1362.06.28: تفاوت میان نسخه‌ها

از دانشنامه روز شمار دفاع مقدس
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(صفحه‌ای تازه حاوی « {{جعبه زندگینامه |عنوان =روزشمار جنگ سال 1362 |نام = 1362.06.28 |نام دیگر= بیست و هشت شهریور |روز=28 شهریور 1362 |تاریخ شمسی= 1362.06.28 |تاریخ میلادی= 19 سپتامبر 1983 |تاریخ قمری=11 ذیحجه 1403 |اسامی عملیات= |اسامی شهدا= |اسامی اسرا= }} <div class="bootstrap-btn">1359.06.28</div> <div class=...» ایجاد کرد)
 
بدون خلاصۀ ویرایش
 
سطر ۲۹: سطر ۲۹:




== گزارش - 437 ==
پس از جلسات سه روز پیش فرماندهان ارتش و سپاه قرارگاه نجف برای تسریع در روند آماده‌سازی و اجرای عملیات والفجر5، برخی فرماندهان این قرارگاه* دیروز و امروز به شکل واقع‌بینانه‌تری مشکلات و دشواری‌های عملیات منطقه دربندیخان را بررسی کردند. مجموع مباحث مطرح‌شده در این نشست‌ها از وجود دو دیدگاه مختلف میان فرماندهان قرارگاه‌های تاکتیکی نجف 1 و 2 حکایت داشت.**
فرمانده قرارگاه نجف، جانشین وی و فرمانده لشکر31 عاشورا (فرمانده‌ قرارگاه تاکتیکی نجف2) با استناد به دلایلی همچون نبود جاده، عقبه‌ نامناسب، عدم تأمین کامل پوشش هوایی عملیات ازطریق به‌كارگیری بالگرد و ضدهوایی، ضریب بالای خطر و بالطبع پایین‌بودن میزان تضمین عملیات، جنس صخره‌ای ناهمواری‌ها، پیوستگی ارتفاعات منطقه و... درمورد اجرای قطعی عملیات منطقه دربندیخان در وضعیت کنونی تردید داشتند. در مقابل، فرمانده لشکر27 محمد رسول‌الله‌(ص) (فرمانده‌ قرارگاه تاکتیکی نجف1) با تأکید بر مواردی نظیر مشکلات دشمن، افزایش ذخیره بالگرد و ضدهوایی برای اجرای عملیات و استفاده از نیروهای کیفی، بر اجرای قاطعانه عملیات والفجر5 در منطقه دربندیخان اصرار می‌ورزید. درنهایت قرار شد اشکالات پیش‌آمده در طرح مانور با سرهنگ صیاد شیرازی فرمانده نیروی زمینی ارتش، محسن رضایی فرمانده‌ کل سپاه و دیگر فرماندهان در میان گذاشته شود تا دراین‌خصوص تصمیمات لازم اتخاذ شود.<ref>سند شماره 275/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوی قرارگاه نجف در عملیات والفجر4، حسین اردستانی، 15/6/1362 تا 11/7/1362، صص 126 - 107.</ref>
== گزارش - 438 ==
مرحله‌بندی عملیات والفجر4، سازمان رزم، استعداد توپخانه و پدافند هوایی منطقه عملیاتی دهانه‌ شیلر ازجمله مباحثی بود که در جلسات مشترک امروز فرماندهان ارتش و سپاه قرارگاه مقدم حمزه* به‌منظور تکمیل مانور عملیات در مریوان مطرح شد.
در یکی از این جلسات که با حضور فرماندهان ارشد سپاه و ارتش قرارگاه مقدم حمزه در پادگان مریوان برگزار شد طرح مانور، خط حد یگان‌ها و استعداد توپخانه قرارگاه‌های تاکتیکی حمزه مشخص و مقرر شد عملیات والفجر4 در دهانه‌ شیلر با پنج قرارگاه تاکتیکی و در دو مرحله بدین شرح اجرا گردد:
1. قرارگاه حمزه1 (سورن): لشکر14 امام حسین(ع) از سپاه و تیپ2 لشکر21 حمزه از ارتش. این قرارگاه در مرحله اول مأموریت دارد در جبهه جنوبی عملیات از جنوب‌شرقی به شمال‌غربی سورن حمله و خط سبز در جناح جنوبی و هدف 1 (سورن) را تأمین کند. استعداد توپخانه این قرارگاه 1 آتشبار 105 م‌.م، 1 آتشبار 123 م.م و 30 توپ در حد 2 گردان می‌باشد.
2. قرارگاه حمزه2 (پنجوین): تیپ44 قمر بنی‌هاشم(ع) از سپاه و تیپ1 لشکر28 کردستان از ارتش كه در مرحله اول در جبهه میانی عملیات به‌سمت ارتفاعات جنوبی پنجوین حمله و هدف 2 (شهر پنجوین) را تأمین می‌کند. استعداد توپخانه این قرارگاه 1 گردان آتشبار 105 م.م، 1 آتشبار 155 م.م، 1 آتشبار 130 م.م،2 قبضه کاتیوشا، 1 آتشبار 122 م.م در حد 2 گردان تعیین شده است.
3. قرارگاه حمزه3 (مارو): لشکر25 کربلا از سپاه و تیپ3 لشکر28 کردستان از ارتش. این قرارگاه باید در مرحله اول در جبهه میانی عملیات به ارتفاعات خرنوکه‌دار و ساوجی حمله و ضمن تصرف ارتفاعات مارو، کخلان، خلوزه و دره گورگان هدف 3 (مارو) را تأمین کند. استعداد توپخانه این قرارگاه 1 آتشبار 152 م.م، 1 آتشبار130 م.م، 32 توپ در حد 2 گردان در نظر گرفته شده است.
4. قرارگاه حمزه4 (لری ‌- ‌کنگرک): لشکر8 نجف و تیپ2 لشکر28 کردستان از ارتش كه مأموریت دارد در مرحله اول در جبهه شمالی عملیات از بانه به‌سمت جنوب حمله و هدف‌های 4 و 5 (ارتفاعات کنگرک و لری) را تصرف کند. در مرحله دوم این قرارگاه باید ضمن ادامه تک با تصرف بالای کانی‌مانگا، هدف 7 (شیخ ‌گزنشین) را تأمین کند. استعداد توپخانه این قرارگاه 1 آتشبار130 م.م، 3 قبضه کاتیوشا، 43 توپ در حد 3 گردان تعیین شده است.
5. قرارگاه حمزه 5 (احتیاط): لشکر41 ثارالله با 5 گردان از سپاه و تیپ1 لشکر28 کردستان از ارتش. در مرحله دوم این قرارگاه مأموریت دارد با عبور از منطقه بین سورن و پنجوین، پایین هدف 6 (کانی‌مانگا) را تصرف و خط سبز را تأمین کند. استعداد توپخانه این قرارگاه 1 آتشبار 130 م.م،1 آتشبار 342 م.م، 1 آتشبار کاتیوشا، 1 آتشبار 130 م.م، 1 آتشبار 203 م.م و 36 توپ در حد 3 گردان معین شده است.
براساس نتایج نشست مشترک امروز، قرار شد افسران رابط توپخانه به کلیه قرارگاه‌های تاکتیکی تابعه برای اطلاع از کلیه امور و انتقال آن به قرارگاه مقدم حمزه اعزام شوند.
گفتنی است در جبهه دشمن نیز توپخانه عراق در شهرهای شانه‌دری، سیدصادق، پشت مارو، هرگنه مستقر است و ارتش عراق 8 گردان توپخانه با 2400 پرسنل دارد.<ref>سند شماره 294/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوی قرارگاه حمزه در عملیات والفجر4، محمد دیانی، 28/6/1362 تا 13/7/1362، صص 9 - 1؛ و - سند شماره 13021/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: جلسه بررسی استعداد توپخانه و آتشبارهای قرارگاه حمزه، عملیات والفجر4، (قرارگاه حمزه، 28/6/1362، نوار شماره 13021)، صص 14 - 1.</ref>
علاوه‌براین در جلسه دیگری که با حضور علی ‌رضائیان فرمانده قرارگاه مقدم حمزه و احمدی مسئول یگان پدافند سپاه و مسئول پدافند قرارگاه مقدم حمزه برگزار گردید، وضعیت پدافند هوایی منطقه عملیاتی والفجر4 باتوجه‌به اهداف جدید تعیین شد. علی ‌رضائیان با اشاره به اینکه تمام مناطق تحت امر قرارگاه‌ها غیر از لشکرها برعهده حفاظت و پدافند هوایی است گفت این بخش باید در منطقه مریوان برای قرارگاه‌ها، بیمارستان‌ها، نقطه آماد، توپخانه و روی ارتفاعات سورن پدافند هوایی معین كند. در این جلسه همچنین درمورد استعداد توپخانه، سایت موشکی، اهداف و سازمان رزم عملیات والفجر4 در منطقه دهانه‌ شیلر بحث و گفت‌و‌گو شد.<ref>سند شماره 294/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص 14 - 12؛ و - سند شماره 13075/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: جلسه وضعیت پدافند هوایی و بررسی ابلاغ مأموریت والفجر4، (قرارگاه حمزه، 28/6/1362، نوار شماره 13075)، صص 9 - 1.</ref>
== گزارش - 439 ==
تحکیم خطوط پدافندی و تقویت یگان‌های نظامی در منطقه بانه تا مریوان از مهم‌ترین اقدامات ارتش عراق است که از چندی پیش به‌منظور جلوگیری از اجرای عملیات آتی ایران در جبهه شمال‌غرب آغاز شده و همچنان ادامه دارد. گزارش‌های نوبه‌ای‌ - اطلاعاتی یگان‌های مستقر در جبهه‌ شمال‌غرب در چهار روز اخیر، از هوشیاری قابل‌توجه ارتش عراق در منطقه‌ دهانه‌ شیلر(محدوده‌ عملیاتی والفجر4) حکایت دارد.
یگان‌های مزبور در گزارش‌های خود ضمن تشریح وضعیت کلی دشمن، از حساسیت و هوشیاری ارتش عراق درمورد اقدام احتمالی ایران در آستانه سالگرد آغاز جنگ خبر داده و افزودند: رادیو عراق در تاریخ 26/6/1362 با استناد به متن اطلاعیه‌ سازمان مجاهدین خلق (منافقین) اعلام کرده بود که «ایران قصد دارد به مناسبت چهارمین سالگرد شروع جنگ، عملیاتی در محور مریوان انجام دهد که هدفش تا سلیمانیه می‌باشد.»<ref>گزیده اسناد عملیات والفجر4، جلد2، مركز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبه‌ای و اطلاعاتی قرارگاه عملیاتی مقدم حمزه سیدالشهدا (مریوان)، 24/6/1362 الی 27/6/1362، ص221.</ref> براساس اعلام گزارش‌‌های مذكور «نیروهای دشمن درحال آماده‌باش کامل صددرصد به سر می‌برند و منتظر عملیات نیروهای خودی (ما) می‌باشند.»<ref>همان، گزارش نوبه‌ای و اطلاعاتی قرارگاه عملیاتی مقدم حمزه (مریوان)، 17/6/1362 الی 28/6/1362، ص223.</ref> همچنین ارتش عراق ضمن تحکیم و تثبیت مواضع پدافندی خود در منطقه پنجوین و ایجاد موانعی ازقبیل میدان‌های مین، حفر کانال و نصب سیم‌خاردار به‌خصوص در منطقه‌ غرب مریوان،<ref>سند شماره 20234 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبه‌ای اطلاعات - عملیات قرارگاه خاتم‌الانبیا، 24/6/1362 الی 27/6/1362، صص 6 - 4.</ref> به‌منظور کسب اطلاعات از وضعیت نیروهای مستقر در منطقه مریوان، حرکات یگان‌های خودی در سراسر خطوط را با اعزام گشتی‌ها و انجام پرواز‌های شناسایی تحت نظر دارد و دراین‌زمینه می‌کوشد از رزمندگان ایران اسیر بگیرد.<ref>سند شماره 275/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوی قرارگاه نجف در عملیات والفجر4، حسین اردستانی، 15/6/1362 تا 11/7/1362، صص 126 - 107.</ref> علاوه‌براین دشمن عقب‌نشینی از مناطق آسیب‌پذیر به مناطق سوق‌الجیشی را با هدف تحکیم مواضع<ref>گزیده اسناد عملیات والفجر4، پیشین، گزارش نوبه‌ای و اطلاعاتی اطلاعات - عملیات قرارگاه حمزه سیدالشهدا، 26/6/1362 الی 27/6/1362، ص215. </ref> و تقویت نیروهای مستقر در پنجوین،<ref>گزیده اسناد عملیات والفجر4، پیشین، گزارش نوبه‌ای و اطلاعاتی اطلاعات - عملیات قرارگاه حمزه سیدالشهدا، 25/6/1362 الی 26/6/1362، ص188.</ref> در دستور کار خود قرار داده است و سعی دارد با اجرای آتش ایذایی توپخانه و بمباران هوایی، نیروهای خودی را سرگرم کرده و فریب دهد.<ref>گزیده اسناد عملیات والفجر4، پیشین، گزارش نوبه‌ای و اطلاعاتی قرارگاه عملیاتی مقدم حمزه (مریوان)، 17/6/1362 الی 28/6/1362، ص226.</ref>
گزارش‌های نوبه‌ای - اطلاعاتی مزبور حاكی است در چند روز گذشته تحرک دشمن در منطقه پنجوین به‌ویژه جاده‌های پنجوین و سیدصادق افزایش یافته است. به‌گونه‌ای‌که در یک شب «یک ستون نظامی متشکل از 200 خودرو با چراغ روشن از سیدصادق به پنجوین» درحال حرکت بودند که در نوع خود بی‌سابقه اعلام شده است. علاوه‌براین ارتش عراق براساس سیاست تعویض نیرو، تیپ‌های غیرکاربردی (کیفیت پایین) خود را به خط مقدم منتقل ساخته و در مقابل واحدهای اصلی و تیپ‌های مانوری را برای ساماندهی و آمادگی رزمی به عقب انتقال داده است. تا درجهت دفع تهاجم احتمالی و پاتک علیه نیروهای ایران از آنان بهره گیرد.<ref>سند شماره 20257 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص 5 - 1.</ref>
طبق اعلام منابع مذکور، فعالیت مهندسی دشمن در منطقه غرب مریوان<ref>سند شماره 20234 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص 6 - 4.</ref> نیز به‌خصوص در منطقه پنجوین چشمگیر بوده است و دشمن در دهلیز کانی‌مانگا و توتمان علاوه‌بر ایجاد میدان مین و نصب سیم‌خاردار، اقدام به حفر کانال كرده است.<ref>گزیده اسناد عملیات والفجر4، پیشین، گزارش نوبه‌ای و اطلاعاتی اطلاعات - عملیات قرارگاه حمزه سیدالشهدا، 25/6/1362 الی 26/6/1362، صص 190 - 188.</ref> همچنین در چند روز اخیر، فعالیت مهندسی عراق از خلوزه تا پشت ارتفاعات هرگنه، همچنین از ارتفاعات هرگنه تا یال‌های هفت‌توانان و به‌طورکلی در سرتاسر خطوط مقابل پنجوین برای ایجاد موانع و میدان‌های مین، حفر کانال و نصب سیم‌خاردار قابل‌ملاحظه گزارش شده است.<ref>سند شماره 20257 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص 3 - 1.</ref>
علاوه‌بر موارد فوق برخی گزارش‌‌ها هم از فعالیت‌های هوایی و شناسایی دشمن در محدوده قرارگاه حمزه (منطقه‌ عملیاتی والفجر4) و قرارگاه نجف (منطقه‌ عملیاتی والفجر5) حكایت دارند.<ref>گزیده اسناد عملیات والفجر4، پیشین، گزارش نوبه‌ای و اطلاعاتی اطلاعات - عملیات قرارگاه حمزه سیدالشهدا، 26/6/1362 الی 27/6/1362، ص215. </ref>
درمجموع گزارش‌های نوبه‌ای - اطلاعاتی یگان‌های مستقر در جبهه شمال‌غرب در جمع‌بندی اقدامات دشمن در چند روز گذشته به این موارد اشاره کردند:
«1. تحکیم و تثبیت مواضع پدافندی در اکثر خطوط تماس به‌ویژه در منطقه پنجوین.
2. ایجاد موانع و سد به‌وسیله دستگاه‌های مهندسی به‌خصوص در منطقه پنجوین.
3. اعزام گشتی‌های شناسایی و رزمی به جلو به‌منظور کسب اطلاعات از وضعیت نیروهای موجود در خط تماس.
4. اعلام آماده‌باش به نیروهای مستقر در پنجوین جهت جلوگیری از عملیات آفندی نیروهای خودی در سالگرد هفته جنگ.
5. انجام پرواز شناسایی هوایی.»<ref>سند شماره 20234 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص 6 - 4.</ref>
== گزارش - 440 ==
اجرای عملیات دریایی در منطقه شمال خلیج‌فارس یکی از سلسله عملیات‌های والفجر است که از حدود دو ماه پیش، در دستور کار فرماندهان به‌ویژه مسئولان سپاه پاسداران قرار گرفته است. به‌این‌منظور امروز، فرماندهان ارتش و سپاه با برگزاری نشستی مشترک در قرارگاه کربلا، ضمن بررسی وضعیت کلی مناطق جنوب برای اجرای عملیات گسترده، امکان اجرای عملیات در ساحل غربی اروند را هم بررسی کردند.
در این جلسه به‌منظور آماده‌سازی عملیات در ساحل غربی اروند، محور کلی اقدامات پیش رو در سه حوزه محورهای اطلاعاتی، محورهای عملیاتی و محورهای مهندسی معین شد. به گزارش راوی مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، خبر دیگری از این جلسه منتشر نشده است.<ref>سند شماره 12769/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: جلسه عملیات منتفی‌شده البکر و العمیه (عملیات والفجر4)، (قرارگاه کربلا، 5/7/1362، نوار شماره 12769)، صص 6 - 1.</ref>
== گزارش - 441 ==
باوجود تمرکز فعالیت‌های ارتش عراق در جبهه شمالی، دشمن از جبهه جنوب نیز غافل نیست، دراین‌‌زمینه امروز شهربانی استان خوزستان گزارش داد: «نیروهای دشمن در منطقه شلمچه (شرق بصره) مبادرت به ایجاد خاکریزهایی مثلثی و قوسی‌شکل به ارتفاع 3 الی 5 متر نموده و با حفاری چندین کانال سرپوشیده عریض و طویل و تانک‌رو و کانال انتقال نیروهای پیاده اقدام به تقویت استحکامات مهندسی، تدافعی [و] تهاجمی نموده و در ساعات مختلف شب گشتی‌های شناسایی اعزام می‌نمایند.»<ref>سند شماره 372345 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از شهربانی استان خوزستان به استانداری خوزستان، 28/6/1362.</ref>
== گزارش - 442 ==
با گذشت دو روز از پیشروی نیروهای ایرانی در منطقه عمومی دشت شیلر که درپی عقب‌نشینی دشمن از ارتفاعات مرزی صورت گرفت، برخی رسانه‌های غربی امروز این خبر را انعکاس دادند.
رادیو بی‌بی‌سی با اعلام اینکه «ایران جزئیات بیشتری از آنچه را که تهاجم تازه نیروهای این کشور علیه عراق خوانده منتشر کرده است»، به ادعای یک سخنگوی نظامی عراق اشاره کرد و گفت: «به گفته یکی از سخنگویان نظامی عراق، ادعای ایران [راجع] به پیروزی نظامی این کشور صرفاً "خیال‌بافی مقامات ایران" است.» این رادیو در ادامه به تشریح موقعیت جغرافیایی مناطقی که نیروهای ایران در آن پیشروی کرده‌اند پرداخت و افزود: «استراتژی ایران در ماه‌های اخیر چنین بوده است که با تصرف نواحی کوچکی از مناطق مرزی عراق در امتداد خط جبهه، بغداد و رژیم حاکم در عراق را تحت فشار قرار دهد. تازه‌ترین اعلامیه نظامی ایران حاکی‌از آن است که نیروهای این کشور از رودخانه [شیلر] عبور کرده و پس از واردآوردن تلفات سنگینی به نیروهای عراق سرگرم استحکام مواضع تصرف‌شده است.»<ref>واحد مرکزی خبر صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، بولتن رادیوهای بیگانه، 29/6/1362، ص22، رادیو بی‌بی‌سی، 28/6/1362.</ref>
روزنامه سونسکاداگبلادت نیز به نقل از خبرگزاری جمهوری اسلامی، نوشت: «در یک حمله جدید نیروهای ایرانی طی نبرد سنگینی در جبهه‌های شمالی و مریوان به دو تیپ ارتش عراق خسارات سنگینی وارد شد که این دو تیپ مجبور به عقب‌نشینی شدند.» این روزنامه افزود: «خبرگزاری جمهوری اسلامی براساس یک اطلاعیه نظامی، گزارش داد در این حمله نیروهای ایران ده‌ها کیلومتر در خاک عراق پیشروی کردند و صدها تن از سربازان عراق کشته و زخمی شدند.»<ref>خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 184، 29/6/1362، ص6، استکهلم - خبرگزاری جمهوری اسلامی، 28/6/1362.</ref>
بعضی از مطبوعات فرانسه نیز در شماره‌های امروز صبح خود، پیشروی اخیر ایران را که در امتداد منابع نفتی کرکوک صورت گرفته است، «هشدار دیگری ازسوی جمهوری اسلامی ایران به دنیای غرب تلقی نموده‌اند.»<ref>گزیده اسناد عملیات والفجر4، جلد2، مركز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبه‌ای و اطلاعاتی قرارگاه عملیاتی مقدم حمزه سیدالشهدا (مریوان)، 24/6/1362 الی 27/6/1362، ص221.</ref>
== گزارش - 443 ==
یک بولتن داخلی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نوشت: «عملیات مین‌گذاری در عمق 25 کیلومتری در جاده نظامی شیندروی - حلبچه انجام و یک بلدوزر بعثیون منهدم و 3 سرباز عراقی کشته شدند.» این نشریه افزود: «ضمناً براثر انفجار مین در جاده خورمال - سیدصادق، یک خودرو ایفا منهدم و 14 سرنشین آن به هلاکت رسیدند.»<ref>سند شماره 356681 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: تلکس قرارگاه حمزه سیدالشهدا به واحد طرح و عملیات ستاد مرکزی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، 28/6/1362، ص2.</ref>
== گزارش - 444 ==
عناصر مسلح غیرقانونی امروز نیز در مناطق غرب و شمال‌غرب کشور، دست به اقداماتی علیه نیروهای خودی زدند که براثر آن تعدادی از نیروهای خودی به شهادت رسیدند.
قرارگاه عملیاتی شمال‌غرب ژاجا گزارش داد: ساعت 7 صبح امروز، نیروهای تأمین پایگاه ایرانخواه که برخی پیاده و برخی دیگر سوار برخودرو در 4 کیلومتری پایگاه درحال استقرار بودند، هدف حمله ضدانقلابیون مسلح قرار گرفتند. مهاجمان كه قبلاً در شیارهای كنار جاده كمین كرده بودند، با پرتاب نارنجک، 8 نفر از سربازان پایگاه را به شهادت ‌رساندند و 3 سرباز را نیز زخمی كردند. گزارش مذکور افزوده است: «درگیری در ساعت 10:00 همان‌ روز، خاتمه [یافت و] با اعزام نیروی کمکی مرکب از پرسنل هنگ سقز و جندالله گروهان مالک اشتر پایگاه سنته به محل، ضدانقلابیون با دادن تلفات و ضایعات به‌سمت کوه‌های باشماق و خوخوره متواری می‌شوند.»<ref>همان، گزارش نوبه‌ای و اطلاعاتی قرارگاه عملیاتی مقدم حمزه (مریوان)، 17/6/1362 الی 28/6/1362، ص223.</ref> گزارش ناحیه ژاندارمری کردستان هم دراین‌باره حاکی است در این درگیری از عناصر مسلح غیرقانونی 2 نفر کشته و تعداد زیادی زخمی شده‌اند.<ref>سند شماره 343467 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از ناحیه ژاندارمری کردستان رکن سوم به استانداری کردستان، 29/6/1362.</ref>
قرارگاه عملیاتی شمال‌غرب ژاجا همچنین اعلام كرد كه در ساعت 7:15 صبح امروز، عده‌ای از عناصر مسلح غیرقانونی به نیروهای تأمین پایگاه ماولو حمله كردند. درپی اعزام نیروی کمکی مرکب از گروه ضربت ربط و یگان جندالله سردشت، مهاجمان با دادن تلفات متواری شدند. در این گزارش درمورد تلفات و خسارات این درگیری آمده است: «باتوجه‌به آثار خون و علائم صحنه درگیری، به نظر می‌رسد یک نفر از ضدانقلابیون به هلاکت رسیده و چهار نفر مجروح [شده‌اند].» از نیروهای خودی نیز یک سرباز وظیفه به شهادت رسیده است. گفتنی است پس از اتمام درگیری 8 نفر از اهالی قریه ماولو که با مهاجمان همکاری کرده بودند، دستگیر شدند.<ref>سند شماره 354500 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین.</ref>
هم‌زمان با درگیری فوق، «یک دستگاه خودروی تویوتا با آرم جهاد که با 3 نفر سرنشین از بانه به‌طرف سردشت در حرکت بوده، در اوایل محور مورد حمله ضدانقلابیون واقع و هر 3 نفر آنها به درجه رفیع شهادت نائل گردیده‌اند. با اعزام نیروی کمکی از پایگاه دول ارزن و همچنین برادران سپاه به محل، ضدانقلابیون متواری [شدند].»<ref>گزیده اسناد عملیات والفجر4، پیشین، گزارش نوبه‌ای و اطلاعاتی قرارگاه عملیاتی مقدم حمزه (مریوان)، 17/6/1362 الی 28/6/1362، ص226.</ref>
علاوه‌بر درگیری‌های صبح امروز، چند درگیری نیز در هنگام شب به وقوع پیوست. دراین‌باره گزارش ناحیه ژاندارمری باختران حاکی است: در ساعت 20 امشب، بین راه جوانرود - قلقله (سی کیلومتری جنوب پاسگاه جوانرود) عده‌ای از عناصر مسلح غیرقانونی با اجرای کمین 2 نفر پاسدار را شهید و 2 تن دیگر را نیز مجروح کردند.<ref>سند شماره 271024 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از فرماندهی ناحیه ژاندارمری باختران به فرماندهی ژاندارمری جمهوری اسلامی ایران (ركن3)، 29/6/1362.</ref> فرماندهی سپاه بوکان نیز در گزارشی اعلام كرد: «ساعت یازده شب، دشمن با نیروی نسبتاً زیادی به پایگاه کوسه حمله کرد که درنتیجه 2 تن از برادران شهید و 2 تن زخمی گردیدند.» طبق این گزارش، «پرسنل پایگاه فوق چند نفر بودند، ولی دو ساعت با مقاومت شدید مبارزه کردند. وقتی نیروی کمکی رسید دشمن صحنه را ترک کرده بود.»<ref>سند شماره 351207 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از فرماندهی سپاه بوکان به قرارگاه حمزه سیدالشهدا، 29/6/1362.</ref>
همچنین عده‌ای از عناصر مسلح غیرقانونی به روستای سرلق از توابع سلماس، حمله کرده و یک پاسدار از اهالی این روستا را شهید و فرد دیگری را زخمی کردند.<ref>سند شماره 354491 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از واحد عملیات سپاه سلماس به قرارگاه حمزه سیدالشهدا، 30/6/1362.</ref>
== گزارش - 445 ==
امام خمینی در جمع اعضاى كمیته برگزارى مراسم سومین سالگرد جنگ، ضمن سخنانی جنگ را موجد خیرات و برکات فراوانی خوانده و گفتند: «خداوند نیاورد كه مدت یك سال دیگر جنگ طول بكشد و ما باز هم "هفته جنگ" داشته باشیم.» تأکید بر قطع جریان نفت از خلیج‌فارس درصورت حمله عراق به تأسیسات نفتی ایران، بخشی از سخنان رهبر انقلاب در این دیدار بود که مورد توجه رسانه‌های خارجی قرار گرفت.
در این جلسه که کمال خرازى مسئول ستاد تبلیغات جنگ و چند تن از اعضاى كمیته برگزارى مراسم سومین سالگرد جنگ حضور داشتند، رهبر انقلاب جنایات واردشده بر ایران را بی‌شمار و غیرقابل تخمین توصیف و خاطرنشان كردند: «... شما مقدار كمى را منعكس مى‌كنید، اما بعد معنوى قضیه را نمى‌شود آمارگیرى كرد. آن تپش قلب‌ها و آن دل‌هاى سوخته ولى با شجاعت كه مصیبت را تحمل كرده است و آن چشم‌هایى كه گریسته، اینها را چگونه مى‌خواهید آمارگیرى نمایید؟ بالاخره جنایات ابرقدرت‌هاست. اگر با پیروزى اسلام جنگ تمام شد تمام این مصیبت‌ها با پیروزى ترمیم مى‌شود و اگر نشد باز هم "هفته جنگ" داریم.»
امام خمینی با آرزوی پایان‌یافتن جنگ در سال جاری، درخصوص تلاش قدرت‌های بزرگ برای حفظ صدام افزودند: «ما گرفتار چنگال گرگ‌هایى هستیم كه با تمام وجود در فكر نگه‌داشتن صدام هستند و به او كمك مى‌كنند، ولى چنین آدمى كه این‌قدر به كشور خودش و ایران و اسلام خیانت كرده است را نمى‌شود نگه داشت. امروز صدام اظهار اسلام و نمازخواندن - كه آن را هم غلط مى‌خواند - مى‌كند، حتى این اظهار هم از بركات جنگ است، و الّا اینها ضداسلام‌اند و حزب بعث اساسش بر نفى اسلام مى‌باشد. اینها از اسلام برى هستند و اسلام هم از آنها برى. ... امروز امریكا و شوروى و فرانسه و سایر قدرت‌ها از اسلام احساس خطر كردند و به همین جهت به سود صدام تبلیغاتى را راه انداخته‌اند. آنها این‌طور در ذهنشان آمده است - كه درست هم هست - كه اگر جمهورى اسلامى پا بگیرد و باقى بماند، جاى پایى از آنها باقى نخواهد ماند و مى‌ترسند كه از همه منطقه دستشان كوتاه شود. جنگ درعین‌حال كه ناگوار بود و شهرهاى ما را خراب كرد، ولى بركاتى داشت كه اسلام به دنیا معرفى شد و اینكه چه اشخاصى و قدرت‌هایى در مقابل اسلام ایستادند و چه كسانى از اسلام مى‌ترسند و چه قدرت‌هایى علیه اسلام قیام كردند، همه اینها در جنگ معلوم شد.
ابرقدرت‌ها نه شخص صدام را مى‌خواهند نگه دارند و نه ما را مى‌خواهند بكوبند، بلكه آنها از اسلام مى‌ترسند و اسلام را مى‌خواهند بكوبند، ازاین‌جهت با ما مخالف‌اند و از او طرف‌دارى مى‌كنند. آنها مى‌دانند كه مردم كشورهاى اسلامى در مقابلشان مى‌ایستند، و همچنین مردم كشورهاى غیراسلامى كه متوجه ما هستند، مثل سیاه‌پوستان.
پس ما باید آنچه كه در ایران مى‌گذرد منعكس و منتشر كنیم تا اولاً جنایات معلوم شود و ثانیاً كسانى كه این جنایات را مرتكب شده‌اند و از آن مهم‌تر قدرت‌هایى كه به این افراد قدرت داده‌اند و آنها را تقویت كرده‌اند تا ما را بكوبند و به آنها ابزار جنگى مثل تانك و طیاره و موشك داده‌اند و الآن هم مى‌دهند باید به دنیا معرفى نمود و اعلام كرد و فهماند كه اگر بخواهید به صدام بیش از این كمك كنید، دستتان را از نفت كوتاه مى‌كنیم و اگر به صدام كمك‌هایى كنید كه منابع اقتصادى ما را بزند، رنگ نفت را نخواهید دید. امیدوارم كه این‌طور نشود و عمده، جنایات این ابرقدرت‌هاست و همچنین فرانسه، ولى آنكه از همه به ما بیشتر صدمه زده است امریكاست. ...»<ref>مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، صحیفه امام (مجموعه آثار امام خمینی)، جلد‌18، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1386، صص 132 - 130.</ref>
== گزارش - 446 ==
هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس شورای اسلامی، در پنجمین روز از سفر به سه استان جنوبی کشور در ادامه برنامه‌های خود در استان کرمان،<ref>اکبر هاشمی رفسنجانی، آرامش و چالش (کارنامه و خاطرات هاشمی رفسنجانی سال 1362)، به اهتمام مهدی هاشمی، تهران: نشر معارف انقلاب اسلامی، چاپ سوم 1386، صص 227 و 232.</ref> در جمع مردم رفسنجان درباره تاریخچه انقلاب، جنگ و وضعیت اقتصادی ایران و عراق سخنرانی کرد.
رئیس مجلس راجع به وضعیت نیروهای خودی در جبهه‌ها گفت: «امروز وضع جبهه‌ها آن‌قدر خوب است که در سراسر جبهه‌ها از جنوب تا شمال، سربازان ما در هر نقطه که بخواهند ‌می‌توانند وارد عمل شده و به عراق ضربه بزنند که الآن این ما هستیم درمورد آینده عراق تصمیم می‌گیریم. لیکن آنچه ما می‌خواهیم این است که مردم عراق خود سرنوشت خویش را به دست گیرند.»
هاشمی رفسنجانی در ادامه با تأکید بر اهمیت راهبردی ایران برای ابرقدرت‌ها و تلاش‌های آنان به‌ویژه امریکا، برای ضربه‌زدن به ایران، این‌گونه تلاش‌ها را ناكام خواند و افزود: «آنها پیش‌بینی می‌کردند که عوارض و تبعات جنگ تحمیلی ایران را از پای درآورد، لیکن حرکت همگانی مردم در مقابله با متجاوز و قدرت تحمیل و استقامت آنها این توطئه را نیز نقش‌برآب ساخت.» وی با اشاره به سازماندهی اقتصادی ایران و به‌کارگیری متخصصان داخلی در طول سه سال جنگ، درمورد وضعیت اقتصادی عراق گفت: «عراق با خرج حدود صد میلیارد دلار از آغاز جنگ تاکنون و تحمل شکست‌های پی‌درپی از بحران اقتصادی نابودکننده‌ای رنج می‌برد.»<ref>اکبر هاشمی رفسنجانی، آرامش و چالش (کارنامه و خاطرات هاشمی رفسنجانی سال 1362)، به اهتمام مهدی هاشمی، تهران: نشر معارف انقلاب اسلامی، چاپ سوم 1386، صص 227 و 232.</ref>
== گزارش - 447 ==
کمک‌های نظامی و تسلیحاتی فرانسه به عراق در طول سه سال جنگ، بسیار قابل‌توجه بوده است. بااین‌حال مسئله واگذاری هواپیماهای سوپراتاندارد به عراق باتوجه‌به نقشی که این جنگنده‌ها می‌توانند در گسترش دامنه جنگ ایفا كنند، در محافل رسانه‌ای و سیاسی جهان بازتاب‌ها و واکنش‌های قابل‌ملاحظه‌ای درپی داشته است. در چنین فضایی وزیر امور خارجه فرانسه در یک اقدام سیاسی به توجیه و دفاع از این اقدام دولت فرانسه پرداخت.
کلود شسون وزیر امور خارجه فرانسه، در مصاحبه‌ای با کانال 2 تلویزیون این کشور ضمن اظهار تعجب از توجه گسترده رسانه‌ها و كشورهای مختلف به مسئله تحویل سوپراتانداردها، تأکید كرد كه «فرانسه به قراردادهایش احترام می‌گذارد.» وی افزود: «ما یک قرارداد امضا کردیم. ... ما هیچ‌وقت کوچک‌ترین خبری راجع به تحویل تجهیزات نظامی نداده‌ایم.»
وی در ادامه باردیگر با زیر سؤال بردن «انگیزه» شور و هیجان ناشی‌از خبر تحویل این هواپیماها به عراق گفت: «اگر [تحویل آنها] این موضوع را ثابت می‌کند که به آغاز مذاکرات [بین ایران و عراق] و یا به برقراری تعادل در ظرفیت صادراتی نفت بین این دو کشور نزدیک می‌شویم، دراین‌صورت ما بسیار خشنود خواهیم شد.»
وزیر امور خارجه فرانسه همچنین در توجیه کمک‌های نظامی قابل‌توجه دولت این کشور به عراق اضافه كرد: «صادرات نفتی ایران آزاد است، درحالی‌که صادرات نفتی عراق به‌ویژه با محدودیت روبه‌رو است و بنابراین، همه کشورهای عربی شدیداً مایل هستند که عراق بتواند در امکانات خود تعادل ایجاد کند و نتیجتاً ما با کشوری که صلح را می‌خواهد و به مرزهای بین‌المللی بازگشته است، قرارداد (نظامی) بسته‌ایم و می‌توانیم تحویل تجهیزات نظامی به این کشور را ادامه دهیم. یکی از این تجهیزات همین سوپراتانداردها است.» وی افزود: «به‌این‌منظور که این جنگ بین‌المللی نشود، فرانسه نمی‌گذارد که روسیه تنها کشور تحویل‌دهنده سلاح به عراق باشد.»<ref>خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 184، 29/6/1362، صص 9 - 8. پاریس - خبرگزاری جمهوری اسلامی، 28/6/1362.</ref>
== گزارش - 448 ==
موضوع تحویل قریب‌الوقوع هواپیماهای سوپراتاندارد فرانسوی به عراق و حواشی آن همچنان در صدر اخبار رسانه‌های همگانی جهان قرار دارد. دراین‌میان، برخی رسانه‌ها همچنان اخبار مربوط به تعویق زمان تحویل این هواپیماها را منعکس می‌کنند و بعضی دیگر ضمن یادآوری تهدیدات ایران، به نگرانی‌ قدرت‌های غربی به‌ویژه امریکا از گسترش دامنه جنگ و به‌خطرافتادن مهم‌ترین منبع انرژی جهان می‌پردازند.
روزنامه واشنگتن پست در شماره امروز خود در مقاله‌ای با عنوان "امریکا درپی پایان جنگ خلیج‌فارس" ضمن اشاره به قابلیت‌های هواپیماهای سوپراتاندارد و موشک‌های اگزوسه، بر نگرانی‌های ایالات متحده از گسترش و تداوم جنگ بین ایران و عراق تأکید کرد و نوشت: «مقامات امریکایی معتقدند که این عامل جدید، ریسک به درگیری را خواهد افزود. یک منبع دولتی ریگان گفت: ما در جست‌وجوی هر راه ممکن هستیم تا بتوانیم در متوقف‌نمودن جنگ مؤثرتر باشیم. ایالات متحده نمی‌خواهد که هر دو طرف تا پای مرگ خون بریزند. ما تمام چیزها را در نظر داریم. ظاهراً راه‌های موجود عبارت‌اند از:
1. مطرح‌نمودن مسئله جنگ در اجلاس آینده مجمع عمومی سازمان ملل متحد.
2. ترغیب‌نمودن هم‌پیمانان امریکا که به‌طور علنی اسلحه و یا لوازم یدکی دراختیار طرفین قرار می‌دهند به متوقف‌نمودن این شریان و یا لااقل [درنظرگرفتن] شرایطی بر روی این معاملات.
3. شدیدترکردن کنترل بر روی صادرات غیرقانونی اسلحه و لوازم یدکی از امریکا و دیگر کشورها به ایران.»
واشنگتن پست در ادامه به درخواست امریکا، انگلیس و آلمان‌غربی از فرانسه مبنی‌بر قائل‌شدن شرایطی برای تحویل سوپراتانداردها به عراق اشاره كرد و افزود: «ایالات متحده خصوصاً نگران این تهدید ایران است که اگر صادرات نفتی ایران درنتیجه حملات عراق صدمه ببیند، مانع از صدور نفت از خلیج‌فارس خواهد شد.» این روزنامه امریکایی همچنین، راجع به تهدیدات ایران درباره بستن تنگه هرمز و موضع امریکا در قبال آن نوشت: «دولت تهران در اواخر مردادماه گفت که اگر فرانسه و یا کشورهای دیگری هواپیمای جنگی دراختیار عراق قرار دهند، ایران امنیت خلیج‌فارس را نابود خواهد کرد. این گفتار موجب شد که وزارت خارجه امریکا [بر] تعهد خود برای آزادی کشتیرانی در خلیج [فارس]، که یک مسئله حیاتی برای تمام جامعه بین‌المللی می‌باشد، تأکید نماید.»<ref>همان، صص 7 - 6، واشنگتن - خبرگزاری جمهوری اسلامی، 28/6/1362.</ref>
خبرگزاری کویت نیز امروز با پرداختن به موضوع تعویق تحویل سوپراتانداردها، تهدیدات ایران را عامل تأخیر در واگذاری این جنگنده‌ها به عراق عنوان کرد و گفت: «اگر هواپیماهای عراقی تسهیلات بارگیری نفتی یا تانکرهای ایرانی را مورد حمله قرار دهند ایران نیز بایستی در خلیج عربی [فارس] و علیه عربستان سعودی، امارات متحده عربی و کویت که از تأمین‌کنندگان عمده نفت جهان غرب هستند، دست به اقدامات تلافی‌جویانه خواهد زد. فرانسه تأمین‌کننده عمده سلاح عراق است و بغداد قرار است امسال برای خرید سلاح، حدود 8 میلیارد فرانک معادل یک میلیارد دلار به این کشور بپردازد.»<ref>همان، صص 10 - 9. پاریس - خبرگزاری کویت، 28/6/1362.</ref>
روزنامه فرانسوی لوموند در شماره امروز خود در مقاله‌ای تحت عنوان "به نظر می‌رسد تحویل پنج فروند سوپراتاندارد به عراق بدون اینکه قرارداد به زیر سؤال کشیده شود به تعویق افتاده باشد"، مدعی شد: «ژان پرن کاردار سفارت فرانسه در ایران، در سفر اخیر خود به پاریس توجه دولتش را به خطراتی که درپی تحویل سوپراتانداردها به عراق متوجه اتباع فرانسه چه در ایران و چه در مناطق دیگر دنیا تهدید می‌کند، جلب کرد.»
این روزنامه در ادامه حسن‌نیت و تلاش‌های ایران برای حل مسئله هواپیمای ربوده‌شده "ایرفرانس"* را در تعویق تحویل سوپراتانداردها مؤثر دانست و نوشت: «در چنین شرایطی مسئله به‌تعویق‌انداختن تحویل سوپراتانداردها به عراق می‌تواند حاکی‌از تمایل فرانسه درجهت یافتن یک راه‌حل ازطریق مذاکره در جنگ بین ایران و عراق باشد.»<ref>همان، ص10، پاریس - خبرگزاری جمهوری اسلامی، 28/6/1362.</ref>
روزنامه لیبراسیون (چاپ فرانسه) نیز در شماره امروز خود مقاله‌ای با عنوان "ایران به زوج فرانسه و عراق حمله می‌کند" درج کرد و نوشت: «تحویل سوپراتانداردها به عراق خطراتی را در بر دارد و در دولت فرانسه صداهایی برعلیه تعهدات فزاینده فرانسه نسبت به رژیم صدام حسین بلند شده است.» این روزنامه همچنین با اشاره به تهدیدات ایران مبنی‌بر بستن تنگه هرمز، هدف این تهدیدات را در وهله نخست، «ترساندن امارات متحده عربی و عربستان» برای تحت فشار قراردادن متحدان غربی این دو کشور و درنتیجه فشار بر فرانسه برای تجدیدنظر در واگذاری سوپراتانداردها به عراق اعلام کرد.
لیبراسیون در ادامه به موضوع تداوم جنگ ایران و عراق و مواضع کشورهای غربی دراین‌باره پرداخت و افزود: «گرچه امریکا ادامه یک جنگ فرسایشی بین ایران و عراق را کاملاً می‌پذیرد، اما فرانسه و دیگر کشورهای اروپایی به یک صلح هرچه سریع‌تر نیاز دارند؛ زیرا ادامه جنگ یک تهدید دائمی برای تغذیه نفتی این کشورها به شمار می‌رود و به‌علاوه پیروزی ایران موجب عدم ثبات در خاورمیانه خواهد شد و همچنین بدهی‌های عراق به فرانسه نیز مطرح است.»
این روزنامه فرانسوی در پایان، تحویل سوپراتانداردها را بیش از آنکه در تغییر موازنه جنگ مؤثر بداند، «یک سلاح جنگ روانی» خواند که هدف آن نفت می‌باشد و تأکید کرد این هواپیماها قادر به انهدام پایانه نفتی خارک نیستند، «بلکه فقط نفتکش‌های غول‌پیکری را مورد تهدید قرار می‌دهند که از این ترمینال نفت‌گیری می‌کنند.»<ref>همان، ص2، پاریس - خبرگزاری جمهوری اسلامی، 28/6/1362.</ref>
به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی از پاریس، روزنامه لیبراسیون تهدیدهای ایران را امری معمول توصیف کرد و نوشت: «این تهدیدها تازگی ندارد. تهران هر بار که فرانسه اقدام جدیدی را بر له عراق انجام داده اقدام به تهدید نموده است.» لیبراسیون در ادامه مدعی شد كه مسائل داخلی ایران در بروز چنین واکنشی ازسوی این کشور مؤثر بوده است. به‌ نوشته این روزنامه، «ایران خود را در یک جو سیاسی مغشوش برای برگزاری سومین سالگرد جنگ آماده می‌کند. همان‌گونه‌که استعفای اخیر 7 وزیر* بدون اینکه همگی آنها بتوانند جایگزین شوند، نشان داد اختلافات تقریباً وخیمی در بطن رژیم ظاهر گردیده است. وانگهی به نظر می‌رسد رژیم (تهران) خود را برای اعدام مسئولین حزب توده آماده می‌کند. در چنین شرایطی بسیج علیه "دشمن خارجی" به‌موقع و مناسب می‌باشد.» خبرگزاری جمهوری اسلامی در گزارش خود یادآور شده است سایر رسانه‌های گروهی فرانسه نیز بجز روزنامه اومانیته (ارگان حزب کمونیست این کشور) تهدیدات ایران در واکنش به تحویل پنج جنگنده سوپراتاندارد ازسوی فرانسه به عراق را منعکس کردند.<ref>همان، صص 4 - 3، پاریس - خبرگزاری جمهوری اسلامی، 28/6/1362.</ref>
== گزارش - 449 ==
هم‌زمان با ادامه تهدیدات مقام‌های ارشد ایرانی مبنی‌بر بستن تنگه هرمز و ممانعت از صدور نفت، مؤسسه تحقیقاتی کنگره ایالات متحده امریکا امروز گزارشی منتشر کرد که به‌موجب آن، در سال‌های آتی، اتکای دولت امریکا به نفت وارداتی افزایش خواهد یافت و براین‌اساس، قطع صدور نفت از خلیج‌فارس بیشتر از گذشته بر اقتصاد این کشور آسیب وارد خواهد کرد.
به گزارش رادیو بی‌بی‌سی، این مؤسسه که یک سازمان مستقل است به درخواست سناتور کال نوین در پژوهشی ثابت کرده است که ایالات متحده امریکا در دهه 1980، به‌دلیل کاهش تولید داخلی نفت و گاز طبیعی نیاز بیشتری به واردات این دو محصول خواهد داشت. ازاین‌رو، دولت این کشور در مقابل قطع جریان نفت از منطقه خلیج‌فارس ضربه‌پذیرتر خواهد شد. این پژوهش همچنین با نقد سیاست‌های دولت ریگان درزمینه انرژی، آورده است: «دولت ریگان نقش دولت فدرال را در حفاظت از انرژی و کوشش برای ایجاد منابع تازه انرژی کاهش داده و درنتیجه شاید نیروی نظامی را به‌عنوان تنها پاسخ مؤثر به تهدید قطع نفت خلیج‌فارس باقی گذاشته باشد.» بی‌بی‌سی در ادامه ‌به تفاوت نظر دولت ریگان و نتیجه پژوهش مذکور اشاره کرده و افزود: «دولت ریگان که ادعا می‌کند بقیه کشورهای صنعتی بیشتر از ایالات متحده [به نفت وابسته‌اند] از متحدان خود خواسته است برای دفاع از منافع خود در منطقه نیروی نظامی بیشتری فراهم کنند، اما گزارش سازمان خدمات پژوهشی حاکی‌از آن است که ممکن است در کوتاه‌مدت دولت ایالات متحده ازنظر اقتصادی به همان اندازه متحدان اروپای غربی و ژاپنی‌اش صدمه ببیند.» گزارش با اشاره به اینکه «فوری‌ترین اثر قطع نفت افزایش شدید بهای نفت عرضه‌شده به بازار خواهد بود»، پیش‌بینی کرده است قیمت نفت خام که اکنون کمتر از 30 دلار است - درصورت عملی‌شدن تهدید ایران - به بیش از 100 دلار افزایش یابد.<ref>واحد مرکزی خبر صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، بولتن رادیوهای بیگانه، 29/6/1362، صص 10 - 9، رادیو بی‌بی‌سی، 28/6/1362.</ref>
== گزارش - 450 ==
سازمان مجاهدین عراقی در بیانیه‌ای تصمیم فرانسه درمورد تحویل هواپیماهای سوپراتاندارد به عراق را محکوم کرد.
در این بیانیه که نسخه‌هایی از آن دراختیار سفارتخانه‌های کشورهای اسلامی در پاریس و رسانه‌های گروهی فرانسه قرار گرفت با تأکید بر بی‌تأثیربودن این جنگنده‌ها در سیر و سرنوشت جنگ آمده است: «با دخالت‌های آشکار و رو به تزاید فرانسه در جنگ صدام با جمهوری اسلامی ایران، عواقب شکست صدام دامنگیر فرانسه نیز خواهد شد و این ملت فرانسه است که تاوان سیاست‌های صهیونیستی میتران را می‌پردازد و این سیاست‌های احمقانه موجب برانگیخته‌شدن نفرت مردم مستضعف منطقه از فرانسه خواهد شد.» در بخش دیگری از این اطلاعیه آمده است: «ملت عراق که در میان آتش و جنگ صدام و چوبه‌های دار او گرفتار شده راهی جز ادامه مبارزه برعلیه رژیم این جلاد ندارد و این ملت قربانی سیاست فرانسه در حمایت از رژیم عراق است. رژیمی که روزانه ده‌ها تن از مردم را به شهادت می‌رساند و زندان‌ها را از آنان پر کرده است. حمایت از رژیم عراق به‌مثابه صحه‌گذاشتن به قتل بی‌گناهان و مبارزین عراقی و شرکت در این جنایات می‌باشد.»<ref>روزنامه کیهان، 28/6/1362، ص24.</ref>
== گزارش - 451 ==
درحالی‌که وزارت امور خارجه ایران با انتشار بیانیه‌ای به مناسبت سالگرد کشتار صبرا و شتیلا، دخالت قدرت‌های بین‌المللی در امور لبنان را محکوم و بر ادامه روند مبارزه تأکید کرد و باوجود اعتراف یک سخنگوی سفارت امریکا در لبنان به حضور ناوگان جنگی امریکا در لبنان برای کمک به ارتش این كشور، امین جمیل رئیس‌جمهور لبنان، نیروهای نظامی ایران را به دخالت در امور داخلی این کشور متهم ساخت.
در بیانیه وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران آمده است:
«1. کشتار ساکنان بی‌گناه اردوگاه‌های صبرا و شتیلا که بلافاصله به‌دنبال استقرار نیروهای به‌اصطلاح حافظ صلح و خروج نیروهای فلسطینی از بیروت انجام گرفت، نمونه بارز بی‌اعتنایی کامل استکبار جهانی و ایادی آن به مردم فلسطین و افکار عمومی در جهان و نشانه خصومت ریشه‌دار و حل‌نشدنی آنان با آرمان مقدس فلسطین می‌باشد.
2. شرکت مستقیم نیروهای مداخله‌گر غربی و در رأس آنها امریکا و فرانسه در قتل و کشتار محرومین و مسلمانان لبنان در غرب و جنوب بیروت که درحقیقت ادامه روند کشتار مردم فلسطین در صبرا و شتیلا می‌باشد، دقیقاً هدف یکسان خنثی‌سازی همه نیروهای مقاوم دربرابر مطامع استکباری و صهیونیستی را آشکار می‌سازد و بجاست که درس عبرتی برای کسانی باشد که بارها انجام مبارزات قهرآمیز برای حل مسئله فلسطین را در راه‌های سیاسی جست‌وجو می‌کنند.
3. تقارن سالگرد قتل‌عام ساکنان صبرا و شتیلا و سالروز کشتار فلسطینی در سپتامبر سیاه 1970، به‌دست شاه ‌حسین یادآور مناسبی است بر هماهنگی راه‌حل‌های استکباری و ارتجاعی و بیانگر پیام واحد خون شهدای صبرا و شتیلا در لبنان و شهدای سپتامبر سیاه در اردن، مبنی‌بر طرد طرح‌های خیانت‌بار کمپ‌ دیوید و رد مصوباتی همچون مصوبات کنفرانس فاس می‌باشد که خمیرمایه اصلی آنها جز شناسایی رژیم صهیونیستی و پایان‌بخشیدن به مبارزات ملت فلسطین چیز دیگری نیست.
4. یک بار دیگر ضمن گرامیداشت خاطره شهدای صبرا و شتیلا و تجدید عهد با همه مبارزان مؤمن و حقیقی راه آزادی فلسطین و لبنان اعلام می‌کنیم: اتحاد و انسجام هرچه بیشتر نیروها و پایداری و مقاومت آنان در مقابل توطئه‌ها و ادامه روند مبارزه قهرآمیز علیه نیروهای صهیونیستی و حامیان استکباری آن، دست قدرتمندان را برای همیشه از منطقه کوتاه خواهد کرد و سرانجام پیروزی با حق خواهد بود.»<ref>روزنامه اطلاعات، 28/6/1362، ص14.</ref>
در همین حال، به‌دنبال اظهارنظر کاسپار واینبرگر وزیر دفاع امریکا، درمورد تشکیل یک دولت ائتلافی در لبنان که دربرگیرنده تمامی گروه‌های درگیر در این کشور باشد،<ref>روزنامه کیهان، 28/6/1362، ص24.</ref> «یک سخنگوی سفارت امریکا در بیروت دیروز [27/6/1362] تأیید کرد ناوگان جنگی این کشور برای کمک به ارتش لبنان که در یک جنگ تن‌به‌تن شدید جهت حفظ شهر سوق‌الغرب درگیر بود مواضع توپخانه نیروهای انقلابیون مسلمان لبنانی را در منطقه کوهستانی مرکز لبنان گلوله‌باران کردند.»<ref>روزنامه کیهان، 29/6/1362، ص20.</ref> درپی مداخلات نظامی آشکار نیروهای امریکایی در درگیری‌های لبنان، تاس خبرگزاری رسمی شوروی «گلوله‌باران مواضع شرق بیروت به‌وسیله دو ناو جنگی امریکا» را گام تازه‌ای برای تشدید مداخله نظامی امریکا در لبنان توصیف کرد و افزود: «اقدام‌های واشنگتن نمایش‌گر قصد آن کشور به اشغال لبنان برای تبدیل آن به یک میدان عملیات تجاوز علیه سوریه و کشورهای عرب است.»<ref>روزنامه کیهان، 28/6/1362، ص24.</ref>
باوجوداین، به گفته رادیو ایران (وابسته به اپوزیسیون خارج كشور)، امین جمیل رئیس‌جمهور لبنان، ایران را متهم به دخالت نظامی در جنگ داخلی لبنان کرد و شب گذشته «در مصاحبه‌ای با تلویزیون کانال 2 فرانسه در پاسخ به یکی از خبرنگاران فرانسوی که از او پرسید آیا سند [و] مدرکی مبنی‌بر شرکت پاسدارهای حزب‌اللهی جمهوری اسلامی در درگیری‌های داخلی لبنان دارید، اظهار داشت که دراین‌زمینه نیازی نیست من سند و مدرکی ارائه کنم، روزنامه‌های جمهوری اسلامی خبر اعزام نیروهای ایرانی ازطریق سوریه به لبنان را با تصاویر آنها در هنگام حرکت چاپ می‌کنند.»<ref>خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 184، 29/6/1362، ص28، رادیو ایران، 28/6/1362.</ref>
ضمیمه گزارش437: مشروح جلسات فرماندهان قرارگاه نجف درمورد اجرای عملیات‌های والفجر4 و 5
در جلساتی كه در روزهای 27 و 28 شهریور 1362 برگزار شد، عزیز جعفری فرمانده قرارگاه نجف، درمورد سختی‌ها و محدودیت راهکارهای عملیات منطقه دربندیخان و هم‌زمانی عملیات‌های والفجر4 و 5 معتقد بود که باتوجه‌به مشکلات موجود، اجرای عملیات دهانه‌ شیلر و عملیات دربندیخان با فاصله سه چهار روز از یكدیگر، می‌تواند باعث تحلیل‌رفتن میزان مقاومت نیروهای دشمن شود. وی با تأكید براینكه نباید مثل عملیات والفجر مقدماتی تسلیم شرایط شد، گفت عملیات والفجر مقدماتی درست پس از پیروزی‌های شیرین عملیات‌های محدود مسلم‌بن‌عقیل(ع) و محرم بود و نیروهای خودی باوجود اطلاع از تقویت‌های پی‌درپی دشمن مصمم به اجرای عملیات بودند. جعفری افزود: وضعیت فعلی ما نیز این‌گونه شده به این شکل که ما با علم به اینکه تا قبل از والفجر 2 و 3، دشمن از سه کیلومتری جرئت پیشروی نداشت، ولی درحال‌حاضر می‌تواند از خط ما هم بگذرد و ارتفاع را هم بگیرد و بااینكه «ما می‌دانیم که راهکار محدود و سخت است، جاده نداریم و... باز می‌گوییم عمل می‌کنیم.»
امین شریعتی جانشین قرارگاه نجف نیز بر این باور بود که برای کاهش حجم فشار دشمن نمی‌توان عملیات‌های والفجر4 و 5 را همچون والفجر 2 و 3 با فاصله‌ اندکی از هم انجام داد؛ چون بعد از والفجر 2 و 3 دشمن فهمیده است که «ما از دو محور عمل می‌کنیم.» علاوه‌براین برخلاف والفجر 2 و 3 که در دو جبهه شمالی و میانی بود منطقه دو عملیات والفجر4 و 5 هردو در جبهه‌ شمالی و نزدیک به هم است و درنتیجه دشمن به‌راحتی می‌تواند از نیروهای احتیاط خود استفاده کند.
باکری فرمانده لشکر31 عاشورا‌ (‌فرمانده قرارگاه تاکتیکی نجف2) هم‌ عقیده داشت: اگر قرار است عملیات در این منطقه اجرا شود باید سرمایه‌گذاری جدی و کار اساسی صورت گیرد، در غیر این صورت اگر به شکل محدود عمل شود امکان عملیات از دست خواهد رفت. وی همچنین با اشاره به راه طولانی و صخره‌ای، ارتفاعات تیغه‌ای و به‌هم‌پیوسته منطقه، ضعف آتش و پوشش هوایی پیشنهاد داد كه عملیات به‌صورت نامنظم اجرا شود.
در مقابل محمدابراهیم همت فرمانده لشکر27 محمد رسول‌الله‌(ص) (‌فرمانده قرارگاه تاکتیکی نجف1) با ابراز تأسف از تردید فرماندهان و تأکید بر اینکه این عملیات را باید با توکل برخدا انجام داد، گفت: «روی بمو می‌توان جنگید و جلو رفت و مهمات هم زیاد است. ... روی تپه‌ها حداقل یک هفته مهمات هست و حاج همت گفت مشکلاتی که ما داریم دشمن هم دارد و ما 10 فروند برای ذخیره به هلیکوپترها اضافه کنیم و بتوانیم 12 عدد قبضه [ضدهوایی را به] 23 ضدهوایی برسانیم روی ارتفاعات و یک مقدار مردانه بچه‌ها بجنگند منطقه خوبی است و می‌توان عمل نمود.»
فرمانده لشکر17 علی‌بن‌ابی‌طالب(ع) هم در جلسه‌ا‌ی كه در تاریخ 29/6/1362 برگزار شد گفت: «در این عملیات باید ل [لشكر] رسول‌الله(ص) به مریوان برود. ... چون لشکر حاج همت به مریوان آشنا بود تا الآن مسئله مریوان تمام شده بود. ما با تجربه‌های به‌دست‌آمده از گذشته اگر بدانیم به این برسیم که در اینجا [منطقه دربندیخان] تلفات می‌دهیم و نتیجه‌ای هم نخواهد داشت نباید عمل کنیم.»<ref>سند شماره 275/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص 131 - 107.</ref>




نسخهٔ کنونی تا ‏۱۸ آوریل ۲۰۲۳، ساعت ۰۷:۱۲

روزشمار جنگ سال 1362
1362.06.28
نام‌های دیگر بیست و هشت شهریور
تاریخ شمسی 1362.06.28
تاریخ میلادی 19 سپتامبر 1983
تاریخ قمری 11 ذیحجه 1403


1359.06.28
1360.06.28
1361.06.28
1363.06.28
1364.06.28
1365.06.28
1366.06.28




گزارش - 437

پس از جلسات سه روز پیش فرماندهان ارتش و سپاه قرارگاه نجف برای تسریع در روند آماده‌سازی و اجرای عملیات والفجر5، برخی فرماندهان این قرارگاه* دیروز و امروز به شکل واقع‌بینانه‌تری مشکلات و دشواری‌های عملیات منطقه دربندیخان را بررسی کردند. مجموع مباحث مطرح‌شده در این نشست‌ها از وجود دو دیدگاه مختلف میان فرماندهان قرارگاه‌های تاکتیکی نجف 1 و 2 حکایت داشت.** فرمانده قرارگاه نجف، جانشین وی و فرمانده لشکر31 عاشورا (فرمانده‌ قرارگاه تاکتیکی نجف2) با استناد به دلایلی همچون نبود جاده، عقبه‌ نامناسب، عدم تأمین کامل پوشش هوایی عملیات ازطریق به‌كارگیری بالگرد و ضدهوایی، ضریب بالای خطر و بالطبع پایین‌بودن میزان تضمین عملیات، جنس صخره‌ای ناهمواری‌ها، پیوستگی ارتفاعات منطقه و... درمورد اجرای قطعی عملیات منطقه دربندیخان در وضعیت کنونی تردید داشتند. در مقابل، فرمانده لشکر27 محمد رسول‌الله‌(ص) (فرمانده‌ قرارگاه تاکتیکی نجف1) با تأکید بر مواردی نظیر مشکلات دشمن، افزایش ذخیره بالگرد و ضدهوایی برای اجرای عملیات و استفاده از نیروهای کیفی، بر اجرای قاطعانه عملیات والفجر5 در منطقه دربندیخان اصرار می‌ورزید. درنهایت قرار شد اشکالات پیش‌آمده در طرح مانور با سرهنگ صیاد شیرازی فرمانده نیروی زمینی ارتش، محسن رضایی فرمانده‌ کل سپاه و دیگر فرماندهان در میان گذاشته شود تا دراین‌خصوص تصمیمات لازم اتخاذ شود.[۱]

گزارش - 438

مرحله‌بندی عملیات والفجر4، سازمان رزم، استعداد توپخانه و پدافند هوایی منطقه عملیاتی دهانه‌ شیلر ازجمله مباحثی بود که در جلسات مشترک امروز فرماندهان ارتش و سپاه قرارگاه مقدم حمزه* به‌منظور تکمیل مانور عملیات در مریوان مطرح شد. در یکی از این جلسات که با حضور فرماندهان ارشد سپاه و ارتش قرارگاه مقدم حمزه در پادگان مریوان برگزار شد طرح مانور، خط حد یگان‌ها و استعداد توپخانه قرارگاه‌های تاکتیکی حمزه مشخص و مقرر شد عملیات والفجر4 در دهانه‌ شیلر با پنج قرارگاه تاکتیکی و در دو مرحله بدین شرح اجرا گردد: 1. قرارگاه حمزه1 (سورن): لشکر14 امام حسین(ع) از سپاه و تیپ2 لشکر21 حمزه از ارتش. این قرارگاه در مرحله اول مأموریت دارد در جبهه جنوبی عملیات از جنوب‌شرقی به شمال‌غربی سورن حمله و خط سبز در جناح جنوبی و هدف 1 (سورن) را تأمین کند. استعداد توپخانه این قرارگاه 1 آتشبار 105 م‌.م، 1 آتشبار 123 م.م و 30 توپ در حد 2 گردان می‌باشد. 2. قرارگاه حمزه2 (پنجوین): تیپ44 قمر بنی‌هاشم(ع) از سپاه و تیپ1 لشکر28 کردستان از ارتش كه در مرحله اول در جبهه میانی عملیات به‌سمت ارتفاعات جنوبی پنجوین حمله و هدف 2 (شهر پنجوین) را تأمین می‌کند. استعداد توپخانه این قرارگاه 1 گردان آتشبار 105 م.م، 1 آتشبار 155 م.م، 1 آتشبار 130 م.م،2 قبضه کاتیوشا، 1 آتشبار 122 م.م در حد 2 گردان تعیین شده است. 3. قرارگاه حمزه3 (مارو): لشکر25 کربلا از سپاه و تیپ3 لشکر28 کردستان از ارتش. این قرارگاه باید در مرحله اول در جبهه میانی عملیات به ارتفاعات خرنوکه‌دار و ساوجی حمله و ضمن تصرف ارتفاعات مارو، کخلان، خلوزه و دره گورگان هدف 3 (مارو) را تأمین کند. استعداد توپخانه این قرارگاه 1 آتشبار 152 م.م، 1 آتشبار130 م.م، 32 توپ در حد 2 گردان در نظر گرفته شده است. 4. قرارگاه حمزه4 (لری ‌- ‌کنگرک): لشکر8 نجف و تیپ2 لشکر28 کردستان از ارتش كه مأموریت دارد در مرحله اول در جبهه شمالی عملیات از بانه به‌سمت جنوب حمله و هدف‌های 4 و 5 (ارتفاعات کنگرک و لری) را تصرف کند. در مرحله دوم این قرارگاه باید ضمن ادامه تک با تصرف بالای کانی‌مانگا، هدف 7 (شیخ ‌گزنشین) را تأمین کند. استعداد توپخانه این قرارگاه 1 آتشبار130 م.م، 3 قبضه کاتیوشا، 43 توپ در حد 3 گردان تعیین شده است. 5. قرارگاه حمزه 5 (احتیاط): لشکر41 ثارالله با 5 گردان از سپاه و تیپ1 لشکر28 کردستان از ارتش. در مرحله دوم این قرارگاه مأموریت دارد با عبور از منطقه بین سورن و پنجوین، پایین هدف 6 (کانی‌مانگا) را تصرف و خط سبز را تأمین کند. استعداد توپخانه این قرارگاه 1 آتشبار 130 م.م،1 آتشبار 342 م.م، 1 آتشبار کاتیوشا، 1 آتشبار 130 م.م، 1 آتشبار 203 م.م و 36 توپ در حد 3 گردان معین شده است. براساس نتایج نشست مشترک امروز، قرار شد افسران رابط توپخانه به کلیه قرارگاه‌های تاکتیکی تابعه برای اطلاع از کلیه امور و انتقال آن به قرارگاه مقدم حمزه اعزام شوند. گفتنی است در جبهه دشمن نیز توپخانه عراق در شهرهای شانه‌دری، سیدصادق، پشت مارو، هرگنه مستقر است و ارتش عراق 8 گردان توپخانه با 2400 پرسنل دارد.[۲] علاوه‌براین در جلسه دیگری که با حضور علی ‌رضائیان فرمانده قرارگاه مقدم حمزه و احمدی مسئول یگان پدافند سپاه و مسئول پدافند قرارگاه مقدم حمزه برگزار گردید، وضعیت پدافند هوایی منطقه عملیاتی والفجر4 باتوجه‌به اهداف جدید تعیین شد. علی ‌رضائیان با اشاره به اینکه تمام مناطق تحت امر قرارگاه‌ها غیر از لشکرها برعهده حفاظت و پدافند هوایی است گفت این بخش باید در منطقه مریوان برای قرارگاه‌ها، بیمارستان‌ها، نقطه آماد، توپخانه و روی ارتفاعات سورن پدافند هوایی معین كند. در این جلسه همچنین درمورد استعداد توپخانه، سایت موشکی، اهداف و سازمان رزم عملیات والفجر4 در منطقه دهانه‌ شیلر بحث و گفت‌و‌گو شد.[۳]

گزارش - 439

تحکیم خطوط پدافندی و تقویت یگان‌های نظامی در منطقه بانه تا مریوان از مهم‌ترین اقدامات ارتش عراق است که از چندی پیش به‌منظور جلوگیری از اجرای عملیات آتی ایران در جبهه شمال‌غرب آغاز شده و همچنان ادامه دارد. گزارش‌های نوبه‌ای‌ - اطلاعاتی یگان‌های مستقر در جبهه‌ شمال‌غرب در چهار روز اخیر، از هوشیاری قابل‌توجه ارتش عراق در منطقه‌ دهانه‌ شیلر(محدوده‌ عملیاتی والفجر4) حکایت دارد. یگان‌های مزبور در گزارش‌های خود ضمن تشریح وضعیت کلی دشمن، از حساسیت و هوشیاری ارتش عراق درمورد اقدام احتمالی ایران در آستانه سالگرد آغاز جنگ خبر داده و افزودند: رادیو عراق در تاریخ 26/6/1362 با استناد به متن اطلاعیه‌ سازمان مجاهدین خلق (منافقین) اعلام کرده بود که «ایران قصد دارد به مناسبت چهارمین سالگرد شروع جنگ، عملیاتی در محور مریوان انجام دهد که هدفش تا سلیمانیه می‌باشد.»[۴] براساس اعلام گزارش‌‌های مذكور «نیروهای دشمن درحال آماده‌باش کامل صددرصد به سر می‌برند و منتظر عملیات نیروهای خودی (ما) می‌باشند.»[۵] همچنین ارتش عراق ضمن تحکیم و تثبیت مواضع پدافندی خود در منطقه پنجوین و ایجاد موانعی ازقبیل میدان‌های مین، حفر کانال و نصب سیم‌خاردار به‌خصوص در منطقه‌ غرب مریوان،[۶] به‌منظور کسب اطلاعات از وضعیت نیروهای مستقر در منطقه مریوان، حرکات یگان‌های خودی در سراسر خطوط را با اعزام گشتی‌ها و انجام پرواز‌های شناسایی تحت نظر دارد و دراین‌زمینه می‌کوشد از رزمندگان ایران اسیر بگیرد.[۷] علاوه‌براین دشمن عقب‌نشینی از مناطق آسیب‌پذیر به مناطق سوق‌الجیشی را با هدف تحکیم مواضع[۸] و تقویت نیروهای مستقر در پنجوین،[۹] در دستور کار خود قرار داده است و سعی دارد با اجرای آتش ایذایی توپخانه و بمباران هوایی، نیروهای خودی را سرگرم کرده و فریب دهد.[۱۰] گزارش‌های نوبه‌ای - اطلاعاتی مزبور حاكی است در چند روز گذشته تحرک دشمن در منطقه پنجوین به‌ویژه جاده‌های پنجوین و سیدصادق افزایش یافته است. به‌گونه‌ای‌که در یک شب «یک ستون نظامی متشکل از 200 خودرو با چراغ روشن از سیدصادق به پنجوین» درحال حرکت بودند که در نوع خود بی‌سابقه اعلام شده است. علاوه‌براین ارتش عراق براساس سیاست تعویض نیرو، تیپ‌های غیرکاربردی (کیفیت پایین) خود را به خط مقدم منتقل ساخته و در مقابل واحدهای اصلی و تیپ‌های مانوری را برای ساماندهی و آمادگی رزمی به عقب انتقال داده است. تا درجهت دفع تهاجم احتمالی و پاتک علیه نیروهای ایران از آنان بهره گیرد.[۱۱] طبق اعلام منابع مذکور، فعالیت مهندسی دشمن در منطقه غرب مریوان[۱۲] نیز به‌خصوص در منطقه پنجوین چشمگیر بوده است و دشمن در دهلیز کانی‌مانگا و توتمان علاوه‌بر ایجاد میدان مین و نصب سیم‌خاردار، اقدام به حفر کانال كرده است.[۱۳] همچنین در چند روز اخیر، فعالیت مهندسی عراق از خلوزه تا پشت ارتفاعات هرگنه، همچنین از ارتفاعات هرگنه تا یال‌های هفت‌توانان و به‌طورکلی در سرتاسر خطوط مقابل پنجوین برای ایجاد موانع و میدان‌های مین، حفر کانال و نصب سیم‌خاردار قابل‌ملاحظه گزارش شده است.[۱۴] علاوه‌بر موارد فوق برخی گزارش‌‌ها هم از فعالیت‌های هوایی و شناسایی دشمن در محدوده قرارگاه حمزه (منطقه‌ عملیاتی والفجر4) و قرارگاه نجف (منطقه‌ عملیاتی والفجر5) حكایت دارند.[۱۵] درمجموع گزارش‌های نوبه‌ای - اطلاعاتی یگان‌های مستقر در جبهه شمال‌غرب در جمع‌بندی اقدامات دشمن در چند روز گذشته به این موارد اشاره کردند: «1. تحکیم و تثبیت مواضع پدافندی در اکثر خطوط تماس به‌ویژه در منطقه پنجوین. 2. ایجاد موانع و سد به‌وسیله دستگاه‌های مهندسی به‌خصوص در منطقه پنجوین. 3. اعزام گشتی‌های شناسایی و رزمی به جلو به‌منظور کسب اطلاعات از وضعیت نیروهای موجود در خط تماس. 4. اعلام آماده‌باش به نیروهای مستقر در پنجوین جهت جلوگیری از عملیات آفندی نیروهای خودی در سالگرد هفته جنگ. 5. انجام پرواز شناسایی هوایی.»[۱۶]

گزارش - 440

اجرای عملیات دریایی در منطقه شمال خلیج‌فارس یکی از سلسله عملیات‌های والفجر است که از حدود دو ماه پیش، در دستور کار فرماندهان به‌ویژه مسئولان سپاه پاسداران قرار گرفته است. به‌این‌منظور امروز، فرماندهان ارتش و سپاه با برگزاری نشستی مشترک در قرارگاه کربلا، ضمن بررسی وضعیت کلی مناطق جنوب برای اجرای عملیات گسترده، امکان اجرای عملیات در ساحل غربی اروند را هم بررسی کردند. در این جلسه به‌منظور آماده‌سازی عملیات در ساحل غربی اروند، محور کلی اقدامات پیش رو در سه حوزه محورهای اطلاعاتی، محورهای عملیاتی و محورهای مهندسی معین شد. به گزارش راوی مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، خبر دیگری از این جلسه منتشر نشده است.[۱۷]

گزارش - 441

باوجود تمرکز فعالیت‌های ارتش عراق در جبهه شمالی، دشمن از جبهه جنوب نیز غافل نیست، دراین‌‌زمینه امروز شهربانی استان خوزستان گزارش داد: «نیروهای دشمن در منطقه شلمچه (شرق بصره) مبادرت به ایجاد خاکریزهایی مثلثی و قوسی‌شکل به ارتفاع 3 الی 5 متر نموده و با حفاری چندین کانال سرپوشیده عریض و طویل و تانک‌رو و کانال انتقال نیروهای پیاده اقدام به تقویت استحکامات مهندسی، تدافعی [و] تهاجمی نموده و در ساعات مختلف شب گشتی‌های شناسایی اعزام می‌نمایند.»[۱۸]

گزارش - 442

با گذشت دو روز از پیشروی نیروهای ایرانی در منطقه عمومی دشت شیلر که درپی عقب‌نشینی دشمن از ارتفاعات مرزی صورت گرفت، برخی رسانه‌های غربی امروز این خبر را انعکاس دادند. رادیو بی‌بی‌سی با اعلام اینکه «ایران جزئیات بیشتری از آنچه را که تهاجم تازه نیروهای این کشور علیه عراق خوانده منتشر کرده است»، به ادعای یک سخنگوی نظامی عراق اشاره کرد و گفت: «به گفته یکی از سخنگویان نظامی عراق، ادعای ایران [راجع] به پیروزی نظامی این کشور صرفاً "خیال‌بافی مقامات ایران" است.» این رادیو در ادامه به تشریح موقعیت جغرافیایی مناطقی که نیروهای ایران در آن پیشروی کرده‌اند پرداخت و افزود: «استراتژی ایران در ماه‌های اخیر چنین بوده است که با تصرف نواحی کوچکی از مناطق مرزی عراق در امتداد خط جبهه، بغداد و رژیم حاکم در عراق را تحت فشار قرار دهد. تازه‌ترین اعلامیه نظامی ایران حاکی‌از آن است که نیروهای این کشور از رودخانه [شیلر] عبور کرده و پس از واردآوردن تلفات سنگینی به نیروهای عراق سرگرم استحکام مواضع تصرف‌شده است.»[۱۹] روزنامه سونسکاداگبلادت نیز به نقل از خبرگزاری جمهوری اسلامی، نوشت: «در یک حمله جدید نیروهای ایرانی طی نبرد سنگینی در جبهه‌های شمالی و مریوان به دو تیپ ارتش عراق خسارات سنگینی وارد شد که این دو تیپ مجبور به عقب‌نشینی شدند.» این روزنامه افزود: «خبرگزاری جمهوری اسلامی براساس یک اطلاعیه نظامی، گزارش داد در این حمله نیروهای ایران ده‌ها کیلومتر در خاک عراق پیشروی کردند و صدها تن از سربازان عراق کشته و زخمی شدند.»[۲۰] بعضی از مطبوعات فرانسه نیز در شماره‌های امروز صبح خود، پیشروی اخیر ایران را که در امتداد منابع نفتی کرکوک صورت گرفته است، «هشدار دیگری ازسوی جمهوری اسلامی ایران به دنیای غرب تلقی نموده‌اند.»[۲۱]

گزارش - 443

یک بولتن داخلی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نوشت: «عملیات مین‌گذاری در عمق 25 کیلومتری در جاده نظامی شیندروی - حلبچه انجام و یک بلدوزر بعثیون منهدم و 3 سرباز عراقی کشته شدند.» این نشریه افزود: «ضمناً براثر انفجار مین در جاده خورمال - سیدصادق، یک خودرو ایفا منهدم و 14 سرنشین آن به هلاکت رسیدند.»[۲۲]

گزارش - 444

عناصر مسلح غیرقانونی امروز نیز در مناطق غرب و شمال‌غرب کشور، دست به اقداماتی علیه نیروهای خودی زدند که براثر آن تعدادی از نیروهای خودی به شهادت رسیدند. قرارگاه عملیاتی شمال‌غرب ژاجا گزارش داد: ساعت 7 صبح امروز، نیروهای تأمین پایگاه ایرانخواه که برخی پیاده و برخی دیگر سوار برخودرو در 4 کیلومتری پایگاه درحال استقرار بودند، هدف حمله ضدانقلابیون مسلح قرار گرفتند. مهاجمان كه قبلاً در شیارهای كنار جاده كمین كرده بودند، با پرتاب نارنجک، 8 نفر از سربازان پایگاه را به شهادت ‌رساندند و 3 سرباز را نیز زخمی كردند. گزارش مذکور افزوده است: «درگیری در ساعت 10:00 همان‌ روز، خاتمه [یافت و] با اعزام نیروی کمکی مرکب از پرسنل هنگ سقز و جندالله گروهان مالک اشتر پایگاه سنته به محل، ضدانقلابیون با دادن تلفات و ضایعات به‌سمت کوه‌های باشماق و خوخوره متواری می‌شوند.»[۲۳] گزارش ناحیه ژاندارمری کردستان هم دراین‌باره حاکی است در این درگیری از عناصر مسلح غیرقانونی 2 نفر کشته و تعداد زیادی زخمی شده‌اند.[۲۴] قرارگاه عملیاتی شمال‌غرب ژاجا همچنین اعلام كرد كه در ساعت 7:15 صبح امروز، عده‌ای از عناصر مسلح غیرقانونی به نیروهای تأمین پایگاه ماولو حمله كردند. درپی اعزام نیروی کمکی مرکب از گروه ضربت ربط و یگان جندالله سردشت، مهاجمان با دادن تلفات متواری شدند. در این گزارش درمورد تلفات و خسارات این درگیری آمده است: «باتوجه‌به آثار خون و علائم صحنه درگیری، به نظر می‌رسد یک نفر از ضدانقلابیون به هلاکت رسیده و چهار نفر مجروح [شده‌اند].» از نیروهای خودی نیز یک سرباز وظیفه به شهادت رسیده است. گفتنی است پس از اتمام درگیری 8 نفر از اهالی قریه ماولو که با مهاجمان همکاری کرده بودند، دستگیر شدند.[۲۵] هم‌زمان با درگیری فوق، «یک دستگاه خودروی تویوتا با آرم جهاد که با 3 نفر سرنشین از بانه به‌طرف سردشت در حرکت بوده، در اوایل محور مورد حمله ضدانقلابیون واقع و هر 3 نفر آنها به درجه رفیع شهادت نائل گردیده‌اند. با اعزام نیروی کمکی از پایگاه دول ارزن و همچنین برادران سپاه به محل، ضدانقلابیون متواری [شدند].»[۲۶] علاوه‌بر درگیری‌های صبح امروز، چند درگیری نیز در هنگام شب به وقوع پیوست. دراین‌باره گزارش ناحیه ژاندارمری باختران حاکی است: در ساعت 20 امشب، بین راه جوانرود - قلقله (سی کیلومتری جنوب پاسگاه جوانرود) عده‌ای از عناصر مسلح غیرقانونی با اجرای کمین 2 نفر پاسدار را شهید و 2 تن دیگر را نیز مجروح کردند.[۲۷] فرماندهی سپاه بوکان نیز در گزارشی اعلام كرد: «ساعت یازده شب، دشمن با نیروی نسبتاً زیادی به پایگاه کوسه حمله کرد که درنتیجه 2 تن از برادران شهید و 2 تن زخمی گردیدند.» طبق این گزارش، «پرسنل پایگاه فوق چند نفر بودند، ولی دو ساعت با مقاومت شدید مبارزه کردند. وقتی نیروی کمکی رسید دشمن صحنه را ترک کرده بود.»[۲۸] همچنین عده‌ای از عناصر مسلح غیرقانونی به روستای سرلق از توابع سلماس، حمله کرده و یک پاسدار از اهالی این روستا را شهید و فرد دیگری را زخمی کردند.[۲۹]

گزارش - 445

امام خمینی در جمع اعضاى كمیته برگزارى مراسم سومین سالگرد جنگ، ضمن سخنانی جنگ را موجد خیرات و برکات فراوانی خوانده و گفتند: «خداوند نیاورد كه مدت یك سال دیگر جنگ طول بكشد و ما باز هم "هفته جنگ" داشته باشیم.» تأکید بر قطع جریان نفت از خلیج‌فارس درصورت حمله عراق به تأسیسات نفتی ایران، بخشی از سخنان رهبر انقلاب در این دیدار بود که مورد توجه رسانه‌های خارجی قرار گرفت. در این جلسه که کمال خرازى مسئول ستاد تبلیغات جنگ و چند تن از اعضاى كمیته برگزارى مراسم سومین سالگرد جنگ حضور داشتند، رهبر انقلاب جنایات واردشده بر ایران را بی‌شمار و غیرقابل تخمین توصیف و خاطرنشان كردند: «... شما مقدار كمى را منعكس مى‌كنید، اما بعد معنوى قضیه را نمى‌شود آمارگیرى كرد. آن تپش قلب‌ها و آن دل‌هاى سوخته ولى با شجاعت كه مصیبت را تحمل كرده است و آن چشم‌هایى كه گریسته، اینها را چگونه مى‌خواهید آمارگیرى نمایید؟ بالاخره جنایات ابرقدرت‌هاست. اگر با پیروزى اسلام جنگ تمام شد تمام این مصیبت‌ها با پیروزى ترمیم مى‌شود و اگر نشد باز هم "هفته جنگ" داریم.» امام خمینی با آرزوی پایان‌یافتن جنگ در سال جاری، درخصوص تلاش قدرت‌های بزرگ برای حفظ صدام افزودند: «ما گرفتار چنگال گرگ‌هایى هستیم كه با تمام وجود در فكر نگه‌داشتن صدام هستند و به او كمك مى‌كنند، ولى چنین آدمى كه این‌قدر به كشور خودش و ایران و اسلام خیانت كرده است را نمى‌شود نگه داشت. امروز صدام اظهار اسلام و نمازخواندن - كه آن را هم غلط مى‌خواند - مى‌كند، حتى این اظهار هم از بركات جنگ است، و الّا اینها ضداسلام‌اند و حزب بعث اساسش بر نفى اسلام مى‌باشد. اینها از اسلام برى هستند و اسلام هم از آنها برى. ... امروز امریكا و شوروى و فرانسه و سایر قدرت‌ها از اسلام احساس خطر كردند و به همین جهت به سود صدام تبلیغاتى را راه انداخته‌اند. آنها این‌طور در ذهنشان آمده است - كه درست هم هست - كه اگر جمهورى اسلامى پا بگیرد و باقى بماند، جاى پایى از آنها باقى نخواهد ماند و مى‌ترسند كه از همه منطقه دستشان كوتاه شود. جنگ درعین‌حال كه ناگوار بود و شهرهاى ما را خراب كرد، ولى بركاتى داشت كه اسلام به دنیا معرفى شد و اینكه چه اشخاصى و قدرت‌هایى در مقابل اسلام ایستادند و چه كسانى از اسلام مى‌ترسند و چه قدرت‌هایى علیه اسلام قیام كردند، همه اینها در جنگ معلوم شد. ابرقدرت‌ها نه شخص صدام را مى‌خواهند نگه دارند و نه ما را مى‌خواهند بكوبند، بلكه آنها از اسلام مى‌ترسند و اسلام را مى‌خواهند بكوبند، ازاین‌جهت با ما مخالف‌اند و از او طرف‌دارى مى‌كنند. آنها مى‌دانند كه مردم كشورهاى اسلامى در مقابلشان مى‌ایستند، و همچنین مردم كشورهاى غیراسلامى كه متوجه ما هستند، مثل سیاه‌پوستان. پس ما باید آنچه كه در ایران مى‌گذرد منعكس و منتشر كنیم تا اولاً جنایات معلوم شود و ثانیاً كسانى كه این جنایات را مرتكب شده‌اند و از آن مهم‌تر قدرت‌هایى كه به این افراد قدرت داده‌اند و آنها را تقویت كرده‌اند تا ما را بكوبند و به آنها ابزار جنگى مثل تانك و طیاره و موشك داده‌اند و الآن هم مى‌دهند باید به دنیا معرفى نمود و اعلام كرد و فهماند كه اگر بخواهید به صدام بیش از این كمك كنید، دستتان را از نفت كوتاه مى‌كنیم و اگر به صدام كمك‌هایى كنید كه منابع اقتصادى ما را بزند، رنگ نفت را نخواهید دید. امیدوارم كه این‌طور نشود و عمده، جنایات این ابرقدرت‌هاست و همچنین فرانسه، ولى آنكه از همه به ما بیشتر صدمه زده است امریكاست. ...»[۳۰]

گزارش - 446

هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس شورای اسلامی، در پنجمین روز از سفر به سه استان جنوبی کشور در ادامه برنامه‌های خود در استان کرمان،[۳۱] در جمع مردم رفسنجان درباره تاریخچه انقلاب، جنگ و وضعیت اقتصادی ایران و عراق سخنرانی کرد. رئیس مجلس راجع به وضعیت نیروهای خودی در جبهه‌ها گفت: «امروز وضع جبهه‌ها آن‌قدر خوب است که در سراسر جبهه‌ها از جنوب تا شمال، سربازان ما در هر نقطه که بخواهند ‌می‌توانند وارد عمل شده و به عراق ضربه بزنند که الآن این ما هستیم درمورد آینده عراق تصمیم می‌گیریم. لیکن آنچه ما می‌خواهیم این است که مردم عراق خود سرنوشت خویش را به دست گیرند.» هاشمی رفسنجانی در ادامه با تأکید بر اهمیت راهبردی ایران برای ابرقدرت‌ها و تلاش‌های آنان به‌ویژه امریکا، برای ضربه‌زدن به ایران، این‌گونه تلاش‌ها را ناكام خواند و افزود: «آنها پیش‌بینی می‌کردند که عوارض و تبعات جنگ تحمیلی ایران را از پای درآورد، لیکن حرکت همگانی مردم در مقابله با متجاوز و قدرت تحمیل و استقامت آنها این توطئه را نیز نقش‌برآب ساخت.» وی با اشاره به سازماندهی اقتصادی ایران و به‌کارگیری متخصصان داخلی در طول سه سال جنگ، درمورد وضعیت اقتصادی عراق گفت: «عراق با خرج حدود صد میلیارد دلار از آغاز جنگ تاکنون و تحمل شکست‌های پی‌درپی از بحران اقتصادی نابودکننده‌ای رنج می‌برد.»[۳۲]

گزارش - 447

کمک‌های نظامی و تسلیحاتی فرانسه به عراق در طول سه سال جنگ، بسیار قابل‌توجه بوده است. بااین‌حال مسئله واگذاری هواپیماهای سوپراتاندارد به عراق باتوجه‌به نقشی که این جنگنده‌ها می‌توانند در گسترش دامنه جنگ ایفا كنند، در محافل رسانه‌ای و سیاسی جهان بازتاب‌ها و واکنش‌های قابل‌ملاحظه‌ای درپی داشته است. در چنین فضایی وزیر امور خارجه فرانسه در یک اقدام سیاسی به توجیه و دفاع از این اقدام دولت فرانسه پرداخت. کلود شسون وزیر امور خارجه فرانسه، در مصاحبه‌ای با کانال 2 تلویزیون این کشور ضمن اظهار تعجب از توجه گسترده رسانه‌ها و كشورهای مختلف به مسئله تحویل سوپراتانداردها، تأکید كرد كه «فرانسه به قراردادهایش احترام می‌گذارد.» وی افزود: «ما یک قرارداد امضا کردیم. ... ما هیچ‌وقت کوچک‌ترین خبری راجع به تحویل تجهیزات نظامی نداده‌ایم.» وی در ادامه باردیگر با زیر سؤال بردن «انگیزه» شور و هیجان ناشی‌از خبر تحویل این هواپیماها به عراق گفت: «اگر [تحویل آنها] این موضوع را ثابت می‌کند که به آغاز مذاکرات [بین ایران و عراق] و یا به برقراری تعادل در ظرفیت صادراتی نفت بین این دو کشور نزدیک می‌شویم، دراین‌صورت ما بسیار خشنود خواهیم شد.» وزیر امور خارجه فرانسه همچنین در توجیه کمک‌های نظامی قابل‌توجه دولت این کشور به عراق اضافه كرد: «صادرات نفتی ایران آزاد است، درحالی‌که صادرات نفتی عراق به‌ویژه با محدودیت روبه‌رو است و بنابراین، همه کشورهای عربی شدیداً مایل هستند که عراق بتواند در امکانات خود تعادل ایجاد کند و نتیجتاً ما با کشوری که صلح را می‌خواهد و به مرزهای بین‌المللی بازگشته است، قرارداد (نظامی) بسته‌ایم و می‌توانیم تحویل تجهیزات نظامی به این کشور را ادامه دهیم. یکی از این تجهیزات همین سوپراتانداردها است.» وی افزود: «به‌این‌منظور که این جنگ بین‌المللی نشود، فرانسه نمی‌گذارد که روسیه تنها کشور تحویل‌دهنده سلاح به عراق باشد.»[۳۳]

گزارش - 448

موضوع تحویل قریب‌الوقوع هواپیماهای سوپراتاندارد فرانسوی به عراق و حواشی آن همچنان در صدر اخبار رسانه‌های همگانی جهان قرار دارد. دراین‌میان، برخی رسانه‌ها همچنان اخبار مربوط به تعویق زمان تحویل این هواپیماها را منعکس می‌کنند و بعضی دیگر ضمن یادآوری تهدیدات ایران، به نگرانی‌ قدرت‌های غربی به‌ویژه امریکا از گسترش دامنه جنگ و به‌خطرافتادن مهم‌ترین منبع انرژی جهان می‌پردازند. روزنامه واشنگتن پست در شماره امروز خود در مقاله‌ای با عنوان "امریکا درپی پایان جنگ خلیج‌فارس" ضمن اشاره به قابلیت‌های هواپیماهای سوپراتاندارد و موشک‌های اگزوسه، بر نگرانی‌های ایالات متحده از گسترش و تداوم جنگ بین ایران و عراق تأکید کرد و نوشت: «مقامات امریکایی معتقدند که این عامل جدید، ریسک به درگیری را خواهد افزود. یک منبع دولتی ریگان گفت: ما در جست‌وجوی هر راه ممکن هستیم تا بتوانیم در متوقف‌نمودن جنگ مؤثرتر باشیم. ایالات متحده نمی‌خواهد که هر دو طرف تا پای مرگ خون بریزند. ما تمام چیزها را در نظر داریم. ظاهراً راه‌های موجود عبارت‌اند از: 1. مطرح‌نمودن مسئله جنگ در اجلاس آینده مجمع عمومی سازمان ملل متحد. 2. ترغیب‌نمودن هم‌پیمانان امریکا که به‌طور علنی اسلحه و یا لوازم یدکی دراختیار طرفین قرار می‌دهند به متوقف‌نمودن این شریان و یا لااقل [درنظرگرفتن] شرایطی بر روی این معاملات. 3. شدیدترکردن کنترل بر روی صادرات غیرقانونی اسلحه و لوازم یدکی از امریکا و دیگر کشورها به ایران.» واشنگتن پست در ادامه به درخواست امریکا، انگلیس و آلمان‌غربی از فرانسه مبنی‌بر قائل‌شدن شرایطی برای تحویل سوپراتانداردها به عراق اشاره كرد و افزود: «ایالات متحده خصوصاً نگران این تهدید ایران است که اگر صادرات نفتی ایران درنتیجه حملات عراق صدمه ببیند، مانع از صدور نفت از خلیج‌فارس خواهد شد.» این روزنامه امریکایی همچنین، راجع به تهدیدات ایران درباره بستن تنگه هرمز و موضع امریکا در قبال آن نوشت: «دولت تهران در اواخر مردادماه گفت که اگر فرانسه و یا کشورهای دیگری هواپیمای جنگی دراختیار عراق قرار دهند، ایران امنیت خلیج‌فارس را نابود خواهد کرد. این گفتار موجب شد که وزارت خارجه امریکا [بر] تعهد خود برای آزادی کشتیرانی در خلیج [فارس]، که یک مسئله حیاتی برای تمام جامعه بین‌المللی می‌باشد، تأکید نماید.»[۳۴] خبرگزاری کویت نیز امروز با پرداختن به موضوع تعویق تحویل سوپراتانداردها، تهدیدات ایران را عامل تأخیر در واگذاری این جنگنده‌ها به عراق عنوان کرد و گفت: «اگر هواپیماهای عراقی تسهیلات بارگیری نفتی یا تانکرهای ایرانی را مورد حمله قرار دهند ایران نیز بایستی در خلیج عربی [فارس] و علیه عربستان سعودی، امارات متحده عربی و کویت که از تأمین‌کنندگان عمده نفت جهان غرب هستند، دست به اقدامات تلافی‌جویانه خواهد زد. فرانسه تأمین‌کننده عمده سلاح عراق است و بغداد قرار است امسال برای خرید سلاح، حدود 8 میلیارد فرانک معادل یک میلیارد دلار به این کشور بپردازد.»[۳۵] روزنامه فرانسوی لوموند در شماره امروز خود در مقاله‌ای تحت عنوان "به نظر می‌رسد تحویل پنج فروند سوپراتاندارد به عراق بدون اینکه قرارداد به زیر سؤال کشیده شود به تعویق افتاده باشد"، مدعی شد: «ژان پرن کاردار سفارت فرانسه در ایران، در سفر اخیر خود به پاریس توجه دولتش را به خطراتی که درپی تحویل سوپراتانداردها به عراق متوجه اتباع فرانسه چه در ایران و چه در مناطق دیگر دنیا تهدید می‌کند، جلب کرد.» این روزنامه در ادامه حسن‌نیت و تلاش‌های ایران برای حل مسئله هواپیمای ربوده‌شده "ایرفرانس"* را در تعویق تحویل سوپراتانداردها مؤثر دانست و نوشت: «در چنین شرایطی مسئله به‌تعویق‌انداختن تحویل سوپراتانداردها به عراق می‌تواند حاکی‌از تمایل فرانسه درجهت یافتن یک راه‌حل ازطریق مذاکره در جنگ بین ایران و عراق باشد.»[۳۶] روزنامه لیبراسیون (چاپ فرانسه) نیز در شماره امروز خود مقاله‌ای با عنوان "ایران به زوج فرانسه و عراق حمله می‌کند" درج کرد و نوشت: «تحویل سوپراتانداردها به عراق خطراتی را در بر دارد و در دولت فرانسه صداهایی برعلیه تعهدات فزاینده فرانسه نسبت به رژیم صدام حسین بلند شده است.» این روزنامه همچنین با اشاره به تهدیدات ایران مبنی‌بر بستن تنگه هرمز، هدف این تهدیدات را در وهله نخست، «ترساندن امارات متحده عربی و عربستان» برای تحت فشار قراردادن متحدان غربی این دو کشور و درنتیجه فشار بر فرانسه برای تجدیدنظر در واگذاری سوپراتانداردها به عراق اعلام کرد. لیبراسیون در ادامه به موضوع تداوم جنگ ایران و عراق و مواضع کشورهای غربی دراین‌باره پرداخت و افزود: «گرچه امریکا ادامه یک جنگ فرسایشی بین ایران و عراق را کاملاً می‌پذیرد، اما فرانسه و دیگر کشورهای اروپایی به یک صلح هرچه سریع‌تر نیاز دارند؛ زیرا ادامه جنگ یک تهدید دائمی برای تغذیه نفتی این کشورها به شمار می‌رود و به‌علاوه پیروزی ایران موجب عدم ثبات در خاورمیانه خواهد شد و همچنین بدهی‌های عراق به فرانسه نیز مطرح است.» این روزنامه فرانسوی در پایان، تحویل سوپراتانداردها را بیش از آنکه در تغییر موازنه جنگ مؤثر بداند، «یک سلاح جنگ روانی» خواند که هدف آن نفت می‌باشد و تأکید کرد این هواپیماها قادر به انهدام پایانه نفتی خارک نیستند، «بلکه فقط نفتکش‌های غول‌پیکری را مورد تهدید قرار می‌دهند که از این ترمینال نفت‌گیری می‌کنند.»[۳۷] به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی از پاریس، روزنامه لیبراسیون تهدیدهای ایران را امری معمول توصیف کرد و نوشت: «این تهدیدها تازگی ندارد. تهران هر بار که فرانسه اقدام جدیدی را بر له عراق انجام داده اقدام به تهدید نموده است.» لیبراسیون در ادامه مدعی شد كه مسائل داخلی ایران در بروز چنین واکنشی ازسوی این کشور مؤثر بوده است. به‌ نوشته این روزنامه، «ایران خود را در یک جو سیاسی مغشوش برای برگزاری سومین سالگرد جنگ آماده می‌کند. همان‌گونه‌که استعفای اخیر 7 وزیر* بدون اینکه همگی آنها بتوانند جایگزین شوند، نشان داد اختلافات تقریباً وخیمی در بطن رژیم ظاهر گردیده است. وانگهی به نظر می‌رسد رژیم (تهران) خود را برای اعدام مسئولین حزب توده آماده می‌کند. در چنین شرایطی بسیج علیه "دشمن خارجی" به‌موقع و مناسب می‌باشد.» خبرگزاری جمهوری اسلامی در گزارش خود یادآور شده است سایر رسانه‌های گروهی فرانسه نیز بجز روزنامه اومانیته (ارگان حزب کمونیست این کشور) تهدیدات ایران در واکنش به تحویل پنج جنگنده سوپراتاندارد ازسوی فرانسه به عراق را منعکس کردند.[۳۸]

گزارش - 449

هم‌زمان با ادامه تهدیدات مقام‌های ارشد ایرانی مبنی‌بر بستن تنگه هرمز و ممانعت از صدور نفت، مؤسسه تحقیقاتی کنگره ایالات متحده امریکا امروز گزارشی منتشر کرد که به‌موجب آن، در سال‌های آتی، اتکای دولت امریکا به نفت وارداتی افزایش خواهد یافت و براین‌اساس، قطع صدور نفت از خلیج‌فارس بیشتر از گذشته بر اقتصاد این کشور آسیب وارد خواهد کرد. به گزارش رادیو بی‌بی‌سی، این مؤسسه که یک سازمان مستقل است به درخواست سناتور کال نوین در پژوهشی ثابت کرده است که ایالات متحده امریکا در دهه 1980، به‌دلیل کاهش تولید داخلی نفت و گاز طبیعی نیاز بیشتری به واردات این دو محصول خواهد داشت. ازاین‌رو، دولت این کشور در مقابل قطع جریان نفت از منطقه خلیج‌فارس ضربه‌پذیرتر خواهد شد. این پژوهش همچنین با نقد سیاست‌های دولت ریگان درزمینه انرژی، آورده است: «دولت ریگان نقش دولت فدرال را در حفاظت از انرژی و کوشش برای ایجاد منابع تازه انرژی کاهش داده و درنتیجه شاید نیروی نظامی را به‌عنوان تنها پاسخ مؤثر به تهدید قطع نفت خلیج‌فارس باقی گذاشته باشد.» بی‌بی‌سی در ادامه ‌به تفاوت نظر دولت ریگان و نتیجه پژوهش مذکور اشاره کرده و افزود: «دولت ریگان که ادعا می‌کند بقیه کشورهای صنعتی بیشتر از ایالات متحده [به نفت وابسته‌اند] از متحدان خود خواسته است برای دفاع از منافع خود در منطقه نیروی نظامی بیشتری فراهم کنند، اما گزارش سازمان خدمات پژوهشی حاکی‌از آن است که ممکن است در کوتاه‌مدت دولت ایالات متحده ازنظر اقتصادی به همان اندازه متحدان اروپای غربی و ژاپنی‌اش صدمه ببیند.» گزارش با اشاره به اینکه «فوری‌ترین اثر قطع نفت افزایش شدید بهای نفت عرضه‌شده به بازار خواهد بود»، پیش‌بینی کرده است قیمت نفت خام که اکنون کمتر از 30 دلار است - درصورت عملی‌شدن تهدید ایران - به بیش از 100 دلار افزایش یابد.[۳۹]

گزارش - 450

سازمان مجاهدین عراقی در بیانیه‌ای تصمیم فرانسه درمورد تحویل هواپیماهای سوپراتاندارد به عراق را محکوم کرد. در این بیانیه که نسخه‌هایی از آن دراختیار سفارتخانه‌های کشورهای اسلامی در پاریس و رسانه‌های گروهی فرانسه قرار گرفت با تأکید بر بی‌تأثیربودن این جنگنده‌ها در سیر و سرنوشت جنگ آمده است: «با دخالت‌های آشکار و رو به تزاید فرانسه در جنگ صدام با جمهوری اسلامی ایران، عواقب شکست صدام دامنگیر فرانسه نیز خواهد شد و این ملت فرانسه است که تاوان سیاست‌های صهیونیستی میتران را می‌پردازد و این سیاست‌های احمقانه موجب برانگیخته‌شدن نفرت مردم مستضعف منطقه از فرانسه خواهد شد.» در بخش دیگری از این اطلاعیه آمده است: «ملت عراق که در میان آتش و جنگ صدام و چوبه‌های دار او گرفتار شده راهی جز ادامه مبارزه برعلیه رژیم این جلاد ندارد و این ملت قربانی سیاست فرانسه در حمایت از رژیم عراق است. رژیمی که روزانه ده‌ها تن از مردم را به شهادت می‌رساند و زندان‌ها را از آنان پر کرده است. حمایت از رژیم عراق به‌مثابه صحه‌گذاشتن به قتل بی‌گناهان و مبارزین عراقی و شرکت در این جنایات می‌باشد.»[۴۰]

گزارش - 451

درحالی‌که وزارت امور خارجه ایران با انتشار بیانیه‌ای به مناسبت سالگرد کشتار صبرا و شتیلا، دخالت قدرت‌های بین‌المللی در امور لبنان را محکوم و بر ادامه روند مبارزه تأکید کرد و باوجود اعتراف یک سخنگوی سفارت امریکا در لبنان به حضور ناوگان جنگی امریکا در لبنان برای کمک به ارتش این كشور، امین جمیل رئیس‌جمهور لبنان، نیروهای نظامی ایران را به دخالت در امور داخلی این کشور متهم ساخت. در بیانیه وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران آمده است: «1. کشتار ساکنان بی‌گناه اردوگاه‌های صبرا و شتیلا که بلافاصله به‌دنبال استقرار نیروهای به‌اصطلاح حافظ صلح و خروج نیروهای فلسطینی از بیروت انجام گرفت، نمونه بارز بی‌اعتنایی کامل استکبار جهانی و ایادی آن به مردم فلسطین و افکار عمومی در جهان و نشانه خصومت ریشه‌دار و حل‌نشدنی آنان با آرمان مقدس فلسطین می‌باشد. 2. شرکت مستقیم نیروهای مداخله‌گر غربی و در رأس آنها امریکا و فرانسه در قتل و کشتار محرومین و مسلمانان لبنان در غرب و جنوب بیروت که درحقیقت ادامه روند کشتار مردم فلسطین در صبرا و شتیلا می‌باشد، دقیقاً هدف یکسان خنثی‌سازی همه نیروهای مقاوم دربرابر مطامع استکباری و صهیونیستی را آشکار می‌سازد و بجاست که درس عبرتی برای کسانی باشد که بارها انجام مبارزات قهرآمیز برای حل مسئله فلسطین را در راه‌های سیاسی جست‌وجو می‌کنند. 3. تقارن سالگرد قتل‌عام ساکنان صبرا و شتیلا و سالروز کشتار فلسطینی در سپتامبر سیاه 1970، به‌دست شاه ‌حسین یادآور مناسبی است بر هماهنگی راه‌حل‌های استکباری و ارتجاعی و بیانگر پیام واحد خون شهدای صبرا و شتیلا در لبنان و شهدای سپتامبر سیاه در اردن، مبنی‌بر طرد طرح‌های خیانت‌بار کمپ‌ دیوید و رد مصوباتی همچون مصوبات کنفرانس فاس می‌باشد که خمیرمایه اصلی آنها جز شناسایی رژیم صهیونیستی و پایان‌بخشیدن به مبارزات ملت فلسطین چیز دیگری نیست. 4. یک بار دیگر ضمن گرامیداشت خاطره شهدای صبرا و شتیلا و تجدید عهد با همه مبارزان مؤمن و حقیقی راه آزادی فلسطین و لبنان اعلام می‌کنیم: اتحاد و انسجام هرچه بیشتر نیروها و پایداری و مقاومت آنان در مقابل توطئه‌ها و ادامه روند مبارزه قهرآمیز علیه نیروهای صهیونیستی و حامیان استکباری آن، دست قدرتمندان را برای همیشه از منطقه کوتاه خواهد کرد و سرانجام پیروزی با حق خواهد بود.»[۴۱] در همین حال، به‌دنبال اظهارنظر کاسپار واینبرگر وزیر دفاع امریکا، درمورد تشکیل یک دولت ائتلافی در لبنان که دربرگیرنده تمامی گروه‌های درگیر در این کشور باشد،[۴۲] «یک سخنگوی سفارت امریکا در بیروت دیروز [27/6/1362] تأیید کرد ناوگان جنگی این کشور برای کمک به ارتش لبنان که در یک جنگ تن‌به‌تن شدید جهت حفظ شهر سوق‌الغرب درگیر بود مواضع توپخانه نیروهای انقلابیون مسلمان لبنانی را در منطقه کوهستانی مرکز لبنان گلوله‌باران کردند.»[۴۳] درپی مداخلات نظامی آشکار نیروهای امریکایی در درگیری‌های لبنان، تاس خبرگزاری رسمی شوروی «گلوله‌باران مواضع شرق بیروت به‌وسیله دو ناو جنگی امریکا» را گام تازه‌ای برای تشدید مداخله نظامی امریکا در لبنان توصیف کرد و افزود: «اقدام‌های واشنگتن نمایش‌گر قصد آن کشور به اشغال لبنان برای تبدیل آن به یک میدان عملیات تجاوز علیه سوریه و کشورهای عرب است.»[۴۴] باوجوداین، به گفته رادیو ایران (وابسته به اپوزیسیون خارج كشور)، امین جمیل رئیس‌جمهور لبنان، ایران را متهم به دخالت نظامی در جنگ داخلی لبنان کرد و شب گذشته «در مصاحبه‌ای با تلویزیون کانال 2 فرانسه در پاسخ به یکی از خبرنگاران فرانسوی که از او پرسید آیا سند [و] مدرکی مبنی‌بر شرکت پاسدارهای حزب‌اللهی جمهوری اسلامی در درگیری‌های داخلی لبنان دارید، اظهار داشت که دراین‌زمینه نیازی نیست من سند و مدرکی ارائه کنم، روزنامه‌های جمهوری اسلامی خبر اعزام نیروهای ایرانی ازطریق سوریه به لبنان را با تصاویر آنها در هنگام حرکت چاپ می‌کنند.»[۴۵]

ضمیمه گزارش437: مشروح جلسات فرماندهان قرارگاه نجف درمورد اجرای عملیات‌های والفجر4 و 5 در جلساتی كه در روزهای 27 و 28 شهریور 1362 برگزار شد، عزیز جعفری فرمانده قرارگاه نجف، درمورد سختی‌ها و محدودیت راهکارهای عملیات منطقه دربندیخان و هم‌زمانی عملیات‌های والفجر4 و 5 معتقد بود که باتوجه‌به مشکلات موجود، اجرای عملیات دهانه‌ شیلر و عملیات دربندیخان با فاصله سه چهار روز از یكدیگر، می‌تواند باعث تحلیل‌رفتن میزان مقاومت نیروهای دشمن شود. وی با تأكید براینكه نباید مثل عملیات والفجر مقدماتی تسلیم شرایط شد، گفت عملیات والفجر مقدماتی درست پس از پیروزی‌های شیرین عملیات‌های محدود مسلم‌بن‌عقیل(ع) و محرم بود و نیروهای خودی باوجود اطلاع از تقویت‌های پی‌درپی دشمن مصمم به اجرای عملیات بودند. جعفری افزود: وضعیت فعلی ما نیز این‌گونه شده به این شکل که ما با علم به اینکه تا قبل از والفجر 2 و 3، دشمن از سه کیلومتری جرئت پیشروی نداشت، ولی درحال‌حاضر می‌تواند از خط ما هم بگذرد و ارتفاع را هم بگیرد و بااینكه «ما می‌دانیم که راهکار محدود و سخت است، جاده نداریم و... باز می‌گوییم عمل می‌کنیم.» امین شریعتی جانشین قرارگاه نجف نیز بر این باور بود که برای کاهش حجم فشار دشمن نمی‌توان عملیات‌های والفجر4 و 5 را همچون والفجر 2 و 3 با فاصله‌ اندکی از هم انجام داد؛ چون بعد از والفجر 2 و 3 دشمن فهمیده است که «ما از دو محور عمل می‌کنیم.» علاوه‌براین برخلاف والفجر 2 و 3 که در دو جبهه شمالی و میانی بود منطقه دو عملیات والفجر4 و 5 هردو در جبهه‌ شمالی و نزدیک به هم است و درنتیجه دشمن به‌راحتی می‌تواند از نیروهای احتیاط خود استفاده کند. باکری فرمانده لشکر31 عاشورا‌ (‌فرمانده قرارگاه تاکتیکی نجف2) هم‌ عقیده داشت: اگر قرار است عملیات در این منطقه اجرا شود باید سرمایه‌گذاری جدی و کار اساسی صورت گیرد، در غیر این صورت اگر به شکل محدود عمل شود امکان عملیات از دست خواهد رفت. وی همچنین با اشاره به راه طولانی و صخره‌ای، ارتفاعات تیغه‌ای و به‌هم‌پیوسته منطقه، ضعف آتش و پوشش هوایی پیشنهاد داد كه عملیات به‌صورت نامنظم اجرا شود. در مقابل محمدابراهیم همت فرمانده لشکر27 محمد رسول‌الله‌(ص) (‌فرمانده قرارگاه تاکتیکی نجف1) با ابراز تأسف از تردید فرماندهان و تأکید بر اینکه این عملیات را باید با توکل برخدا انجام داد، گفت: «روی بمو می‌توان جنگید و جلو رفت و مهمات هم زیاد است. ... روی تپه‌ها حداقل یک هفته مهمات هست و حاج همت گفت مشکلاتی که ما داریم دشمن هم دارد و ما 10 فروند برای ذخیره به هلیکوپترها اضافه کنیم و بتوانیم 12 عدد قبضه [ضدهوایی را به] 23 ضدهوایی برسانیم روی ارتفاعات و یک مقدار مردانه بچه‌ها بجنگند منطقه خوبی است و می‌توان عمل نمود.» فرمانده لشکر17 علی‌بن‌ابی‌طالب(ع) هم در جلسه‌ا‌ی كه در تاریخ 29/6/1362 برگزار شد گفت: «در این عملیات باید ل [لشكر] رسول‌الله(ص) به مریوان برود. ... چون لشکر حاج همت به مریوان آشنا بود تا الآن مسئله مریوان تمام شده بود. ما با تجربه‌های به‌دست‌آمده از گذشته اگر بدانیم به این برسیم که در اینجا [منطقه دربندیخان] تلفات می‌دهیم و نتیجه‌ای هم نخواهد داشت نباید عمل کنیم.»[۴۶]


پاورقی‌ها

منابع و مآخذ روزشمار 1362/06/28

  1. ↑ سند شماره 275/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوی قرارگاه نجف در عملیات والفجر4، حسین اردستانی، 15/6/1362 تا 11/7/1362، صص 126 - 107.
  2. ↑ سند شماره 294/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوی قرارگاه حمزه در عملیات والفجر4، محمد دیانی، 28/6/1362 تا 13/7/1362، صص 9 - 1؛ و - سند شماره 13021/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: جلسه بررسی استعداد توپخانه و آتشبارهای قرارگاه حمزه، عملیات والفجر4، (قرارگاه حمزه، 28/6/1362، نوار شماره 13021)، صص 14 - 1.
  3. ↑ سند شماره 294/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص 14 - 12؛ و - سند شماره 13075/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: جلسه وضعیت پدافند هوایی و بررسی ابلاغ مأموریت والفجر4، (قرارگاه حمزه، 28/6/1362، نوار شماره 13075)، صص 9 - 1.
  4. ↑ گزیده اسناد عملیات والفجر4، جلد2، مركز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبه‌ای و اطلاعاتی قرارگاه عملیاتی مقدم حمزه سیدالشهدا (مریوان)، 24/6/1362 الی 27/6/1362، ص221.
  5. ↑ همان، گزارش نوبه‌ای و اطلاعاتی قرارگاه عملیاتی مقدم حمزه (مریوان)، 17/6/1362 الی 28/6/1362، ص223.
  6. ↑ سند شماره 20234 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبه‌ای اطلاعات - عملیات قرارگاه خاتم‌الانبیا، 24/6/1362 الی 27/6/1362، صص 6 - 4.
  7. ↑ سند شماره 275/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوی قرارگاه نجف در عملیات والفجر4، حسین اردستانی، 15/6/1362 تا 11/7/1362، صص 126 - 107.
  8. ↑ گزیده اسناد عملیات والفجر4، پیشین، گزارش نوبه‌ای و اطلاعاتی اطلاعات - عملیات قرارگاه حمزه سیدالشهدا، 26/6/1362 الی 27/6/1362، ص215.
  9. ↑ گزیده اسناد عملیات والفجر4، پیشین، گزارش نوبه‌ای و اطلاعاتی اطلاعات - عملیات قرارگاه حمزه سیدالشهدا، 25/6/1362 الی 26/6/1362، ص188.
  10. ↑ گزیده اسناد عملیات والفجر4، پیشین، گزارش نوبه‌ای و اطلاعاتی قرارگاه عملیاتی مقدم حمزه (مریوان)، 17/6/1362 الی 28/6/1362، ص226.
  11. ↑ سند شماره 20257 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص 5 - 1.
  12. ↑ سند شماره 20234 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص 6 - 4.
  13. ↑ گزیده اسناد عملیات والفجر4، پیشین، گزارش نوبه‌ای و اطلاعاتی اطلاعات - عملیات قرارگاه حمزه سیدالشهدا، 25/6/1362 الی 26/6/1362، صص 190 - 188.
  14. ↑ سند شماره 20257 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص 3 - 1.
  15. ↑ گزیده اسناد عملیات والفجر4، پیشین، گزارش نوبه‌ای و اطلاعاتی اطلاعات - عملیات قرارگاه حمزه سیدالشهدا، 26/6/1362 الی 27/6/1362، ص215.
  16. ↑ سند شماره 20234 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص 6 - 4.
  17. ↑ سند شماره 12769/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: جلسه عملیات منتفی‌شده البکر و العمیه (عملیات والفجر4)، (قرارگاه کربلا، 5/7/1362، نوار شماره 12769)، صص 6 - 1.
  18. ↑ سند شماره 372345 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از شهربانی استان خوزستان به استانداری خوزستان، 28/6/1362.
  19. ↑ واحد مرکزی خبر صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، بولتن رادیوهای بیگانه، 29/6/1362، ص22، رادیو بی‌بی‌سی، 28/6/1362.
  20. ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 184، 29/6/1362، ص6، استکهلم - خبرگزاری جمهوری اسلامی، 28/6/1362.
  21. ↑ گزیده اسناد عملیات والفجر4، جلد2، مركز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبه‌ای و اطلاعاتی قرارگاه عملیاتی مقدم حمزه سیدالشهدا (مریوان)، 24/6/1362 الی 27/6/1362، ص221.
  22. ↑ سند شماره 356681 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: تلکس قرارگاه حمزه سیدالشهدا به واحد طرح و عملیات ستاد مرکزی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، 28/6/1362، ص2.
  23. ↑ همان، گزارش نوبه‌ای و اطلاعاتی قرارگاه عملیاتی مقدم حمزه (مریوان)، 17/6/1362 الی 28/6/1362، ص223.
  24. ↑ سند شماره 343467 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از ناحیه ژاندارمری کردستان رکن سوم به استانداری کردستان، 29/6/1362.
  25. ↑ سند شماره 354500 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین.
  26. ↑ گزیده اسناد عملیات والفجر4، پیشین، گزارش نوبه‌ای و اطلاعاتی قرارگاه عملیاتی مقدم حمزه (مریوان)، 17/6/1362 الی 28/6/1362، ص226.
  27. ↑ سند شماره 271024 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از فرماندهی ناحیه ژاندارمری باختران به فرماندهی ژاندارمری جمهوری اسلامی ایران (ركن3)، 29/6/1362.
  28. ↑ سند شماره 351207 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از فرماندهی سپاه بوکان به قرارگاه حمزه سیدالشهدا، 29/6/1362.
  29. ↑ سند شماره 354491 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از واحد عملیات سپاه سلماس به قرارگاه حمزه سیدالشهدا، 30/6/1362.
  30. ↑ مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، صحیفه امام (مجموعه آثار امام خمینی)، جلد‌18، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1386، صص 132 - 130.
  31. ↑ اکبر هاشمی رفسنجانی، آرامش و چالش (کارنامه و خاطرات هاشمی رفسنجانی سال 1362)، به اهتمام مهدی هاشمی، تهران: نشر معارف انقلاب اسلامی، چاپ سوم 1386، صص 227 و 232.
  32. ↑ اکبر هاشمی رفسنجانی، آرامش و چالش (کارنامه و خاطرات هاشمی رفسنجانی سال 1362)، به اهتمام مهدی هاشمی، تهران: نشر معارف انقلاب اسلامی، چاپ سوم 1386، صص 227 و 232.
  33. ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 184، 29/6/1362، صص 9 - 8. پاریس - خبرگزاری جمهوری اسلامی، 28/6/1362.
  34. ↑ همان، صص 7 - 6، واشنگتن - خبرگزاری جمهوری اسلامی، 28/6/1362.
  35. ↑ همان، صص 10 - 9. پاریس - خبرگزاری کویت، 28/6/1362.
  36. ↑ همان، ص10، پاریس - خبرگزاری جمهوری اسلامی، 28/6/1362.
  37. ↑ همان، ص2، پاریس - خبرگزاری جمهوری اسلامی، 28/6/1362.
  38. ↑ همان، صص 4 - 3، پاریس - خبرگزاری جمهوری اسلامی، 28/6/1362.
  39. ↑ واحد مرکزی خبر صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، بولتن رادیوهای بیگانه، 29/6/1362، صص 10 - 9، رادیو بی‌بی‌سی، 28/6/1362.
  40. ↑ روزنامه کیهان، 28/6/1362، ص24.
  41. ↑ روزنامه اطلاعات، 28/6/1362، ص14.
  42. ↑ روزنامه کیهان، 28/6/1362، ص24.
  43. ↑ روزنامه کیهان، 29/6/1362، ص20.
  44. ↑ روزنامه کیهان، 28/6/1362، ص24.
  45. ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 184، 29/6/1362، ص28، رادیو ایران، 28/6/1362.
  46. ↑ سند شماره 275/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص 131 - 107.





برگرفته از «https://rozshomaredefamoghaddas.ir/index.php?title=1362.06.28&oldid=4374»