1363.06.01

از دانشنامه روز شمار دفاع مقدس
پرش به ناوبری پرش به جستجو
روزشمار جنگ سال 1363
1363.06.01
نام‌های دیگر یک شهریور
تاریخ شمسی 1363.06.01
تاریخ میلادی 23 اوت 1984
تاریخ قمری 25 ذیقعده 1404





گزارش- 1

1. براثر حمله امروز جنگنده ‏های ارتش عراق به جزیره خارک، یک یدک‏کش ایرانی آسیب دید و چند نفر از خدمه آن شهید یا زخمی شدند. به گزارش قرارگاه نوح نبی(ع) ساعت ١٤:١٢ امروز، دو جنگنده عراقی وارد حریم هوایی جزیره خارک شدند، بلافاصله دو فروند از هواپیماهای خودی به تعقیب آنها پرداختند. جنگندههای مهاجم در حین فرار و در نزدیکی حوزه نفتی درود (داریوش سابق) یک موشک پرتاب کردند[۱] که این موشک به یدک‏کشی به نام "رعنا" اصابت کرد و در نتیجه ٦ نفر از خدمه آن شهید و ١٠ نفر مجروح شدند. یدک‏کش رعنا هم که دچار آتش‏سوزی شده بود بهوسیله یدک‏کش دیگری به نام "١٥ شعبان" به جزیره خارک انتقال یافت.[۲] امروز همچنین، خبرگزاری جمهوری اسلامی در گزارشی با اشاره به شنیدهشدن صدای انفجار مهیب در بوشهر، از آسیبدیدن یک سکوی نفتی در خلیج فارس براثر حمله هواپیماهای ارتش عراق خبر داد.[۳] درهمین حال، رادیو صوت ‏الجماهیر عراق در ساعت ١٦:٣٠ امروز، با پخش اطلاعیه سخنگوی نظامی عراق مدعی شد که حمله هوایی موفقیت‏آمیزی به یک هدف بزرگ دریایی در جنوب جزیره خارک انجام گرفته است.[۴] این رادیو همچنین در ساعت ١٩:٣٠، اطلاعیه نظامی شماره ١٥٦٦ ارتش عراق را پخش کرد که در آن درمورد حمله هوایی امروز آمده است: «در ساعت ٢:٤٠ بعدازظهر امروز، یک حمله هوایی موفقیت‏آمیز علیه یک هدف بزرگ دریایی در جنوب جزیره خارک ایران انجام شد که هدف مذکور بهطور دقیق و مؤثر مورد اصابت قرار گرفت و تمامی هواپیماهای شجاع نیروی هوایی ما پس از انجام مأموریت محوله با موفقیت بسیار به پایگاههای خود سالم بازگشتند.»[۵]

گزارش- 2

2. اقدامات ایذایی افراد وابسته به گروه‏های مسلح غیرقانونی در مناطق کردنشین، امروز نیز ادامه داشت. صبح امروز، چته‏های حزب دمکرات با حمله به نیروهای تأمین جاده در حوالی کامیاران، ٣ نفر از آنها را به شهادت رساندند.[۶] همچنین امروز در حوالی روستای کچلآباد در محور پیرانشهر - سردشت، عوامل ضدانقلاب با حمله به نیروهای خودی، ٢ نفر را شهید و یک نفر را زخمی کردند و ٣ نفر دیگر را به گروگان گرفتند. همچنین در یک درگیری که در جاده مهاباد - سردشت به وقوع پیوست، علاوهبر بازشدن جاده، تعدادی از عوامل مسلح ضدانقلاب نیز کشته یا زخمی شدند.[۷] عناصر مسلح گروه رزگاری نیز با اجرای کمین در مسیر نیروهای سپاه در روستای دزلی (سنندج) ٢ نفر از نیروهای خودی را به شهادت رساندند و یک نفر را مجروح کردند.[۸] در ساعت ٢٢ نیز چته‏های حزب دمکرات ضمن حمله به یکی از مقرهای سپاه کامیاران، دو گلوله آر.پی.جی بهطرف منازل مردم شلیک کردند که تلفات جانی دربرنداشت.[۹] علاوهبر وقایع مذکور امروز ٢ نفر از افراد کومه‏له در سنندج تسلیم نیروهای خودی شدند.[۱۰]

گزارش- 3

3. عملیات فتح١ در محور مهاباد - نقده - پیرانشهر که با تلاش نیروهای قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) اجرا شد با پاک‏سازی مناطقی وسیع و واردآمدن تلفات قابلتوجه به گروه‏های مسلح ضدانقلاب، خاتمه یافت.* نیروهای عمل‏کننده که این عملیات را از روز ٢٥/٥/١٣٦٣ آغاز کرده بودند امروز با استقرار نیروی جایگزین به پادگان خود بازگشتند. در این عملیات از نیروهای خودی ١٢ نفر شهید و ١٥ تن زخمی و از افراد ضدانقلاب نیز ٦٠ تن کشته و ١٥٠ نفر زخمی شدند.[۱۱] همچنین ٤٣ روستا از تسلط گروههای شورشی خارج شد و ٣٦ نفر از مردم و رزمندگان که به اسارت گروه‏های مسلح معارض درآمده بودند، آزاد شدند.[۱۲] برخی از ارتفاعات و روستاهای آزادشده در عملیات فتح١ عبارتاند از: توژاله، ارتفاعات گنه‏دار منگور، ارتفاعات میشه‏ده پایین، میریسه، گردشینان، محمودآباد، کانی نوبتیان، مرانه، شریستن، سولقه، باگردان پایین و بالا، کسلان، ارتفاعات آقاسور، کوه برده‏زرد، سرخاب، کوه سرخ، جانداران، کوه اسپینگداران، گرو نعلین، سرتنگ، سرتیز، سرهولان، درمندار، اصحاب، اوغان، ارتفاعات حسن چپ، قلات، پهنهسر، گاگش بالا و پایین، ریگ‏آباد، قرهخضر، هنگ‏آباد، مرگرو، ارتفاعات بازخانه، شیخان سرو. همچنین در این عملیات غنائم نسبتاً زیادی به دست نیروهای خودی افتاد که بخشی از آنها بدین شرح است: ٦ دستگاه بیسیم پی.آر.سی٧٧، ٢ دستگاه خودرو (تویوتا - لندکروز)، ٣ قبضه تیربار ژ٣، چندین جعبه مین و تی.ان.تی، یک دستگاه مین‏یاب، تعداد زیادی اسلحه سبک، ٢ گونی مهمات دوشکا، چندین گونی مهمات سلاح‏های سبک و سنگین، یک قبضه خمپاره‏انداز٦٠ میلیمتری، تعدادی چادر انفرادی، خواربار شامل روغن و برنج و گندم، اسناد و مدارک درونگروهی و یک دستگاه موتور برق.[۱۳]

گزارش- 4

4. مسئول ستاد اعزام مبلغ به جبهه ‏ها، عملکرد و برنامه‏های آتی این ستاد را تشریح کرد. حجت‏الاسلام محمدحسین شریعتی مسئول ستاد اعزام مبلغ به جبهه‏ های نبرد دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، در گفتوگویی، درخصوص عملکرد این ستاد و برنامه اعزام روحانیون به جبهه‏ های جنگ گفت: طبق برنامه‏ریزی شورای مدیریت حوزه علمیه قم و تأیید مراجع عالیقدر و حضرات آیات عظام، روحانیون در نوبت‏های بیست روزه و در هر نوبت ٦٠٠ نفر بهمنظور انجام وظیفه شرعی و الهی عازم جبهه‏ های نبرد می‏شوند ... و در زمان آرامش جبهه‏ ها نه تنها هیچ‏گونه تغییری در اعزام مبلغین به جبهه ‏ها ایجاد نمی‏شود، بلکه از موقعیت آرامش جبهه‏ ها که رزمندگان فراغت بیشتری برای فراگیری مسائل عقیدتی دارند، استفاده می‏شود. به نوشته روزنامه اطلاعات، وی همچنین از تهیه طرحی خبر داد که براساس آن قرار است در هر استان ستادی متشکل از نماینده امام و امامجمعه و مسئول دفتر نمایندگی سازمان تبلیغات اسلامی و حوزه علمیه برای اعزام روحانیون به جبهه‏ ها تشکیل شود. حجت‏ الاسلام شریعتی همچنین خاطرنشان کرد با دستور و تأکید آیت‏الله خامنه‏ای رئیس جمهور و رئیس شورایعالی دفاع، «جلساتی با حضور حجج الاسلام آقایان محلاتی و صفائی نمایندگان محترم حضرت امام امت در سپاه و ارتش و همچنین حجت‏الاسلام شیرازی از سازمان تبلیغات اسلامی و نماینده ستاد اعزام مبلغ حوزه علمیه قم تشکیل شد و مقرر گردید تا اوایل ماه محرم‏ الحرام سال ‏جاری این ستادها در سراسر کشور تشکیل شود و بعد از ارزیابی نیاز مناطق جنگی به روحانی، توسط نمایندگان امام امت در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و عقیدتی - سیاسی ارتش جمهوری اسلامی، برادران روحانیون در سراسر کشور که مشتاق اعزام به جبهه هستند، با برنامه تنظیمشده به جبهه‏ های نبرد نور علیه ظلمت اعزام شوند.»[۱۴]

گزارش- 5

5. درپی انفجار یک بمب قوی در تهران که تلفات و خسارات زیادی دربرداشت، اظهارات ضدونقیضی درمورد عاملان این واقعه، در رسانه‏های بین‏المللی منتشر شد. ساعت ٨:٤٥ صبح امروز، درحالی‏که میدان راه‏آهن تهران مملو از جمعیتی بود که برای کارهای روزانه خود درحال رفتوآمد بودند، در کنار یک دکه آب‏میوه‏ فروشی در ضلع شمال‏غربی میدان انفجار مهیبی رخ داد. براثر این انفجار، ١٠ دستگاه اتومبیل و ٢ دستگاه موتورسیکلت عبوری دچار آتشسوزی شدند. شدت انفجار به حدی بود که شیشه مغازه‏ها و ساختمان‏های اطراف تا شعاع ٣٠٠ متری کاملاً خرد شد و شیشه‏ های ساختمان پنج طبقه راه‏آهن نیز شکست. به گزارش خبرنگار روزنامه کیهان، در این انفجار، ١٥ نفر از مردم عادی شهید و حدود ٧٠٠ نفر زخمی شدند که مجروحان حادثه به بیمارستان‏های مختلف تهران انتقال یافتند و حال تعدادی از آنان وخیم گزارش شده است. براساس این گزارش، احتمال دارد تعداد شهدا و مجروحان این حادثه افزایش یابد.[۱۵] همچنین به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی، شدت انفجار به حدی بوده که در محل حادثه، گودالی به قطر ٢ متر ایجاد شده است.[۱۶] برخی گزارشها حاکی است ٢ کودک و ٨ زن نیز ازجمله شهدای این حادثه میباشند.[۱۷] بلافاصله پس از انفجار، گروه‏های مختلفی از نیروهای انتظامی و امدادی با حضور در محل حادثه کار امدادرسانی و پاک‏سازی محل از آثار انفجار را آغاز کردند. سرهنگ معظم رئیس پلیس تهران، درباره این حادثه گفت: «از آثار و بقایای انفجار که در روی زمین باقی مانده است، کاملاً مشهود است بمب در زمان انفجار با زمین تماس داشته است.» وی همچنین افزود: «کارشناسان پلیس تهران قطعات بمب منفجرشده را جهت تشخیص نوع و قدرت انفجار و تخریب آن به مرکز پلیس تهران برده‏اند.»[۱۸] درعینحال، امروز خبرگزاری جمهوری اسلامی گزارشی کوتاه راجع به نحوه بمب‏گذاری و انفجار در میدان راهآهن تهران مخابره کرد. در این گزارش به نقل از یک مقام مسئول در کمیته مرکزی دراینباره آمده است: «عامل انفجار ساعت ٧ صبح، یک دستگاه خودروی ژیان ... را در مجاورت یک دکه آب‏میوه فروشی در ضلع شمالغربی میدان راهآهن در ٥٠ متری ابتدای خیابان شوش غربی پارک کرده است و به مدت یک ساعت بهعنوان تعمیر ماشین از زیر آن در بخش عقب مشغول کار بوده است که احتمالاً عملیات راه‏اندازی و اتصال چاشنی انفجاری بمب را انجام می‏داده است. وی گفت عامل انفجار ساعت ٨ پس از بستن در صندوق عقب ژیان محل انفجار را ترک کرده است بهطوریکه هیچ شبهه‏ای را برای شاهدان ایجاد نکرده است.»[۱۹] بهدنبال وقوع این انفجار، گزارش‏های متناقضی درباره عاملان این حادثه منتشر شد. خبرگزاری رویتر اعلام کرد فردی ناشناس در تماس تلفنی با یک سازمان خبری در پاریس، به نمایندگی از یک گروه سلطنتطلب تبعیدی به نام "آریا" مسئولیت این انفجار را برعهده گرفته است. به گفته منابع آگاه ایرانی، این گروه با نشر روزنامه و پوسترهایی ادعاهایی را درمورد سلطنت رضا پهلوی فرزند شاه مخلوع مطرح می‏کند.[۲۰] خبرگزاری فرانسه نیز گزارش داد که در تماسی ناشناس با دفتر این خبرگزاری در تهران، واحد هسته مقاومت شهید خالقی - که برای اولین بار موجودیت آن اعلام شده است - مسئولیت انفجار در میدان راهآهن تهران را برعهده گرفت.[۲۱] درعینحال، سازمان مجاهدین خلق (منافقین) - که امکان دارد به دستداشتن در این حادثه متهم شود - با انتشار بیانیه‏ای در پاریس، ضمن محکومکردن این بمب‏گذاری ادعا کرد: «مرتکبین یک چنین اعمالی یا از عمال رژیم هستند که بهخاطر پنهانکردن جنایات خود و بن‏بست‏های جدی بهویژه درزمینه جنگ ایران و عراق دست به چنین اقدامی زده‏اند و یا بازماندگان ساواک پلیس مخفی منفور شاه.»[۲۲] از سوی دیگر، ابوالحسن بنی‏صدر رئیسجمهور مخلوع ایران نیز گروه‏های تندروی موجود در ساختار قدرت و نظام حاکم ایران را در این انفجار دخیل دانسته و به رادیو مونت کارلو گفت: «نظریه من این است که تندروها که حمایت [امام] خمینی را از دست داده‏اند سعی دارند با این نوع اعمال، قدرت خود را حفظ کنند. اکنون در ایران جنگ قدرت جریان دارد تابهحال [امام] خمینی همواره از تندروها حمایت کرده بود.»[۲۳] شامگاه امروز، رادیو بیبیسی در تحلیلی راجع به حادثه انفجار بمب در میدان راه‏آهن تهران و عاملان آن با اشاره به اینکه گروه سلطنتطلب آریا تاکنون ادعایی درباره دخالت در اقدامات خشونت‏‏آمیز مطرح نکرده است، ادعای آن گروه درمورد برعهدهگرفتن مسئولیت این واقعه را چندان قابلاطمینان ندانست و تلویحاً هسته مقاومت شهید خالقی را متهم قابل قبول‏تری دراینزمینه معرفی کرد. به گزارش رادیو بیبیسی، «همزمان با تماس تلفنی [نماینده گروه آریا] با دفتر رویتر، مرد دیگری با لهجه عربی به دفتر یک خبرگزاری عربی در تهران تلفن زده و گفت که بمب بهوسیله واحد شهید خالقی، که گروه ناشناخته‏ای است، کار گذاشته شده است.»[۲۴] رادیو امریکا نیز با اشاره به ادعاهای ضدونقیض درمورد مسئولان این بمب‏گذاری، تمام ادعاها را نامعتبر و غیرموثق ارزیابی کرد. به گزارش این رادیو، از آنجا که از یک گروه سلطنتطلب نیز در این میان نام برده شده است، «جبهه نجات ایران که سازمان‏های سلطنتطلب را در خود جای می‏دهد این بمب‏گذاری را محکوم کرد و آن را اقدامی تنفرانگیز و انزجارآور خواند. سخنگوی این جبهه گفت: مسئولان بمب‏گذاری می‏خواهند سلطنتطلبان را بدنام کنند.»[۲۵]

گزارش- 6

6. یکسانبودن اهداف حزبی با اهداف انقلابی، تأکید بر برتری نظامی جمهوری اسلامی در جنگ با عراق و مقابله با ضدانقلاب و ضرورت حفظ وحدت، مهم‏ترین محورهای سخنان امروز رئیسجمهور در دیدار با جمعی از اعضای حزب جمهوری اسلامی کرمان بود. در این دیدار که پیشازظهر امروز برگزار شد، آیت‏الله خامنه‏ای دبیرکل حزب جمهوری اسلامی، ضمن سخنانی با یکساندانستن مسئولیت‏ها و هدف‏های حزبی و مسئولیت‏ها و اهداف انقلابی گفت: «به همین خاطر بود که حزب جمهوری اسلامی در ذهن و فضای اجتماعی کشور ما جای خود را باز نمود و به همین دلیل هم بود که با حزب جمهوری اسلامی این همه خصومت شد و هنوز هم ازسوی بعضی دل‏های مریض این معارضه‏ها قطع نشده است.»[۲۶] رئیسجمهور در ادامه سخنان خود با اشاره به مسئولیت‏ها و نقش شهید بهشتی در تعیین خط مشی انقلاب اسلامی و درعینحال حضور وی در جبهه‏ها افزود: «ایشان یک مسئول برجسته حزبی بودند و هر عضو حزب نیز باید اینچنین باشد. آنجا که خطرپذیری بار مسئولیت انقلابی انفاق و کار پشت جبهه و یا بسیج نیروهای مردمی و سازندگی، شرکت در نماز جمعه و صحنه‏های اجتماعی پرشکوه سیاسی و یا اعلام مواضع درزمینه حوادث سیاسی [است] و یا هر جایی که مناسب یک حرکت انقلابی است شما برادران و خواهران حزبی از همه باید جلوتر باشید.» رئیس شورایعالی دفاع همچنین ضمن یادآوری تحرکات دشمنان علیه انقلاب اسلامی، رژیم بعثی عراق را ابزار دشمنان برای ضربهزدن به جمهوری اسلامی دانسته و درباره علل حمایت‏های ابرقدرت‏ها از عراق خاطرنشان کرد: «امروز شرق و غرب بر روی عراق سرمایه‏گذاری می‏کنند. این تصور را نباید کرد که رژیم عراق رژیمی است که یک سیاست و خط خاصی را با زرنگی پیش می‏برد و از دو ابرقدرت نیز استفاده می‏کند، نخیر این اشتباه است، بلکه رژیم عراق همچون پایگاهی است که دو ابرقدرت برای برآوردن خواست‏های خود احتیاج به آن دارند که او را تقویت نمایند. ... اگر می‏توانستند بهجای رژیم عراق از رژیم کنونی مصر استفاده کنند، این کار را هم می‏کردند، اما بهدلیل همسایهبودن عراق با کشور ما به این سمت متمرکز شدند.» رئیسجمهور همچنین در ارزیابی نتایج اقدامات دشمنان بهمنظور اعمال فشار بر انقلاب اسلامی و پیامدهای این اقدامات در جبهه‏های جنوب و غرب کشور اظهار کرد: «به فضل الهی و به همت و زور بازوی رزمندگان عزیز ما، نهفقط در منطقه جنوب دشمن به‏کلی تحقیر و تضعیف شده، بلکه در منطقه غرب که از اول انقلاب بر روی ضدانقلاب سرمایه‏گذاری کرده بودند تمام ایادی و سرانگشتانشان از پایگاههای خود منفک و دور شده‏اند. در غرب کشور اکنون ضدانقلاب هیچ نقطه‏ای را بهعنوان پایگاه در دست ندارد و نیروهای ما هم بهشدت مراقب تحرکات ضدانقلاب هستند.» آیت‏الله خامنه ‏ای در بخش پایانی سخنان خود با اشاره به شکست دشمن در عرصه ‏های اقتصادی، سیاسی و تبلیغاتی و رویآوردن آن به تفرقه‏افکنی، از همه خواستند تا مراقب تحرکات دشمن باشند.[۲۷]

گزارش- 7

7. مسئولان هیئت‏های رسیدگی به تخلفات اداری صبح امروز با نخست‏ وزیر دیدار کردند. میرحسین موسوی نخست‏وزیر، در این دیدار با اشاره به تلاش‏های گسترده برای اصلاح نظام اداری کشور و نیز اجراییشدن قانون رسیدگی به تخلفات اداری، ضمن تأکید بر مقابله با زمینه‏ های فساد در نظام اداری گفت: آنچه ممکن است بی‏توجهی به آن در شرایط امروز، در آینده برای نظام ایجاد خطر کند وجود افراد انگشت‏ شماری است که تخلفات بهظاهر کوچک آنها می‏تواند حیثیت نظام ما را در آینده زیر سؤال ببرد؛ ازاینرو باید با جوانههای کوچک انحراف و تخلف که امروز در قالب‏هایی نظیر فساد مالی و تسامح اداری به چشم می‏خورد، قاطعانه مبارزه کرد.[۲۸] نخستوزیر وظیفه هیئت‏های رسیدگی به تخلفات اداری را "در سطح ملی و در ارتباط با انقلاب اسلامی و آینده آن" ارزیابی کرد و بازتاب گسترده دستگیری تعدادی از کارکنان متخلف وزارت صنایع سنگین در سطح جهانی را نشانه توجه رسانه‏ های همگانی و محافل سیاسی جهانی به این‏گونه امور در ایران دانست. وی باتوجه به وضعیت موجود، مدارا و نرمش دربرابر فساد و تخلف را خیانت به اسلام و ایستادن در مقابل اسلام خواند. موسوی همچنین، لزوم استفاده از نیروهای مردمی و همکاری نهادهای انقلابی را به مسئولان هیئت‏های رسیدگی به تخلفات اداری یادآور شد و با تأکید بر ضرورت ایجاد وحدت رویه در کار این هیئت‏های در سراسر کشور، درمورد هماهنگی با قوه قضائیه دراینزمینه گفت: «برای تشکیل دادگاه‏های ویژه رسیدگی به تخلفات اداری نیز هماهنگی‏هایی با قوه قضائیه صورت گرفته است و امید است اقدام قاطع هیئت‏ها با همکاری قوه قضائی نتیجه مطلوب را بدهد.»[۲۹]

گزارش- 8

8. در ادامه گسترش روابط اقتصادی ایران با کشورهای بلوک شرق، یک توافقنامه اقتصادی - صنعتی بین ایران و چکسلواکی به امضا رسید. صبح امروز در دیدار وزیر تجارت خارجی چکسلواکی و رئیس سازمان برنامهوبودجه ایران، یک قرارداد اقتصادی - صنعتی بین دو کشور امضا شد که براساس آن، دو طرف درزمینه صنایع قند و شکر، لاستیک‏سازی، صنایع شیمیایی، سرامیک و چینی، نیروگاه‏های توربینی، معادن و فلزات، کشاورزی و کارخانه سیمان همکاری خواهند کرد. در این توافقنامه همچنین تأکید شده است که صادرات نفتی ایران به چکسلواکی در سال آینده به بیش از یک میلیون تن برسد و درعینحال، صدور کالاهای غیرنفتی ایرانی به چکسلواکی ازجمله روی و سرب کنسانتره افزایش یابد.[۳۰] بوهمیل اوریان وزیر تجارت خارجی چکسلواکی، پس از امضای این توافقنامه، در گفتوگو با خبرگزاری جمهوری اسلامی، سفر خود و هیئت اقتصادی چکسلواکی به ایران را نشانه علاقه فراوان آن کشور به گسترش روابط با جمهوری اسلامی ایران دانست و درمورد زمینه‏های گوناگون مناسبات اقتصادی و فنی دو کشور گفت: «دو کشور می‏توانند در رشته‏های مختلف صنعتی بهخصوص ماشینسازی با یکدیگر همکاری نمایند. همچنین چکسلواکی می‏تواند درزمینه صدور تکنولوژی با ایران همکاری‏های لازم را داشته باشد. ... ما هرساله از جمهوری اسلامی ایران نفت خریده‏ایم و قصد داریم میزان واردات نفت خود را از کشور شما افزایش دهیم و درعینحال درصدد افزایش واردات کالاهای غیرنفتی از جمهوری اسلامی هستیم.» به گفته وی، چکسلواکی در نمایشگاه بین‏المللی تهران که ماه آینده برگزار خواهد شد حضور فعال‏تری خواهد داشت.[۳۱] سپس محمدتقی بانکی وزیر مشاور و رئیس سازمان برنامهوبودجه جمهوری اسلامی ایران، در تشریح نتایج سفر چهار روزه هیئت چکسلواکی به ایران و زمینه‏های همکاری مشترک بین دو کشور اظهار کرد: بهطوریکه اعداد و ارقام نشان می‏دهد صادرات ما به چکسلواکی که در سال ١٩٨١ به میزان ٧٨ میلیون دلار بود و در سال ١٩٨٢ و ١٩٨٣ به ١٣٧ میلیون دلار رسید که از این میزان فقط ٨ تا ١٠ میلیون دلار آن غیرنفتی است. حجم صادرات در سال ١٩٨٤ نیز ممکن است در همین حدود یا بیشتر باشد. در توافقنامهای هم که به امضا رسید قرار شد تا سال ١٩٨٥ این صادرات را به دو برابر برسانیم و همچنین صادرات غیرنفتی را هم افزایش دهیم.[۳۲] وی همچنین درمورد مهم‏ترین اقلام وارداتی ایران از چکسلواکی گفت: «واردات ما از کشور چکسلواکی کالاهای صنعتی است. هم از کالاهای صنعتی ساخته‏شده و یا کارخانه‏های صنعتی. بهطور مثال، کارخانه‏های قند ازجمله کارخانه قند دزفول و کارخانه سیمان ری و کارخانه‏های شیمیایی در اصفهان را با کمک چکسلواکی می‏سازیم. همچنین کارخانه نورد ذوب‏آهن اصفهان که [متخصصان کشور] چکسلواکی پیمانکار آن بودند. ... [بهطورکلی] حدود ٥٥ درصد از واردات ما را ماشین ابزار و وسایل صنعتی تشکیل می‏دهد.» به گفته بانکی، صادرات نفتی ایران از میزان ٧٠٠ هزار تن در سال ١٩٨٣ به یک میلیون تن در سال ١٩٨٤ افزایش خواهد یافت.[۳۳]

گزارش- 9

9. وزیر تجارت خارجی چکسلواکی امروز علاوه بر امضای توافقنامه همکاری‏های اقتصادی - صنعتی با ایران، با رئیس‏ جمهور و وزیران بازرگانی و صنایع سنگین جمهوری اسلامی دیدار و درخصوص گسترش روابط دوجانبه گفتوگو کرد. بوهمیل اوریان وزیر تجارت خارجی چکسلواکی، عصر امروز در دیدار با آیت‏الله خامنه‏ای رئیسجمهور، ضمن تقدیم سلام صمیمانه رئیس جمهور کشورش، به پیشرفت‏‏های چشمگیر جمهوری اسلامی ایران در دو سال گذشته و از زمان آخرین دیدارش از ایران اشاره و علاقه دولت متبوع خویش به گسترش روابط دوجانبه را ابراز کرد. آیت‏الله خامنه‏ ای نیز ضمن تشکر از سلام گرم رئیسجمهور چکسلواکی، با اشاره به استقبال جمهوری اسلامی ایران از گسترش مناسبات و تحکیم روابط دو کشور گفت: «همکاری‏های فنی و بازرگانی دو کشور حجم قابلملاحظه‏ای را دارد. حرکت جمهوری اسلامی ایران بعد از پیروزی انقلاب اسلامی به سمت تأمین پایه‏های استقلال سیاسی بوده و دولت و مردم کشور ما در کنار آن کشورهایی که منافع و مصالح این ملت و کشور را حفظ کنند و به آن احترام بگذارند قرار دارند.» وی با ذکر این نکته که انقلاب اسلامی ایران ضربه قاطعی بر منافع امریکا وارد آورد، این حرکت را در جهت منافع همه کشورها و ملت‏هایی دانست که با سلطه‏گری امریکا مبارزه می‏کنند. رئیسجمهور همچنین خاطرنشان کرد: «ما بعد از انقلاب اسلامی به نیروهای مردمی خود متکی بوده‏ایم و همه کسانی که در تأمین این استقلال و اتکای به نفس ما را کمک کنند از نظر مردم ما مورد احترام و عزیز هستند.»[۳۴] علاوهبراین، در دیدارهای جداگانه وزیر تجارت خارجی چکسلواکی با عابدی جعفری وزیر بازرگانی و بهزاد نبوی وزیر صنایع سنگین ایران، درمورد توسعه روابط بازرگانی و مناسبات اقتصادی و فنی بین دو کشور بحث و تبادلنظر شد و بوهمیل اوریان از وزیران بازرگانی و صنایع سنگین ایران برای سفر به چکسلواکی دعوت به عمل آورد.[۳۵]

گزارش- 10

10. پس از یک دوره تیرگی روابط بین جمهوری اسلامی ایران و فرانسه، که حمایت فرانسه از عراق در جنگ با ایران مهم‏ترین عامل آن ارزیابی می‏شود، هم‏اینک به نظر می‏رسد دو طرف قصد دارند گام‏هایی را بهمنظور کاستن از وخامت اوضاع در مناسبات دوجانبه، بردارند. علیرضا معیری کاردار جدید سفارت جمهوری اسلامی ایران در فرانسه، صبح امروز با کلود شسون وزیر امور خارجه این کشور، دیدار و معرفی‏نامه خود را تسلیم وی کرد. پس از این دیدار، معیری در گفتوگویی مطبوعاتی، با برشمردن موارد اختلاف بین ایران و فرانسه بهعنوان موضوعات مطرح‏شده در این دیدار، راجع به مسئله بازپرداخت وام یک میلیارد دلاری ایران به فرانسه اظهار کرد: «از وزیر روابط خارجی فرانسه خواسته شد تا برای نشاندادن حسننیت این کشور در روابطش با جمهوری اسلامی این مبلغ را که حق مردم ایران است به جمهوری اسلامی مسترد نماید.» به گفته معیری، شسون با بیان اینکه این مسئله یک امر حقوقی است، وعده داده است که موضوع را پیگیری کند. درعینحال، سفارت جمهوری اسلامی ایران در پاریس، در اطلاعیه‏ای که صبح امروز به مناسبت این دیدار منتشر ساخت،[۳۶] با اشاره به وامی که ایران در سال ١٩٧٤ به فرانسه داده بود، بهبود روابط دو کشور را منوط به بازپرداخت آن اعلام کرده و آورده است: «وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی معتقد است که فرانسه با بازپرداخت وام‏های بلوکه‏شده به جمهوری اسلامی در راه بهبود روابط میان دو کشور قدم برخواهد داشت.»[۳۷]

گزارش- 11

11. محمد غرضی وزیر نفت جمهوری اسلامی ایران، امروز در سخنانی درباره وضعیت کنونی بازار نفت، با اشاره به فشارهای مختلفی که به سازمان اوپک وارد می‏آید، موضع جمهوری اسلامی را باوجود ادامه جنگ با عراق و کاهش بهای نفت خام در بازارهای بین‏المللی، دفاع از قیمت پایه اوپک و حفظ انسجام این سازمان اعلام کرد. به گفته محمد غرضی، جمهوری اسلامی ایران در مارس ١٩٨٣، یعنی زمان کاهش ٥ دلاری قیمت نفت، بهمنظور حفظ قیمت پایه اوپک و دفاع از همبستگی این سازمان اعلام کرد که یک میلیون بشکه از صادرات خود را کم می‏کند. هماکنون نیز ایران بنا به همان دلایل تولید خود را کاهش می‏دهد. باوجوداین، «برخی دیگر از کشورهای صادرکننده نفت خام به گونه‏های مختلف از قبیل انجام معاملات تهاتری و دادن تخفیف‏های کلان به نابسامانی بازار کمک می‏کنند.»[۳۸] اظهارات وزیر نفت حاکی است ایران تولید نفت خود را داوطلبانه کاهش داده و از فروش نفت به قیمت‏های جاری که کمتر از قیمت رسمی است در بازار تک‏ محموله خودداری کرده تاجایی‏که میزان تولید نفت جمهوری اسلامی ایران هم‏اینک به حدود ٥٠ درصد سهمیه رسمی آن در اوپک رسیده است. ازاینرو، وزارت نفت ایران از دیگر کشورهای عضو سازمان اوپک خواسته است تا از فروش تک محموله در بازارهای جهانی به قیمت‏های نازل خودداری کنند و در نتیجه این امر، «قیمت تک محموله نفت خام پایه از حدود ٥/٣ دلار زیر قیمت اوپک به حدود ٣/١ دلار زیر قیمت اوپک ظرف یک‏ ماه رسیده است و قیمت تک ‏محموله نفت را ٢/٢ دلار در بشکه ترقی داده است.» محمد غرضی خط ‏مشی کنونی جمهوری اسلامی ایران را کاهش تولید نفت خام اعلام کرد و ضمن اینکه کاهش قیمت را به نفع شرکت‏های بزرگ و قدرت‏های امپریالیستی و به ضرر تولیدکنندگان خواند از دیگر کشورهای عضو اوپک خواست تا با کاهش تولید، ایران را دراینزمینه همراهی کنند.[۳۹] باوجود تأکید وزیر نفت جمهوری اسلامی ایران بر دفاع از قیمت پایه اوپک، برخی مقامات نفتی در کویت، ایران را به ارزان‏فروشی نفت متهم کردند. رادیو اسرائیل ضمن مخابره این خبر مدعی شد: «گزارش‏های قبلی حاکیاز آن بود که ایران نفت خود را به بهایی بسیار نازل‏تر از نرخ رسمی اوپک به بازار عرضه‏ می‏کند تا از یکسو بتواند افزایش هزینه بیمه را که از حملات عراق به نفتکش‏های عازم آن کشور ناشی می‏شود جبران کند و از طرف دیگر صادرات خود را افزایش دهد و درآمد بیشتری کسب کند.» این رادیو همچنین با اشاره به خودداری ژاپن از خرید نفت ایران، به نقل از خبرگزاری رویتر گزارش داد: «در دو هفته گذشته، صادرات نفت ایران عملاً متوقف شده و محافل اوپک بیم دارند که این امر موجب شود ایران بهای نفت خود را باز هم ارزان‏تر سازد و به تلاش‏های اوپک برای رفع بحران فروش لطمه بزند.»[۴۰]

گزارش- 12

12. ازسرگیری کار روی پروژه پتروشیمی بندر امام خمینی و آغاز دوباره خریدهای نفتی شرکت‏های ژاپنی از ایران، دو خبری هستند که امروز درباره مبادلات نفتی و همکاری جمهوری اسلامی ایران و ژاپن منتشر شد. خبرگزاری اقتصادی ژاپن جی.جیپرس به نقل از منابع ژاپنی نزدیک به مجریان پروژه پتروشیمی بندر امام خمینی گزارش داد: مهندسان ژاپنی کار در این مجتمع که بهشدت بمباران شده است را از سر گرفته‏اند. به گزارش خبرگزاری رویتر، اخیراً حدود ٢٠٠ مهندس و پرسنل دیگر وارد این مجتمع ٥/٣ میلیارد دلاری شده‏اند. براساس این گزارش، باوجود ابراز نگرانی منابع خبری مذکور از درخطربودن جان کارکنان پروژه پتروشیمی بندر امام خمینی، انتظار می‏رود پروژه مذکور تا پایان سال ١٩٨٦ میلادی به اتمام برسد.[۴۱] درعینحال، گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی از توکیو حاکی است درحالیکه در ماه جولای، واردات نفت خام ژاپن در مقایسه با مدت مشابه سال قبل ٨/١٢ درصد افزایش داشته، ولی میزان خرید نفت ژاپن از ایران در همین مدت ٣/٨٠ درصد کاهش یافته است. براساس این گزارش، ژاپن حدود ٥/٦٧ درصد از نیاز سوختی خود را از منطقه غرب آسیا تأمین می‏کند که دراینمیان، عربستان سعودی با دراختیارداشتن ٢٢ درصد از کل واردات نفت ژاپن، عمده‏ترین تأمین‏کننده نفت این کشور محسوب می‏شود. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی، مقامات رسمی در توکیو افزایش نرخ بیمه نفتکش‏های ایران را دلیل اصلی کاهش واردات نفتی ژاپن از جمهوری اسلامی برشمرده و درعینحال اعلام کردند که بهتازگی شرکت‏های ژاپنی خرید نفت از ایران در بازار آزاد را از سر گرفته‏اند.[۴۲]

گزارش- 13

13. وزیر امور خارجه ترکیه در مصاحبه‏ای با خبرنگاران، ترکیه را تنها کشوری دانست که می‏تواند به جنگ ایران و عراق پایان دهد. وی درباره زمان مناسب برای اقدام ترکیه دراینزمینه گفت: «ترکیه در انتظار زمانی‏ است که دو کشور متخاصم به این واقعیت پی ببرند که هیچکدام در این درگیری برتری نخواهند یافت و برنده نخواهند بود. ... در آن موقع است که ترکیه وارد عمل شده و با ایجاد تفاهم، جنگ را خاتمه خواهد داد.» به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی، وحید خلف اوغلو وزیر امور خارجه ترکیه، بهمنظور زمینه‏سازی برای خاتمه جنگ ایران و عراق، از کشورهای مختلف خواست تا «نظر خود را نسبت به این جنگ تغییر دهند.» وی با تأکید براینکه نباید فقط به منافع کوتاه‏مدت و نفت و پول فکر کرد، کشورهای دیگر را از مداخله در این منازعه بر حذر داشت.[۴۳]

گزارش- 14

14. سفیر عراق در کویت امروز در گفتوگو با روزنامه السیاسه ضمن طرح ادعایی مبنیبر وجود اختلاف روزافزون بین جمهوری اسلامی ایران و کشورهای حامی آن، ابراز عقیده کرد که «تحولات سیاسی حاکیاز آن است که ایران ممکن است درمورد ادامه جنگ تغییر عقیده داده باشد.» عبدالجابر عمر در عین اینکه فاصله ابتکارهای صلح پیشنهادی برخی کشورها و سازمان‏‏های بین‏المللی را با پیشنهادهای تدوین‏شده بسیار زیاد خواند، افزود: امکان دارد این جنگ و تشنج روزافزون در منطقه خلیجفارس، در اجلاس عمومی ماه آینده سازمان ملل مطرح شود. به گزارش خبرگزاری کویت، وی همچنین درباره وضعیت نیروهای نظامی عراق گفت: «درحالحاضر ٦٠٠ هزار تن از نیروهای کاملاً مسلح عراق در میدان جنگ حضور دارند و به این نیروها باید نیروی هوایی، لشکرهای زرهی و سیستم‏های پیشرفته ردیابی را اضافه کرد.»[۴۴] درعینحال، روزنامه العرب (چاپ لندن) به نقل از ناظران سیاسی در کویت، از تلاش اتحاد شوروی برای برقراری آشتی میان دولت سوریه و عراق و همچنین سازمان آزادی‏بخش فلسطین خبر داد. به گزارش رادیو ایران (وابسته به اپوزیسیون خارج از کشور) روزنامه العرب دراینزمینه نوشته است: «دیپلمات‏های روسی با سفرهای متعدد خود به دمشق و بغداد می‏کوشند تا هرچه زودتر به اختلافات میان عراق و سوریه پایان داده و با وساطت‏های خود زمینه را برای عادیشدن روابط دولت‏های حافظ اسد و صدام حسین فراهم سازند.»[۴۵] ضمیمه گزارش٥٢٥: شرح عملیات فتح١ به نقل از اطلس آذربایجانغربی در جنگ با ضدانقلاب و دفاع مقدس در کتاب اطلس آذربایجانغربی در جنگ با ضدانقلاب و دفاع مقدس این عملیات با عنوان "عملیات فتح" تشریح شده است که در پاره‏ای از مسائل ازجمله تاریخ شروع عملیات و برخی آمارها با اسناد مورد استفاده در کتاب حاضر تفاوتهایی دارد؛ ازاینرو شرح عملیات به نقل از اطلس مذکور بهطور کامل در اینجا درج می‏شود: «منطقه وسیع لاجان و منگور بین شهرهای مهاباد، نقده و پیرانشهر واقع شده است و کوه‏های بلندی همچون کندیشیخان با ٢٨٠٣؛ روته با ٢١١٢؛ اسپی سنگ با ٢٤٠٩؛ میدان استر با ٢٨٢٥؛ برده زرد با ٢٢٤٤ و هوارصوفی با ٢٤٤٣ متر ارتفاع، این منطقه را فراگرفته‏اند. بعد از برقراری امنیت در شهرهای مهاباد، نقده و پیرانشهر، حدود ٥٠٠ نفر از نیروهای حزب دمکرات، ٢٥٠ نفر از نیروهای کومه‏له؛ ٥٠ نفر از نیروهای سازمان مجاهدین خلق (منافقین) و تعدادی از افراد چریک‏های فدایی خلق (اقلیت)، چندین مقر در روستاهای منطقه ایجاد کرده بودند و علاوهبر ایجاد ناامنی در روستاهای منطقه، در جاده ‏های مواصلاتی نیز کمین می‏ گذاشتند و گاه به این شهرها حمله می‏کردند. در چنین وضعیتی، قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) تصمیم گرفت برای افزایش امنیت شهرهای مهاباد، نقده و پیرانشهر و نیز جاده‏های ارتباطی آن، عملیات فتح را در ٢٥ مرداد ١٣٦٣، با به‏کارگیری یگان‏هایی از سپاه، ارتش، ژاندارمری و عشایر منطقه از طریق ٦ قرارگاه فرعی اجرا کند: o قرارگاه حمزه١، با به‏ کارگیری تیپ ویژه شهدا و گردان جندالله ارومیه از محور لکبن (واقع در غرب مهاباد) به طرف جنوب منطقه. o قرارگاه حمزه٢، با به‏ کارگیری تیپ١١٠ شهید بروجردی؛ تیپ٣ لشکر٢٣ نوهد؛ عشایر منگور؛ گردان جندالله مهاباد و گردان جندالله نقده از محور سلوک (واقع در جنوب مهاباد) به طرف شمال‏غربی منطقه. o قرارگاه حمزه٣، با به ‏کارگیری تیپ قدس؛ تیپ١ لشکر٢٣ نوهد؛ گردان جندالله سنندج و گردان جندالله کامیاران از محور آفان (جنوب مهاباد) بهطرف غرب منطقه. o قرارگاه حمزه٤، با به‏کارگیری تیپ٢ لشکر٢٣ نوهد؛ گردان‏های جندالله بوکان، پیرانشهر و سردشت از هنگ‏ آباد (جنوب‏شرقی پیرانشهر) بهطرف شرق منطقه. o قرارگاه حمزه٥، با به‏کارگیری گردان جندالله تکاب و گردان جندالله اشنویه به منظور کنترل معابر نفوذی جاده مهاباد به پسوه و پیرانشهر. o قرارگاه حمزه٦، با به ‏کارگیری گردان صاحب‏ الزمان(عج) ژاندارمری و گردان جندالله میاندوآب به منظور کنترل معابر نفوذی جاده مهاباد به سردشت. همچنین گردان‏های جندالله سلماس، خوی و شاهین‏دژ در احتیاط قرارگاه حمزه قرار داشتند. در این عملیات که یک هفته ادامه داشت، ٤٣ روستای منطقه از تسلط گروه‏های شورشی خارج و حدود ١٠٠ نفر از شورشیان کشته و نزدیک به ٢٠٠ نفر از آنان زخمی شدند. در این عملیات، ٣٦ نفر از مردم و رزمندگانی که در اسارت گروه‏های تجزیه ‏طلب بودند، آزاد شدند.»[۴۶]

________________________________________

  • ضمیمه دارد؛ شرح عملیات فتح١ به نقل از اطلس آذربایجانغربی در جنگ با ضدانقلاب و دفاع مقدس.

انفجار یک بمب قوی در میدان راهآهن تهران

تصویری از خسارات ناشیاز انفجار امروز در میدان راهآهن تهران


منابع و مآخذ روزشمار 1363/06/01

  1. سند شماره ١٥٢١٤٣ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از قرارگاه نوح(ع) به معاونت عملیات فرماندهی کل سپاه، ١/٦/١٣٦٣.
  2. سند شماره ١٥٢١٤٥ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از قرارگاه نوح(ع) به معاونت عملیات فرماندهی کل سپاه، ١/٦/١٣٦٣.
  3. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‏های ویژه، شماره ١٥٧، ٢/٦/١٣٦٣، ص٢، بوشهر - خبرگزاری جمهوری اسلامی، ١/٦/١٣٦٣.
  4. همان، ص٢٩، رادیو صوت ‌الجماهیر، ١/٦/١٣٦٣.
  5. همان، ص١، رادیو صوت ‌الجماهیر، ١/٦/١٣٦٣.
  6. سند شماره ٣٣٦٨٢٦ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از اطلاعات ستاد ناحیه کردستان به اطلاعات ستاد منطقه١١ سپاه، ٧/٦/١٣٦٣.
  7. سند شماره ٢٢٧٩٣٥ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: بولتن هفتگی منطقه١١ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، شماره ٥، ١١/٦/١٣٦٣، ص٤.
  8. سند شماره ٨١٨٧٠ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از اداره اطلاعات شهربانی به دفتر اطلاعات و تحقیقات نخست‏وزیری، ٣/٦/١٣٦٣.
  9. سند شماره ٣٣٦٨٢٦ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین.
  10. قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع)، بولتن نوبه‏ای اطلاعاتی، ٢/٧/١٣٦٣، ص١٥.
  11. سند شماره ٣٢٩٣٢٢ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از فرماندهی تیپ ویژه شهدا به فرماندهی قرارگاه شهید بروجردی، ٣/٦/١٣٦٣.
  12. رضا صادقی، آذربایجان‌غربی در جنگ با ضدانقلاب و دفاع مقدس، تهران: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، ١٣٩١، ص١٣٦.
  13. قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع)، بولتن نوبه‏ای اطلاعاتی، ٢/٧/١٣٦٣، صص ١ و ٢.
  14. روزنامه اطلاعات، ١/٦/١٣٦٣، ص٢.
  15. روزنامه کیهان، ١/٦/١٣٦٣، ص٢.
  16. روزنامه اطلاعات، ٣/٦/١٣٦٣، ص٢.
  17. روزنامه جمهوری اسلامی، ٣/٦/١٣٦٣، ص١.
  18. روزنامه اطلاعات، ٣/٦/١٣٦٣، ص٢.
  19. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‏های ویژه، شماره ١٥٧، ٢/٦/١٣٦٣، ص٧، تهران - خبرگزاری جمهوری اسلامی، ١/٦/١٣٦٣.
  20. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‏های ویژه، شماره ١٥٧، ٢/٦/١٣٦٣، ص٩، پاریس - خبرگزاری رویتر، ١/٦/١٣٦٣.
  21. همان.
  22. همان.
  23. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‏های ویژه، شماره ١٥٧، ٢/٦/١٣٦٣، ص١٠، پاریس - آسوشیتدپرس، ١/٦/١٣٦٣.
  24. همان، ص٢٣، رادیو بی‌بی‌سی، ١/٦/١٣٦٣.
  25. همان، ص٢٠، رادیو امریکا - ١/٦/١٣٦٣.
  26. روزنامه اطلاعات، ٣/٦/١٣٦٣، ص٣.
  27. روزنامه جمهوری اسلامی، ٣/٦/١٣٦٣، ص١٢.
  28. روزنامه اطلاعات، ٣/٦/١٣٦٣، ص٣.
  29. روزنامه جمهوری اسلامی، ٣/٦/١٣٦٣، ص١٢.
  30. روزنامه کیهان، ٣/٦/١٣٦٣، ص٣.
  31. روزنامه جمهوری اسلامی، ٣/٦/١٣٦٣، ص١٢.
  32. روزنامه کیهان، ٣/٦/١٣٦٣، ص٣.
  33. روزنامه اطلاعات، ٣/٦/١٣٦٣، ص٤.
  34. روزنامه کیهان، ٣/٦/١٣٦٣، ص١.
  35. روزنامه اطلاعات، ٣/٦/١٣٦٣، ص٤.
  36. روزنامه اطلاعات، ٣/٦/١٣٦٣، ص١٦.
  37. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‏های ویژه، شماره ١٥٩، ٤/٦/١٣٦٣، صص ٢٣ و ٢٤، رادیو ایران، ٣/٦/١٣٦٣.
  38. روزنامه کیهان، ٣/٦/١٣٦٣، ص٢.
  39. روزنامه اطلاعات، ٣/٦/١٣٦٣، ص٤.
  40. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‏های ویژه، شماره ١٥٧، ٢/٦/١٣٦٣، ص٢٥، رادیو اسرائیل، ١/٦/١٣٦٣.
  41. همان، ص١٢، توکیو - خبرگزاری رویتر، ١/٦/١٣٦٣.
  42. همان، صص ١١ و ١٢، توکیو - خبرگزاری جمهوری اسلامی، ١/٦/١٣٦٣.
  43. همان، صص ٥ و ٦، آنکارا - خبرگزاری جمهوری اسلامی، ٢/٦/١٣٦٣.
  44. همان، ص٦، کویت - خبرگزاری کویت، ١/٦/١٣٦٣.
  45. همان، ص٢٦، رادیو ایران، ١/٦/١٣٦٣.
  46. آذربایجان‌غربی در جنگ با ضدانقلاب و دفاع مقدس، پیشین، ص١٣٦.