1365.06.14: تفاوت میان نسخه‌ها
(صفحه‌ای تازه حاوی « {{جعبه زندگینامه |عنوان =روزشمار جنگ سال 1365 |نام = 1365.06.14 |نام دیگر= چهارده شهریور |روز=14 شهریور 1365 |تاریخ شمسی=1365.06.14 |تاریخ میلادی=5 سپتامبر 1986 |تاریخ قمری=30 ذیحجه 1406 |اسامی عملیات= |اسامی شهدا= |اسامی اسرا= }} <div class="bootstrap-btn">1359.06.14</div> <div class="bootstrap...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| سطر ۲۵: | سطر ۲۵: | ||
==گزارش -1== | ==گزارش -1== | ||
828 | |||
به دنبال تصميم فرماندهان سپاه در جلسة يازدهم شهريورماه جاري مبني‌بر محدود كردن منطقه عملياتي "دربنديخان" و حذف ارتفاع "شاخ‌خشيك" از طرح عمليات، امروز جلسه‌اي در همين زمينه با شركت فرمانده كل سپاه، مسئولان نيروي‌زميني و قرارگاه نجف در محل قرارگاه نيروي‌زميني سپاه برگزار شد. تصميمات جديد در خصوص طرح عمليات و خط حد يگان‌ها، به نحوي بيانگر فرعي شدن عمليات در ذهن فرماندهان بود. به‌نظر مي‌رسيد اين تصميم‌گيري‌ها به دليل حل‌نشدن مشكلاتي باشد كه در كليه مراحل طرح‌ريزي و تهيه مقدمات اجراي عمليات در اين منطقه وجود داشته‌است. در جلسه امروز سه مشكل عمدة عمليات اين‌گونه عنوان شد: 1ـ دوري از خط دشمن. 2ـ تسلط دشمن بر عقبه و خط خودي. 3ـ مسئلة حفاظت كه بحث‌هاي بسياري را تاكنون در پي داشته‌است. | |||
در اين جلسه طرحي جديد براي عمليات به‌تصويب رسيد كه شامل يك اقدام مهندسي مقدماتي و دو مرحله عمليات پس از اين اقدام است. در اين طرح پيش‌بيني شده كه نيروهاي خودي قبل از اجراي عمليات، خاك‌ريزي سراسري از مقابل ارتفاعات شاخ‌خشيك تا شاخ سورمر در 1500 متري خط كنوني احداث كنند. پيش‌بيني كرده‌اند كه با استقرار نيروها در پشت اين خط، حدود سه ساعت از زمان رسيدن به هدف اصلي در شب عمليات كاسته شود. | |||
در طرح جديد، در مرحله اول ارتفاعات شاخ‌سورمر، شاخ‌شميران و نيمي از ارتفاع برددكان تصرف مي‌شود، سپس در مرحله دوم از پشت برددكان (در حاشيه درياچة دربنديخان) با استفاده از جاده‌هاي موجود، براي تصرف "زيمناكوه" و سد دربنديخان اقدام مي‌شود. | |||
از آن‌جا كه جلو رفتن نيروهاي خودي و استقرار در خط جديد، ممكن است موجب هوشياري دشمن و لو رفتن عمليات شود، مقرر شد كه پس از جلو كشيدن خط، به‌منظور فريب دشمن، با خارج كردن گروهي از نيروها منطقه را خلوت كنند و شايعه منتفي‌شدن عمليات را مطرح سازند و پس از مدتي تأخير، عمليات اجرا شود؛ در همين‌حال به‌منظور كاهش حساسيت دشمن، عمليات ديگري در محور مريوان روي ارتفاعات "دزلي" (كه به‌عنوان محور عمليات فريب مطرح است) به همت لشكر33 المهدي(عج) انجام گيرد. | |||
در نهايت در جلسه امروز، فرمانده نيروي‌زميني (برادر شمخاني) با توجه به تصميمات گرفته شده مبني‌بر جلو كشيدن خط و آمادگي براي اجراي عمليات، موارد زير را به قرارگاه حمزه ابلاغ كرد: | |||
1ـ لشكر33 المهدي(عج)، خط حد و شناسايي تيپ110 خاتم‌الانبياء(ص) مستقر در ارتفاعات شاخ سورمر را تحويل بگيرد. 2ـ تيپ57 ابوالفضل(ع) و لشكر8 نجف‌اشرف نيز طبق برنامة قبلي به كار خود ادامه دهند. 3ـ تيپ110 خاتم‌الانبياء(ص) و لشكر27 حضرت‌رسول(ص) از طرح مانور حذف شوند و يگان‌هاي باقي‌مانده پس از كشيدن خط پدافندي جديد در ارتفاعات جلوتر، به شناسايي پرداخته و آماده عمليات شوند و در اين خصوص دوشنبه‌شب آينده (17/6/1365) به‌عنوان زمان‌ِ جلو كشيدن نيروها مقرر شد.<ref>سند شماره 287 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: "عمليات منتفي شده بني‌هاشم (دربنديخان)"، گزارش راوي قرارگاه نجف، راوي: امير رزاق‌زاده، ص‌ص 211 تا 232؛ وـ سند شماره 1224 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفترچه ثبت راوي نيروي زميني سپاه، راوي: اسدالله احمدي، 22/5/1365 تا 22/6/1365، ص‌ص 157 تا 166؛ وـ نوارهاي شماره 19998 و 19999. </ref> | |||
در اين جلسه همچنين پيشنهاد اجراي عمليات در ماووت با هدف ضربه‌زدن به نيروهاي دشمن و ضدانقلاب و نيز اجراي چند عمليات محدود ديگر در محدودة سومار تا مهران در فاصله زماني تعويق عمليات دربنديخان، مطرح شد.<ref>مأخذ شماره 1، رديف دوم، ص‌ص 164 و 165. </ref> | |||
829 | |||
در حالي كه دشمن فعاليت‌هاي مهندسي خود را در جبهه‌هاي جنوب خصوصاً در منطقه عمومي فاو تشديد كرده‌است، وضعيت آتش نيروهاي خودي به‌دليل كمبود ادوات براي مقابله با اقدامات مهندسي دشمن بسيار ضعيف مي‌باشد. طبق گزارش واحد ادوات قرارگاه كربلا، دشمن با استفاده از اين ضعف، دامنه فعاليت‌هايش را در منطقه افزايش داده به‌طوري كه در سنگرهاي كمين خود نيز تريلر 18 چرخ و 20 دستگاه كمپرسي آورده‌است. در ضلع‌شمالي و غربي درياچه نمك(در منطقة فاو) آن‌قدر كمپرسي و بيل مكانيكي و بولدوزر به‌كار گرفته كه تعداد آنها را به سختي مي‌توان شمارش كرد. در اين گزارش نمونه‌اي از فعاليت‌هاي دشمن چنين ذكر شده‌است: «هنگامي كه يكي از كمپرسي‌هاي دشمن در فاصله 750 متري نيروهاي خودي به گل نشست، يك تيم از نيروهاي دشمن در جلو چشم ديده‌بان خودي ـ كه به‌دليل كاهش مهمات نمي‌توانست كاري انجام دهد ـ به كمك جرثقيل به مدت دو ساعت مشغول بيرون آوردن كمپرسي بود و در اين حال آن‌چنان كاليبرهاي دشمن بر كمين و خط مقدم ما كار مي‌كردند كه برادران مجال اين را كه با كاليبر روي كمپرسي و جرثقيل كار كنند، نداشتند.» در ادامه آمده‌است: «اين نوع مسائل هرروز براي يگان‌هاي ما اتفاق مي‌افتد. از انتهاي نهر "جزمي" تا پادگان "البحاره" تمامي قبضه‌هاي ادوات به علت نداشتن مهمات، جمع‌آوري شده و به‌مدت يك‌ماه است كه در خط پدافندي فاو ـ كه از لحاظ سياسي و نظامي براي جمهوري‌اسلامي ارزش بسياري دارد ـ حتي يك گلوله 107 هم شليك نشده است و حداكثر در تمام خطوط قرارگاه در روز فقط 30 گلولة 120 ميلي‌متري شليك شده است.»<ref>سند شماره 120243 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: ادوات قرارگاه كربلا، گزارش وضعيت ادواتي يگان‌هاي تحت‌امر قرارگاه كربلا، 14/6/1365، ص‌ص 1 تا 3. </ref> | |||
830 | |||
چهار هواپيماي عراقي در ساعت 18:25 جزيره "لاوان" واقع در شمال‌غربي جزيره "سيري" در خليج‌فارس را بمباران كردند.<ref>خبرگزاري جمهوري‌اسلامي "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 171، 16/6/1365، ص3. </ref> در اين بمباران پالايشگاه جزيره "لاوان" مورد اصابت قرارگرفت و سه مخزن نفت آن سوراخ شد و قسمتي از پالايشگاه نيز آتش گرفت.<ref>سند شماره 84126 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفتر فرمانده نيروي‌دريايي سپاه "حمله هواپيماهاي عراق به پالايشگاه جزيره لاوان"، 15/6/1365. </ref> در اين حمله، نفت‌كش ايراني "مكران"(Mokran) نيز كه در محل لنگر انداخته‌بود هدف قرارگرفت كه دچار آتش‌سوزي شد و سه تن از خدمه‌هاي آن شهيد و 10 تن نيز زخمي شدند.<ref>مأخذ شماره 4؛ وـ </ref> | |||
خبرگزاري رويتر در اين باره به نقل از يك كارشناس امدادي گفت: «به‌نظر مي‌رسد كه هدف عراق از حمله به "لاوان"، آسيب‌رساندن به تأسيسات راداري بوده‌است. اين تأسيسات براي ايجاد يك سپر راداري براي نفت‌كش‌هاي ايران در مقابل حملات هوايي عراق در هنگام گذر از خليج‌فارس طرح‌ريزي شده‌است. در اين جزيره همچنين يك باند براي استفادة جنگنده بمب‌افكن‌هاي اف ـ 4 وجود دارد. به همين دليل از جزيره لاوان بيش از هر جزيره ايراني ديگر در خليج‌فارس دفاع مي‌شود. منابع كشتي‌راني گفتند: "حتي اگر تانكرهاي ذخيره نفت در اين جزيره آسيب ديده باشند،ايران در سراسر خليج‌فارس داراي يك سلسله ذخاير نفتي است و اختلال در كشتي‌راني اين كشور جزئي خواهد بود."»<ref>مأخذ شماره 4، ص4، بحرين، خبرگزاري رويتر، 15/6/1365. </ref> | |||
از سوي ديگر، به گزارش راديو "صوت‌الجماهير"، فرمانده نيروي‌هوايي عراق دربارة اين اقدام، تائيد كرد كه در حمله به جزيره لاوان يك اسكادران از جنگنده‌هاي عراقي شركت داشته‌اند.<ref>خبرگزاري جمهوري‌اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 170، 15/6/1365، ص 1، به نقل از راديو صوت‌الجماهير، 14/6/1365. </ref> وي با تلگرافي به صدام اعلام كرد كه نيروي هوايي عراق براي خنثي ساختن حمله آتي ايران، آمادگي كامل دارد.<ref>پيشين. </ref> | |||
"عبدالجبار محسن" يكي از اعضاي فرماندهي عالي نيروهاي مسلح عراق نيز تهديد كرد كه نيروي هوايي اين كشور پايانه نفتي جديد ايران در جزيره "لارك" واقع در دهانه خليج‌فارس را هدف قرار خواهد داد. راديو بي.بي.سي با اعلام اين خبر، گفت: «متخصصان امورنظامي در لندن، معتقدند در حالي كه حمله هوايي عراق عليه لارك به آساني حمله عليه سيري نيست، اما با توجه به تسليحاتي كه عراق اخيراً از فرانسه دريافت كرده، به هيچ‌وجه اين حمله غيرممكن نيست. اين منابع مي‌گويند عراق به احتمال زياد براي حمله‌هاي راه‌دور خود از جنگنده‌هاي ميراژ(5/2000-EQ) استفاده مي‌كند. عراق سال گذشته 23فروند از اين نوع جنگنده‌ها را در چارچوب يك معامله پاياپاي در مقابل نفت، از فرانسه دريافت كرد.» به‌گفته منابع‌نظامي در لندن، شعاع عمل رزمي اين جنگنده 990كيلومتر است. اين درحالي است كه جزيره "لارك" از پايگاه هوايي "شعيبه" عراق در نزديكي بصره،972كيلومتر فاصله دارد.<ref>خبرگزاري جمهوري‌اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 174، 19/6/1365، ص12، به نقل از راديو بي.بي.سي، 18/6/1365؛ وـ واحد مركزي خبر صدا و سيماي جمهوري‌اسلامي ايران، بولتن "راديوهاي بيگانه"، 19/6/1365، ص‌ص 4 و 5، به نقل از راديو بي.بي.سي، 16/6/1365. </ref> | |||
بي.بي.سي افزود: «متخصصان امورنظامي معتقدند ايران به مقدار كافي جنگنده در اختيار ندارد كه بتواند از چنين حمله‌هاي هوايي عراق جلوگيري كند. به‌گفته اين منابع، هواپيمايي كه با قابليت كافي بتواند از عهدة دفاع برآيد، جنگندة "اف ـ 14" است كه ايران احتمالاً تنها 9 فروند از اين جنگنده‌ها را در اختيار دارد البته بسياري از آنها در مناطق مختلف كشور براي دفاع از ساير اهداف حساس مستقر شده‌اند. | |||
ايران تعدادي "اف ـ 4" و "اف ـ 5" هم در اختيار دارد ولي اين جنگنده‌ها به رادارهاي پيش‌رفته لازم مجهز نيستند و بايد تا حدود زيادي به رادارهاي زميني در بندرعباس متكي باشند.» اين منبع در خاتمه افزود: «متخصصان امورنظامي مي‌گويند تسليحات تازة عراق يكي از عوامل موفقيت ظاهري حملات هوايي عراق است.»<ref>پيشين، رديف اول، ص13. </ref> | |||
831 | |||
به گزارش خبرگزاري فرانسه، رئيس شركت "بيمه‌لويدز لندن" در مورد خسارت‌هاي حمله به نفت‌كش‌ها در خليج‌فارس، گفت: «جنگ ايران و عراق تاكنون در حدود 700ميليون دلار براي بيمه‌گران دريايي هزينه داشته‌است. طي هشت ماه اول سال جاري مسيحي (دي 1364 تا شهريور 1365)، خسارات در حدود 80ميليون دلار بوده‌است كه در حدود 30ميليون دلار آن مربوط به ماه گذشته (اوت) مي‌شود كه در اين ماه 15 كشتي خسارت ديده كه يكي از آنها دو بار آسيب ديده‌است. از ابتداي جنگ تاكنون ماه اوت بدترين ماه براي بيمه‌گران بوده است. طي شش ماه اول سال جاري مسيحي، در حدود 50 فروند كشتي مورد حمله قرار گرفته است.» وي افزود: «اين مبلغ در مقايسه با مبلغ كل بيمه دريايي نسبتاً ناچيز است.»<ref>مأخذ شماره4، ص8، لندن، خبرگزاري فرانسه، 15/6/1365. </ref> | |||
832 | |||
توقيف كشتي روسي در خليج‌فارس به‌وسيله شناورهاي نيروي دريايي جمهوري‌اسلامي ايران، انعكاس وسيعي در مطبوعات امروز امريكا داشته‌است و طي گزارش‌هايي، ضمن اعلام اين خبر، به‌نقل از منابع كشتي‌راني در خليج‌فارس با اشاره به بهبود روابط دو كشور در هفته‌هاي اخير و سكوت روسيه در قبال واقعة ديروز، از وقوع آن ابراز تعجب كرده‌اند. واشنگتن‌پست در گزارش خود به نقل از منابع وزارت‌خارجه امريكا و ديگر تحليل‌گران سياسي‌نوشته‌است كه اقدام ايران جزيي از محاصره دريايي تهران عليه عراق است و يك حركت خصومت‌آميز عليه شوروي نمي‌باشد.<ref>مأخذ شماره 8، ص30. </ref> | |||
833 | |||
ايران امروز طي نامه‌اي به دبيركل سازمان ملل، بمباران شيميايي مواضع نيروهاي خودي را به اطلاع وي رساند. نمايندگي دائم ايران در سازمان ملل در اين نامه با اعلام استفاده عراق از سلاح شيميايي در منطقه كربلاي2 (در اطراف شهر حاج‌عمران) كه منجر به كشته‌شدن يك تن و مجروح‌شدن هفت تن شد، درخواست كرد كه مجامع بين‌المللي، عراق را از به‌كار بردن سلاح شيميايي منع كنند.<ref>Security Council, S/18322, 5Spt 1986.</ref> | |||
834 | |||
نمايندگي عراق در سازمان ملل نيز، امروز در نامه‌اي به دبيركل اين سازمان، ادعا كرد كه ايران اهدافي غيرنظامي را در عراق بمباران كرده‌است، از جمله مجتمع مسكوني شهر "بصره" كه منجر به كشته‌شدن دو تن و مجروح‌شدن سه تن شد.<ref>Security Council, S/18323, 5Spt 1986.</ref> "طارق عزيز" معاون نخست‌وزير و وزير امورخارجه عراق نيز در نامه‌اي كه به پيوست آن نامه ارسال كرده، با انعكاس حمله اخير ايران در محور "حاج‌عمران"، از شوراي امنيت خواسته‌است از حملات جديد ايران جلوگيري كند.<ref>Security Council, S/18324, 5Spt 1986.</ref> | |||
835 | |||
آقاي هاشمي‌رفسنجاني در خطبه‌هاي امروز نمازجمعه تهران با تشريح دو عمليات كربلاي2 و 3 و تأكيد بر وضعيت مطلوب سياسي ـ نظامي جمهوري‌اسلامي، اظهار اميدواري كرد كه در ماه محرم اعزام نيروهاي داوطلب به جبهه‌ها افزايش يابد. وي در ابتدا با اشاره به حماسه تيپ9 بدر (متشكل از مجاهدان و پناهندگان و اسيران تواب عراقي) در عمليات كربلاي2 در محور حاج‌عمران، گفت: «شجاعت اين نيروها به‌خاطر پيوستن آنها به خط امام و اسلام مي‌باشد.» وي با ذكر اقدام يك سرهنگ پناهنده عراقي در اين عمليات، اظهار اميدواري كرد كه از اين به بعد عراقي‌ها در آزادسازي مراكز حساس عراق شركت كنند و با آزادكردن كشورشان پس از پيروزي، خودشان ارتش جديد عراق را سازمان دهند. آقاي هاشمي افزود: «ما كه نمي‌خواهيم ارتش عراق باشيم و آينده دفاع از عراق با اينهاست.» | |||
حجت‌الاسلام هاشمي در ادامه به تصرف اسكله "العميه" و انهدام اسكله "البكر" عراق در عمليات كربلاي3 اشاره كرد و اين اسكله‌ها را پايگاهي براي نظارت عراق به كمك رادارهاي خود در خليج‌فارس و اجراي عمليات‌هاي ايذايي عليه جمهوري‌اسلامي در منطقه دانست و افزود: «ما بايد اين امكانات را از دشمن مي‌گرفتيم.» وي درباره اين عمليات گفت: «ما از لشكر امام‌حسين(ع) در صف‌شكني‌ها و عبور از خطوط خطرناك خيلي جاها از اين صحنه‌ها را ديده بوديم، اين فوق همة آن صحنه‌هاست و از لحاظ مشكل بودن كار، ... يعني براي كساني كه مي‌خواهند جنگ دريايي بكنند و مي‌خواهند فني بجنگند اين اصلاً در رديف كارهاي دريايي به تصور نمي‌آيد... بعد خود فرماندهان نظاميشان مي‌آيند براي شما توضيح مي‌دهند كه شجاعت و حماسه اين‌ها را در تاريخ ثبت كنند... اين بسيار مهم بود كه رفتند و العميه را گرفتند. آنها 110 نفر را اسير كردند و آن ابزار مزاحم براي ما را در خليج‌فارس منهدم كردند و عملاً اسكله را براي استفاده نظامي عراق از كار انداختند و اسكلة "البكر" را هم آتش زدند.» | |||
رئيس مجلس شوراي اسلامي به نتايج كنفرانس غيرمتعهدها ـ كه هم‌اكنون در حراره ادامه دارد ـ و وجود اوضاع مناسب سياسي بين‌المللي به نفع ايران و همچنين پيروزي سياسي ايران در حج امسال كه مي‌تواند بسياري از تبليغات سوء عليه جمهوري‌اسلامي را خنثي كند، اشاره كرد و افزود: «همه شرايط و امكانات لازم براي اعزام به جبهه‌ها مهياست و محرم امسال با اين مقدماتي كه داريم، مي‌تواند محرم سرنوشت‌سازي باشد و اميدواريم كه در عاشوراي امسال شاهد اوج اعزام نيروهاي داوطلب به جبهه‌ها باشيم.»<ref>روزنامه جمهوري اسلامي، 15/6/1365، ص3. </ref> | |||
836 | |||
ضمن تحليلي كه امروز در روزنامه امريكايي "واشنگتن‌پست" درج شد، دربارة حمله آتي ايران و احتمال پيروزي نيروهاي خودي در اين حمله و پيامدهاي آن، به نقل از برخي مقامات رسمي امريكا چنين آمده‌است: «بايد در كنار پشتيباني‌هاي اطلاعاتي از عراق، مشاوره و همفكري با رهبريت آن كشور نيز تقويت شود. | |||
برداشت كلي وزارت خارجه، وزارت جنگ و متخصصين جاسوسي ايالات‌متحده اين است كه امسال نيز بار ديگر ارتش عراق علي‌رغم تلفات جدي فراوان خواهد توانست خطوط دفاعي اصلي خود را حفظ نمايد لكن از آن‌جا كه احتمال پيروزي ايران وجود دارد، دولت ريگان به‌طور مؤثر به طرف عراق كشيده مي‌شود، بدون اين‌كه موضع بي‌طرفي اين كشور تغيير يابد. امريكا خواهان اين است كه با حفظ موضع بي‌طرفي خود، راه را براي بهبود روابط خود با ايران پس از آيت‌الله خميني باز بگذارد.» | |||
خبرگزاري جمهوري‌اسلامي كه مطالب اين روزنامه را گزارش كرده، در پايان آورده است: «روزنامه يادشده اعتراف مي‌كند، در حالي كه امريكا پشتيباني‌هاي اطلاعاتي با ارزشي از عراق به‌عمل مي‌آورد، برخي از مقامات رسمي امريكا معتقدند بايد مذاكراتي در مورد ابراز همدردي و همفكري با رهبريت عراق صورت بگيرد.»<ref>خبرگزاري جمهوري‌اسلامي ايران، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 173، 18/6/1365، ص 4 و 5، به نقل از روزنامه امريكايي "واشنگتن پست". </ref> | |||
837 | |||
وزارت امورخارجه جمهوري‌اسلامي ايران متن زير را در خصوص نتايج نشست كميته سياسي اجلاس سران عدم‌تعهد ـ كه دو روز پيش به‌منظور تهيه پيش‌نويس مواضع سياسي كشورهاي عضو جنبش و درج در بيانيه نهايي هشتمين اجلاس سران جنبش، تشكيل شد ـ در اختيار خبرگزاري جمهوري‌اسلامي قرارداد كه طي آن در نهايت كميتة سياسي بر لزوم پايان دادن به جنگ، بدون اشاره به نام عراق به‌عنوان عامل تجاوز بسنده كرده‌است. آنچه وزارت خارجه در اختيار خبرگزاري جمهوري‌اسلامي قرار داده، به شرح زير است: | |||
روزهاي‌چهارشنبه و پنجشنبه در كميته سياسي اجلاس هشتم سران جنبش عدم‌تعهد مسئله جنگ تحميلي عراق عليه ايران مورد بحث قرارگرفت و پس از بحث‌هاي طولاني، متن پيشنهادي كشور ميزبان به تصويب رسيد. اين متن داراي سه پاراگراف است: در پاراگراف اول جنگ ايران و عراق را، موضوع اصل عدم توسل به زور كه مي‌بايست در روابط بين‌المللي رعايت شود، دانستند؛ در پاراگراف دوم نيز با توجه به اصل عدم توسل به زور، از آغاز و ادامه جنگ ابراز تأسف شده‌است؛ در پاراگراف سوم از دو طرف جنگ درخواست شده كه به خصومت‌هاي خود پايان دهند تا از خسارات مالي و جاني بيش‌تر جلوگيري شود. در متن تصويب شده توسط جنبش، براي اولين‌بار به مسئله آغاز جنگ اشاره شده‌است. البته با توجه به موضع جمهوري‌اسلامي ايران مبني‌بر محكوميت متجاوز، درخواست يادشده از جانب ايران رد شد. كشورهاي عرب حامي عراق، اصلاحيه‌اي بر متن پيشنهادي كشور ميزبان داشتند كه در آن به درخواست رژيم عراق در زمينه صلح تحميلي تأكيد شده است كه علي‌رغم تلاش بسيار اين كشورها، باتوجه به توضيحات نماينده ايران در كميته سياسي و تشريح تجاوز رژيم عراق عليه ايران و نقض مقررات بين‌المللي توسط عراق، به تصويب نرسيد.<ref>مأخذ شماره 4، ص22. </ref> | |||
به گزارش خبرگزاري جمهوري‌اسلامي از حراره، در بيانيه كميته سياسي اجلاس سران جنبش عدم‌تعهد (در فصل خلع‌سلاح)، پيشنهاد ايران مبني‌بر محكوميت هر كشوري كه با هر دليلي از سلاح شيميايي استفاده كند، پذيرفته شد، اعضاي جنبش به‌كارگيري سلاح شيميايي را نقض آشكار حقوق بين‌المللي و معيارهاي اسلامي دانستند.<ref>مأخذ شماره 17، ص2، حراره ـ خبرگزاري جمهوري‌اسلامي. </ref> | |||
838 | |||
"شيرين هانتر" معاون بخش برنامه‌هاي خاورميانه مركز مطالعات استراتژيك بين‌المللي دانشگاه "جرج تاون" از ديدگاه روان‌شناسي و تاريخ به بررسي و نقد دعاوي صلح‌طلبانه عراق پرداخته و موانع و ابهامات موجود در سر راه صلح را مورد اشاره قرار داده و معتقد است كه عراق تنها خواهان آتش‌بس است [نه صلح]. وي در مقاله امروز خود در روزنامه "واشنگتن تايمز" نوشته است: «هيچ ايراني با هرگونه اعتقاد سياسي نمي‌تواند اين واقعيت تاريخي را فراموش كند و يا از اين امر نترسد كه اگر ايران در فرصت ديگر ضعيف شود، اعراب بار ديگر سعي نخواهند كرد كه خوزستان را تصاحب كنند؟ تاكنون نه عراق و نه اعراب از ادعاهاي خود در رابطه با خوزستان دست برنداشته‌اند. در عوض عراق هنوز به جبهه آزادي‌بخش اهواز كه رهبران آن با روزنامه‌هاي كويتي مصاحبه مي‌كنند، پناه مي‌دهد. همچنين عراقي‌ها با موضوع "شط‌العرب" (اروندرود) و موافقت‌نامه 1975 الجزاير برخورد روشني نداشته‌اند، لذا مشكل است اعتقاد داشت كه هر رژيم ايراني بعد از دادن تقريباً يك ميليون نفر تلفات و حدود 300 ميليون دلار خسارت اقتصادي بتواند حاكميت كامل بر شط‌العرب(اروندرود) را به عراق بدهد. آخرين نكته‌اي كه موردنظر است، موضوع پرداخت غرامت اقتصادي به ايران مي‌باشد كه اين موضوع تاكنون به روشني توسط عراق و ديگر اعراب مطرح نشده‌است و براي ايرانيان نيز مشكل است باور كنند اعرابي كه هيچ‌گونه برخوردي با عراق به‌دليل تجاوزش به ايران نكرده‌اند، حاضر به پرداخت غرامت به آنها باشند.»<ref>مأخذ شماره 4، ص‌ص 15 تا 18، واشنگتن پست. </ref> | |||
839 | |||
روزنامه امريكايي "وال استريت‌ژورنال" در شماره امروز خود در حالي كه به‌نظر مي‌رسد از ماجراي پنهاني داد و ستد اسلحه بين امريكا و ايران بي‌خبر است طي گزارشي دربارة چگونگي تلاش ايران براي خريد قاچاق تسليحات نظامي امريكا، به نقل از مدير بخش خدمات بررسي‌هاي استراتژيك ادارة گمرك امريكا (ال واتون) نوشته است: «هيچ‌كس به اندازة ايراني‌ها براي دسترسي به تسليحات نظامي امريكا تلاش نمي‌كند... ايران آشكارا و آزادانه خواهان موشك‌هاي ضدتانك امريكايي، قطعات و وسايل يدكي براي هواپيماهاي اف ـ 14 و اف ـ 4 خود مي‌باشد.» وال‌استريت ژورنال به نقل از يك سخن‌گوي هيئت نمايندگي ايران در سازمان‌ملل،افزود: «ما به قطعات يدكي براي ادامه كار نياز داريم؛ هركسي كه پيشنهاد فروش چنين چيزهايي را به ما بدهد، طبيعتاً از پذيرش آن خودداري نمي‌كنيم. ما معمولاً 2 تا 3 برابر بهاي اصلي كالا را پرداخت مي‌كنيم، چراكه خريد از طريق واسطه‌ها و دلالان انجام مي‌شود.» | |||
به نوشته اين روزنامه، ارتباط واسطه‌ها و دلالان با ايران، در پوشش نام شركت و بانك‌هاي قلابي كه وجود خارجي ندارند و همچنين با استفاده از گواهي‌نامه‌هاي جعلي اجازه صدور كالا، انجام مي‌گيرد. اين واسطه‌ها افرادي هستند كه با قراردادهاي گزافي سر و كار دارند و به‌طور كلي يك كشور خارجي دوست ايران را واسطه معاملات خود قرار مي‌دهند. | |||
اين منبع افزود: «هرچند وزارت خارجه امريكا ضروري مي‌داند كه صادركنندگان تسليحات نظامي نبايد به كشورهاي كمونيستي و يا كشورهاي تحريم شده همچون ايران، عراق و ليبي اسلحه بفروشند، اما اين صادركنندگان پرداخت رشوه به مقامات رسمي كشورهاي دوست خارجي و درست كردن گواهي جعلي براي صادرات را به آساني انجام‌مي‌دهند.»<ref>خبرگزاري جمهوري‌اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 172، 17/6/1365، ص‌ص 9 و 10، به نقل از "وال استريت ژورنال". </ref> | |||
مجلة فرانسوي "اكسپرس" امروز با اشاره به رقابت فرانسه و شوروي براي فروش سلاح به عراق، نوشت: «اتحاد جماهير شوروي بار ديگر تحويل اسلحه به عراق را از سرگرفته است آن‌هم با قيمتي كه هرگونه رقابت را منتفي مي‌سازد.» در همين زمينه يكي از صاحبان صنايع نظامي فرانسه با افسوس گفت: «بغداد اين مسئله را به‌خوبي به‌ما فهمانده است.»<ref>اداره كل مطبوعات و رسانه‌هاي خارجي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، "بررسي مطبوعات جهان"، نشريه شماره 1184، 30/7/1365، ص21، به نقل از مجله فرانسوي "اكسپرس"، 14/6/1365. </ref> | |||
840 | |||
به‌دنبال كشته‌شدن سه سرباز فرانسوي عضو سازمان‌ملل در لبنان، رسانه‌هاي غربي تلاش كردند تا آن را به ايران نسبت دهند. در اين باره بخش فارسي راديو امريكا صبح امروز از قول خبرنگار اين راديو در پاريس، گفت: «فشارهاي اخير، بخشي از كوشش برنامه‌ريزي شده به‌منظور اعمال نفوذ در سياست‌هاي دولت فرانسه است. عقيده عموم بر اين است كه ربودن گروگان‌هاي فرانسوي در بيروت، مربوط به دشمني جمهوري‌اسلامي ايران با فرانسه است و ظاهراً علت اين دشمني رژيم جمهوري‌اسلامي، كمك‌هاي نظامي فرانسه به عراق است.»<ref>مأخذ شماره 8، ص‌ص 35 و 36، به نقل از راديو امريكا. </ref> | |||
روزنامه "فيگارو" نيز در سرمقاله خود نوشت: «هيچ‌كس ترديد ندارد كه سربازان ما از يك ماه پيش تاكنون به‌طور خاصي هدف عناصر افراطي شيعه هستند كه خارج از كنترل رهبر چريك‌هاي لبناني "امل" بوده و در واقع فقط از دستورات رسيده از تهران اطاعت مي‌كنند. اين امر نيز مانند تهديد و شانتاژ است كه بر جان گروگان‌هايمان سنگيني مي‌كند. اين از جمله فشارهاي تروريستي وارده از سوي ايران است تا بدين‌وسيله پاريس از تحويل اسلحه به عراق چشم‌پوشي كند.»<ref>مأخذ شماره8، ص37، به نقل از روزنامه "فيگارو". </ref> | |||
برخي مطبوعات لبنان نيز كه وابسته به گروه‌هاي طرف‌دار غرب مي‌باشند، اين امر را مورد تأكيد قرار دادند. مفسر روزنامه "العمل" ارگان حزب فالانژ "كتائب"، در اين‌باره نوشت: «ميان منافع اسرائيل و ايران كه داراي روابط پايدار تاريخي مي‌باشند، تطابق وجود دارد به‌گونه‌اي كه اسرائيل در پس بيرون راندن نيروي صلح سازمان‌ملل از لبنان است تا دستش باز شود.» به نوشته العمل، ايران مي‌خواهد به پاريس كه تأمين‌كننده اصلي اسلحه براي عراق است، فشار آورد و در امور لبنان دخالت كند.<ref>مأخذ شماره 8، ص‌ص 33 و 34، بيروت ـ خبرگزاري فرانسه، 14/6/1365، به نقل از روزنامه "العمل"، ارگان حزب فالانژيست. </ref> | |||
برخي ديگر از روزنامه‌هاي لبنان سوء قصدهاي انجام شده را به اسرائيل ارتباط دادند. روزنامه مستقل "الانوار" عقيده دارد اين سوء قصدها نشان‌دهندة آن است كه از اين پس ميدان در دست افراطيون مخالف قطع‌نامه445 شوراي امنيت سازمان‌ملل است و هدف از آن بيرون راندن فرانسه و نيروهاي صلح سازمان‌ملل از لبنان مي‌باشد. اين روزنامه افزود: «چندين طرف (ايران، اسرائيل و ساف) در پي بيرون راندن نيروي صلح سازمان‌ملل از لبنان هستند.» "الشرق" روزنامه متمايل به سوريه تأكيد كرد: «سوء قصدهاي انجام شده عليه نيروي صلح سازمان ملل در لبنان، در جهت منافع اسرائيل است كه در بيرون رفتن از جنوب لبنان و اجراي قطع‌نامه 425 خودداري مي‌كند.»<ref>پيشين، به نقل از روزنامه "الانوار". </ref> | |||
841 | |||
ماجراي هواپيماي ربوده شده امريكايي در پاكستان با به‌جاگذاردن 18 كشته و 127 زخمي خاتمه يافت. چهار مرد مسلح عرب كه جمبوجت شركت "پان‌امريكن" را در فرودگاه كراچي به تصرف خود در آورده بودند، براثر قطع برق هواپيما وحشت زده شدند و به‌سمت مسافران تيراندازي كردند كه در همين زمان كماندوهاي ارتش پاكستان به هواپيما يورش بردند. ماجراي اين هواپيما با به‌جاي گذاشتن 18 كشته و 127 زخمي پايان يافت. اولين قرباني اين ماجرا يك امريكايي هندي‌الاصل بود كه در نخستين دقايق هواپيماربايي به قتل رسيد. گروه‌هايي به‌نام "جندالله" و "هسته انقلابي ليبي" در تماسي تلفني مسئوليت اين هواپيماربايي را پذيرفته‌اند، اما عده‌اي از مسافران كه جان سالم بدر برده‌اند عقيده دارند هواپيماربايان فلسطيني هستند. آنها رفتار هواپيماربايان را دوستانه توصيف كردند. يكي از مسافران گفت: «هنگامي كه برق هواپيما قطع شد، يكي از هواپيماربايان با صداي بلند به عربي فرياد زد: "زمان براي آخرين جهاد فرا رسيده است؛ اگر كشته شويم، همگي شهيد به‌شمار خواهيم رفت." سپس همگي شروع به شليك كردند.»<ref>روزنامه كيهان، 15/6/1365، ص‌ص 1 و 20. </ref> | |||
842 | |||
نفوذ معنوي انقلاب‌اسلامي در خارج از مرزهاي ايران، غرب را نگران كرده‌است. در اين باره راديو امريكا طي گزارشي، با اشاره به ظهور ناگهاني تصوير قاب شده امام‌خميني در فروش‌گاه‌هاي كويت، كارخانه‌هاي ابوظبي، كتاب‌فروشي‌هاي بحرين، رستوران‌هاي شارجه و همچنين كشورهاي آسياي جنوب شرقي از جمله مالزي، تايلند، فيليپين و اندونزي، يادآوري كرد: «از خليج‌فارس تا اقيانوس‌آرام پديده تازه‌اي كشورها را تكان داده و دولت‌ها را نگران ساخته‌است كه آن، ظهور نوع افراطي و انقلابي اسلام مي‌باشد.»<ref>مأخذ شماره 8، ص 5، به نقل از راديو امريكا، 14/6/65. </ref> | |||
نسخهٔ ۲۷ مارس ۲۰۲۳، ساعت ۱۱:۲۴
| روزشمار جنگ سال 1365 1365.06.14 | |
|---|---|
| نام‌های دیگر | چهارده شهریور |
| تاریخ شمسی | 1365.06.14 |
| تاریخ میلادی | 5 سپتامبر 1986 |
| تاریخ قمری | 30 ذیحجه 1406 |
گزارش -1
828 به دنبال تصميم فرماندهان سپاه در جلسة يازدهم شهريورماه جاري مبني‌بر محدود كردن منطقه عملياتي "دربنديخان" و حذف ارتفاع "شاخ‌خشيك" از طرح عمليات، امروز جلسه‌اي در همين زمينه با شركت فرمانده كل سپاه، مسئولان نيروي‌زميني و قرارگاه نجف در محل قرارگاه نيروي‌زميني سپاه برگزار شد. تصميمات جديد در خصوص طرح عمليات و خط حد يگان‌ها، به نحوي بيانگر فرعي شدن عمليات در ذهن فرماندهان بود. به‌نظر مي‌رسيد اين تصميم‌گيري‌ها به دليل حل‌نشدن مشكلاتي باشد كه در كليه مراحل طرح‌ريزي و تهيه مقدمات اجراي عمليات در اين منطقه وجود داشته‌است. در جلسه امروز سه مشكل عمدة عمليات اين‌گونه عنوان شد: 1ـ دوري از خط دشمن. 2ـ تسلط دشمن بر عقبه و خط خودي. 3ـ مسئلة حفاظت كه بحث‌هاي بسياري را تاكنون در پي داشته‌است. در اين جلسه طرحي جديد براي عمليات به‌تصويب رسيد كه شامل يك اقدام مهندسي مقدماتي و دو مرحله عمليات پس از اين اقدام است. در اين طرح پيش‌بيني شده كه نيروهاي خودي قبل از اجراي عمليات، خاك‌ريزي سراسري از مقابل ارتفاعات شاخ‌خشيك تا شاخ سورمر در 1500 متري خط كنوني احداث كنند. پيش‌بيني كرده‌اند كه با استقرار نيروها در پشت اين خط، حدود سه ساعت از زمان رسيدن به هدف اصلي در شب عمليات كاسته شود. در طرح جديد، در مرحله اول ارتفاعات شاخ‌سورمر، شاخ‌شميران و نيمي از ارتفاع برددكان تصرف مي‌شود، سپس در مرحله دوم از پشت برددكان (در حاشيه درياچة دربنديخان) با استفاده از جاده‌هاي موجود، براي تصرف "زيمناكوه" و سد دربنديخان اقدام مي‌شود. از آن‌جا كه جلو رفتن نيروهاي خودي و استقرار در خط جديد، ممكن است موجب هوشياري دشمن و لو رفتن عمليات شود، مقرر شد كه پس از جلو كشيدن خط، به‌منظور فريب دشمن، با خارج كردن گروهي از نيروها منطقه را خلوت كنند و شايعه منتفي‌شدن عمليات را مطرح سازند و پس از مدتي تأخير، عمليات اجرا شود؛ در همين‌حال به‌منظور كاهش حساسيت دشمن، عمليات ديگري در محور مريوان روي ارتفاعات "دزلي" (كه به‌عنوان محور عمليات فريب مطرح است) به همت لشكر33 المهدي(عج) انجام گيرد. در نهايت در جلسه امروز، فرمانده نيروي‌زميني (برادر شمخاني) با توجه به تصميمات گرفته شده مبني‌بر جلو كشيدن خط و آمادگي براي اجراي عمليات، موارد زير را به قرارگاه حمزه ابلاغ كرد: 1ـ لشكر33 المهدي(عج)، خط حد و شناسايي تيپ110 خاتم‌الانبياء(ص) مستقر در ارتفاعات شاخ سورمر را تحويل بگيرد. 2ـ تيپ57 ابوالفضل(ع) و لشكر8 نجف‌اشرف نيز طبق برنامة قبلي به كار خود ادامه دهند. 3ـ تيپ110 خاتم‌الانبياء(ص) و لشكر27 حضرت‌رسول(ص) از طرح مانور حذف شوند و يگان‌هاي باقي‌مانده پس از كشيدن خط پدافندي جديد در ارتفاعات جلوتر، به شناسايي پرداخته و آماده عمليات شوند و در اين خصوص دوشنبه‌شب آينده (17/6/1365) به‌عنوان زمان‌ِ جلو كشيدن نيروها مقرر شد.[۱] در اين جلسه همچنين پيشنهاد اجراي عمليات در ماووت با هدف ضربه‌زدن به نيروهاي دشمن و ضدانقلاب و نيز اجراي چند عمليات محدود ديگر در محدودة سومار تا مهران در فاصله زماني تعويق عمليات دربنديخان، مطرح شد.[۲] 829 در حالي كه دشمن فعاليت‌هاي مهندسي خود را در جبهه‌هاي جنوب خصوصاً در منطقه عمومي فاو تشديد كرده‌است، وضعيت آتش نيروهاي خودي به‌دليل كمبود ادوات براي مقابله با اقدامات مهندسي دشمن بسيار ضعيف مي‌باشد. طبق گزارش واحد ادوات قرارگاه كربلا، دشمن با استفاده از اين ضعف، دامنه فعاليت‌هايش را در منطقه افزايش داده به‌طوري كه در سنگرهاي كمين خود نيز تريلر 18 چرخ و 20 دستگاه كمپرسي آورده‌است. در ضلع‌شمالي و غربي درياچه نمك(در منطقة فاو) آن‌قدر كمپرسي و بيل مكانيكي و بولدوزر به‌كار گرفته كه تعداد آنها را به سختي مي‌توان شمارش كرد. در اين گزارش نمونه‌اي از فعاليت‌هاي دشمن چنين ذكر شده‌است: «هنگامي كه يكي از كمپرسي‌هاي دشمن در فاصله 750 متري نيروهاي خودي به گل نشست، يك تيم از نيروهاي دشمن در جلو چشم ديده‌بان خودي ـ كه به‌دليل كاهش مهمات نمي‌توانست كاري انجام دهد ـ به كمك جرثقيل به مدت دو ساعت مشغول بيرون آوردن كمپرسي بود و در اين حال آن‌چنان كاليبرهاي دشمن بر كمين و خط مقدم ما كار مي‌كردند كه برادران مجال اين را كه با كاليبر روي كمپرسي و جرثقيل كار كنند، نداشتند.» در ادامه آمده‌است: «اين نوع مسائل هرروز براي يگان‌هاي ما اتفاق مي‌افتد. از انتهاي نهر "جزمي" تا پادگان "البحاره" تمامي قبضه‌هاي ادوات به علت نداشتن مهمات، جمع‌آوري شده و به‌مدت يك‌ماه است كه در خط پدافندي فاو ـ كه از لحاظ سياسي و نظامي براي جمهوري‌اسلامي ارزش بسياري دارد ـ حتي يك گلوله 107 هم شليك نشده است و حداكثر در تمام خطوط قرارگاه در روز فقط 30 گلولة 120 ميلي‌متري شليك شده است.»[۳] 830 چهار هواپيماي عراقي در ساعت 18:25 جزيره "لاوان" واقع در شمال‌غربي جزيره "سيري" در خليج‌فارس را بمباران كردند.[۴] در اين بمباران پالايشگاه جزيره "لاوان" مورد اصابت قرارگرفت و سه مخزن نفت آن سوراخ شد و قسمتي از پالايشگاه نيز آتش گرفت.[۵] در اين حمله، نفت‌كش ايراني "مكران"(Mokran) نيز كه در محل لنگر انداخته‌بود هدف قرارگرفت كه دچار آتش‌سوزي شد و سه تن از خدمه‌هاي آن شهيد و 10 تن نيز زخمي شدند.[۶] خبرگزاري رويتر در اين باره به نقل از يك كارشناس امدادي گفت: «به‌نظر مي‌رسد كه هدف عراق از حمله به "لاوان"، آسيب‌رساندن به تأسيسات راداري بوده‌است. اين تأسيسات براي ايجاد يك سپر راداري براي نفت‌كش‌هاي ايران در مقابل حملات هوايي عراق در هنگام گذر از خليج‌فارس طرح‌ريزي شده‌است. در اين جزيره همچنين يك باند براي استفادة جنگنده بمب‌افكن‌هاي اف ـ 4 وجود دارد. به همين دليل از جزيره لاوان بيش از هر جزيره ايراني ديگر در خليج‌فارس دفاع مي‌شود. منابع كشتي‌راني گفتند: "حتي اگر تانكرهاي ذخيره نفت در اين جزيره آسيب ديده باشند،ايران در سراسر خليج‌فارس داراي يك سلسله ذخاير نفتي است و اختلال در كشتي‌راني اين كشور جزئي خواهد بود."»[۷] از سوي ديگر، به گزارش راديو "صوت‌الجماهير"، فرمانده نيروي‌هوايي عراق دربارة اين اقدام، تائيد كرد كه در حمله به جزيره لاوان يك اسكادران از جنگنده‌هاي عراقي شركت داشته‌اند.[۸] وي با تلگرافي به صدام اعلام كرد كه نيروي هوايي عراق براي خنثي ساختن حمله آتي ايران، آمادگي كامل دارد.[۹] "عبدالجبار محسن" يكي از اعضاي فرماندهي عالي نيروهاي مسلح عراق نيز تهديد كرد كه نيروي هوايي اين كشور پايانه نفتي جديد ايران در جزيره "لارك" واقع در دهانه خليج‌فارس را هدف قرار خواهد داد. راديو بي.بي.سي با اعلام اين خبر، گفت: «متخصصان امورنظامي در لندن، معتقدند در حالي كه حمله هوايي عراق عليه لارك به آساني حمله عليه سيري نيست، اما با توجه به تسليحاتي كه عراق اخيراً از فرانسه دريافت كرده، به هيچ‌وجه اين حمله غيرممكن نيست. اين منابع مي‌گويند عراق به احتمال زياد براي حمله‌هاي راه‌دور خود از جنگنده‌هاي ميراژ(5/2000-EQ) استفاده مي‌كند. عراق سال گذشته 23فروند از اين نوع جنگنده‌ها را در چارچوب يك معامله پاياپاي در مقابل نفت، از فرانسه دريافت كرد.» به‌گفته منابع‌نظامي در لندن، شعاع عمل رزمي اين جنگنده 990كيلومتر است. اين درحالي است كه جزيره "لارك" از پايگاه هوايي "شعيبه" عراق در نزديكي بصره،972كيلومتر فاصله دارد.[۱۰] بي.بي.سي افزود: «متخصصان امورنظامي معتقدند ايران به مقدار كافي جنگنده در اختيار ندارد كه بتواند از چنين حمله‌هاي هوايي عراق جلوگيري كند. به‌گفته اين منابع، هواپيمايي كه با قابليت كافي بتواند از عهدة دفاع برآيد، جنگندة "اف ـ 14" است كه ايران احتمالاً تنها 9 فروند از اين جنگنده‌ها را در اختيار دارد البته بسياري از آنها در مناطق مختلف كشور براي دفاع از ساير اهداف حساس مستقر شده‌اند. ايران تعدادي "اف ـ 4" و "اف ـ 5" هم در اختيار دارد ولي اين جنگنده‌ها به رادارهاي پيش‌رفته لازم مجهز نيستند و بايد تا حدود زيادي به رادارهاي زميني در بندرعباس متكي باشند.» اين منبع در خاتمه افزود: «متخصصان امورنظامي مي‌گويند تسليحات تازة عراق يكي از عوامل موفقيت ظاهري حملات هوايي عراق است.»[۱۱] 831 به گزارش خبرگزاري فرانسه، رئيس شركت "بيمه‌لويدز لندن" در مورد خسارت‌هاي حمله به نفت‌كش‌ها در خليج‌فارس، گفت: «جنگ ايران و عراق تاكنون در حدود 700ميليون دلار براي بيمه‌گران دريايي هزينه داشته‌است. طي هشت ماه اول سال جاري مسيحي (دي 1364 تا شهريور 1365)، خسارات در حدود 80ميليون دلار بوده‌است كه در حدود 30ميليون دلار آن مربوط به ماه گذشته (اوت) مي‌شود كه در اين ماه 15 كشتي خسارت ديده كه يكي از آنها دو بار آسيب ديده‌است. از ابتداي جنگ تاكنون ماه اوت بدترين ماه براي بيمه‌گران بوده است. طي شش ماه اول سال جاري مسيحي، در حدود 50 فروند كشتي مورد حمله قرار گرفته است.» وي افزود: «اين مبلغ در مقايسه با مبلغ كل بيمه دريايي نسبتاً ناچيز است.»[۱۲] 832 توقيف كشتي روسي در خليج‌فارس به‌وسيله شناورهاي نيروي دريايي جمهوري‌اسلامي ايران، انعكاس وسيعي در مطبوعات امروز امريكا داشته‌است و طي گزارش‌هايي، ضمن اعلام اين خبر، به‌نقل از منابع كشتي‌راني در خليج‌فارس با اشاره به بهبود روابط دو كشور در هفته‌هاي اخير و سكوت روسيه در قبال واقعة ديروز، از وقوع آن ابراز تعجب كرده‌اند. واشنگتن‌پست در گزارش خود به نقل از منابع وزارت‌خارجه امريكا و ديگر تحليل‌گران سياسي‌نوشته‌است كه اقدام ايران جزيي از محاصره دريايي تهران عليه عراق است و يك حركت خصومت‌آميز عليه شوروي نمي‌باشد.[۱۳] 833 ايران امروز طي نامه‌اي به دبيركل سازمان ملل، بمباران شيميايي مواضع نيروهاي خودي را به اطلاع وي رساند. نمايندگي دائم ايران در سازمان ملل در اين نامه با اعلام استفاده عراق از سلاح شيميايي در منطقه كربلاي2 (در اطراف شهر حاج‌عمران) كه منجر به كشته‌شدن يك تن و مجروح‌شدن هفت تن شد، درخواست كرد كه مجامع بين‌المللي، عراق را از به‌كار بردن سلاح شيميايي منع كنند.[۱۴]
834 نمايندگي عراق در سازمان ملل نيز، امروز در نامه‌اي به دبيركل اين سازمان، ادعا كرد كه ايران اهدافي غيرنظامي را در عراق بمباران كرده‌است، از جمله مجتمع مسكوني شهر "بصره" كه منجر به كشته‌شدن دو تن و مجروح‌شدن سه تن شد.[۱۵] "طارق عزيز" معاون نخست‌وزير و وزير امورخارجه عراق نيز در نامه‌اي كه به پيوست آن نامه ارسال كرده، با انعكاس حمله اخير ايران در محور "حاج‌عمران"، از شوراي امنيت خواسته‌است از حملات جديد ايران جلوگيري كند.[۱۶] 835 آقاي هاشمي‌رفسنجاني در خطبه‌هاي امروز نمازجمعه تهران با تشريح دو عمليات كربلاي2 و 3 و تأكيد بر وضعيت مطلوب سياسي ـ نظامي جمهوري‌اسلامي، اظهار اميدواري كرد كه در ماه محرم اعزام نيروهاي داوطلب به جبهه‌ها افزايش يابد. وي در ابتدا با اشاره به حماسه تيپ9 بدر (متشكل از مجاهدان و پناهندگان و اسيران تواب عراقي) در عمليات كربلاي2 در محور حاج‌عمران، گفت: «شجاعت اين نيروها به‌خاطر پيوستن آنها به خط امام و اسلام مي‌باشد.» وي با ذكر اقدام يك سرهنگ پناهنده عراقي در اين عمليات، اظهار اميدواري كرد كه از اين به بعد عراقي‌ها در آزادسازي مراكز حساس عراق شركت كنند و با آزادكردن كشورشان پس از پيروزي، خودشان ارتش جديد عراق را سازمان دهند. آقاي هاشمي افزود: «ما كه نمي‌خواهيم ارتش عراق باشيم و آينده دفاع از عراق با اينهاست.» حجت‌الاسلام هاشمي در ادامه به تصرف اسكله "العميه" و انهدام اسكله "البكر" عراق در عمليات كربلاي3 اشاره كرد و اين اسكله‌ها را پايگاهي براي نظارت عراق به كمك رادارهاي خود در خليج‌فارس و اجراي عمليات‌هاي ايذايي عليه جمهوري‌اسلامي در منطقه دانست و افزود: «ما بايد اين امكانات را از دشمن مي‌گرفتيم.» وي درباره اين عمليات گفت: «ما از لشكر امام‌حسين(ع) در صف‌شكني‌ها و عبور از خطوط خطرناك خيلي جاها از اين صحنه‌ها را ديده بوديم، اين فوق همة آن صحنه‌هاست و از لحاظ مشكل بودن كار، ... يعني براي كساني كه مي‌خواهند جنگ دريايي بكنند و مي‌خواهند فني بجنگند اين اصلاً در رديف كارهاي دريايي به تصور نمي‌آيد... بعد خود فرماندهان نظاميشان مي‌آيند براي شما توضيح مي‌دهند كه شجاعت و حماسه اين‌ها را در تاريخ ثبت كنند... اين بسيار مهم بود كه رفتند و العميه را گرفتند. آنها 110 نفر را اسير كردند و آن ابزار مزاحم براي ما را در خليج‌فارس منهدم كردند و عملاً اسكله را براي استفاده نظامي عراق از كار انداختند و اسكلة "البكر" را هم آتش زدند.» رئيس مجلس شوراي اسلامي به نتايج كنفرانس غيرمتعهدها ـ كه هم‌اكنون در حراره ادامه دارد ـ و وجود اوضاع مناسب سياسي بين‌المللي به نفع ايران و همچنين پيروزي سياسي ايران در حج امسال كه مي‌تواند بسياري از تبليغات سوء عليه جمهوري‌اسلامي را خنثي كند، اشاره كرد و افزود: «همه شرايط و امكانات لازم براي اعزام به جبهه‌ها مهياست و محرم امسال با اين مقدماتي كه داريم، مي‌تواند محرم سرنوشت‌سازي باشد و اميدواريم كه در عاشوراي امسال شاهد اوج اعزام نيروهاي داوطلب به جبهه‌ها باشيم.»[۱۷] 836 ضمن تحليلي كه امروز در روزنامه امريكايي "واشنگتن‌پست" درج شد، دربارة حمله آتي ايران و احتمال پيروزي نيروهاي خودي در اين حمله و پيامدهاي آن، به نقل از برخي مقامات رسمي امريكا چنين آمده‌است: «بايد در كنار پشتيباني‌هاي اطلاعاتي از عراق، مشاوره و همفكري با رهبريت آن كشور نيز تقويت شود. برداشت كلي وزارت خارجه، وزارت جنگ و متخصصين جاسوسي ايالات‌متحده اين است كه امسال نيز بار ديگر ارتش عراق علي‌رغم تلفات جدي فراوان خواهد توانست خطوط دفاعي اصلي خود را حفظ نمايد لكن از آن‌جا كه احتمال پيروزي ايران وجود دارد، دولت ريگان به‌طور مؤثر به طرف عراق كشيده مي‌شود، بدون اين‌كه موضع بي‌طرفي اين كشور تغيير يابد. امريكا خواهان اين است كه با حفظ موضع بي‌طرفي خود، راه را براي بهبود روابط خود با ايران پس از آيت‌الله خميني باز بگذارد.» خبرگزاري جمهوري‌اسلامي كه مطالب اين روزنامه را گزارش كرده، در پايان آورده است: «روزنامه يادشده اعتراف مي‌كند، در حالي كه امريكا پشتيباني‌هاي اطلاعاتي با ارزشي از عراق به‌عمل مي‌آورد، برخي از مقامات رسمي امريكا معتقدند بايد مذاكراتي در مورد ابراز همدردي و همفكري با رهبريت عراق صورت بگيرد.»[۱۸] 837 وزارت امورخارجه جمهوري‌اسلامي ايران متن زير را در خصوص نتايج نشست كميته سياسي اجلاس سران عدم‌تعهد ـ كه دو روز پيش به‌منظور تهيه پيش‌نويس مواضع سياسي كشورهاي عضو جنبش و درج در بيانيه نهايي هشتمين اجلاس سران جنبش، تشكيل شد ـ در اختيار خبرگزاري جمهوري‌اسلامي قرارداد كه طي آن در نهايت كميتة سياسي بر لزوم پايان دادن به جنگ، بدون اشاره به نام عراق به‌عنوان عامل تجاوز بسنده كرده‌است. آنچه وزارت خارجه در اختيار خبرگزاري جمهوري‌اسلامي قرار داده، به شرح زير است: روزهاي‌چهارشنبه و پنجشنبه در كميته سياسي اجلاس هشتم سران جنبش عدم‌تعهد مسئله جنگ تحميلي عراق عليه ايران مورد بحث قرارگرفت و پس از بحث‌هاي طولاني، متن پيشنهادي كشور ميزبان به تصويب رسيد. اين متن داراي سه پاراگراف است: در پاراگراف اول جنگ ايران و عراق را، موضوع اصل عدم توسل به زور كه مي‌بايست در روابط بين‌المللي رعايت شود، دانستند؛ در پاراگراف دوم نيز با توجه به اصل عدم توسل به زور، از آغاز و ادامه جنگ ابراز تأسف شده‌است؛ در پاراگراف سوم از دو طرف جنگ درخواست شده كه به خصومت‌هاي خود پايان دهند تا از خسارات مالي و جاني بيش‌تر جلوگيري شود. در متن تصويب شده توسط جنبش، براي اولين‌بار به مسئله آغاز جنگ اشاره شده‌است. البته با توجه به موضع جمهوري‌اسلامي ايران مبني‌بر محكوميت متجاوز، درخواست يادشده از جانب ايران رد شد. كشورهاي عرب حامي عراق، اصلاحيه‌اي بر متن پيشنهادي كشور ميزبان داشتند كه در آن به درخواست رژيم عراق در زمينه صلح تحميلي تأكيد شده است كه علي‌رغم تلاش بسيار اين كشورها، باتوجه به توضيحات نماينده ايران در كميته سياسي و تشريح تجاوز رژيم عراق عليه ايران و نقض مقررات بين‌المللي توسط عراق، به تصويب نرسيد.[۱۹] به گزارش خبرگزاري جمهوري‌اسلامي از حراره، در بيانيه كميته سياسي اجلاس سران جنبش عدم‌تعهد (در فصل خلع‌سلاح)، پيشنهاد ايران مبني‌بر محكوميت هر كشوري كه با هر دليلي از سلاح شيميايي استفاده كند، پذيرفته شد، اعضاي جنبش به‌كارگيري سلاح شيميايي را نقض آشكار حقوق بين‌المللي و معيارهاي اسلامي دانستند.[۲۰] 838 "شيرين هانتر" معاون بخش برنامه‌هاي خاورميانه مركز مطالعات استراتژيك بين‌المللي دانشگاه "جرج تاون" از ديدگاه روان‌شناسي و تاريخ به بررسي و نقد دعاوي صلح‌طلبانه عراق پرداخته و موانع و ابهامات موجود در سر راه صلح را مورد اشاره قرار داده و معتقد است كه عراق تنها خواهان آتش‌بس است [نه صلح]. وي در مقاله امروز خود در روزنامه "واشنگتن تايمز" نوشته است: «هيچ ايراني با هرگونه اعتقاد سياسي نمي‌تواند اين واقعيت تاريخي را فراموش كند و يا از اين امر نترسد كه اگر ايران در فرصت ديگر ضعيف شود، اعراب بار ديگر سعي نخواهند كرد كه خوزستان را تصاحب كنند؟ تاكنون نه عراق و نه اعراب از ادعاهاي خود در رابطه با خوزستان دست برنداشته‌اند. در عوض عراق هنوز به جبهه آزادي‌بخش اهواز كه رهبران آن با روزنامه‌هاي كويتي مصاحبه مي‌كنند، پناه مي‌دهد. همچنين عراقي‌ها با موضوع "شط‌العرب" (اروندرود) و موافقت‌نامه 1975 الجزاير برخورد روشني نداشته‌اند، لذا مشكل است اعتقاد داشت كه هر رژيم ايراني بعد از دادن تقريباً يك ميليون نفر تلفات و حدود 300 ميليون دلار خسارت اقتصادي بتواند حاكميت كامل بر شط‌العرب(اروندرود) را به عراق بدهد. آخرين نكته‌اي كه موردنظر است، موضوع پرداخت غرامت اقتصادي به ايران مي‌باشد كه اين موضوع تاكنون به روشني توسط عراق و ديگر اعراب مطرح نشده‌است و براي ايرانيان نيز مشكل است باور كنند اعرابي كه هيچ‌گونه برخوردي با عراق به‌دليل تجاوزش به ايران نكرده‌اند، حاضر به پرداخت غرامت به آنها باشند.»[۲۱] 839 روزنامه امريكايي "وال استريت‌ژورنال" در شماره امروز خود در حالي كه به‌نظر مي‌رسد از ماجراي پنهاني داد و ستد اسلحه بين امريكا و ايران بي‌خبر است طي گزارشي دربارة چگونگي تلاش ايران براي خريد قاچاق تسليحات نظامي امريكا، به نقل از مدير بخش خدمات بررسي‌هاي استراتژيك ادارة گمرك امريكا (ال واتون) نوشته است: «هيچ‌كس به اندازة ايراني‌ها براي دسترسي به تسليحات نظامي امريكا تلاش نمي‌كند... ايران آشكارا و آزادانه خواهان موشك‌هاي ضدتانك امريكايي، قطعات و وسايل يدكي براي هواپيماهاي اف ـ 14 و اف ـ 4 خود مي‌باشد.» وال‌استريت ژورنال به نقل از يك سخن‌گوي هيئت نمايندگي ايران در سازمان‌ملل،افزود: «ما به قطعات يدكي براي ادامه كار نياز داريم؛ هركسي كه پيشنهاد فروش چنين چيزهايي را به ما بدهد، طبيعتاً از پذيرش آن خودداري نمي‌كنيم. ما معمولاً 2 تا 3 برابر بهاي اصلي كالا را پرداخت مي‌كنيم، چراكه خريد از طريق واسطه‌ها و دلالان انجام مي‌شود.» به نوشته اين روزنامه، ارتباط واسطه‌ها و دلالان با ايران، در پوشش نام شركت و بانك‌هاي قلابي كه وجود خارجي ندارند و همچنين با استفاده از گواهي‌نامه‌هاي جعلي اجازه صدور كالا، انجام مي‌گيرد. اين واسطه‌ها افرادي هستند كه با قراردادهاي گزافي سر و كار دارند و به‌طور كلي يك كشور خارجي دوست ايران را واسطه معاملات خود قرار مي‌دهند.
اين منبع افزود: «هرچند وزارت خارجه امريكا ضروري مي‌داند كه صادركنندگان تسليحات نظامي نبايد به كشورهاي كمونيستي و يا كشورهاي تحريم شده همچون ايران، عراق و ليبي اسلحه بفروشند، اما اين صادركنندگان پرداخت رشوه به مقامات رسمي كشورهاي دوست خارجي و درست كردن گواهي جعلي براي صادرات را به آساني انجام‌مي‌دهند.»[۲۲]
مجلة فرانسوي "اكسپرس" امروز با اشاره به رقابت فرانسه و شوروي براي فروش سلاح به عراق، نوشت: «اتحاد جماهير شوروي بار ديگر تحويل اسلحه به عراق را از سرگرفته است آن‌هم با قيمتي كه هرگونه رقابت را منتفي مي‌سازد.» در همين زمينه يكي از صاحبان صنايع نظامي فرانسه با افسوس گفت: «بغداد اين مسئله را به‌خوبي به‌ما فهمانده است.»[۲۳] 840 به‌دنبال كشته‌شدن سه سرباز فرانسوي عضو سازمان‌ملل در لبنان، رسانه‌هاي غربي تلاش كردند تا آن را به ايران نسبت دهند. در اين باره بخش فارسي راديو امريكا صبح امروز از قول خبرنگار اين راديو در پاريس، گفت: «فشارهاي اخير، بخشي از كوشش برنامه‌ريزي شده به‌منظور اعمال نفوذ در سياست‌هاي دولت فرانسه است. عقيده عموم بر اين است كه ربودن گروگان‌هاي فرانسوي در بيروت، مربوط به دشمني جمهوري‌اسلامي ايران با فرانسه است و ظاهراً علت اين دشمني رژيم جمهوري‌اسلامي، كمك‌هاي نظامي فرانسه به عراق است.»[۲۴] روزنامه "فيگارو" نيز در سرمقاله خود نوشت: «هيچ‌كس ترديد ندارد كه سربازان ما از يك ماه پيش تاكنون به‌طور خاصي هدف عناصر افراطي شيعه هستند كه خارج از كنترل رهبر چريك‌هاي لبناني "امل" بوده و در واقع فقط از دستورات رسيده از تهران اطاعت مي‌كنند. اين امر نيز مانند تهديد و شانتاژ است كه بر جان گروگان‌هايمان سنگيني مي‌كند. اين از جمله فشارهاي تروريستي وارده از سوي ايران است تا بدين‌وسيله پاريس از تحويل اسلحه به عراق چشم‌پوشي كند.»[۲۵] برخي مطبوعات لبنان نيز كه وابسته به گروه‌هاي طرف‌دار غرب مي‌باشند، اين امر را مورد تأكيد قرار دادند. مفسر روزنامه "العمل" ارگان حزب فالانژ "كتائب"، در اين‌باره نوشت: «ميان منافع اسرائيل و ايران كه داراي روابط پايدار تاريخي مي‌باشند، تطابق وجود دارد به‌گونه‌اي كه اسرائيل در پس بيرون راندن نيروي صلح سازمان‌ملل از لبنان است تا دستش باز شود.» به نوشته العمل، ايران مي‌خواهد به پاريس كه تأمين‌كننده اصلي اسلحه براي عراق است، فشار آورد و در امور لبنان دخالت كند.[۲۶] برخي ديگر از روزنامه‌هاي لبنان سوء قصدهاي انجام شده را به اسرائيل ارتباط دادند. روزنامه مستقل "الانوار" عقيده دارد اين سوء قصدها نشان‌دهندة آن است كه از اين پس ميدان در دست افراطيون مخالف قطع‌نامه445 شوراي امنيت سازمان‌ملل است و هدف از آن بيرون راندن فرانسه و نيروهاي صلح سازمان‌ملل از لبنان مي‌باشد. اين روزنامه افزود: «چندين طرف (ايران، اسرائيل و ساف) در پي بيرون راندن نيروي صلح سازمان‌ملل از لبنان هستند.» "الشرق" روزنامه متمايل به سوريه تأكيد كرد: «سوء قصدهاي انجام شده عليه نيروي صلح سازمان ملل در لبنان، در جهت منافع اسرائيل است كه در بيرون رفتن از جنوب لبنان و اجراي قطع‌نامه 425 خودداري مي‌كند.»[۲۷] 841 ماجراي هواپيماي ربوده شده امريكايي در پاكستان با به‌جاگذاردن 18 كشته و 127 زخمي خاتمه يافت. چهار مرد مسلح عرب كه جمبوجت شركت "پان‌امريكن" را در فرودگاه كراچي به تصرف خود در آورده بودند، براثر قطع برق هواپيما وحشت زده شدند و به‌سمت مسافران تيراندازي كردند كه در همين زمان كماندوهاي ارتش پاكستان به هواپيما يورش بردند. ماجراي اين هواپيما با به‌جاي گذاشتن 18 كشته و 127 زخمي پايان يافت. اولين قرباني اين ماجرا يك امريكايي هندي‌الاصل بود كه در نخستين دقايق هواپيماربايي به قتل رسيد. گروه‌هايي به‌نام "جندالله" و "هسته انقلابي ليبي" در تماسي تلفني مسئوليت اين هواپيماربايي را پذيرفته‌اند، اما عده‌اي از مسافران كه جان سالم بدر برده‌اند عقيده دارند هواپيماربايان فلسطيني هستند. آنها رفتار هواپيماربايان را دوستانه توصيف كردند. يكي از مسافران گفت: «هنگامي كه برق هواپيما قطع شد، يكي از هواپيماربايان با صداي بلند به عربي فرياد زد: "زمان براي آخرين جهاد فرا رسيده است؛ اگر كشته شويم، همگي شهيد به‌شمار خواهيم رفت." سپس همگي شروع به شليك كردند.»[۲۸] 842 نفوذ معنوي انقلاب‌اسلامي در خارج از مرزهاي ايران، غرب را نگران كرده‌است. در اين باره راديو امريكا طي گزارشي، با اشاره به ظهور ناگهاني تصوير قاب شده امام‌خميني در فروش‌گاه‌هاي كويت، كارخانه‌هاي ابوظبي، كتاب‌فروشي‌هاي بحرين، رستوران‌هاي شارجه و همچنين كشورهاي آسياي جنوب شرقي از جمله مالزي، تايلند، فيليپين و اندونزي، يادآوري كرد: «از خليج‌فارس تا اقيانوس‌آرام پديده تازه‌اي كشورها را تكان داده و دولت‌ها را نگران ساخته‌است كه آن، ظهور نوع افراطي و انقلابي اسلام مي‌باشد.»[۲۹]
منابع و مآخذ روزشمار 1365/06/14
- ↑ سند شماره 287 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: "عمليات منتفي شده بني‌هاشم (دربنديخان)"، گزارش راوي قرارگاه نجف، راوي: امير رزاق‌زاده، ص‌ص 211 تا 232؛ وـ سند شماره 1224 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفترچه ثبت راوي نيروي زميني سپاه، راوي: اسدالله احمدي، 22/5/1365 تا 22/6/1365، ص‌ص 157 تا 166؛ وـ نوارهاي شماره 19998 و 19999.
- ↑ مأخذ شماره 1، رديف دوم، ص‌ص 164 و 165.
- ↑ سند شماره 120243 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: ادوات قرارگاه كربلا، گزارش وضعيت ادواتي يگان‌هاي تحت‌امر قرارگاه كربلا، 14/6/1365، ص‌ص 1 تا 3.
- ↑ خبرگزاري جمهوري‌اسلامي "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 171، 16/6/1365، ص3.
- ↑ سند شماره 84126 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفتر فرمانده نيروي‌دريايي سپاه "حمله هواپيماهاي عراق به پالايشگاه جزيره لاوان"، 15/6/1365.
- ↑ مأخذ شماره 4؛ وـ
- ↑ مأخذ شماره 4، ص4، بحرين، خبرگزاري رويتر، 15/6/1365.
- ↑ خبرگزاري جمهوري‌اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 170، 15/6/1365، ص 1، به نقل از راديو صوت‌الجماهير، 14/6/1365.
- ↑ پيشين.
- ↑ خبرگزاري جمهوري‌اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 174، 19/6/1365، ص12، به نقل از راديو بي.بي.سي، 18/6/1365؛ وـ واحد مركزي خبر صدا و سيماي جمهوري‌اسلامي ايران، بولتن "راديوهاي بيگانه"، 19/6/1365، ص‌ص 4 و 5، به نقل از راديو بي.بي.سي، 16/6/1365.
- ↑ پيشين، رديف اول، ص13.
- ↑ مأخذ شماره4، ص8، لندن، خبرگزاري فرانسه، 15/6/1365.
- ↑ مأخذ شماره 8، ص30.
- ↑ Security Council, S/18322, 5Spt 1986.
- ↑ Security Council, S/18323, 5Spt 1986.
- ↑ Security Council, S/18324, 5Spt 1986.
- ↑ روزنامه جمهوري اسلامي، 15/6/1365، ص3.
- ↑ خبرگزاري جمهوري‌اسلامي ايران، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 173، 18/6/1365، ص 4 و 5، به نقل از روزنامه امريكايي "واشنگتن پست".
- ↑ مأخذ شماره 4، ص22.
- ↑ مأخذ شماره 17، ص2، حراره ـ خبرگزاري جمهوري‌اسلامي.
- ↑ مأخذ شماره 4، ص‌ص 15 تا 18، واشنگتن پست.
- ↑ خبرگزاري جمهوري‌اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 172، 17/6/1365، ص‌ص 9 و 10، به نقل از "وال استريت ژورنال".
- ↑ اداره كل مطبوعات و رسانه‌هاي خارجي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، "بررسي مطبوعات جهان"، نشريه شماره 1184، 30/7/1365، ص21، به نقل از مجله فرانسوي "اكسپرس"، 14/6/1365.
- ↑ مأخذ شماره 8، ص‌ص 35 و 36، به نقل از راديو امريكا.
- ↑ مأخذ شماره8، ص37، به نقل از روزنامه "فيگارو".
- ↑ مأخذ شماره 8، ص‌ص 33 و 34، بيروت ـ خبرگزاري فرانسه، 14/6/1365، به نقل از روزنامه "العمل"، ارگان حزب فالانژيست.
- ↑ پيشين، به نقل از روزنامه "الانوار".
- ↑ روزنامه كيهان، 15/6/1365، ص‌ص 1 و 20.
- ↑ مأخذ شماره 8، ص 5، به نقل از راديو امريكا، 14/6/65.