1366.07.04
| روزشمار جنگ سال 1366 1366.07.04 | |
|---|---|
| نام‌های دیگر | چهار مهر |
| تاریخ شمسی | 1366.07.04 |
| تاریخ میلادی | 26 سپتامبر 1987 |
| تاریخ قمری | 2 صفر 1408 |
گزارش- 55
در جلسه امروز قرارگاه خاتم‌الانبيا با حضور فرمانده كل سپاه (محسن رضايي)، معاونت عمليات فرمانده كل سپاه (غلامعلي رشيد)، فرمانده نيروي زميني سپاه (علي شمخاني)، وزير سپاه (محسن رفيق‌دوست)، مسئول مهندسي قرارگاه خاتم‌الانبيا (محمد فروزنده)، مسئول مهندسي نيروي زميني سپاه (عليرضا عندليب)، فرمانده قرارگاه كربلا (احمد غلامپور) و معاونت اطلاعات قرارگاه كربلا (غلامرضا محرابي) به بحث و بررسي درباره مسائل مهندسي و پشتيباني عمليات در منطقه فاو و خورعبدالله پرداخته شد و ضمن آن نيز به طرح مانور عمليات در اين منطقه و منطقه عملياتي كربلاي5، اشاره گرديد. در ابتداي جلسه مشكل ترديد و عدم باور يگان‌ها به اجراي عمليات در منطقه فاو و خورعبدالله و اكراه آنها از عمليات در اين منطقه مطرح گرديد و به تأكيد آقاي هاشمي بر جدي بودن عمليات در اين منطقه اشاره شد. علي شمخاني از جمله راه‌هاي حل اين مشكل را اقدامات عملي چون ايجاد اسكله‌هاي لازم و تأمين تجهيزات ضروري براي عمليات در اين منطقه ذكر كرد. محمد فروزنده نيز گزارشي از اقدامات مهندسي در منطقه از جمله آماده شدن بيمارستان منطقه فاو در آينده‌اي نزديك و اشكالي كه به علت نشست زمين در ساختمان بيمارستان ايجاد شده است و همچنين اقدام براي دپو كردن سنگرهاي سيماني و نيز ساختن 400 هدف كاذب، تهيه فرش باتلاقي و توليد پل پي‌ام‌پي، احداث زاغه مهمات و همچنين ساخت انواع شناورهاي سبك و سنگين و مشكلات و كمبودهايي كه در اين زمينه وجود دارد از جمله كمبود زمان و بودجه بيان كرد. محسن رفيق‌دوست نيز با توجه به گستردگي اقدامات و امكانات مورد نياز براي اين عمليات گفت: «مهندسي اين عمليات بايد به عهده فروزنده باشد و پشتيباني‌اش هم به عهده من، چون كار بزرگي است.» وي در ضمن بيان مشكلات بودجه و كمبودها، اضافه كرد كه اسپانيا جلوي صدور مواد اوليه خريداري شده را گرفته است. در ادامه جلسه درباره پشتيباني نيروهاي عمل‌كننده از جنبه آب، سوخت، مهمات، استحكامات، تغذيه، تسليحات سبك و نقل و انتقالات بحث شد و محسن رضايي بر پيش‌بيني و تأمين موارد فوق تأكيد كرد. طرح مانور عمليات در منطقه كربلاي5 و منطقه فاو و خورعبدالله و يگان‌هاي انتخاب شده براي عمليات در هر منطقه و يگان‌هاي پشتيباني آن و به‌طور‌كلي چهار موضوع: آموزش نيروها، تك فريب، تك پشتيباني و سازمان رزم بحث پاياني جلسه امروز بود.[۱]
گزارش- 56
اوضاع خليج فارس، عمليات‌ها و فعاليت‌هاي دريايي، چگونگي پاسخ‌گويي به اقدام امريكا در حمله به كشتي ايران - اجر و همچنين راه‌هاي جلوگيري از پشتيباني عراق به‌وسيله حاميان منطقه‌اي، امروز در دو جلسه مورد بررسي قرار گرفت. جلسه اول با شركت چند تن از مسئولان نيروي دريايي سپاه از جمله فرمانده اين نيرو (حسين علايي) در حضور فرمانده عالي جنگ (آقاي هاشمي‌رفسنجاني) برگزار شد. در اين جلسه موضوع مانور و عمليات دريايي و چگونگي مقابله با دشمنان حاضر در خليج فارس مطرح گرديد و سپس مسائل لجستيك و تجهيزات لازم براي نيروي دريايي سپاه و اقداماتي كه در پيش دارد و كمبودها بيان شد. از جمله مشكلات، كمبود شناورهاي مناسب و همچنين سلاح‌هاي مناسب براي عمليات دريايي و مقابله با شرارت قواي موجود در منطقه مطرح گرديد و تجهيزات موشكي "سهند" و "استينگر" از مهم‌ترين سلاح‌هاي مناسب و مورد نياز ذكر شد.[۲]
حسين علايي، اكبر هاشمي، علي فدوي
در جلسه امروز مسئولان نيروي دريايي سپاه با فرمانده عالي جنگ، عمليات دريايي و چگونگي مقابله با دشمنان در خليج فارس بررسي شد. در جلسه دوم با حضور فرمانده كل سپاه و فرماندهان نيروي دريايي سپاه و چند تن ديگر از فرماندهان سپاه، موضوع عمليات دريايي، ضرورت پاسخ‌گويي سريع‌تر به حمله امريكا به كشتي "ايران - اجر"، واكنش‌هاي احتمالي امريكا و همچنين اوضاع جوي براي عمليات، بررسي شد. محسن رضايي با اشاره به فشار موجود براي مقابله با اقدامات امريكا در خليج فارس گفت كه هر طور شده بايد عمل كنيم؛ مردم مي‌گويند غرور ما شكسته است. در اين جلسه همچنين مشكل كمبود تجهيزات و تسليحات دريايي مورد نياز و چگونگي تأمين آن بررسي شد.[۳]
گزارش- 57
امروز تأسيسات نفتي آغاجاري، مركز صدا و سيماي اهواز و دو فروند كشتي در نزديكي خارك هدف حملات هوايي عراق قرار گرفت. پس از نااميدي عراق از فشارهاي ديپلماتيك در شوراي امنيت و تعليق تحريم تسليحاتي ايران در جلسه روز گذشته اعضاي دائمي شوراي امنيت، هواپيماهاي دشمن هم‌زمان با سفر واينبرگر به خليج فارس، براي فشار به ايران با ايجاد محاصره اقتصادي، به ويژه جلوگيري از صدور نفت، حملات شديد و گسترده‌اي را آغاز كردند. هواپيماهاي عراقي ساعت 10:40 با تجاوز به حريم هوايي آغاجاري چند راكت به سوي تأسيسات نفتي بهره‌برداري شماره2 آغاجاري پرتاب كردند. در اين حمله تأسيسات مذكور دچار آتش‌سوزي شد كه پس از چند ساعت مهار گرديد.[۴] در ساعت 13:30 نيز چند هواپيماي عراقي فرستنده 800 كيلوواتي صدا و سيماي مركز اهواز را بمباران كردند. اين فرستنده كه در 20 كيلومتري جاده اهواز - خرمشهر قرار دارد، بر اثر اين حمله خسارت ديد و قادر به ادامه فعاليت نيست. در اين بمباران هواپيماهاي دشمن آسايشگاه محافظان فرستنده را نيز هدف قرار دادند كه در اين حمله ده تن شهيد و تعدادي مجروح شدند.[۵] همچنين در خليج فارس يك نفتكش با پرچم قبرس در حوالي جزيره خارك هدف هجوم هواپيماهاي دشمن قرار گرفت و آسيب ديد.[۶] بيمه لويدز لندن اعلام كرد كه نفتكش حامل پرچم قبرس به نام "كورال اكيپ" در واقع به ايران تعلق دارد و در شمال خليج فارس هدف يك موشك اگزوسه شليك شده از هواپيماي عراقي قرار گرفت. لويدز به نقل از يك پيام راديويي افزود كه در اين حمله موتورخانه نفتكش به شدت آسيب ديد.[۷] به‌علاوه يك كشتي صيادي به نام "خيبر" در همين منطقه مورد هجوم هواپيماهاي عراقي قرار گرفته و از ناحيه دكل و اطاقك‌هاي صيادان دچار آسيب شد.[۸] ارتش عراق نيز با صدور بيانيه‌اي حمله هواپيماهاي عراقي به يك هدف بزرگ دريايي را اعلام كرد.[۹] روزنامه القادسيه چاپ بغداد نيز ضمن تهديد جمهوري اسلامي، حملات هوايي عراق را پاسخي به ايران براي نپذيرفتن اراده بينالمللي براي پايان دادن به جنگ عنوان كرد و نوشت: «پس از اينكه رژيم ايران قطعنامه اخير شواري امنيت را قولاً و عملاً رد كرد، عراق عناصر برتري كنوني خود را براي بازداشتن همه‌جانبه دشمن و اعمال مجازات شديد و وارد آوردن ضربات كوبنده به آن در هوا، دريا و زمين به كار خواهد گرفت.»[۱۰]
گزارش- 58
ديپلمات‌هاي مقيم بغداد حملات هوايي چند روز اخير عراق را آغاز طرح عملياتي آينده نيروي هوايي عراق و مرحله انهدام كلي تأسيسات حياتي ايران پيش‌بيني كردند و معتقدند: «اوضاع نظامي ناشي از توسعه عمليات هوايي عراق در داخل ايران و در آب‌هاي خليج عرب [فارس] به منظور تشديد حلقه محاصره اقتصادي و وارد كردن شديدترين تلفات در مركز حياتي ايران، اين كشور را به پذيرش آتش‌بس وادار خواهد كرد.»[۱۱] خبرگزاري رويتر نيز در گزارشي حملات عراق را سنگين‌ترين سلسله عمليات هوايي عراق عليه نفتكش‌هاي ايراني از زمان شروع جنگ نفتكش‌ها در سال 1981 اعلام كرد و افزود: «كشتي‌هاي تجارتي خارجي به‌دليل وحشت از حملات تلافي‌جويانه ايران، چسبيده به سواحل كشورهاي عرب حوزه خليج فارس حركت مي‌كنند و خدمه آنها براي غافل‌گير نشدن در مقابل حملات قايق‌هاي توپدار ايران نگهباني مي‌دهند.» رويتر به نقل از تحليل‌گران جنگ، درباره دليل تشديد حملات اضافه كرد: «تشديد حملات هوايي عراق عليه خطوط كشتي‌راني ايران در خليج فارس و همچنين تأسيسات نفتي و اقتصادي در عمق خاك اين كشور به وضوح با ديدار كاسپار واينبرگر وزير دفاع امريكا از منطقه ارتباط دارد؛ زيرا واينبرگر نيز همگام با عراق سرسختانه خواهان تلاش براي وادار كردن ايران به قبول آتش‌بس است.»[۱۲]
گزارش- 59
تأسيسات راداري شهر "رواندوز" عراق واقع در استان سليمانيه در ساعت 13:55 امروز به وسيله جنگنده بمب‌افكن‌هاي ايران بمباران شد. پس از اين حمله - كه به تلافي حملات عراق به نقاط مسكوني و مراكز اقتصادي ايران صورت گرفت - كليه هواپيماها سالم به پايگاه‌هاي خود بازگشتند.[۱۳] به علاوه تأسيسات برق و سد دوكان در همين استان زير آتش توپخانه سپاه پاسداران قرار دارد.[۱۴]
گزارش- 60
در حمله منافقين به پايگاه كريم‌آباد و حمله عناصر كومه‌له به گردان حسن‌آباد، تعدادي از نيروهاي خودي شهيد و مجروح شدند. ساعت 3 بامداد امروز نيروهاي سازمان مجاهدين خلق (منافقين) با آتش پشتيباني ارتش عراق به پايگاه كريم‌آبادِ تپه‌سرخ واقع در منطقه سردشت - كه در اختيار نيروهاي ارتش بود - حمله كردند و آن را به سقوط كشاندند. در اين حمله تعدادي از افراد مستقر در پايگاه به شهادت رسيدند، جمعي مجروح و چند تن نيز اسير شدند.[۱۵] همچنين چته‌هاي كومه‌له نيز با اجراي كمين در گردنه كرسي واقع در 25 كيلومتري جنوب سنندج، دوازده تن از نيروهاي گردان حسن‌آباد را به شهادت رساندند. در اين عمليات عناصر كومه‌له ابتدا دو تن از افراد تأمين جاده را خلع سلاح نمودند سپس با استفاده از لباس آنها دو دستگاه تويوتا را متوقف كردند و در پي آن با اسير كردن راننده خودروها و با كمك عناصر ديگر كومه‌له بر سر راه نيروهاي گردان حسن‌آباد كمين گذاشتند كه حدود ساعت 6 بعدازظهر با آنها درگير شدند. در اين درگيري كه چند ساعت طول كشيد 12 تن شهيد و 7 تن مجروح شدند. نيروهاي ضد انقلاب پس از به آتش كشيدن 5 دستگاه تويوتا فرار كردند.[۱۶]
گزارش- 61
در يك سند به دست آمده از نيروهاي عراقي با طبقه‌بندي به‌كلي سري، راه‌كارهاي عمليات احتمالي ايران در منطقه عمومي "سيدصادق" (روبه‌روي مريوان)، بررسي شده است. سرتيپ ستاد "احمد حسن عبيد" در نامه‌اي به محفل دفاع‌الوطني براي اجراي عمليات و تصرف شهرهاي سيدصادق، خورمال، حلبچه به وسيله ايران، شش راه‌كار پيش‌بيني مي‌كند. راه‌كار اول: تعرض با تلاش اصلي در منطقه "بالي بنوك" و اشغال ارتفاعات، پيشروي به سوي سيدصادق و محاصره يگان‌هاي لشكر همراه با تثبيت بقيه مناطق. راه‌كار دوم: تعرض با تلاش اصلي در منطقه "احمد آوا" از سمت دره ظلم، به منظور اشغال خورمال و پيشروي به سوي سيدصادق و محاصره يگان‌هاي لشكر هم‌زمان با تثبيت بقيه مناطق. راه‌كار سوم: تعرض با تلاش اصلي در منطقه عارضه سُرام به منظور اشغال شهر بياره و قطع جاده بياره - طويله و پيشروي به سوي خورمال و جداساختن يگان‌ها در منطقه هم‌زمان با تثبيت بقيه مناطق. راه‌كار چهارم: تعرض با تلاش اصلي در ارتفاعات مهم منطقه طويله جهت اشغال آن و رسيدن به جاده و پيشروي به سمت خورمال، سيدصادق و جداساختن يگان‌هاي همراه با تثبيت بقيه مناطق. راه‌كار پنجم: تعرض با تلاش اصلي در منطقه كوه "بفره‌ميري" و تلاش ثانوي به سمت سازان به منظور اشغال حلبچه. راه‌كار ششم: تعرض با تلاش اصلي در منطقه كوه بالامبو و دهانه "سوردين" و تلاش ثانوي به سمت دهانه كاني كروشكان به منظور اشغال قصبه حلبچه. در پايان اين نامة سرتيپ عراقي آمده است: هم‌زمان با هر يك از راه‌كارهاي فوق مزدوران ايران از داخل نيز عمليات خواهند كرد.[۱۷]
گزارش- 62
امريكا كشتي تجاري "ايران - اجر" را در خليج فارس غرق كرد. نيروي دريايي امريكا با قراردادن مواد منفجره در كشتي ايران - اجر، در ساعت 2 بامداد امروز آن را منفجر كرد و به عمق آب‌هاي خليج فارس فرستاد. سخنگوي وزارت دفاع امريكا گفت: كشتي در محلي كه هيچ‌گونه خطري براي كشتي‌راني بينالمللي ندارد منفجر گرديد.[۱۸] رئيس‌جمهور اسلامي ايران در جلسه امروز هيئت دولت درباره اقدام امريكا گفت: «منهدم كردن كشتي تجاري ايراني نشان داد كه كار امريكا در تهاجم به اين كشتي يك دزدي دريايي بوده است نه يك كار نظامي كه داراي اهداف معقول باشد. اگر حقيقتاً امريكايي‌ها دروغ نمي‌گفتند و مي‌توانستند براي اين كار خودشان توجيه منطقي دست و پا كنند، هيچ نيازي به منفجر كردن كشتي نداشتند. رئيس‌جمهوري تأكيد كرد امريكا با از بين بردن آثار جرم خود، صحت ادعاهاي قبلي‌اش را نزد افكار عمومي امريكا و جهان به طور جدي زير سؤال برده است.» رئيس مجلس شوراي اسلامي نيز درباره اين اقدام امريكا گفت: «امريكا اگر كشتي (ايران - اجر) را به ما پس مي‌داد بعدها مشخص مي‌شد كه اين كشتي تجاري است و اگر كشتي را هم به ما پس نمي‌داد، باز هم جاي سؤال بود كه چرا پس نمي‌دهد؟ آنها فكر كردند كه اگر كشتي را نگه دارند ما از مراجع بينالمللي خواهيم خواست كشتي را از نزديك ببينند كه آيا نظامي است؟ ولي با يك عمل احمقانه آن را غرق كردند. آنها تأكيد مي‌كردند ما از كار مين‌گذاري كشتي مزبور فيلم‌برداري كرديم كه بعد انكار كردند و گفتند فيلم‌ها خراب شده است. قدرت‌نمايي امريكا در اين عمل تبديل به ضعف شده است ما زماني كه انتقام اين كشتي را از امريكا گرفتيم آن موقع بايد جوابگو باشند.»[۱۹] وزير امورخارجه ايران نيز امروز با ارسال نامه‌اي براي دبيركل سازمان ملل، با اشاره به حضور گسترده نظامي امريكا در خليج فارس كه موجب تشديد بحران در منطقه شده است و تهديد جدي جمهوري اسلامي، و از طرف ديگر خويشتنداري ايران؛ و توجه دادن دبيركل به اقدامات خطرناك امريكا، از جمله حمله به كشتي "ايران - اجر"، ضمن درخواست از جامعه بينالمللي براي محكوم نمودن اين اقدامات امريكا و درخواست از شوراي امنيت براي تحقيق در اين‌باره، تأكيد مي‌كند كه امريكا بايد وادار به جبران خسارات و ترك منطقه شود (متن نامه وزير امور خارجه ايران در ضميمه همين خبر در صفحه 127 درج شده است).[۲۰]
گزارش- 63
كاركنان كشتي "ايران - اجر" كه در حمله هلي‌كوپترهاي امريكايي به اين كشتي به گروگان نيروهاي امريكايي درآمده بودند، ساعت 20:05 وارد تهران شدند. همراه اين 26 تن از كاركنان كشتي كه سه تن آنها هم مجروح هستند، پيكرهاي 3 تن از شهيدان اين حمله نيز به ايران تحويل داده شدند.[۲۱] اين افراد ظهر امروز در اختيار هلال‌احمر عمان قرار گرفتند و با يك فروند هواپيماي ايران عازم تهران شدند.[۲۲] در مراسم استقبال از پرسنل كشتي ايران - اجر گروهي از مسئولان لشكري و كشوري حضور داشتند. يكي از كاركنان كشتي ايران - اجر كه از چندين ناحيه مجروح بود، جزئيات حمله نيروهاي امريكايي به كشتي ايران - اجر را تشريح كرد. وي گفت: «پس از حمله نيروهاي امريكايي به كشتي ايران - اجر كليه پرسنل و مجروحين توسط قايق‌هاي نجات از داخل كشتي به سوي منطقه‌اي دورتر حركت داده شدند. در مدتي كه قايق‌هاي حامل مجروحين و پرسنل كشتي روي آب قرار داشتند هلي‌كوپترها و هواپيماهاي نظامي امريكايي در اطراف قايق‌ها به عمليات گشت‌زني نظامي پرداختند. امريكايي‌ها صبح روز بعد افراد باقي‌مانده كشتي را به‌عنوان گروگان به داخل يك ناو امريكايي منتقل كرده و تحت كنترل شديد افراد مسلح قرار دادند.» يكي ديگر از كاركنان ايران - اجر در اين مصاحبه اعلام كرد: «مشخص نيست كه نيروهاي نظامي امريكايي به چه دليل و به چه جرمي ده هزار گلولـه و شش راكت به سوي اين كشتي كوچك پرتاب كردند. حمله هلي‌كوپترهاي امريكايي بدون هيچ‌گونه اخطار و يا هشداري صورت گرفت.» وي افزود: «بر اثر حمله هلي‌كوپترهاي امريكايي بخش قابل توجهي از كشتي دچار آتش‌سوزي شد و موتورخانه و قسمت ديگري از آن كه بيش‌تر حملات متوجه آن بود، متحمل خسارات سنگيني شد.» يكي از كاركنان كشتي ايران - اجر نيز طي مصاحبه‌اي با خبرنگاران چگونگي بازجويي و تحت آزار قراردادن پرسنل كشتي را در مدت بازداشت در ناو امريكايي تشريح كرد. وي گفت: «كليه پرسنل باقي‌مانده كشتي مذكور در مدت اسارت خود نزد امريكاييان به صورت دست و پا بسته و در گرم‌ترين محل ناو يعني پاشنه آن قرار داشتند.» وي فاش كرد كه امريكاييان به او و ديگر پرسنل كشتي ايران - اجر پيشنهاد پناهندگي سياسي كردند تا بدين وسيله يك حربه تبليغاتي براي خود به‌دست آورند اما به گفته وي، خودداري پرسنل كشتي از هرگونه مذاكره در اين زمينه با امريكاييان و پاسخ منفي دادن به آنها، امريكاييان را واداشت تا بر شدت اذيت و آزار خود بيفزايند.[۲۳]
گزارش- 64
برژينسكي مشاور امنيت ملي كارتر (رئيس‌جمهور سابق امريكا) دخالت‌هاي امريكا در خليج فارس را براي اعتبار امريكا ضروري دانست و هشدار درباره دخالت امريكا در اين منطقه را احمقانه خواند. وي گفت: «افرادي كه چنين هشدارهايي را مي‌دهند نمي‌دانند يا نمي‌خواهند بدانند كه خليج [فارس] از نظر استراتژيك براي ما اهميت دارد و بايد منافع امريكا در آنجا حفظ شود. مقايسه وضع فعلي خليج [فارس] با اوضاع ويتنام نيز درست نيست و تنها نوعي قياس است. كشورهاي عرب منطقه خليج [فارس] طي چند ماه گذشته در رابطه با اعتبار امريكا دچار مسائل و ترديدهاي زيادي بودند كه اينك بايد اين ترديدها رفع شده باشد. امريكا براي به‌دست آوردن مجدد اعتبار خود بهايي را نپرداخته و تنها روابط با ثبات‌تر شده و اوضاع خليج [فارس] نيز آرام‌تر شده است. به نظر من جنگ خليج [فارس] نفس‌هاي آخرش را مي‌كشد؛ زيرا چنين برمي‌آيد كه ايران درك كرده كه نمي‌تواند پيروز شود. اظهارات ايران در مورد اينكه عراق بايد به عنوان متجاوز در جنگ مجازات شود نيز طبيعي است و انتظار حرف ديگري را نبايد از آنها داشت. ايران كه نمي‌تواند ناگهان بگويد ببخشيد من نظرم را در مورد پايان جنگ عوض كردم. اين گفته ايران نشانه آن است كه اين كشور اينك وارد مرحله جديدي شده و واقعيت‌هاي جنگ را درك كرده است و اوضاع اينك از نظر كيفي كاملاً تغيير كرده است.»[۲۴]
گزارش- 65
راديو مسكو در تحليلي درباره حمله امريكا به كشتي "ايران - اجر" آن را تلاش تحريك‌آميز براي ابدي ساختن حضور خود در خليج فارس دانست و گفت: «اين اقدام كه گامي بي‌نهايت خطرناك به سوي برپا كردن عمليات جنگي در خليج فارس و به سوي بينالمللي كردن جنگ منطقه‌اي ميان ايران و عراق بود، ناگزير از نمايش كذايي بينالمللي نيروهاي نظامي كاخ سفيد - كه به بهانه تأمين امنيت كشتي‌راني در منطقه خليج فارس سازمان داده بود - ناشي مي‌شود. رويداد كنوني نشان داد كه تمام ادعاهاي امريكا دروغ و كذب محض است و به‌طور قانع‌كننده‌اي ثابت كرد كه دولت امريكا به تأمين آزادي كشتي‌راني و به پيشگيري از بروز رويدادهاي خطرناك نظامي تمايلي ندارد و برعكس با تمام وسايل مي‌كوشد عمليات تحريك‌آميز گوناگوني انجام دهد تا اينكه از دامن‌زدن به آتش دخالت، براي ابدي ساختن حضور نظامي خود در آب‌هاي خليج فارس استفاده كند. ... امريكايي‌ها همچنين تلاش مي‌ورزند با كمك نيروي اسلحه، رژيم موجود در ايران را عوض كرده عناصر امريكايي مآب را به زمامداري برسانند و سرانجام سلطه خود را كه در نتيجه انقلاب ايران از دست داده بودند، در آنجا احيا كنند. هرقدر دولت امريكا و متحدانش زودتر از اين منطقه خارج شوند به همان نسبت هم زودتر تشنجات منطقه از ميان مي‌رود و امكان‌هاي واقعي براي حل و فصل پايان دادن به جنگ خونريزانه ايران و عراق فراهم مي‌گردد.»[۲۵]
گزارش- 66
نماينده ايران در سازمان ملل متحد (دكتر رجايي‌خراساني) در يك مصاحبه مطبوعاتي نتايج سفر رئيس‌جمهوري اسلامي ايران به سازمان ملل، حمله امريكا به كشتي ايران - اجر و شرايط ايران براي رسيدن به صلح پايدار را تشريح كرد. وي گفت: «مجموعاً كليه شرايط و اهدافي كه ما براي اين جنگ و براي پايان اين جنگ داشتيم هيچ فرقي نكرده و همه چيز به قوت خود باقي است. ما بايد الان آن اجزايي را مطرح بكنيم كه قابل وصول است و وصول آنها مقدمه‌اي مي‌شود براي وصول مراحل بعدي و در اين روند من گمان مي‌كنم معرفي متجاوز قدم اول است.»[۲۶] رجايي‌خراساني در پاسخ به اين سؤال كه "به چه دليل قدرت‌هاي بزرگ از اينكه ايران قطعنامه را رد كند خوشحال خواهند شد"، گفت: «دليلش اين است كه آنها مي‌خواهند مستمسكي به دست آورند تا فشار سياسي را عليه ما افزايش دهند و ما را در موضع دفاعي قرار بدهند درحالي‌كه با اين برخورد هوشمندانه‌اي كه ما با اين قطعنامه كرديم هم‌اكنون فشار سياسي، روي عراق است، عراق در موضع دفاعي است.»[۲۷]
گزارش- 67
جلسه اعضاي دائمي شوراي امنيت و طرح پيشنهادي ايران براي پايان جنگ، بازتاب وسيعي در رسانه‌هاي جهان داشته است. اغلب اين محافل نتيجه آن را شكستي براي امريكا توصيف كردند. اينديپندنت نوشت: «براي واشنگتن و لندن و تا حدودي پاريس، نتيجه روشن جلسه تاريخي وزيران خارجه 5 عضو دائمي شوراي امنيت با دبيركل سازمان ملل، يك عقب‌نشيني بود. مسكو و پكن براي دادن امتياز به ايران تمايل بيشتري نشان داده‌اند.»[۲۸] گاردين نيز نوشت: «بسياري از ديپلمات‌ها معتقدند طرح ايران مقدمه‌اي براي برقراري آتش‌بس زودرس مي‌باشد. اين طرح از حمايت شوروي برخوردار است. روز گذشته امريكا و انگليس با اكراه مجبور شدند كه با تلاش جهت پيگيري طرح شوروي و ايران موافقت كنند. حال آنها مي‌كوشند ميزان واقعي شكست ديپلماتيك خود را بپوشانند. واشنگتن و لندن همچنان نسبت به مقاصد ايران بسيار بدبين هستند و معتقدند تهران بدون داشتن قصد جدي براي اجراي قطعنامه شورا، هنوز مي‌خواهد زمان بيشتري به‌دست آورد.»[۲۹] مطبوعات كويت نيز از تعويق اجراي مجازات عليه ايران به شدت انتقاد كردند و آن را اتلاف وقت دانستند. روزنامه القبس در سرمقاله امروز خود نوشته است: «چيزي كه ما از درك آن قاصريم و آن را نمي‌پذيريم توافق دو كشور بزرگ بر سر به تأخير انداختن مجازات ايران مي‌باشد. … طفره رفتن از اجراي بند مجازات ايران در قطعنامه 598 جز تلف كردن وقت چيز ديگري نيست.» القبس شوروي را براي آنچه كه آن را طرفداري از يك طرف جنگ خوانده، مورد انتقاد قرار داد. "السياسه" ديگر روزنامه كويتي نيز در سرمقاله امروز خود به شدت موضع شوروي در قبال قطعنامه 598 و به تعويق انداختن مجازات ايران را مورد حمله قرار داد و نوشت ما انتظار داشتيم امريكا اين موضع را بگيرد نه شوروي.[۳۰]
گزارش- 68
رئيس مجلس شوراي اسلامي (آقاي هاشمي‌رفسنجاني) در ديدار اعضاي واحد نظامي مجلس اعلاي انقلاب اسلامي عراق با اعلام اين مطلب كه «سياست جنگي كنوني ما اين است كه هر كس بخواهد داخل عراق بجنگد و آماده باشد در آنجا با نظام صدام درگير باشد، او را مسلح مي‌كنيم»، به كمك‌هاي رژيم‌هاي مرتجع عرب و امريكا به صدام اشاره كرد و گفت: «الان ديگر چهره حزب بعث روشن شده است. مي‌دانيم اگر كويت، اردن و عربستان به عراق راه، پول و بندر ندهند و حمايت نكنند عراق ظرف سه روز ممكن است سقوط بكند. اين رژيم آن‌قدر وابسته است كه ديگر نمي‌تواند روي پاي خود بايستد. پس آنهايي كه دارند حزب بعث را حفظ مي‌كنند واقعاً عمّال امريكا هستند. البته شرقي‌ها هم در آنها منافعي دارند و آنها هم حفاظت مي‌كنند و اينها گروهي هستند كه ماهيت اينها براي ملت مسلمان عراق روشن شده است.» وي مبارزه با رژيم بغداد را - كه تلاقي همه اهداف استكبار جهاني است - مقدس‌ترين جهاد و روشن‌ترين راه، توصيف كرد و افزود: «جمهوري اسلامي مصمم است تا آزاد كردن مردم عراق دست از جهاد برندارد و از مدت‌ها پيش و در حال حاضر، براي مردم عراق و براي اينكه مردم عراق و ايران با هم همكاري بكنند، براي عظمت اسلام و مسلمين و نجات منطقه مشغول ادامه جنگ هستيم و فكر مي‌كنيم كه راهي به‌جز اين براي امنيت منطقه وجود ندارد.»[۳۱]
گزارش- 69
رژيم بغداد در داخل عراق با مبارزه شيعيان و كردها روبه‌رو است. "آلن كراول" خبرنگار روزنامه نيويورك‌تايمز در گزارشي از بغداد مبارزات كردها در شمال عراق و جنبش زيرزميني شيعيان عراق را بررسي كرده و نوشته است: «حكومت عراق با مخالفت روزافزون نيروهاي داخلي روبه‌روست و بغداد در واكنش به اين مسئله دست‌كم 500 روستاي كردنشين را در شش ماه اخير از بين برده است تا چريك‌هاي كرد را از دسترسي به پناهگاه محروم سازد. تخريب روستاها و كوچ اجباري يكصد تا پانصد هزار كُرد يك تحول بسيار عجيب اجتماعي سياسي است كه در شش ماه اخير ادامه داشته است. به گفته يك ديپلمات غربي، رهبران عراق تصميم گرفته‌اند مشكل اكراد را از طريق نظامي حل كنند. از طرف ديگر تندروهاي شيعه عراق خطر جدي ديگري تلقي مي‌شوند.» نيويورك‌تايمز با اشاره به حمله نيروهاي مبارز شيعه به مراسم رژه در بعقوبه و مبارزات زيرزميني ديگر نوشته است: «جنبش شيعيان و شورش‌هاي شمال عراق دو پديده مختلف و با دو ريشه تاريخي متفاوت هستند. به گفته ديپلمات‌ها رژيم بعثي موفق شده با خشونت و بي‌رحمي كه در 19 سال حكومت نشان داده در مقابل ناآرامي‌هاي داخلي دوام بياورد. به گفته يك ديپلمات خارجي چند روز بعد از تيراندازي در بعقوبه (مركز استان ديالي عراق) بيش از يكصد نفر مورد مؤاخذه و بازجويي قرار گرفتند و چهار نفر به دار آويخته شدند.» روزنامه نيويورك‌تايمز افزوده است: «اقدامات دولت عراق در شمال آن كشور تلاش بي‌رحمانه‌اي در جهت ايجاد تفرقه و شكاف در ميان اكراد است. به گفته كارشناسان زد و خورد و جنگ در مناطق نفت‌خيز شمال عراق بالا گرفته و شورشيان كُرد به همراه پاسداران انقلاب ايران با نيروهاي دولتي مقابله مي‌كنند. به گفته يك ديپلمات غربي به نظر مي‌رسد كه تابستان امسال نظاميان عراق در جبهه زميني جنگ، اعتماد به نفس بيشتري كسب كرده‌اند ولي در شمال عراق جنگ شدت گرفته و دخالت ايران بيش‌تر شده است. به دنبال تخريب روستاهاي كردنشين مقاومت شورشيان كُرد بيش‌تر شده است.» نيويورك‌تايمز به نقل از يك كارشناس مسائل عراق نوشته است: «اينك مقاومت عموم در برابر ارتش عراق در شمال آن كشور روبه‌افزايش گذاشته است. چريك‌هاي كهنه‌كار، ناراضيان، فراريان از ارتش و كساني كه روستاهايشان با خاك يكسان شده عليه رژيم بغداد به مقابله برخاسته‌اند. به گفته كارشناسان در يك‌سال اخير بر تعداد فراريان از خدمت در ارتش عراق نيز افزوده شده است.... در ابتداي آغاز جنگ ايران و عراق برخي بر اين باور بودند كه اكثريت شيعه عراق به حمايت از انقلاب اسلامي ايران برخواهند خاست و حكومت بعثي عراق را سرنگون خواهند كرد. واكنش و سركوب‌گري شديد دولت عراق نيز نمايانگر اين واهمه بود. در سال 1979، محمدباقر صدر رهبر "الدعوه" در ملاء عام اعدام شد. در همان سال 200هزار شيعه ايراني‌تبار نيز از خاك عراق اخراج شدند. از آن تاريخ تاكنون قيام شيعيان عراقي تحقق نيافته و در چند نبرد سربازان شيعه عراقي در برابر هجوم نيروهاي ايراني به مقابله پرداخته‌اند.» نيويورك‌تايمز در خاتمه به نقل از يك كارشناس عراقي سني مذهب نوشته است: «حتي شيعه‌ها نيز فكر و عقيده جمهوري اسلامي متكي به ايران را نمي‌پذيرند.»[۳۲]
گزارش- 70
نيروهاي مسلح جمهوري اسلامي ايران با توجه به تحريم‌ها و فشارهاي بينالمللي سعي دارند در تجهيز يگان‌ها از حداكثر ظرفيت داخلي استفاده نمايند. فرمانده منطقه هوايي "شهيد بابايي" گفت: «از ابتداي جنگ تحميلي تاكنون بيش از 2600 نوع از قطعات مورد نياز هواپيماهاي پيشرفته شكاري در داخل ايران ساخته شده است. اخيراً اسلحه جديدي روي هواپيماي اف‌ـ14 نصب و مورد استفاده قرار داده شده كه به مراتب قدرت رزمي هواپيما را افزايش داده است.» وي تأسيس دانشكده خلباني را يكي از دستاوردهاي جنگ تحميلي ذكر كرد و گفت: «داير كردن اين دانشكده در شرايط عادي حدود 10 ميليارد تومان بودجه نياز داشت اما هم‌اكنون با بهره‌گيري از امكانات موجود، اين دانشكده راه‌اندازي شده است و تاكنون افراد زيادي با كيفيت بسيار عالي آموزش داده شده‌اند.»[۳۳]
گزارش- 71
محمدجواد ايرواني (وزير امور اقتصادي و دارايي) در مصاحبه‌اي وضعيت وصول ماليات در كشور و فرار برخي از بنيادها و مؤسسات از پرداخت ماليات و اخلال در اوضاع اقتصادي كشور را تشريح كرد. وي با تأكيد بر اينكه وزارت امور اقتصادي و دارايي به شدت با اخلال‌گران اقتصادي مقابله خواهد كرد گفت: «به دنبال تشكيل حوزه مالياتي خاص براي تشخيص و وصول ماليات‌هاي كلان و تحت نظر قرار دادن دارندگان درآمدهاي بالا هستيم كه ميزان درآمد خود را به شيوه‌هاي گوناگون پنهان مي‌كنند. اخيراً چند مورد كشف و پيگيري شده است.» وي افزود: «در شرايط فعلي كه كشور با جنگ تحميلي و توطئه‌هاي مختلف روبه‌رو است فرار از ماليات و عدم اجراي قوانين، غيرقابل تحمل مي‌باشد و جمهوري اسلامي ايران اجازه نمي‌دهد كه عده‌اي در روند اقتصادي كشور اخلال كنند و عملاً عليه نظام عمل نمايند و ما با آنها به‌عنوان جنايت‌كار اقتصادي زمان جنگ برخورد خواهيم كرد.» وزير اقتصادي و دارايي افزود: «اخيراً با اطلاعاتي كه از طريق مردم حاصل گرديد و روش‌هاي خاصي كه اتخاذ شد، مؤسسه‌اي كه تحت عنوان بنياد نبوت به فعاليت‌هاي غيرقانوني اشتغال داشته مورد توجه قرار گرفت. اين بنياد با اهدافي از قبيل امور خيريه و عام‌المنفعه و از طريق ايجاد مراكز فرهنگي، مذهبي و درماني، مبادرت به فعاليت مي‌كرده و در همين پوشش با فرار از ماليات و خلاف‌كاري‌هاي اقتصادي متعدد به اقتصاد كشور لطماتي وارد كرده است.» آقاي ايرواني در ادامه به وضعيت وصول ماليات‌هاي كشور پرداخت: «طي پنج ماهه اول سال جاري كل وصولي ماليات‌ها 5 درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته رشد داشته است. در همين مدت رشد وصولي مالياتي مستقيم بالغ بر 10 درصد بوده است درحالي‌كه ماليات‌هاي غيرمستقيم تقريباً ثابت مانده و رشدي نداشته است. در همين مدت وصولي ماليات‌هاي مشاغل نسبت به مدت مشابه سال گذشته 40 درصد رشد كرده و ماليات حقوق 11 درصد افزايش نشان مي‌دهد. ... افزايش ميزان وصولي ماليات‌ها در پايان شهريورماه نسبت به مدت مشابه سال گذشته، بالغ بر 13 ميليارد ريال بوده است.»[۳۴]
گزارش- 72
امروز بسته‌اي جاسازي شده در يك اتومبيل ژيان، در بلوار كشاورز تهران منفجر شد. به گزارش خبرگزاري جمهوري اسلامي در ساعت 14:55 امروز بسته‌اي تخريبي كه داخل يك اتومبيل ژيان تعبيه شده بود، در بلوار كشاورز، كوچه سعيد، منفجر شد. انفجار در نزديكي ساختماني رخ داد كه محل كار طهماسب مظاهري معاون نخست‌وزير و سرپرست بنياد مستضعفان است. محلي كه اتومبيل پارك شده بود تا دفتر سرپرستي بنياد حداكثر 5 متر فاصله دارد. از سوي ديگر، با توجه به برگزاري نمايشگاه دستاوردهاي بنياد مستضعفان در ارتباط با جنگ تحميلي در نزديكي محل انفجار، به نظر مي‌رسد هدف تروريست‌هاي بمب‌گذار احتمالاً اين نمايشگاه بوده است... بر اثر اين انفجار اتومبيل ژيان به‌كلي منهدم شد و شدت انفجار به حدي بود كه تكه‌هاي ماشين را به اطراف پراكنده ساخت. در اين حادثه حداقل هفت اتومبيل متعلق به اهالي و نيز اتومبيل سرپرست بنياد مستضعفان متحمل خساراتي شد و چند نفر بر اثر اصابت شيشه‌هاي خرد شده مجروح شدند. اين حادثه تلفات جاني نداشته است.[۳۵] گفتني است كه بعد از گذشت حدود يك ماه از اين انفجار، عوامل آن در آذربايجان‌غربي به همراه يك عنصر ارشد عراقي دستگير شدند. آنها قصد داشتند با استفاده از مواد منفجره در نقاط حساس و پرجمعيت بمب‌گذاري و خرابكاري نمايند.[۳۶]
گزارش- 73
تحركات نظامي در مرزهاي شرقي جمهوري اسلامي ايران، آثار جنگ ايران و عراق در پاكستان و شرارت‌هاي مسلحانه در نقاط مرزي ايران و افغانستان از ديگر گزارش‌هاي امروز است. وزير دارايي سابق پاكستان (دكتر معتبر حسن) در سمينار بررسي سياست خارجي پاكستان ضمن اعلام اين مطلب كه پاكستان به دستور امريكا نيروهاي نظامي خود را در مرزهاي ايران مستقر كرده است، خواستار همكاري كشورش با جمهوري اسلامي ايران جهت حفظ امنيت منطقه خليج فارس بدون نياز به حضور قدرت‌هاي بزرگ در منطقه شد.[۳۷] برخي از مطبوعات پاكستان نيز با بررسي اوضاع بلوچستان ايران و پاكستان اعلام كردند كه با ادامه جنگ ايران و عراق ممكن است پاي پاكستان نيز به بحران كشيده شود. روزنامه اردو زبان "نواي وقت" در گزارشي از "كويته" مركز بلوچستانِ پاكستان نوشته است: «برخي عقيده دارند كه امريكا پاكستان را براي حمله به ايران تحت فشار قرار داده است، اما پاكستان تاكنون نخواسته است مستقيماً در جنگ خليج [فارس] دخالت نمايد.» اين روزنامه اضافه كرده است: «نمي‌توان احتمال اين مسئله را نيز مردود دانست زيرا آثار زيانبار جنگ خليج فارس مي‌تواند پاي پاكستان را هم وارد بحران نمايد، چراكه منطقه بلوچستانِ پاكستان به خليج فارس ارتباط دارد.» اين مقاله ضمن بررسي نسبتاً دقيق مرزهاي آبي و خاكي پاكستان در منطقه بلوچستان و منافع موجود در آن مي‌نويسد: «در "مكران" با كمك خارجي‌ها يك طرح بزرگ براي بلوچستان تدارك ديده شده بود كه هنوز كار خود را آغاز نكرده است. سازمان دانشجويان بلوچ در "مكران"، "چاغي" و "خاران" از اهميت خاصي برخوردارند. طرح اعزام دانشجويان بلوچستان به ويژه دانشجويان منطقه "مكران" به امريكا آغاز شده است و تاكنون جمع كثيري از آنها اعزام شده‌اند.» در ادامه اين مقاله آمده است: «قبل از انقلاب ايران مركز فرماندهي سازمان نوجوانان ملي‌گراي بلوچستان در عراق بود كه اكنون اين مركز در آنجا نيست ولي در "مكران" افراد حامي ايران اندك هستند ... اگرچه قاچاق، روابط اهالي دو بلوچستان را به هم نزديك‌تر ساخته است ولي اگر آتش جنگ خليج[فارس] بلوچستان پاكستان را نيز فراگيرد، بلوچ‌هاي مرزنشين يقيناً به نفع پاكستان وارد كارزار خواهند شد....»[۳۸] قرارگاه ثامن‌الائمه گزارش داد: «در مرز افغانستان تعدادي تانك از قواي 4 زرهي افغانستان به سمت "اسلام قلعه" حركت كرده و ميليشياهاي دلاور از "كلاته قاضي"، انور هفت بلا"، "كمبوداني" و "قدوس‌آباد" در آماده‌باش به سر مي‌برند.» در ادامه گزارش آمده است: «با ربوده شدن 700 رأس گوسفند به وسيله "فضل احمد گرگ" و همچنين ربوده شدن 10 تن از اهالي "چاه داور پناه" و تحركات نيروهاي ميليشياي افغانستان و اعلام همكاري با نيروهاي دولتي، احتمال درگيري و مين‌گذاري وجود دارد.»[۳۹]
گزارش- 74
امروز يكصد تن از اسيران مسن و معلول عراقي به‌طور يك‌جانبه آزاد شدند. اين اسيران در فرودگاه مهرآباد به نمايندگان صليب‌سرخ جهاني تحويل شدند تا از طريق تركيه عازم كشورشان شوند.[۴۰] امروز تعدادي از اسيران مسن و معلول عراقي به طور يك‌جانبه آزاد شدند. ضميمه گزارش 62: نامه وزير امورخارجه جمهوري اسلامي ايران خطاب به دبيركل همان‌طور كه جناب‌عالي مطلعيد مدت زماني است كه از حضور گسترده كشتي‌هاي نظامي دولت ايالات متحده در خليج فارس سپري شده است و باعث تشديد بحران در منطقه گرديده است. هر روز كه سپري مي‌شود قوانين و مقررات مربوط به تردد آزاد كشتي‌ها و پرواز هواپيما در آب‌هاي خليج فارس و درياي عمان را آشكارا نقض مي‌كند و اين دولت به تهديد جدي جمهوري اسلامي ايران متوسل شده است. نگرش‌هاي قلدرمآبانه ايالات متحده در اين منطقه حساس وضعيت انفجارآميزي را ايجاد كرده است و هر لحظه احتمال مي‌رود صلح و امنيت بينالمللي به‌طور جدي و غيرقابل كنترل به مخاطره افتد. جمهوري اسلامي ايران جهت جلوگيري از گسترش بيش از بيش ياغي‌گري، تاكنون خويشتنداري بسياري از خود نشان داده است. در هرحال توجه جناب‌عالي را به اقدامات جدي و خطرناك ايالات متحده جلب مي‌نماييم. كشتي باري ايران - اجر با ثبت تجاري در حال حمل مواد خوراكي و خواربار در ساعت 23:35 مورخ 21 سپتامبر 1987 در آب هاي بينالمللي از سوي يك هلي‌كوپتر توپدار كشتي‌هاي نظامي ايالات متحده مورد حمله واقع شد. تعدادي از كاركنان آن شهيد و تعدادي نيز توسط نيروهاي امريكايي به اسارت گرفته شدند. ايالات متحده هماهنگ با اين اقدامات ادعا كرد كه از اين كشتي در حال مين‌گذاري در آب‌هاي منطقه‌اي تصويربرداري كرده است. متعاقب آن مدعي شد كه تصاوير را نمي‌توان نسخه‌برداري كرد. به‌علاوه ايالات متحده جهت از بين بردن اسناد جنايات خويش كشتي را به آب‌هاي سرزمين بحرين انتقال داد و سپس ادعاهاي واهي نمود. دولت ايالات متحده كه مدعي بي‌طرفي در جنگ تحميلي عليه جمهوري اسلامي ايران مي‌باشد نمي‌تواند هيچ دليل قانوني در ارتكاب چنين جنايات وحشيانه خود در نقض كليه اصول و مقررات بينالمللي ارائه دهد. بديهي است كه انگيزه اصلي در وراي اين چنين ماجراجويي نظامي خطرناك از سوي ايالات متحده تنها به منظور وارد ساختن فشار سياسي و دخالت در امور جمهوري اسلامي ايران صورت مي‌گيرد. پرواضح است كه ادعاي ايالات متحده مبني بر اينكه كشتي در حال مين‌گذاري در آب‌ها بوده، كاملاً كذب مي‌باشد و صرفاً جهت وارد ساختن خدشه به اعتبار جمهوري اسلامي ايران صورت گرفته است. چگونه اين كشتي كه از سرعت كمي برخوردار است و يك كشتي تجاري و غيرنظامي است به منظور مين‌گذاري استفاده شود؟ در حقيقت، ايالات متحده با اين ادعاهايش با استناد به استدلال‌هايش خود عامل بي‌ثباتي است كه به اين كشتي حمله كرده است و نهايتاً اسناد جنايات خود را كه مهم‌ترين سند در بي‌اساسي ادعاهايش مي‌باشد را محو نموده است. دولت جمهوري اسلامي ايران تحت چنين شرايطي مؤكداً از جناب‌عالي و جامعه بينالمللي درخواست مي‌نمايد كه شديداً اين‌گونه اقدامات تجاوزگرانه ايالات متحده را محكوم نماييد و ضمن درخواست از شوراي امنيت جهت تحقيق، توجه آن را به اين تجاوز آشكار جلب مي نمايد كه به‌شدت صلح و امنيت بينالمللي را به مخاطره افكنده است. همچنين دولت ايالات متحده مي‌بايست وادار شود كه خسارات وارده را جبران نمايد و نيروهايش از منطقه عقب‌نشيني كنند. علي‌اكبر ولايتي - وزير امورخارجه جمهوري اسلامي ايران[۴۱]
منابع و مآخذ روزشمار 1366/07/04
- ↑ سند شماره 1515/د مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوي قرارگاه نيروي زميني (اسدالله احمدي)، تاريخ 31/6 تا 11/7/1366، ص50 تا 63؛ و - سند شماره 20761/پ.ن: جلسه بررسي منطقه جنوب براي عمليات (قرارگاه خاتم، 4/7/1366، نوار 26118).
- ↑ سند شماره 1551/د مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفترچه ثبت راوي نيروي دريايي سپاه (سعيد سرمدي)، 31/6 تا 6/7/1366، ص137 تا 140.
- ↑ همان، ص157 تا 162.
- ↑ خبرگزاري جمهوري اسلامي، نشريه "گزارش‌هاي ويژه"، شماره 191، 5/7/1366، ص5، تهران - خبرگزاري جمهوري اسلامي، 4/7/1366.
- ↑ همان، ص5، اهواز - خبرگزاري جمهوري اسلامي، 4/7/1366.
- ↑ سند شماره 102888 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: نهاجا2، معاونت اطلاعات، 4/7/1366؛ و - سند شماره 102900: دفتر فرماندهي نيروي دريايي سپاه، 5/7/1366.
- ↑ خبرگزاري جمهوري اسلامي، نشريه "گزارش‌هاي ويژه"، شماره 192، 6/7/1366، ص7، لندن - خبرگزاري فرانسه، 5/7/1366.
- ↑ همان، ص4، بوشهر - خبرگزاري جمهوري اسلامي، 5/7/1366.
- ↑ مأخذ 6، و - واحد مركزي خبر صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران، بولتن "راديوهاي بيگانه"، راديو بغداد، 4/7/1366.
- ↑ مأخذ 4، ص7، بغداد - خبرگزاري عراق، 4/7/1366.
- ↑ مأخذ 4، ص3، بغداد - خبرگزاري خليج، 4/7/1366.
- ↑ مأخذ 7، ص7، بحرين - خبرگزاري رويتر، 5/7/1366.
- ↑ روزنامه كيهان، 5/7/1366، ص18.
- ↑ همان، ص2.
- ↑ سند شماره 029451 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: اطلاعات نيروي زميني سپاه پاسداران، 25/7/1366؛ و - سند شماره 102906: فرماندهي قرارگاه حمزه سيد‌الشهداء، 5/7/1366.
- ↑ دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم، بولتن "گزارش"، شماره 57، 10/7/1366، ص73و74؛ و - خبرگزاري جمهوري اسلامي، نشريه "گزارش‌هاي ويژه"، شماره 195، 9/7/1366، ص17، سنندج - خبرگزاري جمهوري اسلامي، 8/7/1366؛ و - سند شماره 029451: اطلاعات نيروي زميني سپاه پاسداران، 25/7/1366؛ و - سند شماره 097557: سپاه يازدهم امام حسن عسگري كردستان، اطلاعات، 11/7/1366.
- ↑ سند شماره 029271 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از فرمانده لشكر28 پياده (سرتيپ ستاد احمد حسن عبيد)، به محفل دفاع‌الوطني 5، 4/7/1366.
- ↑ روزنامه اطلاعات، 4/7/1366، ص آخر، بحرين - خبرگزاري آسوشيتدپرس.
- ↑ روزنامه اطلاعات، 6/7/1366، ص2و4.
- ↑ سندشماره S/19161، 29 سپتامبر 1987، ترجمه مركز مطالعات و تحقيقات جنگ.
- ↑ روزنامه اطلاعات، 5/7/1366، ص2؛ و - مأخذ 4، ص40، منامه - خبرگزاري فرانسه، 4/7/1366.
- ↑ خبرگزاري جمهوري اسلامي، نشريه "گزارش‌هاي ويژه"، شماره 190، 4/7/1366، ص25، واشنگتن - خبرگزاري آسوشيتدپرس، 3/7/1366.
- ↑ روزنامه اطلاعات، 5/7/1366، ص2.
- ↑ مأخذ 4، ص39، راديو بي‌بي‌سي، 4/7/1366.
- ↑ مأخذ 7، ص33، راديو مسكو، 5/7/1366.
- ↑ روزنامه رسالت، 5/7/1366، ص3.
- ↑ همان.
- ↑ مأخذ 4، ص28، روزنامه اينديپندنت، 4/7/1366.
- ↑ مأخذ 4، ص27و28، روزنامه گاردين، 4/7/1366.
- ↑ مأخذ 4، ص21.
- ↑ مأخذ 23، ص3، خبرگزاري جمهوري اسلامي.
- ↑ مأخذ 4، ص11، راديو امريكا، 4/7/1366.
- ↑ مأخذ 26، ص2، خبرگزاري جمهوري اسلامي.
- ↑ روزنامه جمهوري اسلامي، 5/7/1366، ص11.
- ↑ مأخذ 4، ص31.
- ↑ روزنامه كيهان، 3/8/1366، ص19.
- ↑ مأخذ 4، ص43، اسلام‌آباد - خبرگزاري جمهوري اسلامي.
- ↑ مأخذ 4، ص59، اسلام‌آباد - خبرگزاري جمهوري اسلامي.
- ↑ سند شماره 134720 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: قرارگاه ثامن‌الائمه، 6/7/1366.
- ↑ روزنامه جمهوري اسلامي، 4/7/1366، ص آخر.
- ↑ مأخذ 20.