1362.04.02

روزشمار جنگ سال 1362 1362.04.02
نام‌های دیگر	دو تیر
تاریخ شمسی	1362.04.02
تاریخ میلادی	23 ژوئن 1983
تاریخ قمری	11 رمضان 1403

1360.04.02

1361.04.02

1363.04.02

1364.04.02

1365.04.02

1366.04.02

1367.04.02

1. درپی اجرای سه عملیات ناموفق رمضان، والفجر مقدماتی و والفجر۱ در منطقه جنوب و به بن‌بست‎سیدن راهکارهای عملیاتی در این منطقه، مسئولان تصمیم گرفتند بنا به دلایلی ازجمله تخلیه منطقه جنوب با هدف کاهش حساسیت دشمن در آن منطقه، مناسببودن زمین‌های منطقه غرب برای اجرای عملیات، برخورداری از استقلال هدف و محدودبودن اجرا، ضریب اطمینان بیشتر برای کسب پیروزی، جلبنظر دشمن به غرب و کاستن از تمرکز ارتش عراق در جنوب و... اجرای چندین عملیات در غرب را در دستور کار قرار دهند. ازجمله این عملیات‎ها؛ والفجر۲ در غرب پیرانشهر بهمنظور خارج‌کردن این شهر از تیررس دشمن و کنترل راه‌های ارتباطی گروه‌های مسلح غیرقانونی با عراق در این منطقه؛ والفجر۳ در استان ایلام با هدف آزادسازی منطقه عمومی مهران و تأمین این شهر و عملیات والفجر۴ در منطقه عمومی شیلر برای قطع ارتباط گروه‌های شورشی با عراق در منطقه مذکور و تسلط بر ارتفاعات مرزی بود. به همین منظور، جلسات مقدماتی با حضور فرماندهان سپاه و ارتش برای اجرای عملیات در منطقه مهران تشکیل شد و کلیاتی مورد بحث قرار گرفت. درپی این جلسات، امروز فرماندهان سپاه* با غلامعلی رشید معاون طرح و عملیات قرارگاه خاتم‌الانبیاء(ص) سپاه، جلسه‌ای برگزار کردند و در آن به بررسی کلیات طرح مانور قرارگاه نجف برای اجرای عملیات با هدف آزادسازی شهر مهران و تصرف ارتفاعات مسلط به این شهر پرداختند.** در این جلسه، عزیز جعفری فرمانده قرارگاه نجف، توضیح داد که برای اجرای عملیات والفجر ۳ دو محور در شمال و جنوب شهر مهران و تصرف ارتفاعات مرزی در نظر گرفته شده و بهعلت وسعت منطقه و دید دشمن به عقبه خودی پیشبینی شده است که عملیات در یک مرحله مقدماتی و چند مرحله اصلی اجرا شود. بدین‌صورت که در مراحل اول، بخشی از ارتفاعات شمالغرب منطقه را تصرف کنند و سپس با استقرار در پشت رودخانه در شمال و غرب شهر مهران که در دست نیروهای خودی است یک خط ممتد از دراجی تا فیروزآباد تشکیل دهند و سپس در مراحل بعدی ارتفاعات شمالغرب (زالوآب، نمهکلانبو) و جنوبغربی مهران (قلاویزان) را آزاد کنند. وی همچنین اضافه کرد فرماندهی قرارگاه نجف برای نهاییکردن طرح با فرماندهان ارتش که دراینباره دیدگاه‎هایی دارند درحال گفتوگو است. در ادامه این جلسه که بیشتر زمان آن به گفتوگوی دوطرفه بین غلامعلی رشید و عزیز جعفری گذشت، احتمالات و میزان احداث خاکریز در مراحل مورد نظر عملیات و راهکارهای مختلف باتوجهبه موجودی دستگاه‌های مهندسی، کمبود نیرو و استعداد یگان‌های سپاه و ارتش بررسی شد. سپس قاسم سلیمانی فرمانده لشکر۴۱ ثارالله(ع) که تصرف ارتفاعات حساس قلاویزان به یگان وی واگذار شده بود درباره مشکلات پیش رو در اجرای عملیات مطالبی بیان کرد. وی گفت بهعلت تسلط دید دشمن از سمت ارتفاعات در جنوبغربی به شهر و منطقه عمومی مهران، هر نوع تحرک نیروهای خودی برای دشمن کشف شده و از دیدگاه‌های موجود بهراحتی تحرکات ما را زیر نظر دارد، لذا امکان احداث خاکریز (در حدفاصل فرخآباد تا فیروزآباد) بسیار دشوار است. غلامعلی رشید نیز در پاسخ اظهار کرد باوجود مشکلات موجود به شما ابلاغ شده که در این منطقه عملیات اجرا کنید. سلیمانی جواب داد: بیان مشکلات به معنی آن نیست که نمیخواهیم عملیات اجرا کنیم، ولی باید مشکلات را بگوییم تا راهحل پیدا شود. دراین‎حال، احمد غلامپور درباره سابقه ابلاغ فرماندهی برای اجرای عملیات در این منطقه و نقش و حساسیت ارتفاعات قلاویزان ابراز کرد: «بعد از ابلاغ فرماندهی ما اصلاً با این فکر رفتیم که انشاءالله در مهران عملیات انجام بگیرد، وقتی‌که به منطقه آمدم متوجه شدم که منطقه لخت است، یعنی هیچ کاری نمیشود کرد، ولی این را هم نمیشود جزء معایب عملیات گذاشت. لذا ما از دو جهت شناسایی کردیم، هرچند شناسایی بچه‌ها محدود بود، ولی در این شناسایی چیزهایی به دست ما آمد، نظر ما این بود که می‌شود در این منطقه عملیات کرد، البته اعتقاد من این بود، اجرای عملیات در اینجا بدون تصرف قلاویزان ارزش ندارد، یعنی این ارتفاعات بهقدری مهم است که اگر همه این مناطق را بگیرید بدون ارتفاعات مهم ارزشی ندارد، یعنی این اولین چیزی بود که به چشم آدم میخورد! منتها چون شناسایی جزیی و محدود بود ما نشستیم و در مهران جلسه گرفتیم گفتیم که باید اینجا را بیشتر شناسایی و بررسی کنیم و بعد روی جزئیات طرح بحث نماییم، صحبتی که من برای برادرها کردم این بود که اول شناسایی بیشتری بکنیم بعد روی جزئیات طرح برویم، اصلاً حرف روی این نبود که ببینیم میشود یا نمیشود، ما بلافاصله ۲۴ ساعت بعد برادرهای سپاه را آنجا فرستادیم و مقر زدند و حتی مستقر شدند که بروند شناسایی کنند. اینجا میشود عملیات انجام داد و محاسن خیلی خوبی هم دارد در این منطقه انجام عملیات بدون قلاویزان ارزشی ندارد، دشمن از آن ارتفاعات آتش زیادی میریزد، بهطوریکه ما تلفات زیادی میدهیم و عقبنشینی میکنیم.»

________________________________________

2. در ادامه عملیات جهاد به‎همت نیروهای سپاه در منطقه مرزی غرب سردشت، امروز نیروهای خودی در عملیاتی محدود با هدف تصرف ارتفاع دوپازا در جنوب این منطقه عملیاتی - که در مرحله اول عملیات تصرف آن مقدور نشده بود - موفق شدند ارتفاع کانیرش در این‌سوی مرز، یعنی در شرق دوپازا را به تصرف درآورده و بر روی این ارتفاع مستقر شوند و خود را به ارتفاع دوپازا نزدیک کنند. در این عملیات ۱۰ تن از افراد خودی زخمی و عده‎ای از نیروهای عراقی و عناصر حزب دمکرات کشته یا زخمی شدند. درهمینحال، افراد وابسته به گروههای مسلح غیرقانونی با خمپاره شهر سردشت را هدف قرار دادند که اصابت یک گلوله خمپاره در بلوار آزادی منجر به زخمیشدن ۲ تن از بانوان اهالی این شهر شد. پایگاههای موجود در منطقه آلواتان در محور سردشت - پیرانشهر نیز هدف گلولهباران توپخانه های عراق قرار گرفت که براثر آن ۱۱ تن از افراد حزب دمکرات کردستان عراق (بارزانیها) کشته شدند.

________________________________________

3. در چند درگیری بین گروه‌های مسلح غیرقانونی و نیروهای خودی در منطقه عمومی کامیاران و پاوه، از نیروهای خودی ۲۹ تن شهید یا زخمی شدند. گفتنی است بخشی از این حوادث در منطقه عمومی کامیاران رخ داد. ازجمله در شمال کامیاران در محور مواصلاتی به دهگلان، افراد وابسته به حزب دمکرات کردستان در دو کیلومتری پایگاه هلتوشان علیه نیروهای خودی عملیات کمین اجرا کردند. در این درگیری که ساعتها طول کشید ۴ تن از نیروهای سپاه شهید شدند و ۲ قبضه سلاح به دست مهاجمان افتاد. همچنین خودروی نیروهای خودی واژگون شد. به‎علاوه، نیروهای ژاندارمری که برای کمک به پاسداران به منطقه اعزام شده بودند، در مسیر به کمین افراد ضدانقلاب برخوردند که درنتیجه ۳ تن از آنان زخمی شدند. در روستای طیانه در غرب کامیاران نیز افراد حزب دمکرات به نیروهای خودی حمله کردند که براثر آن یک تن از نیروهای خودی به شهادت رسید و ۳ نفر مجروح شدند. در گزارشهای موجود آماری از تلفات مهاجمان داده نشده است. از سوی دیگر، در محور کامیاران - سنندج، نیروهای پیشمرگان مسلمان کرد با افراد حزب دمکرات در حوالی روستای سمان درگیر شدند که در نتیجه این درگیری ۲ تن از افراد پیشمرگ کشته و ۴ نفر از اعضای حزب دمکرات زخمی شدند. در منطقه عمومی پاوه نیز ۳ درگیری بین نیروهای خودی و عناصر مسلح غیرقانونی رخ داد. در حوالی روستای مرزی گزنه در غرب پاوه، افراد مسلح غیرقانونی به نیروهای بومی مسلح بسیج حمله کردند که منجر به شهادت ۵ تن و زخمیشدن ۶ تن از آنان شد. از تلفات واردشده به مهاجمان گزارشی دریافت نشده است. درهمین‎حال، راديو كردستان‌ ارگان تبليغاتي حزب دمكرات كردستان ايران، با اعلام اجراي اين عمليات ازسوی پيشمرگان اهل حق از هيز شاهو در ساعت ۲۳:۳۰ امروز، تعداد شهداي نيروهاي بسيج را ۲۰ تن اعلام كرد. در محور پاوه به مریوان نیز افراد مسلح غیرقانونی به یک گروه گشتی در منطقه تته حمله کردند که درپی این حمله ۲ تن از نیروهای خودی به شهادت رسیدند و ۲ تن از مهاجمان کشته شدند. همچنین در شمال پاوه، عدهای از افراد مسلح گروه رزگاری در آبادی ژیوار، به منزل یکی از افراد پیشمرگ مسلمان کرد حمله کردند و همسر و فرزند وی را به شهادت رساندند. فرد پیشمرگ موفق به فرار شد. علاوه‌براین، در عملیات مینگذاری افراد مسلح غیرقانونی در محور ارومیه - زیوه و روستای سرآسیاب در حوالی مهاباد یک تراکتور و یک جیپ روی مین رفتند و آسیب دیدند. در این حادثه یک تن زخمی شد. دراین‎حال، افراد حزب دمکرات کردستان عراق (بارزانیها) و اعضای اتحادیه میهنی کردستان عراق (طالبانی‎ها) در منطقه آلواتان در شمال سردشت باهم درگیر شدند که در این درگیری یک تن از بارزانی‎ها کشته شد و چند تن دیگر زخمی شدند.

________________________________________

4. نیروهای سپاه خلخال در حاشیه جنگلی روستای دیلمده در شرق هشتجین در منطقه خلخال با افراد مسلح سازمان مجاهدین خلق (منافقین) درگیر شدند که منجر به زخمیشدن ۲ نفر از نیروهای سپاه مذکور و یک تن از عناصر مجاهدین خلق شد. ستاد منطقه۱۱ سپاه نیز درباره ادامه فعالیت افراد وابسته به سازمان مجاهدین خلق برای اقدامات تروریستی، اعلام کرد براساس خبری که فرماندهی سپاه کردستان داده است ۲۰ تن از افراد سازمان مجاهدین خلق پس از طی دورههای آموزشی ترور و تخریب در منطقه حسینآباد در شمالغربی بوکان، به‎منظور اجرای عملیات به تهران اعزام شدهاند. همچنین فرماندهی همین منطقه در نامهای به فرماندهی کل سپاه اعلام کرد که ۵ تن از عوامل سازمان مجاهدین خلق در شهرستان تکاب دستگیر شدهاند.

________________________________________

5. سپاه یکم ارتش عراق در نامه‌ای برای رده‌های پایین‌تر این سپاه به موضوع مذاکره اتحادیه میهنی کردستان عراق (طالبانی‌ها) با جمهوری اسلامی ایران پرداخت. فرمانده تیپ۹۱ پیاده عراق متن نامه "نیروهای اربیل" را که ازطرف فرماندهی سپاه یکم عراق ابلاغ شده بود برای فرمانده گردان سوم این تیپ ارسال کرد. در این نامه ادعا شده که در اوایل اردیبهشتماه سال جاری، بین مقامات ایرانی و اتحادیه میهنی کردستان عراق (طالبانیها) به‎منظور همکاری نظامی، مذاکراتی انجام شده است. در این نامه هرچند به برخی موضوعات گفتوگوها اشاره شده است، ولی اطلاعاتی درباره نتیجه نهایی گفتوگوها و اینکه توافقی برای همکاری بین دو طرف حاصل شده یا نه، داده نشده است. در بخشهایی از نامه مذکور آمده است که در اواخر سال ۱۹۸۳، یک هیئت غیررسمی ازسوی ایران در مقر اتحادیه میهنی کردستان با جلال طالبانی گفتوگو کرد و از وی خواست با گروههای عراقی مثل قیاده موقت (بارزانیها)، کمونیستها و حسیک همکاری کند، ولی جلال طالبانی همکاری با گروههای مذکور را بهعلت مخالفت و جنگیدن آنها با حزب دمکرات کردستان ایران رد کرد. هیئت ایرانی گفت که ایران به گروههای مخالف عراقی کمک میکند و بدین‌ترتیب آمادگی خود را برای کمک به اتحادیه میهنی به‌شرط مخالفت و کمک‎نکردن به حزب دمکرات کردستان ایران اعلام کرد، ولی جلال طالبانی قطع ارتباط خود با حزب دمکرات ایران را نپذیرفت.

________________________________________

6. در سومین سال جنگ ایران و عراق خبرنگار خبرگزاری رویتر از ۴ شهر آسیب‌دیده خرمشهر، آبادان، هویزه و سوسنگرد گزارش داد. در این گزارش، بخش‌های مربوط به خرابی شهرهای خرمشهر و آبادان مفصلتر است و به صدمات واردشده و تداوم حملات توپخانه‌های عراق به این شهرها و تلاش ایران برای بازسازی آنها اشاره شده است. شرح کامل گزارش پل ایدل خبرنگار خبرگزاری رویتر، بدین‌شرح است: «یک سال پس از اینکه ایران خرمشهر را با یک تهاجم متقابل چشمگیر از نیروهای عراقی بازپس گرفت این شهر بندری واقع در رأس خلیج‌فارس زیر حملات توپخانه به‎صورت متروک و خالی از سکنه باقی مانده است. در کنار اسکله‌هایی که روزی شلوغترین اسکله در ایران بود مقداری بازسازی صورت گرفته، یک تعمیرگاه انبار راهآهن مرمت شده و در جاهای دیگر در بین خرابه‌ها یک‌سری خانه‌های آجری بنا شده که شبیه یک چشمانداز است، اما زندگی نمی‌تواند در این منطقه به حالت عادی بازگردد. از چندصد متری این منطقه و آن‌طرف شطالعرب توپ‌های عراقی به‌طور منظم شهر را می‌کوبند به‌نحوی‌که شهروندان از مراجعت به آنجا بازمی‌مانند؛ بازسازی اینجا در معیار وسیع بیهوده است. فرماندار خرمشهر یک رزمنده ۲۵ ساله که یک پای خود را در جنگ با عراقی‌ها از دست داده می‌گوید: کارگران ساختمانی تنها مردم این شهر هستند که روزی قبل از آغاز جنگ خلیج ۲۰۰ هزار تن سکنه داشت. وی اضافه کرد: ما کار خود را انجام می‌دهیم، ولی هنوز زیر آتش قرار داریم. محمدرضا عباسی فرماندار خرمشهر، به خبرنگاران گفت: تاکنون ۱۲ میلیارد دلار خرج بازسازی شده است، دامنه خرابی گسترده است. در کوچه و خیابان‌های خرمشهر که خانه‌ها و مغازه‌ها وجود داشت اکنون خرابه‌ها به چشم می‌خورد. در بعضی نقاط تل آجرها و تیرآهن‌های خمشده به‌صورت خاکریزهای دفاعی درآمده است. ایرانی‌های می‌گویند عراقی‌ها این مناطق را با بولدوزر به این صورت درآوردهاند. خبرنگارانی که سال گذشته بلافاصله پس از فتح و بازپسگرفتن خرمشهر از آنجا دیدن کردند همان موقع گفتند به‌نظر می‌رسد خرابی‌ها هنگام کنترل عراقی‌ها بر این شهر صورت گرفته است. نقشهای که در دفتر فرمانداری وجود دارد نیمی از شهر را که با خاک یکسان شده نشان می‌دهد. هر کجای دیگر شهر نشان می‌دهد که کموبیش خیلی آسیب دیده است. در اسکله یک کشتی باری به حالت نیمهغرق افتاده که در آشغال‌ها فرو رفته است. مواضع توپ‌ها با کیسه‌های ماسه و عدل‌های پشم که از انبارهای ویرانشده گمرک خرمشهر به دست آمده، استتار شده است. دیوارها پر از شعارهایی در مدح صدام رئیس‌جمهور عراق، است. وسعت خرابی در خرمشهر و دیگر شهرهای اشغالشده توسط نیروهای عراقی در آغاز جنگ یکی از دلایلی است که چرا ایران برای پایاندادن به جنگ مبلغ گزافی را به‌عنوان شرط عمده درخواست می‌کند. دولت ایران خسارات و تلفات ناشیاز جنگ را بیش از ۱۵۰ میلیارد دلار تخمین می‌زند. تنها خسارات وارده به خرمشهر بالغ‌بر ۹۰۰ میلیون دلار می‌شود. آبادان حدود پانزده کیلومتری جنوب خرمشهر واقع شده است، شهری نفتی که هرگز توسط عراقی‌ها تصرف نشد و باوجودیکه به‌نظر می‌رسد تقریباً هر ساختمان لااقل یک بار مورد اصابت قرار گرفته باشد، کاملاً خراب نشده است. قسمت‌های عظیمی از پالایشگاه که بزرگ‌ترین پالایشگاه در خاورمیانه است علی‌رغم گفته ایران که در جنگ ۳۳ ماهه تقریباً همهروزه توسط عراقی‌ها کوبیده می‌شوند، هنوز پابرجا هستند. در اولین هفته آغاز درگیری آتشگرفتن مخازن نفت در تصفیهخانه آبادان بیانگر این بود که جنگ بین دو کشور از بزرگ‌ترین صادرکنندگان نفت آغاز شده است. اکنون چیزی برای سوختن باقی نمانده است و از مخازن نفت بعضی منهدم شده و بعضی براثر گرما و رطوبت هوا زنگ زده است. مقامات ایرانی می‌گویند هنوز هفتهزار تن در آبادان زندگی می‌کنند درحالی‌که قبل از جنگ ۳۵۰ هزار تن در آن سکنی داشتند. اکنون چند مغازه بیشتر باز نیستند و تعداد انگشتشماری در خیابان‌ها رفتوآمد می‌کنند. در شهر کوچک هویزه واقع در سی‌وپنج کیلومتری مرز عراق، کارگران ده‌ها خانه جدید روی خرابه‌هایی که بازمانده نیروهای عراقی است بنا کردهاند. ایرانی‌ها می‌گویند نیروهای عراقی در این شهر دههزار نفری غیر از مسجد و بانک که به‌عنوان پاسگاه دیدبانی از آنها استفاده می‌شد تمامی ساختمان‌ها را خراب کردند، آنچه به‎جا مانده تل ویرانه‌ها است. ایران درصدد ساختن ۲۵۰۰ منزل مسکونی در این شهر با هزینه ۱۲۰ میلیون دلار است که این مبلغ ازسوی شهر مقدس مشهد تأمین می‌شود. شهر سوسنگرد نیز دو بار ازسوی عراقی‌ها تصرف شد، حدود بیش از یک سال پیش به‌دنبال خرمشهر به تصرف ایران درآمد و عراقی‌ها از بیشتر نقاط نفتخیز خوزستان عقب رانده شدند. یک تانک منهدمشده عراقی هنوز در خیابان اصلی سوسنگرد به چشم می‌خورد، اما بااینحال خیلی از ساختمان‌ها بازسازی و ساختمان‌های دیگر از نو ساخته شدند.»

________________________________________

7. به گفته تیمسار ظهیرنژاد رئیس ستاد مشترک ارتش، درپی توصیه آیت‌الله خامنه‌ای رئیس‌جمهور و رئیس شورای‌عالی دفاع، در دیدار روز گذشته با فرماندهان و معاونان نیروهای سهگانه ارتش درزمینه تلاش برای خودکفایی در سازمان‌ها؛ معاونت خودکفایی به سازمان هر سه نیرو اضافه خواهد شد. وی در توضیح این موضوع گفت: «از فروردینماه سال جاری به دستور ریاستجمهوری، یک معاونت خودکفایی در هر نیرویی درحال سازماندهی است که این معاونت تلاش خواهد کرد تمام نیازمندی‌هایی را که در گذشته از خارج دریافت و به آنها وابسته بودیم رفتهرفته در داخل و سازمان‌های ارتش با استفاده از پرسنل ارتش و دست پرتوان فرزندان اسلام تأمین کند.» وی افزود: «البته بایستی بگویم که پرسنل ارتش پس از پیروزی انقلاب اسلامی فعالیت‌های زیادی درجهت خودکفایی انجام داده‌اند که دراین‌رابطه می‌توان از تعمیر هواپیماها، رادارها و بعضی سیستم‌های پیشرفته که قبلاً توسط متخصصین خارجی انجام می‌شد نام برد.» رئیس ستاد مشترک ارتش تأکید کرد: «با فعالیت جهاد خودکفایی کلیه مبتکرین و مخترعین جهادگر ارتشی و غیرارتشی در سازمان‌های ارتش و تمام نقاط کشور جذب خواهند شد و ان‌شاءالله رفتهرفته به معنای واقعی به خود متکی و نیازهای خود را با دست پرتوان فرزندان اسلام تأمین خواهیم کرد.» وی همچنین اضافه کرد: «بررسی‌های مقدماتی دررابطه‌با جهاد خودکفایی انجام و دستورات لازم داده شده است و برای به‌دستآوردن نتایج مفیدتر، بررسی و تجزیه‎وتحلیل عمیقی در مسائل خودکفایی آغاز شده است.» ظهیرنژاد ادامه داد: «تاکنون نتایج بسیار درخشانی در راه خودکفایی و تأمین احتیاجات ارتش به دست آمده است.» رئیس ستاد مشترک در پایان این گفت‌وگو ابراز کرد: «در این دیدار همچنین رئیس‌جمهور ضمن بیان مسائل دیگری پیرامون انجام و تحقق هرچه بیشتر وحدت و یکپارچگی، توصیه‌هایی برای فرماندهان، معاونت‌ها و جانشینان ارائه کردند که نتایج و اوامرشان به مرحله اجرا درخواهد آمد.»

________________________________________

8. گزارش هیئت کارشناسی سازمان ملل متحد از خرابی‌های بهوجودآمده در شهرها و اماکن مسکونی ناشیاز جنگ بین ایران و عراق، بازتاب گستردهای در رسانه‌های جمعی بین‌المللی داشت. در همه این موارد که رسانه‌های جمعی بدان پرداخته بودند به تخریب بیشتر مناطق مسکونی ایران و عمدی‌بودن این تخریب‌ها اشاره شده است. این رسانه‌ها بدون توجه به تصمیمات آتی شورای امنیت درباره این گزارش، تهیه آن را گامی مثبت در جهت پایان‎بخشیدن جنگ ارزیابی کردند. در ادامه، بخش‌هایی از گزارش خبرگزاری رویتر، رادیو بی‌بی‌سی، رادیو امریکا و روزنامه امریکایی نیویورک تایمز دراین‌باره آورده شده است. خبرگزاری رویتر ضمن اشاره به تخریب‌های اساسی در شهر آبادان، توافق دو کشور ایران و عراق را به‎عنوان زمینه‌هایی برای پایان جنگ، تفسیر کرده است، ضمن اینکه تخریب خرمشهر و کشتار مردم این شهر را نیز مدنظر قرار داده است. بخشی از گزارش خبرگزاری رویتر دراین‎باره بدین‌شرح است: «هیئتی از سازمان ملل که ماه گذشته از چند منطقه جنگی در داخل عراق و ایران دیدن کرد گزارش داد که خرابی‌های گستردهای را مشاهده کرده و از تلفات سنگینی مطلع شده است. گفته می‌شود در شهر آبادان که قبل از آغاز جنگ در سال ۱۹۸۰ شش‌صدهزار نفر جمعیت داشت، چهل‌هزار منزل مسکونی خسارت دیده است. بنا به اطلاعاتی که دراختیار هیئت مذکور قرار گرفت یک‌هزار و دویست تن در آبادان کشته و هفتهزار تن مجروح شدند و درعینحال ۲۲۲۸ نفر غیرنظامی نیز به اسارت درآمدند. شهر تخلیه شد و فقط هفتادهزار [نفر] در آن باقی ماندند. هیئت سازمان ملل از فاو شهر دیگر عراق، گزارش داد که درحدود ۴۰ مخزن بزرگ ذخیره نفت را مشاهده کرده‌اند که منهدم شده یا خسارت دیدهاند. هیئت سازمان ملل گزارش داد که [در ابوالخصیب] مدرسهای را مشاهده کرده‌اند که براثر حمله مستقیم به آن صدمه وارد شده بود. این حقیقت که ایران خواستار بازدید هیئت سازمان ملل شد و عراق با آن موافقت کرد در بعضی از محافل سازمان ملل به‌عنوان اشارهای به این امر تلقی می‌شود که هر دو طرف احتمالاً بالاخره با یک حلوفصل مبتنیبر مذاکره تحتنظر سازمان ملل موافقت خواهند کرد. دبیرکل سازمان ملل در مقدمه این گزارش می‌نویسد که هیئت اعزامی به وی گفته است که هم ایران و هم عراق متذکر شده‌اند که طرف دیگر مفاد کنوانسیون ژنو را نقض کرده است. هیئت سازمان ملل در گزارش خود از شواهدی پیرامون حمله با موشک‌های زمینبهزمین، بمباران، گلوله‌باران شدید و حمله با مسلسل یاد کرد. این گزارش به نقل از ایرانی‌ها نوشت در جریان تخلیه خرمشهر چندین هزار غیرنظامی کشته و هزاران تن مجروح شدند و درعینحال عده زیادی در جریان تخلیه شهر به اسارت درآمدند. دبیرکل سازمان ملل گفت هیئت اعزامی سازمان ملل درمورد مسائل سیاسی مطرح‌شده از سوی طرفین اظهارنظری نکرده است، چون این اقدام در حیطه اختیار آنها گنجانده نشده بود.» رادیو بی‌بی‌سی نیز ضمن اعلام نتایج دیدار هیئت کارشناسی سازمان ملل از ایران و عراق، گزارش دادهشده ازسوی این هیئت را به نفع ایران خواند و فراهمآوری این گزارش را تلاش سازمان ملل برای جلب‌اعتماد ایران ارزیابی کرد. بی‌بی‌سی دراین‎خصوص اعلام کرد: «هیئتی که اخیراً ازطرف سازمان ملل از مناطق مرزی هر دو کشور ایران و عراق دیدن کرده است طی گزارشی به خسارت‌های طرفین طی جنگ ۳۳ ماهه دو کشور اشاره کرده است. جان رنر از مفسران بخش شرقی بی‌بی‌سی، طی گفتاری درباره یافته‌های هیئت مزبور به اینکه چگونه امکان دارد انتشار این گزارش تا حدودی موجب تخفیف برخوردهای طرفین شود اشاره می‌کند: رهبران ایران همواره شکایت دارند که محافل بین‌المللی توجه کافی به میزان خساراتی که به ایران در جنگ ۳۳ ماهه با عراق وارد آمده نمی‌کنند. گزارش فعلی پاسخی است که به شکایت ایران داده می‌شود. هیئت بازرسی سازمان ملل متحد به ریاست سرتیپ تیموتی دیبواما از غنا مشاور نظامی دبیرکل این سازمان، ماه گذشته از منطقه دیدن کرد. تقاضای اعزام چنین هیئتی ابتدا ازجانب ایران به عمل آمد، ولی سازمان ملل بهمنظور حفظ بی‌طرفی تأمل کرد تا از عراق نیز قبل از اعزام هیئت پاسخ مثبت دریافت دارد. دوبرابر مندرجات گزارش ۴۲ صفحهای این هیئت به خسارات وارده به ایران تا عراق اختصاص دارد که خود می‌رساند شهرهای ایران صدمات بیشتری را متحمل شده‌اند. نماینده عراق دیروز در سازمان ملل گفت جای تعجب نیست چون جنگ بیشتر در اراضی ایران صورت گرفته است. بااینحال تنظیم این گزارش بالقوه به زیان عراق است، چون مدعی است که ازلحاظ او جنگ جنبه دفاعی داشته است.» رادیو بی‌بی‌سی در ادامه اذعان کرد خرابی‌های ایران بیش از عراق بوده و حتی برخی ویرانی‌ها در شهرهای خرمشهر و قصر شیرین به‌طور هدفدار انجام شده و برای تخریب از بولدوزر استفاده شده است. «در گزارش سازمان ملل اظهار می‌شود بااینکه چندین شهر عراق به خصوص کرکوک و الفاو بمباران شده‌اند، ولی بعضی از شهرهای ایران طبق نقشه و عمداً ویران گردیدهاند. بیشترین خسارات به آبادان مرکز بزرگ‌ترین پالایشگاه نفت ایران، خرمشهر بزرگ‌ترین بندر تجاری سابق و قصر شیرین شهری در شمال جبهه جنگ وارد آمده است. بندر خرمشهر که تا سال قبل در تصرف قوای عراقی بود کاملاً به‌وسیله نیروهای عراقی ویران گشته و قبل از خروج، شهر را با مواد منفجره و بولدوزر کاملاً منهدم کردهاند. همین وضع نیز برای قصر شیرین به‌وجود آمده است. هیئت بازرسی سازمان ملل متحد با شواهدی روبه‌رو شده که ادعای ایران را نسبت به حملات یکسره و بی‌امان عراق به مناطق غیرنظامی ثابت می‌کند. در شهر بانه در کردستان که درست قبل از ورود هیئت مذکور بمباران شده بود پاره‌های بمب خوشه‌ای مشاهده گردید که خطرش بیشتر متوجه نفوس است تا ابنیه. حداقل دو شهر ایران، یعنی اندیمشک و دزفول مورد اصابت موشک قرار گرفتهاند. این حملات که تا کمی قبل از ورود هیئت سازمان ملل متحد انجام می‌گرفت دلیلی بود که ایران خشمگینانه پیشنهاد پرزیدنت صدام حسین را برای خودداری از حمله به هدف‌های غیرنظامی رد کند.» علاوه‎براین، رادیو امریکا هم به بخش‌هایی از گزارش هیئت مزبور اشاره کرد و ضمن اعتراف به فزونی خسارت‌های واردآده به ایران به آسیب‌های ناشی‎از جنگ در دو شهر آبادان و خرمشهر پرداخت و با استناد به گزارش هیئت کارشناسی سازمان ملل خسارات شهرهای عراقی را در مقایسه با شهرهای ایران اندک خواند. رادیو امریکا اعلام کرد: «گروه تحقیق سازمان ملل متحد به سرپرستی مشاور نظامی ارشد دبیرکل این سازمان هشت روز از آسیب‌های جنگ در ۱۲ شهر و شهرک و روستای ایران و ۷ شهر و شهرک و روستای عراق دیدن کرد و حدود سه هفته پیش از مأموریت خود در ایران و عراق به مقر سازمان ملل متحد در نیویورک بازگشت. گزارش گروه تحقیق سازمان ملل متحد حاکی است که نواحی غیرنظامی ایران بیش از عراق لطمه دیده و آثار این خسارات کاملاً مشهود است. در گزارش سازمان ملل متحد آمده است که شهر خرمشهر در نزدیکی آبراه سوق‌الجیشی شط‌العرب دراثر پرتاب خمپاره و توپ و بمباران‌های هوایی و نیز بمبگذاری‌های موضعی تقریباً بهکلی منهدم گردید و دو طرف شط‌العرب از لاشه‌های انواع خودرو پوشیده شده است. سازمان ملل متحد کوشیده ایران و عراق را به آتش‌بس در اطراف شط‌العرب راضی کند تا کشتی‌ها و نفتکش‌ها به سلامت از این آبراه گذر کنند، اما این کوشش‌ها بیهوده بوده است. گروه تحقیق سازمان ملل متحد می‌گوید شهر آبادان هم که در کنار آبراه شط‌العرب قرار گرفته عملاً از سکنه خالی شده است و به‎صورت شهر متروک درآمده است. شهر آبادان که در کنار مجتمع بزرگ پالایش نفت آبادان قرار دارد در اوایل جنگ تخلیه شد و از آثار ویرانی‌ها برمی‌آید که آبادان مدت‌ها تحتمحاصره بوده است. گزارش سازمان ملل متحد همچنین حاکی است که بمب‌های خوشهای که قطعات آن به همه جهات پخش می‌شود در شهر بانه در بیست کیلومتری مرز عراق تلفات بسیار سنگینی به اهالی این شهر وارد کرده است. بمب‌های خوشهای به ساختمان‌ها چندان آسیب نمی‌رساند، اما تلفات سنگین به مردم وارد می‌کند. در گزارش سازمان ملل متحد آمده است که آثار خسارات جنگ در شهرهای عراق کمتر دیده می‌شود به دو شهرک مرزی زرباطیه و مندلی تقریباً ۵ تا ۱۰ درصد خسارت وارد آمده است، اما میزان ویرانی در شهر نفتی کرکوک بیشتر است. بررسی‌های سازمان ملل متحد تأیید می‌کند که بیشتر نبردها در داخل خاک ایران صورت گرفته است.» رادیو امریکا در ادامه بدون توجه به تصمیمات تأثیرگذار آینده شورای امنیت سازمان ملل متحد درباره این گزارش، تهیه گزارش مزبور را فقط برای اطلاع و اعلام موضع اعضای شورای امنیت و اقدامی برای احتمال صلح در جنگ ایران و عراق اعلام کرد. بنا به اعلام این رادیو «گروه تحقیق سازمان ملل متحد نخستین گروهی است که خسارات جنگ را در ایران و عراق بررسی و تأیید می‌کند. دیپلمات‌های سازمان ملل متحد در محافل خصوصی ابراز امید کرده‌اند که مأموریت گروه تحقیق این سازمان که به درخواست هر دو کشور ایران و عراق انجام شده سرآغاز تلاش‌های جدی برای برقراری صلح در این دو کشور باشد. برای نخستینبار ایران برای برخورداری از نوعی پشتیبانی سیاسی به سازمان ملل متحد متوسل شده است، اما مقامات سازمان ملل متحد تذکر می‌دهند که نشانی وجود ندارد که ایران درحال‌حاضر از سازمان ملل متحد انتظار دیگری داشته باشد.» این رادیو همچنین در خبری دیگر با اشاره به بازدید هیئت اعزامی سازمان ملل از ایران و عراق گفت: «پیش‌تر اظهار امیدواری شده بود که سفر این هیئت به ایران و عراق سرآغازی برای تلاش‌های جدید درجهت برقراری صلح باشد، ولی به نقل از مقام‌های سازمان ملل متحد گزارش می‌شود که رژیم جمهوری اسلامی ظاهراً در نظر ندارد درحال‌حاضر از سازمان ملل متحد دراین‌زمینه درخواستی بکند.» از سوی دیگر، روزنامه امریکایی نیویورک تایمز ضمن اشاره به گزارش هیئت کارشناسی سازمان ملل متحد، به موضوعاتی ازجمله فراوانی خسارت‌های ایران نسبت به عراق، موضع نماینده ایران در سازمان ملل متحد که هرگونه پیشرفت در تلاش‌های صلح را منوط به موضعگیری عملی شورای امنیت دراین‌باره اعلام کرده و همچنین احتمال عدم موضعگیری کارساز شورای امنیت پرداخت. نیویورک تایمز نوشت: «این گزارش که قرار است این هفته منتشر گردد از مقایسه مستقیم زیان‌های دو طرف خودداری نموده و در عوض در گزارش خود ۲۶ صفحه به صدمات ۱۱ شهر ایران و ۱۳ صفحه به صدمات عراق در ۷ نقطه اختصاص یافته، بهعلاوه در این گزارش اغلب شواهدی که برای تأیید اظهارات ایران پیدا نموده بیشتر از شواهد برای تأیید ادعاهای عراق می‌باشد. سعید رجایی خراسانی نماینده ایران در سازمان ملل، گفت که گزارش سازمان ملل را ندیده است، ولی اشاره نمود که این گزارش می‌تواند خاتمه جنگ را ازطریق مذاکرات ممکن نماید. وی گفت: من باید ببینم که شورای امنیت چگونه عکس‌العمل نشان می‌دهد اگر میانجیگری سازمان بین‌المللی اصلاً قرار باشد که آغاز گردد باید پیشنهاد و ابتکار شورای امنیت باشد. در بین دیپلمات‌ها در نیویورک شکی نیست که عراق می‌خواهد جنگ پایان یابد. تاکنون عراق سه بار برای رهایی به شورای امنیت روی آورده است. هر بار شورا متفقاً رأی به آتش‌بس و تخلیه نیروها و مذاکرات داده، ولی تهران تمام این قطعنامه‌ها را نادیده گرفته است. دیپلمات‌ها در سازمان ملل شک دارند که شورا بتواند کاری جز استناد به گزارش - به‌عنوان شواهدی برای صدمات غیرنظامی ایران و راهنماییکردن دبیرکل سازمان ملل جهت میانجیگری - انجام دهد. آیا این می‌تواند برای تهران کافی باشد؟ از سوی دیگر، نماینده عراق در سازمان ملل از صحبت درمورد اینکه آیا این بازرسی به مذاکرات پایان جنگ منجر خواهد شد خودداری نموده و دراین‌زمینه که صدمات در ایران بیشتر بوده گفته است بههرحال ما در اراضی ایران می‌جنگیدیم.»

________________________________________

9. تحرك گروه‌ها و سازمان‌های وابسته به قدرت‌های خارجی برای ایجاد انشقاق در صفوف مردم؛ تعهد در قبال خون شهدای انقلاب؛ آمادگی نیروهای رزمنده برای تداوم جنگ با تکیه بر آرمان‌های انقلابی؛ نپذیرفتن صلح تحمیلی؛ پافشاری بر برآوردهشدن خواسته‌های جمهوری اسلامی با شعار "جنگ، جنگ تا پیروزی" و برنامه‌های دولت درجهت مبارزه با احتکار و گران‌فروشی و ساماندادن به توزیع کالاهای ضروری از محورهای مهم سخنرانی میرحسین موسوی نخست‌وزیر، در اجتماع مردم یزد بود. به نوشته روزنامه کیهان، نخست‌وزیر «با اشاره به تلاش‌های مذبوحانه گروهک‌های سرسپرده و ایادی وابسته به شرق و غرب و لیبرال‌ها و ملیگراها برای ایجاد شک و تردید در ایمان و ذهنیت مردم و تلاش‌های زیرکانه و گستردهای که با طرح شعار تقابل تخصص و مکتب و شعار اسلام راستین در برابر اسلام فقاهتی و طرح افسانه چماقداری سعی بر آن داشت که جو شک و تردید در میان مردم ایجاد کند توطئه‌های دفتر هماهنگی بنیصدر خائن را برشمرد و افزود: این یاران قدرت‌های استکباری با دستیاری سردمداران سیاست‌های شرق و غرب و رسانه‌های گروهی وابسته به خود، محور تبلیغات خود را بر این اصل قرار دادند تا این ترس را در سطح کشور به‌وجود آورند که گویی جنگ قدرتی در کشور در جریان است تا ازاین‌طریق مردم را به خانه بکشانند و زمینه برای کسانی که نقشه کودتای نوژه و دیگر توطئه‌ها را در سر می‌پروراندند آماده شود، اما رهبری معظم انقلاب با آگاهی‌های مستمر خود معجزه کرد و مردم هم که باورشان به انقلاب و جمهوری اسلامی عمیقتر از پندارهای باطل این شیاطین بود با نثار جان خود بر تمامی این توطئه‌ها غلبه پیدا کردند.» وی در این سخنرانی درمورد جنگ تحمیلی گفت: «ما باید خودمان را در مقابل خون‌های پاک شهید بهشتی و صدوقی و آرمان‌های آنها مسئول بدانیم و سرنوشت جنگ، سرنوشتی خواهد بود درجهت همان آرمان‌ها و هماکنون وضعیت جنگ به نحوی است که نیروهای رزمنده ما با توان بسیار بالایی در جبهه‌ها حضور دارند و آماده هستند تا ضربات خود را به دشمن صدامی وارد بیاورند، البته در سطح منطقه و جهان تلاش بسیاری انجام می‌گیرد که ما را بهسوی صلح تحمیلی بکشند، اما طبیعی است که با دادن این‌همه شهید و خون‌های پاک این مسئله نمی‌تواند صورت عمل بگیرد و آن چیزی که نظام ما و دولت در کنار مردم بهدنبال آن هست برآوردن آن حقوقی است که ملت ما درپی آن بوده است و ما همان شعار "جنگ، جنگ تا پیروزی" ملت را دنبال می‌کنیم و بههمت مردم و با توکل به خدا مشکلات را پشت سر خواهیم گذاشت.» میرحسین موسوی درزمینه تحولات جاری در منطقه نیز اظهار کرد: «درپی تحولات زنجیرهای که در منطقه صورت می‌گیرد، توطئه سازمان‌یافتهای علیه انقلاب اسلامی ایران در جریان است.» درمورد برنامه‌های دولت درزمینه مبارزه با گران‌فروشی و احتکار، نخست‌وزیر ضمن تشریح دلایل اقتصادی طبیعی این مسئله، ازجمله حجم نقدینگی موجود در دست مردم، گردش سریع پول و آثار روانی جنگ، بر این نکته که این عوامل را نمی‌توانیم تعیینکننده احتکار و گران‌فروشی به‌حساب آوریم، تأکید کرد وی سپس به نقش تروریست‌های اقتصادی پرداخت و خاطرنشان کرد: «در پس فسادی که محتکرین و ضدانقلاب و ایادی آنها به‌وجود می‌آورند ما فقط به عوامل اقتصادی که یک عده سودجود مرتکب این عمل می‌شوند اکتفا نمی‌کنیم، بلکه به عقیده من این مسئله یک بعد سیاسی نیز می‌تواند داشته باشد و در پس این فساد ناشیاز عمل غیرانسانی محتکرین و گرانفروشان ضدانقلاب و ایادی آنان یک توطئه سیاسی را هم می‌توانیم بیابیم. علاوه‌بر‌این‌، با مسئله سوءمدیریت‌ها در سطح توزیع هم مواجه می‌شویم که البته بخشی از آن می‌تواند ناشیاز نداشتن یک قانون مدون و روش توزیع در تمام سطوح باشد. در کنار اینها به نقش قوه قضائیه هم باید اشاره کرد که می‌تواند دراین‌زمینه بسیار کارساز باشد.» نخست‌وزیر افزود: «تکتک این مسائل باید به‌طور مجزا مورد بررسی قرار گیرند و راه‌حل‌هایی برای آنها پیدا شود.» میرحسین موسوی در ادامه سخنان خود به جوسازی‌هایی که درپی مسئله احتکار و گران‌فروشی ایجاد می‌شود تا طبقات زحمتکش کسبه مورد تهدید و تهمت قرار گیرند اشاره کرد و گفت: «تحلیل دولت بر این است که این کسبه نیستند که این وضع را به‌وجود می‌آورند. افرادی به اسم کسبه و احتمالاً از بین کسبه بهوجودآورنده این وضع هستند و طبعاً خود این مسئله هم در جامعه تنش‌های حساسی را به‌وجود می‌آورد که باید با تجزیه‌وتحلیل دقیق با آن روبه‌رو شد.» نخست‌وزیر همچنین تأکید کرد که مسئولان و دولت به‌طور همهجانبه به موضوع توزیع فکر می‌کنند و امید است بهزودی راه‌حل‌های نهایی برای این مشکل حاصل شود.

________________________________________

10. با آغاز سفر وزیر راه‌وترابری ایران و هیئت همراه به چند کشور بلوک شرق، در اولین مرحله این سفر هیئت مذکور به کشور بلغارستان وارد شد. امروز، براین‌اساس، ‌هادی نژادحسینیان با همتای بلغاری خود در صوفیه پایتخت این کشور دیدار و مذاکره کرد. در این سفر که باتوجه‌به سردی روابط سیاسی ایران و روسیه درپی دستگیری سران حزب توده، ازنظر سیاسی دارای اهمیت ویژهای است وزیران کشورهایشان درباره زمینه‌های مشترک دو کشور و همکاری‌های دوجانبه به گفت‌وگو پرداختند. در این جلسه وزیر راه‌وترابری ایران درباره روابط سنتی دو کشور و فعالیت مشترک در توسعه حمل‌ونقل گفت: «جمهوری اسلامی ایران قصد دارد با اتکا به روابط قدیمی دو کشور آن را درزمینه حمل‌ونقل هرچه بیشتر گسترش و توسعه دهد.» سپس وزیر حمل‌ونقل بلغارستان ضمن اشاره به تجربیات این کشور درمورد همکاری با کشورهای آسیایی و افریقایی درزمینه حمل‌ونقل، خواستار شرکت بلغارستان در قرارد‌های دوجانبه بین ایران و ترکیه در امور حمل‌ونقل و نیز خواستار همکاری با جمهوری اسلامی ایران در کلیه سطوح حمل‌ونقل شد.‌ هادی نژادحسینیان هم با اشاره به جنایات رژیم گذشته و سعی جمهوری اسلامی در رسیدن به خودکفایی اقتصادی اظهار کرد: ما با تمام مشکلات موجود توانستیم در وضعیت جنگ به موفقیت‌هایی دست یابیم و از آن جمله بازسازی و نوسازی بیش از ۱۰۰ کیلومتر خط راه‌آهن اهواز - خرمشهر است. وی همچنین افزود: ما پیشنهاهای شما را درزمینه گسترش همکاری در حمل‌ونقل بررسی می‌کنیم و امیدواریم که درمورد قسمت‌هایی از آن تا پایان همین سفر به توافق برسیم.

________________________________________

11. پیروزی ایران در جنگ به‌عنوان خطر بزرگی برای غرب، ناتوانی ایران در ورود به خاک عراق، سرزنش شوروی و حیلهگرانه خواندن سیاست این کشور در ارتباط متقابل با عراق و ایران و تمجید از روابط رو به گسترش عراق و فرانسه از موضوعات مهمی بود که صدام حسین در مصاحبه با مجله پاریماچ به آنها پرداخت. گزارش اجمالی خبرگزاری کویت از این مصاحبه بدین‌شرح است: «صدام در مصاحبهای با هفته‌نامه پاری‌ماچ (چاپ پاریس) به کشورهای غربی و دنیا درمورد فاجعهای که درصورت پیروزی ایران در جنگ در انتظار آنها است هشدار داد. صدام در این مصاحبه گفت شکست عراق به معنای پیروزی یک سیستم کهنهپرست می‌باشد. صدام با یادآوری این موضوع که کلیه تهاجمات گسترده از شرق تنها به‌دلیل سقوط استحکامات بین‌النهرین بوده است، گفت: هرگونه پیشرفتی توسط آیت‌الله روحالله خمینی رهبر ایرانیان، حاصل گردد باید به‌عنوان یک خطر مهلک برای غرب و تمامی دنیا در نظر گرفته شود. صدام پیش‌بینی کرد که اگر چنانچه عراق شکست بخورد یک آتیلای جدید بهسمت غرب حرکت خواهد کرد. صدام در ادامه خواستار یک راه‌حل سریع برای جنگ ایران و عراق شده و گفت درحال‌حاضر ایران علی‌رغم حملات متعدد که توسط ارتش این کشور (عراق) با شکست مواجه می‌گردد شانسی برای ورود به خاک عراق ندارد. براساس اظهارات صدام، ایران در سرسختی خود برای ادامه جنگ با عراق دو هدف را دنبال می‌کند؛ ازطرفی می‌خواهد ارتش را از تهران دور نگه دارد، زیرا از رژیم خود می‌ترسد، از طرف دیگر می‌خواهد انقلاب خود را به تمامی منطقه صادر کند برای این منظور او باید داخل خاک عراق شود. صدام تأکید کرد که عراق تنها برای بقای خود نمی‌جنگد، بلکه کشورش معرف تنها سنگر علیه توسعه‌طلبی ایران است. صدام تأکید کرد نتیجه هرچه که باشد این جنگ عواقب مهمی بر خاورمیانه تا مدیترانه خواهد داشت. وی در اظهارات خود درمورد روابط عراق و سوریه گفت: هیچکس نباید مردم را با رژیم اشتباه بگیرد. صدام متذکر شد که رژیم سوریه طرف ایرانیان را گرفته و حمایت مؤثر خود را متوجه آنان کرده است. صدام در ادامه افزود: دولت سوریه سعی کرده است ازطریق قطع خطوط لوله نفتی به مدیترانه به ما صدمه بزند. این رژیم روی زخمی را باز کرده است که برای بهبود احتیاج به زمان خواهد داشت. صدام در پاسخ به سؤالی درمورد نزدیکی مجدد عراق و مسکو درحالی‌که سوریه، متحد شوروی است، گفت این حیلهگری ابرقدرت‌ها است، آنها می‌توانند با دو کشور رقیب دوست باشند. وی پذیرفت که روابط عراق و شوروی بهبود یافته و تأکید کرد که نزدیکی عراق و شوروی شروع شده و در آینده نیز ادامه خواهد یافت. صدام در ادامه اظهار داشت: دوستی و همکاری بله، ولی تبدیلشدن به ماهوارهای برای دریافت نظرات شوروی نه. وی ضمن تأکید بر این موضوع افزود: نزدیکی با شوروی هیچگونه تأثیر اساسی در روابط عراق با قدرت‌های دوست غرب به‌ویژه فرانسه نخواهد داشت. وی با اشاره به روابط فرانسه و عراق و دوستی بادوام بین دو کشور گفت: هیچگونه کدورتی بین پاریس و بغداد وجود ندارد و تأیید کرد که فرانسه فردا نیز مانند دیروز از کمک به ما چشمپوشی نخواهد کرد. صدام در پایان خاطرنشان ساخت که اگرچه عراق یک دوست باوفا بود و در خلال دوران سخت مثل تحریم نفتی سال ۱۹۷۳ با فرانسه بوده است، ولی بعضی از شرکت‌های خصوصی و مردم که از دوستی عراق و فرانسه سود بردهاند یک موضع منفی گرفته و درصددند تا از جنگ ایران و عراق سود ببرند.»

________________________________________

12. گرمی روابط عراق و فرانسه علاوه‌بر آنکه در مصاحبه صدام حسین با مجله پاری‌ماچ نمایان بود در صحنه‌های تصمیم‌گیری و مبادلات دو کشور نیز مشاهده می‌شود. ازجمله این مبادلات، واگذاری جنگنده‌های سوپراتاندارد فرانسوی به عراق و در مقابل خرید و تحویل نفت از عراق به فرانسه در مقابل بدهی‌های عراق درپی خرید تسلیحات از فرانسه است. براین‎اساس، روزنامه لوموند درباره واگذاری ۵ فروند هواپیمای جنگی سوپراتاندارد فرانسوی به عراق*** و آغاز مراحل مقدماتی این اقدام فرانسه، درج کرد: «فرانسه موافقت کرده ۵ فروند جت جنگنده سوپراتاندارد مجهز به موشک برای به‌کارگرفتن در جنگ خلیج (فارس) علیه ایران به عراق بدهد.» روزنامه معتبر و معمولاً مطلع لوموند نوشت: این هواپیماهای جنگنده مجهز به موشک‌های اگزوست آ.ام۳۹ هستند که آرژانتین سال گذشته در جنگ فالکلند ناوشکن انگلیسی را با آن غرق کرد. گفتنی است برای این گزارش لوموند که شارل ارنو وزیر دفاع فرانسه، راجع به این معامله با عراق مذاکره کرده است، تأیید رسمی وجود ندارد. لوموند در ادامه اضافه کرد: شرکت‌های دولتی داسوبرگه و سنکما هواپیماها را از نیروی دریایی فرانسه تحویل خواهند گرفت و آنها را براساس نیازهای عراق تنظیم خواهند کرد و تا قبل از سال ۱۹۸۵ آنها را تحویل عراق خواهند داد. این روزنامه سپس افزود: «قرار است که هواپیماها در سال ۱۹۸۵ [۱۳۶۴] به فرانسه بازپس داده شوند. این شرکت‌ها همچنین باید ۶/۱۸ میلیون دلار بابت هر جت به ارتش فرانسه بپردازند، چنانچه تا زمان تعیینشده هواپیماها بازپس داده نشدند جت‌های جدیدی به نیروهای مسلح فرانسه تحویل دهند. خلبانان و تکنیسین‌های عراقی طی چند هفته اخیر در فرانسه تعلیم دیدهاند. خبر معامله تسلیحاتی پس از گزارش معامله نفتی میان دو کشور گزارش می‌شود.» علاوه‎براین، خبرگزاری فرانسه از معامله نفتی عراق با فرانسه که بازپرداخت بدهی عراق به آن کشور در قبال خرید اسلحه از اهداف این معامله می‎باشد و همچنین تسهیلات ویژهای که برای خریدار نفت در نظر گرفته شده است، خبر داد. به گزارش این خبرگزاری «کمپانی توتال امروز اعلام کرد فرانسه و عراق یک توافقنامه قطعی درمورد دریافت چهارمیلیون تن نفت خام طی ۱۲ ماه آینده توسط دو شرکت نفتی فرانسوی با سرمایه [دو شرکت] دولتی یعنی توتال و الف اکیتین را امضا کردهاند. تحویل از اول ژوئن (۱۰ تیر) و ازطریق بندر دور تیول در ترکیه آغاز خواهد شد و نفت مورد نیاز ازطریق خط لوله کرکوک - سیحان که تنها راه هنوز قابلاستفاده عراق برای صدور نفت می‌باشد به ترکیه خواهد رسید. جنگ ایران و عراق خط لوله گذرا از خاک سوریه را مسدود کرد. توافقنامه فرانسه و عراق که قبلاً در ۲۴ ماه مه (۳ خرداد) به مناسبت دیدار طارق عزیز معاون نخست‌وزیر و وزیر خارجه عراق از پاریس اعلام شده بود به عراق امکان خواهد داد تا بخشی از وام دریافتی از فرانسه (۱۷ میلیارد فرانک که ۸ میلیارد آن مربوط به تحویل اسلحه است) را با صدور نفت جبران کند. چهارمیلیون تن نفت (روزانه هشتادهزار بشکه) معادل حدود ۵/۶ میلیارد فرانک می‌باشد.» این خبرگزاری در ادامه درباره تسهیلات ویژهای که عراق ملزم به اعطای آن به خریدار شده و همچنین افزایش قابلتوجه خرید نفت فرانسه از عراق اعلام کرد: «برای دستیابی به این توافق، عراق مجبور شد از تعهدات خود در اوپک به‌ویژه درمورد قیمت‌ها سر باز زند. درواقع منابع مطلع در محافل صنعتی فرانسه خاطرنشان ساختند که کمی بیش از نصف این مقدار نفت (۴۵ هزار بشکه) به بهای رسمی عراق از اول مارس ۱۹۸۳ (۱۱ اسفند ۶۱) یعنی بشکهای ۸۳/۲۹ دلار به فروش رسیده است و ۳۵۰۰۰ بشکه به قیمت بازار آزاد معامله شده است. همین منابع امروز خاطرنشان ساختند فقط دو کمپانی فرانسوی باید این نفت را برداشت کنند. مقامات الف اکیتین و توتال معهذا علناً خواستار شده بودند که این عمل میان تمامی کمپانی‌های نفتی که در فرانسه هستند و شبکه‌های گروه‌های خارجی را شامل می‌شوند صورت گیرد. اکبین شالاندون رئیس الف اکیتین تا ۱۵ ژوئن گذشته حتی خواستار شده بود که دولت فرانسه براساس مواد مندرج در قانون اساسی فرانسه این تقسیم عمومی در چارچوب یک قرارداد دولت با دولت را اعمال کند. در سال ۱۹۸۲ فرانسه یک‌میلیون تن نفت از عراق وارد کرده درحالی‌که در جریان سال‌های پیش سالانه تا ۲۵ میلیون تن نیز دریافت داشته بود. یادآور می‌شود فرانسه دومین تأمینکننده اسلحه عراق پس از شوروی است و طی سه سال ۵/۴۱ میلیارد فرانک اسلحه به این کشور فروخته است.» هفته‌نامه عربستانی المجله (چاپ لندن) نیز درباره همکاری تسلیحاتی فرانسه با عراق و توافق‌های حاصل‌شده در سفر سوم خرداد طارق عزیز به فرانسه نوشت: برخلاف آنچه در حاشیه دیدار طارق عزیز از پاریس مبنی‌بر اینکه او در گفت‌وگوهای خود حرفی از موضوع خرید سلاح جدید نزده اعلام شد، وی در دیدار با مقامات فرانسوی درزمینه افزایش سلاح‌های ارسالی آن کشور به عراق، با آنان به توافق رسید. شایان ذکر است که این سلاح‌ها شامل جنگنده‌های میراژ و تجهیزات پدافند زمینی و دریایی است. جالب توجه آنکه کلود شسون وزیر امور خارجه فرانسه، در سخنرانی روز گذشته خود در مجلس این کشور، از سیاست ایران انتقاد کرد و از جمهوری اسلامی خواست جنگ با عراق را متوقف کند.

________________________________________

13. درپی انتشار گزارش هیئت کارشناسان سازمان ملل متحد از آسیب‌های واردشده به مناطق مسکونی و تأسیسات خدماتی و سنگینی کفه ترازوی این گزارش به نفع ایران، عراق برای جبران این شکست سیاسی، در یک اقدام تبلیغاتی نامهای برای دبیرکل سازمان ملل متحد ارسال کرد و از وی خواست که این سازمان به وضع اسرای عراقی در ایران رسیدگی کند. روزنامه امریکایی نیویورک تایمز به بررسی این درخواست عراق پرداخته است. خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران دراین‌باره اعلام کرد: «روزنامه امریکایی نیویورک تایمز ضمن درج خبر مربوط به درخواست رژیم عراق از دبیرکل سازمان ملل برای رسیدگی به وضع اسرا در ایران و عراق از قول دیپلمات‌های سازمان ملل می‌نویسد که این درخواست عراق ظاهراً برای خنثی‌کردن گزارش اخیر هیئت اعزامی سازمان ملل برای بررسی خسارات وارده به مناطق غیرنظامی دو کشور انجام گرفته است. نیویورک تایمز با اشاره به اینکه این گزارش نشان می‌دهد صدمات غیرنظامیان در ایران بیشتر از عراق است، می‌نویسد: درخواست عراق اکنون به‌وسیله وکلای سازمان ملل که نگراناند رسیدگی به مسئله وضع اسرا با حدود مسئولیت‌های صلیبسرخ جهانی تداخل کند، تحتبررسی است.»

________________________________________

14. سفر اخير وزرای امور خارجه دو کشور امارات و کویت به ایران و دیدار با مقامات ایرانی که در محافل عربی اقدامی برای صلح تلقی شده است در گفته‌های وزیر امور خارجه یمنجنوبی که کشورش از حامیان عراق می‌باشد و همچنین در نشریه عربستانی المجله منعکس شده است. به گزارش خبرگزاری رویتر، عبدالعزیز الدالی وزیر امور خارجه یمنجنوبی که به امارات متحده عربی سفر کرده است، هنگام ترک این کشور اعلام کرد که یمنجنوبی از تلاش‌های کشورهای امارات متحده عربی و کویت برای کمک به خاتمه جنگ ۳۳ ماهه بین ایران و عراق قدردانی می‌کند. هفته‌نامه المجله نیز به موفقیت‌های اولیه درزمینه صلح پرداخت، ولی در ادامه شرطی از عراق برای صلح مطرح کرد که نشان می‌داد برای این کشور برتری نسبت به ایران در هر زمان و هر موقعیتی، از برقراری صلح مهمتر است. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی «مجله المجله (چاپ لندن) به نقل از منابع عربی مطلع طی گزارشی می‌نویسد: میانجیگری کشورهای خلیج (فارس) برای پایاندادن به جنگ کنونی عراق با ایران شاهد پیشرفت‌هایی بوده است. پیشبینی می‌شود که این پیشرفت‌ها در دیدارهای فشرده طرفین متخاصم در آینده نزدیک تجسم یابد. منابع فوقالذکر خاطرنشان ساختند که ایران در گفت‌وگو‌های خود شرط مبنی‌بر لزوم تغییر رژیم عراق را از بین بقیه شروط خود حذف کرده است، لیکن همچنان بر شرط جبران خسارت‌ها تأکید می‌کند. المجله مدعی شده است که بغداد از میانجیگری کشورهای خلیج (فارس) استقبال کرده است، ولی برقراری آتشبس را بهعنوان جزئی از موافقت کامل برای پایانیافتن جنگ شرط کرده است. ازاینرو، عراق حق بمباران مواضع اقتصادی و نظامی ایران را تا حصول توافق نهایی برای خود محفوظ گذاشته است.»

________________________________________

• فرماندهان شرکتکننده در این جلسه عبارت بودند از: غلامعلی رشید معاونت طرح و برنامه عملیات قرارگاه خاتمالانبیاء(ص) سپاه، محمد باقری مسئول اطلاعات قرارگاه خاتمالانبیا(ص)، عزیز جعفری و امین شریعتی فرمانده و معاون فرمانده قرارگاه نجف، احمد غلامپور فرمانده قرارگاه کربلا و احمد کاظمی فرمانده لشکر۸ نجف. محسن رخصتطلب راوی قرارگاه خاتم الانبیا(ص) نیز در این جلسه حضور داشت.
  • عراق در خرداد ۱۳۶۱ درظاهر با عقبنشینی از منطقه مهران، شهر مهران را تخلیه کرد، ولی ارتفاعات مسلط به این منطقه را همچنان در دست خود نگه داشت بهنحوی‌که با استقرار بر ارتفاعات قلاویزان در جنوبغربی مهران و با تسلط کامل بر این منطقه و اجرای آتش توپخانه، بازگشت مردم و زندگی دوباره ساکنان آن منطقه را مختل کرده بود. همچنین ارتش عراق با استقرار در ارتفاعات زالوآب و کله‌قندی در شمالغربی منطقه موجب شده بود که رفت‌وآمد در این محور برای نظامیان ایران آن‌هم بهطور محدود و با خطرپذیری انجام شود.
    • مراحل آمادهسازی این هواپیماها برای بهکارگیری در نیروی هوایی عراق و آموزش خلبانان عراقی مدتها به طول کشید و این ۵ فروند هواپیمای سوپراتاندارد در ماه‌های بعد به نیروی هوایی عراق تحویل داده شد.

پاورقی‌ها

منابع و مآخذ روزشمار 1362/04/02