1359.05.21
| روزشمار جنگ سال 1359 1359.05.21 | |
|---|---|
| نام‌های دیگر | بیست و یک مرداد |
| تاریخ شمسی | 1359.05.21 |
| تاریخ میلادی | 12 اوت 1980 |
| تاریخ قمری | 1 شوال 1400 |
گزارش - 235
امروز مناطق مرزی قصرشیرین، سومار و نفت‌شهر روز نسبتاً آرامی را پشت سر گذاشتند،خطای یادکرد: برچسب تمام‌کنندهٔ </ref> برای برچسب <ref> پیدا نشد. </ref> تنها یک گزارش حاکی است نیروهای سپاه پاسداران مستقر در پاسگاه پرویز ایران، به‌تلافی حملات مکرر عراق به پاسگاه‌های مرزی ایران در عملیاتی پاسگاه پرویزخان عراق را مورد حمله قرار دادند. این عملیات که در ساعت 23:30 شب قبل و با آتش پشتیبانی توپخانۀ خودی آغاز شده بود، تا ساعت 2:30 بامداد امروز به طول انجامید. بنا به همین گزارش، پس از به‌آتش‌کشیدن پاسگاه پرویزخان عراق و کشته‌شدن حداقل 10 نیروی عراقی و زخمی‌شدن عده‌ای از آنان، بقیۀ نیروهای عراقی مجبور به فرار شدند و همة نیروهای سپاه پاسداران سالم به پایگاه خود بازگشتند.[۱]
از سوی دیگر، در ادامۀ تحرکات مرزی و نقل‌وانتقال‌های نیرو و تجهیزات و تقویت استحکامات عراق، گزارش پاسگاه "سانواپا"ی گروهان سومار حاکی است که در ساعت 9:20 روز جاری، خودروهای فراوانی ازطرف مندلی به‌طرف پاسگاه‌های مکتو، الصمور، ابوعبید و مکثن عراق درحال حرکت بوده‌اند. این گزارش می‌افزاید که احتمال حمله و درگیری وجود دارد.[۲] همچنین، گزارش ناحیۀ ژاندارمری خوزستان گویاست که امروز واحد مهندسی دفاع ساحلی عراق مبادرت به ایجاد سنگرهای توپخانۀ ساحلی کرده است. بنا به این گزارش، این سنگرها در مرز ایران و عراق و در نزدیکی خور (مرداب) العلیه و ورودی مردابی که روبه‌روی الفاو است، قرار دارند. خور یادشده ازطرف مغرب به دهانۀ فاو و دهانۀ اروندرود و ازطرف مشرق با کشور کویت هم‌مرز است. در پایان این گزارش آمده است که این سنگرها جهت استفاده در آینده تهیه شده است.[۳]
دراین‌حال، بااینکه عراق هرروز در منطقۀ مرز آبی اروندرود درحال سنگرسازی و تقویت استحکامات نظامی است و این امر احتمال حملۀ قریب‌الوقوع عراق از این منطقه را تشدید می‌کند، امروز یک فروند از ناوچه‌های جنگی پایگاه دریایی خرمشهر به منطقۀ دریایی خارک ارسال شد. بنا به گزارش پایگاه دریایی خرمشهر، «یک فروند ناوچه از خرمشهر به کمک درجه‌داران نیروی دریایی [خارک] فرستاده می‌شود و یک فروند ناوچه از بوشهر به خارک فرستاده می‌شود. در اوایل هفتۀ آینده این دو فروند ناوچه در خارک مستقر [می‌گردند] که جمعاً سه فروند خواهند شد.»[۴]
گزارش - 236
باوجود گزارش‌های متعدد نیروهای خودی مبنی‌بر آمادگی گروه‌های ضدانقلابی مسلح مستقر در مناطق کردنشین برای حملۀ گسترده به شهرها و یگان‌های مسلح جمهوری اسلامی در روز عید فطر، برخی شواهد حاکی‌از آن می‌باشد که ظاهراً این حملات به تأخیر افتاده است، اما گزارش‌هایی که نیروهای خودی در ساعات پایانی امروز منتشر کرده‌اند، نشان می‌دهد که حملات اصلی ضدانقلابیون مسلح، بسیار نزدیک است. بااین‌حال، عوامل گروه‌های مذکور، امروز نیز طبق معمول روزهای گذشته، تنها به حملات ایذایی و تحرکات معمول خود مبادرت ورزیده‌اند. دراین‌زمینه، به گفتۀ ناصر کاظمی، فرماندار اورامانات،* از اولین ساعات بامداد امروز (ساعت 24:30) مهاجمان مسلح مواضع نیروهای ارتش جمهوری اسلامی و پاسداران انقلاب اسلامی را با آر.پی.جی7 و خمپاره‌انداز زیر آتش گرفتند که با پاسخ نیروهای مسلح خودی مواجه شدند. این درگیری تا ساعت 3 بامداد، ادامه داشت و به نیروهای خودی تلفاتی وارد نیامد.[۵] در عباس‌آباد سنندج نیز از ساعت 1:30 دقیقۀ بامداد امروز، بین پیشمرگان مسلمان کرد و افراد وابسته به گروه‌های مسلح غیرقانونی درگیری به وقوع پیوست که تا اذان صبح ادامه داشت. طبق گزارش خبرگزاری پارس، در این درگیری به نیروهای خودی تلفاتی وارد نیامد و براثر بعد مسافت و تاریکی هوا، از میزان تلفات نیروهای مهاجم ضدانقلاب نیز اطلاعی در دست نیست.[۶] همچنین، گزارش نیروی زمینی ارتش حاکی است در ساعت 19:30 دقیقۀ امروز، خودرو حامل غذای پادگان مریوان که برای پاسگاه سه‌راهی سقز اعزام شده بود هدف حملات مهاجمان ضدانقلاب قرار گرفت و بلافاصله از پادگان مریوان نیروی کمکی به منطقۀ درگیری اعزام گردید.[۷] گزارش روابط عمومی ژاندارمری کرمانشاه نیز حاکی است: «در ساعت 18:50 امروز، مهاجمین مسلح معاند با نظام در پشت ارتفاعات زردویی به‌سوی گردان ارتش جمهوری اسلامی ایران مستقر در قلعهراهیان واقع در چهار کیلومتری غرب پاوه، آتش گشودند که با آتش متقابل توپخانۀ ارتش مواجه شدند. این درگیری تا ساعت 20 ادامه داشت.»[۸] همچنین، بنا به گزارش روابط عمومی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی منطقۀ غرب کشور، «نیمه‌شب امروز حدود 50 نفر از اعضای حزب دمکرات [ایران] به درمانگاه وَرلَه** حمله کردند و با بستن دست و پای نگهبان، وسایل پزشکی و کلیۀ داروهای موجود درمانگاه را به سرقت بردند.»[۹] یک گزارش نظامی دیگر نیز از حملۀ مهاجمان مسلح به پایگاه سیلوی سقز خبر می‌دهد. این حمله از ساعت 23 شروع و تا ساعت 3 بامداد روز بعد ادامه داشت که با مقابلۀ نیروهای مستقر در پایگاه، حملۀ مذکور دفع شد.[۱۰] خبر دیگر حاکی‌از آن است که امروز «بین یک ستون نظامی که از سنندج به‌طرف دیواندره در حرکت بود با ضدانقلابیون درگیری روی داد. در جریان این درگیری یکی از ضدانقلابیون زخمی شد و یکی از اعضای بنیاد شهید سنندج که توسط ضدانقلابیون دستگیر و به‌همراه یک کامیون متعلق به ادارۀ راه‌وترابری سنندج به دیواندره برده شده بود، با استفاده از فرصت، فرار کرد.»[۱۱] از ایستگاه راه‌آهن سلماس نیز خبر می‌رسد که بنا به گزارش جوانمردان مستقر در تیم ایستگاه شیرکی، در بامداد روز جاری به پل سه‌چشمه واقع در کیلومتر 889/890 تیراندازی شده و فعلاً (13:55) خط راه‌آهن در این منطقه مسدود شده است.[۱۲] سپاه ارومیه نیز گزارش داد که امروز در گردنۀ قوشچی واقع در 4 کیلومتری پادگان قوشچی، میان نیروهای خودی و بیش از 20 نفر از نیروهای مسلح غیرقانونی درگیری رخ داده است که بعد از تمام‌شدن مهمات، مهاجمان مجبور به فرار شده‌اند. این گزارش می‌افزاید: جنازۀ ستوان یکم پاشایی افسر مؤمن پادگان که روز قبل به‌دست کومه‌له اعدام شده بود، امروز تحویل پادگان قوشچی شده است.[۱۳] از سوی دیگر، در گزارش ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی ایران که در ساعت 21:30 دقیقۀ امروز صادر شد، ضمن درخواست یک پرواز شناسایی از نیروی هوایی ارتش در مناطق مذکور، آمده است: «برابر اعلام سپاه پاسداران طبق اطلاع واصله، احتمال دارد امروز در غرب کشور (ارومیه) درگیری بین مهاجمین و نیروهای خودی رخ دهد و نیروهای بعث عراق و عوامل بختیار و دمکرات در مرز مستقر [شوند] و احتمال درگیری و امکان حملۀ زمینی و هوایی از منطقۀ سردشت تا بلندی‌های...* (ارتفاعات پیرانشهر) می‌رود.»[۱۴]
گزارش - 237
امروز نیز همچون روز گذشته، تحرکات و نقل‌وانتقالات گروه‌های مسلح ضدانقلاب در مناطق کردنشین چشمگیر بود. نیروهای مسلح ایران و دیگر مراکز خبری در گزارش‌های خود به این موضوع توجه ویژه داشتند که این امر نشان می‌دهد نیروهای خودی باتوجه‌به اخبار متعدد مبنی‌بر حملات قریب‌الوقوع گروه‌های سیاسی مسلح مخالف نظام، در آمادگی و هوشیاری کامل به سر می‌برند. ازجمله: گزارش واحد عملیات سپاه کرمانشاه حاکی است: «مهاجمین قصد حمله به پادگان مهاباد را دارند.» این گزارش می‌افزاید: «مهاجمین به سه گروه تقسیم شده‌اند و مأموریت آنها حمله به شهرهای کرمانشاه، سنندج و اشنویه می‌باشد.»[۱۵] از منطقۀ جوانرود نیز خبر می‌رسد که «عده‌ای از مهاجمین مسلح به سرکردگی حامد محمد طاهربیگ ازطرف "شیخ صلة" "خانه‌شور" به "دروله" آمده و قسمتی از کوه‌های "کلاش" را تصرف کرده و قصد دارند ازطرف کلاش به پاسگاه‌های پاسداران و پیشمرگان کرد حمله کنند.»[۱۶] پرواز شناسایی امروز 2 فروند بالگرد جت رنجر و کبری نیروی زمینی ارتش از منطقۀ کوهستانی مریوان نشان می‌دهد که «تعداد 3 یا 4 توپ متعلق به گروه‌های مسلح غیرقانونی، در ارتفاعات این منطقه استتار شده»[۱۷] و «نفرات مشاهده گردیده است.»(19) گزارش دیگر از همین منطقه حاکی است که امروز «30 نفر از افراد مسلح [ضدانقلاب] در آبادی‌های "قلعه‌جی" و "قلعه‌گاه" در روی محور پادگان مریوان به سنندج دیده شده‌اند و نیز تعداد 60 نفر پیشمرگ [از افراد] جلال طالبانی [نیز] در آبادی‌های "بایره" و "باشماق" مشاهده شده‌اند.»[۱۸] در گزارش شهربانی پاوه نیز آمده است: «به‌استناد اطلاع واصله، حدود 300 نفر از مهاجمین و عوامل ضدانقلاب قرار است ازطریق کوه‌های "شاهپور" و "دوآب" حمله نمایند.»[۱۹] همچنین، بنا به گزارش ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی ایران، به مناسبت فرارسیدن عید فطر، ازسوی شیخ عزالدین حسینی پیامی در هفت صفحه منتشر شده که خلاصۀ آن چنین است: «1. تشویق افراد کرد به [شرکت در] مراسم تجلیل از کشته‌شدگان جنگ‌های سنندج، بانه، مریوان، سقز، پاوه، نوسود، روانسر، کامیاران، دیواندره، اشنویه، درۀ قاسملو، سلماس، قطور، تنگاب، شاهین‌دژ و تبدیل آن به حرکت اعتراضی علیه رژیم جمهوری اسلامی. 2. نکوهش اعمال دولت و ارتش در کردستان. 3. دعوت از گروه‌های سیاسی مبارز کردستان جهت اتحاد و جلوگیری از تفرقۀ ملی و مذهبی و اینکه یک راه بیشتر جهت موفقیت نداریم و آن مقاومت است. 4. تکیه بر این مطلب که مبادا در اینکه مطالبی درمورد تجاوز رژیم عراق و توطئه‌های پالیزبان و اویسی که در بین مردم پخش شده است در آنان تأثیر گذارده و ترک میدان مقاومت نمایند.»[۲۰] دراین‌حال، چند گزارش دیگر، از همکاری مؤثر حکومت عراق با گروه‌های مسلح مناطق کردنشین و حمایت همه‌جانبه از آنها حکایت دارد. دراین‌باره، سپاه مرکز گزارش داد: «عراق به 1200 نفر از ورزیده‌ترین افراد نظامی خود و تعداد 6 فروند [هواپیمای] میگ مأموریت داده است که پس از عید فطر، به فرماندهی افسری به نام "حمید"، به منطقۀ جوانرود، قلقلی، بزمیرآباد و سلماس با پشتیبانی مهاجمین حمله نمایند.» همین خبر حاکی است: «افراد نامبرده، چندی قبل به‌وسیلۀ میگ، منطقه را شناسایی نموده است.»[۲۱] گزارش‌های بعدی نشان می‌دهد که یک هواپیمای توپولف روسی در آسمان شهرهای سنندج و سقز دیده شده و احتمالاً در روستاهای سقز نیرو پیاده کرده است.[۲۲] اما گزارش ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی ایران اذعان دارد که این هواپیما در ساعت 15 امروز، در منطقۀ قشلاق درحوالی پاوه ـ سقز به زمین نشسته و در ساعت 15:25 مجدداً به پرواز درآمده است.[۲۳] گزارش اطلاعات سپاه کرمانشاه نیز دراین‌مورد حاکی است که این هواپیمای بیگانه پس از نشستن در منطقۀ قشلاق، در روستاهای سقز نیرو پیاده کرده است.*[۲۴] در گزارشی دیگر که مربوط به منطقۀ کرمانشاه است، منابع اطلاعاتی خودی از شناسایی اشخاصی که مسلح به سلاح کلاشینکف بوده و درارتباط‌با مأموران حکومت عراق هستند یاد کرده‌اند. بنا به همین گزارش: «این افراد تاکنون چندین بار دست به سرقت زده و در درگیری قورچی‌باشی با پاسداران، شرکت داشته‌اند.» در این گزارش از افراد ذیل نام برده شده است: «رضا فرزند شاه محمد، محمد فرزند نامدار و مجید از ساکنین چالابه و دوشمیان (دارای دو دستگاه تراکتور مسروقه)، عبدالمحمد صیادی فرزند نوره، گل‌محمد صیادی و عبدالعزیز و دو پسرش از ساکنین بانبیل و خلیل ساکن چالابه.»[۲۵] از سوی دیگر، اقدامات گروه‌های سیاسی مسلح مخالف نظام درزمینة مین‌گذاری در جاده‌ها و بمب‌گذاری در شهرها و روستاهای مناطق کردنشین، یکی دیگر از راه‌های ایجاد ناامنی و واردآوردن خسارات جانی و مالی به نیروهای خودی می‌باشد که تقریباً به‌طور روزانه در مناطق مختلف انجام می‌شود. گزارش منابع اطلاعاتی خودی دراین‌باره حاکی است: «شخصی به نام انور فرزند محمدصالح ساکن روستای بیون بالا تعداد 20 عدد مین را از منوچهر بیوله‌ای تحویل گرفته تا در جاده‌های منطقۀ جوانرود کار بگذارد.»[۲۶] همچنین، به گزارش ناحیۀ ژاندارمری کرمانشاه، در ساعت 14 امروز، مأموران پلیس راه کرمانشاه ـ خسروی مقدار 2 پوند تی.ان.تی. کشف کردند که با تلاش مأموران لشکر81 زرهی خنثی شد.[۲۷]
گزارش - 238
هم‌زمان با درگیری‌ها و تحرکات گروه‌های مسلح معاند با نظام در مناطق کردنشین، وضعیت برخی شهرهای مناطق دیگر ازجمله شیراز، تبریز، بهشهر و پره‌سو نیز به‌دلیل برخوردهای سیاسی خشونت‌بار، تاحدی متشنج شد. محور اصلی این برخوردها نیز طبق معمول و به‌طرزی فزاینده، هواداران سازمان مجاهدین خلق (منافقین) هستند. در شیراز و تبریز، امروز هواداران و مخالفان سازمان مجاهدین خلق (منافقین) پس از پایان مراسم عید فطر، درگیر شدند که این درگیری‌ها به خشونت کشیده شد و تعداد زیادی مجروح برجای گذاشت. گزارش سپاه پاسداران انقلاب اسلامی شیراز دربارۀ حادثۀ درگیری در این شهر چنین است: «صبح [امروز] در قبرستان شیراز، سازمان مجاهدین خلق [منافقین] مجلس [ختم] گرفته بودند. پس از نماز عید فطر عده‌ای از مردم به‌طرف آنجا حرکت کردند. ساعت 12 به سپاه اطلاع داده شد که درگیری شدید است و ژاندارمری از ما استمداد می‌طلبید. عملیات سپاه با فرماندهی صحبت کرد و دستور داده شد که ژاندارمری نیروهای خود را تقویت کرده و سپاه هیچ‌گونه اقدامی نمی‌کند. تا ساعت 1 تا 2 بعدازظهر، درگیری ادامه داشت و سپاه به‌هیچ‌وجه دخالت نکرد. ساعت 11 شب، مجدداً به سپاه گفته شد در یکی از خیابان‌های شیراز درگیری شده [است] که تا یک ساعت مشخص نبود که درگیری بین چه کسانی است. چون درگیری نزدیک پادگان بود و گزارش رسیده بود که امکان اغتشاش در شب وجود دارد، لذا به فرمانده منطقۀ ارتش اطلاع دادیم که نگهبان‌های پادگان را تقویت کنند. دستور داده شد که برادران پاسدار آماده باشند، ولی در هیچ درگیریای دخالت نکنند. درگیری باوجود ژاندارمری و کمیتۀ مرکزی فارس ساعت نزدیک یک بامداد تمام شد. دراین‌رابطه، کمیتۀ مرکزی 13 نفر را دستگیر نمود. ...»[۲۸] خبرنگار روزنامۀ انقلاب اسلامی نیز در گزارش خود دربارۀ این حادثه آورده است: «صبح روز عید فطر پس از برگزاری نماز عید فطر، گروهی از شرکت‌کنندگان در نماز برای ادای احترام به شهدای انقلاب اسلامی به "دارالرحمه" قبرستان این شهر رفتند. از طرف دیگر، هواداران سازمان مجاهدین خلق [منافقین] نیز در قطعۀ پایین مزار شهدا، مراسم چهلمین روز درگذشت نسرین رستمی یکی از هواداران سازمان را برگزار می‌کردند که بین دو گروه ابتدا مشاجرۀ لفظی روی می‌دهد و سپس طرفین با پرتاب سنگ و چوب به همدیگر حمله‌ور می‌شوند که منجر به زخمی‌شدن 200 تن از طرفین می‌شود. جراحات مجروحین بیشتر سطحی گزارش شده است و تنها حدود 25 نفر به بیمارستان منتقل شدند که به‌طور سرپایی معالجه و از بیمارستان مرخص شده‌اند. درگیری توسط نیروهای ژاندارمری خاتمه داده شد.» براساس همین گزارش، «حدود 12 نفر دستگیر شدند که پس از تحقیقات لازم، آزاد گردیدند.»[۲۹] در شهر تبریز نیز درگیری مشابهی رخ داد. بخشی از اطلاعیۀ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تبریز دربارۀ چگونگی بروز این حادثه حاکی است: «به‌دنبال اعلام سخنرانی ازطرف سازمان مجاهدین خلق [منافقین] در مسجد عندلیب، عده‌ای به‌عنوان مخالفت، به‌طرف مسجد حرکت می‌کنند و با دادن شعارهایی، از مردم داخل مسجد می‌خواهند که خارج شوند. در این هنگام افرادی از داخل مسجد به مخالفین یورش می‌برند که این عمل پیامدهای ناگوار بعدی را به دنبال داشت. دررابطه‌با این درگیری‌ها، عده‌ای که انتظامات جلسۀ سخنرانی را به عهده داشتند ازطرف نیروهای انقلابی دستگیر و به دادگاه انقلاب اعزام می‌شوند. به‌دنبال این رویداد، مردم به ساختمان‌هایی که سازمان مجاهدین خلق این شهر متصرف شده بودند حمله‌ور شده و آنها را به تصرف خود درمی‌آورند.»[۳۰] دراین‌خصوص، سازمان مجاهدین خلق [منافقین] طبق روال همیشۀ خود، بااینکه عامل و محرک اصلی این درگیری بوده است، اطلاعیه‌ای منتشر کرد که در آن، همۀ تقصیرها را به گردن مخالفان خود انداخته است.[۳۱] اما در بهشهر و پره‌سو نیز حوادث مشابهی روی داد که مربوط به درگیری مردم با هواداران حزب توده است. درمورد حادثۀ بهشهر، اطلاعیۀ حزب توده ـ سازمان شهرستان بهشهر حاکی است: «روز سه‌شنبه 21/5/1359، ساعت 10 صبح، گروه قلیلی که شناسایی شده‌اند، با آرم "پیشمرگان حزب‌الله"، به محل کتاب‌فروشی نشریات حزب تودۀ ایران، که بسته بود، حمله کردند و پس از کندن درب کرکره و شکستن شیشه‌ها و قفسه‌ها و میز و صندلی و فیوز و کنتور برق، کلیۀ کتاب‌ها و نشریات را از بین بردند.»[۳۲]
گزارش - 239
بااینکه تنها دو روز از معرفی محمدعلی رجایی ازسوی بنی‌صدر به‌عنوان نخست‌وزیر به مجلس شورای اسلامی گذشته است، هفته‌نامۀ کار ارگان چریک‌های فدایی خلق (اقلیت)، در شمارۀ امروز خود حمله به رجایی را با شدت تمام آغاز کرد. نوع برخورد این سازمان در قبال مشی رجایی نشان می‌دهد این سازمان به‌کلی ذهنی و در قالب‌های ازپیش تعیین‌شده، جریان‌های مذهبی را تحلیل می‌کند و طبق مشی معمول گروه‌های مارکسیستی، "دروغ بزرگ" چاشنی اصلی تحلیل آنهاست. نشریة مزبور چنین نوشته است: «در جلسۀ خصوصی مجلس که به‌منظور نظرخواهی "نمایندگان" برای نخست‌وزیری محمدعلی رجایی تشکیل شده بود، 105 تن از آنها به نفع وی رأی دادند. رئیس‌جمهور بنی‌صدر نیز پس از نطق‌های اخیر آیت‌الله خمینی که به‌وضوح درجهت تقویت موقعیت سران حزب جمهوری اسلامی و تضعیف جناح لیبرالی هیئت حاکمه ایراد شده بود، به‌ناگزیر رجایی را به‌عنوان نخست‌وزیر جدید جمهوری اسلامی ایران به مجلس معرفی نمود. نکتۀ قابل‌توجه دراین‌میان آن بود که وی (بنی‌صدر) چه در نامۀ معرفی رجایی به مجلس و چه در روزنامۀ انقلاب اسلامی مخالفت خود را نسبت به وی پنهان نکرده و از او به‌عنوان فردی "خشک سر" و بی‌اطلاع از امور مربوط به ادارۀ دولت نام برد. ناگفته روشن است که انتخاب رجایی به‌عنوان نخست‌وزیر باتوجه‌به عملکردها و سوابق قبلی او، در وهلۀ اول بدین معناست که حزب جمهوری اسلامی در تهاجم اخیر خود علیه لیبرال‌ها برای کسب مواضع برتر در ارگان‌های دولتی، به موفقیت‌های قابل‌توجهی دست یافته است و در وهلۀ دوم، نشانۀ آن است که تضادها و تعارضات این دو جناح نه‌تنها تخفیف نیافته، بلکه در آینده بیش از پیش شدت یافته و در فاز جدید و بالاتری جریان پیدا می‌کند. لیکن برای توده‌های مردم مهم‌تر از هر مسئله، سیاست و برنامۀ کابینۀ جدید مطرح است. توده‌ها از خود می‌پرسند که کابینۀ جدید چه فرق اساسی با کابینۀ قبلی می‌تواند داشته باشد؟ محمدعلی رجایی با حمایت سرمایه‌داران، از همان ابتدای کار پاسخ صریح و روشنی به این مسئله داده است! او در مصاحبۀ اختصاصی با خبرگزاری پارس چنین می‌گوید: "به نظر من یکی از برنامه‌هایی که فراموش شده، مسئلۀ ایجاد یک نوع تعادل ثروت است در جامعه. در هجده ماه گذشته، نه دولت به سرمایه‌داران کاری داشته و نه خود آنان در سطح وسیعی حرکت کرده‌اند، بلکه بیشتر توجه به بالاآمدن در سطح طبقۀ پایین بوده که به نظر من نه کافی است و نه اسلامی، لذا دولت آینده باید از سرمایه‌داران بزرگ بخواهد که در اعمال خود تجدیدنظر کنند." (روزنامۀ جمهوری اسلامی، پنجشنبه 16 مرداد 59). آری، از دیدگاه رجایی، باید دولت آینده از سرمایه‌داران بزرگ بخواهد تا در استثمار وحشیانۀ کارگران تجدیدنظر کنند؛ این است سنگ بنای سیاست و برنامۀ دولتی که باید هم "مکتبی" و هم "جوان" و "قاطع" باشد! بیهوده نبود که حزب جمهوری اسلامی در میان کاندیداهای نخست‌وزیری خود، برای آقای رجایی مقام دوم را قائل بود و آیت‌الله بهشتی، دبیرکل حزب، در مصاحبه‌ها و نطق‌های اخیر خود، رجایی را باوجود آنکه عضو حزب نیست، بیش از همه "مکتبی" و "قاطع" توصیف نمود! درواقع، اختلاف بین این آقایان و جناح بنی‌صدر ـ لیبرال‌ها ـ به‌هیچ‌وجه بر سر وجود و یا عدم وجود اجتماعی مشتی سرمایه‌دار که به غارت و استثمار ددمنشانۀ کارگران پرداخته و زندگی آنان را در حالت فقر و فلاکت متلاشی می‌کنند، نیست. هر دو جناح بر سر این مطلب که دولت باید در چنین شرایط بحرانی‌ای از سرمایه‌داران بزرگ بخواهد که در "اعمال خود تجدیدنظر کنند" و متقابلاً به‌عنوان چماق همین سرمایه‌داران، مبارزات کارگران را سرکوب کند، "میثاق وحدت" دارند. ...» این هفته‌نامه در بخش دیگری از مقالۀ خود، دولت دوروزۀ محمدعلی رجایی را متهم به حمایت از سرمایه‌داری کرده، می‌نویسد: «وی [رجایی] در جای دیگری از مصاحبۀ خود بلافاصله وظیفۀ دولت در حمایت از سرمایه‌داران را متذکر شده و چنین می‌گوید: "دولت آینده باید درجهت اشتغال بیکاران در مؤسساتی که به کارگر یا کارمند احتیاج دارند سرمایه‌گذاری کند؛ یعنی دولت باید به مؤسسه‌ای کمک نماید که بتواند افراد را برای تولید بیشتر جذب کند. در شرایط حاضر، وضع قانون کار و وضع بیمه طوری است که مردم را از اینکه کارگر بگیرند، منع می‌کند و باید به‌طور جدی‌تری با این مسئله برخورد شود." (همان‌جا). معنای این گفته‌های آقای نخست‌وزیر جدید چیست؟ مسلماً این است که دولت جمهوری اسلامی باید به سرمایه‌داران در مؤسسات خصوصی کمک کند تا با استثمار هرچه بیشتر کارگران، سود بیشتری را نصیب خود کنند.» در بخش دیگری از این نوشته، رجایی و دولت نوپای وی متهم به دشمنی با طبقۀ کارگر شده است: «نخست‌وزیر خط اساسی سیاست دولت آینده را دشمنی با طبقۀ کارگر ایران و دفاع از منافع سرمایه‌داران وابسته ترسیم نمود و سپس عوام‌فریبانه همان وعده‌های گذشتۀ بازرگان را تحتعنوان "تعدیل ثروت در برنامۀ دولت" نشخوار نمود. اما رجایی به این سخنان بسنده نمی‌کند؛ او در این مصاحبه حرف‌هایی می‌زند که بیشتر به شوخی و تفریح شباهت دارد: "حکومت را باید به دست انقلابیون 17 شهریور و سرچشمه سپرد"! چه مرد شریف و باوجدانی! او با این گفته‌ها خاک به چشم کارگران می‌پاشد. اما بسیاری از کارگران و زحمت‌کشان میهنمان به‌خوبی بر این امر آگاه‌اند که انقلابینمایی سران حزب جمهوری اسلامی و هم‌پالگی‌های آنان نظیر رجایی، درواقع حیله و نیرنگ سرمایه‌داران در مقابل رشد جنبش کارگری است. ...»[۳۳]
گزارش - 240
بعدازظهر امروز، امام خمینی در دیدار نمایندگان مجلس شورای اسلامی با ایشان به مناسبت عید سعید فطر، در حسینیۀ جماران سخنان مبسوطی ایراد کرد. در این دیدار که آقای محمدعلی رجایی نخست‌وزیر نیز حضور داشت، امام خمینی به موارد زیر اشاره کرد: - «این چهره مجلس اسلامى ماست و اگر از صدر مشروطه ـ الاّ شاید دوره اول ـ تا قبل از این مجلس ملاحظه کنید، اینجا جاى آن وکلا نبود؛ وکلایى که از طبقه اشراف و از طبقه ثروتمند و مرفّه و حاضر نبودند در یک مجلس چندتایشان باهم جمع بشوند و حاضر نبودند در یک مجلس این‌طور مسجدى بنشینند و هرکدام در کاخ‌هاى بلند ـ الاّ بعضی‌ها که آنها هم از سنخ شما بودند ـ زندگى مىکردند.» - «ما امروز مواجهیم با یک چهرههاى اسلامى که به غیر از اسلام و به غیر از منافع مملکت خودشان فکر نمىکنند. و من امیدوارم که این مجلس، که مرکب از این طبقة انسانى ملت است، چه آنهایى که مسلم هستند و چه آنهایى که باز برادرهاى ما هستند و از اقلیت‌ها هستند، این چهرهها، چهرههایى است که مال ملت است و امروز ملت راه پیدا کرده است به مجلس و دیروز، در گذشته، ملت هیچ خبرى از مجلس نداشت و هیچ عملى نمىتوانست انجام بدهد. این موجب شکر است در درگاه خدا. همه تشکر کنیم از یک همچو نعمتى که نصیب ما شده است. و این تنها مجلس نیست که تحول پیدا کرده است از طاغوت به اسلامیت و انسانیت، سایر نهادهاى دولتى هم، چه قواى مسلّحه و چه سایرین ازقبیل وزرا و امثال اینها، آنها هم همین‌طور هستند. الآن ملت ما مىتواند ادعا کند که ما در همه امور ناظریم.» - «آن چیزى که مىخواهم عرض کنم این است که حیف است که چهره نورانى مجلس در آن، یک چیزهایى واقع بشود که مخالف زىّ شما آقایان است. من معذرت مىخواهم که چند کلمه موعظه کنم شما را. شما محتاج به موعظه نیستید، لکن تذکر، برادرها، خودش یک امرى است. یکى از عذاب‌هایى که در جهنم اهل جهنم به آن مبتلا هستند، خِصامُ اهل النّار است. و یکى از نعمت‌هایى که اهل بهشت متنعّم‌اند؛ آن اخوانى که اخْواناً عَلى سُرُرٍ مُتَقابِلین، آن برادرى و محبت که بین اهل بهشت است، یکى از نعمت‌هاى بزرگ خداست و آن خصامى که در جهنم است، یکى از عذاب‌هایى است که بر اهل جهنم است که دائم توى سر هم مىزنند. اهل معرفت مىگویند که هر چیزى که در بهشت و در جهنم ظهور پیدا مىکند سابقه ندارد، از خود آدم است.» - «ما مىتوانیم خودمان را در این عالم راجع به این محکى که از دو تا آیه شریفه استفاده مىشود، بشناسیم که آیا اهل نار هستیم یا اهل بهشت. اگر کارهایمان روى خصام باشد ـ دشمنى ـ [اهل نار هستیم.] یک وقت این است که انسان در یک مسئلهاى صحبت مىکند، مباحثه مىکند، خوب بین اهل علم و طلبهها متعارف است که گاهى وقت‌ها به فریاد مىکشد مطلب، به داد و قال مىکشد مطلب، لکن وقتى که مباحثه تمام شد، برادرند. بعد از مباحثه این‌طور نیست که این مباحثه اسباب دشمنى باشد. دو تا دوست‌اند، دو تا رفیق‌اند، سر یک مطلبى، مطالبى، او آن‌طرف مطلب را مىگیرد و او آن‌طرف مطلب [را].» - «ما اگر در مسائلى که پیش مىآید، در هر وضعى که باشد، البته مسائل زیاد الآن در مجلس طرح مىشود و شما بعدها هم مواجه هستید با مسائل زیادى که براى ملت است و هرکسى نظر دارد و هرکسى اجتهاد دارد، هرکسى باید مسائل را طرح بکند و بگوید، اما همان‌طورى‌که طلبهها مسائل را مىگویند، که منتهى به این نشود که حالا که من مخالف با شما هستم در نظر و شما مخالف من هستید در نظر این منتهى به این بشود که نه، ما دو تا خصم و دو تا دشمن باهم هستیم. اگر این‌طور باشد که واقعاً ـ خداى‌نخواسته ـ روى خصام باشد، باید ما خودمان را بشناسیم به اینکه ما اهل ناریم. براى اینکه خصام اینجا آن خصام را مىآورد. چنانچه ایمان در کار باشد، برادرى در کار باشد و با برادرى و حسننیت [و] رفاقت مسائل طرح بشود، همه باید نظر خودشان را بدهند و هیچ‌کدام هم برایشان حتى جایز نیست که یک چیزى را بفهمند و نگویند. باید وقتى مىفهمند، اظهار کنند. این موافق هرکه باشد، باشد؛ مخالف هرکه هم باشد، باشد؛ براى اینکه شما وکیل مردم هستید، امین مردم هستید. امین و وکیل باید مسائلى که طرح مىشود آن مقدارى که مىتواند و مىفهمد اظهار کند، لکن به‌طور خصومت، به‌طور تنازع و خصومت نباشد، هرچه بتوانند آرام‌تر، لکن حالا صدا هم بلند شد، باشد.» - «آنهایى که مسائل را طرح مىکنند، مسائلشان باید باهم اختلاف داشته باشد، نه خودشان. خودشان دوست، رفیق و برادر، ولى مسائل را باید طرح بکنند و اشکال دارند، بکنند و طرح بکنند مسائلى که روى مصالح اسلام است، روى مصالح کشور است و آن مقدارى که مىتوانند بررسى بکنند و آن مقدارى که قدرت دارند نظر بدهند، لکن بعد از اینکه مجلس تمام شد، همان‌طورى‌که بعد [از] اینکه مباحثه طلبهها تمام شد، مىنشینند باهم چاى مىخورند و رفیق و دوست هستند، آنها هم همین‌طور باشند.» - «من امیدوارم که این مجلس، خدمت بزرگ بکند و ان‌شاءالله، کارها را با آسانى به پیش ببرد و هماهنگى کنند با دولت، با رئیس‌جمهور، با سایر ارگان‌هایى که هستند. همهتان مىخواهید یک مطلبى پیش برود. نه آقاى رئیس‌جمهور مىخواهند که این مملکت ـ خداى‌نخواسته ـ آشفته باشد ـ رئیس یک مملکتى نمىخواهد آن مملکت آشفته باشد ـ و نه وکلاى مجلس مىخواهند که این مجلس آشفته باشد؛ براى اینکه شما همه مملکت هستید. مملکت از خود شماست. نمىشود که یک کسى براى خودش طرح خلاف بزند و نه وزرایى که هستند و بودند و بعدها هم ان‌شاءالله خواهند بود. اینها هم همهشان نظرشان به این است که اسلام را تقویت کنند، احکام اسلام را پیاده بکنند، براى این مملکت خدمت بکنند.» - «ملت، اسلامى است... اینها براى خدا آمدند به میدان و همین مطلب در ذهنشان بود که ما براى خدا داریم کار مىکنیم و اجرمان را هم از خدا مىخواهیم. هیچ طلبى هم هیچ کداممان از هم نداریم.»[۳۴]
گزارش - 241
امروز پیش از ملاقات نمایندگان مجلس شورای اسلامی با امام خمینی به مناسبت روز عید سعید فطر، سه ملاقات دیگر نیز با امام صورت گرفت که دراین‌میان، دیدگاه‌های ملاقات‌کنندگان قابل‌تأمل است. در ساعت 8:30 دقیقۀ صبح، بنی‌صدر با امام ملاقات داشت.[۳۵] وی پس از پایان این دیدار در مصاحبه با خبرگزاری پارس اظهار کرد: «در این دیدار مسائل زیادی مطرح شد و امام برای ایجاد محیط تفاهم و اینکه به یکدیگر نپرند و روزنامه‌ها به یکدیگر حمله نکنند و رادیو تلویزیون تحریک نکنند رهنمودهایی فرمودند.» بنی‌صدر در پاسخ به این پرسش که در ملاقات با امام بیشتر روی چه مسائلی تأکید داشتید؟ گفت: «پایین‌آوردن جو تحریک و به‌وجودآوردن محیط تفاهم.»[۳۶] ملاقات دوم در ساعت 9:25 صورت گرفت و در آن، رئیس مجلس شورای اسلامی همراه اعضای هیئت دولت و در حضور سیداحمد خمینی با امام دیدار کردند. آقای هاشمی رفسنجانی دربارۀ این دیدار گفت: «امام تأکید کردند که درحال‌حاضر که ارگان‌های کشور دارند تثبیت می‌شوند، دیگر حالت انتظار نباید داشت؛ باید جدی‌تر از گذشته وارد عمل شد و پوسته‌های خشکی که از بقایای گرفتاری‌های اداری موجود است، باید شکست و کارهای مفید را سریع‌تر انجام داد.»[۳۷] در ملاقات سوم که در ساعت 11:30 دقیقه انجام گرفت، آقای محمدعلی رجایی اولین نخست‌وزیر جمهوری اسلامی، به حضور امام خمینی رسید. وی در پایان این دیدار اظهار کرد: «رهنمودهای امام همگون‌بودن کادر دولت با مردم؛ یعنی هم خودشان همگن باشند و هم‌جنس و همفکر و هم از مردم باشند. این بزرگ‌ترین رهنمودهایی بود که امام در انتخاب اعضای کابینۀ دولت جمهوری اسلامی ایران نمودند.»[۳۸]
گزارش - 242
درزمینة اجرای تحریم اقتصادی ایران، خبرگزاری رویتر در مونترال به نقل از پلیس کانادا، از مصادرة یک محمولۀ لوازم یدکی اتومبیل که به ایران فرستاده می‌شده است، خبر داد. محمولۀ مصادره‌شده را یک بازرگان ایرانی فرستاده بود. این خبرگزاری افزوده است: «حمل این اجناس، نقض محدودیت‌های اقتصادی علیه ایران می‌باشد که توسط دولت کانادا به‌عنوان قسمتی از کوشش‌های بین‌المللی برای به‌دست‌آوردن آزادی 53 گروگان امریکایی در ایران، اعمال می‌شود. همچنین حمل دریایی مواد دارویی نیز تحت این محدودیت‌ها قرار دارند.»[۳۹] از سوی دیگر، خبرگزاری یونایتدپرس اینترنشنال از توکیو گزارش داد: «12 شرکت ژاپنی برای مذاکره دربارۀ ازسرگرفتن فروش نفت ازسوی وزارت نفت ایران به تهران دعوت شدند.» بنا به این گزارش: «ژاپن در ماه‌های گذشته ظاهراً به حمایت از مجازات‌های اقتصادی امریکا علیه ایران اقدام کرد و افزایش قیمت نفت را که هر بشکه 50/2 دلار ازسوی ایران عنوان شده بود، نپذیرفت و درنتیجه عرضۀ نفت به این کشور قطع شد. منابع بازرگانی توکیو روز سه‌شنبه [امروز] اظهار داشتند که نمایندگان شرکت‌های ژاپنی در آخرین هفتۀ ماه اوت وارد تهران خواهند شد و درصورت توافق با مقامات ایرانی، عرضۀ نفت ایران به ژاپن در اول اکتبر مجدداً از سرگرفته خواهد شد. این منابع خاطرنشان ساختند که ایران در ماه گذشته پیشنهاد کرده بود که روابط تجاری با ژاپن عادی شود و حدود یک هفته قبل درمورد ازسرگرفته‌شدن ساختمان مجتمع پتروشیمی در جنوب ایران با ژاپن به توافق رسید.»[۴۰]
ضمیمه گزارش237: گزارش و توضیحات سپاه ( مرکز فرماندهی) به ستاد مشترک ارتش دربارۀ هواپیمای توپولف روسی
«هواپیمای دشمن که در روز 21/5/59 در منطقه درحال پرواز بوده، برابر گزارش از سپاه غرب، بی‌سیم‌هایی که سپاه جوانرود زده است، در اطراف قشلاق یک فروند هواپیمای C130 در ساعت 11:40 بامداد نشسته است. ما به سپاه جوانرود گفتیم صبر کند تا به لشکر81 بگوییم. بعداً فوری با لشکر تماس گرفته شد. آنها می‌خواستند جواب بدهند که [سپاه] جوانرود گفت هواپیما پرواز کرده، رفته و از لشکر جواب درستی نگرفته. بلافاصله با سرهنگ شیرازی تماس گرفتیم و به ایشان اطلاع داده شد. بعد در ساعت 12:37 ظهر [سپاه] جوانرود مجدداً تماس گرفت و گفت هواپیمایی که پرواز کرده بود روی منطقۀ قشلاق پرواز می‌کند. ما فوراً با سرهنگ شیرازی تماس گرفتیم و ایشان گفت اگر می‌توانید بزنید. مجدداً [سپاه] جوانرود در ساعت 13:45 بعدازظهر گفت هواپیما دائماً روی منطقۀ قشلاق پرواز می‌کند. و به سپاه جوانرود گفته شد هواپیما را بزنند، که درضمن این مرحله، فانتوم خودی بلند شده بود برای زدن. همین که موفق نشد. همچنین، پاسداران هر کاری کردند بزنند مورد اصابت قرار نگرفت. در این موقع، هواپیما مسیر خود را عوض می‌کند و در ساعت 3:20 بعدازظهر، از ژاندارمری ناحیۀ کرمانشاه گزارش داده شد که یک هواپیمای روسی در یکی از روستاهای سقز نشسته و نیرو پیاده کرده است. ...»[۴۱]
منابع و مآخذ روزشمار 1359/05/20
- ↑ روزنامه جمهوری اسلامی، 22/5/1359، ص4، خبرنگار جمهوری اسلامی از قصرشیرین به نقل از برادر نصر فرمانده عملیات سپاه قصرشیرین.
- ↑ سند شماره 277157 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از ژاندارمری قصرشیرین به ناحیۀ ژاندارمری کرمانشاه (رکن3)، 21/5/1359.
- ↑ سند شماره 426 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: اخبار برون‌مرزی استانداری خوزستان، شمارۀ سریال 2، ص4، 26/6/1359، به نقل از ناحیۀ ژاندارمری خوزستان، 9/6/1359.
- ↑ سند شماره 297763 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از پایگاه دریایی خرمشهر (فرمانده منطقۀ دریایی خرمشهر)، ناخدا دوم جوادی به استاندار خوزستان جهت اطلاع، 21/5/1359.
- ↑ روزنامه جمهوری اسلامی، 23/5/1359، ص، به نقل از خبرنگار خبرگزاری پارس.
- ↑ روزنامه اطلاعات، 23/5/1359، ص3، به نقل از خبرگزاری پارس از سنندج؛ و ـ روزنامه جمهوری اسلامی، 23/5/1359، ص4.
- ↑ سند شماره 55935 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از سماجا3 (مرکز فرماندهی) به ژاجا، 22/5/1359.
- ↑ سند شماره 277157 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از ژاندارمری قصرشیرین به ناحیۀ ژاندارمری کرمانشاه (رکن3)، 21/5/1359.
- ↑ روزنامه کیهان، 25/5/1359، ص18، به نقل از روابط عمومی سپاه پاسداران غرب کشور، کرمانشاه.
- ↑ سند شماره 55967 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: اسناد مناطق کردنشین (مریوان)، ج1، ص148، از سماجا3 (مرکز فرماندهی) به ژاجا، 23/5/1359.
- ↑ روزنامه کیهان، 23/5/1359، ص13؛ و ـ روزنامۀ اطلاعات، 23/5/1359، ص3، هر دو به نقل از خبرگزاری پارس، به نقل از سخنگوی ستاد مشترک ارتش و سپاه پاسداران مستقر در سنندج.
- ↑ سند شماره 56557 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از سماجا3 (مرکز فرماندهی) به نزاجا، 21/5/1359.
- ↑ سند شماره 55945 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از فرماندهی سپاه ارومیه به فرماندهی سپاه مرکز، 22/5/1359.
- ↑ سند شماره 56547 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: اسناد مناطق کردنشین (ارومیه)، ص139، از سماجا3 (مرکز فرماندهی) به نهاجا (پت فرماندهی)، 21/5/1359.
- ↑ سند شماره 56542 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از عملیات سپاه کرمانشاه به عملیات سپاه مرکز، 21/5/1359.
- ↑ سند شماره 114995 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از واحد اطلاعات و بررسی‌های سیاسی استان کرمانشاهان به ادارۀ مرکزی اطلاعات و بررسی‌های سیاسی (تهران)، 21/5/1359.
- ↑ سند شماره 114973 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: اسناد مناطق کردنشین (مریوان)، ج1، ص149، از سپاه (مرکز فرماندهی) به سپاه غرب کشور، 24/5/1359، برابر گزارش نزاجا به استناد اعلام لشکر28 سنندج، 22/5/1359.
- ↑ سند شماره 409273 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: اسناد مناطق کردنشین (ازگله)، ص209، به نقل از بولتن خبری مرکز فرماندهی ـ عملیات سپاه، ص1، 1/6/1359.
- ↑ سند شماره 56549 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از سماجا3 (مرکز فرماندهی) به نزاجا، 21/5/1359.
- ↑ سند شمارۀ 55954 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: اسناد مناطق کردنشین، کردستان، ج1، ص208، از سماجا3 (مرکز فرماندهی) به نزاجا (معاونت عملیات و اطلاعات)، 23/5/1359.
- ↑ سند شماره 114987 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: اسناد مناطق کردنشین (پاوه)، ص202، از سپاه (مرکز فرماندهی) به سپاه غرب کشور، 22/5/1359.
- ↑ سند شماره 55923 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از واحد عملیات سپاه سنندج به فرماندهی سپاه مرکز، 22/5/1359؛ و ـ خبرگزاری پارس، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 148، 23/5/1359، ص3، از سنندج، 22/5/1359، به نقل از یکی از مسئولان ستاد مشترک ارتش و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مستقر در سنندج.
- ↑ سند شماره 56554 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: اسناد مناطق کردنشین (سقز)، ص108، از سماجا3 (مرکز فرماندهی) به سپاه پاسداران (مرکز فرماندهی) 21/5/1359؛ و ـ سند شماره 55943 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: اسناد مناطق کردنشین (سقز)، از عملیات سپاه سنندج به فرماندهی سپاه مرکز، 21/5/1359.
- ↑ سند شماره 56539 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از اطلاعات سپاه کرمانشاه به فرمانده سپاه مرکز، 21/5/1359.
- ↑ سند شماره 114993 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از واحد اطلاعات و بررسی‌های سیاسی استان کرمانشاهان به ادارۀ مرکزی اطلاعات و بررسی‌های سیاسی (تهران)، 21/5/1359.
- ↑ سند شماره 114994 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از واحد اطلاعات و بررسی‌های سیاسی استان کرمانشاهان به ادارۀ مرکزی اطلاعات و بررسی‌های سیاسی ـ تهران، 21/5/1359.
- ↑ روزنامه اطلاعات، 23/5/1359، ص3، به نقل از خبرگزاری پارس از کرمانشاه.
- ↑ سند شماره 55931 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از سپاه شیراز به تهران (مرکز فرماندهی)، 22/5/1359.
- ↑ روزنامه انقلاب اسلامی، 23/5/1359، ص11، خبرنگار انقلاب اسلامی از شیراز.
- ↑ روزنامه انقلاب اسلامی، 26/5/1359، ص11؛ و ـ روزنامه جمهوری اسلامی، 2/5/1359، ص4، هر دو به نقل از خبرگزاری پارس از تبریز.
- ↑ خبرگزاری پارس، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 149، 24/5/1359، ص1، خبرگزاری پارس از تهران، 23/5/1359.
- ↑ نامۀ مردم، ارگان مرکزی حزب توده، شماره320، 8/6/1359، ص5.
- ↑ هفته‌نامۀ کار، ارگان سازمان چریک‌های فدایی خلق (اقلیت)، شماره71، 21/5/1359، صص1 و 2.
- ↑ صحیفه نور، جلد13، صص107 ـ 99.
- ↑ روزنامه جمهوری اسلامی، 22/5/1359، ص2، به نقل از خبرگزاری پارس از تهران.
- ↑ همان.
- ↑ همان.
- ↑ همان.
- ↑ روزنامه اطلاعات، 22/5/1359، ص6؛ و ـ روزنامه جمهوری اسلامی، 22/5/1359، ص12، هر دو به نقل از خبرگزاری پارس به نقل از خبرگزاری رویتر از مونترال.
- ↑ روزنامه کیهان، 23/5/1359، ص2؛ و ـ روزنامه انقلاب اسلامی، 22/5/1359، ص1؛ و ـ روزنامه جمهوری اسلامی، 23/5/1359، ص13، هر سه به نقل از خبرگزاری پارس به نقل از یونایتدپرس اینترنشنال از توکیو.
- ↑ سند شماره 55969 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از سپاه (مرکز فرماندهی) به سماجا3 (مرکز فرماندهی)، 24/5/1359.