1365.08.19
روزشمار جنگ سال 1365 1365.08.19 | |
---|---|
نامهای دیگر | نوزده آبان |
تاریخ شمسی | 1365.08.19 |
تاریخ میلادی | 10 نوامبر 1986 |
تاریخ قمری | 7 ربیعالاول 1407 |
گزارش -893
جلسات بررسي و توجيه طرح مانور عمليات بزرگ آتي براي لشكرها و فرماندهان گردانهاي عملكننده، از امروز آغاز شد.[۱] در اولين جلسهاي كه به اين منظور در مقر سپاه سوم قدس (قرارگاه قدس) برگزار شد، جانشين فرمانده نيروي زميني (برادر صفوي)، فرمانده و مسئولان قرارگاه قدس و فرمانده و مسئولان لشكر14 امامحسين(ع) شركت داشتند. در اين جلسه برادر خرازي (فرمانده لشكر14) ضمن تشريح طرح مانور يگان خود و بيان حساسيت منطقه مأموريت لشكر به خصوص محور جزيره امالبابي ـ كه نياز به تلاش بسياري دارد ـ مشكلات و كمبودهايي را كه لشكر14 در آمادگي براي اجراي مأموريت خود با آن رو به روست و نيز دشواريهاي اين مأموريت را برشمرد. فرمانده قرارگاه قدس در اين جلسه تأكيد كرد كه از امروز توجيه فرماندهان گردانها به طرح مانور لشكر آغاز شود.[۲] به همين منظور اولين جلسه لشكر امامحسين بعدازظهر امروز با حضور فرمانده لشكر و فرماندهان محورها و گردانهاي خطشكن تشكيل گرديد.[۳] همچنين فرمانده سپاه يكم كربلا (قرارگاه كربلا) در جلسه با فرماندهان يگانهاي تحت امر تأكيد كرد كه از امروز فرماندهان گردانهاي خطشكن، ادوات، مهندسي، توپخانه، تداركات و بهداري خود را در مورد طرح مانور عمليات توجيه كنند.[۴]
گزارش -894
تحركات اخير نيروهاي عراقي در منطقه بوارين (يكي از محورهاي عمليات بزرگ آتي) در جلسه امروز قرارگاه كربلا مورد بررسي قرارگرفت. در اين جلسه گفته شد: حركات نيروهاي عراقي نشان ميدهد كه دشمن در زاويه شرق بوارين تغييراتي در نيروي خود دادهاست. همچنين مهندسي دشمن در جنوب كانال پرورش ماهي فعال است. در اين جلسه فرمانده قرارگاه كربلا ضمن تأكيد بر جلوگيري از هوشياري دشمن در مورد عمليات در اين منطقه، گفت: برادرها بايد حساس باشند كه روي دكلهاي ديدهباني در اين منطقه زياد نروند و به منظور فريب دشمن، تردد روي دكلهاي ديدهباني در مناطق ديگر را افزايش دهند.[۵] از سوي ديگر، در ساعت 9:10 امروز تعداد 30 ـ 40 نفر از افراد پياده دشمن در حوالي كانال پرورش ماهي به صورت دشتبان مشغول مانور مشاهده شدهاند.[۶] آموزش نيروهاي غواص لشكر14 امام حسين (ع)
گزارش -895
با توجه به تلاشهايي كه در مناطق مختلف عملياتي صورت ميگيرد تا از پي بردن دشمن به منطقه عمليات اصلي جلوگيري شود، دشمن بخشي از توان خود را در اين مناطق مصرف ميكند. از جمله به گزارش اطلاعات نيروي زميني سپاه، دشمن امروز منطقه شمال هور را با يك گردان زرهي تقويت كرد و شبها نيز از حوالي جاده خندق تا جزيره جنوبي اقدام به شليك گلولههاي منور مينمايد.[۷] همچنين يگانهاي مهندسي دشمن در اين منطقه فعاليت چشمگيري دارد، طوري كه كار اتصال ضلع غربي جزيره به پد زردان رو به اتمام است و احداث دو جاده در اطراف نهر صوئيب يعني از زردان به طرف شمال به منظور اتصال به الهويدي ادامه دارد. دشمن با احداث جاده الهويدي به ضلع غربي سيلبند اول و با اتصال زردان به ضلع غربي، سيلبند دوم خود را تشكيل خواهد داد كه در اين صورت 28 كيلومتر از خط پدافندي دشمن كاسته خواهد شد و نيرويي در حد يك لشكر كه هم اكنون در اين منطقه پدافند ميكند، آزاد خواهد شد.[۸]
گزارش -896
تلاش براي تأمين نيروي مورد نياز عمليات بزرگ آتي ادامه دارد. ستاد سپاه ناحيه خراسان در پي سهميهاي كه ستاد مركزي سپاه براي اين ناحيه اعلام كردهبود، طي نامهاي به ستاد مركزي سپاه نوشت: با توجه به اعزام يكصد هزار نفري از سطح كشور و تعيين سهميه استان خراسان به تعداد 16660 نفر، انشاءالله از شهرستانهاي استان حداقل 50 گردان اعزام خواهندشد.[۹] همچنين ستاد سپاه ناحيه مازندران آمادگي خود را براي تأمين و اعزام سهميه استان به ميزان 56 گردان اعلام كرد.[۱۰] سپاه ناحيه كهكيلويه و بويراحمد نيز اعلام كرد كه در شش ماه گذشته از اين استان 1914 تن به جبههها اعزام شدهاند.[۱۱] از سوي ديگر، براساس گزارش راوي قرارگاه كربلا، فرماندهان تيپها و لشكرهاي تحت امر اين قرارگاه با توجه به مشكل كمبود نيروي انساني يگانهاي خود و همچنين فرا رسيدن زمان مرخصي نيروها، اعلام كردند كه اگر تا 15 آذر عمليات بزرگ اجرا نشود، به دليل رفتن نيروها به مرخصي، هم احتمال لورفتن عمليات متصور است و هم مشكل كمبود نيرو افزون خواهد شد. در پي اين هشدار، فرمانده قرارگاه كربلا به فرماندهان يگانها دستور اكيد داد كه نيروها به هيچ وجه ترخيص نشوند و مرخصيها نيز لغو گردد.[۱۲]
گزارش -897
دانشجويان رشته پزشكي دانشگاه تهران تدارك بخشي از نيروهاي امداد و درمان جبههها خصوصاً نيروي يكصدهزار نفري رزمندگان بسيجي كه به زودي عازم جبههها خواهند شد را مورد بررسي و مطالعه قرار دادند. به گزارش خبرگزاري جمهورياسلامي اين امر امروز در اجتماع دانشجويان تحت عنوان گردهمآيي ياوران سپاه محمد(ص) طرح انصارالرسول بررسي شد و دانشجويان آمادگي خويش را براي تدارك بخشي از نيازهاي امداد و درمان رزمندگان اسلام در جبههها اعلام داشتند. نشست مذكور با همكاري كميسيون ويژه جنگ انجمن اسلامي و جهاد دانشگاهي دانشكده پزشكي دانشگاه تهران در تالار ابنسيناي اين دانشگاه تشكيل شد. در اين زمينه نحوه كمك دانشجويان به نيازهاي امدادي و درماني منطقه عملياتي بررسي شد. گردهمآيي با سخنان مسئول بهداري رزمي سپاهپاسداران منطقه يك ثارالله درباره نقش مؤثر دانشجويان رشتههاي پزشكي در عمليات اخير رزمندگان اسلام به ويژه عمليات پيروز فتح1 ادامه يافت. در اين اجتماع گفته شد كه حضور بيش از 300 تن از دانشجويان رشتههاي پزشكي در جمع رزمندگان در عمليات گذشته، منشأ خدمات ارزندهاي بودهاست.»[۱۳]
گزارش -898
در پي تصويب قانون جلب مشمولان غايب، اقدام نيروهاي نظامي و انتظامي در اين زمينه ادامه دارد، اما مشكلات مختلفي باعث شده تا از اين اقدام نتيجه مطلوب حاصل نشود، از جمله نبودن امكانات لازم براي استقرار نيروهاي دستگير شده، عدم آمادگي ژاندارمري براي پذيرش و اعزام اين مشمولان به پادگانهاي آموزشي، عدم آمادگي پادگانهاي آموزشي براي پذيرش آنها و همچنين آزادي دستگيرشدگان به انحاء مختلف.[۱۴] در هر صورت، تا كنون در استان مركزي 3296 نفر،[۱۵] در ناحيه يزد 155 نفر،[۱۶] در استان فارس 1800 نفر،[۱۷] در استان كرمان 400 نفر[۱۸] و در استان خراسان 7000 نفر در اين خصوص دستگير شدهاند. البته در گزارش استان خراسان اضافه شدهاست كه تعداد زيادي از اين عده به دليل داشتن گواهي پايان خدمت يا معافيت و يا اشتغال به تحصيل آزاد شدهاند.[۱۹]
گزارش -899
وزير سپاهپاسداران امروز در مراسم اعزام پنجاه و پنجمين كاروان تجهيزات پدافند شيميايي به جبهه اعلام كرد كه اوضاع نظامي براي حمله آماده است و مجريان نظامي از نظر نيرو و تجهيزات مشكلي ندارند و منتظر فرمان هستند تا با اميد پروردگار نيروهاي حاضر در جبهه كار جنگ را يكسره كنند. آقاي رفيقدوست وزير سپاهپاسداران درباره تأمين تجهيزات پدافند شيميايي رزمندگان گفت: «ما براي پدافند شيميايي از نفر شروع كرديم و در حال حاضر به لشكر رسيدهايم … هر رزمندهاي كه به جبهههاي جنگ اعزام ميشود براي مقابله با بمبهاي شيميايي دشمن زبون، تجهيزات لازم و دستورالعمل مقابله با مسموميت بمبهاي شيميايي در اختيارش قرار ميگيرد تا در موقع لزوم از آن استفاده كند و همچنين براي گردان و قرارگاههاي جبهه تجهيزات لازم پدافند شيميايي در نظر گرفته شده كه در مواقع ضروري از آنها استفاده خواهد شد.» وي افزود: ما در زمينه ساخت تجهيزات پدافند شيميايي به خودكفايي رسيدهايم. وزير سپاه در ادامه به توان ساخت بمب شيميايي اشاره كرد و گفت: «امكان ساخت بمب شيميايي براي ما وجود دارد ولي تاكنون حضرت امام اجازه ندادهاند كه در مورد ساخت اين سلاح اقدام شود.» وي درباره اعزام بزرگ نيرو در 12 آذر گفت: «در هفته بسيج به منظور ياري رزمندگان پرتوان اسلام و يكسره كردن كار جنگ، يكصد هزار نفر از بسيجيان سپاهپاسداران انقلاب اسلامي تحت عنوان سپاه محمد(ص) به جبهه اعزام خواهد شد كه وزارت سپاه آمادگي كامل دارد اين نيروها را از هر نظر پشتيباني كند و اين آمادگي در جلسهاي كه به همين مناسبت تشكيل گرديد، اعلام شد.[۲۰]
گزارش -900
آقاي موسوي نخستوزير صبح امروز ضمن بازديد از يكي از كارخانجات توليد جنگافزار وابسته به وزارت سپاهپاسداران، از محمولههاي سومين كاروان توليدات اين مجتمع براي ارسال به جبههها، ديدن كرد. به گزارش خبرگزاري جمهورياسلامي، مهندس موسوي همچنين از قسمتهاي مختلف طراحي و تحقيق و خط توليد خمپارههاي مختلف اين مجتمع ديدن كرد و با مهندسان و متخصصان اين بخش به گفتوگو پرداخت. وي ضمن تقدير از طراحان و متخصصان، خاطرنشان ساخت تلاش همه برادران در اين مركز آينده درخشاني را براي آينده استقلال مملكت ترسيم مينمايد. نخستوزير با اشاره به طرحهاي توسعه اين مجتمع گفت: از جمله طرحهايي كه در اين كارخانجات برنامهريزي ميشود، طرح ساخت كاتيوشا و مينيكاتيوشا است كه اميدواريم تا پايان امسال اولين نمونههاي آن به جبهه ارسال شود.[۲۱]
گزارش -901
در ادامه اقدامات گروههاي ضدانقلاب براي تهديد و ارعاب مردم كردستان، امروز تعدادي از عوامل كومهله به روستاي دربند از توابع ديواندره وارد شدند و 13 تن از اهالي آنجا را به گروگان بردند. عوامل كومهله پس از به قتل رساندن يكي از اهالي، بقيه را آزاد كردند. همچنين در پيرانشهر عوامل دمكرات 2 نفر از اهالي قلعهتراش را كه با نيروهاي دولتي همكاري ميكردند ربودند و با خود به گروگان بردهاند. بنا به گزارش نشريه داخلي سپاه، در ماههاي اخير، همكاري مردم بومي كردستان در امر ايجاد امنيت در منطقه كردستان و اجراي طرح تسليح عشاير، خشم گروهكهاي ضدانقلاب را برانگيخته و از طريق تهديد و ارعاب و در مواقعي جذب و حمايت، به ويژه از طريق تبليغات راديويي سعي در بازداشتن آنان از همكاري با جمهورياسلامي را دارند. به نوشته همين منبع، اخيراً به دنبال ترور، دستگيري و ربوده شدن نادمين گروهكها و افراد هوادار جمهورياسلامي توسط ضدانقلاب و پخش شايعه و ايجاد رعب و جوّ رواني در شهرهاي كردستان، عدهاي از توابين به علت ترس، از منطقه كردستان خارج شده و به شهرهاي امنتر، مانند تهران، تبريز و اروميه پناه آوردهاند.[۲۲] از سوي ديگر، به گزارش سپاه چهارم حمزه، امروز پايگاه قورچاي پيرانشهر با ضدانقلابيون دمكرات درگير شد كه در اين بين دو تن از عوامل مذكور زخمي و به نيروهاي خودي آسيبي وارد نشد.[۲۳]
گزارش -902
دو گروه عمده مخالف رژيم عراق براي ايجاد هماهنگي و گسترش مبارزات خود عليه دولت عراق به توافق رسيدند. به گزارش خبرگزاري جمهورياسلامي، ادريس بارزاني از حزب دمكرات كردستان عراق و جلال طالباني از اتحاديه ميهني كردستان عراق اخيراً در جلسهاي كه به ابتكار جمهورياسلامي ايران در تهران با حضور نمايندگان ايران برگزار شد، به اين توافق دست يافتند. در اين جلسه براي بسيج كليه امكانات اين دو نيروي مخالف رژيم عراق جهت سرنگوني اين رژيم و گسترش مبارزات در كليه مناطق شمالي عراق توافق اصولي به عمل آمد. مسئولان اين دو گروه پس از عمليات انهدامي موفقيتآميز اخير (فتح 1) به تهران آمدند.[۲۴] راديو بيبيسي طي گزارشي از اين توافق گفت: «دو سازمان اتحاديه ميهني كردستان و حزب دمكرات كردستان عراق كه عليه دولت عراق مبارزه ميكنند، اعلام كردند كه عمليات نظامي و سياسي خود را هماهنگ خواهند كرد. اين توافق كه به ابتكار ايران صورت گرفت و يك پيروزي براي دولت ايران محسوب ميشود، احتمالاً موجب افزايش دامنه حملات اين گروهها به هدفهاي اقتصادي عراق خواهد شد.» بيبيسي افزود: «هر دو گروه از نظر استراتژيكي براي نيروهاي مسلح ايران مفيدند چون نه تنها با دولت عراق ميجنگند، بلكه در مناطقي نزديك به حوزه نفتي و خط لولههاي عراق فعاليت ميكنند كه شاهرگ اقتصادي عراق است. دو گروه پس از سالها اختلاف، تصميم به اتحاد عمل گرفتهاند. يك سخنگوي حزب دمكرات كردستان عراق در اروپا گفت: در نتيجه اين توافق حدود 25هزار جنگنده كُرد با هم همكاري ميكنند. واضح است كه دو گروه اميدوارند به دنبال توافقشان، ايران تجهيزات سنگين بيشتري در اختيار چريكهايشان از عراق بگذارد. به ادعاي سخنگوي حزب دمكرات، دو گروه تقريباً 35هزار كيلومتر مربع از خاك عراق را در تسلط خود دارند.»[۲۵]
گزارش -903
دو نفر كه امروز قصد ربودن يك هواپيماي ايراني در مسير تهران ـ تبريز را براي بردن به عراق داشتند، با مهارت و هوشياري گارد امنيت پرواز، قبل از هر اقدامي دستگير شدند. جريان به اين صورت بود كه مردي در ميانه راه يادداشتي توسط خدمه هواپيما براي خلبان ارسال ميكند كه مهماندار اين موضوع را به اطلاع برادران امنيت پرواز ميرساند. همزمان با ورود مهماندار به كابين هواپيما به منظور تسليم يادداشت مرد ياد شده نيز قصد ورود به كابين را داشت كه يكي از برادران گارد، با ايراد ضربهأي بر سرش، او را بيهوش كرد. بعد از بازرسي بدني رباينده، از داخل ساق جوراب وي يك قبضه كلت و تعدادي فشنگ كشف شد و به دنبال آن درون هواپيما وضعيت اضطراري اعلام گرديد. پس از اين، هواپيما از نيمه راه در سطحي پايين به پرواز خود ادامه داد و بالاخره در جاده تبريز ـ مرند (جاده ترانزيتي كه به بازرگان و مرز تركيه منتهي ميشود) در فاصله 30 تا 40 كيلومتري تبريز فرود آمد. همسر مرد رباينده نيز دستگير شد. گفته ميشود اين افراد با استفاده از نقطه ضعفي كه در بازرسي كودكان وجود دارد، اسلحه را به همراه كودك خردسال خود (داخل پوشاك وي) به داخل هواپيما وارد كردهاند. در يادداشت تهديدآميزي كه براي خلبان ارسال شد، ادعا شدهبود كه چهل پوند (حدود 18 كيلوگرم) مواد منفجره در داخل هواپيما جاسازي شده و كليد انفجار آن در دست يك فرد ناشناس در ميان مسافران است و در صورت عدم موافقت با خواست آنها هواپيما منفجر خواهد شد. ربايندگان براي پاسخگويي به خواستهشان، به خلبان 3 دقيقه فرصت داده بودند. همچنين در نامه ياد شده، تعداد ربايندگان 8 نفر ذكر گرديدهاست و براي همين نيز تعدادي افراد مشكوك بازداشت و به تهران منتقل شدند. بازداشتشدگان (مرد و زن) اعتراف كردند كه مقصدشان عراق بودهاست.[۲۶]
گزارش -904
رئيسجمهورياسلامي ايران گفت: «حذف رژيم صدام، امروز در فضاي سياسي دنيا تا آنجا كه به منطقه ما مربوط ميشود، پذيرفته شدهاست.» آيتالله خامنهاي صبح امروز در ديدار با مسئولان سرشماري نفوس و مسكن، اين بينش را ناشي از قدرت و عزم راسخ مردم در جنگ توصيف كرد و افزود: «اين مسئله صرفاً يك آرزو و اميد واهي نيست بلكه نشانههاي آن كاملاً مشخص است و مطمئنيم كه اين نظر تحقق خواهد يافت … دوستان و طرفداران و حتي گاهي صاحبنظراني بودند كه در مورد جدي بودن هدف ما در تنبيه متجاوز با ابهام سؤال ميكردند اما امروز بر اثر شجاعت اقدام و قاطعيتي كه رهبري نظام اعمال كردند، شاهد پذيرفته شدن اين نظريه در دنيا هستيم.» رئيس شوراي عالي دفاع اضافه كرد: «حتي در مذاكرات سياسي در سطح بالا از ما در مورد مجازات رئيس يك رژيم با تعجب سؤال ميكردند … البته مجازات رئيس يك كشور معنايش دخالت در آن كشور نيست … ما نيز چنين خيالي نداريم، اما اين را حق خود ميدانيم كه تعرض يك رژيم را بدون مجازات رها نكنيم.»[۲۷]
گزارش -905
كميته اسلامي صلح كه سازمان كنفرانس اسلامي آن را مأمور يافتن يك راهحل مسالمتآميز براي جنگ ايران و عراق كردهاست، نهمين گردهمآيي خود را در جده به رياست "داود اجواره" رئيسجمهور كشور گامبيا آغاز كرد. به گزارش خبرگزاري فرانسه از جده، اجواره در سخنراني افتتاحيه اين گردهمآيي از ايران خواست تا به منظور يافتن راهحلي براي جنگ و پايان بخشيدن به مخاصمات، هرچه زودتر با كميته صلح به گفتوگو بپردازد. وي افزود: ما از مشكلات مأموريت خود آگاه هستيم ولي بايد صبور باشيم و در تلاش جهت نزديك ساختن دو كشور برادر، ميانجيگري كنيم. به نوشته روزنامه عكاظ (چاپ عربستان)، كميته صلح امكان افزايش تماسها با دو كشور متخاصم جهت دستيابي به يك آتشبس، به عنوان اولين مرحله قبل از گشايش مذاكرات مستقيم ميان بغداد و تهران را مورد بررسي قرار خواهد داد. عكاظ به نقل از منابع سازمان كنفرانس اسلامي ميافزايد كه كميته اسلامي امكان دارد به همين منظور به بغداد و تهران سفر كند. علاوه بر داود اجواره، ضياءالحق رئيسجمهور پاكستان، ياسرعرفات رهبر سازمان آزاديبخش فلسطين و شريفالدين پيرزاده دبيركل سازمان كنفرانس اسلامي در اين گردهمآيي شركت دارند. ساير كشورها (تركيه، سنگال، گينه، بنگلادش و مالزي) از طريق وزراي امورخارجه يا سفراي خود در عربستان سعودي در اين اجلاس حضور يافتهاند.[۲۸] در اين اجلاس طي دو روز نتايج فعاليت رئيسجمهوري گامبيا در ايران و عراق و تعدادي از كشورهاي ذيربط جهت پايان دادن به جنگ و همچنين تماسهاي آقاي پيرزاده با رهبران برخي از كشورهاي اسلامي و ديگر كشورها مورد بررسي قرار خواهدگرفت. اين كميته گزارشي نيز درباره فعاليتهاي گذشتهاش و گامهاي عملي آن جهت تحقق طرحهاي خود در آينده، به كنفرانس سران اسلامي كه انتظار ميرود در 26 ژانويه آينده در كويت تشكيل شود، تقديم خواهد كرد.[۲۹] به گزارش خبرگزاري جمهورياسلامي اين كميته ميانجي از هنگام تشكيل در ژانويه 1981 (سه ماه پس از آغاز جنگ) تا كنون هشت گردهمآيي سران و چند اجلاس ديگر در سطح وزيران برگزار كردهاست، ولي نتوانسته به يك نتيجه مشخص دست يابد.[۳۰] راديو اسرائيل در گزارشي از اين اجلاس گفت: «بعيد مينمايد كه كشورهاي اسلامي در نشست امشب خود در جده و يا گردهمآيي بزرگتر خويش در اواخر ژانويه در كويت بتوانند در پايان بخشيدن به جنگ ايران و عراق گام مؤثري بردارند و آنچه كه خوشبيني را بيش از پيش كاهش ميدهد آن است كه دو ابرقدرت امريكا و شوروي نيز به خاطر درگيريهاي اصولي و اختلافات ريشهاي، نتوانستهاند در مورد اين جنگ موضع واحدي اتخاذ كنند. بدين سان سرنوشت جنگ نه توسط كنفرانسهاي بينالمللي و تلاشهاي منطقهاي بلكه در رابطه با رويدادهاي داخلي ايران و عراق تعيين خواهد شد و سران دو كشور هستند كه در نهايت تصميم خواهند گرفت آيا به پشت ميز مذاكرات بنشينند يا به نبرد ادامه دهند.[۳۱]
گزارش -906
عراق و كويت امروز اقدام به انعقاد قرارداد دو جانبه نظامي كردند كه بر مبناي آن رژيم كويت از نظر مالي هزينه شبكه جديد دفاعي نيروهاي عراق در جبهه بصره را تأمين مينمايد. اين قرارداد توسط شيخ "ابراهيم رعج الصباح" سرپرست سازمان كشاورزي و صيد كويت به نمايندگي از سوي رژيم كويت و "عمرعبدالجبارالغني" سفير عراق در كويت به نمايندگي از طرف رژيم بعث به امضاء رسيد.[۳۲]
گزارش -907
مصر، ايران را به دخالت مستقيم در جنگ، به نفع عراق تهديد كردهاست. به نوشته روزنامه آلماني "ديولت"، در محافل نظامي مصر گفته ميشود اين كشور به ايران اعلام كردهاست كه در صورت گسترش و تشديد جنگ ابتدا با نيروي هوايي و سپس با نيروي زميني به نفع عراق در جنگ شركت خواهد كرد. اين روزنامه ميافزايد: امريكا نيز با اين امر موافق است زيرا اگر مصر با سلاحهاي مدرن امريكايياش وارد جنگ شود ديگر امريكا نيازي به دخالت مستقيم نخواهد داشت. البته هم اكنون مصر به طور غيرمستقيم در جنگ دخالت دارد و سالانه به ارزش يك ميليارد دلار اسلحه به عراق ميدهد كه هزينه آن را كشورهاي عربي نفتي قبول كردهاند … از شش سال پيش نيز داوطلبان مصري در جنگ شركت دارند و پس از پايان خدمت خود در عراق، زمين، منزل و تابعيت عراقي دريافت ميكند. به نوشته ديولت، دخالت مصر در جنگ باعث تغيير موقعيت در طرف اعراب در اين جنگ خواهد شد، زيرا مصر داراي سلاحهاي مدرن است و عربستان و كويت به مصر قول تأمين نيازهاي مالي آن كشور را دادهاند.[۳۳] از سوي ديگر روزنامه "الرأيالعام" در گزارشي با عنوان هماهنگي قاهره با دولتهاي شوراي همكاري براي مقابله با تهديدات ايران، به نقل از منابع نزديك به دفتر حسني مبارك (رئيسجمهور مصر) نوشتهاست كه از يك ماه پيش تماسهاي فشردهاي بين دو كشور عضو شوراي همكاري خليجفارس و مصر آغاز شدهاست كه هدف آن هماهنگي نظامي بين مصر و اين دو كشور است. گفتني است كه پس از عمليات والفجر8 وزير جنگ اسبق مصر (محمد فوزي) مدتي را در كويت به سر برد و مدتي قبل نيز يك هيئت نظامي كويتي براي شركت در يك نمايشگاه نظامي به قاهره رفت.[۳۴]
گزارش -908
راديو انگليس امروز ضمن تفسيري درباره نقش امريكا در منطقه خليجفارس گفت: سياست رسمي امريكا در اين منطقه حمايت سياسي و تا حدودي نظامي از عراق است. اين راديو در تفسير نظريهاش، در مورد عملكرد امريكا در خليجفارس و جنگ گفت: در جريان حملات اخير عراق به تأسيسات اقتصادي و نظامي ايران، مشاوران نظامي امريكا عراق را در انتخاب هدفهاي مذكور ياري دادند. اين راديو بدون اشاره به ساير همكاريهاي نظامي امريكا با عراق، صريحاً گفت كه سياست امريكا حمايت از عراق است.[۳۵]
گزارش -909
ملكفهد شاه عربستان سعودي، پيام ويژهاي براي حجتالاسلام خامنهاي رئيسجمهوري اسلامي ايران ارسال داشت. در اين پيام كه آن را مروان كاردار عربستان در تهران امروز به ميرسليم مشاور عالي رئيسجمهور تسليم كرد ضمن تأييد ديدگاههاي جمهورياسلامي ايران و توافق ديدگاههاي دو كشور در مورد اوپك، آمادگي عربستان سعودي جهت هماهنگي هرچه بيشتر با جمهورياسلامي ايران در مورد مسائل مربوط به اوپك ابراز شدهاست. ملكفهد در اين پيام همچنين خواهان پيشتيباني جمهورياسلامي ايران از سيستم قيمتگذاري نفت براي دستيابي به قيمتهاي مطلوب و مورد نظر اوپك شدهاست.[۳۶] وي در تلاش براي بالا بردن قيمت نفت در بازارهاي جهان، پيامهايي نيز براي رهبران قطر و امارات عربي متحده ارسال كردهاست.[۳۷] رسانههاي غربي پيام ملكفهد به رئيسجمهوري كشورمان را تلاش عربستان براي نزديكي به ايران تفسير كردهاند. راديو لندن در اين باره گفت: «نخستين نشانههاي همكاري بيشتر بين ايران و عربستان سعودي در اوپك با ارسال پيام پادشاه عربستان سعودي براي رئيسجهور ايران كه در آن آمادگي عربستان براي همكاري در زمينه امور نفت اعلام شدهاست، قوت بيشتري يافت. نزديك شدن مواضع ايران و عربستان درباره نفت، بدون ترديد موضوع اصلي در گردهمآيي اين هفته كميته قيمتگذاري اوپك در اكوادر خواهد بود. بيبيسي با اشاره به ناخشنودي عراق از اين موضوع گفت: «عربستان سعودي تا كنون همواره از عراق و اصولاً سياستهاي نفتي كه به نفع عراق تمام ميشده، دفاع كردهاست بنابراين گفتوگوهاي تازه بين رؤساي دو كشور ايران و عربستان بدون شك در بغداد با ترديد و ظن ديده خواهد شد و احتمالاً يماني تنها قرباني اين گفتوگوهاي تازه نخواهد بود.»[۳۸] قبلاً رسانهها بركناري وزير نفت عربستان را ناشي از فشار ايران بر عربستان و مرتبط با مذاكرات مخفيانه دو كشور ايران و امريكا تحليل ميكردند، اما روزنامه ليبراسيون نوشت: بعيد به نظر ميرسد عربستان به اين سادگيها با نظرهاي ايران همراه شود، تمام نفع و صلاح "هشام ناظر" ـ كه همچون يماني و به اندازه او طرفدار غرب ميباشد ـ اين است كه قيمت نفت پايين بماند تا ايران براي تأمين هزينه جنگي خود با عراق حداقل درآمد نفتي را داشتهباشد. همچنين شاه فهد در عين احتياط و مراقبت در صحنه ديپلماتيك، خواهان شكست ايران است.[۳۹] سردبير فايننشالتايمز در اين باره نوشت: زكي يماني به اين دليل بركنار شد كه سياست نفتي او مطلوب امريكا نبود چرا كه جناح بوش در امريكا از كاهش قيمت نفت بسيار صدمه ديد. وي افزود: در جهت افزايش قيمت نفت سياست امريكا و ايران با هم سازگاري داشت.[۴۰] درباره نزديكي عربستان به ايران و كاهش حمايت عربستان از عراق در جنگ با ايران، مجله نفتي "پترو استراتژي" چاپ امريكا امروز نوشت: امريكا گويا به ايران قول دادهاست كه در برابر آزادي گروگانهاي امريكايي در لبنان، نيروي هوايي عراق را ديگر از پشتيباني هواپيماهاي آواكس امريكايي مستقر در عربستان سعودي برخودار نگرداند. اين مجله تأكيد ميكند كه اين خبر را از منابع بسيار نزديك به خانواده پادشاهي سعودي كسب كردهاست. به نوشته اين مجله، بدون پشتيباني آواكسها سوختگيري هواپيماهاي عراق، هنگامي كه آنها از شعاع عملياتي عادي خود براي حمله به اهداف دور، از قبيل ترمينال نفتي سيري در جنوب خليجفارس يا تأسيسات ديگر برون ساحلي ايران تجاوز ميكنند، غيرممكن ميشود. به عقيده "پترو استراتژي"، ايران كه از جانب رياض مطمئن شده، فشارهاي خود را بر كويت متمركز كردهاست. اين نشريه خاطرنشان ميكند كه كشتيهاي عازم كويت و يا كشتيهايي كه نفت خام كويت را بارگيري ميكنند، در خليجفارس به طور مداوم مورد حملات ايذايي ايران قرار ميگيرند.[۴۱]
گزارش -910
دو روزنامه لبناني از دو ديدگاه متفاوت مسئله جنگ و ارتباط امريكا با ايران را مورد تحليل قرار دادهاند. روزنامه لبناني السفير در اين باره نوشتهاست: در پي سنگينتر شدن كفه جمهورياسلامي در جنگ تحميلي به زيان حكومت عراق، امريكا در وحشت از دست دادن نفوذ خود در منطقه خليج(فارس) به سر ميبرد. … اعزام مكفارلين به تهران به شكلي كه صورت گرفتهاست نشاندهنده آن است كه امريكا براي حفظ نفوذ خود در منطقه، در تلاش است تا ابتكارعمل را به دست گيرد و ميكوشد تا نقش و موقعيت خود را از زيانهاي احتمالي پيروزي آينده ايران در جنگ بركنار دارد. السفير افزودهاست: ديدار مكفارلين از تهران كه تحت عنوان يك ابتكار حسننيت انجام گرفت، به ادعاي امريكا ميتوانست جهتگيري ايران را دگرگون ساخته و يا نقش آينده امريكا را در منطقه در امان نگاه دارد. از اين رو امريكا ميخواست از كانال ارائه سلاح و مهمات مدرن به ايران و تسريع پيروزي بر عراق، ايران را بفريبد. … موضعگيري سختگيرانه و تند ايران در برابر واشنگتن و هيئت اعزامي آن موجب شد كه اقدام هيئت حاكمه ايران به يك ضدحمله تبليغاتي عليه ايران با محتواي تهديد و تشويق تبديل گردد. از اينجا ميتوان علل حمله تبليغاتي جهان غرب براي واژگونه جلوه دادن چهره جمهورياسلامي را درك كرد. در اين حمله تبليغاتي نشر اخبار دروغين ارسال سلاحهاي اسرائيلي به عنوان وسيلهاي به كار گرفته شدهاست. يك يورش براي غبارآلود ساختن سيماي واقعي ايران، مشابه حملات براي خدشهدار كردن چهره ليبي در گذشته و سوريه در حال حاضر است.[۴۲] در همين حال روزنامه النهار در شماره امروز خود امكان يكسره كردن جنگ از طريق نظامي را بعيد دانست و نوشت: ايران در حال حاضر در صدد پايان دادن به جنگ از راه ديپلماتيك است. به ويژه اينكه اجراي حمله بزرگ را به تعويق انداخته و با سياست جديد در نزديكي با غرب، تماسهايي با واشنگتن آغاز كردهاست و اين امر در چارچوب راهحل ديپلماتيك قرار دارد و بهاي آن سرنگوني صدام است. به نوشته اين روزنامه نشست اخير كشورهاي شوراي همكاري خليج(فارس) كه در ابوظبي تشكيل شد، در زمينه تمايل تهران در نزديكي با كشورهاي عربي خليج(فارس) بحث كردهاست و طي آن برخي از كشورها نيز موضع احتياطكارانهاي در اين زمينه اتخاذ نمودهاند.[۴۳]
گزارش -911
به رغم سكوت مقامات كاخ سفيد در خصوص ارسال سلاح به ايران، اين مسئله همچنان از مهمترين موضوعات مطرح در محافل سياسي و خبري است. ساعاتي پس از مشاوره ريگان با مشاورانش در يك جوّ بحراني، لاري اسپيكس سخنگوي كاخ سفيد طي بيانيهاي كه دوشنبه شب منتشر كرد بار ديگر بر سياست امريكا در باره تروريسم جهاني تأكيد نمود و ترديدهايي را كه پس از انتقادات كنگره [امريكا از دولت امريكا] به وجود آمدهبود، از بين برد. يونايتدپرس كه اين گزارش را منتشر كردهاست، در ادامه ميافزايد: بيانيه كاخ سفيد در مورد تضادهاي موجود ميان سياستهاي رسمي دولت ريگان و يك طرح سرّي كه بيش از يك سال در حال اجرا بودهاست و طي آن به ايران پيشنهاد فروش تجهيزات نظامي در مقابل آزادي گروگانها شدهاست، توضيحي ندادهاست.[۴۴] يونايتدپرس در گزارش ديگري اعلام كرد: كنگره امريكا اين موضوع را كه آيا شوراي امنيت ملي (امريكا) در ارسال اسلحه به ايران در مقابل آزادي گروگانها، كنگره، وزارت خارجه و وزارت دفاع را ناديده گرفتهاست يا نه، مورد تحقيق قرار خواهد داد.[۴۵] هنري كيسينجر وزير خارجه پيشين امريكا در مصاحبهاي با شبكه تلويزيوني ايبيسي درباره سفر يك هيئت امريكايي به ايران، از برقراري روابط با ايران دفاع كرد و گفت: «اين امر براي منافع امريكا هدف مطلوبي به شمار ميرود اما اگر قرار باشد در اين روند تسليحات در اختيار ايران گذاشته شود نميتوان به آينده آن خوشبين بود.» كيسينجر افزود كه موقعيت ريگان و مشاوران بلندپايهاش را درك ميكند اما معتقد است دادن اسلحه به ايران بر مشكلات ميافزايد و مسئله گروگانگيري را براي دولت امريكا تشديد ميكند. كيسينجر با اشاره به وضعيت منطقه، پيروزي ايران در جنگ را خطري جدي براي منافع امريكا توصيف كرد و گفت: پيروزي ايران با منافع ملي امريكا در تضاد است.[۴۶] نماينده اتحاديه عرب در واشنگتن و سازمانملل نيز نارضايتي خود را از ارسال اسلحه امريكايي به ايران، ابراز داشت. آقاي مقصود در مصاحبه با تلويزيون غيرتجاري امريكا گفت: «وي با مشكلات و گرفتاري گروگانها احساس همدردي دارد ولي قراردادن اسلحه در اختيار ايران با تلاشهاي جوامع بينالمللي براي پايان دادن به جنگ مغايرت دارد. … ما از اينكه ايالات متحده از موضع بيطرفي خود در جنگ ايران و عراق منحرف شد، عميقاً نااميد و ناراحت شديم … ما تصور ميكنيم كه حفظ بيطرفي ميتواند در محدود ساختن اين جنگ ناشايسته، اقدامي مثبت و سازنده باشد و جو مساعدي براي پايان دادن آن فراهم كند.»[۴۷] "ويليام كانس" كارشناس مؤسسه بروكينگ كه او نيز در مصاحبه با تلويزيون غيرتجاري امريكا شركت داشت، معامله امريكا با ايران را بدعت بسيار خطرناكي ناميد. وي اجراي چنين سياستي را بيحاصل خواند و گفت: هرچند 3 گروگان آزاد شدند ولي 3 گروگان ديگر به اسارت گرفته شدند.»[۴۸] روزنامه انگليسي اينديپندنت موضع امريكا در ارتباط پنهاني واشنگتن و تهران را منافقانه توصيف كرد و افزود: «ايرانيها كه قبلاً نيز قطعات يدكي حياتي براي سلاحها و تجهيزات نظامي خود "عليرغم تحريم تسليحاتي امريكا عليه ايران" دريافت كردهبودند، به هنگام آزادسازي گروگانها نيز مجدداً مقاديري سلاح دريافت كردند.» روزنامه انگليسي ديليتلگراف نيز در مقالهاي اين اقدام را يك معامله كثيف ناميد و نوشت: اين اقدام اعتبار و سياست حساس دولتمردان امريكا مبنيبر عدم حمايت تسليحاتي از دو كشور ايران و عراق را در هم شكست و نابود كرد … اين حركت امريكا منجر خواهد شد كه تندروها به اين اعتقاد برسند كه گروگانگيري به زحمتش ميارزد.[۴۹]
گزارش -912
استيضاح دولت ايتاليا به دليل فروش تسليحات به ايران و دستگيري و محاكمه چند بازرگان در امريكا و انگليس به اتهام صدور اسلحه به ايران، از جمله خبرهاي امروز است. به گزارش خبرگزاري ايتاليا "انسا"، رئيس گروه نمايندگان حزب راديكال در مجلس ايتاليا، امروز دولت اين كشور را به خاطر فروش ادعايي پنجهزار تن تسليحات و تجهيزات نظامي به ايران استيضاح كرد. وي در نطق خود در حالي كه اين امر را يك اقدام كثيف و برخلاف امنيت و خطمشي سياسي تعيين شده توسط پارلمان ايتاليا توصيف ميكرد، از نخستوزير و وزيران خارجه، دفاع و تجارت خارجي درخواست كرد كه مقام صادركننده مجوز صدور تسليحات ادعايي فوق به ايران را معرفي كنند. گفتني است كه چندي قبل حزب راديكال ايتاليا خواستار تشكيل كميسيون ويژهاي براي رسيدگي به مسئله عقد قرارداد ساخت تسليحات دريايي ايتاليايي براي عراق كه در جريان آن 150 ميليارد لير رشوه و حق كميسيون پرداخت شدهبود، گرديد.[۵۰] از سوي ديگر روزنامه دستچي "پايزهسرا" چاپ رم ادعا كرد كه ايتاليا قطعات جنگندههاي اف-14 و هواپيماهاي نظامي به ايران صادر كردهاست. اين روزنامه به نقل از معاون سنديكايي كشتيرانان دانمارك نوشت: «قطعات ابزارهاي فروخته شده در هفتههاي گذشته در بندر تالامونه تلمن واقع در ايتاليا به مقصد ايران بارگيري شدهاند و آخرين آنها در يك كشتي موسوم به "مرسيه" هفته گذشته به سمت ايران حركت كرد. … كشتي دانماركي "مرسيه" پس از ترك ايتاليا به سوي بندر "پير" در يونان رفت تا از آنجا به بندر اسرائيلي "ايلات" برود و پس از عبور از درياي سرخ، محموله خود را در بندرعباس تحويل مقامات ايراني دهد. اين روزنامه به نقل از شخص مذكور ادعا كرد كه تاكنون 12 محموله اسلحه پس از طي طريق از مسير ذكر شده، براي ايران ارسال گرديد كه وزن آنها مجموعاً به 5000 تن ميرسد.[۵۱] در همين اوضاع، امروز در امريكا هرمز هزار (بازرگان) به اتهام ارسال 50 راديوي نظامي به ايران و نقض قانون "كنترل صدور تسليحات" ـ كه ارسال تجهيزات "حساس" را به ايران ممنوع ميكند ـ به 3 سال زندان محكوم شد. در دفاعيه وي اشاره شدهبود كه دولت ريگان خود با ارسال اسلحه به ايران، سياست امريكا را نقض كردهاست. معاون دادستان امريكا در پاسخ به اين مسئله گفت: «اين بر عهده دولت امريكاست كه تعيين كند در چه زماني منافع ما حفظ ميشود. اگر به افراد اجازه دادهشود اين تصميم را بگيرند، ما منافعمان را از دست خواهيم داد.»[۵۲] به گزارش آسوشيتدپرس، همچنين يك بازرگان انگليسي را يك قاضي ايالتي امريكا به اتهام توطئه جهت نقض قانون صدور تسليحات امريكايي و 12 مورد تقلب در محاكمات تلفني، به ده سال زندان محكوم كرد. دادستان امريكا، اين بازرگان را به تلاش براي صدور 7 هليكوپتر 204 بيبل و 4000 قطعه لوازم يدكي از طريق اعلام دروغين محل ارسال هليكوپترها و كاربرد آنها در برگه مربوط به جواز صدور وزارت خارجه امريكا، متهم كرد. گفتني است كه يك مأمور مخفي امريكايي كه خود را به عنوان نماينده دولت ايران جا زده بود، براي خريد اين تجهيزات با بازرگان انگليسي وارد مذاكره شدهبود.[۵۳]
گزارش -913
نمايندگان سوسيال دمكرات آلمانغربي با ارائه طرحي خواستار محكوم كردن عراق به عنوان آغازگر جنگ و محكوميت استفاده از بمبهاي شيميايي از سوي عراق شدند. در اين طرح كه امروز (19/8/65) تقديم مجلس آلمان شد، آمدهاست كه اين جنگ شش ساله تا كنون در طرف ايران 250هزار نفر كشته و 500هزار زخمي بر جاي گذاشته و عراقيها نيز متحمل يكصد هزار كشته و 150هزار نفر زخمي شدهاند. در طرح سوسيال دمكراتها علاوه بر درخواست محكوميت عراق در موارد فوقالذكر، محكوميت اعزام كودكان به جبهه از هر دو كشور و نيز محكوميت ايران به خاطر رد پيشنهادهاي صلح مجامع بينالمللي درخواست شدهاست.[۵۴]
گزارش -914
كشورهاي عضو جامعه اقتصادي اروپا در اجلاس خود سوريه را تحريم كردند. اين اقدام با استقبال اسرائيل روبهرو شد. كشورهاي مذكور از سوريه خواستند كه به حمايت خود از هر نوع تروريسم پايان دهد. در همين حال يكي از سردبيران روزنامه واشنگتنتايمز صدها نسخه از متن اظهارات ژاكشيراك را مبنيبر توطئه موساد براي بدنام كردن سوريه، در سراسر اروپا توزيع كرد. ژاكشيراك در مصاحبهاي با روزنامه واشنگتنتايمز گفته بود كه از هلموت كهل صدراعظم آلمان شنيدهاست كه سازمان اطلاعات اسرائيل (موساد) طرحي براي بدنام كردن سوريه تدارك ديدهاست. مخالفين دولت سوريه نيز در اين جريان مشاركت داشتهاند. در همين حال ليبي كشورهاي جامعه اقتصادي اروپا را تهديد كرد چنانچه عليه سوريه دست به اقدام بزنند، با اقدام متقابل ليبي مواجه خواهند شد. دولت ليبي از كشورهاي عرب نيز خواستهاست همين موضع را اتخاذ نمايند.[۵۵]
گزارش -915
سازمان عدالت انقلابي امروز دو گروگان فرانسوي خود را آزاد كرد و آنها را به دمشق فرستاد. خبرگزاري فرانسه در ادامه اين خبر آوردهاست كه يك ديپلمات فرانسوي در دمشق آزادي دو گروگان فرانسوي را تأييد كرد. منابع سوري همچنين گفتند كه يك گروگان ديگر فرانسوي به زودي آزاد خواهد شد. سازمان عدالت انقلابي ـ كه به گزارش خبرگزاريهاي غربي طرفدار سوريه است ـ امروز با صدور اطلاعيهاي آزادي دو گروگان فرانسوي را پاسخ به اجراي تعهدات دولت فرانسه در مورد تقاضاهاي اين سازمان دانست.[۵۶]
گزارش -916
روزنامه "هندوستان تايمز" در آخرين شماره خود مصاحبهاي اختصاصي با مهندس بازرگان چاپ كرد. در اين مصاحبه كه سعيد تقوي آن را در طبقه چهارم دفتر "نهضت جنبش ايرانيان" در تهران انجام داده، آمدهاست: بازرگان ضمن تأييد اختلاف عميق بين روحانيون در مسائل مختلف اجتماعي و سياسي، گفت: در حالي كه يك دسته از روحانيون از ادامه جنگ با عراق پشتيباني ميكنند، دستهاي ديگر شديداً با آن مخالفند. در عين حال رهبريت ما با ادامه جنگ كشور را به سوي مصيبت اقتصادي سوق ميدهد و هرچند هدف ما توقف جنگ است اما اعتراف ميكنم كه رهبريت در مسيري قرارگرفتهاست كه پايان جنگ را در ادامه آن مييابد. اين در حالي است كه دولت براي اتمام جنگ بايد يك سري ابتكار ديپلماتيك انجام دهد و با تبليغات آگاهانه مردم را آماده كند زيرا اگر بدون آمادهسازي مردم جنگ متوقف شود دولت با از دست دادن اعتماد مردم به دليل قولي كه براي آينده روشن بعد از پيروزي بر عراق به آنها دادهاست با مشكلات زيادي مواجه خواهد شد و از سوي ديگر، اگر جنگ ادامه يابد جز خرابيهاي اقتصادي بيشتر و به خطر افتادن اساس انقلاب و سيستم جمهورياسلامي كه ميتوان آن را انتخاب بدبختي به دست خود ناميد، نتيجهاي در بر نخواهد داشت. بازرگان در ادامه مصاحبهاش كه با حضور يكي از مشاوران مورد اعتمادش انجام شد، افزود: روحانيت (ايران) در جهت ادامه جنگ قادر است مردم را با استفاده از اعتقادات مذهبي آنان بسيج كند زيرا شهادت كه يكي از اصول اساسي دين (شيعه) است با تراژدي كربلا قابل تطبيق ميباشد و روحانيت از اين قسمت تاريخ اسلام در مدت انقلاب و جنگ با عراق، در جهت تحكيم قدرت خود استفاده كردهاست. مصاحبهكننده در قسمتي از اين مصاحبه مينويسد: بازرگان با اطمينان از پشتيباني يكي از گروههاي درگير در مبارزه قدرت در كشور، قادر شدهاست انتقادات خود را بيان كند.[۵۷]
گزارش -917
روزنامه كويتي الرأيالعام ـ كه به محافل رژيمهاي عراق و مصر نزديك است و تقريباً هر روز اخباري حاكي از وجود روابط تسليحاتي، سياسي و فرهنگي ميان جمهورياسلامي ايران و اسرائيل در صفحات اول خود منتشر ميكند ـ ادعا كرد كه يك پزشك سرشناس اسرائيلي دوشنبه (19/8/65) بنا به درخواست مقامات رسمي ايران، براي معالجه آيتالله خميني از اسرائيل عازم تهران شدهاست.[۵۸]
منابع و مآخذ روزشمار 1365/08/19
- ↑ سند شماره 1257 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوي قرارگاه خاتمالانبيا(داود رنجبر)، 12 تا 24/8/65، ص103.
- ↑ سند شماره 1267 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوي قرارگاه قدس(مجيد نداف)، 18/8/65 تا 2/9/65، ص17.
- ↑ سند شماره 24340 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: 19/8/65.
- ↑ سند شماره 1271 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوي قرارگاه كربلا (فرهاد درويشي)، 16/8/65 تا 23/8/65، ص53.
- ↑ پيشين، ص54.
- ↑ سند شماره 147339 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: واحد اطلاعات نيروي زميني سپاه، گزارش نوبهاي شماره 35، 25/8/65.
- ↑ سند شماره 113290 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: واحد اطلاعات نيروي زميني سپاه، 3/9/65، ص2.
- ↑ سند شماره 122623 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: واحد اطلاعات قرارگاه نصرت، گزارش نوبهاي شماره 141، 20/8/65.
- ↑ سند شماره 87875 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: ستاد سپاه ناحيه خراسان(بسيج)، 19/8/65.
- ↑ سند شماره 87870 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: ستاد سپاه ناحيه مازندران(بسيج)، 19/8/65.
- ↑ سند شماره 78098 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: ستاد سپاه استان كهكيلويه و بويراحمد، 17/8/65.
- ↑ مأخذ شماره 4، ص49.
- ↑ روزنامه جمهورياسلامي، 20/8/65، ص12.
- ↑ سند شماره 087873 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: فرماندهي ناحيه مركزي سپاه، 19/8/65.
- ↑ پيشين.
- ↑ سند شماره 087869 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: فرماندهي سپاه ناحيه يزد (دفتر قضايي)، 19/8/65.
- ↑ سند شماره 087886 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: فرماندهي سپاه ناحيه فارس، 19/8/65.
- ↑ سند شماره 087871 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: فرماندهي سپاه ناحيه كرمان، 19/8/65.
- ↑ سند شماره 087874 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفتر نمايندگي امام سپاه ناحيه خراسان، 19/8/65.
- ↑ روزنامه كيهان، 20/8/65، ص3.
- ↑ مأخذ شماره 13، ص12.
- ↑ سپاهپاسداران، دفترسياسي نمايندگي امام، "رويدادها"، شماره 120، 28/8/65، صص19 و 20.
- ↑ سند شماره 024365 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: فرماندهي سپاه چهارم حمزه، 22/8/65.
- ↑ روزنامه كيهان، 18/8/65، ص3.
- ↑ خبرگزاري جمهورياسلامي، "گزارشهاي ويژه"، نشريه شماره 236، 20/8/65، صص9 و 10.
- ↑ مأخذ شماره 22، ص29.
- ↑ مأخذ شماره 13، ص12.
- ↑ مأخذ شماره 20، ص20.
- ↑ خبرگزاري جمهورياسلامي، "گزارشهاي ويژه"، نشريه شماره 234، 18/8/65، صص6 و 7، راديو ابوظبي.
- ↑ مأخذ شماره 20، ص20.
- ↑ واحد مركزي خبر صدا و سيماي جمهورياسلامي ايران، بولتن "راديوهاي بيگانه"، 20/8/65، ص6، راديو اسرائيل، 19/8/65.
- ↑ روزنامه كيهان، 20/10/65، واحد مركزي خبر.
- ↑ مأخذ شماره 25، ص2.
- ↑ منابع سياسي خارجي، شماره 139/4، 19/8/65، صص3 و 4.
- ↑ روزنامه كيهان، 19/8/65، ص2.
- ↑ مأخذ شماره 20، ص3.
- ↑ مأخذ شماره 35، ص19.
- ↑ خبرگزاري جمهورياسلامي، "گزارشهاي ويژه"، نشريه شماره 237، 21/8/65، ص نه، راديو بيبيسي.
- ↑ سپاه پاسداران، دفترسياسي نمايندگي امام، "رويدادها"، شماره 119، 21/8/65، به نقل از ليبراسيون.
- ↑ منابع سياسي خارجي، شماره 143/4، 24/8/65.
- ↑ مأخذ شماره 25، صص3 تا 5، خبرگزاري فرانسه.
- ↑ مأخذ شماره 25، صص5 و 6.
- ↑ مأخذ شماره 25، ص5.
- ↑ مأخذ شماره 20، ص20، يونايتدپرس.
- ↑ مأخذ شماره 25، ص29.
- ↑ راديو صداي امريكا، 19/8/65، تلويزيون ايبيسي.
- ↑ مأخذ شماره 38، ص21.
- ↑ مأخذ شماره 38، ص21.
- ↑ مأخذ شماره 25، صص44 و 45.
- ↑ مأخذ شماره 25، ص18.
- ↑ مأخذ شماره 25، ص19.
- ↑ مأخذ شماره 38، ص23، رويتر.
- ↑ مأخذ شماره 38، صص24 و 25، آسوشيتدپرس.
- ↑ خبرگزاري جمهورياسلامي، "گزارشهاي ويژه"، نشريه شماره 239، 23/8/65، صص6 و 7.
- ↑ مأخذ شماره 20، ص20، آسوشيتدپرس.
- ↑ مأخذ شماره 20، ص1.
- ↑ مأخذ شماره 25، صص48 تا 50.
- ↑ مأخذ شماره 54، ص54.