1363.04.19
| روزشمار جنگ سال 1363 1363.04.19 | |
|---|---|
| نامهای دیگر | نوزده تیر |
| تاریخ شمسی | 1363.04.19 |
| تاریخ میلادی | 10 جولای 1984 |
| تاریخ قمری | 10 شوال 1404 |
گزارش- 1
1. امروز یک فروند نفتکش بریتانیایی و یک فروند کشتی ایرانی در آبهای خلیجفارس هدف حمله هوایی قرار گرفته و خساراتی به آنها وارد شد. حمله به نفتکش 261 هزار تنی بریتیش ریتون در 150 کیلومتری شرق بحرین و در نزدیکی پایانه نفتی رأسالتنوره عربستان رخ داد. رادیو بیبیسی مدعی شد عامل حمله به این نفتکش بریتانیایی یک فروند هواپیمای جنگی ایرانی بوده است. هنگام وقوع این حمله، مخازن نفتکش خالی و کشتی بهسوی بحرین در حرکت بود. به گفته ناخدای کشتی، «ابتدا یک هواپیمای اکتشافی ایران با جسارت به کشتی نزدیک شد و 15 دقیقه بعد، یک هواپیمای جنگنده به آن حمله کرد.» در این حمله دو راکت به نفتکش بریتیش ریتون برخورد کرد. یکی از راکتها به بدنه و دیگری به تأسیسات بارگیری کشتی اصابت و آن را منهدم کرد. این حمله آتشسوزی مختصری بههمراه داشت که با تلاش کارکنان کشتی خاموش شد و هیچکدام از 26 خدمه کشتی آسیب ندیدند. [۱] امروز همچنین در حمله دیگری در آبهای شمالی خلیجفارس دو بالگرد سوپر فرلئون عراق در ساعت 22:40 دقیقه، در منطقه البکر و العمیه و خورموسی اقدام به پرتاب دو فروند موشک بهسوی سکوی بهرگان 3 کردند. یکی از این موشکها در آب فرود آمد و دیگری به یکی از کشتیهای تجاری موجود در منطقه خور موسی اصابت کرد و خساراتی به بار آورد. این حمله تلفات جانی در بر نداشت.[۲] رادیو بی بی سی با اعلام خبر حمله به نفتکش بریتانیایی ادعا کرد: «هرچند ایران حمله به کشتیها را تأیید نمیکند، اما تردیدی نیست که حمله مزبور کار جنگندههای ایرانی بود.» این رادیو با اشاره به اینکه عامل بیشتر حملات در خلیجفارس عراق است، افزود: «چون نفت ایران بودجه جنگ ایران علیه عراق را تأمین میکند، حمله به کشتیها ازسوی عراق توجیهپذیر است، اما روشن است که ایران قصد تلافیجویی دارد و این حملات بعد از اختلالهای مکرری است که در جریان فروش نفت ایران ایجاد شده است.»[۳] درهمینحال، بریتانیا بهصورت رسمی به جمهوری اسلامی ایران برای حمله به نفتکش بریتیش ریتون اعتراض کرد. در اعلامیه وزارت امور خارجه بریتانیا آمده است که تمامی شواهد موجود به دخالت ایران در این حمله هوایی اشاره دارد. اعتراض بریتانیا در لندن به مقامهای دیپلماتیک ایران تسلیم و از ایران خواسته شد که تضمین دهد چنین حملاتی تکرار نخواهد شد. آنها حق درخواست غرامت را نیز برای خود محفوظ اعلام کردند.[۴] علاوهبراین، وزارت حملونقل بریتانیا نیز در نامهای به شورای عمومی کشتیرانی انگلستان به صاحبان کشتیها و نفتکشهای انگلیسی درخصوص خطرهای سفر به خلیجفارس هشدار داد و نوشت: «جنگ ایران و عراق همچنان تهدیدی علیه کشتیرانی در خلیجفارس است و دولت انگلستان به شرکتهای کشتیرانی بریتانیا توصیه میکند که قبل از اعزام کشتیهای خود به منطقه آخرین اطلاعات درمورد اوضاع خلیج [فارس] را در نظر قرار داده، خدمه خود را از این خطرات آگاه سازند.»[۵]
گزارش- 2
2. علاوهبر تبادل آتش در جبهه های آبادان و شمالغرب، مناطق مسکونی آبادان امروز نیز همچنان زیر آتش پراکنده سلاحهای سنگین عراق قرار داشت. درهمینحال واحد اطلاعات قرارگاه نجف اشرف در گزارشی مهمترین فعالیتهای ارتش عراق در جبهه جنوب را تشریح کرد. جبهه آبادان و مناطق مسکونی این شهر به طور پراکنده هدف حملات توپخانهای ارتش عراق بود. براثر گلولهباران مناطق مسکونی آبادان 5 باب منزل مسکونی، 2 باب مغازه در خیابان شهید ابراهیمی و منطقه بریم و خیابان امیری و بخشی از یک ساختمان اداری و قسمتی از مدرسه 12 فروردین در خیابان ریاضی خسارت دیدند و به 3 دستگاه خودرو و یک دستگاه موتورسیکلت اداره برق خساراتی وارد آمد.[۶] همچنین در گلولهباران روستای چوئبده آبادان 5 تن از ساکنان این روستا به شهادت رسیدند. در مناطق عملیاتی نیز براثر آتش توپخانه عراق 2 تن شهید و 16 تن ازجمله 2 فرد غیرنظامی مجروح شدند.[۷] در جبهه سردشت و منطقه عملیاتی والفجر2 نیز تبادل آتش بین نیروهای ایران و عراق ادامه داشت که درنتیجه آن یک تن از سربازان خودی شهید شد و 2 سرباز دیگر مجروح شدند. از تلفات نیروهای عراقی خبری در دست نیست.[۸] از سوی دیگر واحد اطلاعات قرارگاه نجف اشرف نیز امروز در گزارشی ایجاد موانع با عمق زیاد، صرفهجویی در بهکارگیری نیروها در لبه جلویی منطقه نبرد (لجمن) و افزایش خاکریز در جنوب پاسگاه کوتسواری را از مهمترین اقدامات عراق در جبهه جنوب پس از عملیات خیبر تا به امروز ذکر کرد. در قسمتی از این گزارش آمده است: تا قبل از عملیات موفقیتآمیز خیبر و تصرف جزایر مجنون، رزمندگان اسلام بدون مانع برای رسیدن به القرنه و کنترل جاده راهبردی بغداد - بصره میتوانستند اقدام کنند، اما بعد از عملیات خیبر عراق با ایجاد میادین مین، کانالهای آبی، سنگرهای دیدهبانی و اجرای آتش در مسیرها سعی دارد که منطقه را تحت کنترل خود داشته باشد. صرفهجویی در استفاده از نیروها در لبه جلویی منطقه نبرد یکی دیگر از اقدامات ارتش عراق در چهار ماه گذشته بوده است. افزایش خاکریز در منطقه پاسگاه کوت سواری هم از اقدامات دیگر عراق به شمار میآید.[۹]
گزارش- 3
3. امروز بیشترین تعداد درگیری نیروهای خودی با عناصر گروههای مسلح غیرقانونی در مناطق کردنشین در دیواندره به وقوع پیوست و مریوان شاهد اجرای کمین علیه عوامل ضدانقلاب بود. نخستین درگیری در روستای انبار آب روی داد. به گزارش سپاه دیواندره، نیروهای این پایگاه و نیروهای جندالله که بهمنظور گشتوجوله به روستای انبار آب رفته بودند، در منطقه اوماتو بر سر راه 3 تن از عناصر گروههای مسلح غیرقانونی اجرای کمین کرده و با آنها درگیر شدند. در این درگیری یکی از چتههای رده بالای کومهله کشته و 2 تن دیگر متواری شدند. جنازه فرد کشتهشده به دیواندره انتقال یافت.[۱۰] درگیری دوم در روستای شاهقلعه دیواندره رخ داد. طبق گزارش بخشداری دیواندره، چتههای حزب کومهله شبهنگام با آر.پی.جی پایگاه روستای شاهقلعه را هدف قرار دادند؛ اما گلوله آر.پی.جی از ساختمان پایگاه رد شده و به یکی از منازل مسکونی مجاور آن اصابت کرد. در این حادثه یک زن روستایی کشته شد.[۱۱] در جاده بست - دیواندره نیز براثر انفجار 2 عدد مین که افراد ضدانقلاب کار گذاشته بودند، 2 دستگاه تراکتور روستائیان منهدم شد و 3 تن از نیروهای بسیجی و پیشمرگان مسلمان کرد نیز زخمی شدند.[۱۲] علاوهبر درگیریهای دیواندره، در مریوان نیز نیروهای گروه ضربت چناره که برای اجرای کمین به روستای سلسی رفته بودند، با عناصر گروههای مسلح غیرقانونی درگیر شدند. در این درگیری 5 تن از عناصر ضدانقلاب کشته و 8 تن مجروح شدند. نیروهای خودی بدون هیچگونه تلفاتی به پایگاه خود بازگشتند.[۱۳] از سوی دیگر در روز جاری 6 تن از اعضای گروههای مسلح غیرقانونی بدون اسلحه به پایگاه سپاه در پیرانشهر مراجعه کرده و خواستار دریافت اماننامه شدند. سپاه پیرانشهر ضمن اعلام این خبر، اسامی تسلیمشدگان را اعلام کرد.[۱۴]
گزارش- 4
4. به دنبال افزایش تلاشهای ایران در تشدید فعالیت نیروهای خودی در خاک عراق و همزمان با اجرای یک عملیات محدود ایذایی در منطقه بانیبنوک، رژیم بعثی عراق نیز درصدد تقویت مواضع خود در منطقه کردستان عراق برآمده است. در عملیاتی که در منطقه بانیبنوک اجرا شد، تعدادی از نیروهای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بههمراه چند تن از افراد پایگاه چناره جدید و چند تن از نیروهای بارزانی (قیاده موقت)* شرکت داشتند. براساس گزارش پایگاه چناره قدیم، در این عملیات 3 تن از نیروهای دشمن کشته و چند تن زخمی شدند. از نیروهای خودی نیز یک نفر به شهادت رسید و بقیه سالم به پایگاههای خود بازگشتند.[۱۵] همزمان با تشدید فعالیتهای ایران در جبهه های شمالغرب کشور، عراق نیز اقدام به تقویت مواضع خود در منطقه ماؤوت کرد. ارتش عراق امروز یک گردان را به این منطقه اعزام کرده و در آنجا مستقر ساخت، فرمانده این گردان سرگرد رمضان عباس بهدلیل سرپیچی عزل شد. ارتش عراق ضمن تعیین فرمانده جدید برای گردان مزبور فرمانده قبلی را دستگیر و به بغداد فرستاد.[۱۶] همچنین امروز رژیم عراق گروهی از عشایر عراقی را به شهر موصل دعوت کرد و مقامات این رژیم در تجمع آنها در مقابل فرمانداری موصل از آنها خواستند که در کنار سربازان عراقی به دفاع از کشور خود پرداخته و با نیروهای ایرانی بجنگند.[۱۷] خبرگزاری رویتر در گزارشی از بغداد با اشاره به تحولات دو ماه اخیر در کردستان عراق اعلام کرد: رژیم صدام حسین در میان اقلیت کرد عراق با موج جدیدی از ناآرامی روبهرو است. رویتر با بیان اینکه کردها همواره بهطور سنتی از دولت مرکزی اطاعت نمیکنند، افزود: «اگرچه کردها در عراق تنها 15درصد از جمعیت 14 میلیون نفری عراق را تشکیل میدهند، اما آنها برای دولتهای متعدد در عراق بهمنزله یک دردسر عمده بودهاند.» این خبرگزاری همچنین از مسائلی نظیر اعتصاب دانشجویان دانشگاه اربیل که در آن بیش از 80 تن دستگیر شدند، ربودن افراد خارجی و درگیری بین گروههای کرد مخالف و موافق دولت بهعنوان نمونههایی از ناآرامی در کردستان عراق نام برد و به نقل از دیپلماتها و مسافرانی که اخیراً از این مناطق بازدید کردهاند، اضافه کرد: «نیروهای امنیتی عراق بهمنظور مقابله با راهزنی در جادهها و حملات چریکی، اقدامات شدید امنیتی را به مورد اجرا گذاشتهاند. اتباع خارجی از نزدیکی شهر اربیل تحت محافظت قرار دارند و از غروب نیز در این منطقه مقررات منع عبورومرور به مورد اجرا گذارده میشود.»[۱۸]
گزارش- 5
5. جمهوری اسلامی ایران درپی تقویت قرارگاهها و پایگاههای برونمرزی خود در داخل عراق و حمایت از نیروهای معارض عراقی است. امروز قرارگاه سوم و هفتم رمضان** در دو گزارش جداگانه به بررسی پایگاههای برونمرزی و سازماندهی قرارگاههای فرعی رمضان در مناطق مرزی پرداختند. واحد اطلاعات قرارگاه سوم رمضان در گزارش مفصلی درخصوص وضعیت پایگاههای برونمرزی ایران در داخل سرزمینهای آزادشده عراقی آورده است: درحالحاضر، جمهوری اسلامی در داخل سرزمینهای آزادشده عراق دارای چهار پایگاه چناره قدیم، چناره جدید، حرمله و بانیشهر است. دو پایگاه چناره جدید و چناره قدیم ازجانب شرق به ارتفاعات مرزی ایران و عراق و از غرب به دشت عراق مشرف هستند - که شهرهای شانهدری و سیدصادق، چندین روستا و پایگاه رژیم عراق در این دشت قرار دارند - از شمالغربی نیز به پایگاه بانیبنوک و قله قوچ مشرف میباشند. پایگاه چناره جدید در شمال چناره قدیم و بر روی یکی از ارتفاعات منطقه قرار دارد. تدارکات غذایی و تجهیزاتی آن ازطریق عبور از ارتفاعات مرزی و با قاطر و آب آن نیز از دو چشمه موجود در کنار چناره قدیم تأمین میشود. طی مسافت میان این دو پایگاه با پای پیاده حدود یک ساعت و 15 دقیقه زمان میبرد. نیروهای پایگاه چناره جدید از 50 تن تجاوز نمیکنند و همه آنها از نیروهای سپاه هستند و هیچ نیروی کرد و عربی در این پایگاه مستقر نیست. درست برعکس چناره جدید، پایگاه چناره قدیم در یک بستر درهای قرار دارد و سنگر کمین و دیدهبانی آن بر روی ارتفاعات است. این پایگاه از شرق به شهرهای شانهدری کوچک و بزرگ، از غرب به ارتفاعات مرزی و از جنوب به دره کمونیستها و سوسیالیستها متصل میباشد. در کنار این پایگاه دو چشمه وجود دارد که آب مورد نیاز نیروها از آنها تأمین میشود. در پایگاه چناره قدیم، علاوهبر حدود 20 نیروی بسیجی و سپاهی که در سنگر کمین این پایگاه مستقر هستند، درحدود 80 الی 90 تن از افراد بارزانی زیر نظر 6 تن از نیروهای ارتشی حضور دارند. براساس این گزارش، نه سپاه و نه ارتش هیچ کنترلی بر افراد بارزانی ندارند. بارزانیها در مبارزه با رژیم صدام بیشتر انگیزه قومی دارند و دین مبین اسلام در مبارزه آنها نقشی ندارد. این نیروها در یک مبارزه مکتبی با صدام نیستند و صرفاً برای تأمین نیازهای خود به ایران نزدیک شدهاند. مصائب آنها ایجاب میکند که این نیروها را تحت حمایت خود قرار دهیم تا بتوانند ضربات بیشتری بر رژیم عراق وارد آورند. اکثر بارزانیها همسر و فرزندان خود را از عراق به ایران انتقال داده و در ایران زندگی میکنند. پایگاه سوم پایگاه حرمله است که آن نیز در داخل اراضی آزادشده قرار دارد. این پایگاه از غرب به شهر سیدصادق عراق و ازسمت جنوبغربی به پادگان مهم غضنفری و شهر زور منتهی میشود. در جنوب آن بانیشهر و خورمال عراق واقع است. خورمال نزدیکترین شهر عراق به این پایگاه است که پیاده سه ساعت با آن فاصله دارد. فاصله زمانی این پایگاه تا ارتفاعات ملخور پنج و نیم ساعت است. در این منطقه عناصر رزگاری حضور دارند. پایگاه حرمله روی یک تپه در مقابل یکی از ارتفاعات اصلی مرزی ایران واقع است و تحت کنترل یک گروه از نیروهای سپاه و بسیج است، گروههای عراقی مستقر در این پایگاه شامل حزب الدعوه اسلامی عراق، مجاهدین عراقی و سازمان عمل اسلامی عراق میباشند که سه تشکیلات مجزا از یکدیگر هستند و زیر نظر مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق در تهران فعالیت میکنند. این گروهها برخلاف بارزانیها اهداف مکتبی دارند و براساس اعتقادات خود با رژیم عراق مبارزه میکنند. باوجوداین، افراد این پایگاه در اقدامات انجامگرفته در داخل شهرهای عراق نقش چندانی ندارند و بیشتر درزمینه جمعآوری اطلاعات از داخل عراق فعال هستند. این گزارش در ادامه درخصوص سیستم ارتباطی این سه گروه با مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق و سپاه افزوده است: «فردی ازسوی مجلس اعلای انقلاب اسلامی به یکی از روستاهای مریوان به نام دزلی آمده و بهصورت هفتگی یا ماهانه رابط این گروهها بهصورت مستقیم و مستقل با آن جلسه گذاشته و گزارش کار خود و احتمالاً خطوطی که در آینده باید روی آن کار کنند، صحبت میکنند و موضوع به تهران منتقل میشود. خود مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق نیز در تهران مستقیماً با واحد روابط بینالملل سپاه که زیر نظر مستقیم مسئول ستاد مرکزی است، ارتباط دارد و از این طریق تبادل اخبار و اطلاعات صورت میگیرد.» چهارمین پایگاه ایران در داخل سرزمینهای آزادشده عراقی پایگاه بانیشهر است. این پایگاه بر روی یک یال فرعی مشتق از یال اصلی مرزی قرار دارد. در این منطقه قبلاً روستای نسبتاً بزرگی به نام بانیشار عراق وجود داشت. اهالی روستا آن را ترک کرده و هماکنون نیروهای بسیج عراق در آنجا مستقر هستند. این پایگاه ازسمت شمال به پایگاه حرمله و ازسمت غرب به پادگان غضنفری عراق و شهر زور و ازسمت جنوبغربی به شهر خورمال عراق مشرف میباشد. فاصله زمانی این پایگاه با پایگاه حرمله یک ساعت و تا ارتفاعات مرزی حدود 5 ساعت است. در این پایگاه نیروی سپاهی و ارتشی حضور ندارند و کلیه نیروهای آن از معاودین عراقی هستند که در دو گردان سازماندهی شدهاند. طبق برنامهریزی انجامشده یک ماه یک گردان در بانیشهر مستقر است و گردان دیگر در دزلی بهصورت آماده به استراحت میپردازد و در ماه بعد گردانها تعویض میشوند. براساس این گزارش «بسیج عراق در سال 1361 توسط سپاه تشکیل شد و محل استقرار آن در بانیشهر عراق است و تعدادی از این نیروها در درهای که به نام دره دوم کمونیستها معروف است، استقرار یافتهاند و در هر ماه، حدود سه یا چهار بار جهت واردکردن ضربه بر پیکر نیروهای رژیم بعثی به شهرهای سیدصادق و خورمال عراق و پایگاه اطراف آن میروند.» به این نیروها همانند نیروهای سپاه حقوق داده میشود. آنها رابطهایی در داخل عراق دارند و ازطریق آنها اطلاعات لازم را از وضعیت شهرها و پایگاههای رژیم عراق دریافت میکنند.[۱۹] درهمینحال، فرماندهی قرارگاه هفتم رمضان (قرارگاه رمضان در منطقه 7 سپاه پاسداران) عملکرد این قرارگاه از زمان تشکیل تا به امروز را در گزارشی تشریح کرد. در قسمتی از این گزارش آمده است: در ابتدای شروع به کار این قرارگاه، نیروها با کمک واحد برونمرزی اطلاعات سپاه با منابع و شبکههایی که قبلاً با سپاه در ارتباط بودند، رابطه برقرار و آنها را فعال کردند. چند نفر به شهرهای سلیمانیه و حلبچه اعزام و تعدادی منبع در این شهرها آماده شدند. «سپس سپاه با 90 تن از برادران متعهد عراقی که در جبههها و شهرها شناسایی شده بودند، تماس گرفته و آنها را جمع کرده و با اطلاع و اجازه مرکز یک دوره آموزش نظامی فشرده و پرمحتوا برای آنها گذاشته شد.» پس از سه هفته آموزش نظامی، این افراد تحت آموزش اطلاعاتی هم قرار گرفتند. همزمان طرحی تهیه شد که طبق آن یک تیم سهنفره به بغداد اعزام شدند. همچنین یک منبع به بغداد و هرازگاهی به رمادی که در 120 کیلومتری بغداد قرار دارد، اعزام و پس از اجرای مأموریت به ایران برگشتند. افراد اعزامی به بغداد با افراد دیگر ارتباط گرفتند و از وضعیت این شهر و شهرها و آبادیهای مسیر حرکت خود گزارشهایی دادند. قرارگاه هفتم رمضان در این گزارش اقدام به نفوذ از منطقه کردستان را یکی دیگر از محورهای عملیاتی این قرارگاه اعلام کرده و افزوده است: «مأموریت دیگر تماس با دو نفر از منابع در احمدآباد مریوان و آمادهکردن آنها برای بردن 2 تن از برادران به سلیمانیه بود.» فرماندهی قرارگاه رمضان در ادامه با اشاره به تشکیلات ایجادشده درخصوص محل استقرار قرارگاه اعلام کرد: «محل فعلی قرارگاه پادگان اللهاکبر واقع در اسلامآباد غرب میباشد و همچنین 4 قرارگاه فرعی در خط تشکیل شده که همه آنها دارای دفتر حفاظت، دفتر اطلاعات تاکتیکی و دفتر اطلاعات استراتژیک هستند.» قرارگاههای فرعی در خط تشکیل شده و یک دفتر ارتباطی با منابع و حفاظت شهر دارند. فرماندهی قرارگاه بهصورت همزمان مسئول دفتر اطلاعات راهبردی نیز میباشد. ارتباط قرارگاههای فرعی با قرارگاه اصلی با بیسیم برقرار میشود. بهدلیل کمبود نیرو بهجای گردان شناسایی، گروهان شناسایی تشکیل شده و حدود 40 تن از نیروها برای آموزش اطلاعات تاکتیکی به اهواز اعزام شده و بقیه در منطقه مشغول فعالیت هستند.[۲۰] قرارگاههای فرعی قرارگاه رمضان در منطقه 7 سپاه پاسداران ردیف قرارگاه فرعی محل مأموریت قرارگاه مسئول قرارگاه 1 پاوه بغداد - بعقوبه حسین مدنی 2 جوانرود حلبچه هادی سرشار 3 قصر شیرین خانقین گودرز ارم 4 سومار مندلی حسن مدنی
گزارش- 6
6. امروز در دو گردهمایی جداگانه مسائل و مشکلات مناطق کردنشین و راههای مقابله مؤثر با اقدامات گروههای مسلح غیرقانونی بررسی شد. در نشست اول که با حضور مسئولان طرح و عملیات پایگاههای سپاه در ستاد منطقه11 سپاه تشکیل شد و با سخنان فرمانده ستاد این منطقه در ساعت 17:30، پایان یافت، بر این موضوعات تأکید شد: 1. برقراری و گسترش ارتباطات باسیم و بیسیم در سطح شهرها و بین پایگاهها. 2. سازماندهی و اعزام نیروهای پاسدار و بسیجی*** که دراختیار واحد قرار میگیرند. 3. ایجاد پوشش هوایی در مقابل تجاوزات هوایی هواپیماهای دشمن. 4. مسئولیت نظارت بر واحدهای رزمی موجود در پایگاهها. 5. تهیه گزارش وقایع و اخبار نظامی و ارسال آنها به منطقه. 6. تهیه طرحهای آفندی و پدافندی در مقابل هرگونه حرکتهای منظم یا نامنظم مخالفان و مهاجمان. 7. اجرای طرحهای تهیه شده بهصورت مانور برای کسب آمادگی بیشتر. 8. شرکت نماینده واحد طرح و عملیات در گشتهای مرزی ژاندارمری با هماهنگی قبلی. 9. اولویتدادن به پشتیبانی یگانهای رزمی توسط واحدهای طرح و عملیات پایگاهها. 10. تحت پوشش قرار گرفتن نیروهای تخصصی رزمی و بهکارگیری آنها در مواقع ضروری.[۲۱] درهمینحال امروز، مدیران کل و مسئولان ادارات و نهادها و فرمانداران و بخشداران استان کردستان که در یک هماندیشی دوروزه شرکت کرده بودند، از روستاهای پاکسازیشده منطقه سارال بازدید کردند. این هماندیشی از روز گذشته با شرکت مقامات و مسئولان استان و با حضور ملاعبدالله محمدی نماینده مردم کردستان در مجلس خبرگان، امامجمعه سقز شروع و تا امروز ادامه داشت. فرماندار سقز برگزاری این هماندیشی را در رشد شهرستان سقز مؤثر دانست و با تأکید بر تلاش بیشتر مسئولان در کنار ایثارگری رزمندگان گفت: «امروز پس از ایثارهای رزمندگان اسلام در طول سالهای پس از پاکسازی شهرستان سقز، شاهد همکاری کلیه برادران در این منطقه هستیم و پیشرفت سقز به تلاش بیشتر همه مسئولین نیاز دارد.» امامجمعه سقز نیز ضمن یادآوری نعمت جمهوری اسلامی، درمورد ضرورت رشد فرهنگ اسلامی و ازبینبردن فرهنگ طاغوتی مطالبی بیان کرد. وی ضمن محکومکردن توطئه دشمنان اسلام در کردستان به قدرت و ابتکارعمل نیروهای اسلام در میدان نبرد اشاره و اظهار کرد: «ما هروقت که تصمیم بگیریم و صلاح بدانیم به نیروهای دشمن حمله و از موجودیت انقلاب اسلامی دفاع میکنیم.» شرکتکنندگان در این هماندیشی امروز از روستاهای پاکسازی شده در عملیات قائم آلمحمد(عج) در منطقه سارال واقع در بین شهرهای سقز، دیواندره و مریوان بازدید کردند.[۲۲]
گزارش- 7
7. وضعیت امنیتی مناطق جنوبی کشور با شرکت مقامات عالیرتبه ادارات، نهادها و سازمانهای مختلف در شورای مشترک امنیت استانهای جنوبی کشور بررسی و تهدیدات احتمالی و راههای مقابله با آنها اعلام شد تا پس از تصویب در شورایعالی دفاع در دستورکار قرار گیرد. این شورا در گزارش خود به ترتیب مهمترین تهدیدات علیه جمهوری اسلامی ایران را چنین ذکر کرده است: «مرحله اول، تهدیدات رژیم بعثی عراق؛ مرحله دوم، تهدیدات دولتهای عربستان و کویت؛ مرحله سوم، تهدیدات شورای همکاری خلیجفارس، و مرحله چهارم تهدیدات امریکا و نیروهای واکنش سریع.» شورای مشترک امنیت استانهای جنوبی کشور با اشاره به موقعیت و نقش تنگه هرمز، حضور ناوگان امریکا در شمال دریای عمان، رفتوآمد ناوشکنهای جنگی امریکا به خلیجفارس و اهمیت راهبردی جزایر ایرانی در خلیجفارس، بنیانهای راهبرد دفاعی جمهوری اسلامی ایران را بدین شرح برشمرده است: 1. ایجاد قطب جمعیتی در جنوبشرقی و استقلال هرچه بیشتر حملونقل دریایی جمهوری اسلامی ایران از تنگه هرمز با عمران و توسعه بیشتر سواحل ایران در دریای عمان (جاسک و چابهار). 2. ایجاد امکانات لازم برای استقرار دو لشکر در سواحل دریایی عمان. 3. توجه به امر آموزش فنون دریایی و استفاده حداکثری از ظرفیت آموزشی نیروی دریایی. 4. این شورا سپس با اشاره به علاقه وزارتخانهها و دستگاههای اجرایی کشور به ایفای نقش مؤثر در جنوب بهعنوان اصلیترین مسئله کشور و تأکید بر پیچیدهترشدن جنگ ازلحاظ فنی و مهندسی، افزوده است: «پیداکردن رابطه درست بین نیاز واقعی مناطق و امکانات وزارتخانهها از مسائل مهم هست و لذا برای ایجاد این درک مشترک به هیئت دولت ایجاد معاونت امور جنگ پیشنهاد میشود.» این معاونت درصورت ایجاد میتواند سه هدف کمک به مهندسی جبهه، همکاری در ترابری و همکاری در لجستیک را تأمین کند. همچنین در بخش دیگری از گزارش این شورا بر ایجاد ستاد تخلیه بنادر تأکید شده و آمده است: «پیشنهاد میشود ستادی متشکل از وزارت کشور، بازرگانی، راهوترابری، اقتصاد و دارایی تشکیل و با اختیارات کافی به این امر بپردازد.»[۲۳] از سوی دیگر، امروز کمیسیون مشترک مرزها و مواد مخدر استانداری هرمزگان در گزارشی خواستار تشدید برخورد با معضل قاچاق مواد مخدر شد و اعلام کرد: «از آنجا که مسئله مواد مخدر یک مسئله سیاسی و توطئه استکبار جهانی علیه انقلاب اسلامی است و باتوجهبه نوع روشها و سازماندهی باندهای مهم توزیع مواد مخدر و آمار و نتایج جبرانناپذیری که برای جامعه اسلامی و انقلاب دارد، مؤکداً پیشنهاد میشود که با عوامل اصلی همانند گروهکها برخورد شود و با یک برخورد اطلاعاتی فعال و استمداد از عموم امت حزبالله و با یک تلاش تبلیغاتی بسیار وسیع با استفاده از کلیه امکانات موجود بهویژه صداوسیما و روحانیت ایران نسبت به ریشهکن کردن این بلای اجتماعی اقدام شود.» این گزارش از استان سیستانوبلوچستان بهعنوان مرکز اصلی توزیع مواد مخدر نام برده و خواستار تقویت توان نیروی انتظامی در مرزهای شرقی و بستن مرزها با احداث جاده، تأسیس پاسگاه، برج و ایجاد موانع شد.[۲۴]
گزارش- 8
8. رئیس مجلس شورای اسلامی ضمن سخنانی در آخرین روز از گردهمایی سهروزه روحانیون، مدیران و ناظران حج به تشریح وضعیت جنگ و سیاست جمهوری اسلامی ایران در قبال کشورهای منطقه خلیجفارس پرداخت. حجتالاسلاموالمسلمین هاشمی رفسنجانی با رد وجود هرگونه تهدید علیه کشورهای مسلمان منطقه ازسوی جمهوری اسلامی ایران، درخصوص آینده عراق و حمایت از مردم این کشور گفت: «اگر کار به اینجا برسد که سرنوشت مردم عراق و مسلمانهای عراق به دست خودشان بیفتد ما نهتنها چیزی از مردم عراق طلبکار نیستیم، بلکه علاوهبر آنچه تاکنون در جنگ پرداختهایم، حاضریم باز از نیروی انسانی و امکانات مالی و فنیمان خرج کنیم تا ملت عراق هم به راهی که اسلام میخواهد، بروند.» وی با اشاره به کمکهای کشورهای منطقه به عراق و دشمنی بیحاصل آنها با ایران اظهار کرد: «کویت و قطر و بحرین و کشورهای حاشیه جنوبی خلیجفارس چه هستند. آنها این کشورها را وادار میکنند بروند اسلحه گرانقیمت بخرند. آنها اگر همهشان هم سرباز، هم اسلحه و موشک داشته باشند، اگر ایران روزی نسبت به آنها قصد سویی داشته باشد، آنها چقدر میتوانند در مقابل ایران دوام بیاورند.» رئیس مجلس شورای اسلامی سپس از مسئولان حج خواست با تشریح مواضع ایران برای ملتهای منطقه آنها را از موضوع آگاه سازند، وی دراینباره گفت: «عراق با 15 لشکر و اینهمه امکاناتی که از دنیا دریافت میکند، از دشمنی با ایران چه طرفی بسته است. بیخود این کشورها را از ایران ترساندهاند. اگر بنا بود ما نسبت به این کشورها نظر منفی داشته باشیم، وقتش همین حالا بود که آنها به یک نحو دستشان در جنگ آلوده است. ما چند سال است که چشممان را بستهایم. این چه نادانی است که اینها دارند. عربستان سعودی اگر در راه حق قدم بردارد، نهتنها نباید از ما بترسد، بلکه باید به پشتیبانی ما اعتماد کند. حرف ما این نیست که ما بیاییم کعبه و مدینه را اداره کنیم، حرف ما این است که این خانه خدا را خودتان خوب اداره کنید و بگذارید مردم بتوانند در این خانه آن اهدافی را که قرآن برای آنها ترسیم کرده بهخوبی انجام دهند. مشکل امروز دنیای اسلام این است که امریکا و انگلیس و فرانسه در مدیریت کعبه مقدس بیش از مسلمانان نقش دارند. ما را متهم نکنید که قصد تجاوز به عربستان داریم. ما داریم حرف حسابی میزنیم.»[۲۵] خبرگزاری فرانسه در بازتاب صحبتهای حجتالاسلاموالمسلمین هاشمی رفسنجانی گزارش داد: «رئیس مجلس ایران تصویر متجاوز، توسعهطلب و بدون اصولی را که به ایران نسبت میدهند را رد کرد و تأکید نمود زیارت مکه باید فرصتی برای مسلمانان باشد تا مسائل سیاسی خود را مطرح سازند.» وی با حمله شدید به عربستان گفت که چرا عربستان سعودی تأکید میکند که طرفدار تروریسم هستیم؟ آنها خود با کمک به تروریسم، جنگ و ربودن هواپیماهای ما خود را مفتضح ساختهاند. موسم حج باید فرصتی برای توضیح کلیه مسائل جهان اسلام و ازجمله جنگ تحمیلی عراق به ایران باشد.[۲۶]
گزارش- 9
9. نماینده امام در شورایعالی دفاع امروز در دیدار با فرماندهان یگانها و مسئولان عقیدتی - سیاسی نیروی دریایی ضمن اشاره به سیاست توسعهطلبانه و استعمارگرانه دولتهای شرق و غرب بر اهمیت و جایگاه نیروی دریایی در حفظ امنیت خلیجفارس تأکید کرد. حجتالاسلاموالمسلمین هاشمی رفسنجانی در این دیدار خطاب به مسئولان عقیدتی - سیاسی و فرماندهان نیروی دریایی گفت: «بیشک امروز منطقه تحت قلمرو مسئولیت شما حساسترین منطقه کشور است. خلیجفارس گلوگاه تنفس اقتصادی ما و منطقه است که دشمنان برای ناامنکردن آن سخت برنامهریزی کردهاند.» رئیس مجلس شورای اسلامی سیاست دو ابرقدرت در منطقه را سیاستی استعماری خواند و درخصوص امنیت خلیجفارس و سیاست جمهوری اسلامی ایران اظهار کرد: «اگر مقر اصلی تمرکز نیروهای ما در خلیجفارس ناامن شد، در کل منطقه کسی امن نخواهد بود.» رئیس مجلس شورای اسلامی با تأکید بر حضور قدرتمند و جدی در خلیجفارس اضافه کرد: «در طول جنگ تحمیلی، ضرباتی که نیروی دریایی ما تنها در یک مورد به نیروی دریایی دشمن وارد کرد، تقریباً کل نیروی دریایی آنها را فلج کرد. حمایت و تأمین امنیت بنادر و سواحل کشور ازسوی نیروی دریایی خدمت بزرگی است که باید تقدیر شود.» وی با بیان اینکه این روزها امنیت خلیجفارس سخت در معرض خطر است، خطاب به فرماندهان نیروی دریایی گفت: «هرچه بحران خلیجفارس بالا بگیرد، مسئولیت شما بیشتر خواهد بود و ملت و رهبری انتظار بیشتری از شما دارند که خوشبختانه به این امر واقف هستید.»[۲۷]
گزارش- 10
10. علیاکبر ولایتی وزیر امور خارجه، که حامل پیام رئیسجمهور ایران برای رئیسجمهور سوریه است، امروز در سفری غیرمنتظره وارد دمشق شد و درخصوص جنگ ایران و عراق، تحولات خلیجفارس، تحرکات دیپلماتیک کشورهای منطقه و مسائل فلسطین با همتای سوری خود گفتوگو کرد. در این دیدار علیاکبر ولایتی با اشاره به تفاهمات راهبردی بین ایران و سوریه بر ضرورت تبادلنظر مستمر بین مقامات دو کشور تأکید کرد و گفت: «دشمنان ما و شما و دشمنان تمام ملتهای منطقه درصددند تا هماهنگیهای موجود بین کشورهای مترقی را از بین ببرند. افزایش رفتوآمد عوامل امپریالیسم و طرفداران صهیونیسم در منطقه و اتفاقنظر بین عوامل امپریالیسم و مرتجعین عمق توطئه را نشان میدهد.» وزیر امور خارجه در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به طرحهای امریکا برای ضربهزدن به انقلاب اسلامی و ازجمله حمله رژیم عراق به ایران گفت: «توطئه حمله صدام نهفقط علیه ما بلکه علیه شما و ملتهای منطقه و ملت عراق بوده است، زیرا اگر چنین نبود، نیروهای مسلمان ما و عراق و سوریه در خط مقدم جبهه علیه اسرائیل به کار میرفت. رژیم صدام تا وقتی هست، مانع بزرگی در سر راه ما و ملتهای منطقه در آزادسازی بیتالمقدس است؛ لذا ما مصمم هستیم علیرغم همه توطئهها و جنگ روانی که علیه ما و به نفع صدام راه انداختهاند، به نبرد دفاعی خودمان علیه رژیم عراق ادامه دهیم.» فاروق الشرع وزیر امور خارجه سوریه، در پاسخ به اظهارات وزیر امور خارجه ایران گفت: «مواضع شما در قبال جنگ و توطئههای امپریالیسم و قضیه فلسطین کاملاً مورد تأیید ماست. موضع ما دررابطهبا جنگ ستمگرانهای که صدام علیه انقلاب اسلامی به پا کرد، موضعی ثابت و پابرجا و در جهت تأیید و پشتیبانی همهجانبه از انقلاب اسلامی ایران است.» وی با اشاره به اینکه سوریه جزو اولین کشورهایی بود که جمهوری اسلامی ایران را به رسمیت شناخت، اضافه کرد: «ما این انقلاب را بهعنوان پشتیبانی بزرگ برای ملتهای منطقه در مبارزه با امپریالیسم و صهیونیسم میدانیم و ایران باتوجهبه وزنهای که در منطقه دارد، میتواند نقش والایی در این زمینه بازی کند.» وزیر امور خارجه سوریه با بیان اینکه در جنگ ایران و عراق، ایران حق و عراق باطل است و سوریه از حق دفاع میکند، افزود: «ما همواره گفتهایم که صدام مسئولیت آغاز جنگ و مسئولیت شروع حمله به مناطق مسکونی را برعهده دارد و لذا گفتههای او دررابطهبا صلح یک نفاق است.»[۲۸] خبرگزاری رویتر در گزارشی از این سفر به نقل از منابع آگاه در تهران اعلام کرد: «سفر غیرمترقبه آقای ولایتی به سوریه دررابطهبا تلاش برای حلوفصل مسئله کشتیرانی در خلیجفارس صورت گرفته است. پیشنهاد این دیدار یک روز قبل ازسوی ایران مطرح و با موافقت سوریه همراه شد.»[۲۹]
گزارش- 11
11. گردهمایی بین المللی تأثیرات جنگ ایران و عراق بر صلح و امنیت بینالمللی که از دو روز پیش در بغداد آغاز به کار کرده بود، امروز در بیانیه پایانی خود خواستار خاتمهدادن به این جنگ و برقراری صلح میان دو کشور شد. نمایندگان احزاب، سازمانها و سندیکاهای شرکتکننده در این گردهمایی برگزاری آن را پیام بغداد برای صلح دانسته و اعلام کردند که عراق از ایران میخواهد برای حل وفصل اختلافات پای میز مذاکره بنشیند. شرکت کنندگان در گردهمایی با تشریح پیامدهای منفی جنگ بر توسعه دو کشور متخاصم، درخصوص مداخله نظامی قدرتهای بیگانه در منطقه هشدار داده و خواستار پایاندادن به جنگ شدند. خبرگزاری فرانسه به نقل از دبیرکل این همایش اعلام کرد: یک کمیسیون متشکل از 35 شخصیت عربی و اسلامی برای برقراری ارتباط و تماس با سازمانهای بینالمللی و منطقهای ایجاد شده است تا بتوانند ایران را وادار به پذیرش و موافقت با تلاشهای توقف جنگ کنند. همچنین آنها با اعلام اینکه مسائل و منازعات دوجانبه منطقهای و بینالمللی جز با گفتوگو و مذاکره قابلحل نیست، از همه کشورها دعوت کردند با متوقف ساختن کمکهای نظامی و اقتصادی به کشورهای متخاصم که به ادامه منازعه اصرار دارند، از گسترش جنگ جلوگیری کنند.[۳۰] رادیو صوتالجماهیر نیز نکات اصلی بیانیه پایانی گردهمایی بغداد را به این شرح اعلام کرد: 1. متوقفساختن هرچه سریعتر جنگ و پایاندادن به تمام عملیاتهای نظامی و عقبنشینی به مرزهای بینالمللی. 2. درخواست از طرفین برای خودداری از واردآوردن خسارات انسانی و مالی به یکدیگر و اظهار نگرانی از وخامت وضع و تهدید امنیت منطقه خلیجفارس. 3. تأکید بر برقراری صلح عادلانه به دور از موانع و بدون قیدوشرط قبلی. 4. درخواست از سازمانهای بینالمللی و منطقهای برای تلاش بهمنظور پایاندادن به جنگ و ازسرگیری اجرای قطعنامههای بینالمللی. 5. درخواست از ایران برای پذیرش صلح عادلانه، همهجانبه و اجتناب از گذراندن شرایط غیرعملی. 6. تشکیل کمیسیون پیگیری برای تماس با محافل جهانی بهمنظور پایاندادن به جنگ.[۳۱] گفتنی است برخی منابع تعداد شرکتکنندگان در این گردهمایی را بیش از 500 تن از 107 کشور جهان اعلام کردند. این گردهمایی با حضور نمایندگانی از احزاب و گروههای مخالف جمهوری اسلامی ایران، سوریه و لیبی دو روز پیش با سخنرانی طارق عزیز وزیر امور خارجه عراق در بغداد شروع به کار کرد.[۳۲]
گزارش- 12
12. رئیسجمهور فرانسه در پایان سفر دوروزه خود به اردن، جنگ ایران و عراق را یک جنگ ایدئولوژیک و ناشیاز تعصبات کور خواند و بدون اشاره به نقش کمکهای تسلیحاتی فرانسه به عراق در تداوم جنگ، اعلام کرد که دولت فرانسه برای پایاندادن به جنگ اقداماتی انجام خواهد داد. فرانسوا میتران که بههمراه ملک حسین پادشاه اردن در یک نشست مطبوعاتی شرکت کرده بود، گفت: «ما باید کشورهایی که مستقیماً درگیر مشکلات منطقه میباشند را متقاعد کنیم که بر سر میز مذاکرات بنشینند.» وی جنگ خلیجفارس را یک درگیری ایدئولوژیکی ناشیاز تعصب کور توصیف کرد و بدون پرداختن به جزئیات سیاست فرانسه افزود: «فرانسه قصد دارد در جهت کمک به حلوفصل این جنگ که ثبات جهان عرب را مورد تهدید قرار داده است، اقدام کند.»[۳۳] درهمینحال، روزنامه لیبراسیون در شماره امروز خود با اشاره به سفر میتران به اردن درخصوص سیاست فرانسه در قبال جنگ ایران و عراق نوشت: «رئیسجمهور فرانسه در این سفر دررابطهبا جنگ ایران و عراق با احتیاط بسیار برخورد نمود و این احتیاط دررابطهبا همبستگی همهجانبه شاه حسین به عراق مشهود و محسوس بود.» به نوشته این روزنامه، ملک حسین به مدت بیست دقیقه با میتران درمورد خطر گسترش جنگ ایران و عراق گفتوگو کرد. وی بیشتر نگران آن بود که پاریس حمایت خود را از بغداد کاهش داده و به علائم حسننیت که هماکنون ازسوی ایران به برخی از کشورها ازجمله فرانسه نشان داده میشود، اهمیت زیادی بدهد.[۳۴] رادیو اسرائیل نیز در تحلیلی از سفر میتران به اردن آن را سفری حسابشده خواند که موجب تثبیت موقعیت فرانسه در منطقه غرب آسیا میشود. این رادیو اضافه کرد: «فرانسه یکی از بزرگترین صادرکنندگان اسلحه به خاورمیانه است و در جنگ خلیجفارس، دولت پاریس یک طرف اصلی میباشد. بغداد بدون پشتگرمی به اسلحه پیشرفته فرانسوی، تاب مقاومت در این جنگ را ندارد و بهویژه اینکه حتی قادر به پرداخت بهای جنگافزارهای خریداریشده نمیباشد.» رادیو اسرائیل با تشریح کمکهای فرانسه به عراق چنین نتیجه گیری کرد: «پاریس روی بغداد شرطبندی کرده و برای جلوگیری از باخت از هر اقدامی فروگذار نخواهد بود و در این شرطبندی شریک دیگری نیز وجود دارد و آن شاه حسین است که اردن از شمال زیر چکش سوریه قرار دارد.»[۳۵]
منابع و مآخذ روزشمار 1363/04/19
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 113، 20/4/1363، ص22، رادیو بیبیسی.
- ↑ سند شماره 152223 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از قرارگاه نوح نبی(ع) سپاه به ستاد مرکزی یگان دریایی سپاه، 20/4/1363؛ و - سند شماره 95698 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از روابط‌عمومی فرماندهی کل سپاه، 20/4/1363.
- ↑ سند شماره 152223 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از قرارگاه نوح نبی(ع) سپاه به ستاد مرکزی یگان دریایی سپاه، 20/4/1363؛ و - سند شماره 95698 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از روابط‌عمومی فرماندهی کل سپاه، 20/4/1363.
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 114، 21/4/1363، ص34، رادیو امریکا.
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 116، 23/4/1363، صص 3 و 4، لندن - خبرگزاری کویت.
- ↑ سند شماره 299907 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از شهربانی خوزستان به استانداری خوزستان، 20/4/1363.
- ↑ سند شماره 295695 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از فرمانداری آبادان به استانداری خوزستان (اداره کل امور سیاسی و انتظامی)، 20/4/1363.
- ↑ سند شماره 383045 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبه‌ای عملیاتی قرارگاه عملیاتی شمالغرب (رکن3) به فرماندهی نزاجا (معاونت عملیات و اطلاعات)، شماره 114، 21/4/1363، ص2.
- ↑ سند شماره 144511 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از اطلاعات قرارگاه نجف اشرف به فرماندهی قرارگاه نجف اشرف، 19/4/1363.
- ↑ سند شماره 352991 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از دفتر فرماندهی سپاه پاسداران ناحیه کردستان به دفتر فرماندهی منطقه11 سپاه، 21/4/1363.
- ↑ سند شماره 317493 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از بخشداری دیواندره به فرمانداری سنندج، 20/4/1363.
- ↑ سند شماره 352991 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین.
- ↑ سند شماره 383000 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از دفتر فرماندهی سپاه پاسداران ناحیه کردستان به دفتر فرماندهی منطقه11 سپاه، 21/4/1363.
- ↑ سند شماره 352996 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از سپاه پاسداران پیرانشهر به ستاد منطقه11 سپاه، 20/4/1363.
- ↑ سند شماره 500795 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از پایگاه چناره قدیم عراق به مسئول واحد بسیج مستضعفین عراق، 19/4/1363.
- ↑ سند شماره 183523 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از قرارگاه عملیاتی شمالغرب به قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع)، 21/4/1363.
- ↑ سند شماره 513177 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: 25/4/1363، ص1.
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 113، 20/4/1363، صص 17 - 15، بغداد - خبرگزاری رویتر.
- ↑ سند شماره 183518 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از واحد اطلاعات قرارگاه سوم رمضان، 25/4/1363.
- ↑ سند شماره 503768 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از فرماندهی قرارگاه رمضان (منطقه7 سپاه) به فرماندهی مرکزی قرارگاه رمضان، 20/4/1363.
- ↑ سند شماره 80347 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از ستاد منطقه5 سپاه (طرح و عملیات) به ستاد مرکزی سپاه (طرح و عملیات)، 26/4/1363.
- ↑ روزنامه اطلاعات، 19/4/1363، ص14.
- ↑ سند شماره 327262 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از استانداری هرمزگان به وزارت کشور، 19/4/1363.
- ↑ سند شماره 327284 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از استانداری هرمزگان، 19/4/1363.
- ↑ روزنامه جمهوری اسلامی، 20/4/1363، ص10.
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 114، 21/4/1363، صص 26 و 27، تهران - خبرگزاری فرانسه.
- ↑ روزنامه جمهوری اسلامی، 20/4/1363، ص12.
- ↑ روزنامه اطلاعات، 20/4/1363، ص2.
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 113، 20/4/1363، صص 13 و 14، تهران - خبرگزاری رویتر.
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 114، 21/4/1363، ص17، منامه - خبرگزاری فرانسه.
- ↑ همان، صص 44 و 45، رادیو صوتالجماهیر.
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 113، 20/4/1363، ص10، بغداد - خبرگزاری آلمان.
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 114، 21/4/1363، ص16، امان - خبرگزاری یونایتدپرس.
- ↑ همان، ص27.
- ↑ همان، ص40، رادیو اسرائیل.