1363.06.14

روزشمار جنگ سال 1363 1363.06.14
نام‌های دیگر	چهارده شهریور
تاریخ شمسی	1363.06.14
تاریخ میلادی	5 سپتامبر 1984
تاریخ قمری	9 ذیحجه 1404

1359.06.14

1360.06.14

1361.06.14

1362.06.14

1364.06.14

1365.06.14

1366.06.14

گزارش- 1

1. با تأیید نهایی طرح فرمانده سپاه برای عملیات آتی و تعیین وی بهعنوان فرمانده عملیات، امروز گام مهمی بهمنظور پیشبرد راهبرد تنبیه متجاوز برداشته شد. رئیس مجلس شورای اسلامی در یادداشتهای امروز خود دراینباره آورده است: «با فرماندهان سپاه و نیروی زمینی [ارتش] و رئیس‏جمهور جلسه داشتیم. طرح‏های آقایان محسن رضایی و صیاد را برای آخرین بار مورد بحث قرار دادیم و بالاخره طرح محسن [رضایی] پذیرفته شد. طبق پیشنهاد خود صیاد و موافقت امام قرار شد محسن [رضایی] فرمانده عملیات و صیاد بهعنوان معاون او عمل کنند، اما فقط خود ما از این تصمیم مطلع باشیم. صیاد با اینکه نتیجه با پیشنهاد خودش به دست آمده، ناراحت بود، ولی پذیرفت؛ تا ببینیم چه خواهد شد. مدت‏ها است که زمزمه عملیات بزرگ و تهاجمی بر سر زبان‏ها است و رسانه‏ها درباره آن تحلیل و گمانه‏زنی دارند و نیروهایی به این عنوان به جبهه رفته‏اند.»

گزارش- 2

2. امروز نیز مناطق کردنشین غرب و شمالغرب کشور عرصه تحرکات و اقدامات متقابل گروههای مسلح غیرقانونی و نیروهای خودی بود. گزارش قرارگاه عملیاتی شمالغرب ژاندارمری حاکی است: حکمت مامدی پسر سنار مامدی که روز ٢٥ مرداد خود را به سپاه سلماس تسلیم کرده بود، امروز یک گروه ٢٠ نفره از نیروهای سپاه این شهر را بهمنظور دستگیری سنار مامدی به منطقه سیاران واقع در ٤٥ کیلومتری جنوبغربی سلماس، راهنمایی کرد، اما در این منطقه نیروهای سپاه در کمین افراد حزب دمکرات گرفتار و متحمل تلفاتی شدند. براساس گزارشهای ارسالی، در این حادثه یک نفر از نیروهای سپاه به شهادت رسید و ٢ نفر دیگر به گروگان گرفته شدند. عناصر ضدانقلاب در ساعت ١٧:٣٠ امروز در مسیر خودروی تویوتای مهندسی رزمی سپاه در جاده تکاب - شاهین‏دژ، اجرای کمین کردند که درنتیجه آن، یک تن از نیروهای سپاه زخمی شد و به خودروی مذکور نیز آسیب کلی وارد آمد. امشب نیز مهاجمان ضدانقلاب با حمله به یکی از مقرهای درون‏شهری سپاه مهاباد، ٣ گلوله آر.پی.جی٧ بهسوی آن شلیک کردند. این حمله تلفات یا خساراتی دربرنداشت. درگیری نیروهای پایگاه کانیرش (منطقه سرو ارومیه) با عناصر ضدانقلاب که از ساعت ٢٢:٣٠ شب گذشته شروع شده بود در ساعت ٣:٣٠ بامداد امروز، خاتمه یافت و ٢٠ قبضه اسلحه نیروهای بسیج عشایری این پایگاه به دست افراد ضدانقلاب افتاد. همچنین نیروهای پایگاه تازه‏ده از گردان مرزی مریوان عصر امروز از ساعت ١٨ تا ١٩:٢٥، با عناصر مسلح غیرقانونی درگیر شدند، سرانجام این درگیری بدون تلفات نیروهای خودی به پایان رسید. از سوی دیگر و در ادامه اقدامات نیروهای خودی بهمنظور مقابله با گروههای ضدانقلاب عصر امروز، یگان حزب‏الله سپاه تکاب در حوالی روستای چمه‏پان با چته‏های حزب دمکرات کردستان درگیر شد. در این درگیری ٤ تن از عناصر ضدانقلاب کشته شدند و ٢ قبضه کلاشینکف، یک قبضه ژ٣، و تعدادی تجهیزات و اسناد به غنیمت نیروهای خودی درآمد. همچنین به گزارش سپاه مهاباد، نیروهای این یگان امروز در درگیری با افراد گروههای مسلح ضدانقلاب ٢ تن از آنان را دستگیر کردند؛ در این حادثه یک نفر از نیروهای خودی نیز مجروح شد. علاوهبراین ٢ تن دیگر از عناصر ضدانقلاب نیز با هوشیاری نیروهای سپاه مهاباد دستگیر شدند. نیروهای سپاه کردستان نیز یک نفر از افراد وابسته به سازمان کومه‏له را دستگیر کردند. امروز همچنین، یکی از سربازان گردان عباس‏آباد جمعی گردان مرزی بانه موفق به کشف و خنثی‏کردن یک عدد مین ضدنفر شد.

گزارش- 3

3. گروه‏های مسلح غیرقانونی که پایگاه اجتماعی چندانی را برای خود در مناطق کردنشین احساس نمی‏کنند، با هدف ترساندن مردم این مناطق همواره به آزار و اذیت و ترور افرادی که با نیروهای جمهوری اسلامی همکاری می‏کنند دست می‏زنند. در چارچوب تحرکات ایذائی علیه مردم مناطق کردنشین، امروز عوامل ضدانقلاب با راهنمایی یکی از افراد وابسته به حزب دمکرات کردستان، ٨ تن از اهالی روستای نرگسله (شهرستان سقز) که با جمهوری اسلامی همکاری می‏کنند را ربوده و سپس آنها را به شهادت رساندند. افراد گروه‏های مسلح غیرقانونی در اقدامی دیگر، امشب با حمله به منزل شیخ بابا نقشبندی پیشنماز روستای گاوآهن‏تو (دیواندره)، وی را به شهادت رساندند. امشب همچنین، تعدادی از عناصر ضدانقلاب به منزل حاج توفیق محبی که یکی از افراد اهل تسنن و معتمد منطقه نودشه (از توابع باختران) است هجوم برده و وی را شهید کردند. در ادامه اقدامات ایذائی گروههای ضدانقلاب امشب تعدادی از عوامل کومه‏له وارد شهرستان سردشت شده و با حمله به انبار هلالاحمر چندین قلم کالا ازجمله ١٨٠ تخته پتو، ٤٣ عدد چراغ علاء‏الدین و چند دستگاه شماره‏زن و ماشین‏حساب را به سرقت بردند؛ این افراد که قصد نفوذ به شهربانی این شهرستان را داشتند پس از ناکامی در این امر، یک نفر از اهالی را به گروگان گرفتند و سپس تعدادی اعلامیه با مضامین محکوم‏ساختن ادامه جنگ با عراق و درخواست از مردم برای خودداری از رفتن به خدمت سربازی و کمک به جبهه‏ها، در سطح شهر پخش و سپس محل را ترک کردند. علاوهبر وقایع مذکور، ١٠ نفر از عناصر ضدانقلاب با ورود به روستای همران سردشت از هر خانواده مبالغی را اخاذی کردند. درهمینزمینه، حجتالاسلاموالمسلمین هاشمی رفسنجانی نماینده امام در شورایعالی دفاع، پس از جلسه امشب این شورا، درباره این پدیده و ضرورت مقابله با آن گفت: «همکاری مردم کردستان با نیروهای ما در قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) بسیار خوب است. مردم به امنیت و آینده کردستان امیدوار شده‏اند. ضدانقلاب از مردم مأیوس شده و بههمیندلیل به آزاردادن مردم پرداخته است. لذا لازم است که مسئولان اجرایی کشور بیشازپیش به کردستان توجه کنند.»

گزارش- 4

4. روند رو به افزایش تسلیم شدن عناصر گروههای مسلح غیرقانونی بهویژه پس از اجرای عملیات فتح١ در محور مهاباد - پیرانشهر، همچنان ادامه دارد. اخبار این عملیات در رسانههای غربی نیز بازتاب داشته است. امروز ٢ تن از اعضای حزب دمکرات کردستان تسلیم سپاه سقز شدند. گزارش سپاه سردشت نیز حاکی است یکی از افراد این حزب امروز خود را تسلیم نیروهای این یگان کرده است. درعینحال، براساس اعلام قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع)، از روز دهم ماه جاری تا به امروز، ٢٥ نفر از افراد وابسته به گروههای مسلح غیرقانونی، در شهرهای مختلف استان آذربایجانغربی تسلیم نیروهای جمهوری اسلامی شده‏اند؛ شمار افراد تسلیمی به تفکیک منطقه چنین است: ١٣ نفر در نقده، ٦ نفر در سردشت، ٣ نفر در اشنویه، ٢ نفر در مهاباد و یک نفر (مسئول یکی از گروه‏های حزب دمکرات) در منطقه خوی. درزمینه بازتاب رسانهای عملیات فتح١ و پیامدهای آن امروز خبرگزاری یونایتدپرس در گزارشی به نقل از خبرگزاری جمهوری اسلامی، تلفات واردآمده به گروههای مسلح غیرقانونی را ٧١ کشته ذکر کرد و افزود: «ضربه وارده به شورشیان بسیار عظیم بوده بهنحویکه ٤٠ تن ازجمله شماری از فرماندهان آنان خود را تسلیم کردهاند و مقادیر زیادی سلاح از ضدانقلابیون به دست آمده است.» همچنین رادیو دولتی لندن نیز در بخش فارسی ساعت ٦:٤٥ صبح امروز خود، اخبار عملیات فتح١ را به نقل از خبرگزاری جمهوری اسلامی منتشر کرد.

گزارش- 5

5. سخنگوی شورایعالی دفاع گزارش وضع جبهه‏ ها، عملیات پاکسازی موفقیت ‏آمیز اخیر در کردستان و وضعیت نیروهای ارتش را مهم‏‏ترین مباحث مطرح شده در جلسه این شورا برشمرد و عوامل مؤثر در طراحی عملیات سرنوشت ‏ساز آتی را تشریح کرد. جلسه امشب شورایعالی‏ دفاع به ریاست آیت‏الله خامنه ‏ای رئیس جمهور و با حضور اعضای این شورا به منظور بررسی آخرین تحولات و وضعیت کنونی جبهه ‏های جنگ تشکیل شد. در پایان این جلسه حجت‏ الاسلام والمسلمین هاشمی رفسنجانی سخنگوی شورایعالی دفاع، اظهار کرد: «قسمتی از جلسه صرف شنیدن گزارش وضع جبهه‏ها شد که رئیس ستاد مشترک، فرمانده سپاه و فرمانده نیروی زمینی [ارتش] گزارشات خود را ارائه دادند.» وی اجرای عملیات فتح١ در محور مهاباد - پیرانشهر را یکی دیگر از مباحث اصلی این جلسه ذکر کرد و گفت: «بخش عمده بحث درمورد نتیجه عملیات اخیر در کردستان و پاکسازی‏هایی بود که در منطقه انجام گرفته و با اینکه بی سروصدا انجام شد بسیار خوب و موفقیت‏آمیز بوده است. نتیجه این عملیات این بود که ضدانقلاب و عمال عراق دیگر در کردستان پایگاهی بهطور ثابت و مستقر ندارند و تنها بهطور پراکنده در کوهها، جاده‏ها، شهرها و روستاها عملیات ایذائی انجام می‏دهند.» سخنگوی شورایعالی دفاع همچنین با تأکید بر ضرورت مقابله با اقدامات ایذائی ضدانقلابیون علیه مردم مناطق کردنشین،* در مقایسه وضعیت مناطق کردنشین ایران و عراق خاطرنشان کرد: «یکی از جاهایی که امید ضدانقلاب و دشمنان بود کردستان بود که الحمدلله به نظر می‏رسد در سایه جنگ مسئله کردستان درحال حلشدن است. بهطوریکه هم‏اکنون ما از موضع قدرتمندی در آن منطقه برخورداریم درحالی‏که موقعیت عراق در شمال این کشور ضعیف و متزلزل است.» به گفته سخنگوی شورایعالی دفاع، در جلسه امشب این شورا «قسمت دیگر بحث درمورد کارهای لجستیکی ارتش و وضع پرسنلی و سربازگیری و مسائل معیشتی ارتشی‏ها بود که در هر مورد تصمیماتی اتخاذ و طرح‏هایی ارائه شد.»** هاشمی رفسنجانی همچنین با هشدار درمورد تحرکاتی همانند هواپیماربایی، بر ضرورت برخورد با اینگونه اقدامات تأکید و اظهار کرد: «ما مطمئنیم که دشمنان از این ترفند نیز سودی نخواهند برد. ما خود را آماده کرده‏ایم که اگر آنها دراینزمینه هم بخواهند مسابقه بدهند، چیزی شبیه جنگ عایدشان شود و درعینحال متأسفیم که ضعف دشمنان ما کار را به جایی رسانده که امنیت مردم عادی و مسافران در هوا را نیز به مخاطره اندازند. ما باید طوری برخورد کنیم که هم ازلحاظ سیاسی در سطح بین‏المللی و هم ازلحاظ اجرایی و عملی دشمن را از این کارهای بسیار موذیانه و کم‏ارزش مأیوس کنیم.» سخنگوی شورایعالی دفاع درخصوص علت تأخیر در عملیات نظامی علیه عراق، عوامل دخیل در چگونگی طراحی عملیات "سرنوشت‏ساز" آتی را اینگونه تشریح کرد: «این تأخیر حسابشده است. ما از اوایل امسال، موقعی که نیروهای طرح لبیک [یا خمینی] را به جبهه اعزام کردیم در سراسر جبهه‏ها از شمال تا جنوب آمادگی کامل داریم. شناسایی‏ها انجام شده [است]. نقاط آسیبپذیر دشمن را در همه نقاط مشخص کرده‏ایم. درحالحاضر ما عجله‏ای برای اجرای این عملیات که فکر می‏کنیم باید سرنوشتساز باشد نداریم. ما ابعاد مختلف جنگ را بررسی کرده‏ایم و به نظر ما عراق در آینده متعلق به مسلمانان است. ما کشور عراق را مانند کشور خود یک کشور اسلامی می‏دانیم و عقیده داریم هرچه که در عراق هست حتی‏الامکان باید سالم مانده و به‏ دست مردم عراق بیفتد و در خدمت اسلام قرار گیرد. ... مهم‏ترین نکته‏ای که ما روی آن کار می‏کنیم این است که صرفاً عملیات یک عملیات تخریبی با هدف انهدام نیروهای دشمن یا گرفتن بخشی از خاک دشمن یا دادن تلفات ازطرف نیروهای خودمان نباشد، بلکه عملیاتی دلسوزانه باشد که تنها با هدف نجات مردم عراق و نجات منطقه انجام گیرد و ما هم به حقوق خود برسیم. ... دیگر حالت انتقام‏جویی و قهرمانی‏طلبی و پیروزی بدون هدف و اینطور چیزها گذشته است. ملت ما باید این صبر و تحمل را داشته باشد، رزمندگان ما باید مثل گذشته در جبهه‏ها حاضر باشند. ما باید از شمال تا آخرین نقطه جنوب جبهه‏ها، همهجا حاضر باشیم، رزمندگان ما باید جبهه‏ها را پر کنند و آماده باشند تا وقتی که شرایط زمانی مناسب باتوجهبه همه شرایط سیاسی - اجتماعی جهان آماده شد و لحظه تصمیم فرارسید منتظر نیرو و امکانات نباشیم. بحمدالله ازلحاظ امکانات نظامی از قبیل اسلحه و مهمات کاملاً دستمان باز است و تنها درپی شرایط زمانی و فرصت مناسب بین‏المللی و منطقه‏ای هستیم که درحال آمادهکردن آن میباشیم و امیدواریم که در آینده ملت ما و مسلمانان جهان و بهخصوص منطقه بتوانند ثمرات این جنگ را که بر ما تحمیل شد با تمام وجود احساس کنند.»

گزارش- 6

6. حجتالاسلاموالمسلمین هاشمی رفسنجانی در جمع اعضای کمیته برگزاری هفته جنگ، ضمن اشاره به تأثیرات مثبت جنگ در سطوح داخلی و بین‏المللی، تدوین دایرۀ‏المعارفی از همه رویدادهای جنگ ایران و عراق را خواستار شد. کمال خرازی سرپرست خبرگزاری جمهوری اسلامی و رئیس کمیته برگزاری هفته جنگ، همراه اعضای این کمیته صبح امروز با رئیس مجلس شورای اسلامی دیدار کردند. در این دیدار هاشمی رفسنجانی عنصر هنر را عامل افزایش جذابیت کارهای تبلیغاتی دانست و با جالب خواندن برنامه ‏های هفته جنگ در سال گذشته، خواستار کامل‏تر شدن برنامه ‏ها و ارائه برنامه‏ های هنری جامع‏ تر در هفته جنگ سال‏ جاری شد. در ادامه این دیدار، سخنگوی شورایعالی دفاع ضمن اشاره به غیرقابل مقایسه بودن جنگ تحمیلی با دیگر جنگ‏های جهان، نقش مردم در مقابله با تجاوز عراق را یادآور شد و گفت: «در جنگ جهانی دوم، دنیا به دو بلوک ظالم و وحشی تبدیل شد که دو قدرت ستمگر در مقابل یکدیگر قرار گرفتند. در جنگ ویتنام باز هم دو بلوک شرق و غرب در مقابل هم بودند. جنگ‏های مربوط به اسرائیل نیز از همین مقوله بود. هند و پاکستان نیز تقریباً به همین شکل بود، اما در جنگ تحمیلی عراق علیه ایران پس از قیام مردم ایران، مراکز قدرت در جهان در ظلمکردن به ما شریک شدند. ... ولی مردم مقاومت ورزیدند، فداکاری کردند و در یک نبرد جانانه از خود دفاع کردند. در تمام این چند سال جنگ، هیچ حمایت مشخصی ازجانب قدرت‏های جهانی از این مردم صورت نگرفت، درصورتی‏که دشمن ما از همه طرف مورد حمایت قرار گرفت.» رئیس مجلس شورای اسلامی درباره بهبود اوضاع نظام جمهوری اسلامی در زمینه‏های گوناگون و وخامت اوضاع طرف مقابل در طول جنگ اظهار کرد: «با همه این مسائل و مشکلات وضع ما روزبهروز بهتر شد، انسجام نیروها، وضعیت اقتصادی، اوضاع سیاسی و تبلیغاتی و فرهنگی ما بهتدریج بهنحو چشمگیری بهبود یافت. نیروهای رزمی ما روزبهروز دارای روحیه‏ای بهتر و قویتر شدند و اوج این نیرومندی را در فتح خرمشهر به نمایش گذاشتند و پس از آن، ازلحاظ امکانات و انتظام و نیرومندی به پیش رفتند. از طرف دیگر، دشمنان ما راه زوال و نابودی در پیش گرفتند و آنهمه پول و موشک و تجهیزات جنگی نتوانست آنها را به کمترین موفقیتی برساند.» حجتالاسلاموالمسلمین هاشمی رفسنجانی همچنین تحرکات گوناگون عراق درزمینه بهراهانداختن جنگ دریایی علیه ایران و ارتکاب جنایت‏های جنگی مختلف، باوجود حمایت‏های جهانی از این رژیم را ناکام ارزیابی کرد و گفت: «دشمن سعی داشت ازطریق محاصره اقتصادی ما را از منابع درآمد خویش محروم سازد و توطئه همه‏جانبه‏ای چه ازلحاظ مادی و تجهیزاتی علیه ما و با کمک قدرت‏های جهانی شکل گرفت، اما قدرت عظیم جمهوری اسلامی بار دیگر دشمن را به دریافت شکستی مفتضحانه در جبهه خلیجفارس وادار ساخت. ... توطئه‏های دشمن درزمینه زدن شهرها، بهکاربردن بمب‏های شیمیایی و فشار به جمهوری اسلامی ازطریق توطئه در لبنان نتوانست کاری از پیش ببرد. از طرف دیگر، عراق باوجود آنکه ازسوی همه قدرت‏های جهانی حمایت می‏شد، در بسیاری از کارهایش متوقف و ناکام شد و این رکود و عقبرفتن عراق درحالی بود که جنگ بیشتر در خاک جمهوری اسلامی ایران جریان داشت و بسیاری از نقاط حساس ما آن روزها در دست دشمن بود.» سخنگوی شورایعالی دفاع ضمن تأکید بر خوداتکایی جمهوری اسلامی ایران در دوران جنگ با عراق، در تشریح تأثیرات داخلی و بین‏المللی این جنگ گفت: «در طول مدت جنگ علاوهبر پیروزی‏های نظامی، کشور ما هرگز نیاز به قرض و وامگرفتن پیدا نکرد و در هیچ زمینه‏ای دستمان را بهطرف کشورهای بیگانه و استعمارگر دراز نکردیم و باوجودی که می‏توانستیم، هیچگاه از سیاست تخریب استفاده نکردیم. اگر چندبار شهرها را زدیم، صرفاً بهخاطر بستن دست آنها بود. ... همچنین بسیاری از سربازان ما ازطریق ارتش تعلیمات نظامی دیدند و در جبهه‏ها فنون نبرد را آموختند. همچنین اثرات خوب این جنگ در سازندگی مردم مشهود است و از سوی دیگر، تأثیرات آن را در خارج بهوضوح می‏بینیم. برای نمونه، وحشت قدرت‏های استکبارگر جهانی را از مسلمانان شمال افریقا که کارگر هستند مشاهده می‏کنیم. همچنین مسلمانان جهان سوم قدرت‏های جهانی را سخت به وحشت انداخته‏‏اند. اینها همه بهخاطر جنگ است که ایران را بهصورت خبرسازترین و مهم‏ترین کشور در دنیا درآورده و مطرح ساخته است.» حجتالاسلاموالمسلمین هاشمی رفسنجانی در پایان سخنان خود در جمع اعضای کمیته برگزاری هفته جنگ، فوائد جنگ با عراق را از خسارات آن بیشتر دانسته و خواستار تدوین تمامی رخدادهای این جنگ شد؛ وی دراینباره خاطرنشان کرد: «تاکنون یک کتاب و مجموعه قوی که بتواند منعکس‏کننده همه ابعاد این جنگ باشد و بتواند آن را در آینده همچون حماسه کربلا در سطح وسیعی از دنیا مطرح سازد تهیه نشده است و برای این کار ما باید آن را خوب مطرح کنیم. ... باید یک اثر قوی که دائرۀ‏المعارفی از همه وقایع باشد تهیه شود.»

گزارش- 7

7. اطمینان از پشتیبانی آلمان‏شرقی، چکسلواکی و بلغارستان از طرح جمهوری اسلامی مبنیبر اخراج رژیم صهیونیستی از سازمان ملل، مهم‏ترین دستاورد سفر معاون سیاسی وزارت امور خارجه به این سه کشور اروپای شرقی محسوب می‏شود. حسین شیخ‏الاسلام معاون سیاسی وزارت امور خارجه، که روز یکشنبه عازم آلمانشرقی شده بود، امشب به تهران بازگشت. وی پیش از بازگشت به تهران، با اسکار فیشر وزیر امور خارجه آلمانشرقی، دیدار و گفتوگو کرد. در این دیدار، فیشر با ضروری خواندن وحدت حول محور ضدیت با رژیم صهیونیستی گفت: «جمهوری دمکراتیک آلمان درحالحاضر رابطه‏ای با اسرائیل و افریقای جنوبی ندارد. زیرا این دو کشور نقش یک بسته انفجاری را در منطقه خود بازی می‏کنند.» شیخ‏الاسلام نیز در تشریح مواضع جمهوری اسلامی در قبال جنگ با رژیم عراق اظهار کرد: «بدون سقوط رژیم صدام صلح امکان‏پذیر نیست، زیرا این رژیم همواره عامل تشنج در منطقه بوده است.» معاون سیاسی وزارت امور خارجه همچنین در راه بازگشت به ایران، در پراگ توقف و با معاون سیاسی وزارت امور خارجه چکسلواکی دیدار کرد. معاون سیاسی وزارت امور خارجه چکسلواکی در این دیدار، هماهنگبودن مواضع کشور متبوعش با بسیاری از مواضع جمهوری اسلامی را اعلام و بر آمادگی چکسلواکی برای گسترش هرچه بیشتر روابط دوجانبه تأکید کرد. حسین شیخ‏الاسلام پس از بازگشت به تهران، در تشریح دستاوردهای سفر خود به آلمانشرقی، ضمن اشاره به مذاکرات درخصوص چگونگی گسترش روابط دو کشور در زمینه‏های گوناگون، اظهار کرد: «در مذاکره با مقامات آلمانشرقی اطمینان حاصل کردیم این کشور از طرح جمهوری اسلامی ایران مبنیبر رد اعتبارنامه اسرائیل در کمیته اعتبارنامه‏ها و مجمع عمومی سازمان ملل حمایت و پشتیبانی خواهد کرد.» به گفته معاون سیاسی وزارت امور خارجه، آلمانشرقی ازجمله کشورهایی است که علاوهبر خودداری از مشارکت در تحریم اقتصادی غرب علیه ایران، بهمنظور مقابله با این تحریم، کمک‏های مناسبی در اختیار جمهوری اسلامی قرار داده است. وی همچنین صنعت پیشرفته و گسترش روابط با این کشور را «امکان خوبی جهت قطع وابستگی جمهوری اسلامی از غرب» ارزیابی کرد. شیخ‏الاسلام همچنین از دیدار مدیرکل اقتصادی وزارت امور خارجه با وزیر و چند تن از معاونان وزارت تجارت خارجی آلمانشرقی و نیز دعوت از وزیر ماشین‏سازی این کشور برای سفر به ایران خبر داد. به گفته معاون سیاسی وزارت امور خارجه، زمینه دیدار وزیران امور خارجه ایران و آلمانشرقی در مجمع عمومی سازمان ملل فراهم و از طرف آلمانی برای دیدار از ایران دعوت شده است. وی همچنین با اشاره به اصلیبودن مسئله جنگ در تمامی مذاکرات جمهوری اسلامی با کشورهای دیگر گفت: «در این سفر جنایات صدام و عللی که ملت ایران نمی‏تواند رژیم صدام را بهعنوان همسایه تلقی کند، برای مقامات آلمانشرقی تشریح شد.» معاون سیاسی وزارت امور خارجه در پایان، نتایج دیدارهای خود با مقامات چکلسواکی و بلغارستان را نیز این‏گونه تشریح کرد: «در توقف‏های کوتاهی که در کشورهای بلغارستان و چکسلواکی داشتیم با معاونین سیاسی وزرای خارجه هر دو کشور پیرامون مسائل بین‏المللی و دوجانبه مذاکره کردیم و از پشتیبانی هر دو کشور از طرح جمهوری اسلامی مبنیبر اخراج رژیم اشغالگر قدس از سازمان ملل مطلع شدیم.»

گزارش- 8

8. در چارچوب درخواستهای متعارف پایانیافتن جنگ بین ایران و عراق امروز نیز گزارشهایی در رسانههای مختلف خبری منطقه و جهان دراینزمینه انتشار یافت. به مناسبت عید قربان، امروز ملک فهد پادشاه عربستان و شاهزاده عبدالله ولیعهد و سلطان بن ‏عبدالعزیز وزیر دفاع این کشور خواستار پایانیافتن جنگ بین ایران و عراق شدند؛ به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس، ولیعهد عربستان، این جنگ را بدتر از یک تراژدی و وحشتناک‏تر از فاجعه‏ای توصیف کرد که «مانع پیشرفت اسلام میشود درحالی‏که خود بهتنهایی سبب دهها هزار قربانی و نابودی می‏شود.» شاهزاده عبدالله همچنین افزود: «به مناسبت عید قربان از آنها که تصمیم می‏گیرند بهویژه در ایران، خواستارم پس از اینکه برادران ما در عراق به درخواست صلح پاسخ داده‏اند نسبت به اوضاع تفکر کنند و مسئولیت‏های خطیر خود دربرابر خداوند و اسلام را مورد بررسی قرار دهند.» وی از قیام اقلیت‏های شیعی در کشورهای عربی منطقه به تأسی از انقلاب اسلامی ایران ابراز نگرانی کرد. درعینحال، کمیته‏ای متشکل از پارلمان‏های فرانسوی و اندیشمندان عربی و فرانسوی که رادیو بغداد آن را "کمیته ویژه صلح در خاورمیانه" نامید، امروز در پیامی به ایران، خواستار توقف جنگ شد؛ کمیته مذکور همچنین از جامعه بین‏الملل و تمامی دولت‏های غربی خواست برای متوقفساختن جنگ به جمهوری اسلامی ایران فشار آورند. افزون بر این، خبرگزاری عراق نیز گزارش داد: سازمان‏ها و احزاب سیاسی سریلانکا با انتشار بیانیه‏ای پایان جنگ ایران و عراق را خواستار شدند. در این بیانیه، ادامه این جنگ، تهدید جدیدی برای صلح جهان خوانده شده و ضمن اشاره به خطر گسترش جنگ در منطقه خلیجفارس، درمورد احتمال دخالت ابرقدرت‏ها و تهدید دریانوردی بین‏المللی، هشدار داده شده است. سازمان‏ها و احزاب سیاسی سریلانکا در این بیانیه، جنگ بین ایران و عراق را عامل فشار شدید بر اقتصاد دو کشور و مانع پیشرفت و ترقی دو طرف دانسته و از هر دو کشور خواسته‏اند «بدون هیچ‏گونه پیششرایطی به مناقشات خود خاتمه داده و راه‏حل باثباتی ازطریق مذاکرات مسالمت‏آمیز برای حل مشکل بین دو کشور بیابند.» از سوی دیگر، باوجود اذعان اکثر رسانه‏های خبری بین‏المللی به متجاوزبودن رژیم بعثی عراق، تلویزیون اسپانیا در بخش خبری امشب خود، ایران را آغازگر جنگ خواند و مدعی شد: «مقامات ایرانی تمام کوشش‏های عراق برای انجام مذاکرات صلح با ایران را عقیم گذاشته‏اند.» این درحالی است که بخش خبری مذکور در بازتاب اظهارات سفیر ایران در اسپانیا در یک مصاحبه مطبوعاتی گزارش داد: «سفیر ایران به این دلایل که رژیم عراق آغازگر جنگ بوده، منطقه غیرنظامی را بمباران و از سلاح‏های شیمیایی استفاده کرده، نفتکش‏ها را مورد حمله قرار داده و هواپیمای مسافربری ایران را ربوده است، [این رژیم را] عامل تشنج در منطقه خوانده و تأکید کرده است تا زمانی‏که رژیم صدام حذف نشود، منطقه ناامنی خود را حفظ خواهد کرد.»

گزارش- 9

9. درپی سفر اخیر وزیر امور خارجه آلمانغربی به ایران،*** که اولین دیدار وزیر امور خارجه یکی از کشورهای عضو بازار مشترک اروپا از ایران پس از پیروزی انقلاب محسوب می‏شود و برخی رسانه‏های غربی آن را نشانه ازبینرفتن سردی در روابط سیاسی غرب با جمهوری اسلامی ایران ارزیابی کردند، وزیر امور خارجه عراق با سفر به آلمانغربی تلاش دارد تا از نزدیکی بیشتر این کشور به ایران جلوگیری کند. طارق عزیز وزیر امور خارجه عراق، که روز گذشته وارد آلمانغربی شده و با همتای آلمانی خود دیدار کرده بود، امروز در پایان سفر خود به این کشور، در یک نشست خبری، فشار اقتصادی را تنها راهی دانست که می‏تواند مقامات ایران را به پای میز مذاکره بکشاند. به گزارش رادیو بیبیسی، وی با بیان اینکه خط‏ مشی آلمان‏غربی مبنیبر حفظ مناسبات با طرفین جنگ را قابل‏درک می‏داند، اعلام کرد که از هلموت کهل صدراعظم این کشور، خواسته است از اقداماتی که موجب تقویت توان اقتصادی و نظامی ایران می‏شود، خودداری کند. رادیو بیبیسی در ادامه گزارش این نشست، درخواست طارق عزیز از آلمان‏غربی مبنیبر خودداری از تقویت اقتصادی و نظامی جمهوری اسلامی را یک موقعیت دشوار برای دولت آلمانغربی خواند چراکه دولت ایران نیز از این کشور خواسته است تا با خرید کالاهای بیشتر از ایران، کسری موجود در موازنه تجاری دو کشور را متعادل‏تر کند. براساس این گزارش، در سال میلادی گذشته، صادرات آلمانغربی به ایران، ٢ میلیارد و ٧٥٠ میلیون دلار و واردات آن از ایران فقط ٦٨٠ میلیون دلار بوده است. درعینحال، میزان صادرات آلمانغربی به عراق کمتر از نصف صادرات آن به جمهوری اسلامی می‏باشد. به گزارش بیبیسی، خاتمه جنگ ایران و عراق، اوضاع را برای آلمانغربی بهتر خواهد کرد، ولی «بعید به نظر می‏رسد که آلمانغربی حاضر باشد جنگ را ازطریق مورد نظر طارق عزیز به پایان آورد.» به گفته بیبیسی، درحالی‏که هانس دیتریش گنشر وزیر امور خارجه آلمانغربی، با صدور بیانیه‏ای از ایران و عراق خواسته است آتش‏بس را بپذیرند، وزیر امور خارجه عراق برقراری آتش‏بس در آینده نزدیک را نامحتمل دانست و گفت: تا زمانی‏که خطر ایران علیه بنادر عراق از بین نرفته و تا زمانی‏که ایران سعی داشته باشد آبها‏ی خلیج‏فارس را به انحصار خود درآورد، عراق به حملات خود علیه کشتی‏ها در آبهای خلیجفارس ادامه خواهد داد. طارق عزیز درباره مباحث رسانه‏ای مطرحشده درمورد کارخانه مواد شیمیایی که با مشارکت شرکت‏های آلمانی در عراق احداث شده است نیز اعلام کرد که «عراق نیازی به بازرسی مقامات آلمانی از کارخانه دفع آفات در عراق نمی‏بیند.» این اظهارات درحالی مطرح میشود که به گفته منابع امریکایی، کارخانه مذکور می‏تواند برای تولید گازهای تشنج‏آور (اعصاب) مورد استفاده قرار گیرد و دولت آلمانغربی ادامه کار بر روی این طرح را تا زمان روشنشدن این موضوع متوقف کرده است. درعینحال، یک سخنگوی وزارت امور خارجه آلمان اعلام کرد که طارق عزیز به این نقطهنظر دولت آلمان حسننیت نشان داده و گفتوگوهای دو طرف دراینزمینه ادامه خواهد یافت. از سوی دیگر، وزیر امور خارجه عراق در مصاحبهای با روزنامه لوموند (چاپ فرانسه)**** نیز مدعی شد برخلاف نظر اکثر صاحبنظران، وی بر این باور است که امام خمینی میتواند در تصمیم خود مبنیبر پایانندادن به جنگ تا قبل از سرنگونی رژیم صدام تجدیدنظر کند، «همانطور که سه سال پیش در قضیه گروگانگیری امریکاییها در تهران این کار را کرد.» طارق عزیز همچنین ادعا کرد که در حاکمیت جمهوری اسلامی ایران، گرایشی شکل میگیرد که خواهان سازش با عراق بهمنظور حل مسالمتآمیز این منازعه هستند. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی از پاریس، طارق عزیز در این گفتوگو، ضمن ابراز خشنودی از «تقلیل تحویل سلاح و لوازم یدکی و مهمات ازسوی امریکا به ایران» گفت که «سوئیس و انگلیس فروش تجهیزات نظامی به جمهوری اسلامی را قطع نکردهاند.» وی همچنین دیدار خود از فرانسه را یک رویداد عادی دیپلماتیک معرفی کرد و دیدگاههای عراق و فرانسه درباره جنگ خلیجفارس و وضعیت غرب آسیا را بسیار نزدیک دانست. وزیر امور خارجه عراق همچنین با بیان اینکه دیدار وی از آلمانغربی «معنای خاصی ندارد»، افزود: «البته اگر آقای گنشر وزیر خارجه آلمانغربی، نتیجهای از گفتوگوهای اخیرش در تهران را ارائه دهد، من با دقت گوش فراخواهم داد.» طارق عزیز توازن نیروها را در جنگ با ایران به نفع عراق دانست و جنگندههای سوپراتاندارد و موشکهای اگزوسه فرانسوی را دراینزمینه مؤثر توصیف کرد. وی با اشاره به توانایی عراق برای انهدام پایانه نفتی خارک اظهار کرد: «ما نمیخواهیم تأسیسات و زیربنای اقتصادی ایران را نابود کنیم، زیرا محاسبات ما اساساً سیاسی است. ما درپی این هستیم که به ملاها بفهمانیم که سماجتشان هرچه گرانتر برای آنها تمام میشود.» وزیر امور خارجه عراق ضمن تکذیب استفاده ارتش این کشور از جنگافزارهای شیمیایی علیه ایران، درخواست اعزام کارشناسان سازمانهای بینالمللی برای بررسی این مسئله را برای عراق پذیرفتنی ندانست. به گفته طارق عزیز، با بهرهبرداری از خط لولههای نفتی عراق ازطریق اردن، ترکیه و عربستان سعودی، ظرفیت صادرات نفتی این کشور به ٢/٤ میلیون بشکه در روز خواهد رسید که «بالاتر از میزان صادرات نفتی این کشور قبل از آغاز جنگ خواهد بود.» به نوشته لوموند، منظور طارق عزیز از مشکلات موجود بر سر راه احداث خط لوله نفتی عراق از مسیر اردن این بود که «اعتراضات اسرائیل نسبت به خط لوله نفتی عقبه میتواند توسط شرکای غربی عراق بهویژه امریکا برطرف گردد.»

________________________________________

• اظهارات وی دراینزمینه در گزارشهای قبل آمده است.
  • هاشمی رفسنجانی در خاطرات امروز خود دراینباره نوشته است: «عصر در جلسه شورایعالی دفاع شرکت کردم. بحث بیشتر درمورد ترمیم حقوق ارتشی‏ها بود.» وی همچنین در بخش دیگری از یادداشتهای روزانه خود افزوده است: «معاونان فرمانده نیروی زمینی آمدند. گزارشی از گردان‏های جدیدالتأسیس قدس دادند که جالب است. پنجاه و سه گردان در میدان دارند که از افراد احتیاط تشکیل شده است. فرمانده دانشکده افسری گفت داوطلب خیلی کم دارند - بهعلت مشکلات تحصیل و کمی حقوق ارتشیان- و نیاز کشور را تأمین نمی‏کند.» [اکبر هاشمی رفسنجانی، بهسوی سرنوشت (کارنامه و خاطرات سال ١٣٦٣)، به اهتمام محسن هاشمی، تهران: دفتر نشر معارف انقلاب، چاپ پنجم ١٣٨٦، ص١٩٨]
    • این سفر در روزهای ٢٩ و ٣٠ تیرماه سال‏ جاری انجام شد و اخبار آن در روزشمارهای مذکور آمده است.
      • یادآوری میشود وزیر امور خارجه عراق روز ١٢/٦/١٣٦٣ در پاریس با وزیر امور خارجه فرانسه دیدار و مذاکره کرده بود.

منابع و مآخذ روزشمار 1363/06/14