<ref>پيشين، صص61 تا 63.</ref> | |||
در ادامه جلسه كه در قرارگاه مركزي سپاه تشكيل شد، فرمانده نيروي زميني (برادر شمخاني) با ذكر فعاليتهاي دشمن در منطقه پدافندي قرارگاه نوح در فاو براي فرمانده كل سپاه، اضافه كرد كه قرارگاه نوح كمبود مهمات دارد، از نظر وسايل مهندسي و استحكامات از جمله لودر، بلدوزر، كمپرسي، الوار و پليت دچار كمبود است و به علت همين كمبودها دو اسكله اضطراري از بين رفته و امكان ترميم آنها ميسر نشدهاست. همچنين شناور سنگين كه در خورعبدالله كارايي خوبي دارد، كسري داريم. | |||
وضعيت خط پدافندي قرارگاه كربلا در منطقه فاو از حاشيه اروندرود تا كارخانه نمك و … را نيز مسئول معاونت اطلاعات اين قرارگاه (برادر محرابي) چنين تشريح كرد: دشمن موانع و استحكامات خود را افزايش داده و دكلهاي ديدهباني زيادي ايجاد كردهاست و بنا به اظهارات پناهنده جديد عراقي، دشمن مشغول افزايش طرحهاي پدافندي "ب" شكل است. همچنين با احداث كانال، آبهاي جلو خط را خالي ميكند. در ادامه، فرمانده قرارگاه كربلا از جمله مشكلات اين قرارگاه را در منطقه فاو كمبود تجهيزات مهندسي و مهمات ذكر كرد.<ref>مأخذ شماره 3، صص69 تا 75.</ref> | |||
همچنين در اين جلسه درباره حمله به ناوچههاي عراقي مستقر در اطراف دو اسكله العميه و البكر و مينگذاري آبراه خورعبدالله گفتوگو شد. در اين زمينه فرمانده نيروي زميني سپاه پيشنهاد ميكرد كه با كمك قايقهاي عاشورا كه ميتواند تفنگهاي 106 و 23 ميليمتري را حمل كند به ناوچههاي عراقي حمله شود. در مورد اين پيشنهاد، فرمانده قرارگاه نوح گفت: اين ناوچهها در هر زمان ميتوانند با 2 هدف درگير شوند لذا براي حمله به 8 ناوچه عراقي مستقر در اطراف العميه و البكر حدود 34 قايق لازم است.<ref>مأخذ شماره 3، صص61 تا 69.</ref> | |||
==گزارش -625== | |||
تك دشمن در منطقه كلاله سركوب شد. بنا به گزارش معاونت اطلاعات نيروي زميني سپاه، روز گذشته دو گردان از نيروهاي دشمن به ارتفاع 2519 در منطقه كلاله گسيل شدند كه اين نيروها از اوايل بامداد امروز به ارتفاع "سرسول" در حوالي كلاله تك كردند و تا نزديكي كانال نيروهاي خودي جلو آمدند، اما پس از مدتي درگيري نزديك و اجراي آتش سنگين روي آنها، متحمل تلفاتي شدند و عقبنشيني كردند.<ref>سند شماره 024162 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: معاونت اطلاعات نيروي زميني سپاه، گزارش نوبهاي شماره 33، 9/8/1365، ص2.</ref> | |||
==گزارش -626== | |||
ستاد سپاه پنجم رمضان اعلام كرد كه نيروهاي كماندويي قرارگاه رمضان امروز در عمليات مشتركي با پيشمرگان حزبالله كرد عراق در شمال منطقه مرگهسور (شمال عراق)، با حمله به پايگاههاي نيروهاي دولتي عراق در اطراف اردوگاه "گورهتر"، هفت نيروي عراقي را كشته يا زخمي كردند و يك تن را اسير كردند.<ref>سند شماره 24603 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: معاونت اطلاعات نيروي زميني سپاه، گزارش نوبهاي شماره 36، 30/8/65، ص9.</ref> | |||
از سوي ديگر، به گزارش سپاه ناحيه باختران، طبق اخبار دريافتي از منطقه كرند غرب، چند گروه از مزدوران عراقي وارد نقاط مختلف خاك جمهورياسلامي، از جمله مناطق باريگمن و چمزرشك شدهاند. احتمال ميرود رژيم عراق با استفاده از اين مزدوران قصد دارد به تلافي عمليات فتح1، يك سري عمليات درون مرزي در مناطق استان باختران اجرا كند.<ref>سند شماره 087988 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: سپاه ناحيه باختران، 5/8/65.</ref> | |||
==گزارش -627== | |||
به گزارش خبرگزاري جمهورياسلامي، ساعت 10:24 صبح امروز حريم هوايي باختران، اسلامآباد غرب، گيلانغرب و سرپلذهاب به فواصل زماني كوتاهي طي سه نوبت و در هر نوبت مورد تجاوز يك اسكادران مركب از هفت هواپيماي دشمن قرارگرفتند. هواپيماهاي متجاوز تعدادي از بمبهاي خود را در ارتفاعات غرب كشور فرو ريختند و دو هواپيماي دشمن هنگام تجاوز به آسمان اسلامآباد غرب، همزمان ديوار صوتي را شكستند. به گزارش نماينده نيروي هوايي در منطقه، طي مقابلهاي كه با هواپيماهاي عراقي به عمل آمد، يك هواپيماي عراقي سرنگون شد.<ref>خبرگزاري جمهورياسلامي، "گزارشهاي ويژه"، نشريه شماره 222، 6/8/65، ص2.</ref> خبرگزاري فرانسه به نقل از سخنگوي نظامي عراق خبر سقوط يك هواپيماي عراقي توسط دفاع ضدهوايي ايران را تكذيب كرد.<ref>پيشين، ص6.</ref> | |||
سپاه فرودگاهها نيز طي گزارشي اعلام كرد: «مقارن ظهر امروز يك هواپيماي ميگ 25 از ارتفاع بالا در مسير غرب به شرق بر فراز تهران در حركت بودهاست كه به احتمال زياد به عكسبرداري و فيلمبرداري مبادرت كردهاست.»<ref>سند شماره 087983 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: تلكس فرماندهي سپاه منطقه 1 ثارالله، 5/8/65.</ref> | |||
از سوي ديگر، برابر اعلام دفتر فرماندهي سپاه چهارم حمزه، ساعت 9:30 صبح امروز 5 هواپيماي جنگي تركيه وارد خاك جمهورياسلامي شدند و بعد از گشتزني در اطراف پل هوايي قطور، به كشورشان بازگشتند.<ref>سند شماره 024304 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفتر فرماندهي سپاه چهارم حمزه، 18/8/65.</ref> | |||
==گزارش -628== | |||
در ادامه فعاليتهاي گروههاي ضدانقلاب در شمال غرب و غرب كشور، در ساعت 10:30 امروز يك بمب دستساز قوي در مغازهاي در حوالي ترمينال مسافربري سردشت منفجر شد كه منجر به شهادت 4 تن و جراحت 13 تن گرديد و 3 مغازه و يك خانه را ويران كرد.<ref>سند شماره 024250 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: معاونت اطلاعات و عمليات نزاجا، گزارش نوبهاي شماره 33، 14/8/65، ص8.</ref> ضدانقلابيون همچنين در محور مراغه ـ سردشت دو بولدوزر سپاه را به آتش كشيدند.<ref>سپاهپاسداران، دفتر سياسي نمايندگي امام، "رويدادها" شماره 119، 28/8/65، ص10.</ref> فرماندهي قرارگاه نجف نيز اعلام كرد: در ساعت 18:30 امروز با كمين عناصر ضدانقلاب به نيروهاي گردان قائم باختران، دو تن شهيد و سه تن مجروح شدند.<ref>سند شماره 024126 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: فرماندهي قرارگاه نجف، 7/8/65.</ref> | |||
از طرف ديگر، به گزارش قرارگاه حمزه در هفته اخير 4 تن از پيشمرگان هيزافشار خود را به نيروهاي اسلام تسليم كردهاند.<ref>سند شماره 024098 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: فرماندهي قرارگاه حمزه، 5/8/65.</ref> همچنين معاونت عمليات و اطلاعات نزاجا اعلام كرد: «در هفته گذشته 14 غيرنظامي و 6 نظامي دشمن خود را به يگانهاي خودي معرفي و تقاضاي پناهندگي كردهاند.<ref>سند شماره 24153 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: معاونت عمليات و اطلاعات نزاجا، گزارش نوبهاي، شماره 32، 8/8/65، ص10.</ref> | |||
==گزارش -629== | |||
به گزارش خبرنگار روزنامه كيهان از قم، امروز بيش از يك تيپ از روحانيون حوزه علميه قم و يك گردان از پاسداران وظيفه در ميان بدرقه گرم و پر شور مردم عازم جبهههاي نبرد شدند. در مراسم اعزام اين رزمندگان، آيتالله موسوي اردبيلي رئيس ديوان عالي كشور حضور يافت و طي سخناني با اشاره به رزم بيامان رزمندگان كفرستيز اسلام، تثبيت جمهورياسلامي را مرهون تلاش و ايثار رزمآوران جبهههاي نبرد ذكر كرد.<ref>روزنامه كيهان، 6/8/1365، ص3.</ref> | |||
روابط عمومي سپاهپاسداران منطقه يك ثارالله نيز اعلام كرد: «به دنبال اعزام گسترده نيروهاي رزمنده به جبهههاي نبرد حق عليه باطل، بعدازظهر روز دوشنبه (5 آبان) دو گردان از نيروهاي اعزام مجدد، پشتيباني و تخصصي كاركنان شاغل ادارات و كارخانجات دولتي، پس از مراسم ويژهاي در حالي كه خانوادهها و همكارانشان آنها را بدرقه ميكردند، از محل اعزام نيروي سپاهپاسداران انقلاب اسلامي منطقه يك ثارالله عازم جبهههاي نبرد حق عليه باطل شدند.»<ref>پيشين، ص3.</ref> | |||
==گزارش -630== | |||
گزارشي از توليد سلاحهاي شيميايي توسط رژيم عراق به كمك غرب، به خصوص آلمان، و به كارگيري آن در جنگ عليه ايران، از برنامههاي امشب تلويزيون بيبيسي بود. در اين برنامه يك ساعته براي اولين بار اسنادي ارائه شد كه نشان ميداد رژيم عراق با كمك غرب موفق شدهاست سلاحهاي شيميايي توليد كند. تلويزيون بيبيسي با ارائه عكسهاي ماهوارهاي نشان داد كه مركز توليد سلاحهاي شيميايي عراق در شهر "سامرا" قرار دارد. | |||
تهيهكننده برنامه بيبيسي "رابرت هريس" كه در ديدار از جبهههاي جنگ در ايران، خود نيز در معرض گازهاي شيميايي قرارگرفته و مجروح شدهبود، گفت: «عراق دههزار ايراني را بر خلاف پروتكل 1952 به وسيله گازهاي شيميايي كشتهاست كه در برخي حملات از گاز تابون (خردل) استفاده كردهاست. وي تنها راه جلوگيري از پراكنده شدن اين سلاح را تحريم كامل رژيم عراق اعلام كرد.» | |||
تهيهكننده برنامه از صدام حسين به عنوان يك ديكتاتور مطلق نام برد كه به منظور مقابله با برتري نيروي انساني ايران از سلاح شيميايي استفاده ميكند. در اين برنامه محل توليد سلاحهاي شيميايي منطقهاي به مساحت 160 كيلومترمربع در حومه شهر سامرا ذكر شد و اضافه شد كه عكسهاي ماهوارهاي فرانسوي نشان ميدهد كه اين منطقه داراي ساختمانهاي متعدد است و در آن سالانه 1000 تن ماده مورد استفاده در ساخت سلاحهاي شيميايي توليد ميشود. اين منطقه با موشكهاي ضد هوايي از نوع اساس-21 محافظت ميشود. | |||
"جان هوس" معاون وزارت خارجه امريكا نيز در اين برنامه گفت: «عراق بدون كمك غرب امكان ساخت سلاح شيميايي را نداشت و اين كار با كمك صنايع غرب ميسر شد.» مجري برنامه در ادامه گفت: گروههايي از شركتهاي اروپايي و امريكايي در توليد گازهاي عصبي و سمي به عراق كمك ميكنند. سازمان صنايع شيميايي عراق، عامل اصلي خريد مواد شيميايي در عراق ميباشد. در اواخر سال 1983 يك شيميدان عراقي به نام دكتر العاني از طريق دلالها پانصد تن ماده "تيوديگليلول" از شركت "كا.بي.اس" هلند براي عراق خريد. اين ماده شيميايي اگر با | |||
نقشه عراق | |||
اسيد كلريدريك تركيب شود، گاز خردل توليد ميشود. عراق مقداري از اين ماده را نيز از يك شركت بلژيكي وابسته به شركت نفت امريكايي فيليپين خريد. چند هفته بعد از اين خريد، ايران اعلام كرد كه عراق از سلاحهاي شيميايي استفاده كردهاست. كارشناسان غربي نيز سريعاً اعلام كردند كه گاز استفاده شده گاز خردل است يعني همان گازي كه با مواد خريداري شده ميتوان ساخت. اين گاز را آلمانها در سال 1907 در جنگ با همان شيوه مورد استفاده قرار دادند. كمي بعد از دستيابي عراق به مواد اوليه گاز خردل معلوم شد كه عراقيها سرگرم ساختن سلاح شيميايي جديدي هستند كه سلاح عصبي است. مقامات اطلاعاتي امريكا اعلام كردند كه تكنولوژي ساخت اين سلاحها از مصر و آلمان به عراق رفتهاست. | |||
به گفته تلويزيون بيبيسي، كارشناسان ميگويند گاز اعصاب ده برابر كشندهتر از گاز خردل است. مواد اوليه اين سلاح را شركت آلماني "كارل كواب" به عراق فروخت. همچنين شركت "هوخست" آلمان در سال 1983 دو ميليون دلار ماده شيميايي در پوشش حشرهكش به عراق فروخت. بيبيسي در ادامه افزود: شركت هلندي "مكامي" نيز مواد شيميايي زير را به بغداد فرستاد: "كلورايد تيونيل" هزار تن، "فلورايد پتاسيم هيدروژن"20 تن، "فلورايد هيدروژن"5 تن، "فسفر" 100 تن، "الكل ايزو پروپيل" 150 تن. عراق از اين مجموعه دو نوع گاز عصبي (تابون و سير) توليد كرد كه حتي آلمانها نيز از آن در جنگ دوم جهاني استفاده نكردند. | |||
تلويزيون بيبيسي اضافه كرد كه در سال 1984 عراق از شركت "مونت اديسون" ايتاليا درخواست مواد شيميايي كرد كه از طريق فرانسه خريداري شد و از بندر ونيز ايتاليا به بندر تركي "مرسم" منتقل شد و از آنجا به عراق ارسال گرديد.<ref>مأخذ شماره 19، ص3؛ و- تيرمن كنتآر، سوداگري مرگ (ناگفتههاي جنگ عراق و ايران)، ترجمه احمد تدين (تهران: مؤسسه خدمات فرهنگي رسا، 1373)، ص230 تا 272.</ref> | |||
همچنين راديو بيبيسي اعلام كرد كه يك مأمور امنيتي عراق ـ كه مدتها در يك كارخانه توليد سلاح شيميايي اين كشور در شهر القيم واقع در غرب عراق به كار مشغول بود و به چريكهاي كرد حزب دمكرات كردستان عراق پيوسته است ـ گفت: سه مجتمع مهم گازهاي شيميايي در عراق احداث شدهاست كه به ترتيب در شهرهاي القيم، عكاشه و سامرا قرار دارد و در آنها تكنسينها و مهندسان اروپايي در كنار پرسنل نظامي عراق به كار مشغول هستند. بيبيسي اين خبر را به نقل از گزارش خبرنگار روزنامه اينديپندنت كه اخيراً از كردستان عراق بازديد كردهاست، منتشر كرد و افزود: منابع غربي در كنفرانس خلع سلاح ژنو نيز اين اطلاعات را تأييد ميكنند و در واقع اين اتهام كه آلمان غربي در توليد سلاحهاي شيميايي در عراق دخالت دارد، ميان كارشناسان جنگهاي شيميايي در ژنو بر كسي پوشيده نيست. راديو بيبيسي افزود: ايالات متحده و اسرائيل و همچنين گروههاي مخالف در ايران و عراق معتقدند كه شركتهاي غربي ديگري نيز وجود دارند كه تكنولوژي، تخصص و مواد خام لازم را براي توليد سلاحهاي شيميايي در اختيار عراق گذاردهاند.<ref>واحد مركزي خبر صدا و سيماي جمهورياسلامي ايران، بولتن "راديوهاي بيگانه" 6/8/1365، صص9 و 10.</ref> | |||
دو تن از قربانيان سلاحهاي شيميايي | |||
==گزارش -631== | |||
ايران براي شركت در جستوجوي لاشه هواپيماي ناشناس اعلام آمادگي كرد. در پي سقوط يك هواپيماي ناشناس در شنبه شب گذشته (3/8/65) كه با مقابله موشكهاي كويتي سرنگون شد، سخنگوي ستاد تبليغات جنگ جمهورياسلامي، دولت كويت را به تسامح در افشاي نام كشوري كه هواپيماي ساقطشده در آسمان كويت به آن تعلق دارد، متهم كرد. وي ضمن محكوم كردن تعرض به حاكميت كشورهاي جهان گفت: «عدم عكسالعمل قاطع مجامع بينالملل در برابر تجاوزات مكرر رژيم عراق به كشورهاي كوچك منطقه، از جمله حمله 24 مهرماه به يك سكوي نفتي امارات، بيپروايي بغداد را در تكرار حملات مشابه موجب شدهاست.» سخنگوي ستاد تبليغات جنگ افزود: «متخصصين ايراني آمادهاند براي پيدا كردن لاشه اين هواپيما و شناسايي آن، به كارشناسان كويتي كمك كنند.»<ref>مأخذ شماره 19، ص1.</ref> يادآور ميشود كه راديو امريكا روز گذشته به نقل از بعضي منابع كويتي گفت كه تصور ميرود هواپيماي سرنگونشده متعلق به ايران بودهاست.<ref>خبرگزاري جمهورياسلامي، "گزارشهاي ويژه"، نشريه شماره 221، 5/8/65، ص10.</ref> | |||
==گزارش -632== | |||
وزيران خارجه جمهورياسلامي و فرانسه امروز مذاكرات هشت ساعتهاي را در پاريس براي حل موانع بهبود روابط دو كشور انجام دادند كه براساس گفته منابع فرانسوي موجب گرديد تا دو كشور به توافقهايي درباره نحوه روابط آينده دو كشور و حل اختلافات مالي خود برسند.<ref>مأخذ شماره 10، ص چهار.</ref> | |||
علاوه بر مذاكرات مذكور، هيئتهاي نمايندگي ايران و فرانسه براي بررسي نحوه بازپرداخت بدهي يك ميليارد دلاري فرانسه به ايران، گفتوگوهايي را در پاريس آغاز كردهاند. در اين مذاكرات، مهدي نواب (معاون وزارت اقتصاد و دارايي) رياست هيئت نمايندگي ايران را به عهده دارد كه اين سومين ديدار وي از پاريس در اين زمينه است.<ref>مأخذ شماره 22، ص21.</ref> | |||
==گزارش -633== | |||
خطوط هوايي آلمان غربي "لوفت هانزا" امروز پروازهاي خود را به تهران از سرگرفت. به گزارش راديو بيبيسي پروازهاي لوفت هانزا به تهران در ماه مارس سال 1985 تقريباً يك سال و نيم پيش به دليل ملاحظات امنيتي قطع شد. به گفته سخنگوي اين شركت، يك هيئت عاليرتبه لوفتهانزا كه به تازگي از تهران بازگشت، اطمينان حاصل كرد كه اوضاع در تهران امن است. بيبيسي افزود: «پروازهاي مجدد لوفتهانزا به تهران يك جنبه سياسي هم دارد؛ اين اقدام در پي سفر بهزاد نبوي وزير صنايع سنگين ايران به آلمان غربي در اوايل ماه جاري صورت ميگيرد. نبوي و هيئت عالي رتبه همراه وي در طول ديدار خود با نمايندگان صنايع عمده و همچنين با رهبران سياسي آلمان غربي مذاكراتي به عمل آورد كه ضمن آن دو طرف توافق كردند بعد از هفت سال كميسيون اقتصادي مشترك دو كشور كار خود را از سر گرفته و از بهار آينده جلسههاي منظم خود را آغاز كنند. منابع سياسي ميگويند اين در تحكيم روابط سياسي و بازرگاني بين دو كشور بسيار مؤثر خواهد بود.»<ref>مأخذ شماره 22، صص20 و 21.</ref> | |||
==گزارش -634== | |||
به دعوت پاپ اعظم ژان پل دوم، نمايندگان 12 مذهب مختلف در يكي از شهرهاي ايتاليا گرد هم آمدهاند تا براي برقراري صلح در سراسر جهان دعا كنند. پاپ از دولتها و مخالفان آنها تقاضا كردهاست كه در اين روز آتشبس را رعايت كنند.<ref>مأخذ شماره 22، ص يك.</ref> درخواست پاپ براي توقف جنگ به تمامي كشورهاي جهان حتي كشورهايي كه واتيكان در آنجا نماينده ندارد، ارسال شدهاست. پاپ براي مقامات دو كشور عراق و ايران كه رسماً با يكديگر در جنگند پيام مخصوصي فرستادهاست. به گزارش خبرگزاري جمهورياسلامي، در مراسم بعدازظهر امروز، قبل از سخنراني پاپ، اسامي گروههايي كه از ابتكار وي در اختصاص يك روز به عنوان روز جهاني براي صلح حمايت كردهاند در اختيار نمايندگان مطبوعات قرارگرفت. سخنگوي واتيكان با قرائت اسامي سازمانها و گروههاي مذكور، متذكر شد كه دولت ايران در مورد دعوت پاپ سكوت اختيار كردهاست اما سازمان مجاهدين خلق با اين طرح اعلام همبستگي كردهاست. خبرگزاري جمهورياسلامي يادآور ميشود كه طرح نام منافقين در مقابل دولت ايران در چنين مراسمي كه جنبه رسمي دارد، جلب توجه ميكند. به گفته سخنگوي واتيكان صدام حسين با ارسال نامهاي براي پاپ موافقت خود را با دعوت رهبر كاتوليكهاي جهان ابراز داشته و تأكيد كردهاست صلح زماني در خاورميانه تحقق خواهد يافت كه ايرانيها دست به حمله نزنند.<ref>مأخذ شماره 10، صص27 و 28.</ref> | |||
==گزارش -635== | |||
در بيست و پنجمين اجلاس كميته بينالمللي صليب سرخ در ژنو، امروز طارق عزيز معاون نخستوزير و وزير خارجه عراق طي سخناني ضمن اعتراف به بدرفتاري عراق با اسيران ايراني، آمادگي كشورش را براي مبادله تمامي اسيران جنگي خود با ايران اعلام كرد. وي با اشاره به رد تقاضاي مكرر عراق از سوي ايران، مبنيبر مبادله تمامي اسيران، از نمايندگان كشورهاي شركتكننده در اجلاس صليب سرخ درخواست كرد تا ايران را براي حل كامل مسئله انساندوستانه تبادل اسيران جنگي، تحت فشار قرار دهند. خبرگزاري كويت كه اين خبر را مخابره كرده، در ادامه گزارش خود افزود: عراق در جنگ شش ساله خليج(فارس) 13000تن از نيروهاي ايراني را به اسارت درآوردهاست در حالي كه تعداد اسيران عراق در اين جنگ به 000/60 تن ميرسد. وزير خارجه عراق در اظهارات خود ادعا كرد: اسيران عراقي در ايران در معرض قتل، شكنجه و شستوشوي مغزي قرار دارند. وي در ادامه سخنراني خود اعلام كرد كه كشور متبوعش نه آغازكننده جنگ و نه خواستار ادامه آن است. وي افزود: بدرفتاري ايران در مورد اسيران عراق عمداً صورت ميگيرد در حالي كه اشتباهات اوليه عراق در اين زمينه تنها به دليل بيتجربگي و اشتباه اداري انجام گرفته و اكنون اصلاح شدهاست.<ref>مأخذ شماره 10، صص9 و 10.</ref> | |||
در اين اجلاس الكساندرهي رئيس كميته بينالمللي صليبسرخ نيز طي گزارشي از فعاليت پنج ساله اخير كميته بينالمللي صليب سرخ، ضمن اعلام اين مطلب كه جنگ ايران و عراق مهمترين جنگ بينالمللي است كه كميته بينالمللي صليب سرخ از دور به آن ميپردازد، يادآوري كرد پس از اينكه اين كميته از موارد تخطي و نقض مكرر حقوق بينالمللي در اين جنگ، آگاه شد، ناچار گرديد بين سالهاي 1983 و 1985 در مورد بدرفتاري با اسيران جنگي، استفاده از سلاحهاي شيميايي و بمباران غيرنظاميان، شش بار افكار عمومي را به توجه به اين مسائل فرا خواند.<ref>مأخذ شماره 10، صص19 و 20.</ref> | |||
رئيس كميته بينالمللي صليب سرخ جهاني همچنين كشورهاي ايران، عراق، افغانستان، كامبوج، چاد، موزامبيك و آنگولا را به نقض قوانين اين كميته متهم نمود و خواستار رعايت دقيقتر مفاد پيماننامه ژنو شد.<ref>مأخذ شماره 22، ص3، راديو امريكا.</ref> | |||
==گزارش -636== | |||
امام خميني امروز در پاسخ به نامه حجتالاسلام ريشهري وزير اطلاعات كه از ايشان خواستار اعلام نظر درباره نحوه رسيدگي به جرائم سيدمهدي هاشمي ـ كه به جرم قتل، همكاري با ساواك، نگهداري سلاح، جعل اسناد دولتي و فعاليتهاي مخفي، با اطلاع و نظر امام خميني دستگير شدهاست و اكنون در آستانه محاكمه وي تعدادي از هواداران او به تخريب اذهان و ايجاد اختلاف در جامعه پرداختهاند ـ طي نامهاي بر محاكمه دقيق و منصفانه وي تأكيد كرد و نوشت: | |||
بسمالله الرحمن الرحيم | |||
جناب حجتالاسلام آقاي ريشهري وزير اطلاعات | |||
با توجه به مسائلي كه تا كنون كشف و يا مورد سوء ظن شدهاست و با توجه به جوسازيها و اطلاعيههايي كه با اسامي مختلف توسط افراد ضدانقلاب و منحرف و وابسته به مهدي هاشمي پخش گرديدهاست، كه نه تنها سوءظن را بيشتر ميكند كه خود دليل مستقلي است بر خط انحراف از انقلاب و اسلام. جناب عالي موظف هستيد به جميع جوانب اين امر با كمال دقت و انصاف رسيدگي نماييد و تمام افراد متهمي را كه از سران اين گروه محسوب ميشوند و نيز افراد ديگري را كه در انتشار مسائل كذب و قضاياي ديگر دست داشتهاند تعقيب نماييد و بديهي است كه اين امر چون مربوط به اسلام و انقلاب و امنيت كشور است، تحقيق آن منحصراً در اختيار وزارت اطلاعات كشور ميباشد. بايد تأكيد كنم كه همه در پيشگاه قضاوت اسلام مساوي بوده و نيز به همان اندازه كه اغماض از مجرمين گناه بزرگي است، تعرض نسبت به بيگناهان، از گناهان نابخشودني است. خداوند تعالي را حاضر و ناظر بدانيد كه اين امر عبادتي است كه دامان بزرگاني را از اتهامات پاك و توطئه منحرفان را خنثي ميكند. والسلام | |||
روحاللهموسويالخميني<ref>سازمان مدارك فرهنگي انقلاب اسلامي، صحيفه نور (مجموعه رهنمودهاي امام خميني) جلد 20 (تهران، وزارت ارشاد اسلامي، 1369)، ص46.</ref> | |||
==گزارش -637== | |||
وزارت امورخارجه جمهورياسلامي ايران با صدور بيانيهاي ضمن محكوم كردن اتهامات و اقدام دولت انگليس در مورد سوريه، حمايت قاطعانه و همهجانبه ايران را از سوريه در مقابله با اين توطئه اعلام كرد.<ref>روزنامه كيهان، 5/8/1365، ص3.</ref> در اين خصوص حجتالاسلام اختري سفير جمهورياسلامي ايران در سوريه امروز با رئيس مجلس شوراي اسلامي ديدار كرد. حجتالاسلام هاشميرفسنجاني با بيان مطالبي درباره توطئهاي كه به وسيله كشورهاي غربي به سركردگي انگلستان عليه كشور سوريه شروع شده، حمايت كامل جمهورياسلامي ايران را از سوريه اعلام نمود و خواستار پيگيري قضيه در جهت حمايت از سوريه شد.<ref>پيشين، ص3.</ref> | |||
نسخهٔ کنونی تا ۲۴ ژانویهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۰:۰۰
روزشمار جنگ سال 1365 1365.08.05 | |
---|---|
نامهای دیگر | پنج آبان |
تاریخ شمسی | 1365.08.05 |
تاریخ میلادی | 27 اکتبر 1986 |
تاریخ قمری | 22 صفر 1407 |
گزارش -622
قرارگاه عملياتي جنوب در گزارشهاي امروز خود، وضعيت كلي دشمن را در جنوب، چنين تشريح كرد: «در منطقه شرق بصره، دشمن ضمن مستحكم نمودن مواضع پدافندي خود در آبگرفتگي بوبيان، تلاش ميكند تا قبل از شروع بارانهاي فصلي و تغيير وضعيت جوي، با فعاليت شديد مهندسي و احداث پدهاي شرقي ـ غربي، آب موجود در غرب پد جديدالاحداث را به قسمت شرقي آن پمپاژ كرده، قسمت غربي پد احداثي را خشك كند و با احداث پد، ايجاد مواضع جديد، برطرف كردن ناپيوستگي خط پدافندي خود و نزديك شدن به نيروهاي مقابل، قصد دارد اشكالات تدارك قوا وترابري خود را مرتفع كند. به اين ترتيب با استقرار قواي عراقي روي پدهاي احداثي در آيندهاي نه چندان دور، خطوط مواصلاتي و تداركاتي خط كوشك تا شلمچه، به ويژه جاده ارتباطي اهواز-خرمشهر، ناامن خواهد شد و فعاليت توپخانههاي دوربرد خودي مستقر در منطقه ـ كه روي اهداف اقتصادي و نظامي غرب بوبيان و بصره اجراي آتش ميكند ـ دچار مشكل خواهد شد. در ادامه گزارش آمدهاست: مانور يگانهاي تانك دشمن، در شمال آبگرفتگي بوبيان به منظور اجراي پاتك ادامه دارد. همچنين هليكوپترهاي عراقي در منطقه شرق بصره و غرب اروند به تمرين پروازهاي شبانه خود ادامه ميدهند.»[۱] قرارگاه عملياتي جنوب در گزارش خود ميافزايد: «در منطقه جزاير خيبر (مجنون) فعاليت شناسايي هليكوپترهاي عراقي با پروازهاي متعدد ادامه دارد. فعاليت مهندسي دشمن نيز در اين منطقه براي آماده كردن زمين و احداث پد كه بيشتر با هدف خيز برداشتن و تصرف قسمتهايي از پدهايي جزيره خيبر جنوبي انجام ميگيرد، كماكان ادامه دارد. در منطقه شرق العماره با توجه به رويدادهاي انجام شده، احتمال آگاهي دشمن از اقدامات اخير يگانهاي خودي و استعداد موجود در خطوط پدافندي متصور است. گرچه نتيجه بازجويي اسراء و پناهندگان نشان ميدهد كه دشمن به انتظار حمله رزمندگان، بخصوص در منطقه مندلي(جبهه غربي)، به سر ميبرد و تصور ميكند كه قبل از آن يا همزمان با آن در مناطقي مانند: امالرصاص، فاو، جزاير مجنون مورد حمله قرار خواهدگرفت. البته اطلاعات دريافتي نشان ميدهد كه اجراي تك محدود دشمن به عنوان يك تك مختلكننده كه نيروهاي اسلام را در جابهجاييهاي مورد نظر احتمالي با دشواري مواجه كند يا مانع آن شود، متصور است. در اين منطقه اعزام گشتي دشمن كه به منظور شناسايي و گرفتن اسير صورت ميگيرد، ادامه دارد؛ ضمن اينكه نقل و انتقالات دشمن نسبت به گذشته افزايش محسوسي داشتهاست.»[۲]
گزارش -623
اقدامات انجام شده در منطقه هور و جزاير مجنون براي اجراي عمليات يدك، در جلسه امروز قرارگاه خاتمالانبيا (ص) مورد بررسي قرارگرفت. ابتدا فرمانده قرارگاه نصرت (برادر علي هاشمي) گزارشي از فعاليتهاي مهندسي و پيشرفت جادهسازي و پدسازي ارائه كرد. جانشين فرمانده قرارگاه مهندسي خاتمالانبيا (برادر محمدتقي رضوي) نيز اضافه كرد كه در كل منطقه هور 700 تا 750 كمپرسي فعال است. سپس معاون اطلاعات قرارگاه نصرت (برادر حميد رمضاني) اقدامات شناسايي و نتايج آن را در اين منطقه تشريح كرد. وي گفت: «از نهم مهر كه دستور شناسايي در منطقه داده شد تا امروز 52 مأموريت شناسايي انجام گرفتهاست و نتيجه كلي اينكه موانع دشمن به دو صورت است. از آبراه جمل تا آبراه البيضه داراي 7 تا 15 رده موانع به عمق 300 تا 1000 متر است و براي عبور نيروي شناسايي سه ساعت زمان لازم است. از آبراه البيضه به طرف بالا (غرب) دشمن ضعف دارد. عمق مواضعش 150 متر است و بعضي نقاط هنوز مانعگذاري نكردهاست. در اين محور چولانها به سيلبند دشمن چسبيده است كه اين يك حسن نسبت به محور پايين است. به هر صورت، از شناساييها نتايج مفيد حاصل و سازماندهي لازم شدهاست، طوري كه هر يگان را لازم باشد، بتوانيم توجيه كنيم.» وي افزود: «دشمن همچون گذشته به هور حساسيت دارد ولي در چند ماه گذشته تغييري در منطقه نداشتهاست. البته ما از عمق دشمن اطلاعات نداريم و نياز به عكس هوايي است.» شهيد علي هاشمي فرمانده قرارگاه نصرت شهيد حميد رمضاني معاون اطلاعات قرارگاه نصرت در ادامه جلسه طرح مانور عمليات در منطقه هور بررسي شد. فرماندهان قرارگاههاي قدس و كربلا (برادران جعفري و غلامپور) نظر مساعدتري براي اجراي عمليات اصلي در اين منطقه نسبت به عمليات در منطقه غدير داشتند و با بر شمردن مزايايي كه وضعيت منطقه هور در حال حاضر نسبت به زمان عمليات بدر دارد (از جمله نزديكي به دشمن، نزديك بودن عقبهها، وجود پد خندق و جادههاي متعدد و …) خواستار گسترش منطقه عملياتي بودند. اما فرمانده كل سپاه (برادر محسن رضايي) بر اين نظر بود كه عمليات در اين منطقه هرچه محدودتر باشد، بهتر است و اول يك جاي پاي محكم گرفته شود، سپس كمكم گسترش يابد؛ به اين صورت كه منطقه عمومي البيضه و الصخره تا دجله تصرف شود و سپس عمليات به طرف جنوب ادامه يابد. همچنين فرمانده كل سپاه و معاون عمليات وي (برادر رشيد) تدبيرشان اين بود كه توان اصلي براي عمليات در منطقه هور در محور پد خندق با هدف رسيدن سريع به العزير به كار گرفته شود. در پايان جلسه بررسي عمليات در منطقه هور، فرمانده كل سپاه مقرر كرد كه لشكر8 نجف و لشكر5 نصر به ترتيب در شمال و جنوب محور خندق وارد عمل شوند و اين منطقه به حالت دوراني پاكسازي شود. همچينن قرار شد يگانهاي مأمور به منطقه هور از فردا به منطقه توجيه شوند و اقدامات آمادهسازي خود را شروع كنند.[۳]
گزارش -624
منطقه عملياتي فاو و فعاليتهاي خودي و دشمن در اين منطقه در جلسه امروز قرارگاه نيروي زميني سپاه مورد بررسي قرارگرفت. در اين جلسه ابتدا فرمانده قرارگاه نوح (برادر علايي) ضمن تشريح وضعيت محور تحت امر قرارگاه نوح در منطقه فاو يعني از جاده امالقصر تا خورعبدالله، گفت: «فعاليتهاي مهندسي دشمن در محور جاده امالقصر ادامه دارد و در غرب جاده به طرف خور مواضع متعدد ايجاد كردهاست و براي كنترل خور سه رادار به كار گرفتهاست. در حال حاضر دشمن چهار رده پدافندي ايجاد كردهاست و فعاليتش جنبه پدافندي دارد و اقداماتي مبنيبر احتمال تك، از دشمن در اين محور ديده نشدهاست. در منطقه خليجفارس ناوچههاي اوزاي دشمن در اطراف اسكلههاي العميه و البكر در تردد هستند و تدارك اين دو اسكله به وسيله هليكوپتر و با استفاده از جزيره بوبيان كويت صورت ميگيرد.[۴] در ادامه جلسه كه در قرارگاه مركزي سپاه تشكيل شد، فرمانده نيروي زميني (برادر شمخاني) با ذكر فعاليتهاي دشمن در منطقه پدافندي قرارگاه نوح در فاو براي فرمانده كل سپاه، اضافه كرد كه قرارگاه نوح كمبود مهمات دارد، از نظر وسايل مهندسي و استحكامات از جمله لودر، بلدوزر، كمپرسي، الوار و پليت دچار كمبود است و به علت همين كمبودها دو اسكله اضطراري از بين رفته و امكان ترميم آنها ميسر نشدهاست. همچنين شناور سنگين كه در خورعبدالله كارايي خوبي دارد، كسري داريم. وضعيت خط پدافندي قرارگاه كربلا در منطقه فاو از حاشيه اروندرود تا كارخانه نمك و … را نيز مسئول معاونت اطلاعات اين قرارگاه (برادر محرابي) چنين تشريح كرد: دشمن موانع و استحكامات خود را افزايش داده و دكلهاي ديدهباني زيادي ايجاد كردهاست و بنا به اظهارات پناهنده جديد عراقي، دشمن مشغول افزايش طرحهاي پدافندي "ب" شكل است. همچنين با احداث كانال، آبهاي جلو خط را خالي ميكند. در ادامه، فرمانده قرارگاه كربلا از جمله مشكلات اين قرارگاه را در منطقه فاو كمبود تجهيزات مهندسي و مهمات ذكر كرد.[۵] همچنين در اين جلسه درباره حمله به ناوچههاي عراقي مستقر در اطراف دو اسكله العميه و البكر و مينگذاري آبراه خورعبدالله گفتوگو شد. در اين زمينه فرمانده نيروي زميني سپاه پيشنهاد ميكرد كه با كمك قايقهاي عاشورا كه ميتواند تفنگهاي 106 و 23 ميليمتري را حمل كند به ناوچههاي عراقي حمله شود. در مورد اين پيشنهاد، فرمانده قرارگاه نوح گفت: اين ناوچهها در هر زمان ميتوانند با 2 هدف درگير شوند لذا براي حمله به 8 ناوچه عراقي مستقر در اطراف العميه و البكر حدود 34 قايق لازم است.[۶]
گزارش -625
تك دشمن در منطقه كلاله سركوب شد. بنا به گزارش معاونت اطلاعات نيروي زميني سپاه، روز گذشته دو گردان از نيروهاي دشمن به ارتفاع 2519 در منطقه كلاله گسيل شدند كه اين نيروها از اوايل بامداد امروز به ارتفاع "سرسول" در حوالي كلاله تك كردند و تا نزديكي كانال نيروهاي خودي جلو آمدند، اما پس از مدتي درگيري نزديك و اجراي آتش سنگين روي آنها، متحمل تلفاتي شدند و عقبنشيني كردند.[۷]
گزارش -626
ستاد سپاه پنجم رمضان اعلام كرد كه نيروهاي كماندويي قرارگاه رمضان امروز در عمليات مشتركي با پيشمرگان حزبالله كرد عراق در شمال منطقه مرگهسور (شمال عراق)، با حمله به پايگاههاي نيروهاي دولتي عراق در اطراف اردوگاه "گورهتر"، هفت نيروي عراقي را كشته يا زخمي كردند و يك تن را اسير كردند.[۸] از سوي ديگر، به گزارش سپاه ناحيه باختران، طبق اخبار دريافتي از منطقه كرند غرب، چند گروه از مزدوران عراقي وارد نقاط مختلف خاك جمهورياسلامي، از جمله مناطق باريگمن و چمزرشك شدهاند. احتمال ميرود رژيم عراق با استفاده از اين مزدوران قصد دارد به تلافي عمليات فتح1، يك سري عمليات درون مرزي در مناطق استان باختران اجرا كند.[۹]
گزارش -627
به گزارش خبرگزاري جمهورياسلامي، ساعت 10:24 صبح امروز حريم هوايي باختران، اسلامآباد غرب، گيلانغرب و سرپلذهاب به فواصل زماني كوتاهي طي سه نوبت و در هر نوبت مورد تجاوز يك اسكادران مركب از هفت هواپيماي دشمن قرارگرفتند. هواپيماهاي متجاوز تعدادي از بمبهاي خود را در ارتفاعات غرب كشور فرو ريختند و دو هواپيماي دشمن هنگام تجاوز به آسمان اسلامآباد غرب، همزمان ديوار صوتي را شكستند. به گزارش نماينده نيروي هوايي در منطقه، طي مقابلهاي كه با هواپيماهاي عراقي به عمل آمد، يك هواپيماي عراقي سرنگون شد.[۱۰] خبرگزاري فرانسه به نقل از سخنگوي نظامي عراق خبر سقوط يك هواپيماي عراقي توسط دفاع ضدهوايي ايران را تكذيب كرد.[۱۱] سپاه فرودگاهها نيز طي گزارشي اعلام كرد: «مقارن ظهر امروز يك هواپيماي ميگ 25 از ارتفاع بالا در مسير غرب به شرق بر فراز تهران در حركت بودهاست كه به احتمال زياد به عكسبرداري و فيلمبرداري مبادرت كردهاست.»[۱۲] از سوي ديگر، برابر اعلام دفتر فرماندهي سپاه چهارم حمزه، ساعت 9:30 صبح امروز 5 هواپيماي جنگي تركيه وارد خاك جمهورياسلامي شدند و بعد از گشتزني در اطراف پل هوايي قطور، به كشورشان بازگشتند.[۱۳]
گزارش -628
در ادامه فعاليتهاي گروههاي ضدانقلاب در شمال غرب و غرب كشور، در ساعت 10:30 امروز يك بمب دستساز قوي در مغازهاي در حوالي ترمينال مسافربري سردشت منفجر شد كه منجر به شهادت 4 تن و جراحت 13 تن گرديد و 3 مغازه و يك خانه را ويران كرد.[۱۴] ضدانقلابيون همچنين در محور مراغه ـ سردشت دو بولدوزر سپاه را به آتش كشيدند.[۱۵] فرماندهي قرارگاه نجف نيز اعلام كرد: در ساعت 18:30 امروز با كمين عناصر ضدانقلاب به نيروهاي گردان قائم باختران، دو تن شهيد و سه تن مجروح شدند.[۱۶] از طرف ديگر، به گزارش قرارگاه حمزه در هفته اخير 4 تن از پيشمرگان هيزافشار خود را به نيروهاي اسلام تسليم كردهاند.[۱۷] همچنين معاونت عمليات و اطلاعات نزاجا اعلام كرد: «در هفته گذشته 14 غيرنظامي و 6 نظامي دشمن خود را به يگانهاي خودي معرفي و تقاضاي پناهندگي كردهاند.[۱۸]
گزارش -629
به گزارش خبرنگار روزنامه كيهان از قم، امروز بيش از يك تيپ از روحانيون حوزه علميه قم و يك گردان از پاسداران وظيفه در ميان بدرقه گرم و پر شور مردم عازم جبهههاي نبرد شدند. در مراسم اعزام اين رزمندگان، آيتالله موسوي اردبيلي رئيس ديوان عالي كشور حضور يافت و طي سخناني با اشاره به رزم بيامان رزمندگان كفرستيز اسلام، تثبيت جمهورياسلامي را مرهون تلاش و ايثار رزمآوران جبهههاي نبرد ذكر كرد.[۱۹] روابط عمومي سپاهپاسداران منطقه يك ثارالله نيز اعلام كرد: «به دنبال اعزام گسترده نيروهاي رزمنده به جبهههاي نبرد حق عليه باطل، بعدازظهر روز دوشنبه (5 آبان) دو گردان از نيروهاي اعزام مجدد، پشتيباني و تخصصي كاركنان شاغل ادارات و كارخانجات دولتي، پس از مراسم ويژهاي در حالي كه خانوادهها و همكارانشان آنها را بدرقه ميكردند، از محل اعزام نيروي سپاهپاسداران انقلاب اسلامي منطقه يك ثارالله عازم جبهههاي نبرد حق عليه باطل شدند.»[۲۰]
گزارش -630
گزارشي از توليد سلاحهاي شيميايي توسط رژيم عراق به كمك غرب، به خصوص آلمان، و به كارگيري آن در جنگ عليه ايران، از برنامههاي امشب تلويزيون بيبيسي بود. در اين برنامه يك ساعته براي اولين بار اسنادي ارائه شد كه نشان ميداد رژيم عراق با كمك غرب موفق شدهاست سلاحهاي شيميايي توليد كند. تلويزيون بيبيسي با ارائه عكسهاي ماهوارهاي نشان داد كه مركز توليد سلاحهاي شيميايي عراق در شهر "سامرا" قرار دارد. تهيهكننده برنامه بيبيسي "رابرت هريس" كه در ديدار از جبهههاي جنگ در ايران، خود نيز در معرض گازهاي شيميايي قرارگرفته و مجروح شدهبود، گفت: «عراق دههزار ايراني را بر خلاف پروتكل 1952 به وسيله گازهاي شيميايي كشتهاست كه در برخي حملات از گاز تابون (خردل) استفاده كردهاست. وي تنها راه جلوگيري از پراكنده شدن اين سلاح را تحريم كامل رژيم عراق اعلام كرد.» تهيهكننده برنامه از صدام حسين به عنوان يك ديكتاتور مطلق نام برد كه به منظور مقابله با برتري نيروي انساني ايران از سلاح شيميايي استفاده ميكند. در اين برنامه محل توليد سلاحهاي شيميايي منطقهاي به مساحت 160 كيلومترمربع در حومه شهر سامرا ذكر شد و اضافه شد كه عكسهاي ماهوارهاي فرانسوي نشان ميدهد كه اين منطقه داراي ساختمانهاي متعدد است و در آن سالانه 1000 تن ماده مورد استفاده در ساخت سلاحهاي شيميايي توليد ميشود. اين منطقه با موشكهاي ضد هوايي از نوع اساس-21 محافظت ميشود. "جان هوس" معاون وزارت خارجه امريكا نيز در اين برنامه گفت: «عراق بدون كمك غرب امكان ساخت سلاح شيميايي را نداشت و اين كار با كمك صنايع غرب ميسر شد.» مجري برنامه در ادامه گفت: گروههايي از شركتهاي اروپايي و امريكايي در توليد گازهاي عصبي و سمي به عراق كمك ميكنند. سازمان صنايع شيميايي عراق، عامل اصلي خريد مواد شيميايي در عراق ميباشد. در اواخر سال 1983 يك شيميدان عراقي به نام دكتر العاني از طريق دلالها پانصد تن ماده "تيوديگليلول" از شركت "كا.بي.اس" هلند براي عراق خريد. اين ماده شيميايي اگر با نقشه عراق اسيد كلريدريك تركيب شود، گاز خردل توليد ميشود. عراق مقداري از اين ماده را نيز از يك شركت بلژيكي وابسته به شركت نفت امريكايي فيليپين خريد. چند هفته بعد از اين خريد، ايران اعلام كرد كه عراق از سلاحهاي شيميايي استفاده كردهاست. كارشناسان غربي نيز سريعاً اعلام كردند كه گاز استفاده شده گاز خردل است يعني همان گازي كه با مواد خريداري شده ميتوان ساخت. اين گاز را آلمانها در سال 1907 در جنگ با همان شيوه مورد استفاده قرار دادند. كمي بعد از دستيابي عراق به مواد اوليه گاز خردل معلوم شد كه عراقيها سرگرم ساختن سلاح شيميايي جديدي هستند كه سلاح عصبي است. مقامات اطلاعاتي امريكا اعلام كردند كه تكنولوژي ساخت اين سلاحها از مصر و آلمان به عراق رفتهاست. به گفته تلويزيون بيبيسي، كارشناسان ميگويند گاز اعصاب ده برابر كشندهتر از گاز خردل است. مواد اوليه اين سلاح را شركت آلماني "كارل كواب" به عراق فروخت. همچنين شركت "هوخست" آلمان در سال 1983 دو ميليون دلار ماده شيميايي در پوشش حشرهكش به عراق فروخت. بيبيسي در ادامه افزود: شركت هلندي "مكامي" نيز مواد شيميايي زير را به بغداد فرستاد: "كلورايد تيونيل" هزار تن، "فلورايد پتاسيم هيدروژن"20 تن، "فلورايد هيدروژن"5 تن، "فسفر" 100 تن، "الكل ايزو پروپيل" 150 تن. عراق از اين مجموعه دو نوع گاز عصبي (تابون و سير) توليد كرد كه حتي آلمانها نيز از آن در جنگ دوم جهاني استفاده نكردند. تلويزيون بيبيسي اضافه كرد كه در سال 1984 عراق از شركت "مونت اديسون" ايتاليا درخواست مواد شيميايي كرد كه از طريق فرانسه خريداري شد و از بندر ونيز ايتاليا به بندر تركي "مرسم" منتقل شد و از آنجا به عراق ارسال گرديد.[۲۱] همچنين راديو بيبيسي اعلام كرد كه يك مأمور امنيتي عراق ـ كه مدتها در يك كارخانه توليد سلاح شيميايي اين كشور در شهر القيم واقع در غرب عراق به كار مشغول بود و به چريكهاي كرد حزب دمكرات كردستان عراق پيوسته است ـ گفت: سه مجتمع مهم گازهاي شيميايي در عراق احداث شدهاست كه به ترتيب در شهرهاي القيم، عكاشه و سامرا قرار دارد و در آنها تكنسينها و مهندسان اروپايي در كنار پرسنل نظامي عراق به كار مشغول هستند. بيبيسي اين خبر را به نقل از گزارش خبرنگار روزنامه اينديپندنت كه اخيراً از كردستان عراق بازديد كردهاست، منتشر كرد و افزود: منابع غربي در كنفرانس خلع سلاح ژنو نيز اين اطلاعات را تأييد ميكنند و در واقع اين اتهام كه آلمان غربي در توليد سلاحهاي شيميايي در عراق دخالت دارد، ميان كارشناسان جنگهاي شيميايي در ژنو بر كسي پوشيده نيست. راديو بيبيسي افزود: ايالات متحده و اسرائيل و همچنين گروههاي مخالف در ايران و عراق معتقدند كه شركتهاي غربي ديگري نيز وجود دارند كه تكنولوژي، تخصص و مواد خام لازم را براي توليد سلاحهاي شيميايي در اختيار عراق گذاردهاند.[۲۲] دو تن از قربانيان سلاحهاي شيميايي
گزارش -631
ايران براي شركت در جستوجوي لاشه هواپيماي ناشناس اعلام آمادگي كرد. در پي سقوط يك هواپيماي ناشناس در شنبه شب گذشته (3/8/65) كه با مقابله موشكهاي كويتي سرنگون شد، سخنگوي ستاد تبليغات جنگ جمهورياسلامي، دولت كويت را به تسامح در افشاي نام كشوري كه هواپيماي ساقطشده در آسمان كويت به آن تعلق دارد، متهم كرد. وي ضمن محكوم كردن تعرض به حاكميت كشورهاي جهان گفت: «عدم عكسالعمل قاطع مجامع بينالملل در برابر تجاوزات مكرر رژيم عراق به كشورهاي كوچك منطقه، از جمله حمله 24 مهرماه به يك سكوي نفتي امارات، بيپروايي بغداد را در تكرار حملات مشابه موجب شدهاست.» سخنگوي ستاد تبليغات جنگ افزود: «متخصصين ايراني آمادهاند براي پيدا كردن لاشه اين هواپيما و شناسايي آن، به كارشناسان كويتي كمك كنند.»[۲۳] يادآور ميشود كه راديو امريكا روز گذشته به نقل از بعضي منابع كويتي گفت كه تصور ميرود هواپيماي سرنگونشده متعلق به ايران بودهاست.[۲۴]
گزارش -632
وزيران خارجه جمهورياسلامي و فرانسه امروز مذاكرات هشت ساعتهاي را در پاريس براي حل موانع بهبود روابط دو كشور انجام دادند كه براساس گفته منابع فرانسوي موجب گرديد تا دو كشور به توافقهايي درباره نحوه روابط آينده دو كشور و حل اختلافات مالي خود برسند.[۲۵] علاوه بر مذاكرات مذكور، هيئتهاي نمايندگي ايران و فرانسه براي بررسي نحوه بازپرداخت بدهي يك ميليارد دلاري فرانسه به ايران، گفتوگوهايي را در پاريس آغاز كردهاند. در اين مذاكرات، مهدي نواب (معاون وزارت اقتصاد و دارايي) رياست هيئت نمايندگي ايران را به عهده دارد كه اين سومين ديدار وي از پاريس در اين زمينه است.[۲۶]
گزارش -633
خطوط هوايي آلمان غربي "لوفت هانزا" امروز پروازهاي خود را به تهران از سرگرفت. به گزارش راديو بيبيسي پروازهاي لوفت هانزا به تهران در ماه مارس سال 1985 تقريباً يك سال و نيم پيش به دليل ملاحظات امنيتي قطع شد. به گفته سخنگوي اين شركت، يك هيئت عاليرتبه لوفتهانزا كه به تازگي از تهران بازگشت، اطمينان حاصل كرد كه اوضاع در تهران امن است. بيبيسي افزود: «پروازهاي مجدد لوفتهانزا به تهران يك جنبه سياسي هم دارد؛ اين اقدام در پي سفر بهزاد نبوي وزير صنايع سنگين ايران به آلمان غربي در اوايل ماه جاري صورت ميگيرد. نبوي و هيئت عالي رتبه همراه وي در طول ديدار خود با نمايندگان صنايع عمده و همچنين با رهبران سياسي آلمان غربي مذاكراتي به عمل آورد كه ضمن آن دو طرف توافق كردند بعد از هفت سال كميسيون اقتصادي مشترك دو كشور كار خود را از سر گرفته و از بهار آينده جلسههاي منظم خود را آغاز كنند. منابع سياسي ميگويند اين در تحكيم روابط سياسي و بازرگاني بين دو كشور بسيار مؤثر خواهد بود.»[۲۷]
گزارش -634
به دعوت پاپ اعظم ژان پل دوم، نمايندگان 12 مذهب مختلف در يكي از شهرهاي ايتاليا گرد هم آمدهاند تا براي برقراري صلح در سراسر جهان دعا كنند. پاپ از دولتها و مخالفان آنها تقاضا كردهاست كه در اين روز آتشبس را رعايت كنند.[۲۸] درخواست پاپ براي توقف جنگ به تمامي كشورهاي جهان حتي كشورهايي كه واتيكان در آنجا نماينده ندارد، ارسال شدهاست. پاپ براي مقامات دو كشور عراق و ايران كه رسماً با يكديگر در جنگند پيام مخصوصي فرستادهاست. به گزارش خبرگزاري جمهورياسلامي، در مراسم بعدازظهر امروز، قبل از سخنراني پاپ، اسامي گروههايي كه از ابتكار وي در اختصاص يك روز به عنوان روز جهاني براي صلح حمايت كردهاند در اختيار نمايندگان مطبوعات قرارگرفت. سخنگوي واتيكان با قرائت اسامي سازمانها و گروههاي مذكور، متذكر شد كه دولت ايران در مورد دعوت پاپ سكوت اختيار كردهاست اما سازمان مجاهدين خلق با اين طرح اعلام همبستگي كردهاست. خبرگزاري جمهورياسلامي يادآور ميشود كه طرح نام منافقين در مقابل دولت ايران در چنين مراسمي كه جنبه رسمي دارد، جلب توجه ميكند. به گفته سخنگوي واتيكان صدام حسين با ارسال نامهاي براي پاپ موافقت خود را با دعوت رهبر كاتوليكهاي جهان ابراز داشته و تأكيد كردهاست صلح زماني در خاورميانه تحقق خواهد يافت كه ايرانيها دست به حمله نزنند.[۲۹]
گزارش -635
در بيست و پنجمين اجلاس كميته بينالمللي صليب سرخ در ژنو، امروز طارق عزيز معاون نخستوزير و وزير خارجه عراق طي سخناني ضمن اعتراف به بدرفتاري عراق با اسيران ايراني، آمادگي كشورش را براي مبادله تمامي اسيران جنگي خود با ايران اعلام كرد. وي با اشاره به رد تقاضاي مكرر عراق از سوي ايران، مبنيبر مبادله تمامي اسيران، از نمايندگان كشورهاي شركتكننده در اجلاس صليب سرخ درخواست كرد تا ايران را براي حل كامل مسئله انساندوستانه تبادل اسيران جنگي، تحت فشار قرار دهند. خبرگزاري كويت كه اين خبر را مخابره كرده، در ادامه گزارش خود افزود: عراق در جنگ شش ساله خليج(فارس) 13000تن از نيروهاي ايراني را به اسارت درآوردهاست در حالي كه تعداد اسيران عراق در اين جنگ به 000/60 تن ميرسد. وزير خارجه عراق در اظهارات خود ادعا كرد: اسيران عراقي در ايران در معرض قتل، شكنجه و شستوشوي مغزي قرار دارند. وي در ادامه سخنراني خود اعلام كرد كه كشور متبوعش نه آغازكننده جنگ و نه خواستار ادامه آن است. وي افزود: بدرفتاري ايران در مورد اسيران عراق عمداً صورت ميگيرد در حالي كه اشتباهات اوليه عراق در اين زمينه تنها به دليل بيتجربگي و اشتباه اداري انجام گرفته و اكنون اصلاح شدهاست.[۳۰] در اين اجلاس الكساندرهي رئيس كميته بينالمللي صليبسرخ نيز طي گزارشي از فعاليت پنج ساله اخير كميته بينالمللي صليب سرخ، ضمن اعلام اين مطلب كه جنگ ايران و عراق مهمترين جنگ بينالمللي است كه كميته بينالمللي صليب سرخ از دور به آن ميپردازد، يادآوري كرد پس از اينكه اين كميته از موارد تخطي و نقض مكرر حقوق بينالمللي در اين جنگ، آگاه شد، ناچار گرديد بين سالهاي 1983 و 1985 در مورد بدرفتاري با اسيران جنگي، استفاده از سلاحهاي شيميايي و بمباران غيرنظاميان، شش بار افكار عمومي را به توجه به اين مسائل فرا خواند.[۳۱] رئيس كميته بينالمللي صليب سرخ جهاني همچنين كشورهاي ايران، عراق، افغانستان، كامبوج، چاد، موزامبيك و آنگولا را به نقض قوانين اين كميته متهم نمود و خواستار رعايت دقيقتر مفاد پيماننامه ژنو شد.[۳۲]
گزارش -636
امام خميني امروز در پاسخ به نامه حجتالاسلام ريشهري وزير اطلاعات كه از ايشان خواستار اعلام نظر درباره نحوه رسيدگي به جرائم سيدمهدي هاشمي ـ كه به جرم قتل، همكاري با ساواك، نگهداري سلاح، جعل اسناد دولتي و فعاليتهاي مخفي، با اطلاع و نظر امام خميني دستگير شدهاست و اكنون در آستانه محاكمه وي تعدادي از هواداران او به تخريب اذهان و ايجاد اختلاف در جامعه پرداختهاند ـ طي نامهاي بر محاكمه دقيق و منصفانه وي تأكيد كرد و نوشت: بسمالله الرحمن الرحيم جناب حجتالاسلام آقاي ريشهري وزير اطلاعات با توجه به مسائلي كه تا كنون كشف و يا مورد سوء ظن شدهاست و با توجه به جوسازيها و اطلاعيههايي كه با اسامي مختلف توسط افراد ضدانقلاب و منحرف و وابسته به مهدي هاشمي پخش گرديدهاست، كه نه تنها سوءظن را بيشتر ميكند كه خود دليل مستقلي است بر خط انحراف از انقلاب و اسلام. جناب عالي موظف هستيد به جميع جوانب اين امر با كمال دقت و انصاف رسيدگي نماييد و تمام افراد متهمي را كه از سران اين گروه محسوب ميشوند و نيز افراد ديگري را كه در انتشار مسائل كذب و قضاياي ديگر دست داشتهاند تعقيب نماييد و بديهي است كه اين امر چون مربوط به اسلام و انقلاب و امنيت كشور است، تحقيق آن منحصراً در اختيار وزارت اطلاعات كشور ميباشد. بايد تأكيد كنم كه همه در پيشگاه قضاوت اسلام مساوي بوده و نيز به همان اندازه كه اغماض از مجرمين گناه بزرگي است، تعرض نسبت به بيگناهان، از گناهان نابخشودني است. خداوند تعالي را حاضر و ناظر بدانيد كه اين امر عبادتي است كه دامان بزرگاني را از اتهامات پاك و توطئه منحرفان را خنثي ميكند. والسلام روحاللهموسويالخميني[۳۳]
گزارش -637
وزارت امورخارجه جمهورياسلامي ايران با صدور بيانيهاي ضمن محكوم كردن اتهامات و اقدام دولت انگليس در مورد سوريه، حمايت قاطعانه و همهجانبه ايران را از سوريه در مقابله با اين توطئه اعلام كرد.[۳۴] در اين خصوص حجتالاسلام اختري سفير جمهورياسلامي ايران در سوريه امروز با رئيس مجلس شوراي اسلامي ديدار كرد. حجتالاسلام هاشميرفسنجاني با بيان مطالبي درباره توطئهاي كه به وسيله كشورهاي غربي به سركردگي انگلستان عليه كشور سوريه شروع شده، حمايت كامل جمهورياسلامي ايران را از سوريه اعلام نمود و خواستار پيگيري قضيه در جهت حمايت از سوريه شد.[۳۵]
منابع و مآخذ روزشمار 1365/08/05
- ↑ سند شماره 090449 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: قرارگاه عمليات جنوب (2)، گزارش نوبهاي شماره 1527، 5/8/1365، ص1؛ و سند شماره 125274 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: قرارگاه عمليات جنوب (ركن 3)، 5/8/65.
- ↑ پيشين، رديف اول.
- ↑ سند شماره 1256 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوي قرارگاه خاتمالانبيا (داود رنجبر)، 3 تا 11/8/65، صص75 تا 83.
- ↑ پيشين، صص61 تا 63.
- ↑ مأخذ شماره 3، صص69 تا 75.
- ↑ مأخذ شماره 3، صص61 تا 69.
- ↑ سند شماره 024162 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: معاونت اطلاعات نيروي زميني سپاه، گزارش نوبهاي شماره 33، 9/8/1365، ص2.
- ↑ سند شماره 24603 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: معاونت اطلاعات نيروي زميني سپاه، گزارش نوبهاي شماره 36، 30/8/65، ص9.
- ↑ سند شماره 087988 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: سپاه ناحيه باختران، 5/8/65.
- ↑ خبرگزاري جمهورياسلامي، "گزارشهاي ويژه"، نشريه شماره 222، 6/8/65، ص2.
- ↑ پيشين، ص6.
- ↑ سند شماره 087983 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: تلكس فرماندهي سپاه منطقه 1 ثارالله، 5/8/65.
- ↑ سند شماره 024304 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفتر فرماندهي سپاه چهارم حمزه، 18/8/65.
- ↑ سند شماره 024250 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: معاونت اطلاعات و عمليات نزاجا، گزارش نوبهاي شماره 33، 14/8/65، ص8.
- ↑ سپاهپاسداران، دفتر سياسي نمايندگي امام، "رويدادها" شماره 119، 28/8/65، ص10.
- ↑ سند شماره 024126 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: فرماندهي قرارگاه نجف، 7/8/65.
- ↑ سند شماره 024098 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: فرماندهي قرارگاه حمزه، 5/8/65.
- ↑ سند شماره 24153 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: معاونت عمليات و اطلاعات نزاجا، گزارش نوبهاي، شماره 32، 8/8/65، ص10.
- ↑ روزنامه كيهان، 6/8/1365، ص3.
- ↑ پيشين، ص3.
- ↑ مأخذ شماره 19، ص3؛ و- تيرمن كنتآر، سوداگري مرگ (ناگفتههاي جنگ عراق و ايران)، ترجمه احمد تدين (تهران: مؤسسه خدمات فرهنگي رسا، 1373)، ص230 تا 272.
- ↑ واحد مركزي خبر صدا و سيماي جمهورياسلامي ايران، بولتن "راديوهاي بيگانه" 6/8/1365، صص9 و 10.
- ↑ مأخذ شماره 19، ص1.
- ↑ خبرگزاري جمهورياسلامي، "گزارشهاي ويژه"، نشريه شماره 221، 5/8/65، ص10.
- ↑ مأخذ شماره 10، ص چهار.
- ↑ مأخذ شماره 22، ص21.
- ↑ مأخذ شماره 22، صص20 و 21.
- ↑ مأخذ شماره 22، ص يك.
- ↑ مأخذ شماره 10، صص27 و 28.
- ↑ مأخذ شماره 10، صص9 و 10.
- ↑ مأخذ شماره 10، صص19 و 20.
- ↑ مأخذ شماره 22، ص3، راديو امريكا.
- ↑ سازمان مدارك فرهنگي انقلاب اسلامي، صحيفه نور (مجموعه رهنمودهاي امام خميني) جلد 20 (تهران، وزارت ارشاد اسلامي، 1369)، ص46.
- ↑ روزنامه كيهان، 5/8/1365، ص3.
- ↑ پيشين، ص3.